Moduł 1

Klasyfikacja pojazdów samochodowych

1. Podział pojazdów samochodowych2. Konstrukcja podwozia pojazdu samochodowego3. Identyfikacja pojazdu4. Charakterystyka techniczna pojazdu samochodowego

1. PODZIAŁ POJAZDÓW SAMOCHODOWYCH 

Pojazd – środek transportu przeznaczony do poruszania się po drodze oraz maszyna luburządzenie do tego przystosowane.

Określenie   to  posiada  szerokie znaczenie,  obejmuje pojazdy  i  ciągniki  samochodowe,ciągniki   rolnicze,   tramwaje   (pojazdy   szynowe   poruszające   się   na   drodze   publicznej),motocykle, motorowery, maszyny i urządzenia przystosowane do poruszania się po drodze.

Pojazd samochodowy – środek transportu przeznaczony do poruszania się po drogach,wyposażony w silnik, którego konstrukcja umożliwia jazdę z prędkością przekraczającą 25km/h.

Określenie to nie obejmuje ciągników rolniczych, pojazdów szynowych i motorowerów.Maszyny i urządzenia to pojazdy, które nie są środkami transportu, posiadają silnik   i

koła,   mogą  samodzielnie   poruszać   się   po   drogach,   są   przystosowane   do   wykonywaniaokreślonych prac – np. koparki, dźwigi samojezdne, ładowarki, wózki widłowe, podgrzewaczemas bitumicznych oraz walce używane przy asfaltowaniu dróg.

Pojazdy drogowe do poruszania się na drogach publicznych można podzielić w sposóbprzedstawiony poniżej,  podział   ten nie uwzględnia maszyn  i  urządzeń   samojezdnych orazzespołów   pojazdowych   (samochód   +   przyczepa,   ciągnik   siodłowy   +   naczepa,   pojazdsamochodowy do przewozu osób + przyczepa ciężarowa lub odwrotnie).

 Pojazdy  drogowe można  podzielić   na  grupy:  pojazdy   silnikowe,  przyczepy  i  naczepy,zespoły pojazdowe.

Pod względem wykonywanych zadań pojazdy samochodowe można podzielić na: pojazdyprzeznaczone  do przewozu osób  i   ładunków, pojazdy  specjalnego  przeznaczenia,  ciągnikidrogowe i pojazdy wojskowe.

Definicje według kodeksu drogowego:• pojazdy   silnikowe   są   to   wszystkie   pojazdy   wyposażone   w   silnik,   określenie   to   nie

obejmuje motorowerów i pojazdów szynowych, które posiadają silnik elektryczny,• pojazdy samochodowe są to pojazdy silnikowe, których konstrukcja umożliwia jazdę             z

prędkością przekraczającą 25 km/h z wyłączeniem ciągników rolniczych,• samochód osobowy – pojazd samochodowy przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu

nie więcej niż 9 osób, łącznie z kierowcą, oraz ich bagażu,• autobus – pojazd samochodowy przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu więcej niż 9

osób łącznie z kierowcą (po wymontowaniu dwóch foteli z mikrobusu 11­miejscowegopojazd ten nie przestaje być autobusem),

• motocykl – pojazd samochodowy jednośladowy lub z bocznym wózkiem – wielośladowy,• samochód   ciężarowy   jest   to   pojazd   samochodowy   przeznaczony   konstrukcyjnie   do

przewozu   ładunków;   określenie   to   obejmuje   również   samochód   ciężarowo­osobowyprzeznaczony konstrukcyjnie do przewozu ładunków i osób w liczbie od 4 do 9 łącznie zkierowcą,   samochody   ciężarowe   specjalizowane   są   środkami   transportu   specjalnieprzystosowanymi do przewozu określonego rodzaju ładunku, np. cysterny, lory, chłodnie,samochody do przewozu żywych zwierząt,

