mgr inż. Piotr Rościszewski

Koncepcja trasy rowerowej nr 9 w dolinie Odry: Chałupki – Opole – Brzeg

Informacje ogólne

Koncepcja Śląskiej Sieci Tras Rowerowych została opracowana dla województw śląskiego

i opolskiego, obejmując kilkadziesiąt tras dalekobieżnych i kilkaset drugorzędnych.

Numer 9 został przydzielony dotychczasowej, częściowo oznakowanej trasie, która została nazwana

Głównym Szlakiem Odry. Trasa ta prowadzi z Chałupek do Kędzierzyna-Koźla lewym brzegiem

rzeki, a następnie przez Górę Św. Anny, Opole i Brzeg aż do Wrocławia prawym brzegiem.

Nie trzyma się sztywno doliny Odry, prowadząc m.in. przez tak ciekawe miejscowości, jak Góra

Św. Anny, Kamień Śląski i Karłowice. Dojazd do tej trasy i do niektórych ciekawostek powinny

zapewnić inne krótkie trasy oraz w kilku przypadkach nieznakowane łączniki (tylko drogowskazy).

Poniżej zestawienie kilometrażu planowanych tras rowerowych między Chałupkami a Brzegiem.

SZLAKI ODRY

kilometraż

trasa razem

nr 9 inne

podział

administracyjny

woj. śląskie 45,3 12,1 57,4

woj. opolskie 136,9 56,2 193,1

rodzaj prac

nowe oznakowanie 127,3 44,0 171,3

remont oznakowania 44,2 24,3 68,5

bez remontu 10,7 10,7

razem 182,2 68,3 250,5

Pod względem administracyjnym trasa nr 9 biegnie przez 3 województwa, a w nich przez 2 miasta

stanowiące powiaty grodzkie – Opole i Wrocław oraz 8 powiatów ziemskich, w tym przez 17 gmin

miejskich, miejsko-wiejskich i wiejskich. Jej długość wynosi 239,2 km, w tym obecnie proponowane

jest wykonanie odcinka Chałupki – Racibórz – Kędzierzyn-Koźle – Góra Św. Anny – Opole – Brzeg

o długości 182,2 km, w tym 45,3 km w woj. śląskim (1 powiat i 3 gminy) i 136,9 km w woj.

opolskim (Opole, 5 powiatów ziemskich, a w nich 11 gmin), łącznie 15 gmin w 7 powiatach.

Pozostałe połączenia stanowią fragmenty 10 tras o łącznej długości 68,3 km, w tym 12,1 km

w woj. śląskim (4 trasy, 2 powiaty i 4 gminy) i 56,2 km w woj. opolskim (6 tras, Opole, 2 powiaty

ziemskie, a w nich 3 gmin), łącznie 8 gmin z 5 powiatach.

Przegląd oznakowania

Obecnie trasy rowerowe w dolinie Odry oznakowane są tylko w nieznacznym stopniu. Trasa nr 9

została oznakowana w kolorze niebieskim w gminach Krzyżanowice, Leśnica, Strzelce Opolskie,

Izbicko, Gogolin i Tarnów Opolski, przy czym konieczne jest wykonanie zmiany przebiegu w

gminach Krzyżanowice i Strzelce Opolskie wraz z odnowieniem pozostałych odcinków trasy oraz

odnowienie oznakowania w Gminie Tarnów Opolski. W Gminie Krzyżanowice konieczne jest

ominięcie bazy żwirowni oraz skierowanie początkowego odcinka trasy do granicy w Chałupkach, z

wykorzystaniem dotychczasowego odcinka jako łącznika – trasy nr 24a w kolorze żółtym i trasy

lokalnej nr 279 w kolorze niebieskim. Do oznakowania tej trasy nawiązuje oznakowanie tylko

znakami malowanymi odcinków Racibórz – Miedonia i Łubowice – Grzegorzowice w powiecie

raciborskim.

Trasa nr 69 powinna zostać oznakowana w kolorze czarnym, nie kolidujących z kolorem niebieskim

trasy nr 9. Obecnie proponowane są 2 krótkie odcinki tej trasy: na południe od centrum Opola, aby

wraz z odcinkiem trasy nr 127 uzyskać drugie połączenie z trasą nr 9 oraz koło Stobrawy jako skrót

trasy nr 107.

