Komponent dydaktyczny w ramach studiów doktoranckich z … · 2010-09-02 · T. Pilch, Zasady...

25
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1 „Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego” Komponent dydaktyczny w ramach studiów doktoranckich z literaturoznawstwa w zakresie filologii polskiej Instytut Filologii Polskiej Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II SYLLABUS 2010 – 2014

Transcript of Komponent dydaktyczny w ramach studiów doktoranckich z … · 2010-09-02 · T. Pilch, Zasady...

Page 1: Komponent dydaktyczny w ramach studiów doktoranckich z … · 2010-09-02 · T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995. 7. M. Łobocki, Metody badań pedagogicznych,

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1

„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”

Komponent dydaktyczny w ramach studiów doktoranckich

z literaturoznawstwa w zakresie filologii polskiej

Instytut Filologii Polskiej

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

SYLLABUS

2010 – 2014

Page 2: Komponent dydaktyczny w ramach studiów doktoranckich z … · 2010-09-02 · T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995. 7. M. Łobocki, Metody badań pedagogicznych,

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1

„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”

Nazwa zajęć: Dydaktyka szczegółowa nauczania języka polskiego i literatury.

Badania edukacyjne Forma zajęć: seminarium Prowadzący: prof. dr hab. Sławomir Jacek Żurek Liczba godzin:

240 godzin (60 godzin rocznie x 4 lata)

Cele Przygotowanie dysertacji doktorskich z zakresu dydaktyki literatury i języka polskiego z obszaru zróżnicowanych badań nad wprowadzeniem podstawy programowej z języka polskiego do szkoły po roku 2009.

Treści: Blok I – 4 godziny Główne obszary badań w zakresie dydaktyki literatury i języka polskiego.

Blok II – 4 godziny Badania nad czasopiśmiennictwem dla nauczycieli polonistów.

Blok III – 4 godziny Badania nad literaturą dla dzieci i młodzieży.

Blok IV – 4 godziny Badania nad e-kształceniem w edukacji polonistycznej.

Blok V – 4 godziny Badania nad edukacją zintegrowaną.

Blok VI – 4 godziny Badania nad obecnością literatury najnowszej w polskiej szkole.

Blok VII – 4 godziny Badania w zakresie Technologii Informacyjnej w edukacji polonistycznej oraz w zakresie stanu czytelnictwa w polskiej szkole.

Blok VIII – 4 godziny Badania zmian w polonistycznym procesie dydaktycznym oraz roli podręczników w nauczaniu języka polskiego.

Blok IX – 4 godziny Badania nad nauczaniem języka polskiego młodzieży trudnej

Blok X – 4 godziny Badania nad czasopiśmiennictwem dla dzieci i młodzieży

Blok XI – 4 godziny Badania w zakresie Technologii Informacyjnej w edukacji polonistycznej

Blok XII – 4 godziny Badania w zakresie stanu czytelnictwa w polskiej szkole

Blok XIII – 4 godziny Badania w zakresie roli podręczników w nauczaniu języka polskiego

Page 3: Komponent dydaktyczny w ramach studiów doktoranckich z … · 2010-09-02 · T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995. 7. M. Łobocki, Metody badań pedagogicznych,

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1

„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”

Blok XIV – 4 godziny Badania w zakresie zmian w polonistycznym procesie dydaktycznym

Blok XV – 4 godziny Dydaktyka literatury i języka polskiego – stan badań i perspektywy badawcze

Proponowane metody i formy pracy:

seminarium

Warunki zaliczenia:

po pierwszym roku:

sformułowanie problemu badawczego, przedstawienie odpowiedniej metodologii, opracowanie szczegółowego projektu badawczego wraz ze wstępnym planem całej dysertacji; przygotowanie przynajmniej jednej samodzielnej publikacji naukowej, modeli nauczania języka ojczystego, literatury i kultury w dydaktykach zagranicznych lub metod sprawdzania umiejętności w zagranicznych systemach egzaminacyjnych;

po drugim roku:

przygotowanie przynajmniej jednej samodzielnej publikacji naukowej z zakresu problematyki będącej przedmiotem badań oraz przedstawienie drugiego rozdziału pracy;

po trzecim roku:

przygotowanie samodzielnej propozycji dydaktycznej w zakresie realizacji podstawy programowej (program nauczania, cykl scenariuszy lekcji, rozkład materiału, pomoce dydaktyczne) oraz przedstawienie trzeciego rozdziału pracy;

po czwartym roku:

przedstawienie rezultatu samodzielnych badań (złożenie pracy doktorskiej).

Zalecana literatura:

1. Z. Uryga, Kryteria oceny podręczników do przedmiotu „język polski”, „Polonistyka” 2007, nr 2, s. 6-10.

2. J. Nikitorowicz, PROBLEMY paradygmatu współistnienia w warunkach wielokulturowości: zadania i możliwości edukacji międzykulturowej, „Teraźniejszość, Człowiek, Edukacja” 2008, nr 3, s. 7-25.

3. Rola czasopism przedmiotowo-metodycznych w dydaktyce szkolnej, red. M. Inglot, Wrocław 1979, s. 5-41.

4. J. Polakowski, O różnych stylach uprawiania dydaktyki literatury, „Polonistyka” 1996, nr 2, s. 69-75.

5. H. Kurczab, Teoria nauczania integrującego w praktyce

Page 4: Komponent dydaktyczny w ramach studiów doktoranckich z … · 2010-09-02 · T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995. 7. M. Łobocki, Metody badań pedagogicznych,

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1

„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”

polonistycznej, [w:] Wybrane zagadnienia edukacji polonistycznej, red. H. Kurczab, U. Kopeć, E. Kozłowska, Rzeszów 2002, s. 17-51.

6. B. Kryda, Wokół problemu integracji w nauczaniu języka polskiego, [w:] Dziś i wczoraj edukacji polonistycznej. Ścieżki badawcze, red. A. Książek-Szczepanikowa, Szczecin 2002, s. 42-55.

7. G. Straus, Wykształceni amatorzy książek, Warszawa 2008. 8. Z. Zasacka, Nastoletni czytelnicy, Warszawa 2008. 9. M. P. Markowski, Antropologia, humanizm, interpretacja, [w:]

Kulturowa teoria literatury, red. M. P. Markowski, R. Nycz, Kraków 2006.

