Katalog kursów FILOZOFIA 2016 7 · System ECTS w Instytucie Filozofii UJ został wprowadzony przy...

U N I W E R S Y T E T J A G I E L L O Ń S K I

FILOZOFIAKATALOG KURSÓW

NA ROK AKADEMICKI

2016 / 2017

K R A K Ó W 2016

System ECTS w Instytucie Filozofii UJ został wprowadzony przywsparciu Komisji Europejskiej UE

w ramach Programu Tempus PHAREJoint European Project Grant JEP 13253 98

RADA REDAKCYJNA

Komisja Kursów Filozoficznych

REDAKTORZY

Joanna HańderekJakub Szczepański

2

Spis treści

Historia filozofii ............................................................................4Ontologia.....................................................................................30Epistemologia..............................................................................39Logika..........................................................................................48Etyka............................................................................................54Estetyka.......................................................................................61Filozofia społeczna i polityczna..................................................78Różne...........................................................................................83Kursy poszerzające....................................................................104Wykłady flagowe i gościnne.....................................................106

3

Historia filozofii

W ciągu studiów magisterskich pięcioletnich i czteroletnichnależy uzyskać co najmniej 36 punktów ECTS za kursy podstawowe(należące do kanonu) oraz co najmniej 12 punktów za kursy spozakanonu. Liczba punktów za kursy na studiach stacjonarnych I i IIstopnia podana jest w tabelach.

Dr Michał Bizoń HF01pa Filozofia starożytna

Prerekwizyty: RO01pSemestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia)Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny6 punktów ECTS

Uczestnicy zdobywają wiedzę za zakresu historii filozofiistarożytnej oraz dotyczącą głównych zagadnień poruszanych wstarożytnych tekstach filozoficznych

Materiał z zakresu zagadnień filozofii starożytnej obejmuje:1. Filozofia jako nauka. Racjonalność świata. Metody

racjonalnego badania świata: matematyka, dialektyka, logika,sceptycyzm, irracjonalizm, illuminacja, mistycyzm.

2. Od logiki do semantyki. Rozwój filozofii języka. Język jakonarzędzie racjonalnego badania świata. Powstanie logiki jakodziedziny naukowej. Powstanie gramatyki i syntaktyki. Zagadnieniestosunku znaku do przedmiotu oznaczanego. Problem zdańfałszywych.

3. Pojęcie duszy. Od siły ożywiającej do idei transcendentnej.4. Alternatywne racjonalizacje etyki. Naturalizm, etyka

transcendentna, etyka immanentna, etyka amoralna, etykasceptycka, etyka religijna.

5. Podstawowe zagdanienia ontologii starożytnej. Prob lemprzyczynowości; problem jakości powszechnych; problemuczestnictwa; pojęcie substancji; pojęcie n iebytu. Ontologiatranscendentalna i immanentna.

6. Od filozofii przyrody do nauk przyrodniczych. Powstanieracjonalnego badania zjawisk naturalnych.

7. Wpływ filozofii greckiej na teologię i religię. Teologiaracjonalna.

Materiał z zakresu historii filozofii starożytnej obejmuje:1. Powstanie filozofii w Grecji. Przejście od mythos do logos.

Literackie i mitologiczne korzenie filozofii. Bliskowschodnie źród łamysli greckiej (Eg ipt, Babilon, Lewant). Powstanie koncepcjiracjonalności świata.

2. Filozofia przyrody w Jonii. Tales, Anaksymander,Anaksymenes.

3. Filozofia italska 1: Pitagorejczycy. Powstanie koncepcji

4

matematyczności świata.4. Filozofia italska 2: Eleaci. Powstanie filozofii spekulatywnej.5. Reakcja na szkołę Eleatów: Anaksagoras, Empedokles,

Atomiści.6. Szkoła Heraklita.7. Schyłek filozofii jońskiej (Archelaos z Aten, Diogenes z

Apolonii).8. Ruch sofistyczny i krytyka filozofii przyrody9. Sokrates. Elenchos jako metoda badania. Zwrot od filozofii

przyrody do etyki.10. Platon 1: etyka jako punkt wyjścia filozofii.11. Platon 2: od etyki do antropologii ontologicznej. Powstanie

filozofii transcendentalnej.12. Platon 3: od ontolog ii do filozofii przyrody.13. Arystoteles 1: powstanie filozofii systemowej. Logika.14. Arystoteles 2: ontolog ia i filozofia przyrody.15. Arystoteles 3: etyka i filozofia polityczna.16. Szko ły tzw. sokratyków mniejszych: Cyrenaicy, Cynicy,

Megarejczycy.17. Filozofia hellen istyczna 1: Stoicy.18. Filozofia hellen istyczna 2: Epikurejczycy.19. Filozofia hellen istyczna 3: Sceptycyzm.20. Początki filozofii w Rzymie. Lukrecjusz, Cyceron.21. Początki filozofii chrześcijańskiej 1: pierwsi apologeci

(Justyn, Tacjan, Atenagoras)22. Początki filozofii chrześcijańskiej 2: od Tertuliana do

Soboru Nicejs kiego.23. Mediop latonizm od Filona Aleksandryjskiego do Plutarcha z

Cheronei.24. Komentatorzy Arystotelesa: od Aleksandra z Afrodyzji do

Jana Filoponosa.25. Neoplaton izm 1: Plotyn.26. Neoplaton izm 2: od Porfirius za do Proklosa.27. Filozofia schyłku Cesarstwa Rzymskiego: Boecjusz,

Kasjodor.

Dr hab. Jan Kiełbasa HF02pb Filozofia średniowieczna

Prerekwizyty: HF01pSemestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia)Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny6 punktów ECTS

Proponowany kurs pomyślany jest jako podstawowy, a zatemprzeznaczony g łównie dla studentów I roku. Obejmuje ogólny ichronologiczny przegląd stanowisk (od patrystyki po wiek XV,rozpoznanie głównych linii ewolucy jnych myśli średniowiecznej,jej pojęć-kluczy , podstawowych założeń, ośrodkowychproblemów). Ponadto proponuje refleksję historyczną (recepcja,kontynuacja, modyfikacja filozofii starożytnej w średniowieczu) imeta- filozoficzną (czy myśl średniowieczna jest w ogóle filozofią?kwestia lin ii demarkacyjnej między filozofią i teolog ią, teoria

5

„dwóch prawd”).Dziedzinową dominantą kursu jest problematyka metafizyczna i

antropologiczna, wykładana na podstawie tekstów źródłowych zepoki.

Prof. dr hab. Justyna MiklaszewskaHF03pc Filozofia nowożytna – wiek XVII

Prerekwizyty: HF02pSemestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia)Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny6 punktów ECTS

Celem kursu jest charakterystyka systemów metafizycznychXVII wieku (Descartes, Hobbes, Malebranche, Spinoza, Leibniz),które poprzedza przegląd najważniejszych stanowisk i koncepcjirenesansowych. Tematem wykładów są także problemy oraz ideecharakterystyczne dla filozofii nowożytne (racjonalizm,sceptycyzm, radykalizm), filozofii religii (Pascal), jak równieżks ztałtowanie się podstaw nowoczesnej teorii politycznej, wraz zideałami prawa naturalnego czy umowy społecznej (Grotius,Hobbes, Locke).

Prof. dr hab. Justyna MiklaszewskaHF04pc Filozofia nowożytna – wiek XVIII


Empiryzm brytyjski (Locke - Berkeley - Hume). Szkockafilozofia zd rowego rozsądku. Myśl francuskiego Oświecenia(Encyklopedyści, Voltaire, Montesquieu, J.J. Rousseau), teoriaumowy społecznej. Filozofia krytyczna, etyka i filozofia politycznaKanta. Idealizm niemiecki (Fichte, Schelling).

Prof. dr hab. Elżbieta Paczkowska-ŁagowskaDr Izabela Szyroka

HF05pa Historia filozofii współczesnejPrerekwizyty: HF04p

Semestr: zimowy i letni (60 godz. wykład, 60 godz. ćwiczenia)Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny12 punktów ECTS

Część pierwsza kursu historii filozofii współczesnej (semestrzimowy) obejmuje następujące zagadnienia i postaci: okresidealizmu niemieckiego po Kancie: Fichte, Schelling , Hegel,Schleiermacher, W. von Humboldt, Schopenhauer. Reakcja naheglizm: historyzm, Feuerbach, Stirner, Marks, Engels,Kierkegaard. Pozytywizm: Comte, empiriokrytycyzm,konceptualizm, utylitaryzm (Bentham, Mill), pragmatyzm: Peirce,James, Dewey .

6

Część druga kursu historii filozofii współczesnej (semestr letni)obejmuje: filozofię życia (Dilthey, Nietzsche); egzystencjalizm(Jaspers, Heidegger, Marcel, Sartre); fenomenologię (Husserl,Scheler, Merleau-Ponty); neopozytywizm; antropologię filozoficzną(Scheler, Plessner, Gehlen); filozofię hermeneutyczną, szkołę zFrankfurtu (Adorno, Horkheimer, Habermas).

Prof. dr hab. Włodzimierz Galewicz HF11k Zagadnienie dobra w filozofii starożytnej

Prerekwizyty: HF02pSemestr: zimowy i letni (60 godz., wykład i ćwiczenia)Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny

6 punktów ECTS

UWAGA: W roku akademickim 2016/2017 kurs zawieszony.

Dr hab. Janusz MizeraHF14sk Przezwyciężanie transcendentalizmu

Prerekwizyty: HF05pSemestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium)Warunki zaliczenia: dwa protokoły i aktywny udział w zajęciach6 punktów ECTS

Kurs „Przezwyciężan ie transcendentalizmu” ma charakterseminarium przeznaczonego dla doktorantów oraz studentówstarszych lat. W najbliższym roku zamierzam kontynuować lekturęi interpretację ks iążki Martina Heideggera pt. "Rozprawa Schellingao istocie ludzkiej wolności (1809)", przeł. R. Marszałek,Wydawnictwo KR, Warszawa 2004. Tekst czytamy równolegle zrozprawą samego Schellinga (Friedrich Schelling, "Filozoficznebadania nad istotą ludzkiej wolności i sprawami z tymzwiązanymi", przeł. B. Baran, Wydawnictwo Inter Esse, Kraków2003)

Prof. dr hab. Jan Skoczyński HF15p Wybrane zagadnienia z filozofii polskiej

Prerekwizyty: RO01pSemestr: letni, 60 godz. (wykład i ćwiczenia)Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny6 punktów ECTS

Zagadnienia: Polska filozofia średniowieczna (PawełWłodkowic, Stanis ław ze Skarbimierza); Apologeci i krytycyliberum veto (Fredro, Opaliński, Starowolski, Kożuchowski); Myślpolityczna XVI wieku (Sebastian Petrycy, Andrzej FryczModrzewski); Polskie reformy doby Oświecenia (Kołłątaj iStaszic); Początki filozofii romantycznej (J. K. Szaniawski, J.Głuchowski); Filozofia mesjanistyczna (Mickiewicz, Słowacki,

7

Krasiński, Norwid); Filozofia narodowa (Cieszkowski, Trentowski,Libelt); XIX-wieczna filozofia historii (Lelewel, HistorycznaSzko ła Krakowska); Pozytywizm w myś li polskiej; Modernizmi dwudziesto lecie międzywojenne; Współcześni myśliciele polscywobec przemian politycznych XX wieku .

Dr hab. Piotr Mróz HF20 Egzystencjalizm

Prerekwizyty: HF04pSemestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia)Warunki zaliczenia: egzamin ustny5 punktów ECTS

Analiza podstawowych problemów filozofiiegzystencjalistycznej i fenomenologii bytu ludzkiego. Ryshistoryczny od Kierkegaarda po egzystencjalizm amerykański.Wątki ontologii i konstytucji świata; trwoga istnien ia, podstawoweprojekty egzystencji ludzkiej, absurd istn ien ia. Analiza tekstówfilozoficznych, literackich i dzieł sztuki.

Prof. dr hab. Włodzimierz GalewiczHF27sk Seminarium z filozofii nowożytnej

Prerekwizyty: HF02pSemestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium)Warunki zaliczenia: aktywny udział w seminarium i dwa referaty albo konspekty pisemne

6 punktów ECTSW roku 2016/2017seminarium będzie poświęcone filozofii

praktycznej Immanuela Kanta; p lanuje się lekturę fragmentów„Uzasadnienia metafizyki moralności”, „Metafizyki moralności”, atakże nieprzetłumaczonych jeszcze na polski wykładów Kanta zetyki (dostępnych niemieckim oryginale i w przekładzieangiels kim). Przedmiotem analizy będzie zwłaszcza Kantowskateoria obowiązków moralnych i prawnych.

Prof. dr hab. Marcin KarasHF29sk Filozofia dziejów

Prerekwizyty: RO01pSemestr: zimowy (60 godz., wykład i seminarium)Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny6 punktów ECTS

Problematyka kursu obejmuje przegląd ważn iejs zych stanowiskz zakresu filozoficznej refleksji nad historią – od starożytności powspółczesność.

Szczegółowy program zajęć:Zagadnienia terminologiczne i metodologiczneLinearne i cykliczne filozofie dziejówHistoriozofia chrześcijańska

8

Laicyzacja problematyki filozoficzno-dziejowej w dobie OdrodzeniaOś wieceniowa filozofia historiiTeoria postępuTeleologiczna i dialektyczna wizja dziejówMesjanizm, heroizm, słowianofilstwoTeorie cywilizacji, filozofia końca historiiTrwałość i zmiana w historiozofii chrześcijańskiej w XX wiekuTeilhardowska wizja postępu

Literatura obowiązkowa: Teksty źródłowe będą podawane bezpośrednio na zajęciach.Ważną formą pracy będą monograficzne referaty uczestnikówkursu, dyskutowane podczas zajęć.