Z innych tras w woj. śląskim remontu wymaga też dawny przebieg trasy nr 9, który powinny zastąpić trasy lokalne nr 24a i 279. Połączenie trasy nr 9 z istniejącą trasą nr 6 powinno zapewnić przedłużenie trasy nr 344 z terenu Gminy Nędza na teren Gminy Rudniki, a trasa nr 352 ma ułatwić dojazd do zabytków w Sławikowie.

2

Krótka informacja o trasie rowerowej nr 9 i pozostałych trasach w formie tabelarycznej

3

4

W woj. opolskim w Kędzierzynie-Koźlu konieczne jest umożliwienie dojazdu do głównej stacji

kolejowej odcinkiem trasy nr 15. Trasa nr 213 w Gminie Cisek ma ułatwić dojazd do drewnianego

kościółka w Miejscu Odrzańskim. W Opolu dojazd do głównej stacji kolejowej zapewni odcinek

trasy nr 56. W powiecie opolskim oznakowana jest trasa nr 107 w Gminie Popielów, ale jej

oznakowanie wymaga obecnie remontu i modernizacji przebiegu tak, aby doprowadzić ją do śluzy

wylotowej polderu.

5

6

Założenia projektowe

Zgodnie z programem pięciu wymogów holenderskiej organizacji standaryzacyjnej CROW sieć tras

rowerowych powinny charakteryzować takie cechy, jak spójność, bezpośredniość, wygoda,

bezpieczeństwo i atrakcyjność. Zgodnie z tymi warunkami każda trasa powinna być powiązana

z innymi trasami, prowadząc prosto bez zbędnych wydłużeń. Parametry techniczne trasy powinny

umożliwiać szybką i wygodną jazdę. Przejazd wzdłuż głównych dróg powinny zapewniać odcinki

dróg dla rowerów, skrzyżowania z głównymi drogami powinny być dwupoziomowe lub z

sygnalizacją świetlną, a w ostateczności powinny odbywać się przejazdami dla rowerzystów. Trasy

rowerowe powinny umożliwiać przejazd przeciętnym rowerzystom bez potrzeby prowadzenia lub

przenoszenia rowerów, a w szczególności:

– rowerzystom ciągnącym przyczepki bagażowe lub do przewozu małych dzieci,

– grupie 15 rowerzystów (zgodnie z PoRD), w tym 2 opiekunów i 13 dzieci.

Trasa nr 9 jest prowadzona tak, aby w maksymalnym stopniu zapewnić jej przejezdność, ale wskazane byłoby rozważenie możliwości remontu nawierzchni niektórych dróg gruntowych, które

mogą być nieprzejezdne po większych opadach deszczu.

Oznakowanie – koncepcja oznakowania wraz z modernizacją istniejących odcinków

W zakresie oznakowania tras rowerowych w woj. śląskim o łącznej długości 57,4 km niezbędne jest:

– wykonanie projektów nowego oznakowania tras o łącznej długości 39,5 km,

– wykonanie projektów remontu oznakowania fragmentów trasy nr 9 (Gmina Krzyżanowice)

o długości 17,9 km.

W zakresie oznakowania tras rowerowych w woj. opolskim o łącznej długości 193,1 km remontu

nie wymaga oznakowanie trasy nr 9 w gminach Izbicko i Gogolin o łącznej długości 10,7 km.

Dla pozostałych tras niezbędne jest:

– wykonanie projektów nowego oznakowania o łącznej długości 171,3 km,

– wykonanie projektów remontu oznakowania fragmentów trasy nr 9 (gminy Leśnica, Strzelce

Opolskie i Tarnów Opolski) i nr 107 (Gmina Popielów) o łącznej długości 68,5 km.