10. K. Koziołek, Czytanie z innym. Etyka. Lektura. Dydaktyka, Katowice 2006.

11. J. Z. Białek, Literatura dla dzieci i młodzieży w latach 1918-1939, Warszawa 1979.

12. Z. Adamczykowa, Literatura dla dzieci – funkcje, kategorie, gatunki, Warszawa 2001.

13. R. Waksmund, Od literatury dla dzieci do literatury dziecięcej (tematy – gatunki – konteksty), Wrocław 2000.

14. Fantasy w badaniach naukowych, red. T. Ratajczak, B. Trocha, Zielona Góra 2009.

15. M. Bogaczyk, Wszystko jest Tekstem? Hipertekstualność jako nowe doświadczenie literatury, „Techsty. Literatura i Nowe Media” 2007, nr 3, [online:] http://www.techsty.art.pl/magazyn3/artykuly/bogaczyk01.html

16. M. Zając, W. Zawisza, O potrzebie określenia kompetencji nauczycieli podejmujących kształcenie online, „e-mentor” 2006, nr 2.

17. M. Bogdanowicz, Niezwyczajni uczniowie, [w:] Sztuka nauczania. Czynności nauczyciela. Podręcznik akademicki, red. K. Kruszewski, Warszawa 2004, s. 331–374.

18. A. M. Seweryńska, Relacja nauczyciel – uczeń, [w:] tejże, Uczeń z rodziny dysfunkcyjnej. Przewodnik dla wychowawców i nauczycieli, Warszawa 2004, s. 63-72

19. B. Chrząstowska, Przedmiot, podmiot i proces. Szkice z metodyki kształcenia polonistycznego, Poznań 2009.

Page 5: Komponent dydaktyczny w ramach studiów doktoranckich z … · 2010-09-02 · T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995. 7. M. Łobocki, Metody badań pedagogicznych,

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1

„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”

Nazwa zajęć: Podstawy metodologii badań edukacyjnych

Forma zajęć: seminarium Prowadzący: prof. dr hab. Krystyna Chałas Liczba godzin:

60 - pierwszy rok studiów

Cele: Nabycie umiejętności planowania, realizacji i oceny badań edukacyjnych (umiejętnością łączenia teorii z zakresu metodologii badań edukacyjnych z praktyką ich prowadzenia, opisu naukowego zjawisk i procesów), kształtowanie odpowiedzialnej postawy badacza charakteryzującej się dociekliwością poznawczą i badawczą, zaangażowaniem w proces badawczy, odpowiedzialnością w korzystaniu ze źródeł naukowych i opracowaniu wyników badań.

Treści: 1. Cechy i zasady poznania naukowego, wyjaśnianie:

genetyczne;

funkcjonalne;

teleologiczno-funkcjonalne;

logiczne.

2. Struktura procesu badawczego. Edukacja szkolna jako przedmiot badań.

3. Typologia badań pedagogicznych ze względu na cel, organizację, przedmiot i procedurę. Badania edukacyjne w powyższej typologii.

4. Formułowanie celów, problemów, hipotez, konceptualizacja w badaniach edukacyjnych.

5. Zmienne i ich wskaźniki. Operacjonalizacja zmiennych w kontekście osiągnięć dydaktycznych i wychowawczych.

6. Metody badań w pedagogice i ich szczegółowa egzemplifikacja w badaniach edukacyjnych. Polimetodyczność badań.

7. Techniki badawcze stosowane w badaniach edukacyjnych. Wady, zalety, ograniczenia. Integracja technik badawczych.

8. Narzędzia badawcze. Konstruowanie struktury: problem – metoda – technika – narzędzie. Odniesienie do typowych sytuacji w badaniach edukacyjnych.

9. Badania ilościowe – podstawowe metody i techniki. Mocne i słabe strony. Wykorzystanie wyników pomiaru pedagogicznego: ocen szkolnych, wyników egzaminów, testów, kompetencji, wyników ankiet, skal, itp. Skuteczność metod statystycznych i warunki ich

Page 6: Komponent dydaktyczny w ramach studiów doktoranckich z … · 2010-09-02 · T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995. 7. M. Łobocki, Metody badań pedagogicznych,

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1

„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”

stosowania w badaniach edukacyjnych. Analiza danych i formułowanie wniosków.

10. Badania jakościowe – podstawowe metody i techniki. Mocne i słabe strony. Problem analizy danych w badaniach jakościowych, formułowanie wniosków.

11. Eksperyment pedagogiczny. struktura eksperymentu, stosowane techniki badań. Dobór próby, wymiar czasowy.

12. Badania w działaniu. Charakterystyka, struktura, przedmiot, cel, problemy badawcze, stosowane techniki. Zdobywana wiedza i doświadczenie. Informacje kontekstowe.

13. Organizacja i etapy badań edukacyjnych. Projektowanie procesów badawczych będących przedmiotem zainteresowań słuchaczy.

14. Budowanie tzw. małej teorii w badaniach edukacyjnych. Formalne i pozaformalne warunki poprawności badań edukacyjnych i budowania na ich podstawie wiedzy teoretycznej.

15. Kontekst etyczny w badaniach edukacyjnych.

Proponowane metody i formy pracy:

wykład konwersatoryjny, dyskusja, warsztaty z zakresu projektowania procesu badawczego

Warunki zaliczenia:

aktywne uczestnictwo w seminarium oraz samodzielne zaprojektowanie i zrealizowanie badań pilotażowych w obszarze badawczym „edukacja szkolna”

Zalecana literatura:

1. S. Palka, Epistemologiczne podstawy ilościowego i jakościowego badania efektów kształcenia szkolnego, [w:] Badania naukowe, red. E. Biesiadka, Olsztyn 2003.

2. S. Palka, Nauczyciel jako badacz pedagogiczny, [w:] Nauki pedagogiczne w teorii i praktyce edukacyjnej, red. J. Kuźma, J. Morbitzer, Kraków 2003.