• ciągnik   samochodowy   jest   to   pojazd   samochodowy   przeznaczony   konstrukcyjniewyłącznie do ciągnięcia przyczepy; określenie to obejmuje ciągnik siodłowy i ciągnikbalastowy,

• pojazd specjalny jest to pojazd samochodowy lub przyczepa do wykonywania specjalnychfunkcji, która powoduje konieczność dostosowania nadwozia lub posiadania specjalnegowyposażenia; w pojeździe tym mogą być przewożone osoby i rzeczy z wykonywaniem tejfunkcji   (pojazdami   samochodowymi   specjalnymi   najczęściej   są   barobusy,   dźwigi,warsztaty pomocy drogowej, pojazdy komunalne, ambulanse służby zdrowia, samochodypożarnicze,  przyczepami specjalnymi są  przyczepy,  na których zamontowano agregatyprądotwórcze, sprężarkowe lub inne urządzenia),

2

• ciągnik rolniczy jest to pojazd silnikowy skonstruowany do używania łącznie ze sprzętem doprac  rolnych, leśnych lub ogrodniczych; ciągnik taki może być również przystosowany dociągnięcia  przyczep   oraz   do   prac   ziemnych,   ciągnik   rolniczy   nie   jest   pojazdemsamochodowym,   nawet   wówczas,   gdy   rozwija   prędkość   przekraczającą   25   km/h,ponieważ nie następuje zmiana jego przeznaczenia nawet wówczas, gdy używany jest doprzewozów drogowych.

• naczepa jest to przyczepa, której część jednego końca spoczywa na pojeździe silnikowymi obciąża ten pojazd, a część drugiego końca spoczywa na kołach jezdnych.

Uwzględniając   konstrukcje   pojazdu   samochodowego,   można   przyjąć   różne   kryteriapodziału pojazdów samochodowych np.:

• ze względu na zdolność przewozową, a więc ich ładowność, • ze względu na liczbę przewożonych osób,• ze względu na rodzaj, moc silnika oraz sposób jego usytuowania, • ze względu na usytuowanie mechanizmów napędowych,• ze względu na liczbę napędzanych osi,

Wszystkie te cechy w pewien sposób charakteryzują pojazd samochodowy oraz określająjego przeznaczenie. 

2. KONSTRUKCJA PODWOZIA POJAZDU SAMOCHODOWEGO 

Pomimo znacznej różnorodności konstrukcji w podwoziu samochodu można wyróżnić: • silnik z osprzętem,

• układ napędowy,

• układ nośny i jezdny,

• mechanizmy prowadzenia.

Silnik  to   maszyna   zmieniająca   energię   dostarczoną   w   dowolnej   postaci   na   energięmechaniczną.

Układ   napędowy  to   zbiór   mechanizmów   służących   do   przeniesienia   energiimechanicznej z silnika na koła pojazdu w sposób kontrolowany przez kierowcę i zapewniającyoptymalne wykorzystanie tej energii. 

W skład układu napędowego wchodzą następujące mechanizmy: Sprzęgło  –   służące  do   łączenia   i   rozłączania  wału  korbowego   silnika   z   pozostałymi

mechanizmami napędowymi samochodu.  Skrzynka   biegów  –   mechanizm   złożony   z   kilku   przekładni   o   różnych   (stałych)

przełożeniach lub przekładni bezstopniowej (o ciągłej zmianie przełożenia),  umożliwiającyzmianę   prędkości   obrotowej   elementów   układu   napędowego   oraz   zmianę   wartościprzenoszonego momentu obrotowego zależnie od prędkości pojazdu i pokonywanych oporówruchu. 

3

Przekładnia   główna  –   dodatkowa   przekładnia   zwiększająca   moment   obrotowyprzekazywany ze skrzynki biegów do kół. Przeważnie jest to przekładnia zębata, zmieniającakierunek momentu obrotowego przekazywanego na półosie.

Mechanizm   różnicowy  –   umożliwiający   jazdę   z   nierówną   prędkością   obrotową   kółnapędzanych (lewego i prawego), co jest szczególnie ważne podczas jazdy na zakręcie. 

