Koncepcja Narodowej Strategii Bezpieczeństwa Dzieci
description
Transcript of Koncepcja Narodowej Strategii Bezpieczeństwa Dzieci
Prof. dr hab. Janusz Szymborski
Biuro Rzecznika Praw DzieckaWszechnica Polska SW TWP w Warszawie Polskie Stowarzyszenie im. Janusza Korczaka
Koncepcja Narodowej Strategii Bezpieczeństwa Dzieci
w świetle danych epidemiologicznych na temat
urazów
7 stycznia 2007 Warszawa
Narodowa Strategia Bezpieczeństwa Dzieci Podstawa koncepcyjna
• Bezpieczeństwo to nie tylko brak urazu i przemocy ale zasób, wartość i środek do osiągnięcia lepszej jakości życia • Dziecko to podmiot działań na rzecz promocji bezpieczeństwa, prewencji zagrożeń i restytucji bezpieczeństwa
Bezpieczeństwo
• Obejmuje wszystkie dzieci i wszystkie przyczyny zagrożeń tego bezpieczeństwa
• Działania na rzecz promocji bezpieczeństwa, w tym na rzecz kształtowania postaw i zachowań związanych z bezpieczeństwem oraz poczynania w zakresie prewencji zagrożeń adresujemy do całej populacji
• Stwarzamy przez to szansę uniknięcia tragicznych zaskoczeń
Szerokie rozumienie bezpieczeństwa
nie oznacza zastępowania ludzi i struktur prowadzących codzienną, według kompetencji, działalność wśród dzieci na rzecz ich zdrowia, rozwoju, edukacji, zabezpieczenia socjalnego…
Bezpieczeństwo
• jest w tej koncepcji rozumiane wielowymiarowo • jednak skupiamy się na tych zagadnieniach, które angażują sektory spraw wewnętrznych, administracji i sprawiedliwości • co znajduje wyraz w przyjętej koncepcji priorytetów
Priorytetowe obszary działań
• Zaniedbanie i przemoc wobec dzieci
• Samobójstwa
• Demoralizacja i przestępczość nieletnich
• Urazy niezamierzone, w tym tzw.
konsumenckie
• Zagrożenia ze strony środowiska fizycznego, epidemie, katastrofy
I. Łączne podejście do urazów zamierzonych i niezamierzonych
(wg WHO Regional Committee for Europe 2005)
• Uwypuklenie rangi problemu • Podobne uwarunkowania, czynniki i grupy ryzyka
• Analogiczne podejście wielosektorowe
• Synergistyczny system nadzoru • Podobne postępowanie lecznicze
• Zbliżone procedury dochodzeniowo - prawne
II.Bezpieczeństwo dzieci z perspektywy okresów rozwojowych (Propozycje rozwiązań)
• Okres ciąży i okres okołoporodowy:
bezpieczny start do życia
• Pierwszy rok życia:
bezpieczny rozwój w okresie dużego ryzyka
• Okres wczesnego dzieciństwa:
osiągnięcie gotowości szkolnej
• Okres późnego dzieciństwa:
bezpieczny rozwój przed okresem pokwitania
• Okres młodzieńczy:
nastolatek dobrze przygotowany do dorosłości
III. Działania międzysektorowe
Bezpieczny rozwój dzieci zależy od wielu uwarunkowań, wobec czego wszystkie sektory życia społeczno-gospodarczego mają do odegrania ważną rolę w zakresie: • promocji bezpieczeństwa • prewencji urazów, przemocy, demoralizacji i przestępczości nieletnich
Działania międzysektorowe-c.d.
• umożliwiają uwzględnienie głównych uwarunkowań bezpieczeństwa• wybór najbardziej efektywnych działań zaradczych• włączenie organizacji i instytucji pozarządowych, sektora prywatnego, mediów oraz przedstawicieli społeczeństwa i samej młodzieży
Rola wojewody w wykonywaniu polityki rządu na obszarze województwa
W szczególności wojewoda:
„zapewnia współdziałanie wszystkich jednostek organizacyjnych administracji rządowej i samorządowej działających na obszarze województwa i kieruje ich działalnością w zakresie zapobiegania zagrożeniu życia, zdrowia, mienia oraz zagrożeniom środowiska, bezpieczeństwa państwa i utrzymania porządku publicznego, ochrony praw obywatelskich, także zapobiegania klęskom żywiołowym i innym nadzwyczajnym
zagrożeniom oraz zwalczania i usuwania ich skutków na zasadach określonych w ustawach”.