Dr hab. Marcin KarasDr Andrzej Rygalski

HF40sk Filozofia przyrody Williama OckhamPrerekwizyty: RO01p

Semestr: zimowy i letni (60 godz., wykład - dr hab. Marcin Karas i konwersatorium - dr Andrzej Rygalski)Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny6 punktów ECTS

Kurs obejmuje analizę wybranych p is m Ockhama irekonstrukcję jego poglądów z zakresu filozofii przyrody. Ma nacelu zbadanie problematyki recepcji i krytyki metafizykiArystotelesa oraz rozważen ie konceptualizmu i nominalizmu wpis mach angielskiego uczonego


Prof. dr hab. Włodzimierz GalewiczHF54sk Seminarium z filozofii starożytnej

Prerekwizyty: HF01pSemestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium)Warunki zaliczenia: udział w seminarium i dwa referaty albo konspektypisemne6 punktów ECTS

Byt i powinność w filozofii Platona. Celem seminarium jestanaliza najciekawszych wypowiedzi normatywnych w dialogachPlatona, uwyraźniająca sposoby ich uzasadniania, a zwłaszcza ichzałożenia ontologiczne.


Dr hab. Leszek Augustyn HF55s Filozofia rosyjska – od Oświecenia do marksizmu i

„Wiechów”

9

Prerekwizyty: HF 04pa, HF 04pc lub HP 05pa; lub inne kursyz zakresu historii filozofii nowożytnej (XIX i XX w.)

Semestr: zimowy (60 godz.)Warunki zaliczenia: prezentacja i egzamin ustny5 punktów ECTS

Kurs dotyczy dziejów filozofii rosyjskiej w XIX wieku .Obejmuje więc początki kształtowania się samodzielnej filozofiirosyjskiej od okresu Oświecenia – poprzez myśl XIX wieku – aż popoczątkowe lata XX wieku . Szczególny nacis k zostanie położonyna myśl społeczną i historiozoficzną. Zostaną poddanebaczn iejszemu oglądowi procesy kształtowania się i warunkowaniasię teorii filozoficznych i ideologii. Zaprezentowane zostaną głównestanowiska omawianego okresu:

• filozofia oświeceniowa,• słowianofilstwo,• okcydentalizm,• oświecicielstwo,• poczwiennictwo,• narodnictwo,• konserwatyzm,• panslawizm,• anarchizm,• nihilizm,• marksizm rosyjski.W ramach zaś proponowanych omówień zostaną przedstawione

idee i koncepcje najwybitn iejszych przedstawicieli filozoficznej ispołecznej myśli rosyjskiej omawianego okresu: P. Czaadajew, I.Kiriejewski, A. Chomiakow, A. Hercen , W. Bieliński, M.Czernyszewski, M. Michajłowski, P. Ławrow, F. Dostojewski, L.To łstoj, M. Danielewski, K. Leont jew, J. Plechanow, W. Lenin.

Zwieńczenie kursu stanowi propozycja spojrzenia na rosyjskąmyśl filozoficzną XIX w. oczami „wiechowców” – autorówprzełomowego almanachu „Drogowskazy” (Wiechi, 1909), m.in.M. Bierdiajewa, S. Franka, S. Bułgakowa.

W ramach przeprowadzanych analiz akcent zostanie położonyna „wymiary” rosyjskości i europejskości filozofii rosyjskiej(zagadnienie „Rosja a Europa”).

Literatura podstawowa:Berlin I., Rosyjscy myśliciele, przeł. S. Kowalski, Warszawa

2003.Bierdiajew M., Rosy jska idea, przeł. J.C. – S.W., Warszawa

1999.Przebinda G., Od Czaadajewa do Bierdiajewa, Kraków 1998.Walicki A., Zarys myśli rosyjskiej od Oświecenia do Renesansu

relig ijno- filozoficznego, Kraków 2005.Literatura uzupełniająca (wybór):Bakunin M., Pisma wybrane, przeł. B. Wścieklica i Z.

Krzyżanowska, t. 1-2, Warszawa 1965.Bohun M., Kontrrewolucja i pesymizm. Filozofia społeczna K.

Leontjewa, Kraków 2000.Billington J.H., Ikona i topór. Historia kultury rosyjskiej, przeł.

J. Hun ia, Kraków 2008.Czaadajew P., „Listy”, przeł. M. Leśniewska i L. Suchanek,

10

Kraków 1992.Dobieszewski J., Włodzimierz Sołowjow. Studium osobowości

filozoficznej, Warszawa 2003.Dostojewski F., Bracia Karamazow, przeł. A. Pomorski,

Kraków 2004.Dostojewski F., Dziennik pisarza, przeł. M. Leśniewska, t. 1-3,

WarszawaDrogowskazy. Zbió r rozpraw o inteligencji rosyjskiej, przeł.

PAJCAW,Warszawa 1986.Filozofia społeczna narodnictwa rosyjskiego, pod red. A.

Walickiego, t. 1-2, Warszawa 1965.Hercen A., Pisma filozoficzne, t. 1-2, przeł. J. Walicka i E.

Bieńkowska, Warszawa 1965-1966.Idee w Rosji. Idiei w Rosii. Ideas in Russia, Leksykon polsko-

rosyjsko-angielski pod red. A. de Lazari, t. 1 (Warszawa 1999), t. 2-6 (Łódź 1999- 2008).

Kucharzewski J., Od białego do czerwonego caratu, t. 1-7,Warszawa 1998-

Lazari de A., W kręgu idei Fiodora Dostojews kiego.Poczwiennictwo , Łódź

Łosski M., Historia filozofii rosyjskiej, przeł. H. Paprocki, Kęty2000.

Przybylski R., Dostojewski i „przeklęte problemy”, Warszawa2010.

Rydzewski W., Kropotkin, Warszawa 1979.Szkłows ki W., Lew Tołstoj, przel. R. Granas, Wars zawa 2008.Sołowjow W., Rosyjs ka idea, przeł. L. Kiejzik, Zielona Góra

2004.Śliwowscy W. i R., Aleksander Hercen, Wars zawa 1973.Walicki A., Filozofia prawa rosyjskiego liberalizmu, Warszawa

1995.Walicki A., W kręgu konserwatywnej utopii, Wars zawa 2002.Wokół słowianofilstwa, pod red. J. Dobieszewskiego, Warszawa

1998.


Dr hab. Michał BohunDr hab. Leszek Augustyn

HF56sk Wątki filozoficzne w literaturze rosyjskiejPrerekwizyty: HF05 lub HF55

Semestr: zimowy i letni (60 godz., konwersatorium)Warunki zaliczenia: dwa referaty lub jeden referat i jeden esej związany z aktualną problematyką seminarium6 punktów ECTS

Zajęcia w formie konwersatorium mają być kontynuacjąseminariów prowadzonych przez pro f. W. Rydzewskiego odpoczątku lat 90. Chcemy skupić się na poszukiwaniu i analiziewątków filozoficznych w wielkiej literaturze rosyjskiej XIX i XXw. Celem jest ukazan ie kontekstów filozoficznych dzieł literackich ,wpływu idei filozoficznych na literaturę oraz samoistnej wartości

11

filozoficznej wielkich dzieł literatury rosyjskiej.W każdym roku akademickim seminarium dotyczy innych

aspektów rosyjskiej myśli filozoficznej w jej literackichkontekstach. W ostatnich latach prob lematyka seminariówobejmowała następujące zagadnienia: Turgieniew i kategorierosyjskiej samowiedzy (nihilizm, zbędny człowiek, Hamlet i DonKichot); Tołstoj przed i po przełomie światopoglądowym;Tanatologia i agatologia w literaturze rosyjskiej; Rewolucje irewolucjoniści w literackich obrazowaniach.

Dr hab. Michał BohunDr hab. Leszek Augustyn

HF57 Historia marksizmu: filozofia i utopia Prerekwizyty: HF04p

Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia)Warunki zaliczenia: egzamin ustny5 punktów ECTS

Kurs przedstawia historię ks ztałtowania się doktryny Marksai jej różne formy w myśli XIX i XX-wiecznej. Nacisk położonyzostanie na filozoficzne źród ła i konteksty marks izmu oraz jegoutopijne paradoksy.

Dr hab. Jan Kiełbasa

HF58 Człowiek jako mikrokosmos, imago Dei, osoba. Zarysśredniowiecznej antropologii.

Prerekwizyty: HF 01p, HF 02pSemestr: letni i zimowy (60 godz., wykład i konwersatorium)Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny 5 punktów ECTS

Rekonstrukcja i badanie trzech wizji człowieka w myślipatrystycznej (Orygenes, Nemezjus z, Grzegorz z Nyssy, Augustyn,Boecjusz) i scholastycznej (Abelard, wikto ryni, Albert Wielki,Tomasz z Akwinu , Bonawentura) na podstawie analizy tekstówźródłowych. Rozpoznanie historycznych (filozoficznych ibiblijnych) inspiracji, ontologicznych, kosmolog icznych iteologicznych założeń i różnych szczegółowych wariantów motywumikrokosmicznego, ikonicznego i personalistycznego. Badaniefaktycznych (historycznych) i możliwych relacji między trzemakoncepcjami: sprawdzanie hipotezy koncyliacy jnej (pola zgodnościbądź komplementarności) i hipotezy konfrontacyjnej (pola logicznejsprzeczności bądź faktycznej rywalizacji); próby porównywania ihierarchizowania trzech koncepcji. Nurt „godnościowy” i nurt„marnościowy” w średniowiecznej refleksji o człowieku.


Dr Steffen HuberHF62 Polnische Philosophiegeschichte. Deutschsprachiges

12

Konversatorium für Erasmus-TeilnehmerPrerekwizyty: HF01p, wymagana znajomość j. niemieckiego,mile widziana znajomość j. polskiego / Vorkenntnisse: deutsche Sprachkenntnisse sind erforderlich, polnische Sprachkenntnisse vorteilhaft.

Semestr: zimowy (30 godz.) / Wintersemester (30 Std.)Warunki zaliczenia: Referat i aktywny udział w zajęciach / Referat und aktive Teilnahme an den Lehrveranstaltungen.3 punkty ECTS

Der Kurs richtet sich an deutschsprachige Studierende allerStudienrichtungen, insbesondere an Eras mus-Teilnehmer, die sichfür die philosophische Kultur Polens und ihre geschichtlichenHintergründe (1350 - 1700) interessieren. Abwechselnd werden inVorlesungen Abschnitte der Philosophiegeschichte vorgestellt undin Seminaren Texte gemeinsam interpretiert.

Im Mittelpunkt stehen fo lgende Fragen:- In welche europäischen Tradit ionen schrieben sich polnische

Intellektuelle und Politiker ein?- Mit welchen Argumenten leg itimierte man das litauisch-

polnische Gemeinwesen auf europäischer Ebene?- Was interessierte die zeitgenössische westeuropäische

Öffentlichkeit am poln ischen Beitrag zu Humanis mus, Reformationund Gegenreformation?

- Welche Vorstellungen von Modernisierung entwickelten sichin der Zeit der „uneuropäischen“ Systemlösungen ab 1573 (freieKönigswahl, parlamentarische Abstimmungen virit im,Einstimmigkeit, Widerstandsrecht)?

- Welche Bedeutung hat die jahrhundertelange Kultu r- undReligionsvielfalt für die En twicklung der polnischen Philosophie?

Einzelthemen:(1) Intellektuelle Zentren im spätmittelalterlichen und

frühneuzeitlichen Polen(2) Pacta sunt servanda: Die Begründung des Rechts auf

Selbstbestimmung fü r die mit Polen verbundene litauische Nation(1400-1450)

(3) Humanist ische Modern isierungsprojekte (1470- 1570)(4) Republikan ische Traditionen des mittleren und niederen

Adels (1550- 1650)(5) Gleichberecht igung, Toleranz, Assimilation und Exil(6) Po lnische Philosophen in europäischen Netzwerken(7) Altpolnische Kultur aus der Sicht späterer Generationen

Zu diesen Themen werden wir je nach den sprachlichenMöglichkeiten der Teilnehmer Quellen und Bearbeitungen lesen.Polnisch- und Lateinkenntnisse werden nicht vorausgesetzt, könnenaber bei erweiterter Lektüre eingebracht werden. Hintergrundwissenaus verschiedenen Studienrichtungen ist sehr willkommen.

Dr hab. Jan Kiełbasa

13

HF64 Transcendentalia. Pojęcia transcendentalne w myślischolastycznej.

Prerekwizyty: HF 01p, HF 02pSemestr: zimowy (16 godz. wykład, 14 godz. konwersatorium)Warunki zaliczenia: regularne i aktywne uczestnictwo w zajęciach, napisanie pozytywnie ocenionej pracy semestralnej, ostatecznie zaś pozytywnie zdany egzamin ustny.3 punktów ECTS

Tematyka:1. Konfrontacja różnych sensów transcendentalności:

transcendentalność w myśli średniowiecznej a transcendentalizmfilozofii Kanta i XX-wiecznej fenomenologii. Podstawowy dylematw rozumien iu średniowiecznych teorii transcendentaliów:transcendentalia jako modi essendi czy modi significandi.

2. Starożytne źródła problematyki transcendentaliów: tzw.prototranscendentalia. Rekonstrukcja I interpretacja poglądówPlatona, Arystotelesa, Plotyna, Proklosa, św. Augustyna iBoecjusza.

