P o ls k ie T o w a r z y s t w o M ił o ś n ik ó w A s t r o n o m ii

B iu l e t y n N a u k o w y S e k c j i O b s e r w a t o r ó w K o m e t

Kometa C/200LJQ4- ____ ::: : ':' ■' i •: ..j;;:: i i:: A. .

Sekcja Obserwatorów Komet (SOK) została powołana do życia przez Walny Zjazd PTMA w Grudziądzu w 1989 r. Według uchwalonego wtedy regulaminu cele Sekcji są następujące:

a) prowadzenie skoordynowanych obserwacji wszystkich komet dostępnych amatorskim sprzę­tem, pojawiających się na naszym niebie;

b) opracowywanie wyników obserwacji i publikowanie ich na łamach „Uranii”;c) udostępnianie surowych wyników obserwacji społeczności astronomicznej.

Mówiąc inaczej, sens istnienia Sekcji polega na zaopatrywaniu jej członków w mapki zawiera­jące jasność gwiazd porównania, umożliwiające wykonywanie ocen jasności komet. Realizowane jest to poprzez przesyłanie członkom materiałów do obserwacji komet jaśniejszych od 10m. Wyni­ki pracy Sekcji są przesyłane do Smithonian Astrophysical Observatory i publikowane w między­narodowym archiwum danych kometarnych, jakim jest pismo International Comet Quarterly (ICQ). Sekcja trzy razy do roku wydaje biuletyn „Komeciarz”, zawierający opracowania obserwacji i artykuły przeglądowe, a raz do roku organizuje konferencję poświęconą tematyce komet oraz obóz szkoleniowo-obserwacyjny.

Pierwotnie siedzibą SOK był Toruń; od 1994 roku jest nią Kraków. Koordynatorami działań Sekcji są: dr Tomasz Ściężor oraz Marcin Filipek.

Regulamin Sekcji Obserwatorów Komet PTMA

1. Członkiem SOK może zostać jedynie członek Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii z aktualnie opłaconą składką członkowską, na warunkach przynależności do PTMA.

2. Warunkiem członkostwa w SOK jest opłacona jednorazowa, coroczna składka. W wyjątko­wych przypadkach możliwe jest zwolnienie z wyżej wymienionej opłaty.

3. W ramach składki członek SOK otrzymuje gwarantowane trzy numery rocznie czasopisma Sekcji „Komeciarz” oraz dodatkowo biuletyny obserwacyjne.

4. Ilość biuletynów obserwacyjnych uzależniona jest jedynie od ilości komet na niebie, których obserwacja jest możliwa w warunkach amatorskich.

5. Członkostwo w SOK daje prawo do udziału w konferencjach i obozach obserwacyjnych orga­nizowanych przez Sekcję.

6. Każdy członek SOK powinien nadsyłać wykonywane przez siebie obserwacje komet, zgodnie z zaleceniami zamieszczanymi w wysyłanych biuletynach obserwacyjnych.

7. Koordynatorzy SOK uwzględniają jedynie obserwacje nadsyłane na formularzach SOK lub w formie elektronicznej (formularze WWW lub w standardzie ICQ), zgodnie z załączonymi do formularzy uwagami.

8. Koordynatorzy SOK nabywają wszelkich praw do nadesłanych obserwacji — mogą je jawnie publikować i wykorzystywać w opracowaniach naukowych, jednakże z podaniem oryginalne­go autorstwa.

9. Koordynatorzy SOK zapewniają wysyłkę zgromadzonego materiału obserwacyjnego do cen­trali ICQ w Smithonian Institute (USA), gdzie następnie są one publikowane.

10. Członek SOK ma w każdej chwili możliwość wglądu do biuletynu ICQ w czytelni Zarządu Głównego PTMA.

11. Koordynatorzy SOK zastrzegają sobie prawo do odmowy wysłania do ICQ obserwacji, co do których istnieje uzasadnione podejrzenie fałszowania danych obserwacyjnych lub wykonane obserwacje wskazują na brak umiejętności obserwowania komet przez członka SOK.

12. Koordynatorzy SOK zapewniają opracowanie nadesłanych obserwacji dla wszystkich komet, dla których zostały ogłoszone akcje obserwacyjne. Wykonane opracowanie publikowane bę­dzie w czasopiśmie „Komeciarz”, a niekiedy także w czasopiśmie PTMA „Urania — Postępy Astronomii”.

13. Koordynatorzy SOK ustalają bezwzględny termin końcowy nadsyłania obserwacji. Upływa on dokładnie w miesiąc po ostatniej dacie efemerydy opublikowanej w biuletynie obserwacyj­nym. Obserwacje nadesłane po tym terminie będą przesłane do ICQ (z uwzględnieniem punk­tu 11), nie wejdą natomiast do opracowania.

14. Obserwator, co do którego powstanie uzasadnione podejrzenie o fałszowanie obserwacji, zo­stanie o tym bezzwłocznie powiadomiony, wszystkie jego obserwacje z danej akcji zostaną anulowane, a on sam skreślony z listy obserwatorów danej komety. W przypadku powtórze­nia się takiej sytuacji obserwator zostaje wykluczony z SOK. Oskarżonemu o fałszowanie obserwacji przysługuje prawo do obrony.

WydawcaPolskie Towarzystwo Miłośników Astronomii ul. Sw. Tomasza 30

Spis treści

31-027 Kraków (0-12) 422-38-92 C o NA NIEBIE?

ptma@oa.uj.edu.pl Tomasz ŚCIĘŻOR

Redaktor Naczelny K om ety na w iosnę i lato roku 2 0 0 4 3

Tomasz Ściężor Tomasz ŚCIĘŻOR

Zespół RedakcyjnyK om eta C / 2 0 0 1 Q 4 (N E A T ) 4

Jarosław Grolik Tomasz ŚCIĘŻORMarcin Filipek K om eta C / 2 0 0 3 K 4 (L IN E A R ) 11

Redaktor Techniczny Tomasz ŚCIĘŻOR

Marek Kubala K om eta C / 2 0 0 4 F 4 (B radfield ) 20

Opiekun Naukowyprof. dr hab. Konrad Rudnicki O b se r w a c je

Adres RedakcjiSOK PTMA

O bserwacje komet nadesłane przez członków S O K

w okresie od 1 X I 2 0 0 3 r . do 2 9 I I 2 0 0 4 r . 23

ul. Św. Tomasza 30 31-027 Kraków (0-12) 422-38-92 SOK@vistula.wis.pk.edu.pl

Strona Internetowahttp://vistula.wis.pk.edu.pl/~ptma/SOK

DrukDrukarnia DEKA, ul. Golikówka 7,30-723 Kraków,(0-12) 653-29-06

Dystrybucja„Komeciarz” dostępny jest wyłącznie w prenumeracie, w ramach składki SOK.

Zdjęcia na okładce

Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej publikacji nie może być reprodukowa­na w żadnej formie ani żad­ną metodą bez pisemnej zgody wydawcy.Copyright ©2003 by Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii.

P ie r w s z a s t r o n a :

Kometa C/2001 Q4 (NEAT) 24 kwietnia 2004 r., o godzinie 9:36 UT. Jest to kompozyt siedemnastu 90-sekundowych ekspozycji otrzymanych aparatem Canon EOS 300D zamocowanym na teleskopie Takahashi Epsilon E l60. Czułość aparatu ustawiono na 400 ASA.Copyright © 2004 by Terry Lovejoy (Thomlands, Queensland, Australia).