Półosie napędowe – przekazujące moment obrotowy z mechanizmu różnicowego na koła.Mechanizmy napędowe mogą być tak umieszczone, że tworzą zwarty zespół napędowy

lub  mogą   stanowić  oddzielone  zespoły  połączone  wałami  napędowymi.  Koła   jezdne,  doktórych jest doprowadzany moment obrotowy, nazywamy kołami napędzanymi samochodu. 

Układ  nośny  i   jezdny  –  wiąże  w całość  wszystkie   zespoły  podwozia  z  nadwoziem,umożliwia poruszanie się samochodu po drodze oraz stanowi szkielet przejmujący wszystkieobciążenia występujące podczas ruchu pojazdu. 

W  jego   skład  wchodzą:   rama   (w  wielu   samochodach   jej   zadania   spełnia   samonośnenadwozie), elementy zawieszenia, osie i koła. 

Rama łączy w konstrukcyjną całość w poszczególne zespoły podwozia samochodu orazjego nadwozia. 

Zawieszenie pojazdu stanowi konstrukcję zawierającą elementy: – prowadzące, których zadaniem jest połączenie kół z ramą lub nadwoziem, wyznaczenia

ruchu kół w trakcie ich przemieszczania, zapewnienie toczenia się  kół po ustalonym torzeoraz przeniesienie występujących reakcji wzdłużnych i poprzecznych,

–   sprężyste   –   umieszczone   między   kołami,   a   ramą   lub   nadwoziem,   służące   doprzenoszenia wszystkich sił pionowych, działających na koła jezdne samochodu.

– amortyzujące, które tłumią drgania masy resorowanej nadwozia samochodu.

Mechanizmy prowadzenia  umożliwiają  kierowcy prowadzenie pojazdu po wybranymprzez   niego   torze   w   wybranym   kierunku   i   z   wybraną   prędkością.   Do   mechanizmówprowadzenia należą: 

• Układ kierowniczy  –  umożliwiający zmianę kierunku jazdy przez skręceniekierowanych kół jezdnych. Układ kierowniczy składa się z:

– mechanizmu zwrotniczego, tj. zespołu dźwigni i cięgien łączących koła kierowane   izapewniający odpowiednie ich wzajemne ustawienie przy skręcie,

–   mechanizmu   kierowniczego,   tj.   zespołu   napędzającego   mechanizm   zwrotniczyw przypadku zadziałania odpowiedniej siły uruchamiającej, przyłożonej do koła kierownicy.Układ kinematyczny mechanizmu zwrotniczego zapewnia zmienianie kierunku ruchu pojazduw sposób bliski zasady chwilowego środka obrotu, a konstrukcja całego układu kierowniczegozapewnia pozostałe cechy układu dzięki odpowiedniej przekładni kierowniczej, zwrotnicom,połączeniom   mechanizmu   zwrotniczego   itp.   oraz   odpowiedniemu   ustawieniu   kółkierowanych.• Układ   hamulcowy   –  służący   do   zmniejszania   prędkości   jazdy   lub   całkowitego

zatrzymania pojazdu w razie, gdy kierowca uzna to za celowe.

Decydujący wpływ na układ konstrukcyjny całego pojazdu ma sposób usytuowania jegosilnika   oraz   ustalenie,   które   koła   samochodu   są   napędzane.   W   samochodach   osobowychstosuje się trzy zasadnicze rodzaje układu konstrukcyjnego, a mianowicie:1. Układ klasyczny – umieszczony z przodu silnik napędza koła tylne.2. Zblokowany układ  z napędem przednim  – umieszczony z przodu silnik napędza  koła

przednie.