IV.Racjonalizacja wykorzystania istniejących sił i środków publicznych oraz doświadczeń
Odpowiedzialność za wprowadzenie w życie strategii spoczywa na władzach publicznych wszystkich szczebli i na społeczeństwie obywatelskim.Podmioty te winny zagwarantować:
• optymalne wykorzystanie dostępnych środków publicznych przeznaczanych na dzieci
• stworzyć warunki umożliwiające pozyskiwanie dodatkowych środków pozabudżetowych i pomocowych funduszy międzynarodowych
Dwa cele pozyskiwania dobrych informacji z terenu, zbieranych i analizowanych konsekwentnie i rzetelnie przez dłuższy czas
I. Umożliwienie oceny: potrzeb, zasobów, działań, rezultatów; kierunku oraz tempa zmian; porównań między ośrodkowych
II. Dostarczenie dowodów, które powinny pomóc w praktycznym działaniu i przejściu od teoretycznych rozważań „co może skutecznie działać” do praktycznej realizacji „programów o udowodnionej skuteczności”
Krajowe Centrum Monitorowania i Programowania Działań na Rzecz Bezpieczeństwa Dzieci (CBD)
Wspieranie władz krajowych, wojewódzkich i lokalnych w szczególności w wykonywaniu następujących zadań:
• opracowywanie propozycji całościowych i celowanych programów na rzecz bezpieczeństwa dzieci z uwzględnieniem istniejących i pojawiających się priorytetów realizacyjnych
• wdrażanie całościowych i celowanych programów na rzecz bezpieczeństwa dzieci
• kompleksowa ocena efektywności programów na rzecz bezpieczeństwa dzieci realizowanych ze środków publicznych
• doskonalenie systemu informacji i nadzoru
nad bezpieczeństwem dzieci• prowadzenie „audytu równości”• budowa struktur i współpracy międzysektorowej• rozwijanie współpracy z organizacjami
pozarządowymi, w tym młodzieżowymi• opracowywanie i upowszechnianie standardów
i poradników dotyczących polityki, programów
i działań • współpraca międzynarodowa na rzecz
bezpieczeństwa dzieci
Projektowane zadania CBD – c.d.
Wstępne wnioski z konsultacji międzyresortowych
• poparcie inicjatywy jako przedsięwzięcia
trudnego ale z pewnością potrzebnego
• b. ważny dokument
• bez wątpienia istnieje konieczność
wprowadzenia zintegrowanego podejścia
• uznanie za koncentrację zadań na poziomie
regionalnym, co wpisuje się w koncepcję
wojewody jako aktywnego przedstawiciela
rządu w terenie
Konsultacje międzyresortowe – sugestie
• doprecyzowanie obszarów bezpieczeństwa
• prognoza trendów rozwojowych w okresie
objętym realizacją strategii…
• określenie ram finansowych, w tym źródeł
finansowania…
• podanie wskaźników realizacji celów…
• sprecyzowanie czy pp 46, 54, 57, 63, 73
zawierają katalogi celów czy zadań
Konsultacje międzyresortowe – sugestie c.d.
• zapewnienie zbieżności z już realizowanymi
programami…
• uwypuklenie roli mediów:
ujemnej i dodatniej…
• wskazanie konkretnych rozwiązań
pomocnych we wdrażaniu strategii
na poziomie województw…
• rozważenie czy współpraca z wszystkimi
podmiotami działającymi na terenie
województwa w obszarze bezpieczeństwa
dzieci jest szczególną potrzebą… • pełnomocnik wojewody to instytucja
nie obligatoryjna a fakultatywna…
(decyduje wojewoda)
• konieczne wyraźne określenie zadań…
• jeżeli obecnie koordynacja działań
w zakresie bezpieczeństwa dzieci…
jest prawidłowa to nie trzeba zmieniać
Konsultacje międzyresortowe – c.d.Koordynacja, monitorowanie i programowanie
działań na poziomie centralnym
• zadania MSWiA w ramach ustawowych
kompetencji Ministra
• usytuowanie i zadania Krajowego Centrum
Bezpieczeństwa Dzieci
Wybrane informacje epidemiologiczne na temat urazów zamierzonych i niezamierzonych
w zależności od wieku dzieci
Urazy niezamierzone i przemocjako problem społeczny
• Wysoki udział w umieralności i chorobowości
• Częsta przyczyna niepełnosprawności
• Istotny gradient socjalny
• Wysokie koszty leczenia i koszty społeczne
• Niekorzystne porównania międzynarodowe
• Możliwe zapobieganie - wdrożenie znanych
procedur prewencyjnych mogłoby uratować
życie ok. 900 dzieci rocznie
Jedynie prewencja znacząco zmniejsza
umieralność pourazową dzieci
Nastawienie na leczenie z pominięciem prewencji nie wpływa znacząco na spadek umieralności
natomiast zwiększa wskaźniki trwałej
niepełnosprawności dzieci
(Nick Spencer - Europejskie Towarzystwo Pediatrii Społecznej)
URAZY U DZIECIURAZY U DZIECI
JAKO PROBLEM ZDROWIA PUBLICZNEGOJAKO PROBLEM ZDROWIA PUBLICZNEGO