3. H. H. Krüger, Wprowadzenie w teorie i metody badawcze nauk o wychowaniu, Gdańsk 2005, rozdział II i III.

4. R. Sagor, Badanie przez działanie. Jak wspólnie badać, żeby lepiej uczyć, Kraków 2008.

5. D. Skulicz, Badania w działaniu, [w:] Orientacje w metodologii badań pedagogicznych, red. S. Palka, Kraków 1998.

6. T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995. 7. M. Łobocki, Metody badań pedagogicznych, Warszawa 2003 8. Orientacje w metodologii badań pedagogicznych, red. S. Palka,

Kraków 1998. 9. J. Gnitecki, Elementy metodologii badań w pedagogice

Page 7: Komponent dydaktyczny w ramach studiów doktoranckich z … · 2010-09-02 · T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995. 7. M. Łobocki, Metody badań pedagogicznych,

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1

„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”

empirycznej, Zielona Góra 1996. 10. Epistemologiczne wyzwania współczesnej pedagogiki, red. K.

Duraj-Nowakowa, J. Gnietecki, Kraków 1997. 11. M. Łobocki, W trosce o wychowanie w szkole, Kraków 2007.

Rozdz. VI.

Page 8: Komponent dydaktyczny w ramach studiów doktoranckich z … · 2010-09-02 · T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995. 7. M. Łobocki, Metody badań pedagogicznych,

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1

„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”

Nazwa zajęć: Modele nauczania języka ojczystego oraz literatury i kultury w

dydaktykach zagranicznych

Forma zajęć: seminarium Prowadzący: dr hab. Anna Pilch, prof. UJ; dr hab. Ewa Skorupa, prof. UJ

Liczba godzin:

30 – pierwszy rok

Cele: Zapoznanie z różnymi systemami edukacyjnymi; wdrażanie nowoczesnych metod w nauczaniu literatury i języka ojczystego, techniki interpretacji figur dyskursu i figur obrazu

Treści: Blok I – 5 godzin

Ogólna charakterystyka systemu edukacji we Francji; Charakterystyka i prezentacja konkretnych podręczników do nauki

języka francuskiego, literatury i kultury francuskiej na kolejnych poziomach edukacji;

Metodyka i metodologia nauczania literatury i języka ojczystego we Francji;

Model struktury podręcznika – praca z podręcznikiem (czytanie i rozumienie tekstu językowego, literackiego, publicystycznego, naukowego, malarskiego, teatralnego etc); wdrażanie umiejętności działań na tekście w formie ustnej i pisemnej (sztuka opowiadania, sztuka streszczania, sztuka argumentacji, sztuka analizy, sztuka syntezy); sztuka interpretacji tekstu – porządek działań (objaśnianie, eksplikacja, analiza, wnioski, krytyka i polemika z tekstem); budowa, kompozycja tekstu; tekst i kontekst (przywołanie dla tekstu literackiego różnych kontekstów kulturowych).

Blok II – 5 godzin Ogólna charakterystyka systemu edukacji w Niemczech; Charakterystyka i prezentacja konkretnych podręczników do nauki

języka niemieckiego, literatury i kultury niemieckiej na kolejnych poziomach edukacji;

Metodyka i metodologia nauczania literatury i języka ojczystego w Niemczech;

Model struktury podręcznika – praca z podręcznikiem (czytanie i rozumienie tekstu językowego, literackiego, publicystycznego, naukowego, malarskiego, teatralnego etc); wdrażanie umiejętności działań na tekście w formie ustnej i pisemnej (sztuka opowiadania, sztuka streszczania, sztuka argumentacji, sztuka analizy, sztuka syntezy); sztuka interpretacji tekstu – porządek działań (objaśnianie, eksplikacja, analiza, wnioski, krytyka i polemika z tekstem); budowa, kompozycja tekstu; tekst i kontekst (przywołanie dla tekstu literackiego różnych kontekstów kulturowych).

Page 9: Komponent dydaktyczny w ramach studiów doktoranckich z … · 2010-09-02 · T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995. 7. M. Łobocki, Metody badań pedagogicznych,

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1

„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”

Blok III – 5 godzin Ogólna charakterystyka systemu edukacji w Wielkiej Brytanii; Charakterystyka i prezentacja konkretnych podręczników do nauki

języka angielskiego, literatury i kultury angielskiej na kolejnych poziomach edukacji;

Metodyka i metodologia nauczania literatury i języka ojczystego w Wielkiej Brytanii;

Model struktury podręcznika – praca z podręcznikiem (czytanie i rozumienie tekstu językowego, literackiego, publicystycznego, naukowego, malarskiego, teatralnego etc); wdrażanie umiejętności działań na tekście w formie ustnej i pisemnej (sztuka opowiadania, sztuka streszczania, sztuka argumentacji, sztuka analizy, sztuka syntezy); sztuka interpretacji tekstu – porządek działań (objaśnianie, eksplikacja, analiza, wnioski, krytyka i polemika z tekstem); budowa, kompozycja tekstu; tekst i kontekst (przywołanie dla tekstu literackiego różnych kontekstów kulturowych).

Blok IV – 5 godzin Ogólna charakterystyka systemu edukacji w Stanach Zjednoczonych; Charakterystyka i prezentacja konkretnych podręczników do nauki

języka angielskiego, literatury i kultury amerykańskiej na kolejnych poziomach edukacji;

Pluralistyczna metodyka i metodologia nauczania literatury i języka ojczystego w Stanach Zjednoczonych;

Model struktury podręcznika – praca z podręcznikiem (czytanie i rozumienie tekstu językowego, literackiego, publicystycznego, naukowego, malarskiego, teatralnego etc); wdrażanie umiejętności działań na tekście w formie ustnej i pisemnej (sztuka opowiadania, sztuka streszczania, sztuka argumentacji, sztuka analizy, sztuka syntezy); sztuka interpretacji tekstu – porządek działań (objaśnianie, eksplikacja, analiza, wnioski, krytyka i polemika z tekstem); budowa, kompozycja tekstu; tekst i kontekst (przywołanie dla tekstu literackiego różnych kontekstów kulturowych).