4

3. Zblokowany układ z napędem tylnym – umieszczony z tyłu silnik napędza koła tylne.

3. IDENTYFIKACJA POJAZDU

Numer identyfikacyjny pojazdu VIN Numer   identyfikacyjny  VIN  to  kombinacja  17  znaków, nadana  pojazdowi  przez   jego

producenta   w   celach   identyfikacyjnych.   Ma   on   umożliwić   w   sposób   jednoznaczny,   bezkonieczności dalszych informacji, identyfikację każdego pojazdu wytworzonego na świecieprzez   30   lat   od   daty   produkcji.   Producent   to   osoba,   firma   lub   korporacja,   która   ponosiodpowiedzialność za kompletny pojazd, stanowiąc jednostkę gotową do jazdy. Producent jestodpowiedzialny za  oznakowanie  pojazdu numerem VIN. Do VIN są  używane  tylko cyfryarabskie:   1234567890   i   wielkie   litery   alfabetu   łacińskiego:ABCDEFGHJKLMNPRSTUVWXYZ. Nie należy używać liter I, Ł, O, Q. W dokumentacjiVIN powinien  być  napisany w  jednej   linii,   jednym ciągiem znaków, bez  pustych miejsc.Wyjątkowo, z przyczyn technicznych, może zawierać się w dwóch wierszach, jednak w takimprzypadku nie może być przerw między członami, nie może być także pustych miejsc międzyznakami. Na pojeździe – lub tabliczce znamionowej producenta – VIN powinien być podanyalbo w jednej, albo w dwóch linijkach bez wolnych miejsc, przy czym żaden człon nie możebyć  podzielony. W celu oddzielenia członów VIN lub zaznaczenia  jego granic (początek,koniec)   można   stosować   rozdzielacze,   mające   postać   symbolu,   znaku   lub   obwódki.Rozdzielacze   nie   mogą   być   literami   alfabetu   łacińskiego   lub   cyframi   arabskimi.   Wybórrozdzielacza zależy od producenta, ale nie może to być znak używany              w VIN lub innyznak, który mógłby się mylić ze znakami VIN. Rozdzielacz może być używany przy granicykażdej   linii  VIN,   a   także  między   członami.  Rozdzielacze  nie   powinny  być   stosowane  wdokumentacji.   W   praktyce   rozdzielacze   mają   najczęściej   uproszczoną   postać   znakufirmowego  producenta   lub  po  prostu  kreski,  gwiazdki   (załącznik  nr  9  do   rozporządzeniaMinistra Infrastruktury z dnia 22 lipca 2002 r. w sprawie rejestracji pojazdów).

Części składowe i budowa numeru VIN Numer   identyfikacyjny   utworzony   jest   z   17   znaków   podzielonych   na   trzy   człony

przedstawione w poniższej tabeli. 

5

Tabela 1.1. Podział numerów identyfikacji 

Źródło: http://www.autocentrum.pl/go/450__VIN_­_Numer_identyfikacyjny_pojazdu__2__718783030.htmlWMI (World Manufacturer Identifier) Pierwszy   człon   numeru   identyfikacyjnego   pojazdu   oznacza   producenta   pojazdu,   co

umożliwia jego identyfikację. Kod oznaczenia składa się z trzech znaków. Pierwsze dwa znakikodu   przyznawane   są   przez   Międzynarodową   Agencję   działającą   z   upoważnienia   ISO.Pierwszy znak oznacza strefę geograficzną, w której samochód został wyprodukowany, drugikraj   producenta,   trzeci   znak   przyznaje  organizacja   kraju,  w   którym  producent  ma   swojąsiedzibę (najczęściej wskazuje firmę). W Polsce taką organizacją jest Przemysłowy InstytutMotoryzacji. 

UWAGA: dla producentów wyrobów poniżej 500 szt. rocznie, w kodzie WMI, jako trzeciznak przyznawana jest cyfra 9. W takim przypadku producentowi trzeci, czwarty                       ipiąty znak VIS powinien być przyznany przez Narodową Organizację w celach identyfikacjikonkretnego producenta. 