C z w a r t a s t r o n a :

Graficzny obraz skali DC, przygotowany komputerowo przez Leszka Marcinka z Lublina. Jest to rozwinięcie wzorca, jakiego używają obser­watorzy „grupy lubelskiej”. Załączona tu pełniejsza jego wersja może wpłynąć na dokładność ocen DC większości obserwatorów.ISSN 1644-1303

Szanowni Obserwatorzy KometNiniejszy numer Komeciarza pomyślany został jako poszerzony nieco kolejny numer obser­

wacyjny, którego, przypominamy, jedynym celem jest podanie efemeryd i map wspomagających obserwacje właśnie pojawiających się na niebie komet. Jednocześnie informujemy, że następny numer Komeciarza pojawi się już wkrótce.

Ogłaszamy zatem dwie akcje obserwacyjne: dla komety C/2001 Q4 (NEAT) oraz C/2003 K4 (LINEAR), z których pierwsza może być obiektem bardzo efektownym. Sygnalizujemy także nie­spodziewane pojawienie się komety C/2004 F4 (Bradfield), jednak rezygnujemy z ogłoszenia dla niej akcji obserwacyjnej, gdyż jasność komety bardzo szybko spada, przy niezbyt sprzyjającym położeniu na niebie. Rezygnujemy także z ogłoszenia akcji obserwacyjnej dla komety C/2003 T3 (Tabur), ponieważ pomimo osiągnięcia jasności większej od 9m, jej maksymalna wysokość nad horyzontem nie przekroczy (na początku świtu żeglarskiego) 20°, co praktycznie czyni jej obser­wacje niemożliwymi.

Na czwartej stronie okładki zamieszczamy także przygotowany przez Kolegów z Lublina dia­gram ilustrujący jeden z natrudniejszych w ocenie parametr komet — stopień kondensacji DC. Mamy nadzieję, że pozwoli to na ujednolicenie naszych ocen tego trudnego do oceny parametru.

Niniejszy numer wysyłamy do wszystkich, którzy w ubiegłym roku opłacali naszą składkę. Jednocześnie prosimy o uregulowanie składki tegorocznej. Informujemy, że jej wysokość nie ule­gła zmianie i wynosi nadal 25 zł. Kolejne numery Komeciarza wysyłać będziemy jedynie do człon­ków SOK ze składką aktualnie opłaconą. Prosimy o dokonywanie wpłat na adres Zarządu Głów­nego PTMA z adnotacją „Składka SOK 2004”.

Koordynatorzy SOK, Tomasz Ściężor,

Marcin Filipek.

CO NA NIEBIE?

Komety na wiosnę i lato roku 2004Jak wie każdy obserwator komet, nawet

gdy na naszym niebie nie gości żadna jasna kometa, widocznych jest wiele słabych komet, które jednak w przypadku wybuchu mogą stać się dostępne dla przeciętnego miłośnika astronomii. Podawanie dla wszystkich tych komet mapek spowodowałoby, że każdy nu­mer Komeciarza zawierałby kilkaset stron. Ponadto włożony wkład pracy byłby niewspół­mierny do efektów: zwykle na ogłoszoną ak­cję dla komety 10m dostajemy jedynie kilka raportów. Ale przecież nie możemy pozbawiać możliwości obserwacji komet obserwatorów dysponujących większym sprzętem, a nie

mających dostępu do Internetu! Wyjściem z sytuacji jest założenie, że większość naszych obserwatorów ma dostęp do komputerów z różnego rodzaju programami typu „atlas nieba” (np. oferowany przez PTMA Cartes du Ciel), gdzie wystarczy podać elementy orbity komety, aby program wytyczył jej trasę wśród gwiazd.

Poniższa tabela podaje elementy orbit wszystkich komet, które w okresie od 1 majaa do 31 sierpnia 2004 roku osiągną jasność przynajmniej 15m i będą widoczne w porze noc­nej nad horyzontem w Polsce. Elementy orbit podane są wg danych z dnia 22 IV 2004 r.

Nazwa To 9 e i O) SI Ho nC/2003 H I (LINEAR) 22,6216 II 2004 2,239584 0,999264 138,6680 196,1400 18,9998 6,5 4,043P/ Wolf-Harrington 17,8594 III 2004 1,578646 0,544613 18,5202 187,2715 254,6946 8,0 6,0C/2003 T4 (LINEAR) 3,6872 IV 2005 0,849997 1,000510 86,7605 181,6713 93,9006 6,0 4,088P/Howell 12,5698 rv 2004 1,367517 0,561116 4,3828 235,8405 56,8262 11,0 6,0C/2003 F4 (Bradfield) 17,129 IV 2004 0,16749 1,000000 63,118 333,298 222,992 10,0 4,0C/2003 T3 (Tabur) 29,0111 rv 2004 1,480714 0,999632 50,4419 43,7898 347,0619 5,0 4,0C/2001 Q4 (NEAT) 15,9600 V 2004 0,961929 1,000706 99,6419 1,2052 210,2765 3,5 4,0C/2001 HT50 (LINEAR-NEAT) 9,0274 VII 2003 2,792141 0,997745 163,2125 324,0724 42,9132 4,5 4,029P/Schwassmann-Wachmann 14,3735 VII 2004 5,723434 0,044301 9,3932 49,2115 312,7220 4,0 4,081P/Wild 25,9327 IX 2003 1,590358 0,538717 3,2403 41,7484 136,1416 7,0 6,0C/2003 K4 (LINEAR) 13,7065 X 2004 1,023764 1,000362 134,2526 198,4306 18,6717 3,5 4,078P/Gehrels 27,0934 X 2004 2,007947 0,462675 6,2522 192,9635 210,5539 5,5 8,0

| 123P/West-Hartley 9,1212 XII 2003 2,128691 0,448506 15,3467 102,9165 46,6199 4,0 10,0

T0 — moment przejścia przez peiyhelium [UT], q — odległość peryhelium [j.a.], e — mimośród orbity,i — nachylenie orbity do płaszczyzny ekliptyki [°]

(Epoka 2000,0),(o — długość peiyhelium [°] (Epoka 2000,0),O — długość węzła wstępującego [°]

(Epoka 2000,0),H0— jasność absolutna komety, n — współczynnik aktywności komety.

Przypominamy, że jasność

m - HQ + 5-logA + 2,5-n-log r,

gdzie rjest odległością komety od Słońca w j.a.,a A odległością komety od Ziemi.

Tabela obok podaje p r z e w i d y w a n ą jasność maksymalną, jaką osiągną komety w podanym okresie (1 V - 31 VIII2004 r.) wraz z datą osiągnięcia tej jasności. W przypadku, gdy datą tą jest 1 V 2004 r., oznacza to, że kometa była jaśniejsza wcześniej i już słab­nie. w przypadku, gdy podaną datą jest 31 VIII 2004 r. oznacza to, że kometa jaśnieje, i mak­simum jasności jest jeszcze „przed nią”.