opłacalność zapobiegania urazom dzieci (w złotych, przeliczono na podstawie danych Centers for Diseases Control, 2000)
Wydatek Oszczędność
1zł na czujniki dymu 69zł
1zł na kaski dla rowerzystów 29zł
1zł na bezpieczne foteliki samochodowe 32zł
1zł na porady prewencyjne pediatry 10zł
1zł na kontrolę zatruć 7zł
1zł na bezpieczeństwo na drogach 3zł---------------------------------------------------------------
6zł zainwestowane w w/w działania 150zł
Ochrona zdrowia dziecka jako konsumenta
• standardy dla wyrobów, konstrukcji i standardy dla wyrobów, konstrukcji i usługusług przeznaczonych dla tych dzieci musząprzeznaczonych dla tych dzieci muszą odpowiadać ścisłym wymogom odpowiadać ścisłym wymogom bezpieczeństwabezpieczeństwa
• wymogi te dotyczą nie tylko produktówwymogi te dotyczą nie tylko produktów oznaczonych limitem wieku ale równieżoznaczonych limitem wieku ale również produktów, które mogą być przez dzieci produktów, które mogą być przez dzieci użyteużyte
• pewne urazy są skutkiem zachowań osóbpewne urazy są skutkiem zachowań osób dorosłych a nie dziecidorosłych a nie dzieci
(Źródło: CEN Guide 12)(Źródło: CEN Guide 12)
\\
WHO Regional Committee for Europe, Fifty-fifth session, Bucharest, Romania, 12–15 September 2005; Injuries in the WHO European Region: Burden, challenges and policy response
Urazy jako problem zdrowia publicznego - przyczyny niepowodzeń
• brak świadomości co do rzeczywistej skali problemu
• brak świadomości co do możliwości skutecznego zapobiegania urazom (fatalizm)
• niechęć do wzięcia współodpowiedzialności w ramach niezbędnych działań wielosektorowych (transport, wymiar sprawiedliwości, polityka społeczna, mieszkalnictwo, …)
• niedostateczna uwaga poświęcana opartemu na dowodach postępowaniu medycznemu
• niedofinansowanie
Cancer Epidemiology and Prevention Division, Cancer Center, Poland
0
10
20
30
40
50
60
1962 1967 1972 1977 1982 1987 1992 1997 2002year
stan
dar
dis
ed r
ates
per
100
,000
po
pu
latio
n
malesfemales
Nagłe zgony z przyczyn zewnętrznych w Polsce w populacji 0 – 4 lata (1962-2002)
na 100tys.populacji
Cancer Epidemiology and Prevention Division, Cancer Center, Poland
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
1962 1967 1972 1977 1982 1987 1992 1997 2002year
stan
dard
ised
rat
es p
er 1
00,0
00 p
opul
atio
n
malesfemales
Nagłe zgony z przyczyn zewnętrznych w Polsce
w populacji 15 - 19 lat (1962 – 2002)na 100tys. populacji
Source: Central Statistic Office (mortality from death certificates 1996)
Udział zgonów z powodu urazów wśród ogółu zgonów dzieci ( 0-19 lat)
2,6%
31,4%
46,5%
64,9%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Infants 1-4 4-15 15-19
Percentage of total deaths
Główne przyczyny zgonów dzieci z powodu urazów u w Polsce (na podstawie GUS)
Przyczyna wiek w latach
(0-12m) 1 - 4 5 -14 15 -19
Komunikacyjne 6,5% 34,1% 48,8% 51,5%
Utonięcie 23,0% 19,3% 10,1%
Zadławienie 63,2% 7,0% 3,6%
Zatrucia 7,8% 4,2% 3,8%
Upadki 3,4% 5,5% 3,9% 3,7%
Samobójstwo 6,3% 18,1%
Zabójstwo 11,1% 4,6% 1,8% 2,6%
Source: WHO 1996-2000 National Sources Average
Główne zewnętrzne przyczyny zgonów dzieci (0-14lat) w 24 krajach EU( bez Cypru )
37%
17% 17%
4% 5% 5% 4%6%
2% 3%
34%
21%
13%
6% 6%5% 5%
4% 4%2%
0%
10%
20%
30%
40%
POLANDEU
Source: WHO 1996-2000 National Sources Average
Główne zewnętrzne przyczyny zgonów dzieci (0-14) w Polsce w porównaniu do innych krajów EU(bez
Cypru) na 100,000 populacjiGłówne
przyczyny zgonów
Wskaźniki EU PolskaMinimum Maximum Wskaźnik Lokata
Wypadki drogowe
0,09
Slovakia
5,58
Estonia, Latvia 4,07 19
Utonięcie 0,25
Luxembourg
8,70
Latvia 1,83 21Samobójstwo 0,00
Malta, Slovenia
1,32
Estonia 0,62 20Zabójstwo 0,00
Luxembourg
1,77
Latvia 0,45 12Upadki 0,00
Malta
1,03
Estonia 0,40 12Zatrucia 0,00
Finland, Lux., Malta
1,34
Lithuania 0,37 20
Oparzenia 0,00
Malta, Slovenia
2,42
Estonia 0,23 8
Wypadki jako przyczyna korzystania z pomocy medycznej (J.Mazur,HBSC 2002)
• 28% uczniów w wieku 11, 13 i 15 lat co najmniej 1 raz
w ciągu ostatnich 12. miesięcy korzystało z pomocy
medycznej z powodu wypadków • Spośród poszkodowanych uczniów:
- 49% doznała urazu podczas wykonywania ćwiczeń
sportowych,
- 17% gdy chodzili lub biegali, ale nie było to
związane z ćwiczeniami fizycznymi,
- 12% w czasie jazdy na rowerze.