3. Pierwsze sformułowania problematyki transcendentaliów wXIII wieku: Summa de bono Filipa Kanclerza i Summa fratrisAlexandri. Historyczny I teologiczny kontekst teoriitranscendentaliów (koncepcja „imion Bożych” – atrybutówprzypisywanych Bogu w jego istocie lub poszczególnym osobomTrójcy świętej). Modelowy zestaw pojęć transcendentalnych (byt –jedność – prawda – dobro) – ich analityczne wyprowadzenie Ipodstawowa charakterystyka jako pierwszych I najogólniejszychwłaściwości i znaczeń bytu (communissima et prima – primaeintentiones, primae determinationes entis, primae impressiones apudintellectum). Różnice miedzy koncepcją Filipa Kanclerza ikoncepcją wyłożoną w Summa fratris Alexandri: czysto negatywnacharakterystyka transcendentaliów jako różnych postaciniepodzielen ia ontologicznego, tj. bytu niepodzielonego, acharakterystyka relacyjna, odnoszącą poszczególne transcendentaliado podmiotu nieskończonego, tj. Boga, lub podmiotu skończonego,tj. rozumnej duszy. Pytanie o konkurencyjny bądź komplementarnycharakter obu koncepcji.

4. Dojrzała postać teorii transcendentaliów - koncepcja Tomaszaz Akwinu. Kanon iczna lista transcendentaliów i kontrowersje z niązwiązane: spór o transcendentalny status piękna, o możliwośćredukcji n iektórych transcendentaliów do czterech modelowych, oprawomocność utożsamien ia transcendentale aliquid z różnicą iwielością. Próba uniwersalnego, czysto ontologicznegokonstruowania systemu transcendentaliów (poza kontekstemteologicznym): wyprowadzenie z analizy samego bytu pozostałychpojęć transcendentalnych.

5. Warunki transcendentalności na gruncie koncepcji Tomasza zAkwinu. Konwertybilność i analogiczność transcendentaliów – ichprzedmiotowa tożsamość (secundum suppositum) przy zachowaniupojęciowej różnicy , tj. nietożsamości znaczenia. Różne sensydodawania czegoś do bytu: negacja i pojęciowa relacja jako formy„dodawania” właściwe pojęciom transcendentalnym. Negatywnysens jedności, relacyjny sens prawdy i dobra. Właściwe rozumienienegatywności jedności jako bytu wewnętrznie niepodzielonego,

14

konstytuowanego przez jedną formę i jeden akt istnienia. Właściwerozumien ie prawdy jako relacji adekwacyjnej między rzeczą aumysłem.

6. Różne wersje koncepcji transcendentaliów Alberta Wielkiego.Rekonstrukcja, porównanie i interpretacja na podstawieoryginalnych tekstów źródłowych (komentarz do Sentencji PiotraLombarda, komentarz do De divinis nominibus Pseudo-Dionizego,oraz De bono i Summa theologiae). Trzy typy konwertybilności iaporie przez nie generowane. Albertyński „formalizm”. Pięknotranscendentalne a piękno estetyczne.

7.Koncepcja transcendentaliów Bonawentury. Rekonstrukcja iinterpretacja na podstawie oryginalnych tekstów źródłowych(komentarz do Sentencji Piot ra Lombarda, Brev iloquium,Itinerarium mentis in Deum). Transcendentalia jako doskonałości(perfectiones). Dylemat do rozważen ia: czy transcendentalia toogólne właściwości i znaczen iowe odniesienia bytu, czy raczejterminy o sensie wyraźnie teologicznym, tj. appropriata –partykularne atrybuty przypisywane osobom Trójcy świętej.

8. Dwie koncepcje transcendentaliów Dunsa Szkota: tradycyjna(transcendentalia jako ogólne passiones entis – jedność, prawda,dobro z osobna równozakresowe z bytem) i alternatywna,oryginalna koncepcja Dunsa (transcendentalia dysjunktywne,dopiero w opozycyjnych parach, nie z osobna, równozakresowe zbytem). Rekonstrukcja i interpretacja na podstawie oryginalnychtekstów źródłowych (Quaestiones in Metaphysicam, wszczególności prolog do komentarza do Metafizyki Arystotelesa,Ordinatio , Lectura oxoniensis). Związek oryginalnej koncepcjiDunsa z koncepcją jednoznaczności pojęcia bytu. Kwestia dodyskusji: czy Duns Szkot inauguruje dzieje metafizyki jako scientiatranscendens?

9.Transcendentalne a nietranscendentalne rozumienie pojęć„jedność”, „prawda”, „dobro” – próba uchwycenia iuporządkowania różn ic. Dyskusja nad prawomocnością i precyzjąpowyżs zego rozróżnienia. Aporie generowane przez wspomnianepojęcia w ich transcendentalnym rozumieniu. Ogólna ocenascholastycznych koncepcji transcendentaliów.

Literatura podstawowa (teksty źródłowe):1. Tomas z z A kwinu, Kwestie dyskutowane o prawdzie (De

Veritate):a. kw. 1, a. 1-8 (polskie wydanie: t. 1)b. kw. 21, a. 1-6 (po ls kie wydanie: t. 2)2. Tomasz z Akwinu, Traktat o Bogu: Suma teologii, I, kwestie

1-26a. cz. I, kw. 5, a. 1-6; kw. 6, a. 1-4b. cz. I, kw. 11, a . 1-4c. cz. I, kw. 16, a. 1-73. Tomasz z A kwinu, Summa contra Gentiles. Prawda wiary

chrześcijańskiej I, r. 59-62 (polskie wydanie: t. 1)4. Albert Wielki, Komentarz do czwartego rozdziału „O

imionach Bożych” Dionizego Areopagity (w:) K. Krauze-Błachowicz (red.) Wszystko to ze zdziwienia. Antologia tekstówfilozoficznych z XIII wieku .

5. Boecjusz, W jaki sposób substancje mogą być dobre w tym,

15

że są, chociaż nie są dobrami substancjalnymi (De hebdomadibus)w: Boecjusz, Traktaty teologiczne (dwujęzyczna seria Ad Fontes)

6. Bonawentura, Breviloquium I, r. 6 (w:) Z filozofii św.Augustyna i św. Bonawentury (Opera Philosophorum Medii Aevi.Textus et studia , t. 3)

Literatura uzupełniająca:1.Aertsen Ian, Medieval Ph ilosophy and the Transcendentals.

The Case of Thomas Aquinas.2. Aertsen Ian , Die Frage nach dem Ersten und Grundlegenden.

Albert der Große und die Lehre von der Transzendentalien (w:)Albertus Magnus. Zum Gedanken nach 800 Jahren: Neue Zugänge,Aspekte und Perspektiven

3. Aertsen Ian, Medieval Philosophy as Transcendental Thought.From Philip the Chancellor (ca 1225) to Francisco Suarez

4. Aertsen Ian, Good as Transcendental and the Transcendenceof the Good (w:) MacDonald Scott (ed.) Being and Goodness

5. Gracia J.J.E. (ed.) Transcendentals in the Middle Ages, Topoi11 (1992)

6. Honnefelder Ludger, Metaphysik als Scient ia transcendens:Johannes Duns Scotus und der zweite Anfang der Metaphysik (w:)Hofmeister Pich R. (ed.) New Essays on Metaphysics as Scientiatranscendens

7. Kiełbasa Jan, Transcendentalny i nietranscendentalny sensjedności w myś li XIII wieku na tle filozoficznej tradycji

8. Kiełbasa Jan, Pierwsze i najpowszechniejsze: jedność,prawda, dobro i inne transcendentalia w metafizyce św. Tomasza zAkwinu, Przegląd Tomistyczny, tom XIX (2013)

9. Kołodziejczyk Sebastian, Teoria teanscendentaliów (w:)tenże, Gran ice pojęciowe metafizyki

10. Pouillon Henri, Le premier traité des propriétéstranscendentales. La „Summa de bono” du Chancelier Ph ilippe,Revue néoscolastique de ph ilosophie 42 (1939)

11. Stróżewski Władysław, Transcendentalia i wartości (w:)tenże, istnienie i wartość

12. Stróżewski W., Trzy wymiary prawdy (w:) tamże13. Stróżewski W., O po jęciach piękna (w:) tamże14. Woleński Jan, Dwie koncepcje transcendentaliów (w:) tenże,

W stronę log iki11. Wolter A.B., The Transcendentals and their Function in the

Metaphysics of Duns Scotus

Dr Steffen HuberHF65 Traktaty polityczne polskiego renesansu

Prerekwizyty: Semestr: zimowy (30 godz., wykład)Warunki zaliczenia: praca pisemna, omówienie pracy3 punkty ECTS

Kurs porusza się wokół trzech autorów i ich głównych traktatówfilozoficzno-politycznych :

- Andrzej Frycz-Modrzewski (1503- 1572) O poprawie

Rzeczypospolitej;- Stanisław Orzechowski (1513- 1566), Quincunx;

16

- Wawrzyniec Goś licki (1538- 1607), O doskonałym senatorze.

Każdy z tych traktatów aspiruje do pewnego uniwersalizmu,jednocześnie reprezentując partykularny punkt widzenia grupspołecznych, ośrodków władzy i opcji światopoglądowych.

Najbardziej filozoficzn ie wydajny z nich, Modrzewskiegopro jekt Poprawy Rzeczypospolitej, opiera się na bogatychinstrumentach, doświadczen iach i wizjach rozwoju res publica.

Przy jaciel i późniejszy wróg Modrzewskiego, Stan is ławOrzechowski, operuje pięknym pod względem literackimi retorycznym, acz filozoficznie mało zaawansowanymplatonizmem, kładąc podwaliny pod pisarstwo późniejszychsarmatów.

Młodszy o pokolenie Wawrzyniec Goślicki jest takżeplatonikiem, ale - dysponując więks zą filozoficzną swobodą -prowadzi d ialog z różnymi starożytnymi i renesansowymi nurtamimyślowymi.


Prof. dr hab. Elżbieta Paczkowska-ŁagowskaHF68s Seminarium z filozofii współczesnej: esej filozoficzny

Prerekwizyty: - Semestr: zimowy (30 godz., seminarium)Warunki zaliczenia: jeden protokół, jedna praca pisemna na zakończenie seminarium6 punktów ECTS

Celem seminarium jest zapoznanie się z tekstami z zakresufilozofii wspó łczesnej, które wyróżniają się walorami estetycznymibądź podkreślają aspekt retoryczny w pisarstwie filozoficznym,uzasadniając jego niezbędność, a może nawet nieuniknioność(pochwała retoryki). Seminarium opiera się na założeniu, żefilozofowanie łączy się z pewnymi wymogami stylistycznymi, żeświat jawi się nam w sposób, w jaki filozof stawia nam go przedoczyma za pomocą środków stylistycznych. Lista lektur podana wsylabusie zostanie uzupełn iona. Do treści seminarium należymiędzy innymi:

Przedstawien ie sylwetki G. Simmela jako estetyzującegofilozofa życia, „wędrowcy pomiędzy światami sztuki, filozofii inauk” (M. Schmid). Jego koncepcja życia ludzkiego i ku ltury, wtym pojęcie tragedii ku ltury, przykłady jego myś lenia oposzczególnych zmysłowych zjawiskach kultury, o formach życiaspołecznego. Dla uwypuklenia swoich tez Simmel powoływał się naprzykłady z codzienności i posługiwał się formą eseju. „G. Simmel(…) dokonał jako p ierwszy zwrotu filozofii do konkretnychprzedmiotów, który pozostał kanoniczny dla każdego, komu niedogadzało paplanie o krytyce poznania czy historii ducha” (Th.W.Adorno).

Drugim ważnym dla seminarium autorem jest H. Blumenberg.Jego zdaniem retoryka niesłusznie została skazana na „filozoficznąbanicję” przez Platona. Odgrywa ona niezastępowalną rolę w

17

samookreśleniu człowieka, któ ry jest tym, czym nie jest, jest istotąpośrednią, określającą się za pomocą tego, czym nie jest. W tensposób odniesienie człowieka do rzeczywistości jest„zmetaforyzowane”. Droga metaforyczna jest sposobem określaniasamego sieb ie w sytuacji nie-bezpośredniego obcowania zrzeczywistością. I tak na przykład tematem antropologii jest „naturaludzka”, która nigdy naturą nie była, dlatego występuje w„przebraniu” alegorycznym jako zwierzę, maszyna, strumieńświadomości. Człowiek jest istotą symboliczną, ponieważ wybierametaforyczną drogę pośrednią. Konstytucja człowieka jestpotencjalnie metaforyczna, co oznacza, że człowiek znajduje swojąrzeczywistość nie w wewnętrzności, lecz jedynie na drodze poprzezto, czym nie jest. Podstawowy zasób języka filozoficznego stanowiąmetafory , dla których nie istnieją żadne czysto pojęcioweekwiwalenty (np. światło jako metafora dla prawdy). Język filozofiiznamionuje „kontrolowana wieloznaczność”. Dlatego też uwagazwrócona na retoryczność języka filozoficznego daje wgląd wwarsztat pracy filozofa i pozwala lepiej zrozumieć jej rezultaty.

Teksty H. Plessnera zostają wprowadzone do seminarium zuwagi na ukazywanie „zapośredniczonej” obecności człowiekawobec innych, spełniającej się w ceremoniale i dyplomacji, wprzyjmowaniu ról społecznych w ogóle. Dlaczego bronimyceremoniału, mimo że kolejne rewolucje odrzuciły wszystko to, conieracjonalne jako przeżytek ? Dlatego, że „dusza nie mogłabyoddychać bez zimnego powietrza dyplomacji”. Zostanąwprowadzone pojęcia dystansu człowieka do samego siebie(„ekscentryczna pozycjonalność”), ro li i gry, właściwe antropologiiPlessnera.

Lektu ra tekstu G. Manna na temat B. Russella ma stanowićprzykład eseistycznego sportretowania wybitnego filozofa w sposóbliteracko i rzeczowo nie związany konwencjami empiryzmulogicznego i innych nurtów myślowych z ducha neopozytywizmu.