Blok V – 5 godzin Ogólna charakterystyka systemu edukacji w Rosji; Charakterystyka i prezentacja konkretnych podręczników do nauki

języka rosyjskiego, literatury i kultury rosyjskiej na kolejnych poziomach edukacji;

Metodyka i metodologia nauczania literatury i języka ojczystego w Rosji;

Model struktury podręcznika – praca z podręcznikiem (czytanie i rozumienie tekstu językowego, literackiego, publicystycznego, naukowego, malarskiego, teatralnego etc); wdrażanie umiejętności działań na tekście w formie ustnej i pisemnej (sztuka opowiadania,

Page 10: Komponent dydaktyczny w ramach studiów doktoranckich z … · 2010-09-02 · T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995. 7. M. Łobocki, Metody badań pedagogicznych,

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1

„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”

sztuka streszczania, sztuka argumentacji, sztuka analizy, sztuka syntezy); sztuka interpretacji tekstu – porządek działań (objaśnianie, eksplikacja, analiza, wnioski, krytyka i polemika z tekstem); budowa, kompozycja tekstu; tekst i kontekst (przywołanie dla tekstu literackiego różnych kontekstów kulturowych).

Blok VI – 5 godzin Ogólna charakterystyka systemu edukacji w Holandii i Belgii; Charakterystyka i prezentacja konkretnych podręczników do nauki

języka niderlandzkiego, literatury i kultury na kolejnych poziomach edukacji;

Pluralistyczna metodyka i metodologia nauczania literatury i języka ojczystego w Belgii i Holandii;

Model struktury podręcznika – praca z podręcznikiem (czytanie i rozumienie tekstu językowego, literackiego, publicystycznego, naukowego, malarskiego, teatralnego etc); wdrażanie umiejętności działań na tekście w formie ustnej i pisemnej (sztuka opowiadania, sztuka streszczania, sztuka argumentacji, sztuka analizy, sztuka syntezy); sztuka interpretacji tekstu – porządek działań (objaśnianie, eksplikacja, analiza, wnioski, krytyka i polemika z tekstem); budowa, kompozycja tekstu; tekst i kontekst (przywołanie dla tekstu literackiego różnych kontekstów kulturowych).

Proponowane metody i formy pracy:

wykład multimedialny i uzupełniający, konwersatorium

Warunki zaliczenia:

przygotowanie przynajmniej jednej samodzielnej publikacji naukowej, która będzie dotyczyć zagadnienia modeli nauczania języka ojczystego, literatury i kultury w dydaktykach zagranicznych lub metod sprawdzania umiejętności w zagranicznych systemach egzaminacyjnych

Zalecana literatura:

S. ten Brinke, The complete mother-tongue curriculum: a tentative survey of all the relevant ways of teaching the mother-tongue in secondary education. Groningen: Wolters-Noordhoff, 1976.

R. Delnoy, W. Herrlitz, S. Kroon & J. Sturm, eds. Portraits in mother tongue education. Teacher diaries as a starting point for comparative research. Studies in mother tongue education 4. Enschede: SLO, 1988.

J. van Iseghem, ‘Un quart de siècle d’enseignement du Néerlandais langue maternelle dans l’enseignement secondaire en Flandre’, in: Association internationale pour le développement de la recherche en Didactique du Français Langue Maternelle. La lettre de l’association, 31 (2002) 2, p. 31-37.

Ważne pozycje takie, jak między innymi: „Francais- Litterature et methodes ( Ed. Nathan),

Page 11: Komponent dydaktyczny w ramach studiów doktoranckich z … · 2010-09-02 · T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995. 7. M. Łobocki, Metody badań pedagogicznych,

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1

„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”

„Les Techniques Litteraires Au Lycee”(Hatier ),

« Pratiques a partager. Lettres . Du college au licee »( ed .Centre Regional de Documentation Pedagogique.- Aix-Marselle) zostaną przetłumaczone i odpowiednie fragmenty dostarczone studentom.

Pozostała bibliografia zostanie podana na pierwszych zajęciach.

Page 12: Komponent dydaktyczny w ramach studiów doktoranckich z … · 2010-09-02 · T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995. 7. M. Łobocki, Metody badań pedagogicznych,

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1

„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”

Nazwa zajęć: Badanie osiągnięć szkolnych i ocenianie Forma zajęć: seminarium Prowadzący: dr Maria Romanowska Liczba godzin:

30 – pierwszy rok

Cele: zapoznanie ze sposobami i możliwościami tworzenia testów kompetencyjnych oraz badania osiągnięć ucznia na różnych etapach kształcenia, zapoznanie z podstawowymi założeniami pomiaru dydaktycznego, systemami oceniania w różnych krajach, badaniami osiągnięć uczniów i sposobami ich wykorzystania

Treści: Blok I – 5 godzin

1. Kształcenie uczniów w Polsce w aspekcie koncepcji oceniania - konstruktywizm i behawioryzm – filozoficzne i psychologiczne podstawy.

Planowanie procesu dydaktycznego a programy nauczania

- podstawa programowa, programy nauczania

- cele, zadania szkoły i nauczyciela, treści kształcenia, osiągnięcia.

2. Wewnątrzszkolny system oceniania w świetle nowej podstawy programowej: - przedmiotowy system oceniania,

- wymagania programowe a wymagania edukacyjne,

- kryteria i normy,

- zróżnicowane systemy oceniania.

3. Operacjonalizacja celów kształcenia: - taksonomia celów,

- cele operacyjne i ogólne,

- materiał kształcenia,

- wymagania programowe.

Blok II – 5 godzin

4. Wymagania egzaminacyjne dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych.

5. Wymagania egzaminacyjne dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych.

6. Ocenianie zewnętrzne: - ocenianie holistyczne,

Page 13: Komponent dydaktyczny w ramach studiów doktoranckich z … · 2010-09-02 · T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995. 7. M. Łobocki, Metody badań pedagogicznych,

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1

„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”

- ocenianie analityczne,

- pułapki oceniania.

7. Podstawy ewaluacji osiągnięć dydaktycznych: - hospitacje, w tym hospitacja diagnozująca,

- pomiar różnicujący,

- pomiar sprawdzający.

Blok III – 5 godzin

8. Testy kompetencyjne i ich rodzaje. 9. Tworzenie koncepcji testu

- rodzaje testów, testy wielostopniowe

- plan testu, kartoteka czynności.