Konfiguracja tras rowerowych (warunek spójności). Spośród innych tras dalekobieżnych warto

wymienić trasy oznakowane przynajmniej częściowo na styku z trasą nr 9:

– trasa nr R4 Chałupki, granica (� plan A) – Olza – Godów – Jastrzębie Zdrój – Strumień –

Pszczyna – Oświęcim – Kraków (fragment trasy Middelburg – Frankfurt – Praga – Brno – Kraków

– Lwów – Kijów),

– trasa nr 2 Katowice – Mikołów – Rybnik – Racibórz – Głubczyce, oznakowana niegdyś częściowo

w granicach Katowic oraz oznakowana na odcinku Orzesze-Jaśkowice – granica Raciborza

i w granicach Raciborza na odcinku Obora – Ostróg (� plan B),

– trasa nr 6 Sławków – Jez. Pogoria III (Dąbrowa Górnicza) – Będzin – Piekary Śląskie – Dąbrowa

Miejska (Bytom) – Mikulczyce (Zabrze) –– Gliwice – Pilchowice – Rudy – Nędza – Ciechowice –

Zawada Książęca – Ostróg – Racibórz (� plan B) – Krzanowice, granica,

– trasa nr 15 Gliwice – Sierakowice – Kotlarnia – Os. Azoty – Kędzierzyn-Koźle – Żabiniec –

Kłodnica – Koźle-Port – Koźle (� plan C) – Reńska Wieś – Walce – Głogówek,

– trasa nr 16 Gliwice – Pławniowice – Rudziniec – Ujazd – Góra Św. Anny – Otmęt – Krapkowice

(� plan D) – Zbychowice (Strzeleczki) – Korfantów – Nysa – Otmuchów – Paczków – Złoty Stok,

– trasa nr 18 Tarnowskie Góry – Toszek – Jemielnica – Ozimek – Turawa – Chrząstowice – Opole

(� plan E),

– trasa nr 24 Chałupki, granica (� plan A) – Olza – Godów – Jastrzębie Zdrój – Zebrzydowice –

Kaczyce – Cieszyn – Goleszów – Skoczów – Ustroń – Wisła – Zameczek – Stecówka – Istebna –

Jasnowice, granica,

– trasa nr 27 Opole (� plan E) – Daniec – Kolonowskie – Lubliniec – Kochanowice – Herby –

Blachownia – Częstochowa,

– trasa nr 52 Góra Św. Anny (� plan D) – PKP Jasiona – Gogolin – Kamień Śląski – Izbicko –

Dobrodzień – Olesno – Praszka – Ożarów – Wieluń, – trasa nr 57 Nysa – Grodków – Olszanka – Brzeg (� plany G i H) – Lubsza – Namysłów.

7

A. Przebieg trasy rowerowej nr 9 między Chałupkami a Raciborzem.

8

B. Przebieg trasy rowerowej nr 9 na północ od Raciborza.

9

C. Przebieg trasy rowerowej nr 9 w okolicach Kędzierzyna-Koźla.

10

D. Przebieg trasy rowerowej nr 9 w okolicach Krapkowic i Gogolina.

11

E. Przebieg trasy rowerowej nr 9 w okolicach Opola.

12

F. Przebieg trasy rowerowej nr 9 na północny-zachód od Opola.

13

G. Przebieg trasy rowerowej nr 9 na wschód od Brzegu.

14

Oznakowanie tras rowerowych i stan dróg w gminach

Przez większość gmin przebiegają trasy rowerowe, których stan oznakowania jest bardzo różny.

Różne są też nawierzchnie dróg, po których prowadzi projektowana trasa nr 9. Poniżej krótkie

omówienie tych tematów.

Woj. śląskie. Powiat raciborski. Gmina Krzyżanowice. Jest to jedna z nielicznych gmin, w której

zostały oznakowane wszystkie planowane dotychczas trasy rowerowe. Pomiędzy Chałupkami

a Roszkowem oraz w Krzyżanowicach konieczne są m.in. korekty przebiegu trasy nr 9, których

efektem będzie skrócenie odcinków tras przebiegających drogami nr 45 i 78. Korekty powinny objąć obecnie trasy nr 9 i 24a, a poza niniejszą koncepcją trasy nr R4 i 24. Wskazany jest remont odcinków

dróg koło Zabełkowa i Bieńkowic o łącznej długości ok. 1 km.