Esej R. Rorty’ego pozwoli odpowiedzieć na pytanie, czy i wjakim sensie filozofia jest rodzajem p isarstwa.

Prof. dr hab. Elżbieta Paczkowska-ŁagowskaHF74s Kategorie antropologiczne w pismach klasyków

współczesnościPrerekwizyty: -

Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium)Warunki zaliczenia: w każdym semestrze jeden protokół, jedna praca pisemna na zakończenie seminarium6 punktów ECTS

Na podstawie klasycznych tekstów współczesnej antropologiiobjaśnimy kategorie służące filozoficznemu ujmowaniu człowieka.Oś tematyczną stanowią następujące ujęcia:

Zasady metodyczne antropologii filozoficznej: zasadarelatywizacji ponadczasowych sfer sensu do człowieka jako ichtwórcy w horyzoncie h istorii (H. Plessner). Zasada „organonu”.Rola dyscyplin humanistycznych jako narzędzia poznaniaantropologicznego. Zasada fenomenologicznego op isu i interpretacji

18

poszczególnych zjawisk ludzkiego życia (O.F. Bo llnow). Zasada„pytania otwartego” (H. Plessner).

Okoliczności powstania antropologii filozoficznej w wieku XX.Ojcowie-założyciele i ich dzieła: M. Scheler, H. Plessner, A.Gehlen. Antropolog ia filozoficzna jako pogłębienie i poszerzeniefilozofii transcendentalnej (E. Cassirer).

Koncepcja antropologiczna M. Schelera: Metafizyczny schematwarstw świata. Ustopniowanie bytu: pęd wzrostu i krzewienie się,życie popędowe, instynkt, pamięć asocjacyjna, inteligencjapraktyczna składają się na „zasadę życia”. O szczególnościstanowiska człowieka w kosmosie decyduje przeciwstawnyzasadzie życia – „duch”. Charakterystyka ducha. Otwartość wobecświata. Rzeczowość. Poznanie ejdetyczne. Samoświadomość. Opórwobec popędu. Zdolność uprzedmiotowiania. Osoba. Strukturaludzkiego bytu pozwala objaśnić kategorie rzeczy i substancji.Człowiek jako „asceta” i „wieczny protestant”. Skąd pochodzienergia ducha, skoro wyższe warstwy bytu są słabsze a duch nieposiada własnej energii ? Wzajemne przen ikanie się bezsilnegoducha i pędu życiowego: uduchowien ie pędu i ożywienie duchaczyli stawanie się człowiekiem. Krytyka kartezjańskiejdualistycznej nauki o człowieku. Rozwiązanie problemupsychofizycznego: jedność życia w miejsce dualizmu.Współtworzenie stającego się Boga jako przenikanie się zasadyżycia i zasady ducha. Krytyka koncepcji naturalistycznych.Antropologiczne warunki możliwości filozofii. Pytanie o stosunekdo „zasady wszechrzeczy” i odkrycie możliwości „nicościabsolutnej”.

Kategorie antropologiczne H. Plessnera: Pozycjonalnośćcentryczna zwierząt. Ekscentryczna pozycjonalność człowieka.Zapośredniczona bezpośredniość ludzkiego życia i jego naturalnasztuczność. Konstytutywna nierównowaga człowieka jako źródłokultury. Homo absconditus: ukrycie człowieka jako odwrotna stronajego otwartości. Dziejowość człowieka:indywiduacja i ucieleśnianiesię w roli. Spór z Heideggerem: egzystować może jedyn ie ktoś, ktożyje i ma ciało. Człowiek jako istota kulturowa: niezbędność normyi formy (obyczaju, mas ki, ceremoniału, konwencji). Polityka jakokonieczność antropologiczna.

Kategorie antropologiczne A. Gehlena. Pojecie kategoriiantropologicznych pochodzi od Gehlena i oznacza istotne,niesprowadzalne do niczego innego, właściwości człowiekarozważanego w aspekcie kulturowym, społecznym, historycznym.My stosujemy to pojęcie szerzej: odnosimy je również do człowiekaw aspekcie bio logicznym. Uprawnia do tego „empiryczna filozofia”Gehlena, która jest rezu ltatem odrzucenia idealizmu iFichteańskiego pojęcia „czynu”. Człowiek jako istota naznaczonabrakiem (Protagoras, Pliniusz, Herder). Morfologiczne niedobory.Retardacja. Bio logiczna/egzystencjalna konieczność działania.Odwartościowanie świadomości i dowartościowanie instynktużycia. Działanie: zajmowanie stanowis ka na zewnątrz (duchrzeczywisty). Zasada „odciążenia”. Język. Pochodzenie instytucji(„systemów kierowniczych”) i ich ro la w stabilizacji istoty pełnejniedoborów. Człowiek jako istota podlegająca wychowaniui dyscyplinie (por. Kant). Uroki i n iebezpieczeństwa autorytaryzmu.

19

Liberalna a konserwatywna krytyka kultury. Kultura jako ochronaczłowieka przed n im samym. Słabość instytucji źródłemnadpobudliwości i agresji. Krytyka „człowieka kontemplacy jnego”.Portret człowieka współczesnego („dusza w epoce techniki”).

Cassirerowska koncepcja człowieka jako resumacja jego„Filozofii form symbolicznych”. Objaśn ien ie zjawiska wielościpoglądów na człowieka. Nie introspekcja, lecz refleksja nadkulturą /droga pośrednia/ poucza człowieka o tym, kim jest.Antropologia to nie problem teoretyczny, lecz sprawa przeznaczen iaczłowieka. Człowiek nie ma natury, lecz jest „mies zaniną bycia iniebycia”, jego znakiem rozpoznawczym jest praca, a niemetafizyczna „natura”. Symbol – klucz do zrozumienia człowieka.Uniwersum symboliczne języka, mitu, sztuki, religii i historiiwkracza między przyrodę a człowieka. Autobiografia: prawdawłasnego życia domaga się kształtu symbolicznego. Utopia:wyobrażona możliwość jako krytyka istniejącego faktu.

Przestrzenny, czasowy i językowy charakter ludzkiego życiawedług O.F. Bollnowa. Człowiek wykorzeniony i zadomowiony.Rola nastrojów w przeżywaniu czasu.

Rezu ltatem seminarium ma być nabycie umiejętnościoperowania klasycznymi kategoriami filozoficznego myślenia oczłowieku i zrozumienie na tej podstawie zmian zachodzących wkulturze współczesnej.

Dr hab. Marcin Karas, prof. UJ HF79sk Seminarium z filozofii średniowiecznej

Prerekwizyty: HF01p, HF02p Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium)Warunki zaliczenia: aktywny udział w zajęciach, referat lub praca pisemna6 punktów ECTS

Seminarium z dziejów filozofii średniowiecznej będziepoświęcone analizie wybranych zagadnień z metafizyki ikos mologii średniowiecza. Dokładny przebieg zajęć będzieuzależniony od zainteresowań i badań prowadzonych przezuczestników. Często będą się także pojawiać odniesienia dofilozofii starożytnej (g ł. Arystotelesa). Obok tekstu wiodącego,którego lektura będzie dominować na zajęciach, sporo czasuzostanie również poświęcone na indywidualne zagadnieniarozważane przez studentów. Kurs przeznaczony jest zarówno dlaosób zainteresowanych od niedawna filozofią średniowieczną, jakrównież dla studentów starszych lat, znających język łaciński.

Literatura: Wybrane p is ma autorów średniowiecznych, przedews zystkim św. Tomasza z Akwinu, a także klasyczne opracowaniahistorii filozofii i literatura monograficzna.

Dr hab. Michał BohunHF81sk Filozofia rosyjska i zmierzch Zachodu

Prerekwizyty: HF04 lub FS01 lub FS02

20

Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium)Warunki zaliczenia: dwa referaty wprowadzające do dyskusji lub jeden referat i jedna praca pisemna (esej)6 punktów ECTS

Celem seminarium jest analiza najważn iejs zych koncepcji i ideiantyokcydentalistycznego katastrofizmu w filozofii rosyjskiej XIX iXX wieku. Warto zadać pytanie, czy d iagnozy i prognozyformułowane przez rosyjskich myślicieli są w jakiejś mierzeprzydatne dla zrozumien ia dokonujących się obecnie procesówi wzmagającej się świadomości kryzysu (gospodarczego,społecznego, politycznego i kulturalnego) świata zachodniego.Punktem wyjścia do dyskusji w ramach seminarium będą klasyczneteksty rosyjskich krytyków kultury europejskiej, szczególnie tych,którzy by li przekonani, że skutkiem kryzysu może być zagładaZachodu. Czytać będziemy między innymi pis ma słowianofilów,Aleksandra Hercena, Fiodora Dostojewskiego, KonstantegoLeontjewa, Lwa Tołstoja, Włodzimierza Erna, MikołajaBierdiajewa i ideologów ruchu euroazjatyckiego. Zadaniemseminarium będzie odniesienie rosyjskich koncepcji i poglądów dostanowisk myś li zachodniej, podkreślającej kryzys i schyłek StaregoŚwiata.

Dr hab. Leszek Augustyn HF82 Problem religii w filozofii rosyjskiej (religia, irreligia, ateizm)

Prerekwizyty: HF04pa lub HF04pbSemestr: zimowy (60 godz. wykład i ćwiczenia)Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny6 punktów ECTS

Kurs obejmuje prezentację i analizę zagadnienia religii w XIX iXX-wiecznej filozofii rosyjskiej. Poruszana w nim problematykadotyczy następujących kwest ii: filozofia i/a religia, rosyjska filozofiarelig ijna, filozofia ateizmu, filozofia irrelig ii, filozofia sekularyzmu,problem „religii ateistycznej”, religijność/areligijność myśleniafilozoficznego, miejsce religii w kwestii społecznej, krytykaspołecznej funkcji religii, konserwatywna i rewolucyjna funkcjarelig ii. W ramach kursu zostanie podjęta próba przezwyciężeniauproszczonych schematów, podziałów i przyporządkowań wpercepcji i historiografii filozofii rosyjskiej. Po jawią się klasycy imniej znani myśliciele. Rozważane stanowiska filozofii rosyjskiejzostaną także skonfrontowane z odpowiadającymi im zagadnieniami(u jęciami i rozstrzygnięciami) z obszaru klasycznej i współczesnejzachodnioeuropejskiej filozofii religii. Zakres kursu obejmuje m.in.następujących myślicieli i nurty filozoficzne: P. Czaadajew,słowianofile i okcydentaliści, M. Bakunin, K. Leontjew, M.Fiodorow, pisarze-myśliciele: M. Gogol, F. Dostojewski i L. Tołstoj,nurt nowej świadomości religijnej, krąg bogostroitielstwa, myślmarksistowska, renesans relig ijno-filozoficzny, filozofiaemigracyjna.

Literatura podstawowa:Goerdt W., Historia filozofii rosyjskiej, Kraków 2012.

21

Kołakowski L., Jeśli Boga nie ma…, wyd . różne.Stołowicz L., Historia filozofii rosyjskiej. Podręczn ik,

Warszawa 2008.Walicki A., Zarys myśli rosyjskiej od oświecen ia do renesansu

relig ijno-filozoficznego, Kraków 2005.Literatura uzupełniająca:Ateizm oraz irrelig ia i sekularyzacja, (red .) F. Adamski, Kraków

2011.Augustyn L., Myślenie z wnętrza objawien ia. Studium filozofii

Siemiona L. Franka, Kraków 2003.Bakunin M., Bóg i państwo, Poznań 2012.Bakunin M., Pisma wybrane, t. 1-2, Wars zawa 1965.Bierdiajew M., Rosyjska idea, Warszawa 1999.Bierdiajew M., Światopogląd Dostojewskiego , Kęty 2004.Bohun M., Kontrrewolucja i pesymizm. Filozofia społeczna

Konstantina Leontjewa, Kraków 2000.Czaadajew P., „Listy”, Kraków 1992.Dobieszewski J., Włodzimierz Sołowjow. Studium osobowości

filozoficznej, Warszawa 2003.Dostojewski F., Bracia Karamazow, przeł. A. Pomorski, Kraków

2004.Dupré L., Inny wymiar. Filozofia relig ii, Kraków 2003.Evdokimov P., Gogol i Dostojewski, czyli zstąpienie do

otchłani, Bydgoszcz 2002.Frank S., Niepojęte. Ontologiczny wstęp do filozofii religii,

Tarnów 2007.Hercen A., Pisma filozoficzne, t. 1-2, Warszawa 1965- 1966.Kiejzik L., Sergiusza Bułgakowa filozofia wszechjedności,

Warszawa 2010.Kline G.S., Relig ious and Anti-Religious Thought in Russia,

Chicago-London 1968.Mazurek S., Rosyjski renesans religijno-filozoficzny. Próba

syntezy, Warszawa 2008.Niedokończona dyskusja… Dziewiętnastowieczna polemika

katolicko-prawos ławna między Iwanem Gagarinem SJ i A leksym S.Chomiakowem, Kraków 2008.

Przebinda G., Od Czaadajewa do Bierdiajewa, Kraków 1998.Przybylski R., Dostojewski i „przeklęte problemy”, Warszawa

1964 (wyd. 2: Warszawa 2010).Ricken F., Filozofia religii, Kęty 2007.Rozanow W., Ciemne oblicze. Metafizyka chrześcijaństwa,

Warszawa 2006.Sołowjow W., Wybór pis m, t. 1-3, Poznań 1988.Szestow L., Dobro w nauczaniu hr. Tołstoja i F. Nietzschego,

Warszawa 2006.Szestow L., Dostojewski i Nietzsche. Filozofia tragedii,

Warszawa 1997.Szestow L., Na szalach Hioba, Wars zawa 2003.Tołstoj L., Spowiedź, Warszawa 2011.Wokół słowianofilstwa, (red.) J. Dobies zewski, Wars zawa 1998.Wokół Szestowa i Fiodorowa, (red.) J. Dobieszewski, Wars zawa

2007.(Wybór oraz inne pozycje bibliograficzne zostaną podane w

22

trakcie kursu.)