10. Typologia zadań pomiarowych, konstruowanie narzędzi pomiarowych w różnych szkołach pomiaru dydaktycznego.

11. Metodologia pomiaru – organizacja testowania: 12. Konstruowanie testu egzaminacyjnego na zakończenie kolejnych

etapów edukacyjnych. - przygotowanie testowania, instrukcja testowania,

- testowanie praktyczne,

- standaryzacja narzędzi pomiarowych.

Blok IV – 5 godzin

13. Analiza i ocena zadań 14. - analiza ilościowa zadań, podstawowe wskaźniki, rola wskaźnika

łatwości zadania w ocenie jego przydatności, 15. - frakcja opuszczeń, 16. - moc różnicująca zadania (moc dyskryminująca), 17. - proces analizy zadań. 18. Analiza jakościowa i ilościowa testu 19. Opracowanie raportu z przeprowadzonego pomiaru 20. Wykorzystanie wyników pomiaru 21. - pomiar osiągnięć uczniów. 22. Ocenianie osiągnięć uczniów. 23. Ewaluacja systemu oceniania.

Blok V – 5 godzin

24. Tradycje mierzenia osiągnięć uczniów w Polsce. 25. Rozwój systemów egzaminowania, różnorodność metodologiczna. 26. Zróżnicowanie egzaminów zewnętrznych i kształtowanie się

zewnętrznego systemu oceniania:

Page 14: Komponent dydaktyczny w ramach studiów doktoranckich z … · 2010-09-02 · T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995. 7. M. Łobocki, Metody badań pedagogicznych,

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1

„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”

- system egzaminów zewnętrznych do 2002 roku,

- system egzaminów zewnętrznych po 2002 roku,

- egzaminy w szkołach dwujęzycznych,

- międzynarodowa matura.

27. Założenia teoretyczne i główne wyniki międzynarodowych badań osiągnięć edukacyjnych przeprowadzanych w Polsce i mierzących umiejętności czytania: - badania PISA, PIRLS oraz TIMSS,

- różnice metodologiczne w badaniach PISA, PIRLS oraz TIMSS

Blok VI – 5 godzin

28. Badania międzynarodowe a krajowe systemy oceny umiejętności uczniów: - tworzenie podstawy definiującej zakres umiejętności i wiedzy mierzony testami,

- tworzenie zasobów z zadaniami, sprawdzanie ich właściwości psychometrycznych i konstruowanie końcowych testów, - skalowanie wyników testów,

- sposoby publikacji i interpretacji wyników,

- konstruowanie pochodnych miar określających jakość lub efektywność nauczania,

- tworzenie zasobów do wykorzystania w pogłębionych analizach wyników uczniów.

29. Koncepcja EWD (Edukacyjnej Wartości Dodanej) i perspektywy jej wykorzystania.

30. Tradycje testowania w innych krajach: - system egzaminowania w USA,

- system egzaminowania w Kanadzie,

- system egzaminowania w Wielkiej Brytanii,

- system egzaminowania we Francji i we Włoszech,

- systemy egzaminowania w krajach skandynawskich,

- inne doświadczenia egzaminacyjne (np. Szwajcaria, Niemcy, Australia).

Proponowane metody i formy pracy:

metoda projektu i metoda WebQuest’u; wykład i ćwiczenia

Page 15: Komponent dydaktyczny w ramach studiów doktoranckich z … · 2010-09-02 · T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995. 7. M. Łobocki, Metody badań pedagogicznych,

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1

„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”

Warunki zaliczenia:

skonstruowanie standaryzowanego testu na zakończenie wybranego etapu edukacyjnego

Zalecana literatura:

1. Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.).

2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz. 17).

3. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 8 czerwca 2009 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników (Dz. U. Nr 89, poz. 730).

4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 83, poz. 562, z późn. zm.) - ujednolicony tekst rozporządzenia wg stanu na dzień 01.09.2009.

5. Badania międzynarodowe i wzory zagraniczne w diagnostyce edukacyjnej, (2009) [on line:] http://www.ptde.org/mod/resource/view.php?id=177

6. J. Bąk Teraz idziesz do gimnazjum. Język polski. Sprawdziany umiejętności po sześcioletniej szkole podstawowej, Łódź 2000.

7. S. Bortnowski, Sprawdzian z czytania – na maturze? [w:] Nowa matura a egzamin wstępny z języka polskiego, R. Pawłowska (red.), Gdańsk 2001;

8. Kłopotliwy problem: badanie polonistycznych osiągnięć uczniów, H. Kosętka, Z. Uryga (red.), Kraków 2000;

9. E. Kowalik, K. Wojciechowska, Szkolny system oceniania oparty na pomiarze dydaktycznym, Gdańsk 2000;

10. B. Niemierko, Między oceną szkolną a dydaktyką. Bliżej dydaktyki, WSiP, Warszawa 1999.

11. B. Niemierko, Pomiar wyników kształcenia, Warszawa 1999. 12. B. Niemierko, Ocenianie szkolne bez tajemnic, Warszawa 2004; 13. J. Ochenduszko, Planowanie pracy dydaktycznej nauczyciela,

Bydgoszcz 1997; 14. W. Okoń, Wszystko o wychowaniu, Warszawa 1997; 15. T. Patrzałek, Metodyka testu polonistycznego, Warszawa 1977; 16. K. Stróżyński K., Ocenianie. Poradnik dla polonistów

w gimnazjach, Kielce 2000; 17. T. Szaran, Pomiar dydaktyczny, Warszawa 2000. 18. H. Szaleniec, Jak wykorzystać wyniki egzaminów zewnętrznych,

Warszawa 2000.

Page 16: Komponent dydaktyczny w ramach studiów doktoranckich z … · 2010-09-02 · T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995. 7. M. Łobocki, Metody badań pedagogicznych,

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1

„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”

Nazwa zajęć: Ramy prawne procesu dydaktycznego

Forma zajęć: seminarium Prowadzący: dr Magdalena Pyter Liczba godzin:

30 – drugi rok

Cele: zapoznanie słuchaczy z przebiegiem procesu dydaktycznego w odniesieniu do polskiego systemu prawnego

Treści: Moduł I – 5 godz.