Racibórz. Kilka lat temu zostały oznakowane fragmenty tras nr 2, 6 i 345, których oznakowanie

wymaga remontu (poza niniejszą koncepcją). Remont oznakowania powinien zostać poprzedzony

modernizacją infrastruktury rowerowej, której wykonania zaniechano podczas remontu dróg nr 423

i 935. W ciągu planowanej trasy nr 9 konieczne jest dopuszczenie ruchu dwukierunkowego rowerów

na ul. Sienkiewicza, brak jest możliwości przejazdu rowerem alejką między ul. Drzymały

a ul. Basztową i przez Rynek – brak tych udogodnień spowoduje obecnie konieczność poprowadzenia trasy innymi ulicami, w tym ul. Opawską. Konieczne jest też dopuszczenie jazdy

rowerem na chodniku przy ul. Reymonta nad brzegiem Odry. Wskazany jest remont drogi Racibórz –

Miedonia na odcinku długości ok. 1 km.

Gmina Rudnik. Przez Gminę Rudnik przebiega trasa nr 352, której oznakowanie wymaga pilnie

remontu i przedłużenia do planowanej trasy nr 9 (poza niniejszą koncepcją). Gmina Nędza. Gmina Nędza ma projekt oznakowania tras rowerowych, częściowo zrealizowany.

Woj. opolskie. Powiat kędzierzyńsko-kozielski. Gmina Cisek. W Gminie Cisek nie ma tras

rowerowych. Wskazany jest remont drogi w miejscowości Hajków na odcinku długości ok. 1,5 km.

Kędzierzyn-Koźle. Na terenie miasta nie ma tras rowerowych. Poprowadzenie tras nr 9 i 15 będzie

wymagało przejazdu przez centrum Koźla jezdniami ul. 24 Kwietnia i ul. Dunikowskiego (droga

nr 418).

Powiat strzelecki. Gmina Leśnica. Jest to jedna z nielicznych gmin, w której zostały oznakowane

wszystkie planowane trasy rowerowe. Trasa nr 9 będzie wymagała niewielkiego remontu. Wskazany

jest remont drogi między wiatrakiem w Wysokiej a skrajem lasu.

Gmina Strzelce Opolskie. Na terenie gminy znajduje się ponad 100 km tras rowerowych, a trasa nr 9

wymaga remontu oznakowania i korekty przebiegu z wyeliminowaniem odcinka prowadzącego

obecnie drogą nr 409.

Gmina Izbicko. Na terenie gminy znajduje się ponad 50 km tras rowerowych, które nie wymagają remontu oznakowania.

Gmina Gogolin. Na terenie Gminy Gogolin zostały oznakowane fragmenty tras nr 9, 16 i 52, których

oznakowanie nie wymaga remontu.

Powiat opolski. Gmina Tarnów Opolski. Kilka lat temu zostały oznakowane fragmenty tras nr 9,

125 i 151, których oznakowanie wymaga remontu, w tym trasa nr 9 w ramach niniejszej koncepcji.

Opole, powiat grodzki. Na terenie miasta nie ma tras rowerowych. Planowana trasa nr 9 oraz

fragmenty tras nr 56, 69 i 127 zostały poprowadzone tak, aby w maksymalnym stopniu wykorzystać istniejącą infrastrukturę rowerową, jednakże przeprowadzenie przez miasto trasy nr 9 będzie

wymagało przejazdu na krótkich odcinkach jezdniami ul. Walecki (droga nr 423) i ul. Budowlanych

(droga nr 454). Brak jest przejazdu dla rowerzystów przez ul. Korfantego lub możliwości przejazdu

pod mostem na Kanale Młynówka. Wskazany jest remont niektórych odcinków dróg gospodarczych

w Grudzicach i Grotowicach w ciągu trasy nr 69 o długości ok. 2 km.

Powiat opolski. Gmina Dobrzeń Wielki. W Gminie Dobrzeń Wielki nie ma tras rowerowych.