W przypadku obserwacji jednej z poda­nych wyżej komet, których mapek nie zamie­ściliśmy, prosimy o nadsyłanie obserwacji

bądź z rysunkami (wydrukami) komety w dniu obserwacji z oznaczonymi gwiazdami porównania, bądź (w przypadku używania do­wolnego katalogu, np. programu Guide lub Cartes du Ciel) o d o k ł a d n e podanie źró­dła jasności użytych gwiazd porównania.

Liczymy na to, że w ten sposób nasi ob­serwatorzy nie „przegapią” rozbłysku której­kolwiek z wyżej wymienionych komet. Niejed- nokroć są one znacznie bardziej interesujące od swoich jaśniejszych „siostrzyczek”.

Tomasz Ściężor

Nazwa Maksimum MagC/2003 HI (LINEAR) 1 V 2004 11,843P/ W olf-Harrington 1 V 2004 13,0C/2003 T4 (LINEAR) 31 VIII 2004 14,088P/Howell 1 V 2004 14,2C/2003 F4 (Bradfield) 17 rv 2004 1,9C/2003 T3 (Tabur) 1 V 2004 8,6C/2001 Q4 (NEAT) 7 V 2004 0,9C/2001 HT50 (LINEAR-NEAT) 1 V 2004 14,129P/ Schwassmann-Wachmann 31 VIII 2004 15,081P/Wild 1 V 2004 14,6C/2003 K4 (LINEAR) 31 VIII 2004 5,978P/Gehrels 31 VIII 2004 12,6123P/West-Hartley 1 V 2004 14,4

Komeciarz 1/2004 3

C o NA NIEBIE?

Kometa C/2001 Q4 (NEAT)Kometa została odkryta 24 sierpnia 2001

roku w ramach programu NEAT (Near Earth Asteroid Tracking — Śledzenie Planetoid Bli­skich Ziemi) przy pomocy 1,2 m teleskopu Schmidta. W chwili odkrycia miała ona ja­sność zaledwie 20m, przy średnicy 8".

Elementy pierwszej orbity, wyznaczonej przez znanego badacza orbit kometarnych Briana G. Marsdena, wskazywały, że kometa przejdzie przez peryhelium 25 sierpnia 2005 r. w odległości aż 4 j.a. od Słońca, tak więc nie znajdzie się ona w zasięgu teleskopów ama­torskich (w chwili odkrycia znajdowała się ona w odległości aż 11 j.a.!). Już jednak 5 sierp­nia 2001 r. Japończyk Kazuo Kinoshita opu­blikował nowe elementy orbity, z których wynikało, że przejście przez peryhelium na­stąpi 23 maja 2004 r. w odległości zaledwie 0,99 j.a., co sprawiało, że kometa stała się bardzo interesującym obiektem.

Do początku 2003 r. kometa pojaśniała do zaledwie 15m, jednak we wrześniu miała już jasność 12m, przy średnicy głowy około T, i obserwatorzy na półkuli południowej roz­poczęli jej regularne obserwacje. Pod koniec ubiegłego roku kometa była już nieco jaśniej­sza od 10m, przy średnicy głowy 2'. Pojawił się także słaby, 4' warkocz.

Kometa C/2001 Q4 powinna osiągnąć mak­symalną jasność w pierwszej połowie maja. Bardzo trudno jest przewidzieć, ile ona wynie­sie. Oszacowania wahają się między l m a 2m.

Aktualne elementy orbity są następujące: T0 = 15 maj 2004 r., 23:02 UT, q =0,961929 j.a., e = 1,000706, i = 99°6419,

co = 1°2052,G = 210°2765.

Kometa nadlatuje do nas po lekko hiper- bolicznej orbicie. Nie jest to oczywiście orbita pierwotna — jest ona efektem wpływu per­turbacyjnego planet Układu Słonecznego na niewątpliwie bardzo wyciągniętą orbitę elipty­czną. Niewątpliwie jednak kometa C/2001 Q4 jest gościem z Obłoku Oorta, po raz pierwszy odwiedzającą okolice Słońca (co zresztą czy­ni oszacowania jasności jeszcze bardziej nie­pewnymi) .

Najbliżej Ziemi, w odległości zaledwie 0,321 j.a., kometa znajdzie się 7 maja, jed­nocześnie będąc już praktycznie w peiyhe- lium. Oznacza to, że właśnie w tych dniach powinna osiągnąć maksymalną jasność. Jak już wspomniano, jasność ta jest trudna do określenia. W każdym razie jest to kolejna ko­meta, która powinna być łatwym obiektem „lometkowym”, być może nawet widocznym gołym okiem.

Kometa C/2002V1 widoczna będzie w Polsce wieczorem nad zachodnim horyzon­tem, poczynając właśnie od 7 maja. Wyso­kość komety nad horyzontem będzie szybko wzrastać i już w tydzień później będzie ją można podziwiać wieczorem wysoko na tle ciemnego nieba, przy niewiele mniejszej ja­sności. Z początkiem czerwca staną się także możliwe obserwacje poranne.

Poniżej przedstawiona została widzialność wieczorna komety z obszaru Polski, około 1 h po zachodzie Słońca (Słońce 12° pod hory­zontem). Azymut liczony jest od p o ł u ­d n i o w e g o p u n k t u h o r y z o n t u .

Na następnej stronie podane są efemery­dy komety, a na kolejnej załączamy przeglą­dową mapkę przedstawiającą trasę komety C/2001 Q4 wśród gwiazd od 1 majado 15 paź­dziernika 2004 r. (zaznaczono gwiazdy do 7,m0). W dalszej kolejności podajemy szereg mapek obserwacyjnych. Tradycyjnie jasności gwiazd porównania podajemy bez kropki dziesiętnej (np. 72 oznacza 7“ 2). Jako źródło jasności gwiazd porównania w przypadku korzystania z tych mapek prosimy podawać TJ. Źródłem mapek jest program Guide v. 8.0.

Życzymy owocnych obserwacji,Koordynatorzy SOK.

4 KOMECIARZ 1/2004

CO NA NIEBIE?