VDS (Vehicle Descriptor Saction) – Człon określający pojazd VDS to druga część numeru identyfikacyjnego opisująca pojazd, składająca się z sześciu

znaków, przeznaczona do jego opisu. Znaki oraz ich kolejność i znaczenie określane są przezproducenta i powinny charakteryzować konstrukcję pojazdu, rodzaj nadwozia, typ silnika, bądźinne istotne cechy. Trzeba przyznać, że w tej dziedzinie panuje absolutna dowolność. Nawet tensam producent w zależności od modelu, roku produkcji czy kraju odbiorcy stosuje często inneoznakowanie pojazdu. Stosunkowo jasne kryteria oraz konsekwentne znakowanie realizuje np.firma Mercedes czy BMW. Mercedes do określenia typu pojazdu wykorzystuje wszystkie sześćznaków VDS, przy czym pierwsze trzy znaki jednoznacznie określają model, trzy ostatnie – typi ewentualnie rodzaj paliwa. 

BMW   wykorzystuje   cztery   pierwsze   znaki   na   określenie   typu,   ostatni   znak   VDSzarezerwowany   jest   na   liczbę   kontrolną,   piąta   niewykorzystana   pozycja   wypełniona   jestznakiem 0 (zero). 

Ford  uparcie   trzyma się   swojego  systemu  i  w  jego  pojazdach pierwszy znak określarodzaj nadwozia, dwa kolejne niewykorzystane miejsca wypełnione są XX, dalej podawanyjest kraj produkcji, zakład montażowy oraz model. 

Fiat zrezygnował z potencjalnej możliwości szerszego informowania i wykorzystuje wewspółcześnie   produkowanych   modelach   jedynie   pierwsze   trzy   znaki,   wolne   miejsca   zaśwypełnia zerami. 

Opel, podobnie jak Fiat, w starszych modelach cztery pierwsze miejsca zapełniał zerami,model zaś był kodowany na piątym i szóstym miejscu. 

6

Przyjęto   zasadę,   że  pozycje  nieużywane  przez  producenta  wypełniane   są  wybranymiprzez   niego   znakami   bez   określonego   znaczenia.   Samochody   sprzedawane   na   rynkuamerykańskim muszą spełniać przepisy federalne, np. dotyczące umieszczania na dziewiątymmiejscu VIN’u (ostatnim VDS’u) tzw. liczby kontrolnej. Liczba ta obliczana każdorazowo wgspecjalnego algorytmu stanowi zabezpieczenie przed próbami ingerencji w treść oznakowania,ponieważ jakakolwiek zmiana VIN’u pociąga za sobą również  zmianę liczby kontrolnej. Zracji   tych   przepisów,   oznakowania   pojazdów   tego   samego   typu   –   wyprodukowanych   wEuropie lub Azji i sprzedawanych w USA – mogą zdecydowanie różnić się w treści członuVDS. Odwrotna sytuacja w zasadzie nie zachodzi, co najwyżej dotyczyć może treści tabliczekznamionowych.

VIS (Vehicle Indicator Section) – Człon identyfikujący pojazd To trzeci  człon nr VIN identyfikujący pojazd.  Stanowi on kombinację  ośmiu znaków

ustalonych   przez   producenta.   Numer   ten,   w   połączeniu   z   VDS,   stanowi   jednoznaczneoznaczenie wszystkich pojazdów produkowanych przez każdego producenta w okresie 30 lat.Pierwszy znak  tego członu (a dziesiąty  kodu VIN) określa   rok produkcji   lub rok modelupojazdu. Gdy nie jest wymagany, wpisuje się „0”.