Najczęstsze miejsca wypadków
• szkoła/boisko szkolne - 35%
• dom - 32%
• obiekt sportowy, poza szkołą – 12%
Międzynarodowe badania zachowań zdrowotnych młodzieży szkolnej w wieku 11-15lat (J.Mazur,HBSC)
Samoocena dziewczęta chłopcy lokata % w
rankingu
• Dobra i b. dobra ocena zdrowia 82,7 88,4 16/32
• Dolegliwości subiektywnie,
2, częściej niż 1 raz w tygodniu 42,8 30,5 26/32
• Niezadowolenie z życia 22,5 17,7 24/30
Częstość występowania subiektywnych dolegliwości narasta z wiekiem dzieci, bardziej u dziewcząt
Wskaźniki rozpowszechnienia zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży leczonych ambulatoryjnie
(na podstawie danych IPiN)
Rozpoznanie Wskaźnik na 100tys. 2000r.* 2004r.*
(N = 77 738) (N = 138 529)
• zaburzenia psychiczne łącznie 730,0 1590,1** w tym:
• zab. psychiczne bez uzależnień 652,6 1467,5• uzależnienia 63,4 107,0• alkohol 14,0 15,7---------------------------------------------------------------------------* w r. 2000 populacja 0–19 lat, w r. 2004 populacja 0-18lat** w r. 2004 wskaźnik od 597,7 (warmińsko-mazurskie) do 3419,2
(wielkopolskie)
Główne przyczyny leczenia dzieci w poradniach zdrowia psychicznego w
2004r. (na podstawie danych IPiN)
Rozpoznanie Liczba %• Zaburzenia zachowania i emocji
rozpoczynające się w dzieciństwie 48 877 37,9• Zaburzenia rozwoju psychicznego 38 506 29,8• Zaburzenia nerwicowe związane
ze stresem i somatoformiczne 18 371 14,2• Zaburzenia nastroju ( afektywne ) 5 998 4,6• Zespoły behawioralne 4 461 3,5• Organiczne zaburzenia psychiczne 3 574 2,8• Schizofrenia 2 727 2,1
Pacjenci w wieku 0 – 19 lat leczeni w oddziałach psychiatrycznych
(na podstawie danych IPiN)
2000 rok 2004 rok
Liczba Wskaźnik Liczba Wskaźnik
na 100 tys. na 100 tys.
10 994 102,0 11 826 124,2…………………………………………………………• liczba oddziałów psychiatrycznych dla dzieci i młodzieży
zmniejszyła się o 5,1% a liczba łóżek o 3,7% • W 2001 roku specjalistów psychiatrii dziecięcej było w Polsce 260 a w 2004 roku 213 (spadek o 18,1%)
Występowanie wśród gimnazjalistów zespołu 6. zachowań ryzykownych ( śr. 15,7
lat) (tytoń, alkohol, narkotyki, kontakty
seksualne, dręczenie innych, udział w bójkach)
• co najmniej jedno 42,8%
• trzy lub więcej ryzykownych zachowań 12,2%
• cztery lub więcej 6,2% • wszystkie sześć zachowań 1,0%
(Źródło: J. Mazur HBSC 2002)
↑ częstości uzależnień
↑ częstości wypadków
↑ częstości depresji
↑ nastoletnich matek
↑ częstości palenia tytoniu
↑ częstości zaburzeń lękowych
↑ częstości samobójstw
zdrowiedzieckaz ADHD