Data TT a (2000) 6 A r Elong. mlr m d h m O /2004 04 30 05 59, 70 -47 50, 8 0,386 1, 002 78, 1 1,42004 05 05 07 05,77 -27 05, 9 0,326 0, 981 75, 8 1,02004 05 10 07 55, 85 -01 31,6 0,337 0, 968 73,2 1,02004 05 15 08 32,04 + 18 21,2 0,415 0, 962 71, 3 1,42004 05 20 08 58,30 +30 39, 4 0, 529 0, 965 69, 6 2,02004 05 25 09 17,86 +38 12,3 0, 658 0, 975 67, 6 2,52004 05 30 09 32, 95 +43 07,2 0, 792 0,993 65, 4 3,02004 06 04 09 45,04 +46 32,0 0,925 1,018 63,1 3,42004 06 09 09 55,15 +49 02,1 1,056 1,049 60, 8 3, 82004 06 14 10 03, 98 +50 56, 9 1,181 1,086 58,7 4,22004 06 19 10 12,02 +52 28,1 1,301 1,128 56, 6 4,62004 06 24 10 19, 61 +53 42,7 1, 415 1,174 54,8 5, 02004 06 29 10 27,00 +54 45,7 1, 521 1,223 53,2 5, 32004 07 04 10 34,35 + 55 40,2 1, 621 1,275 51, 9 5, 62004 07 09 10 41,81 +56 28,5 1,713 1,329 50,8 5,92004 07 14 10 49, 48 +57 12,4 1, 799 1,386 50,1 6,22004 07 19 10 57, 47 +57 53, 2 1,877 1,444 49, 6 6, 52004 07 24 11 05, 81 +58 31, 9 1,949 1,503 49,5 6,72004 07 29 11 14,58 +59 09,5 2,015 1,563 49, 7 7,02004 08 03 11 23,81 +59 46, 5 2,074 1,623 50,2 7,22004 08 08 11 33,57 + 60 23, 4 2,127 1, 685 51,0 7,42004 08 13 11 43, 92 + 61 00, 7 2,175 1,746 52,1 7,62004 08 18 11 54,92 + 61 38, 6 2,217 1,808 53,5 7,82004 08 23 12 06, 63 + 62 17,4 2, 255 ■ 1,870 55,1 8,02004 08 28 12 19,13 +62 57,3 2,288 1,932 56, 9 8,22004 09 02 12 32, 50 + 63 38,1 2,317 1,994 59,0 8,32004 09 07 12 46, 84 + 64 19, 7 2,343 2,056 61,1 8,52004 09 12 13 02,26 + 65 02,0 2,366 2,118 63, 5 8, 62004 09 17 13 18, 88 + 65 44,6 2,387 2,180 65, 9 8, 82004 09 22 13 36, 80 + 66 26, 9 2,406 2,241 68,5 8,92004 09 27 13 56,15 +67 08,1 2,424 2,302 71,0 9,02004 10 02 14 17,03 + 67 47,4 2,441 2,363 73, 7 9,22004 10 07 14 39, 50 + 68 23, 6 2,458 2,424 76, 3 9,32004 10 12 15 03, 60 + 68 55, 3 2,477 2,485 78,9 9,42004 10 17 15 29,26 + 69 21, 4 2,496 2,545 81,4 9,52004 10 22 15 56,30 + 69 40,3 2,518 2, 605 83, 8 9,72004 10 27 16 24,43 + 69 50, 9 2,542 2,665 86,1 9,82004 11 01 16 53,27 + 69 52, 0 2,570 2,724 88, 1 9,92004 11 06 17 22,35 + 69 43,2 2, 601 2,784 90, 0 10,0a - rektascensja (na epokę 2000)5 - deklinacja (na epokę 2000)A - odległość komety od Ziemi (j.a.) r - odległość komety od Słońca (j.a.)Elong. - elongacja komety od Słońca (stopnie) ml - całkowita jasność komety

Komeciarz 1 /2004 5

06h \

/

04h

Co NA NIEBIE?

6 KOMECIARZ 1/2004

401-

CO NA NIEBIE?

KOMECIARZ 1/2004 7

CO NA NIEBIE?

8 KoMECIARZ 1 /2004

CO NA NIEBIE?

KOMECIARZ 1/2004 9

'J 16h30m

CO NA NIEBIE?

10 K o m e c ia r z 1/2004

C o NA NIEBIE?

Kometa C/2003 K4 (LINEAR)

Kometa C/2003 K4 (LINEAR) 29 marca 2004 r., o godzinie 22:33 UT. Zdjecie wykonano za pomo­cą 60 cm teleskopu Deltagraph, o przysłonie f/3,3, zaopatrzonego w kamerę CCD. Czas ekspozycji wynosił 120 sekund. Copyright © 2004 by H. Mi- kuz, Cm i Vrh Observatory.

Kometa została odkryta 28 maja 2003 roku w ramach programu LINEAR. W chwili odkrycia miała jasność 17” 6 przy średnicy 6". Kometa C/2003 K4 powinna osiągnąć maksymalną jasność na początku listopada bieżącego roku. Przewiduje się, że wyniesie ona około 5m.

Najnowsze elementy orbity komety są następujące:

T0 = 13 październik 2004 r., 16:57 UT, q = 1,023764 j.a., e = 1,000362, i = 134,°2526,

co = 198,°4306,Q = 18f6717.

Podobnie jak poprzednio omawiana, ko­meta C/2003 K4 nadlatuje do nas po lekko hiperbolicznej orbicie, będąc także „gościem” z Obłoku Oorta.

Najbliżej Ziemi, w odległości niestety aż 1,419 j.a., kometa znajdzie się 6 lipca, będąc jednak jeszcze daleko od Słońca.

Kometa C/2003 K4 obserwowana jest już na naszej półkuli od początku roku, obecnie można ją obserwować nad ranem, wysoko na niebie. Już w drugiej połowie maja staną się także możliwe wieczorne obserwacje komety. Z terenu Polski obserwacje komety będą moż­liwe do końca sierpnia bieżącego roku.

Poniżej przedstawione zostały kolejno wi­dzialność poranna i wieczorna komety z ob­szaru Polski około lh przed wschodem i lh po zachodzie Słońca (Słońce 12° pod hory­zontem). Azymut liczony jest od p o ł u d n i o ­w e g o p u n k t u h o r y z o n t u .

A[‘]

Na następnej stronie podane są efemery­dy komety. Załączamy także mapkę przed­stawiającą trasę komety C/2003 K4 (LINEAR) wśród gwiazd od 1 maja do 31 sierpnia 2004 roku (zaznaczono gwiazdy do 7™0). W dalszej kolejności podajemy szereg mapek obserwa­cyjnych. Tradycyjnie jasności gwiazd porów­nania podajemy bez znaku dziesiętnego (np. 72 oznacza 7™2). Jako źródło jasności gwiazd porównania w przypadku korzystania z tych mapek prosimy podawać TJ. Źródłem mapek jest program Guide v. 8.0.

Życzymy owocnych obserwacji,Koordynatorzy SOK.

KoMECIARZ 1/2004 11

CO NA NIEBIE?

Data TT a (2000) 6 A r Elong. mlr m d h m O /2004 04 30 20 07,92 + 30 23, 6 2,533 2,680 87,2 9,82004 05 05 20 03,60 +32 02,3 2,408 2, 622 90,7 9,62004 05 10 19 57,86 +33 47,6 2,284 2,563 94,1 9,42004 05 15 19 50,38 +35 38, 9 2,163 2,504 97,5 9,22004 05 20 19 40, 81 +37 35,2 2, 047 2, 445 100, 6 8,92004 05 25 19 28,70 +39 34,4 1, 936 2,385 103, 5 8,72004 05 30 19 13, 58 +41 33,1 1, 832 2,326 106,1 8,52004 06 04 18 54,94 +43 26, 0 1,736 2,266 108,1 8, 32004 06 09 18 32, 38 +'45 05, 6 1,650 2,206 109, 4 8,02004 06 14 18 05, 76 +46 22,2 1,576 2,146 109, 9 7,82004 06 19 17 35, 48 +47 04,3 1,515 2,086 109,4 7,62004 06 24 17 02, 66 +47 01, 7 1,468 2,026 107,8 7,42004 06 29 16 29, 05 +46 08,1 1,437 1,966 105,2 7,22004 07 04 15 56, 60 +44 23, 8 1,421 1, 906 101,5 7,12004 07 09 15 26, 88 +41 55,5 1,421 1,846 97,1 6,92004 07 14 15 00, 80 +38 54,4 1,434 1,786 92,0 6, 82004 07 19 14 38,59 +35 32,9 1,460 1,727 86, 5 6,72004 07 24 14 20,01 + 32 02,0 1,497 1, 668 80,7 6, 62004 07 29 14 04,60 +28 30,3 1,541 1,610 74,9 6, 52004 08 03 13 51,85 +25 03, 5 1,592 1, 552 69,1 6,42004 08 08 13 41,27 +21 44,9 1,647 1,496 63,3 6, 32004 08 13 13 32,44 + 18 36,0 1,703 1, 441 57,5 6, 22004 08 18 13 25, 01 + 15 37,1 1,760 1, 387 51,9 6,12004 08 23 13 18,68 + 12 48,0 1,815 1, 335 46,3 6, 02004 08 28 13 13,22 + 10 07,8 1,867 1,285 40,8 5,92004 09 02 13 08,41 + 07 35, 4 1,914 1,238 35,4 5, 8a - rektascensja (na epokę 2000)5 - deklinacja (na epokę 2000)A - odległość komety od Ziemi (j.a.) r - odległość komety od Słońca (j.a.)Elong. - elongacja komety od Słońca (stopnie) ml - całkowita jasność komety