Prof. dr hab. Włodzimierz GalewiczHF83sk Seminarium z filozofii moralnej Tomasza z Akwinu

Prerekwizyty: HF02Semestr: zimowy i letni (60 godz. seminarium)Warunki zaliczenia: regularne i aktywne uczestnictwo w zajęciach, wygłoszenie (co najmniej) dwóch referatów6 punktów ECTS

W roku 2014/2015 seminarium będzie poświęcone Tomaszowejteorii sprawiedliwości. Przewiduję się analizę odpowiednich partiiSummy teo logicznej, źród łowych fragmentów z Etykinikomachejskiej Arystotelesa oraz wybranych tekstów zewspółczesnej literatury przedmiotu.


Dr hab. Joanna Hańderek HF86 Filozofia na przełomie XX/XXI wieku

Prerekwizyty: -Semestr: letni (60 godz. wykład i ćwiczenia)Warunki zaliczenia: aktywne uczestniczenie w zajęciach i egzamin ustny6 punktów ECTS

Porus zane będą następujące zagadnienia:1. Filozofia postkolonialna (drugiej fali)- postkolonializm drugiej fali (R. Young, A. Loomba)- krytyka postkolonializmy/postko lon ializm krytyczny (G.Ch .

Spivak)2. Filozofia emocji (K. Oatley, R. C. Solomon)3. Współczesne problemy globalizacji- krytyka globalizacji- nowe ruchy globalizacy jne- problem tożsamości człowieka- kwestia ruchów społecznych4. Filozofia transkulturowa5. Filozofia wobec popkultury6. Współczesne problemy i aspekty komunikacji- przemieszczan ia informacji- źródła informacji- postmacluhanowskie koncepcje med iów7. Różnorodność współczesnych środowisk kulturowych

człowieka- problemy tak zwanej rzeczywistości wirtualnej i realnej- status ontologiczny i egzystencjalny wielości środowisk8. Współczesne aspekty relatywizmu i fundamentalizmu- stanowiska po Rortym i szkoła Geertza9. Multiku lturowość

23

Dr hab. Janusz MizeraHF87sk Granice fenomenologii transcendentalnej

Prerekwizyty: HF03, HF04, HF05pa, ON01, EP01Semestr: zimowy i letni (60 godz. seminarium)Warunki zaliczenia: przygotowywanie protokołów, praca pisemna6 punktów ECTS

Seminarium przeznaczone jest dla doktorantów i studentów ostatnich lat. Wymagana znajomość podstaw fenomenologii (na poziomie np. „Fenomenologii Husserla” D. Zahaviego lub „Wprowadzen ia do fenomenologii” R. Sokolowskiego).

W najb liżs zym roku zamierzam kontynuować lekturę i interpretację „Medytacji kartezjańskich” Edmunda Husserla.

Dr Jakub SzczepańskiHF88 Filozofia polityczna Immanuela Kanta

Prerekwizyty: FS02p, HF04pcSemestr: zimowy (30 godz.)Warunki zaliczenia: egzamin ustny5 punktów ECTS

Celem wykładu jest przedstawienie tzw. Filozofii politycznejKanta, w tym: sporu o istnienie takiego działu w systemie filozofa zKrólewca oraz jego podstawowych założeń. W tematyce wykładuuwzględn ione zostaną także współczesne interpretacje myślipolitycznej Kanta.

Tematyka wykładu obejmie kolejno następujące zagadnienia:1. Filozofia polityczna Kanta – spór o istnienie2. Polityka a natura ludzka3. Aspołeczna towarzyskość4. Natura i wolność – problem dychotomii5. Polityczna władza sądzenia6. Filozofia historii7. Metafizyka prawa8. Polityka prowizoryczna9. Ustrój republikański10. Filozofia pokoju11. Kos mopolityzm


Dr hab. Marcin Karas, prof. UJHF92sk Seminarium - poglądy filozoficzne Mikołaja Kopernika

Prerekwizyty: HF01p, HF02pSemestry: zimowy i letni (60 godz.) Warunki zaliczenia: aktywny udział w zajęciach, referat lub praca pisemna6 punktów ECTS

Seminarium źródłowe będzie poświęcone analizie poglądów

24

filozoficznych polskiego uczonego, Mikołaja Kopernika na tleepoki. System heliocentryczny to n ie tylko jedno z największychosiągnięć polskiej nauki, ale również niezwykle ciekawezagadnienie naukowe i filozoficzne. Analiza poglądówfilozoficznych po lskiego astronoma wymaga refleksjiinterdyscyplinarnej, a prowadzi do postawienia szeregu ważnychpytań badawczych: o inspiracje i wyniki kosmologiczne,filozoficzne i astronomiczne w dziele Kopernika. Podczas zajęćzapoznamy się z podstawową wiedzą astronomiczną, prześ ledzimymetodologię badań toruńskiego uczonego i zbadamy rożne wątkisporów o arystotelizm i filozofię nowożytną. Na zajęciachdyskutowane będą też ideowe, propagandowe i międzynarodoweaspekty rewolucji w kosmologii na przełomie średniowiecza iczasów nowożytnych.

Literatura: Wybrane fragmenty z pism Mikołaja Kopernika (Oobrotach, i in.), literatura z filozofii średniowiecznej, nowożytnej i zfilozofii nauki (Arystoteles, św. Tomas z z Akwinu , kosmologia imetodologia nauk).

dr hab. Steffen HuberHF93 Filozofia polityczna dawnej Polski

Prerekwizyty: HF01p, HF02pSemestr: letni (30 godz.)Kryteria zaliczenia kursu: praca pisemna i egzamin ustny3 punkty ECTS

Wykaz zagadnień:

I. Początki1. Tło historyczne: refo rmy Kazimierza Wielkiego, schizma

zachodnia, spór z Zakonem Niemieckim, husytyzm.2. Mateusz z Krakowa: etyka władzy i pieniądza. Pierwsze

pokolen ie uczonych krakowskich w Pradze. Modeleautonomicznych uniwersytetów: Neapol, Padwa, Kraków.

3. Stan isław ze Skarbimierza i Paweł Włodkowic: normatywnepodstawy polityki, spór z Zakonem Niemieckim.

II. Scholastyka krakowska4. Tło historyczne: dynastia jagiellońska, Polacy na soborze

bazylejskim, stosunki z Czechami.5. Benedykt Hesse: dysputa z husytami, naukowe i społeczne

aspekty sporu o uniwersalia , via communis cracoviensis.

III. Humanizm renesansowy6. Tło historyczne: ruchy humanistyczne i reformy prawne w w

Europie, projekty kodyfikacyjne i ruch egzekucyjny w Polsce i naLitwie.

7. Luter, Erazm i Polacy: spór o wolną wolę człowieka.8. Frycz Modrzewski: filozofia praktyczna w Mowach o

mężobójstwie i w Poprawie Rzeczypospolitej.9. Frycz Modrzewski: myś l teoretyczna.10. Stanisław Orzechowski: Policyja jako proto-sarmacka

25

'suma polityki'.

IV. Rzeczpospolita wolnej elekcji11. Tło historyczne: Ustrój Rzeczypospolitej od elekcji kró la

viritim do liberum veto.12. Andrzej Wolan i Piotr Skarga: republika szlachecka czy

monarchiczna?13. Sebastian Petrycy i inni komentatorzy: początki filozofii w

języku polskim.14. Rakowianie i konfesjonaliści: spór o to lerancję.15. Polacy i Europejczycy: sieci korespondencyjne (Komeński,

Keckermann , Jabłoński).


dr hab. Steffen HuberHF94 Żródła filozofii staropolskiej

Prerekwizyty: HF01p, HF02pSemestr: letni (30 godz. seminarium)Kryteria zaliczenia kursu: referat i aktywny udział w zajęciach3 punkty ECTS

Tematyka zajęć:Analiza tekstów źródłowych w kontekście historycznym. Pisma

założycielskie polskiej szkoły prawa narodów powstały w ramachprocesu doktrynalnego na soborze w Konstancji (1414- 1418).Prawnicy Paweł Włodkowic z Krakowa i Francesco Zabarella zPadwy swoimi ekspertyzami pomogli w umocnien iu Jagiełły napolskim tron ie i w politycznym utrwaleniu zwycięstwa podGrunwaldem. Pisma te zawierają analizę fundamentów wspó lnotypolitycznej, jej legitymności i europejskich powiązań, zatemfilozoficzną teorię władzy in nauce. Były cenione przez uczonychza harmonijne połączenie tych tradycji, na których opierał się nowozałożony Uniwersytet Krakowski: bolońsko-padewskiej szkołypraw rzyms kiego , koncyliaryzmu paryskiego, nominalizmuheidelberskiego, a także nurtów scholastycznych iwczesnohumanistycznych.

Do dyspozycji uczestników będą współczesne pols kietłumaczenia tekstów źródłowych. W miarę możliwości będziemyśledzić oryginalną łacińs ką terminologię. Choć przydatna, nie jestwymagana zdolność do swobodnej lektury po łacin ie. Potrzebna jestnatomiast gotowość do pracy nad terminolog ią polską i łacińską ido szczegółowych poszukiwań w źródłach wykorzystanych przezWłodkowica i Zabarellę . Seminarium powinno przygotować izachęcić uczestników do prowadzenia w przyszłości własnychbadań nad tekstami źród łowymi

dr Przemysław SpryszakHF95 Brytyjska filozofia nowożytna

Prerekwizyty: HF01p, HF02pSemestr: letni (60 godz. wykład i ćwiczenia)Kryteria zaliczenia kursu: praca pisemna i egzamin ustny

26

6 punkty ECTS

Tematem kursu będą rzadziej omawiane podczas standardowychwykładów koncepcje "platoników z Cambridge" (zwłaszcza R.Cudwortha i B. Whichcote'a), mniej znane elementy filozofii J.Locke'a (jego obszerne i nie przetłumaczone na język polski "TheReasonableness of Christianity" oraz historycznie ważna polemika zbis kupem Stillingfleetem), jak również koncepcje takich filozofówjak lord Shaftesbury, B. Mandeville, J. Butler, Fr. Hutcheson.Przedmiotem zajęć byłby także przynależny do tej tematyki (iepoki) "Alkifron" G. Berkeleya, chyba też rzadziej czytany,zawierający krytykę koncepcji Shaftesbury'ego i Mandeville 'a.

dr hab. Joanna HańderekHF96 Kultura współczesności

Prerekwizyty: -Semestr: letni (30 godz.)Kryteria zaliczenia kursu: praca pisemna i egzamin ustny3 punkty ECTS

Tematyka zajęć:1. Wykład wprowadzający zagrożeniom XXI wieku ,

rozumien iu i nierozumieniu kulturowych wzorców, zmianomzachodzącym w pojmowaniu rzeczywistości. Wykład będzie teżskupiał się na dynamice rzeczywistości i pluralizmie kulturowychform

2. Wykład drugi poświęcony będzie współczesnemupostko lonializmowi – Skupiając się na takich myś licielach jak R.Younga, A. Loomba, L. Gandh i będzie pokazane, czym jestmyślenie o człowieku wobec tradycji, w spotkaniu z innymiprzedstawicielami kultur, wobec przewartościowania pojęcia kulturi ich tradycji, oraz wzajemnych zależności.

3. Wykład trzeci poświęcony będzie H. Bhabhie i R.Youngowi. G. Ch. Sp ivak wskazującym koniecznośćantystereotypowego myślenia o człowieku . W wykładzie tymbędzie poruszony problem poszukiwania własnej tożsamości,stereotypów i uwarunkowań kultur wpływających na jednostkę.

4. Wykład czwarty poświęcony będzie strategii rozumieniaczłowieka w zmieniającym się świecie tożsamości współczesnych.Odwołanie do takich filozofów jak S. Zizek, czy W. Kymlickabędzie mieć na celu pokazanie budowania się tożsamości wobeckonfliktów społecznych i napięć współczesnego świata

5. Wykład piąty będzie pokazywać kwestięodmetafizyczn ienia myślenia o człowieku na przykładzierozwijających się scjentystycznych wykładn i. Zostanie teżpokazany, na przykładzie takich myślicieli jak M. Onfray czy S.Harris program budowania pojęcia człowiek poza doświadczeniemmetafizycznym, w odwołaniu do świeckich wartości i znaczeń.

6. Wykład szósty poświęcony będzie takim filozofom jakBruno Latur, a więc biopolityce, przewartościowującej naszemyślenie o naturze, ale również o naszym miejscu w przyrodzie.Wykład ten będzie miał na celu pokazanie, w jaki sposób rozwójświadomości ekolog icznej, oraz świadomości zmian

27

środowiskowych, jakie dokonuje człowiek zmienia się naszerozumien ie samego człowieka. W wykładzie będzie postawionyproblem miejsca człowieka w świecie przyrody.

7. Wykład siódmy zajmie się transhumanizmem,rozumianym, jako stosunek człowieka wobec techniki iwspółczesnych możliwości. W ten sposób wykład szósty pokażerelację człowieka do środowiska naturalnego, a wykład siódmy dotechniki i technologii budując pełne spektrum napięć zachodzącychwe współczesnym świecie. W wykładzie tym będzie poruszonyproblem technologii jej oddziaływania na naszą świadomość,skupiając się na takich myślicielach jak Ray Kurtzweil zostaniepokazane główne założenie transhumanizmu.

8. Wykład ósmy poruszy problem śmierci i cielesności wujęciu zarówno trans humanizmu jak i biopo lityki. W wykładzietym – prezentując poglądy takich myś licieli jak Max More –zostanie pokazane nowe podejście do ciała, cielesności, narodzin iśmierci, a więc tym samym do tego, co było postrzegane, jakonaturalne a współcześnie przesuwa się coraz mocn iej w kulturowerozumien ie problemu.