Drugi  znak  tego członu może być  przeznaczony dla oznaczenia zakładu montującego(producenta). Dalsze znaki tworzą kolejny numer pojazdu, w którym cztery ostatnie musząbyć cyframi. Jeżeli chodzi o oznaczenie roku produkcji, norma ISO nie nakłada obowiązkuokreślenia  daty  produkcji  pojazdu,   a   jedynie  zalecenie.  Dlatego  niektórzy  producenci  niestosują  się  do tego zalecenia, np. Mercedes, Fiat.  Wyjątkiem od opisanej wyżej zasady sąpojazdy  marki  Ford.  Symbol   roku produkcji  w  tych pojazdach podaje   się   na   jedenastymmiejscu, a na dwunastym symbol miesiąca, w którym pojazd został wyprodukowany.

Numer nadwozia, podwozia lub ramy Numer  nadwozia,  podwozia   lub   ramy określa  załącznik  nr  9  rozporządzenia  Ministra

Infrastruktury z dnia 22 lipca 2002 r. w sprawie rejestracji pojazdów. 1.  Numer nadwozia, podwozia lub ramy to nadana przez producenta lub organ rejestrujący

kombinacja   znaków   przeznaczona   do   oznaczenia   danego   pojazdu.   Jego   celem   jestzapewnienie, aby dany pojazd mógł być jednoznacznie zidentyfikowany. 

2.  Numer   nadwozia,   podwozia   lub   ramy   nadawany   przez   organ   rejestrujący   powinienspełniać następujące wymagania: 

1)   numer składa się z dwunastu znaków i obejmuje trzy człony: a) człon pierwszy (3 znaki) – kod organu rejestrującego (literowy wyróżnik województwa

i powiatu, przy dwóch literach, ostatni znak uzupełnia litera X), b)   człon   drugi   (3   znaki)   –   numer   upoważnienia   stacji   do   wykonywania   badań

technicznych  (przy  numerze  dwucyfrowym uzupełniony na  pierwszej  pozycji  cyfrązero), 

c)   człon   trzeci   (6   znaków)   –   sześciocyfrowy   kolejny   numer   porządkowy,   w   którympierwsze dwie cyfry stanowią ostatnie dwie cyfry roku nadania numeru. 

Sposób tworzenia numeru nadwozia, podwozia lub ramy przedstawia poniższy schemat: 2)  powinien być umieszczony na nadwoziu, podwoziu lub ramie po prawej stronie pojazdu, a

także na tabliczce znamionowej; 3) powinien   zawierać   się   w   jednym   wierszu,   jako   ciąg   znaków   bez   miejsc   przerwy

pomiędzy członami numeru; 

7

4)  powinien być umieszczony w widocznym i łatwo dostępnym miejscu za pomocą wybicialub wyciskania w taki sposób, aby nie uległ zatarciu lub zniszczeniu. 

3.  Numer   nadwozia,   podwozia   lub   ramy   nadawany   jest   przez   producenta,   jeżeli   –w drodze odrębnych przepisów – zwolniony jest on ze stosowania numeru VIN. Stanowiokreśloną kombinację cyfr i liter, tworzącą ciąg znaków w ilości 7 do 9. Numer powinienzawierać dwa człony: 

1)  człon pierwszy  (3 znaki)  –  oznaczenie charakterystyczne,  określone  przez producentapojazdu; 

2)  człon drugi (do 6 znaków) – numer porządkowy wyprodukowanego pojazdu, w którympierwsze dwie cyfry stanowią ostatnie dwie cyfry roku nadania i umieszczenia numeru. 

Tabliczki znamionowe Wymagania   dotyczące   tabliczki   znamionowej   określa   załącznik   nr   4   rozporządzenia

Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdóworaz zakresu ich niezbędnego wyposażenia. 

§ 1. Tabliczka znamionowa powinna być umieszczona przez producenta albo przez jegoupoważnionego   przedstawiciela.   W   przypadku   braku   tabliczki   znamionowej   majązastosowanie odrębne przepisy o tabliczce zastępczej. 