12 K o m e c ia r z 1 /2004

ЧН\

_---

---

----

----

----

---

491.

СО NA NIEBIE?

KOMECIARZ 1 /2004 13

CO NA NIEBIE?

14 KOMECIARZ 1/2004

CO NA NIEBIE?

KOMECIARZ 1/2004 15

Z (L

INĘ

AR

)

19h10m

CO NA NIEBIE?

16 K o m e c iar z 1 / 2 0 0 4

C o NA NIEBIE?

KOMECIARZ 1/2004 17

15h30m

‘ |T5h

Il4h30m

Co NA NIEBIE?

18 K o m e c iar z 1/2004

14h30m

Г14П I I3h30m

~

Il3h

"tUh

SOrn

CO NA NIEBIE?

Komeciarz 1/2004 19

CO NA NIEBIE?

Kometa C/2004F4

Zdjęcie Komety C/2004 F4 (Bradfield) wykonane 28 kwietnia 2004 r. Copyright © 2004 by Adam Kisielewicz.

Kometa została odkryta 23 marca 2004 roku przez znanego australijskiego odkryw­cę komet, Williama A. Bradfielda. Poczyna­jąc od 1972 r., jest to już 18 kometa odkryta przez niego!

Omawianą kometę Bradfield odkrył o świ­cie, tuż nad horyzontem, poszukując komet „muskających Słońce”. W chwili odkrycia był to obiekt o jasności 8m. Odkrycie zostało ogło­szone dopiero 12 kwietnia, gdyż nikt (łącznie z Bradfieldem) nie był w stanie przez dłuższy czas go potwierdzić. Dopiero inny znany ob­serwator komet, R. McNaught, odnalazł ją 9 kwietnia i ocenił na 5m. Ten sam obserwa­tor 12 kwietnia dostrzegł 2° warkocz komety. Kometa zmierzała jednak w stronę Słońca i dalsze obserwacje stały się niemożliwe.

Wyznaczona na podstawie tych kilku ob­serwacji (oraz danych z obserwatorium ko­smicznego SOHO) orbita paraboliczna jest oczywiście bardzo niepewna.

Najnowsze elementy orbity komety są następujące:

TQ = 17 kwiecień 2004 r., 3:06 UT, q = 0,16749 j.a., e = 1,00000, i = 63°118,

co = 333°298,Q = 222°992.

(Bradfield)Najbliżej Ziemi, w odległości 0,833 j.a., ko­

meta znalazła się 19 kwietnia, jednocześnie będąc już praktycznie w peiyhelium tuż przy Słońcu. Obserwacje komety staną się możli­we pod koniec kwietnia, kiedy to powinna się ona pojawić nad ranem, ginąc w blasku wscho­dzącego Słońca. Jasność komety jest bardzo trudna do przewidzenia — może ona wynosić zarówno 0m, jak i jedynie 8m! Wiemy już jed­nak, że pomimo niespełnienia tak zwanego „kryterium Bortle’a”, kometa „przeżyła” pery- helium. Jej stosunkowo mała i w dodatku szybko spadająca jasność, w powiązaniu z ja­snym tłem nieba, powodują, że obserwacje komety będą bardzo trudne. Potencjalne ob­serwacje powinny być możliwe nad ranem, gdy kometa będzie się wznosić coraz wyżej nad północno-wschodnim horyzontem.

Poniżej przedstawiona została widzialność poranna komety z obszaru Polski około lh przed wschodem Słońca (Słońce 12° pod ho­ryzontem). Azymut liczony jest od p o ł u ­d n i o w e g o p u n k t u h o r y z o n t u .

A[°]

Na następnej stronie podane są efemery­dy komety, natomiast w związku z przedsta­wionymi powyżej wątpliwościami załączamy jedynie przeglądową mapkę przedstawiającą trasę komety C/2004 F4 (Bradfield) wśród gwiazd od 1 maja do 30 czerwca 2004 roku (zaznaczono gwiazdy do 8” 0), rezygnując z se­rii mapek szczegółowych. Źródłem mapki jest program Guide v. 8.0.

Życzymy owocnych obserwacji,Koordynatorzy SOK.

20 KOMECIARZ 1/2004

CO NA NIEBIE?

Data TT a (2000) 5 A r Elong. mlr m d h m O /2004 05 01 00 59,02 + 33 27,5 1,092 0, 519 28,2 7,32004 05 02 00 59,10 + 34 26, 0 1,117 0, 546 29,2 7,62004 05 03 00 59, 34 + 35 20,8 1,142 0, 574 30,1 7,92004 05 04 00 59, 69 + 36 12,2 1,166 0,600 31,0 8,12004 05 05 01 00,16 + 37 00,6 1,190 0, 627 31, 8 8,42004 05 06 01 00,71 + 37 46, 4 1,213 0, 653 32, 6 8, 62004 05 07 01 01,33 + 38 29, 8 1,236 0, 679 33, 3 8,82004 05 08 01 02,02 +39 11,1 1,258 0, 704 34,0 9,02004 05 09 01 02,76 + 39 50, 5 1,281 0,729 34, 6 9,22004 05 10 01 03,54 + 40 28,2 1,302 0, 754 35, 3 9,32004 05 11 01 04,36 +41 04,3 1,324 0, 779 35, 9 9,52004 05 12 01 05,20 +41 39,0 1,344 0,803 36, 5 9,72004 05 13 01 06, 07 + 42 12,4 1,365 0,827 37,1 9,92004 05 14 01 06, 95 +42 44, 6 1,385 0,851 37,7 10, 0a - rektascensja (na epokę 2000)6 - deklinacja (na epokę 2000)A - odległość komety od Ziemi (j.a.) r - odległość komety od Słońca (j.a.)Elong. - elongacja komety od Słońca (stopnie) ml - całkowita jasność komety

Komeciarz 1/2004 21

02h30m

C o NA NIEBIE?

K o u ec ia r z 1 /2004

O b s e r w a c je

Obserwacje komet nadesłane przez członków SOK w okresie od 1 XI 2003 r. do 29 II 2004 r.

