KIERUNEK: Edukacja artystyczna w zakresie sztuk plastycznych

SPECJALNOŚĆ: Media Rysunkowe, Intermedia i multimedia

STUDIA STACJONARNE I STOPNIA

ROK STUDIÓW: II, III

Nazwa przedmiotu Metodyka edukacji wizualnej i kulturalnej

Stopień i tytuł naukowy Imię i nazwisko prowadzącego

mgr Dominika Jastrzębska

Semestr studiów 3, 5

Wymiar godzin 30 h

Forma zajęć Wykład

Zajęcia w ramach Tok ogólny

Wymagania wstępne wobec studenta

Wiedza z zakresu pedagogiki

1. CEL PRZEDMIOTU:

W trakcie wykładu przekazane zostają podstawowe wiadomości z zakresu dydaktyki ogólnej,

a zwłaszcza metodyki plastyki. Głównym celem jest wyposażenie studentów w świadomość

umożliwiającą kreowanie autorskich programów w oparciu o świadomość historyczną

i metodologiczną tyczącą przedmiotu. Ponadto wiedza wyniesiona z wykładów powinna

służyć i mieć zastosowanie w systemie pozaszkolnej, szeroko pojętej działalności artystycznej

i animatorskiej.

2. TEMATYCZNE UJĘCIE TREŚCI

I. Rok studiów: II, semestr zimowy, 15 h

1. Zajęcia organizacyjne. Omówienie tematyki zajęć oraz warunków zaliczenia przedmiotu.

2. Terminologia (definicje pojęć: sztuki piękne, sztuki rysunkowe, sztuki plastyczne, rysunek,

edukacja plastyczna)

3. Rola sztuki w ujęciu filozoficznym

(Pitagoras, Demokryt, Sofiści, Sokrates, Ksenofont, Platon, Arystoteles, Kant, Schiller)

4. Edukacja plastyczna dawniej do 1914 roku (przegląd w skrócie: nauka rysunku, funkcje

rysunku, szkoły artystyczne: XV-XVIII wiek, tendencje nauczania na przełomie XIX i XX

wieku)

5. Podstawy teoretyczne systemu powszechnej edukacji plastycznej (utylitaryzm

dydaktyczny, encyklopedyzm dydaktyczny, formalizm, leseferyzm, dydaktyka twórczej

ekspresji, dydaktyka formy, koncepcja integracyjna)

6. Rys historyczny kształtowania się metod nauczania (komunikacja obrazkowa, nauczanie

rysunku: Eymont, Gutkowski, Pestalozzi, Fröbel. J. F. Piwarski, A. Lichtwarck,

G. Kerschensteiner, metoda Teodora Flinzera)

7. Wychowanie plastyczne w Polsce – XIX w.

(S. Petrycy, szkoły zakonne, szkoła rycerska, Komisja Edukacji Narodowej, reorganizacja

szkolnictwa, H. Kołłątaj, Śniadecki, Czacki, Cieszkowski, Trentowski, Estkowski)

8. Przegląd podręczników do nauki rysunku w XIX wieku (H. Hippius, D. Willer, A. Hutter,

F. Gillet, E. A. Dawidson, H. Hendrisch, A. Dikon, H. Heimerdinger, Chembers, K. Voltz,

T. Flinzer, J. Rotter, F. Migdał, A. Stefanowicz, T. Głębocki, M. Mutermilch)

9/10. Wychowanie plastyczne dzieci (II poł. XIX w.)

(Maria Montesori – Włochy; Ellen Kein – Szwecja; Ricci – Włochy)

11/12. Wychowanie plastyczne na przełomie XIX i XX w.