§ 2. 1. Tabliczka znamionowa powinna być trwale przymocowana w widocznym i łatwodostępnym miejscu na części, która nie daje się   łatwo usunąć   lub wymienić.  Powinna onapodawać w sposób czytelny i nieścieralny informacje w następującej kolejności: 

1) nazwa producenta (marka); 2) numer świadectwa homologacji typu pojazdu; 3)  numer  identyfikacyjny pojazdu VIN, a  w razie  jego braku – rozpoznawczy numer

podwozia/nadwozia pojazdu; 4)   dopuszczalna   masa   całkowita   pojazdu,   a   w   przypadku   motocykli   i   motorowerów

zamiast dopuszczalnej masy całkowitej poziom hałasu zewnętrznego na postoju w dB (A)przy prędkości obrotowej wyrażonej w obr./min; 

5)   dopuszczalna   masa   całkowita   zespołu   pojazdów   w   przypadku   pojazdusamochodowego przeznaczonego do ciągnięcia przyczepy; 

6) dopuszczalne obciążenia osi podane w kolejności od przodu do tyłu; 7) w przypadku naczepy, dopuszczalne obciążenie pionowe na urządzenie sprzęgające; 8) jeżeli wartości maksymalne mas i obciążeń  są większe niż dopuszczalne, to należy

podawać   również   te  wartości;   dane  powinny  być  wówczas  podane  w  dwóch  kolumnach:dopuszczalne – po lewej i maksymalne – po prawej stronie; 

9)   producent   może   podać   dodatkowe   dane,   zamieszczając   je   poniżej   lub   obok,   pozawyraźnie zaznaczonym prostokątem zawierającym jedynie dane przewidziane w pkt 1­8.

8

Przykładowe oznaczenie tabliczki znamionowej 

Tabela 1.2. Tabliczka znamionowa z pojazdu Renault Mégane 

Źródło: Latusek Krzysztof – prezentacja – Identyfikacja pojazdów. 

1 – numer homologacji ECE, 2 – numer VIN, 3 – dopuszczalna masa całkowita, 4 – dopuszczalna masa pojazdu z przyczepą z hamulcem najazdowym, 5 – dopuszczalny maksymalny nacisk osi przedniej, 6 – dopuszczalny maksymalny nacisk osi tylnej, A – oznaczenie kodowe typu obić tapicerskich, B – cechy szczególne pojazdu, C – typ techniczny pojazdu, D – numer oryginalnego lakieru, E – numer wyposażenia, F – numer fabryczny, G – wyposażenie dodatkowe, H – wersja, I – cechy wyposażenia.

W przypadku motocykli i motorowerów obowiązuje umieszczenie danych wymienionychw ust. 1 pkt 1–4, przy czym dane określone w ust. 1 pkt 2 i 4 mogą być umieszczone pozatabliczką znamionową. 

Zgodnie   z  Polską  Normą   tabliczka   znamionowa  powinna  być  wykonana   z  materiałuzapewniającego   odporność   na   korozję   w   zmiennych   warunkach   atmosferycznych.   Jakomateriał   podstawowy   zaleca   się   stosować   blachę   z   metali   nieżelaznych.   Wysokość   literi cyfr w polach podstawowych powinna wynosić 4 mm. Tabliczka powinna być zamocowanaw miejscu dostępnym na części trwałej i niewymienialnej pojazdu. Tabliczka znamionowa zeswej natury nie jest trwale połączona z pojazdem i może stosunkowo łatwo ulec uszkodzeniu.Zachodzą   również   sytuacje,   gdy   w   okolicy   tabliczki   znamionowej   przeprowadzane   sąnaprawy blacharsko­lakiernicze. Wykonujący takie czynności rzemieślnicy często odłączajątabliczkę,  aby po naprawie przymocować   ją  ponownie.  Zgodnie z  przepisami o rejestracjipojazdów, dopuszczony do ruchu pojazd musi posiadać tabliczkę znamionową producenta. W

9

przypadku   jej   braku   właściciel   zobowiązany   jest  wykonać   tabliczkę   zastępczą  wupoważnionej Stacji Kontroli Pojazdów.