9. Wykład dziewiąty będzie poświęcony problemowitożsamości sieciowych i rozumien iu człowieka w sieci. Zostaniepostawiony problem rozumienia rzeczywistości elektron icznej dlaświadomości człowieka: czy naprawdę mamy do czynienia zrzeczywistością wirtualną, czy może z rzeczywistością sieciową?

10. Wykład dziesiąty będzie poświęcony koncepcjąpostludzkim, posthumanistycznym. Prezentowana będzie międzyinnymi filozofia R. Braidotti wskazującej na nowe znaczen iepojęcia człowiek, oraz na rozumienie człowieka wobec złożonychstanowisk współczesnej nauki, ale również mentalności związanej znowymi zadaniami, jakie jawią się przed człowiekiem.

11. Wykład jedenasty będzie swoistą kontynuacją problemówpostczłowieka związanych z pojmowaniem cielesności iświadomości współczesnego człowieka, oraz możliwościbudowania tożsamości w oparciu o rozumienie techniki, cywilizacjijak i tego, co zwiemy naturalnym. Wykład ten będzie siękoncentrował na poglądach takich myślicieli i myślicielek jak: C.Colebrook czy N.K. Hay les.

12. Wykład dwunasty będzie zajmował się analizą możliwościbudowania relacji międzyludzkich w zmieniającym sięwspółczesnym świecie. Odwołując się do K. A. Appiaha i jegoetyki zostanie pokazane między innymi nowe rozumieniekos mopolityzmu, otwarcia i relacji etycznej. W wykładzie tymzostanie poruszony problem, kim jest człowiek wobec drugiego.

13. Wykład trzynasty skoncentruje się na postulowanej przezwspółczesnych filozofów takich jak: J. Cusuradi, czy P. Singermyślenia zaangażowanego. W wykładzie tym zostanie poruszonyproblem możliwości rozumienia człowieka z perspektywy teoriinaukowych (takich jak filozofia) wobec praktyki dnia codziennego,oraz zostanie postawione pytanie o praktyczne możliwości, jakiedaje teoria.

14. Wykład czternasty będzie poświęcony człowiekowi wobecwspółczesnych politycznych i społecznych zmian.

15. Wykład piętnasty – zamiast podsumowania – postawi

28

proste pytanie czy mają racje ci, któ rzy paczą wstecz i płaczą nadspłyceniem natury ludzkiej czy może ci, którzy paczą w przyszłość iwieszczą nowy wspaniały świat? Zostanie postawione pytanie jakmożna zrozumieć te dwie postawy i do czego one dążą? Wykład tenbędzie również próbą przyjrzen ia się człowiekowi, jako homoviator, a więc istocie cały czas w drodze do poszukiwania siebie,nieustannej zmianie prowadzącej do próby zrozumien ia, kim się jesti gdzie tak naprawdę leży nasze człowieczeństwo (o ile można otakim konstrukcje w ogóle mówić)

Dr hab. Piotr BartulaHF97s Filozofia polskiego romantyzmu

Prerekwizyty: HF15p lub zgoda ProwadzącychSemestr: letni (30 godz., seminaruim)Warunki zaliczenia: Egzamin ustny lub praca pisemna6 punktów ECTS

Prowadzone zajęcia będą się koncentrowały wokół

romantycznej h istoriozofii, filozofii polityki i społeczeństwa wkontekście problemowym sporów swego czasów oraz ich związku zpraktyką społeczną. Idee filozoficzne najwybitniejszych myślicieliepoki romantyzmu – m.in. Trentowskiego, Cieszkowskiego,Kamieńskiego – będą prezentowane jako realne siły fo rmującerodzime Polis w wymiarze: gospodarczym, prawnym, obyczajowymi politycznym. Krytycznie rozważona zostanie opinia, że Polskabyła klasycznym krajem mesjanizmu w takim sensie, w jakimFrancja była klasycznym krajem Oś wiecenia, a Niemcy krajemromantycznego konserwatyzmu. Zajęcia będą również służyłyprzedstawieniu idei romantycznych w konfrontacji znowoczesnością.

HF99 Wykład monograficzny z historii filozofiiPrerekwizyty: ON01p lub ON02p

Semestr: Wykład - efemeryda przedstawiany jednorazowo dla studentów

filozofii w siedzibie Instytutu; wymaga zadeklarowania naKARCIE ZGŁOSZENIA WYKŁADÓW MONOGRA FICZNYCH.

HF00 Wykład pozainstytutowy z historii filozofii Prerekwizyty: HF01p

Semestr: _Tematyka wg mery to rycznie umotywowanego zgłos zenia

studenta. Podjęcie takiego kursu wymaga akceptacji dyrektora ds.dydaktycznych IF. Kurs może być wysłuchany na innym kierunkuWydziału Filozoficznego , dowolnym innym wydziale UJ, a nawetna innej uczelni.

29

Ontologia

W ciągu studiów magisterskich pięcioletnich i czteroletnichnależy uzyskać co najmniej 12 punktów ECTS za kurs podstawowy(należący do kanonu) oraz co najmniej 4 punkty za kurs spoza kanonu.Liczba punktów za kursy na studiach stacjonarnych I i II stopniapodana jest w tabelach.

Dr hab. Sebastian Tomasz KołodziejczykON01p.b Ontologia I : Przegląd podstawowych stanowisk

Prerekwizyty: RO01p, LO01Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia)Warunki zaliczenia: Kolokwium z tekstów, konspekty, praca zaliczeniowa, egzamin pisemny.6 punktów ECTS

Celem kursu jest zapoznanie słuchaczy z podstawowymipojęciami i tezami ontologii (metafizyki) dotyczącymi takichzagadnień, jak istnienie, istota, przedmiot, ogólność ipartykularność. Program kursu będzie obejmował:

Wykład 1. Filozofia pierws za, metafizyka, ontologia.Wykład 2. St rategie krytyki dyskursu metafizycznego.Wykład 3. Metodologia uprawiania metafizyki (ontologii).Wykład 4: Byt, istnienie, rzeczywistość. Podejście historyczno-

analityczne.Wykład 5. Istnieć a być. Między podejściem analitycznym a

fenomenologicznym.Wykład 6. Ogólność vs. jednostkowość. Spór o uniwersalia IWykład 7. Abstrakcyjność vs.Konkretność. Spór o uniwersalia IIWykład 8. Zagadnienie istoty: podejście tradycyjne.Wykład 9. Zagadnienie istoty: podejście współczesne.Wykład 10. Problem identyczności (osobowej).Wykład 11. Czym jest umysł?Wykład 12. Spór o realizm.Wykład 13. Problem przyczynowości.Wykład 14. Czy Bóg istnieje?Szczegóły dotyczące literatury obowiązu jącej w ramach kursu

zostaną podane na pierwszych zajęciach.

Dr hab. Sebastian Tomasz KołodziejczykON02p.b Ontologia II : Istnienie i identyczność i uniwersalia

Prerekwizyty: RO01p, LO01, ON01Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia)Warunki zaliczenia: Kolokwium z tekstów, konspekty, praca zaliczeniowa, egzamin pisemny. 6 punktów ECTS

Celem kursu jest pogłębienie znajomości podstawowych

30

zagadnień z zakresu ontologii (metafizyki), takich jak problemistnienia, identyczności i uniwersaliów. Program kursu będzieobejmował realizację następujących tematów: 1. Metafizycznystatus istnienia; 2. Ontologiczne dociekan ia nad problememistnienia i sposobów istnienia; 3. Lingwistyczne własnościwypowiedzi egzystencjalnych, 4. Semantyka i syntaksa sądówegzystencjalnych; 5. Identyczność a tożsamość; 6. Identyczność wczasie; 7. Identyczność osobowa; 8. Esencjalizm; 9. Rodzajenaturalne; 10. Kategorie, uniwersalia, transcendentalia; 11.Uniwersalia i własności; 12. Realizm w sporze o uniwersalia; 13.Nominalizm w sporze o uniwersalia .

Szczegóły dotyczące literatury obowiązującej w ramach kursuzostaną podane na pierwszych zajęciach.

Dr hab. Jerzy GołoszON19 Filozofia czasu i przestrzeni

Prerekwizyty: RO01p lub zgoda wykładowcySemestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia)Warunki zaliczenia: egzamin ustny i pisemna praca6 punktów ECTS

Celem kursu jest zaznajomien ie uczestników z podstawowymizagadnieniami z zakresu filozofii czasu i przestrzeni, takimi jak:czas i przestrzeń a czasoprzestrzeń , problem konwencjonalnościgeometrii czasoprzestrzen i, spór pomiędzy absolutystyczną irelacjon istyczną koncepcją ruchu, ontologiczny status czasu iprzestrzeni oraz problem relacji pomiędzy czasem, przestrzenią iświatem fizycznym, problem istnienia przeszłości, teraźniejszości iprzyszłości, prob lemy anizotropii oraz upływu czasu jak równieżspór o sposób trwania rzeczy w czasie.

Kurs oparty jest na trzech podstawowych założeniach : realizmontologiczny i naukowy oraz obiektywne istnienie czasui przestrzeni.

Dr hab. Jan CzerniawskiON21 Czas, przestrzeń, ruch

Prerekwizyty: LO01p,ON01pSemestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia)Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny6 punktów ECTS

Celem kursu jest zapoznanie uczestników z problematyką naturyczasu i przestrzeni oraz względności ruchu, zwłas zcza w kontekścieszczególnej i ogólnej teorii względności, lecz również w nawiązaniudo ujęć historycznych.

Tematyka:Paradoksy ruchu – rozróżnienie antynomii i paradoksu,

rozwiązanie klasycznych paradoksów, dyskusja wyciąganych z nichwniosków

Upływ czasu a relacje czasowe – odrzucenie błędnychinterpretacji upływu czasu, stawanie się zdarzeń jako sens upływu,

31

transjentyzm, równoczesność ontologicznaSpór o naturę przestrzeni – substancjalizm, absolutyzm,

atrybutywizmu, relacjonizm, eter a relacjonizm, problem próżniZasada względności – układ odniesienia a układ współrzędnych,

symetrie kinematyczne, bezwładność a ograniczen ie fizycznejwzględności ruchu, zasada względności Galileusza

Dynamiczna interpretacja teorii wzg lędności – eter a postaćprzekształceń kinematycznych, wzg lędność równoczesności i jejskutki, efekty wizualne, sens zasady względności Einsteina

Geometryczna interpretacja teorii wzg lędności – geometriaprzestrzeni i czasu a geometria czasoprzestrzeni, czasoprzestrzen ieNewtona, Leibniza, Galileusza i Minkowskiego, przekształceniaLorentza jako pseudoobroty, geometria Minkowskiego arównoczesność ontolog iczna, blokowy model świata

Paradoksy upływu czasu – paradoks McTaggarta, paradoksPutnama, paradoks prędkości upływu czasu

Epistemologiczny status geometrii – geometrie nieeuklidesowe,aksjomaty jako definicje uwikłane, geometria czysta i stosowana,problem kongruencji, konwencjonalizm a względność geometrii

Zasada Macha – relacjonizm a zasada bezwładności, grawitacjaa bezwładność, teoria względności a zasada Macha

Teoria względności a względność ruchu – absolutnośćprzyśpieszen ia w szczególnej teorii względności, lokalne układyinercjalne, geometria tła a względność ruchu

Literatura podstawowa:Arystoteles, Fizyka – wybrane fragmentyŚw. Augustyn, Wyznan ia, ks. 11, przekł. Z. KubiakR. Descartes, Zasady filozofii, cz. IIM, Heller, „Czas i historia”, Zagadnienia Filozoficzne wNauce XXIII, 1998, przedruk w: tenże, Filozofia i WszechświatI. Kant, „Estetyka transcendentalna”, w: tenże, Krytyka czystego

rozumu, przekł. R. IngardenI. Kant, Prolegomena §§1-13,18,51- 52G.W . Leibn iz, „Po lemika z Clarke’iem”, w: tenże, Wyznanie

wiary filozofaP. Lorenzen, Myślenie metodyczneI. Newton „Scholium”, Zagadnienia Filozoficzne w Nauce VIII,

1986Platon, Timaios, przekł. W. WitwickiH. Poincaré, „Miara czasu”, w: tenże, Wartość naukiH. Poincaré, Nauka i hipoteza cz. 2H. Reichenbach, „Natura geometrii” i „Czym jest czas?”, w:

tenże, Powstanie filozofii naukowejLiteratura uzupełniająca:R. Carnap, „Przestrzeń w teorii względności” i „Zalety

nieeuklidesowej geometrii fizycznej”, w: tenże, Wprowadzenie dofilozofii nauki

J. Czerniaws ki, Ruch, przestrzeń, czasJ. Czerniaws ki, Zrozumieć teorię względnościA. Einstein , Eter a teoria wzg lędnościA. Einstein , Geometria a doświadczenieJ. Gołosz, Spór o naturę czasu i przestrzeniJ. Golosz, Upływ czasu i ontologia

32

W. Kopczyński i A. Trautman, Czasoprzestrzeń i grawitacja

Dr Krzysztof PosłajkoON50k Metafizyka w filozofii analitycznej

Prerekwizyty: ON01p, Wymagana znajomość językaangielskiego.

Semestr: zimowy (60 godz., konwersatorium)Warunki zaliczenia: aktywny udział w zajęciach, referat, egzamin ustny. 6 punktów ECTS

Kurs będzie miał charakter konwersatoryjny. Jego celem jestzapoznanie uczestników z wybranymi zagadnieniamimetafizycznymi poruszanymi na gruncie filozofii analitycznej wostatnim półwieczu, ze szczególnym uwzględnien iem sporurealizm- antyrealizm w jego rozmaitych aspektach. Przyjrzymy sięrównież metodom uprawiania metafizyki w duchu analitycznym.