(Wawrzyniecki, M. Ramułtowa, F.Słupski, Gerson-Dąbrowska, Ciot-Mazowiecka, Hipolit

Taine, H. Spencer, J. Gołębiowski, J. J. Pillet, L. Charvet, J. Mortkowiczowa, F. Kuhlmann,

J. L. Tadd, J. Przyłuski, R. Rodkiewiczowa)

13. Rysunek i edukacja plastyczna w U.S.A. na przełomie XIX i XX wieku (Nowe wychowanie,

John Dewey, rysunek w metodzie Mary Prang, metoda Jamesa Liberty Tadda, cele

elementarnego wychowania artystycznego)

14. Wychowanie plastyczne – XX w.

(S.Matzke, I.Misky, C.Freinet, S.Szuman, K.Homolacs, Z.Radnicki, J.Bruner)

15. Zaliczenia, wpisy do indeksów.

II. Rok studiów: III, semestr zimowy, 15 h

1. Zajęcia organizacyjne. Omówienie tematyki zajęć oraz warunków zaliczenia przedmiotu.

2. Definicje pojęć:

Wychowanie estetyczne

Wychowanie do sztuki

Wychowanie przez sztukę

Twórcze wychowanie

Upowszechnianie sztuki

Uprzystępnianie sztuki

3. Okres powojenny w Polsce

Warszawa (A. Trojanowska-Kaczmarska, Z.Słobodzian, J.Lewicka, Z.Czerwosz)

Gdańsk (Władysław Lam)

Toruń (Bogdan Suchodolski, Stefan Kościelecki)

4. Nauczanie w szkole (Nina Bobieńska, Czesław Karp)

5. Pluralizm edukacyjny (Śliwerski, Okoń)

Pojęcie pluralizmu edukacyjnego

Pojęcia: szkoła autorska, eksperymentalna, alternatywna, elementy innowacji

Przegląd wybranych szkół eksperymentalnych w świecie

6/7. Progresywizm, Nowe wychowanie

(Dewey, „Metoda projektów”, Metoda ośrodków zainteresowań, Nauczanie łączne,

C.Freinet, Plan Daltoński, Winnetka, Plan Jenajski, system mannheimski, Ecole du mail,

system „Mi-Temps”, Summerhill, szkoła rydzyńska – Tadeusz Łopuszański, Hibernia)

8/9. Próby odrodzenia pracy wychowawczej szkoły

10. Wychowanie środowiskowe (analiza do wyboru)

Eksperymenty ustrojowe (analiza do wyboru)

11/12. Pedagogika formy (Kościelecki, Szuścik, Krasoń)

13. Tradycyjna i współczesna koncepcja wychowania plastycznego – analiza i porównanie

14. Egzamin

15. Zaliczenia, wpisy do indeksów

3. OPIS METOD I FORM REALIZACJI:

Wykład, pokaz (prezentacje multimedialne), dyskusja

Konsultacje problemowe w ramach dyżurów pracowniczych.

4. ZALECANE ŹRÓDŁA WIEDZY:

Literatura obowiązkowa

• Arnheim R., (1978). Sztuka i percepcja wzrokowa. Warszawa • Czerwosz Z., (1970). O zajęciach plastycznych młodzieży. Warszawa: Nasza

Księgarnia • Hohensee – Ciszewska H., (1982). Powszechna edukacja plastyczna. Warszawa:

WSiP • Kościelecki S., (1975). Współczesna koncepcja wychowania plastycznego.

Warszawa: PWN • Kupisiewicz Cz., (1998). Podstawy dydaktyki ogólnej. Warszawa • Lam W., (1967). Malarstwo dzieci w świetle współczesnych poglądów. Warszawa:

Nasza Księgarnia • Marciniak T., (1976). Problemy wychowania plastycznego. Warszawa • Nuttin J., (1968). Struktura osobowości. Warszawa • Okoń W., (1976). Zarys dydaktyki ogólnej. Warszawa • Rudowski T., (1999). Wybrane zagadnienia współczesnej edukacji plastycznej.

Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Instytut Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji • Read H., (1976). Wychowanie przez sztukę. Wrocław-Warszawa-Kraków: PAN • Szuman S., (1927). Sztuka dziecka. Psychologia twórczości rysunkowej dziecka.