4. CHARAKTERYSTYKA   TECHNICZNA   POJAZDUSAMOCHODOWEGO 

Charakterystyka   techniczna   pojazdu   samochodowego   to   zbiór   informacjiumożliwiających porównanie technicznych właściwości danego samochodu z właściwościamiinnych samochodów. 

Pojazd samochodowy  – pojazd wyposażony w silnik,  którego konstrukcja umożliwiajazdę z prędkością przekraczającą 25 km/h.

Długość pojazdu a – odległość między skrajnymi (przednim i tylnym) punktami pojazdumierzona równolegle do jego osi podłużnej. 

Szerokość   pojazdu  b  –  odległość  między   skrajnymi  punktami  poprzecznego  obrysupojazdu mierzona równolegle do płaszczyzny jezdni. 

Wysokość   pojazdu   h  –   odległość   między   płaszczyzną   jezdni   i   równoległą   do   niejpłaszczyzną przechodzącą przez najwyżej położony punkt pojazdu nieobciążonego. 

Rozstaw  osi   l  –  odległość  między   środkami  kół   poszczególnych  osi,  mierzona  przysymetrycznym ustawieniu kół względem podłużnej osi pojazdu. 

Rozstaw   kół   s  –   odległość   między   punktami   styku   z   powierzchnią   jezdni   środkówbieżników kół tej samej osi (dla kół pojedynczych). 

Prześwit   w   granicach   rozstawu   osi   c  –   odległość   od   powierzchni   jezdni   najniżejpołożonego punktu znajdującego się między osiami pojazdu maksymalnie obciążonego, pozaobrysem kół. 

Prześwit poprzeczny p  – odległość od powierzchni jezdni najniżej położonego punktuznajdującego się między kołami jednej osi pojazdu maksymalnie obciążonego. 

Rys. 1.1 Pojazd samochodowy

Źródło: własne

Kąt natarcia α1– kąt między płaszczyzną styczną do kół przednich i do obrysu przedniejdolnej części pojazdu maksymalnie obciążonego. 

10

Kąt zejścia α2 – kąt między płaszczyzną jezdni a płaszczyzną styczną do kół tylnych i doobrysu   tylnej   dolnej   części   pojazdu  maksymalnie  obciążonego,  bez  uwzględnienia   częściodchylanych, nieumocowanych trwale do pojazdu. 

Masa własna pojazdu  – masa kompletnego pojazdu,   łącznie  z  masą  paliwa,  olejów,smarów i innych cieczy w ilości nominalnej oraz masą normalnego wyposażenia, bez masyobsługi i ładunków. 

Maksymalna   masa   całkowita   pojazdu  –   masa   ustalona   przez   producenta   dlaokreślonych warunków pracy. 

Dopuszczalna   masa   całkowita   pojazdu  –   masa   pojazdu   ustalona   przez   władzeadministracyjne dopuszczające go do ruchu. 

Ładowność – różnica między maksymalną masą całkowitą a masą własną pojazdu. Ładowność dopuszczalna – różnica między dopuszczalną masą całkowitą a masą własną

pojazdu. Obciążenie  osi  –  część  masy  całkowitej  pojazdu  przypadająca  na  oś,   ustalona  przez

wytwórcę pojazdu dla określonych warunków pracy.

Bibliografia:1. Gabryelewicz M. (2011), Podwozia i nadwozia pojazdów samochodowych cz. 1. 

Warszawa: WKŁ.2. Gabryelewicz M. (2011), Podwozia i nadwozia pojazdów samochodowych cz. 2. 

Warszawa: WKŁ.3. Praca zbiorowa (2008), Podwozia i nadwozia pojazdów samochodowych. Warszawa: 

REA.4. Fundowicz P. Radzimierski M. Wieczorek M, (2013), podwozia i nadwozia pojazdów 

samochodowych. Podręcznik do nauki zawodu. Warszawa: WSIP.5. Praca zbiorowa (2003), Budowa pojazdów samochodowych. Warszawa: REA.

11