Planowana trasa rowerowa nr 9 wykorzysta częściowo ciąg pieszo-rowerowy wzdłuż drogi nr 454,

a w Czarnowąsach z konieczności zostanie poprowadzona jezdnią. Gmina Popielów. Kilka lat temu zostały oznakowane fragmenty tras nr 57, 107 i 142, których

oznakowanie wymaga remontu, w tym trasy nr 107 w ramach niniejszej koncepcji. Konieczna jest

zmiana przebiegu trasy nr 107 w celu doprowadzenia jej do śluzy wylotowej polderu połączona

15

z wykorzystaniem likwidowanego odcinka jako fragmentu trasy nr 69. Dla trasy nr 107 wskazany jest

remont dróg prowadzących brzegiem Odry i obok śluzy wylotowej o łącznej długości 7 km.

Powiat brzeski. Gmina Lubsza. W Gminie Lubsza są dwie krótkie trasy rowerowe prowadzące

do grodziska Ryczyn (woj. dolnośląskie, powiat oławski, Gmina Oława-Gmina). Gmina posiada

nieaktualny projekt kilku krótkich tras koło Lubszy i Kościerzyc.

Podsumowanie

1. Kolor trasy i oznakowanie turystyczne. Zgodnie z zasadami konfiguracji tras rowerowych

stosowanymi również w koncepcji Śląskiej Sieci Tras Rowerowych, trasie nr 9 nadano kolor

niebieski, a trasie nr 69 – z konieczności kolor czarny. Dotychczas zostały oznakowane krótkie

odcinki trasy nr 9. Na kilku odcinkach zostały wykonana znaki malowane, których przebieg

odbiega od koncepcji trasy nr 9.

2. Założenia projektowe. Zgodnie z programem pięciu wymogów holenderskiej organizacji

standaryzacyjnej CROW sieć tras rowerowych należy zaprojektować tak, aby charakteryzowała

je spójność, bezpośredniość, wygoda, bezpieczeństwo i atrakcyjność. 3. Konfiguracja tras rowerowych (warunek spójności). Trasy nr 9, 69 i niektóre pozostałe

z proponowanych w niniejszej koncepcji są jednymi z głównych tras Śląskiej Sieci Tras

Rowerowych. W wielu miejscach stykają się lub krzyżują z trasami międzynarodowymi,

innymi trasami głównymi i lokalnymi, z których większość wymaga remontu oznakowania

i dostosowania do standardów Śląskiej Sieci Tras Rowerowych.

4. Przebieg tras (warunek bezpośredniości) jest optymalny i tylko lokalnie wymaga niewielkich

korekt.

5. Parametry techniczne tras (warunek wygody). Na trasach występują na przemian odcinki

dróg o nawierzchni asfaltowej lub żwirowej i tłuczniowej, a także gruntowej. Te ostatnie

wymagają modernizacji, a niekiedy niektóre z pozostałych dróg wymagają remontu.

6. Na drogach dla rowerów i ciągach pieszo-rowerowych występują nawierzchnie asfaltowe

lub z betonowych kostek, zdarzają się też betonowe płytki chodnikowe lub nawierzchnie

żwirowe. Przy budowie kolejnych dróg dla rowerów i ciągów pieszo-rowerowych należy

wykonywać nawierzchnię wyłącznie z asfaltu, a w uzasadnionych przypadkach stosować nawierzchnie alejek z niefazowanych płytek betonowych.

7. Obiekty inżynierskie. W niektórych przypadkach trasy rowerowe korzystają z kładek pieszo-

rowerowych. Niestety niektóre mosty nie mają szerokich chodników i trasy rowerowe

z konieczności muszą prowadzić jezdniami.

8. Pochylenia podłużne. Strome podjazdy występują tylko na trasie nr 9 przy pokonywaniu Góry

Św. Anny, a także w niewielkim stopniu na północ od Raciborza w okolicach Łubowic.

9. Bezpieczeństwo ruchu rowerowego (warunek bezpieczeństwa). Większość skrzyżowań tras

rowerowych z liniami kolejowymi i głównymi drogami jest jednopoziomowa. Sporadycznie

zdarzają się skrzyżowania z sygnalizacją świetlną i wydzielonymi drogami dla rowerów.