Warszawa • Szuman S., (1975). O sztuce i wychowaniu estetycznym. Warszawa • Śliwerski B. red.). (1992). Edukacja alternatywna. Dylematy teorii i praktyki. Kraków:

Impuls • Wojnar I., (1976). Teoria wychowania estetycznego. Warszawa: PWN

Literatura zalecana:

• Bobieńska N., (1950). Wstęp do nauki rysunku. Cz. I, II. Warszawa • Chmaj L., (1963). Prądy i kierunki w pedagogice XX wieku. Warszawa • Dewey J., (1975). Sztuka jako doświadczenie. Wrocław. Warszawa. Kraków. Gdańsk:

PAN

• Dormus K., (1998). Rozwój form wychowania estetycznego i nauczania rysunku w Krakowie w latach 1850 – 1914. Warszawa: Wydawnictwo IHN PAN

• Dunin-Sulgustowska M., (1909). Slojd. Warszawa • Eymont X. G. A., (1802). Nauka początkowa reguł i proporcji znaczniejszych

z rozmaitymi sposobami rysunek ułatwiającymi z różnych autorów zebrana y ku pożytkowi młodzi narodowej. Grodno

• Fojcik H., (1996). Koncepcja wychowania plastycznego w Polsce w latach 1918 – 1939. Tradycje – uwarunkowania – inspiracje. Cieszyn

• Freinet C., (1976). O szkołę ludową. Pisma wybrane. Wrocław-Warszawa-Kraków • Freinet C., (1965). Naturalne metody wychowania [w:] Wychowanie przez sztukę.

Warszawa • Grzegorzewski B., (1978). Muzeum a wychowanie plastyczne. Warszawa: WSiP • Guz S., (1998). Edukacja w systemie Montessori. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu

Mari Curie - Skłodowskiej • Hohense-Ciszewska H., (1976). Podstawy wiedzy o sztukach plastycznych.

Warszawa: WSiP • Krawczyk Z., (1979). Wprowadzenie do kultury plastycznej – kształtowanie percepcji.

Warszawa • Lam W., (1960). Sztuka dziecka i jej naturalny rozwój. Warszawa • Leppert R., (2000). Edukacja w świecie współczesnym. Kraków: Impuls • Liberty Tadd J., (1920). Nowe drogi wychowania artystycznego. Warszawa • Lowenfeld V., Brittain W. L., (1977). Twórczość a rozwój umysłowy dziecka. Warszawa • Miąso J. (red.). (1981). Historia wychowania wiek XX. T. I, II. Warszawa • Miksza M., (1998). Zrozumiec Montessori. Kraków: Impuls • Misky L., (1922). Plastyczne uzmysłowienie przedmiotów. Lwów • Moniuszko A., (1982). Ciało sztuki. Warszawa • Mortkowiczowa J., (1903). O wychowaniu estetycznym. Warszawa • Okoń W., (1999). Dziesięć szkół alternatywnych. Warszawa: WSiP • Okoń W., (1977). Szkoły eksperymentalne w świecie 1900 – 1975. Warszawa: WSiP • Policht H., (1933). Nauka rysunku. Cz. I, II. Kraków • Petry Węcławowicz M., (2001). Edukacja plastyczna dawniej. Kraków: Wydawnictwo

Naukowe Akademii Pedagogicznej • Rotter J., (1885). Podręcznik perspektywy malarskiej. Kraków • Rotter J., (1889). Metodyczne wzory rysunkowe. Kraków • Słupski S., (1921). O nauczaniu sztuk plastycznych. Warszawa • Stasiakiewicz M., P. (2000). Prototypowy obraz świata w rysunku dziecka. Toruń –

Poznań: Wydawnictwo EDYTOR • Stefanowicz A., (1984). Nauka rysunków z wolnej ręki. Lwów • Struve H., (1903). Sztuka i społeczeństwo. Warszawa • Szuścik U., (1999). Kształtowanie percepcji wzrokowej jako stymulator działań

plastycznych dziecka. Cieszyn: Uniwersytet Śląski Filia w Cieszynie • Trojanowska-Kaczmarska A., (1971). Dziecko i twórczość. Wrocław-Warszawa-

Kraków • Trojanowska-Kaczmarska A., (1983). Dziecko i plastyka. Warszawa

Stosowane pomoce prezentacje multimedialne, wybrana literatura, podręczniki, broszury

Forma zaliczeń Egzamin pisemny

UWAGI -

Opracowała: mgr Dominika Jastrzębska