W roku akademickim 2016/2017 zajmiemy się zagadnieniemtzw. rodzajów naturalnych oraz terminów naturalno rodzajowych.Naszą szczegó lną uwagę będzie zajmować kwestia możliwościaplikacji tej koncepcji poza dziedziną nauk przyrodniczych, azwłaszcza w takich dziedzinach jak psychologia, psychiatria i nauki społeczne. Zajmiemy się również kwestią tzw. rodzajówspołecznych, takich jak rasa czy gender.

Przedmiotem analizy będą teksty J. S. Milla , H. Putnama, J.Dupre, P. Zachara, S. Hasslanger oraz innych. Szczegółowaliteratura będzie ustalana w miarę postępu zajęć

Dr hab. Michał Ostrowicki (Sidey Myoo)ON54 Środowisko elektroniczne jako rzeczywistość człowieka

Prerekwizyty: RO01pSemestr: zimowy (30 godz., seminarium w sieci)Warunki zaliczenia: Podstawą oceny z egzaminu jest końcowa praca pisemna, dotycząca wybranego pojęcia z zakresu ontologii sieci. Praca składa się z tekstu o objętości minimum 5 stron (1800 znaków na stronie) oraz bibliografii z książek/czasopism, jak i z Sieci. W pracy pisemnej oceniana jest samodzielność prowadzenia analizy, zdolność wyciągania wniosków, które wykraczają poza tezy zawarte w materia- łach bibliograficznych, także wnikliwość i oryginalność przedstawieniatematyki. Na ocenę ma również wpływ samodzielne zaprezentowanie, podczas wykładu, wybranego zagadnienia lub przygotowanie wprowadzenia do wykładu oraz aktywność na zajęciach, co ma charakter oceny ciągłej. Egzamin ustny oraz opcjonalnie test.6 punktów ECTS

Kurs dotyczy zagadnienia środowis ka elekt ronicznego,potraktowanego jako rzeczywistość człowieka. Zaprezentowanesą zjawiska zachodzące w tym środowisku: np. immersyjność,interaktywność, teleobecność, telematyczność, elektron icznainteligencja, hybrydyzacja, alinearność, pojęcie interfejsu lub

33

tożsamości sieciowej. Podczas wykładu nawiązuje się do znaczeniarozwoju technologii, jako tworzącej lub przekształcającej kulturęi świat człowieka.

Zagadnienia poruszane są głównie z perspektywy filozoficznej,w nawiązan iu do takich pojęć, jak np. rzeczywistość, realność,istnienie, wartości, materia lub symulacja. Uwzględnia się równieżrodzajowość relacji międzyludzkich oraz zakres ludzkiegozaangażowania w elektroniczną rzeczywistość.

Celem kursu jest także praktyczne zastosowanie edukacjizdalnej, prowadzonej w środowisku graficznym 3d, wwykreowanej graficznie sali wykładowej w Academia Elcetronicaw Second Life oraz uczestnictwo osób pod postacią awatara.

Kurs jest skierowany do studentów studiów pierwszego idrugiego stopnia oraz dla doktorantów, jak również d la wszystkichzainteresowanych przedstawianą problematyką. Forma zajęćpozwala, by w kursie, który zazwyczaj realizowany jest w ramachjednej uczelni, mogli uczestniczyć studenci z różnych ośrodkównaukowych w Polsce, jak i studenci przebywający na stypendiachzagranicznych. Uczestnictwo w zajęciach łączy się z posiadaniemawatara w Second Life.

Zg łoszen ia proszę kierować na adres: [email protected]

Dr hab. Sebastian Tomasz KołodziejczykON58s Spór o naturę metafizyki

Prerekwizyty: RO01, LO01, ON01.Semestr: zimowy i letni (seminarium, 60 godz.)Warunki zaliczenia: Konspekty, prezentacja wyników pracy nad zadanym tematem, praca zaliczeniowa, rozmowa na temat pracy. 6 punktów ECTS

Celem kursu jest zapoznanie Słuchaczy z korpusem tekstów natemat statusu i roli metafizyki we współczesnej filozofiikontynentalnej i angloamerykańskiej. W roku akademickim2015/2016 przedmiotem dyskusji będą teksty z zakresu metodologiiuprawiania metafizyki ze szczególnym uwzględnien iem takichzagadnień, jak intuicja potoczna vs. intu icja filozoficzna, raporty zestanów fenomenalnych, fenomenologia opisowa vs. fenomenologiatranscendentalna, fenomenologia lingwistyczna, analiza pojęciowa,analiza logiczna, eksperymenty myślowe.

Szczegóły dotyczące literatury obowiązu jącej w ramach kursuzostaną podane na pierwszych zajęciach.

Dr Andrzej RygalskiON59 Filozoficzne koncepcje języka

Prerekwizyty: Wstęp do filozofii, Filozofia starożytna.Semestr zimowy i letni (30 godzin wykładu i 30 godzin konwersatorium)Warunki zaliczenia: napisanie pracy zaliczeniowej oraz egzamin ustny.6 punktów ECTS

Celem kursu jest zapoznanie studentów z poglądami na język z

34

punktu widzenia ontologii, jakie reprezentowali różni myśliciele wdziejach filozofii:

1. Parmenides jako twórca języka rozważań filozoficznych.2. Reakcja Gorgiasa na koncepcję Parmenidesa i wkład

Sofistów w rozważania nad językiem.3. Platon jako kontynuator tradycji Parmenidesa.4. Naturalistyczna a konwencjonalistyczna teoria języka.5. Koncepcje prawdy.6. Tarskiego semantyczna definicja prawdy.7. Semiotyka św. Augustyna.8. Spór o uniwersalia z punktu widzenia języka.9. Leibniza projekt języka uniwersalnego.10. Semantyka Milla .11. Koncepcja Fregego jako realizacja projektu Leibn iza.12. Propozycje Russella.13. Wczesna i późna koncepcja Wittgensteina.14. Koncepcja Kripkego .15. Panorama propozycji współczesnych.

Dr hab. Jan CzerniawskiON60s Reizm

Prerekwizyty: ON01p, LO01pSemestr zimowy i letni, seminarium 60 g.Warunki zaliczenia: Systematyczne uczęszczanie na zajęcia,pozytywne oceny z referatu i pracy pisemnej6 punktów ECTS

Kurs poświęcony jest zapoznaniu studentów z doktryną reizmujako stanowiska ontologicznego, jej stosunkiem do nominalizmu,obiekcjami w stosunku do niej, logicznymi podstawaminajważn iejs zej z nich, środkami do ich przezwyciężenia, powiązanąz nią epistemologiczną doktryną realizmu radykalnego izastosowaniami reizmu do rozwiązywania problemówinterpretacy jnych teorii naukowych.

Tematyka:Reizm Kotarbińskiego – jako doktryna ontologiczna i

semantyczna, wzajemne odniesienia między reizmemontologicznym a semantycznym, reizm fenomenologiczny,ontologiczny i metafizyczny, reizm a nominalizm, słabościsemantycznego uzasadnienia reizmu

Obiekcje wobec reizmu – doniosłość zarzutów Ajdukiewicza,inne zarzuty, ewolucja stanowiska Kotarbińskiego

Logiczne problemy reizmu – Onto logia Leśniewskiego jakologiczne ramy dla reizmu, ontologiczne zaangażowanie języka atrudności reizmu, założenia Wolnej Ontologii

Reizm a teoria mnogości – problem ze zbio rami w sensiedystrybutywnym i konstruktami teoriomnogościowymi, „teoriawzględu” jako środek zaradczy, nowe spojrzen ie na stosunekreizmu do nominalizmu

Realizm radykalny – odrzucenie istnienia „obrazówimmanentnych”, realistyczny prezentacjon izm, interpretacja zdańpercepcyjnych

35

Zastosowania reizmu – problemy: istnienia bytówmatematycznych i „matematyczności przyrody”, realności taksonóww biologii, istnienia: pól fizycznych, przestrzen i, czasu,czasoprzestrzeni, procesów i zdarzeń oraz rzeczy i ich części, jakrównież bytów potencjalnych

Literatura podstawowa:K. Ajdukiewicz, „Elementy teorii poznania, logiki formalnej i

metodologii nauk T. Kotarbińskiego”, Przegląd Filozoficzny 1930Arystoteles, Metafizyka – wybrane fragmentyG. Berkeley, Traktat o zasadach poznania ludzkiego – wybrane

fragmentyJ. Czerniaws ki, „Wolna Ontologia”, w: J. Perzanowski i A.

Pietruszczak (red.), Logika & Filozofia Log iczna. FLFL 1996-1998, Toruń 2000

J. Czerniawski, „Radykalny arystotelizm”, w: J. Malinowski i A.Pietruszczak (red.), Wokół filozofii logicznej, Toruń 2004

R. Descartes, Zasady filozofii, cz. IL. Koj, „Reizm”, w: tenże, Analizy i przeglądy semiotyczne,

Warszawa 1990T. Kotarb iński, Elementy teorii poznania, logiki fo rmalnej i

metodologii nauk, też jako: tenże, Dzieła ws zystkie, t. 1 – wybranefragmenty

T. Kotarb iński, „Realizm radykalny”, Przegląd Filozoficzny1930

T. Kotarb iński, „Zasadnicze myśli pansomatyzmu”, PrzeglądFilozoficzny 1935

T. Kotarbiński, „Fazy rozwojowe konkretyzmu”, StudiaFilozoficzne 1958

T. Kotarbiński, „Reizm: problemy i perspektywy rozwoju”, w:tenże, Dzieła ws zystkie t. 2

G.W . Leibniz, Nowe rozważania dotyczące rozumu ludzkiego –wybrane fragmenty

C. Lejewski, „O dramatycznej fazie rozwojowej pansomatyzmuKotarbińskiego”, Filozofia Nauki 1994

J. Woleński, „Próba interpretacji reizmu”, Humanitas 1989Literatura uzupełniająca:E. Bencivenga, „Free logics”, w: D. Gabbay i F. Guenthner

(red.), Handbook of Philosophical Logic, t. 3J. Czerniaws ki, Ruch, przestrzeń, czasJ. Czerniawski, „Jakiego reizmu Po lacy potrzebują?”,

Kwartalnik Filozoficzny 1997K. Kuratowski i A. Mostowski, Teoria mnogościG. Küng, „Systemy Leśniewskiego”, w: W. Marcis zewski (red.),

Logika formalna: zarys encyklopedycznyJ. Słupecki, „S. Leśniewski’s calculus of names”, Studia Logica

1955J. Woleński, Filozoficzna szko ła lwowsko-wars zawskaJ. Woleński, Kotarbiński


Dr hab. Michał Ostrowicki (Sidey Myoo)

36

ON61s Filozofia sieciPrerekwizyty: -

Semestr letni, seminarium 30 g. prowadzone w Academia Electronica-Instytut Filozofii UJ, w Second Life. Seminarium ma charakterogólnopolski. Warunki zaliczenia: praca pisemna, egzamin ustny, opcjonalnie testi/lub referat, aktywność na zajęciach. Podstawą oceny z egzaminu jestkońcowa praca pisemna, dotycząca wybranego zjawiska związanego ztematyką seminarium. Praca składa się z tekstu o objętości minimum 5stron (1800 znaków na stronie) oraz bibliografii z książek/czasopism,jak i z sieci. W pracy pisemnej oceniana jest samodzielnośćprowadzenia analizy, zdolność wyciągania wniosków, które wykraczająpoza tezy zawarte w materiałach bibliograficznych, także wnikliwość ioryginalność przedstawienia tematyki. Aktywność na zajęciach macharakter oceny ciągłej.6 punktów ECTS

Celem kursu jest przedstawienie i omówien ie z perspektywyfilozoficznej zjawisk powstających na tle rozwijającej siętechnolog ii, takich jak wirtualizacja, sztuczna inteligencja irobotyka oraz bion ika. Tematyka wyrasta z kognitywistyki,nawiązu je do ontologii i antropologii, co wyraża się w analiziepowiązań człowieka i technologii. Zwraca się uwagę na np.znaczenie działan ia programów ekspertowych, powstawaniasamouczących się robotów, stosowania implantów. Metodologiąjest teoria systemów.

Wykład przebiega w Academia Elect ronica-Instytut Filozofii UJ,w Second Life, co sprawia, że pewna część materiałów jestprezentowana na slajdach, na istniejącym ekranie, w wykreowanejw grafice 3d, sali wykładowej. Część materiałów jest prezentowanapoprzez linki w Sieci. Wykład jest prowadzony g łosem.Równolegle, na ogólnym czacie pisanym, prowadzona jest wspólnadyskusja odnośnie poruszanych treści. Kurs jest otwarty dlastudentów z innych Uczelni, stąd ma charakter ogólnopolski.Uczestnictwo w kursie jest możliwe dzięki posiadaniu awatara wSecond Life.

Składowe kursu :1. Wykład wygłaszany w systemie synchronicznym2. Egzamin pisemny3. Egzamin ustny4. Test5. Prezentacja w Power Pont6. Referat lub wprowadzen i do wykładu przygotowane przez

studentkę/studenta (opcjonalnie)7. Bibliografia tradycyjna i z sieci (strony www, filmy , jpegi)8. Dodatkowy dyżur, w poniedziałki, 20.00-21.00, w

Academia Electronica-Instytut Filozofii UJ

ON99 Wykład monograficzny z ontologiiPrerekwizyty: ON01p

37

Semestr: _Wykład - efemeryda przedstawiany jednorazowo dla studentów

filozofii w siedzibie Instytutu; wymaga zadeklarowania na KARCIEZGŁOSZENIA WYKŁADÓW MONOGRA FICZNYCH.