Data MM ml Ref Ap T f/ X Dia DC Wark PA Obs2P/Encke2003 10 27,80 s 12,0 TJ 35 L 6 105 &1 2 CHR2003 11 4,08 s 10, 3 TJ 18,5 L 5 53 3 1/ KWI2003 11 11, 69 s 9,5 TJ 20 L 5 58 4 1 SWI2003 11 12, 68 s 9,5 TJ 31,7 L 5 78 &5 2 ADA022003 11 12, 69 s 9,1 TJ 20 L 5 58 5 1 SWI2003 11 13, 68 s 11,0 TJ 35 L 6 105 &3 dl CHR2003 11 13, 69 s 9,5 TJ 31,7 L 5 78 &5 2 ADA022003 11 16,74 s 9,3 TT 30 L 6 105 &4 1/ FIL042003 11 20,72 s 10,5 TJ 35 L 6 105 &3 dl CHR2003 11 21,70 s 8,4 TJ 7,0 B 15 7 2 SWI2003 11 21,70 s 9,6 TJ 35 L 6 105 &5 d2 CHR2003 11 22,69 s 8,2 TJ 7,0 B 15 7 2 SWI2003 11 23, 65 B 7,5 TK 5, 0 B 20 15 2 DORO 22003 11 24,65 B 8,0 TK 5, 0 B 20 15 2 DORO 22003 11 26, 69 s 7,9 TJ 25 L 5 66 &5 1 KID012003 11 27,66 B 7,6 TK 5, 0 B 20 7 3 DORO 22003 11 27,66 s 7,9 TJ 5, 0 B 10 12 1/ PLE012003 11 27, 67 s 8,2: TT 6,7 B 20 &7 2 SCI2003 11 27, 69 s 7,4 TJ 6, 0 B 20 &7 2 ADA022003 11 27,73 s 7,7 TT 6, 6 B 20 &6 d3 FIL042003 11 27,74 s 8,1 TJ 18,5 L 5 53 5 1 KWI2003 12 1,70 &s 7,5 TT 6, 6 B 20 &7 3/ FIL042003 12 1,73 B 8,3 HS 50 L 5 100 & 6 2 TURO 12003 12 2,66 s 7,5: TK 10 M 10 50 8 3 DORO 243P/Wolf-Harrington2003 12 19, 81 s 12,5 HS 20 L 5 110 1, 0 4 POWOI2003 12 23, 74 s 12,8 TT 30 L 6 105 &1, 5 2 FIL042004 2 20,81 s 12,4: TT 30 L 6 105 &1 2 FIL042004 2 21,77 s 12,1 TT 30 L 4 96 1, 8 d2/ GRA09C/2001 HT50 (LINEAR-NEAT)2003 10 27,82 s 11,2 TJ 35 L 6 105 & 0, 5 d2 CHR2003 10 29, 80 s 11,3 TJ 35 L 6 105 &0,5 d2 CHR2003 11 3, 01 s 11,1 TJ 18,5 L 5 53 1 3 KWI2003 11 4,09 s 11,0 TJ 18,5 L 5 53 1 3 KWI2003 11 13,70 s 11, 8 TJ 35 L 6 105 &0,5 dl CHR2003 11 16, 72 s 10,8: TT 30 L 6 105 &1 4 FIL042003 11 21,72 s 12,5 TJ 35 L 6 105 0/ CHR2003 11 27,76 s 11,6 TJ 18,5 L 5 53 1, 5 3 KWI2003 12 19, 83 s 11,6 TT 20 L 5 50 1, 0 4 POWOI2003 12 19, 85 s 11,2: TT 32 L 8 100 &1 3 MAK0 22003 12 23, 73 s 11, 9 TT 30 L 6 105 &2 2 FIL042003 12 25,75 B 13,3 HS 50 L 5 212 &1 1/ TUR012004 1 21,74 s 12,7: TT 30 L 4 132 1, 4 2/ GRA09C/2002 T7 (LINEAR)2003 10 27,84 S 10, 9 TJ 35 L 6 105 lOOt3 d3 CHR2003 10 29, 78 S 10,7 TJ 35 L 6 105 &0,5 d3 CHR2003 11 3, 94 B 10,5 TK 25 L 5 90 1,7 5 BOH022003 11 4,11 M 10,1 TJ 18,5 L 5 53 2 5 KWI2003 11 12, 64 s 10, 9 TJ 35 L 6 105 & 0 f 5 d3 CHR2003 11 12,70 s 10, 0 TJ 20 L 5 58 1 6 SWI2003 11 13, 64 s 9,9 TJ 35 L 6 105 &0,5 d3/ CHR2003 11 16, 97 B 10,3 TT 30 L 6 60 &1 6 &0, 1 120 FIL042003 11 20,72 s 10,5 TJ 35 L 6 105 &3 dl CHR2003 11 21,74 s 9,7 TJ 35 L 6 105 &0, 5 d4 CHR2003 11 24, 67 B 9,7 TK 10 M 10 50 2 5 DORO 22003 11 24,85 s 9,9 TT 20 L 6 56 1,5 d7 KIS032003 11 24,86 B 10,4 TT 20,5 L 6 56 1,5 D6 SIK012003 11 27,72 B 9,8 TK 10 M 10 50 2 6 DORO 22003 11 27,77 M 9,3 TJ 18,5 L 5 53 2 6 KWI2003 11 28,02 B 9,8 TT 20 L 6 56 1,5 d6/ &2 m90 KIS032003 11 28, 85 s 9,6 TJ 25 L 5 88 1,5 6 KID01