1. Historia systemu edukacji w Polsce od 1918 r. do 1999 r.

Moduł II – 5 godz.

1. Założenia, cele i sposoby realizacji reformy edukacji z 1999 r.

2. Powiązania prawa oświatowego z innymi gałęziami prawa (prawem cywilnym, karnym, postępowaniem egzekucyjnym w administracji).

Moduł III – 5 godz.

1. Podstawy normatywne polskiego systemu oświaty – źródła prawa, najważniejsze dla systemu oświaty ustawy i rozporządzenia wykonawcze.

2. Terminologia prawnicza, interpretacja przepisów prawnych z zakresu prawa oświatowego.

Moduł IV – 5 godz.

1. Struktura systemu oświaty w oparciu o akty prawne.

2. Kluczowe instytucje prawa oświatowego.

Moduł V – 5 godz.

1. Kształcenie formalne, nieformalne oraz pozaformalne.

2. Instrumenty służące do klasyfikowania kwalifikacji zgodnie z zestawem kryteriów dla określonych poziomów nauczania.

Moduł VI – 5 godz.

1. Projekty reform polskiego systemu edukacji i ich odniesienie do standardów europejskich.

2. Systemy edukacji na przykładzie wybranych krajów europejskich.

Proponowane metody i formy pracy:

wykład z użyciem prezentacji multimedialnej; casusy z zakresu obowiązującego prawa oświatowego

Page 17: Komponent dydaktyczny w ramach studiów doktoranckich z … · 2010-09-02 · T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995. 7. M. Łobocki, Metody badań pedagogicznych,

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1

„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”

Warunki zaliczenia:

obecność na zajęciach oraz zdanie egzaminu ustnego

Zalecana literatura:

1. Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.) 2. Rozporządzenia wykonawcze do ustawy o systemie oświaty. 3. D. Kurzyna-Chmiel, Podstawy prawne i organizacyjne oświaty. Prawo oświatowe w zarysie, Warszawa 2009. 4. Współczesne problemy prawa oświatowego, red. M. Pyter, Lublin 2009. 5. Prawo oświatowe. Stan obecny i perspektywy rozwoju, red. M. Pyter, A. Balicki, Lublin 2010.

Page 18: Komponent dydaktyczny w ramach studiów doktoranckich z … · 2010-09-02 · T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995. 7. M. Łobocki, Metody badań pedagogicznych,

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1

„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”

Nazwa zajęć: Podstawa programowa do nauczania języka polskiego w szkole

Forma zajęć: konwersatorium Prowadzący: prof. dr hab. Sławomir Jacek Żurek Liczba godzin:

30 – drugi rok

Cele: zastosowanie podstawy programowej do nauczania języka polskiego – planowanie procesu dydaktycznego, wybór programu i podręcznika oraz ocenianie

Treści: Blok I – 5 godzin

1. Podstawa programowa w warsztacie nauczyciela polonisty na wszystkich etapach edukacyjnych: podstawa programowa jako prymarny dokument polonistyczny; koncepcja ogólna nowej podstawy programowej do języka

polskiego.

Blok II – 5 godzin

1. Podstawa programowa jako dokument normalizujący efekty kształcenia na wszystkich etapach edukacyjnych: polonistyczne wymagania ogólne – cele nauczania; polonistyczne wymagania szczegółowe – treści nauczania.

Blok III – 5 godzin

1. Teksty kultury w nowej podstawie programowej: teksty literackie – koncepcja rozwoju czytelnictwa. teksty pozaliterackie – koncepcja usprawnienia odbioru

medialnego.

Blok IV – 5 godzin

1. Planowanie procesu kształcenia w oparciu o nową podstawę programową: plan pracy dydaktycznej; projekt edukacyjny.

Blok V – 5 godzin

1. Nowa podstawa programowa jako dokument normalizujący rolę programów i podręczników w procesie dydaktycznym: programowanie a podstawa programowa; polonistyczne podręczniki w świetle podstawy programowej.

Blok VI – 5 godzin

1. Nowa podstawa programowa jako dokument normalizujący

Page 19: Komponent dydaktyczny w ramach studiów doktoranckich z … · 2010-09-02 · T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995. 7. M. Łobocki, Metody badań pedagogicznych,

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1

„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”

ocenianie: ocenianie wewnętrzne a nowa podstawa programowa; ocenianie zewnętrzne a nowa podstawa programowa.

Proponowane metody i formy pracy:

metody warsztatowe

Warunki zaliczenia:

przygotowanie samodzielnej propozycji dydaktycznej w zakresie realizacji podstawy programowej (program nauczania, plan pracy dydaktycznej,przedmiotowy system oceniania);

Zalecana literatura:

1. Podstawa programowa z komentarzami. Tom 2. Język polski w szkole podstawowej, gimnazjum i liceum, Warszawa 2009, [online:] http://www.reformaprogramowa.men.gov.pl/images/Podstawa_programowa/men_tom_2.pdf. 2. Z. Marciniak, O potrzebie reformy programowej kształcenia ogólnego, [w:] Podstawa programowa z komentarzami. Tom 2., s. 7-14. 3. S. J. Żurek, Koncepcje podstawy programowej z języka polskiego, [w:] Podstawa programowa z komentarzami. Tom 2., s. 55-59. 4. J. Bartmiński, Nauka o języku w podstawie programowej, [w:] Podstawa programowa z komentarzami. Tom 2., s. 60-62. 5. W. Bobiński, Język polski w klasach IV-VI szkoły podstawowej – wskazówki metodyczne, [w:] Podstawa programowa z komentarzami. Tom 2. Język polski w szkole podstawowej, gimnazjum i liceum, s. 63-71. 6. K. Biedrzycki, Język polski w gimnazjum – wskazówki metodyczne, [w:] Podstawa programowa z komentarzami. Tom 2. Język polski w szkole podstawowej, gimnazjum i liceum, s. 72-81. 7. E. Jaskółowa, Język polski w liceum – wskazówki metodyczne, [w:] Podstawa programowa z komentarzami. Tom 2., s. 82-86. 8. S.J. Żurek, Dlaczego nowa podstawa programowa?, „Polski w Praktyce” 2009, nr 2, s. 46-49. 9. S.J. Żurek, Praca z tekstem kultury – literackim i nieliterackim na lekcjach języka polskiego w świetle nowej podstawy programowej, „Biblioteka Cyfrowa Ośrodka Rozwoju Edukacji”[on-line:] http://bc.codn.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=98&from=&dirids=1 10. S.J. Żurek, Polonistyczny proces dydaktyczny w świetle nowej podstawy programowej, „Biblioteka Cyfrowa Ośrodka Rozwoju Edukacji” [on-line:] http://bc.codn.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=97&from=publication& 11. „Zeszyty Szkolne. Edukacja Humanistyczna” 2009, nr 3.