10. Drogi dla rowerów i ciągi pieszo-rowerowe znajdują się głównie w dużych miastach,

ale w kilku przypadkach wskazane jest ich wydzielenie.

11. Przejazdy dla rowerzystów. Istniejące drogi dla rowerów i ciągi pieszo-rowerowe nie mają ciągłości z powodu braku przejazdów. Mankament ten powinien zostać usunięty.

12. Drogi zamknięte dla ruchu samochodowego. Drogi, na których dopuszczony jest ruch

rowerów i lokalny ruch pojazdów samochodowych, oznakowane są znakami B-1

z tabliczkami T-22. Należy zadbać o to, aby wszystkie miejsca były prawidłowo oznakowane.

13. Ciekawostki krajoznawcze i zagospodarowanie turystyczne (warunek atrakcyjności).

Wzdłuż trasy rowerowej nr 9 znajdują się liczne obiekty krajoznawcze, pozwalające zaspokoić ciekawość turystów o różnorodnych zainteresowaniach. Trasa jest dobrze skomunikowana,

z możliwością dojazdu koleją lub samochodem, z wieloma różnego rodzaju obiektami

noclegowymi i gastronomicznymi, z obiektami rekreacyjnymi urozmaicającymi wycieczki

rowerowe.

16

Wnioski

Doprowadzenie do tego, aby trasa nr 9 w dolinie Odry dobrze służyła rowerzystom wymaga

wykonania standardowego oznakowania lub jego remontu na większości jej istniejących odcinków.

Działania te powinny być bieżne z koncepcją Śląskiej Sieci Tras Rowerowych. Wskazane jest

poprawienie infrastruktury rowerowej w miastach tak, aby można było przejechać przez nie rowerem

bez konieczności jego prowadzenia lub narażania się na jazdę jezdniami ruchliwych ulic. Wskazane

jest też przeprowadzenie remontów lub modernizacji najbardziej zniszczonych odcinków dróg,

głównie gruntowych.

Uwaga. Niniejsza koncepcja zgodnie z Prawem Autorskim stanowi własność jej autora. Autor

udziela licencji wyłącznie na bezpłatne wykorzystywanie jej treści w celu popularyzacji Śląskiej Sieci

Tras Rowerowych, a Urzędowi Miasta Opola na wykorzystanie w ubieganiu się o uzyskanie środków

finansowych na jej realizację.

Ilustracje

1. Chałupki. Drogowskazy nieopodal przejścia

granicznego (trasy nr 9 i 355).

2. Racibórz, Rynek. Ciąg pieszo-rowerowy

(trasa nr 9).

17

zdjęcie z archiwum ŚKZTT

3. Ciochowice, prom (trasy nr 69 i 344).

4. Podlesie w Gminie Cisek. Niestandardowe

oznakowanie (trasa nr 9).

5. Kędzierzyn (Kędzierzyn-Koźle).

Kładka na Kłodnicy (trasa nr 15).

18

6. Koźle, Rynek (Kędzierzyn-Koźle).

Znaki drogowe (trasy nr 9 i 15).

7. Koźle, śluza na Odrze (Kędzierzyn-Koźle).

(trasy nr 9 i 15).

8. Góra Św. Anny, Rynek. Oznakowanie tras rowerowych (trasa nr 9).

19

9. Opole, Nowa Wieś Królewska, droga dla rowerów (trasa nr 69).

10. Opole, kładka pieszo-rowerowa na Odrze (trasa nr 56).

20

11. Opole, Rynek (trasa nr 9).

12. Czarnowąsy, klasztor (trasy nr 9 i 69).

21

13. Karłowice, tablica pamiątkowa

dotycząca ks. Jana Dzierżona (trasa nr 9).

14. Karłowice, aleja dębowa – pomnik przyrody

(trasa nr 9).

15. Kolonia Popielowska, śluza wlotowa polderu (trasa nr 107).

22

16. Ujście Nysy, drewniany jaz iglicowy przy śluzie na Odrze (trasa nr 107).

zdjęcie ze strony http://fotopolska.eu/Brzeg/b60452,Most_Piastowski.html

17. Brzeg, zabytkowy most na Odrze (trasa nr 9).