KOMECIARZ 1/2004 23

O b s e r w a c je

Data M M ml Ref A p T f/ X Dla DC Wark P A ObsC/2002 T7 (LINEAR) — ciąg dalszy2003 12 1,75 B 10,2 HS 50 L 5 100 1,6 6 TUR012003 12 1, 98 M 8,6 TJ 18, 5 L 5 53 2 6 KWI2003 12 3,01 s 9,5 TK 10 M 10 50 3 6 DORO 22003 12 10,71 B 9,8: TT 20 L 5 50 1,5 5 POWOI2003 12 11, 66 B 8,8 TJ 35 L 6 105 & 1 4 CHR2003 12 11, 67 B 9,2 TT 20 L 5 50 2,0 6 POWOI2003 12 12,73 s 9,8 TJ 25 L 5 66 1,5 5 KID012003 12 15, 87 B 9,0 TT 20 L 5 50 2,4 6 POWOI2003 12 17,66 B 8,8 TJ 35 L 6 105 & 1 4 CHR2003 12 19, 68 B 8,8 TJ 35 L 6 105 & 1 4 CHR2003 12 19,79 s 9,3 TJ 25 L 5 66 2 5 KID012003 12 19, 85 s 8,5 TT 6, 6 B 20 & 4 4/ FIL042003 12 19, 85 B 8,9 TT 20 L 5 30 3,2 6 0,07 85 POWOI2003 12 19, 87 B 8,3 TT 7 B 20 & 6 5/ MAK022003 12 19, 87 B 8,7 TT 32 L 8 50 & 4 5/ 0,09 101 MĄKO 22003 12 19, 98 B 9,3 TT 20 L 6 57 1,5 d5/ KIS032003 12 20, 97 s 8,7 TT 6, 6 B 20 & 5 4 FIL042003 12 22,74 s 8,5 TT 6, 6 B 20 & 7 4/ FIL042003 12 23, 69 s 9,0: TT 6,7 B 20 & 3 3/ SCI2003 12 23, 82 B 9,2 TT 11,0 L 8 32 3, 5 6 0,06 80 BURO 42003 12 23, 84 M 8,5 TJ 18,5 L 5 53 2 6/ 12 m7 0 KWI2003 12 24,70 s 8,6 TT 6,7 B 20 & 3 3/ SCI2003 12 24,75 B 8,9 TJ 25 L 6 108 1,5 6 SWI2003 12 24,78 B 8,9 TT 20 L 5 30 3,1 5 0, 10 70 POWOI2003 12 24,81 s 8,2 TT 6, 6 B 20 & 6 4/ FIL042003 12 24,92 B 9,3 HS 50 L 5 100 2 5 0,07 78 TUR012003 12 25, 70 s 8,9 TT 6,7 B 20 & 3 3/ SCI2003 12 25, 72 B 8,7 TJ 20 L 5 58 2 6 SWI2003 12 25, 73 B 9,7 HS 50 L 5 100 1,5 d4/ 0,08 78 TUR012003 12 25,74 s 9,2: TJ 31,7 L 5 78 Sc 1,5 4 0,1 80 ADA022004 1 3,81 s 9,0: TT 20 L 5 50 Sc 2 5 POWOI2004 1 8,77 s 8, 6 TT 30 L 6 60 Sc 4 5 FIL042004 1 11,81 s 7,8 TT 6, 6 B 20 Sc 6 4 FIL042004 1 12,69 s 8,3 TT 6,7 B 20 & 5 4/ SCI2004 1 15,73 s 7,6 AC 6, 0 B 7 & 9 3 RES2004 1 15, 75 B 8,2 TK 5, 0 B 20 & 6 3 DORO 22004 1 18,70 s 8,5 TJ 6, 0 B 20 3 3 MAR122004 1 18,73 s 7,4 AC 6,0 B 7 11 3 RES2004 1 18,77 B 8,0 TK 10 M 10 50 4 4 DORO 22004 1 18,85 s 8,6 TJ 25 L 5 66 4 5 KID012004 1 21,80 s 7,4 TT 5 R 6 20 10 s4/ 0,31 71 GRA092004 1 22,77 B 8,2 TK 5,0 B 20 Sc 8 4 DORO 22004 1 22,77 s 8,3 TJ 6, 0 B 20 4 s3 MAR122004 1 23, 73 wS 8,2 TT 6, 0 B 20 6 d3 MOZ2004 1 23, 73 s 8,0 TJ 8,0 B 20 7 s3 SPE012004 1 24,71 B 8,8 TT 20 L 5 50 3 4 POWOI2004 1 24,73 s 8,0 TJ 8,0 B 20 5 s2/ SPE012004 1 25,71 B 8,7 TT 20 L 5 50 3 3/ POWOI2004 1 25, 74 s 8,1 TJ 8,0 B 20 5, 5 s3 SPE012004 1 25, 74 s 7,8 AC 13, 0 L 6 45 7 4 RES2004 1 26,78 M 8,2 TJ 15, 0 L 5 44 4,3 s3 SPE012004 2 2,72 s 7,8 TT 6,7 B 20 Sc 4 4 SCI2004 2 7,71 s 7,7 TJ 6, 0 B 20 4 3 MAR122004 2 7,74 B 7,9 TT 6, 6 B 20 Sc 5 6 &0,1 60 FIL042004 2 7,74 B 8,0 TJ 14 L 6 47 Sc 5 4 ADA022004 2 7,75 s 7,6 TT 6, 0 B 20 Sc 4 4 SCI2004 2 7,78 s 7,3 TJ 18,5 L 5 53 4 4 15 m63 KWI2004 2 8,71 B 8,2 TK 5, 0 B 20 6 5 DORO 22004 2 8,76 s 8,0: TT 6,7 B 20 Sc 4 3/ SCI2004 2 10,73 s 6,9 AC 6, 0 B 7 &10 3 RES2004 2 11,71 B 7,9 TT 20 L 5 30 3 4 POWOI2004 2 11,73 s 7,6 TT 6,0 B 20 & 5 3/ SCI

24 Komeciarz 1/2004

O b s e r w a c je

Data M M ml Ref A p T f/ X Dia DC Wark P A ObsC/2002 T7 (LINEAR) - C ią g dalszy2004 2 11,73 s 8,0 TJ 6, 0 B 20 4 s3/ MAR122004 2 11,74 B 8,0 TK 5,0 B 20 5 5 DOR022004 2 11, 75 s 7,8 TJ 6, 0 B 20 & 5 3 SIW2004 2 11,78 &B 7,9 TJ 5,0 B 12 5 s4/ JAR012004 2 12,74 B 7,9 TJ 5,0 B 12 6 s4/ JAR012004 2 12,71 B 7,8 TK 5, 0 B 20 5 5 DORO 22004 2 12,75 s 7,6 TT 6, 0 B 20 & 5 3 SCI2004 2 19, 72 B 7,8 TT 20 L 5 30 3 5 POWOI2004 2 19, 73 B 7,6 TK ■ 5,0 B 20 5 6 DOR022004 2 19, 75 s 7,7 TJ 6,0 B 20 5 3 SIW2004 2 19, 77 &B 7,7 TJ 5, 0 B 12 6 d5 JAR012004 2 20, 72 B 7,5 TK 5, 0 B 20 4 6 DOR022004 2 20, 73 s 7,7 TT 6, 0 B 20 Sc 3 4 SCI2004 2 20, 73 s 7,6 TJ 20 L 5 58 4 5 SWI2004 2 20,74 s 7,0: TT 5,0 B 20 Sc 4 d2/ MOZ2004 2 20,75 &s 7,5 TJ 6, 0 B 20 4 s3 MAR122004 2 20,75 &B 7,5 TJ 5,0 B 12 5 D5 JAR012004 2 20,75 M 7,6 TJ 8,0 B 20 9 s4 SPE012004 2 20,76 B 7,5 TT 11 L 7 34 5 d3 SLO012004 2 20, 76 B 7,5 TT 11 L 7 34 5 d3 KIE2004 2 20, 76 s 7,2 TT 5 R 6 20 4 4 GRA0 92004 2 20,77 &s 7,9: TT 6, 6 B 20 Sc 4 5 Sc 0,25 52 FIL042004 2 20,78 & s 6,'9 TJ 6, 0 B 20 5 s2 MAR132004 2 21,73 s 7,5 TT 6, 0 B 20 Sc 5 4/ SCI2004 2 21,73 B 7,7 TT 20 L 5 30 4 4/ POWOI2004 2 21,73 s 6,7 TJ 5, 0 B 7 6 s3 PAR032004 2 21,74 B 6, 8 TT 6,0 B 20 4 d2/ MOZ2004 2 21,74 s 7,0 TT 5 R 6 20 8 3 &0,24 50 GRA092004 2 21,74 s 6, 8 TJ 6, 0 B 20 5 s3 PAR032004 2 21, 75 &s 7,5 TJ 6, 0 B 20 4 s3 0,06 50 MAR122004 2 21, 75 B 6,7 TJ 6, 3 B 9 8 3 SZW2004 2 21,77 &B 7,6 TT 11 L 7 34 Sc 4 s4 SLO012004 2 24,78 B 7,4 TJ 6, 3 B 9 4 3 SZW2004 2 27,73 B 7,3: TK 10 M 10 45 Sc 5 5 DORO 2Uwaga! Ze względu na format formularza ICQ w nadsyłanych obserwacjach jako znaku dziesiętnego należy używać k r o p k i.Kolumny tabeli:

Data - data wykonania obserwacji (rok, miesiąc i dzień);MM - metoda oceny jasności komety;ml - całkowita jasność komety;Ref - źródło jasności gwiazd porównania;Ap - apertura (średnica) teleskopu;T - rodzaj teleskopu;f/ - światłosiła teleskopu;x - powiększenie teleskopu;Dia - średnica otoczki komety (w minutach łuku);DC - stopień kondensacji otoczki komety;Wark - długość warkocza komety (w stopniach,

jeżeli dodane „m" to w minutach łuku);PA - kąt pozycyjny warkocza;Obs - kod obserwatora:

ADA02 - Jacek Adamik (Zręcin)BOH02 - Jerzy Bohusz (Brwinów)CHR - Antoni Chrapek (Nehrybka)DOR02 - Dariusz Dorosz (Żabików)GRA09 - Krzysztof Grączewski (Izabelin)JAR01 - Marcin Jarski (Obliźniak)KIE - Grzegorz Kiełtyka (Krosno)KIS03 - Adam Kisielewicz (Jarosław)

K o m e c ia r z 1/2004 25

O b s e r w a c je

KWIMAK02MAR12MOZPAR03RESSCISIK01SIWSLOOlSPE01SWISZW

- Maciej Kwinta (Kraków)- Paweł Maksym (Łódź)- Leszek Marcinek (Lublin)- Dawid Moździerski (Gościejowice)- Mieczysław Paradowski (Lublin)- Maciej Reszelski (Szamotuły)- Tomasz Ściężor (Kraków)- Mieczysław Sikora (Lublin)- Ryszard Siwiec (Szczecin)- Wiesław Słotwiński (Królik Polski)- Jerzy Speil (Wałbrzych)- Mariusz Świętnicki (Zręcin)- Grzegorz Szwed (Toruń)

Oznaczenia jak w formularzach SOK

26 K o m e c iar z 1/2004

оо*to№

ОчР

ЯО

»r t -Р

?О302Оw

Opis rubryk formularza ICQU WA GA: Rubryki zaznaczone gwiazdką m u s z ą być wypełnione przez obserwa­tora. Jest to warunek umieszczenia obser­wacji w archiwum ICQ i ich opublikowa­nia. W f o r m u l a r z a c h I C Q j a k o z n a k u d z i e s i ę t n e g o n a l e ż y u ż y w a ć k r o p k i .Data (UT)*Data z dokładnością do setnej części doby w czasie Greenwich (UT). Np. 26 czerwiec 2001, godzina 12:24 UT będzie zapisany jako: 2001 06 26.52.

nUwagi:* - korekcja obserwacji podanej w poprzed­

nim raporcie;& -kometa obserwowana na wysokości 20°

lub mniejszej, ocena nie uwzględnia eks­tynkcji atmosferycznej;

$ - kometa i /lub gwiazdy porównania znaj­dują się poniżej 10° nad horyzontem, uwzględniono ekstynkcję zgodnie z opi­saną wcześniej metodą;

! - uwzględniono ekstynkcję w inny sposób dla komety powyżej 10° nad horyzontem.

Jeżeli uwzględniono jedną z trzech przedsta­wionych w „Poradniku Obserwatora Komet” (1998, PTMA) tabel ekstynkcyjnych, zwłasz­cza powyżej 10° nad horyzontem, prosimy o używanie kodów: a - tabela „średnia” la, w-tabela „zimowa” Ib, s - tabela „letnia” Ic.Jeżeli jeden lub kilka z obiektów użytych do określenia jasności jest poniżej 10°, prosimy używać raczej symbolu $ zamiast symboli „a”, w” s”

MM*Metoda użyta w celu oceny jasności komety: B - Bobrovnikoffa; M - Morrisa; S - Sidgwic- ka; C - z pomiarów obrazu CCD; c - podob­nie jak C, lecz dla jądra; I - dowolna metoda po zogniskowaniu obrazu komety; O - dowol­na metoda pozaogniskowa.

nij*Ocena całkowitej jasności wizualnej z dokład­nością do 0, l m. Nawias „[” z lewej strony ozna­cza, że kometa n ie b y ł a w i d o c z n a , i że była słabsza od podanej jasności (np. [10). Jeżeli ocena jasności nie była dokładna, lub została wykonana w złych warunkach, wte­dy zaraz po ocenie należy umieścić dwukro­pek „:” (np. 11.3:).Uwaga : jeżeli jako źródła jasności gwiazd porównania użyto katalogu SAO, przy jasno­ściach komety słabszych od 9,2m należy tak­że dawać znak dwukropka.

Ref.*Źródło jasności gwiazd porównania (np. TJ lub TT, zgodnie z zaleceniem).

Ap. (cm)*Apertura (średnica) przyrządu użytego do obserwacji w centymetrach (z dokładnością do dziesiątej, np. 10.2)

T*Rodzaj przyrządu użytego do obserwacji: R - refraktor, L - reflektor systemu Newtona, B - lornetka, C - reflektor systemu Cassegraina, A - kamera, T - reflektor systemu Schmidt- Cassegrain, S - reflektor systemu Schmidt- Newton, M - reflektor systemu Maksutova, E - gołe oko.

f/*Światłosiła użytego przyrządu (stosunek ogni­skowej do średnicy obiektywu) zaokrąglona do liczby całkowitej.Uwaga : nie trzeba podawać dla lornetek (B).

x*Powiększenie używane przy obserwacji (licz­ba całkowita).

Dia.* 0Oszacowanie średnicy otoczki w minutach łuku. Znak umieszczony przed liczbą oznacza wartość przybliżoną (np. &10). Znak „!” poprzedza średnicę, gdy kometa nie była widoczna, a ocena granicznej jasności opie­rała się na „założonej” średnicy komety. Uwaga : proszę podawać jedynie cyfry zna­czące, co przy pomiarach opartych na zmie­rzeniu linijką rysunku komety na mapce oznacza liczbę całkowitą.NSymbol opisujący wygląd otoczki: d - słaby dysk w obrębie otoczki;D -jasny dysk w obrębie otoczki; s - słaba kondensacja gwiazdopodobna lub

jądro;S -jasna kondensacja gwiazdopodobna lub

jądro.

DCStopień kondensacji otoczki: 9 - gwiazdopo­dobna, 0 - brak kondensacji centralnej. Znak „/” umieszczony po liczbie oznacza wartość o pół jednostki większą (np. 3/ oznacza 3,5).

WarkoczOszacowana długość warkocza w stopniach z dokładnością do 0,01. Znak oznacza wartość przybliżoną (np. &0.43).

PAOszacowanie kąta pozycyjnego warkocza, mierzonego od północy przeciwnie do ruchu wskazówek zegara.

UwagiUwagi na temat pogody, jakości obserwacji itp.

о

1

2

3

4

9