Page 20: Komponent dydaktyczny w ramach studiów doktoranckich z … · 2010-09-02 · T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995. 7. M. Łobocki, Metody badań pedagogicznych,

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1

„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”

Nazwa zajęć: Psychologia rozwojowa

Forma zajęć: seminarium Prowadzący: dr Magdalena Szubielska Liczba godzin:

30 – trzeci rok

Cele: przedstawienie elementarnej wiedzy z zakresu metodologii badań psychologicznych oraz podstaw psychologii rozwojowej, ze szczególnym uwzględnieniem wybranych aspektów rozwoju poznawczego dziecka

Treści: Moduł I – 5 godz.

1. Metodologia badań psychologicznych:

struktura procesu badawczego; klasyfikacja zmiennych; operacjonalizacja zmiennych; rodzaje skal pomiarowych; trafność badania psychologicznego; realizm badania psychologicznego; metody doboru próby.

2. Badania ilościowe i jakościowe:

badania korelacyjne; badania eksperymentalne; obserwacja psychologiczna; testy projekcyjne.

Moduł II – 5 godzin

3. Pojęcie zmiany rozwojowej:

obszar zainteresowań psychologii rozwoju człowieka; pojęcie rozwoju; przedmiot rozwoju; podstawowe pytania psychologii rozwoju człowieka; modele zmiany rozwojowej.

4. Modele i strategie badania zmiany rozwojowej:

problemy badawcze psychologii rozwoju człowieka; obszary i poziomy analizy zmiany rozwojowej; strategia badań poprzecznych (przekrojowych) i podłużnych

(longitudinalnych); strategia badań sekwencyjnych;

Page 21: Komponent dydaktyczny w ramach studiów doktoranckich z … · 2010-09-02 · T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995. 7. M. Łobocki, Metody badań pedagogicznych,

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1

„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”

zależność od kontekstu: funkcjonowanie dzieci w laboratorium i w życiu codziennym.

Moduł III – 5 godzin

5. Rozwój intelektualny w koncepcji Jeana Piageta:

procesy asymilacji i akomodacji; stadium inteligencji sensomotorycznej; stadium inteligencji przedoperacyjnej; stadium operacji konkretnych; inteligencje operacji formalnych.

6. Rozwój w zakresie uwagi i pamięci

rozwój uwagi i pamięci operacyjnej; pamięć proceduralna; pamięć semantyczna; pamięć epizodyczna.

Moduł IV – 5 godzin

7. Rozwój pojęciowy:

dziecięce teorie umysłu; schematy poznawcze; skrypty poznawcze; rozwój językowy a rozwój pojęciowy; rozumienie metafor i analogii.

Moduł V – 5 godzin

8. Rozwój w zakresie rozumienia tekstu

pojęcie rozumienia; poziomy rozumienia tekstu; rozwój schematu narracyjnego a rozumienie tekstu; wpływ struktury tekstu na jego rozumienie.

Moduł VI – 5 godzin

9. Zaburzenia rozwoju u dzieci a niepowodzenia szkolne

dysleksja i dysgrafia; fragmentaryczne opóźnienia rozwoju; zespół deficytu uwagi i nadaktywności (ADHD);

Page 22: Komponent dydaktyczny w ramach studiów doktoranckich z … · 2010-09-02 · T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995. 7. M. Łobocki, Metody badań pedagogicznych,

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1

„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”

zaburzenia rozwoju poznawczego, emocjonalnego i społecznego; specyfika nauczania dziecka z zaburzeniami rozwojowymi.

Proponowane metody i formy pracy:

praca w grupie – wspólna analiza i interpretacja wyników eksperymentów prezentowanych w ramach zajęć; studia przypadków i dyskusje na tematy związane z możliwościami i ograniczeniami pracy z uczniem – ze względu na jego poziom rozwoju poznawczego, emocjonalnego i społecznego

Warunki zaliczenia:

praca roczna dotycząca opracowania metody służącej sprawdzaniu rozumienia tekstu przez ucznia z uwzględnieniem jego poznawczych możliwości i ograniczeń

Zalecana literatura:

1. J. Brzeziński, Metodologia badań psychologicznych. Warszawa 2003.

2. P. Francuz, R. Mackiewicz, Liczby nie wiedzą, skąd pochodzą. Przewodnik po metodologii i statystyce nie tylko dla psychologów. Lublin 2005.

3. M. Haman, Pojęcia i ich rozwój. Percepcja, doświadczenie i naiwne teorie. Warszawa 2002.

4. M. Jagodzińska, Rozwój pamięci w dzieciństwie. Gdańsk 2003. 5. J. Piaget, B. Inhelder, Psychologia dziecka. Wrocław 1993. 6. J. Strelau, J. (red), Psychologia. Podręcznik akademicki. Gdańsk:

2003. 7. R. Vasta, M. M. Haith, S. A. Miller, Psychologia dziecka.

Warszawa 2004.

Page 23: Komponent dydaktyczny w ramach studiów doktoranckich z … · 2010-09-02 · T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995. 7. M. Łobocki, Metody badań pedagogicznych,

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1

„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”

Nazwa zajęć: Pedagogika pracy z uczniem trudnym

Forma zajęć: seminarium Prowadzący: dr Beata Komorowska Liczba godzin:

60 – trzeci rok

Cele: nabycie przez studentów umiejętności diagnozowania sytuacji ucznia trudnego i projektowania pracy dydaktyczno-wychowawczej uwzględniającej jego indywidualne potrzeby edukacyjne – planowania pracy z uczniem trudnym (na lekcji i na zajęciach pozalekcyjnych) oraz projektowanie współpracy z rodzicami tych uczniów; uwrażliwienie studentów na systematycznie zwiększanie się liczby uczniów trudnych oraz ich problemy w różnych obszarach rozwoju i funkcjonowania społecznego; inspirowanie studentów do podejmowania działań dydaktycznych i wychowawczych na rzecz szeroko rozumianej pomocy takim uczniom

Treści: 1. Związki i zależności pomiędzy pojęciami: uczeń trudny – uczeń z trudnościami w uczeniu się; trudności szkolne – niepowodzenia szkolne; uczeń zdolny, uczeń z trudnościami wychowawczymi – uczeń nieprzystosowany, uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (próba ujednolicenia aparatu pojęciowego).

2. Kategorie specjalnych potrzeb uczniów. Charakterystyka uczniów o specjalnych potrzebach.

3. Uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w świetle reformującej się szkoły – szanse i zagrożenia.

4. Determinanty uczenia się: właściwości rozwojowe osoby uczącej się, sytuacyjne determinanty uczenia się.

5. Poznawanie poziomu cech intelektualnych jednostki.

6. Przyczyny trudności uczniów – kształtowanie kompetencji nauczyciela do skutecznej diagnozy.

7. Kryteria i metody określające ucznia zdolnego; projektowanie narzędzi diagnostycznych.

8. Diagnoza trudności w uczeniu się; projektowanie narzędzi diagnostycznych.

9. Diagnoza trudności wychowawczych; projektowanie narzędzi diagnostycznych.

10. Planowanie pracy z uczniem o specjalnych potrzebach

Page 24: Komponent dydaktyczny w ramach studiów doktoranckich z … · 2010-09-02 · T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995. 7. M. Łobocki, Metody badań pedagogicznych,

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1

„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”

w perspektywie integralnego rozwoju.

11. Metody, formy i zasady pracy z uczniem trudnym.

12. System wartości ucznia – źródło skutecznych oddziaływań dydaktyczno-wychowawczych.

13. Pedagogika różnic indywidualnych; stosowanie zasady indywidualizacji w pracy z uczniem trudnym.

14. Wielopoziomowe nauczanie jako szansa indywidualnego rozwoju ucznia – projektowanie rozwiązań praktycznych.

15. Projektowanie metod i form pracy na lekcji w aspekcie pracy z uczniem trudnym.

16. Projektowanie indywidualnego programu i toku kształcenia dla wybranych uczniów; koła zainteresowań i inne formy pracy z uczniem zdolnym.

17. Opracowanie programu aktywizacji społecznej ucznia zdolnego: szkolnej (np. kluby wzajemnego wsparcia uczniowskiego) i pozaszkolnej (np. charytatywnej).

18. Działania mające na celu zapobieganie i przeciwdziałanie trudnościom wychowawczym – analiza sytuacji wychowawczej, projektowanie pracy wychowawczej.

19. Współpraca z rodzicami uczniów trudnych; główne zasady, projektowanie sytuacji edukacyjnych.

Proponowane metody i formy pracy:

wykład konwersatoryjny, dyskusja, drama, metoda projektów, warsztaty z planowania pracy z uczniem trudnym

Warunki zaliczenia:

aktywne uczestnictwo w seminarium, opracowanie i przedstawienie autorskiego rozwiązania w zakresie pracy z uczniem trudnym

Zalecana literatura:

1. Bates J. Dzieci zdolne, ambitne i utalentowane, Warszawa 2005. 2. K. Bieluga, Nauczycielskie rozpoznawanie cech inteligencji

i myślenia twórczego, Kraków 2003. 3. M. Bogdanowicz, Uczeń o specjalnych potrzebach edukacyjnych

w szkole masowej, „Psychologia Wychowawcza” 1995, nr3. 4. Rozwijanie twórczości i inteligencji emocjonalnej dzieci i

młodzieży, red. B. Dyrda, Kraków 2004. 5. I. Fechner-Sędzicka, Szkolny system wspierania zdolności : jak

rozpoznawać i rozwijać dziecięce uzdolnienia?, Toruń 2003 6. R. Fisher, Uczymy jak się uczyć, Warszawa 1999 7. A. Frydrychowicz, E. Koźniewska, M. Sobolewska,

E. Zwierzyńska, Testy psychologiczne i pedagogiczne w poradnictwie, Warszawa 2004.

Page 25: Komponent dydaktyczny w ramach studiów doktoranckich z … · 2010-09-02 · T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995. 7. M. Łobocki, Metody badań pedagogicznych,

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3.1.1

„Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”

8. J. Jagieła, Trudny uczeń w szkole, Kraków 2005 9. M. Jurewicz, Formy pomocy dzieciom ze specyficznymi

trudnościami w uczeniu się, „Nowa Szkoła” 2008, nr 5. 10. Zaburzenia zachowania dzieci i młodzieży szkolnej, red. K.

Kmiecik-Baran, Warszawa 2005. 11. B. Komorowska, Aksjologiczne uwarunkowania trudności

wychowawczych. [w:] red. K. Denek, T. Koszczyc, W. Wiesner, Edukacja Jutra, t. 1. Wrocław 2008, s. 193-198.

12. B. Komorowska, Uczeń sprawiający trudności wychowawcze wobec pracy samokształceniowej, [w:] Praca człowieka jako kategoria współczesnej pedagogiki, red. W. Furmanek, Rzeszów – Warszawa 2007, s. 218-227.

13. D. Nakoneczna, Uczniowie uzdolnieni i ich nauczyciele, Warszawa 1998.

14. D. Nakoneczna, W poszukiwaniu koncepcji kształcenia zdolnych, Warszawa 1998.

15. J. O’ Reagan Fintan, Jak pracować z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych, Warszawa 2005.

16. A. Sękowski, Osiągnięcia uczniów zdolnych, Lublin 2001. 17. O. Speck, Być nauczycielem. Trudności wychowawcze w okresie

zmian społeczno – kulturowych, Gdańsk 2005. 18. B. J. Zimmerman, S. Bonner, R. Kovach, Poczucie własnej

skuteczności ucznia, Gdańsk 2005.