ON00 Wykład pozainstytutowy z ontologiiPrerekwizyty: ON01p lub ON02p

Semestr: _Tematyka wg merytoryczn ie umotywowanego zg łoszenia


38

Epistemologia

W ciągu studiów magisterskich pięcioletnich i czteroletnichnależy uzyskać co najmniej 12 punktów ECTS za kurs podstawowy(należący do kanonu) oraz co najmniej 4 punkty za kurs spoza kanonu.Liczba punktów za kursy na studiach stacjonarnych I i II stopniapodana jest w tabelach.

Prof. dr hab. Tomasz PlacekEP01.1pa Epistemologia I

(dla studentów trzyletnich studiów licencjackich)Prerekwizyty: HF01,

Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia)Warunki zaliczenia: zaliczenie z ćwiczeń i egzamin6 punktów ECTS

Zajęcia te poświęcone są następującym zagadnieniom:(1) koncepcje wiedzy, (2) teorie prawdy, (3) problem sceptyczny,(4) kwestie znaczenia językowego i (5) problematyka denotacji – odMilla do Russella.

Literatura:Około 15 artykułów, głównie z anglosaskiej epistemolog ii XX

wieku - lista zostanie podana na pierwszych ćwiczeniach .

Dr Leszek WrońskiEP01.2pa Epistemologia II

(dla studentów dwuletnich studiów magisterskich)Prerekwizyty: EP01.pa, bierna znajomość j. angielskiego

Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia)Warunki zaliczenia: testy sprawdzające na ćwiczeniach i egzamin pisemny6 punktów ECTS

Opis kursu zostanie udostępniony na początku rokuakademickiego 2016/2017.

Dr hab. Jerzy GołoszEP06sk Filozofia nauki

Prerekwizyty: RO01p, LO01p, EP01 (lub zgoda prowadzącego)

Semestr: zimowy i letni (60 godz. seminarium) Warunki zaliczenia: aktywny udział w zajęciach, referat i praca pisemna6 punktów ECTS

Pierwsza część semestru zimowego poświęcona będzie analizie

39

filozofii fizyki Einsteina, Earmana oraz Friedmana - problem relacjipomiędzy filozofią i fizyką, filozoficzne zagadnienia teoriiwzględności oraz wybrane zagadnienia filozofii czasu i przestrzeni.

W drugiej części semestru zimowego oraz w semestrze letnimna podstawie tekstów m. in. Wignera, Boyda, Okashy, Psillosa,Ladymana, Chalmersa i Laudana omawiane będą z koleipodstawowe problemy filozofii nauki:

1. Zagadnienie matematyczności przyrody (skuteczności matematyki w naukach przyrodniczych).

2. Spór realizm - antyrealizm w filozofii nauki.3. Problem istnienia rodzajów naturalnych.4. Status poznawczy teorii naukowych. 5. Problem metody naukowej: indukcjonizm, falsyfikacjonizm,metodologia naukowych programów badawczych. 6. Wyjaśnianie w nauce. 7. Problem racjonalności nauki.

Dr Marek SuwaraEP07s Filozofia informacji

Prerekwizyty: EP01paSemestr: zimowy i letni, (60 godz.)Warunki zaliczenia: praca pisemna i egz. ustny6 punktów ECTS

Celem kursu jest zapoznanie studentów problematyką informacjizarówno od strony pojęciowej jak też z podstawowymi problemamifilozoficznymi, jakie legły u podstaw współczesnychkogn itywistycznych badań nad informacją.

Tematyka kursu obejmie zagadnienia: różnych sposobówrozumien ia info rmacji (inżynierskie, potoczne, filozoficzne),Shannonowska teoria info rmacji jako miary transferu danych i jejzastosowanie w filozoficznym problemie wiedzy, elementysztucznej inteligencji, elementy filozofii lingwistycznej zeszczególnym uwzględnieniem konsekwencji roli języka jakonarzędzia komunikacji, informatyczne podejście do zagadnieńfilozoficznych (symulacje jako narzędzie poznan ia), logicystycznepodejście do języka i jego odbicie w językach programowania.

Wśród zalecanej literatury znajdą się: Penrose „Nowy umysłcesarza”, Floridi „Introduction to Philosophy of In formation”,Searle „Język, umysł, społeczeństwo”, Mitterer, Grice, Davidson,Principia Cybernetica Web.

Dr Jan Kajetan Młynarski EP35 Teoria ewolucji. Zagadnienia metodologiczne

Prerekwizyty: EP01pSemestr: zimowy i letni (60 godz.)Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny 6 punktów ECTS

Celem kursu jest zapoznanie uczestników z: 1) Współczesnymi u jęciami (sformułowaniami) teorii ewolucji.2) Metodologią stosowaną w naukach przyrodniczych ze

40

szczególnym uwzględn ieniem metodologicznych podstaw badańewolucjonistycznych.

3) Elementami epistemologii ewolucyjnej.

Dr Przemysław SpryszakEP41sk Natura doświadczenia

Prerekwizyty: HF04pSemestr zimowy i letni (60 godz.)Warunki zaliczenia: aktywny udział w zajęciach, sporządzanie wprowadzeń i protokołów.6 punktów ECTS

Przedmiotem zajęć będzie lektura i krytyczna analizanastępujących prac:

Sellars W.: “Empiricism and the Philosophy of Mind” [w:]Sellars W.: Science, Percept ion and Reality, Ridgeview PublishingCompany , Atascadero 1991, §§ 1-31.

Sellars W.: “Empiricis m and the Philosophy of Mind”, §§32-62.Grice H. P.: “Some Remarks about the Senses” [w:] ButlerR. J.

(ed.): Analyt ical Ph ilosophy, First Series, Basil Blackwell, Oxford1962, s. 133-153,

Anscombe G. E. M.: “The Intentionality of Sensation: AGrammatical Feature” [w:] Anscombe G. E. M.: The CollectedPhilosophical Papers, Basil Blackwell, Oxford 1981, t. II, s. 3-20.

Evans G.: The Varieties of Reference, Oxford University Press,Oxford 1982, rozdz. 4 i 5 (“Russell’s Principle”, “Informat ion,Belief, and Thought”).

Evans G.: The Varieties …, rozdz. 6 (“DemonstrativeIdentification”),“Molyneux’s Question” [w:] Evans G.: Co llectedPapers, Clarendon Press, Oxford 1985, s. 364-399.

McDowell J.: Mind and the World, Harvard University Press,London 1994, rozdz. I i II (“Concepts and Intuit ions”, “TheUnboundedness of the Conceptual”).

McDowell J.: Mind and the World , rozdz. III (“Non conceptualContent”),

“Experiencing the World” [w:] McDowell J.: The EngagedmIntellect, Harvard University Press, Cambridge 2009, s. 243- 256.

Dretske F.: “Simple Seeing” [w:]: Dretske F.: Perception,Knowledge and Belief. Selected Essays, Cambridge Univers ityPress, Cambridge 2000, s. 110- 125,

“Conscious Experience”, "Mind", vol. 102, 1993, s. 263-283,“What We See. The Texture of Conscious Experience” [w:] NanayB. (ed.): Perceiv ing the World, Oxford University Press, Oxford2010, s. 54- 64.

Dretske F.: “Phenomenal Externalism or If Mean ings Ain’tin theHead, Where Are Qualia?”, “Philosophical Issues”, 7, Perception,1995, s. 143-158,

Robinson W.: “Experience and Representation” [w:] Wright E.(ed.): The Case for Qualia, A Bradford Book, The MIT Press,London 2008, s. 73-87.

Tye M.: “Visual Qualia and Visual Content” [w:] Crane T. (ed.):The contents of experience. Essays on perception, Cambridge

41

University Press, Cambridge 1992, s. 157-176,“A Representational Theory of Pains and Their Phenomenal

Character” [w:] Gunther Y. H. (ed.): Essays on NonconceptualContent, A Bradford Book, The MIT Press, London, 2003, s. 263-277.

Graham G., Horgan T.: “Qualia Realis m: Its PhenomenalContents and Discontents” [w:] Wright E. (ed.): The Casefor Qualia, s. 89-107, Howell R.: “Subjective Physicalism” [w:] Wright E. (ed.):The

Case for Qualia , s. 125-139.Peacocke Ch.: Sense and Content, Oxford , OxfordUniversity

Press, rozdz. I (“Sensation and the Content of Experience: Adistinction”),

Scenarios, Concepts and Perception” [w:] Gunther Y. H. (ed.):Essays on Nonconceptual Content, s. 107-132.

Bermúdez J. L: “Nonconceptual Content: FromPerceptualExperience to Subpersonal Computational States” [w:]Gunther Y. H. (ed.): Essays on Nonconceptual Content, s. 183- 216.

Robinson H.: “The Irrelevance of Intentionality toPerception”,“The Philosophical Quarterly”, 1974, vol. 24, no. 97, s. 300- 315,

Searle J. R.: Intentionality: An Essay in the Philosophy ofMind, Cambridge University Press, Cambridge 1983, rozdz. II(“The Intentionality of perception”).

Lewis D.: “Veridical Hallucination and Prosthetic Vis ion”[w:] Noë A., Thompson E. (eds.): Vision and Mind. Selected

Readings in the Philosophy of Percept ion, A Bradford Book, TheMIT Press, Cambridge, London 2003, s. 135- 150,Noë A.:“Causation and Perception: The puzzle unraveled”, “Analysis”, vol.63, 2, 2003, s. 93-100.

Dr hab. Andrzej J. Nowak

EP44s Kontrowersje wokół fallibilizmuPrerekwizyty: _

Semestr: letni (60 godz., seminarium)Warunki zaliczenia: aktywność podczas zajęć, praca pisemna i egzamin6 punktów ECTS

Nazwy „fallibilizm” uży ł jako pierws zy Charles Sanders Peircedla oznaczenia własnego stanowiska teoriopoznawczego,głoszącego zawodność ws zelkiego poznania. By ło to zarazemstanowisko pomyślane jako rozstrzygające uderzenie w sceptycyzmzarówno dogmatyczny jak i metodyczny. W filozofii XX wiekupojawiły się inne koncepcje, które także kwalifiku je się dzisiaj jakofallibilistyczne. Niektóre z n ich jawnie reprezentują radykalneskrzydło sceptycyzmu. Pierwszym celem seminarium jestuporządkowanie tego obszaru i oddzielenie od siebie wedługjasnych kryteriów tych fallibilizmów, które zwalczają sceptycyzmod tych, które go wzmacniają. Cel drugi to analiza i aplikacjafallibilistycznych argumentów przeciwko sceptycyzmowimetodologicznemu oraz tak zwanemu sceptycyzmowisemantycznemu. W tym ostatnim przypadku będzie się uzasadniaćpogląd, że «aporia Kripkensteina» nie posiada sensownej ekspresji

42

na gruncie pragmatycystycznej teorii znaczenia, uprzedniowykazawszy jej stosowalność do stanowiska Kripkego.

Dr Przemysław Spryszak EP45s Argumentacja transcendentalna

Prerekwizyty: Zaliczony kurs z historii filozofii XVIII wieku.Wymagana bierna znajomość języka angielskiego, wskazanabierna znajomość języka niemieckiego.

Semestr: letni (60 godzin, semestr zimowy)Warunki zaliczenia: Ocena końcowa będzie średnią arytmetyczną oceny z aktywności oraz oceny z pracy zaliczeniowej (pozytywna ocena końcowa wymaga pozytywnych ocen szczegółowych). 6 punkty ECTS

Przedmiotem zajęć będzie krytyczna analiza różnych postaciargumentacji transcendentalnych w epistemologii i filozofii umysłu,oraz rozważenie krytyki tego rodzaju argumentów. Lista lektu r –poniżej.

1. I. Kant: Krytyka czystego rozumu, t. I-II, PWN, Warszawa1956.

2. P. F. Strawson: Individuals: An essay in descriptivemetaphysics, Methuen, London 1959.

3. P. F. Strawson: The bounds of sense: An essay on Kant's‘Critique of pure reason’, Methuen, London 1966.

4. J. Hintikka: Transcendental arguments: genuine andspurious“,“Noûs”, vol. 6, 1972, s. 274-281.

5. B. St roud: “Transcendental arguments”. “The of Philosophy”.vol. 65, 1968, s. 241–256.

6. B. Stroud: “Kantian arguments, conceptual capacities, andinvu lnerability” [w:] P. Parrin i (ed.): Kant and contemporaryepistemology, Kluwer, Dordrecht 1994.

7. H. Putnam: Reason, truth and history, University Press,Cambridge 1981.

8. A. Brueckner: “Brains in a vat”, “The of Philosophy”, vol.83, 1986, s. 148–167.

9. A. Brueckner: “Modest transcendental arguments.“Philosophical Perspectives”, vol. 10, 1996, s. 265–280.

10. Q. Cassam: “Transcendental arguments, transcendentalsynthesis and transcendental idealism”, “The PhilosophicalQuarterly”, vol. 37, 1987, s. 355-378.

11. Ch . Peacocke: Transcendental arguments in the theory ofcontent, Oxford University Press, Oxford 1989.

12. R. Stern (ed.): Transcendental arguments: Prob lems andprospects, Oxford University Press, Oxford 1999.

13. R. Stern: Transcendental arguments: Answering the questionof justificat ion, Oxford University Press, Oxford 2000.

14. A. Bardon: “Performative transcendental arguments”, “”,vol. 33, 2005, s. 69–95.

Lista lektur może ulec rozszerzen iu na życzenie uczestników.


43

Dr Leszek WrońskiEP47k Filozofia i prawdopodobieństwo – współczesne teksty

Prerekwizyty: Znajomość języka angielskiego w stopniu umożliwiającym czytanie tekstów naukowych

Semestr: zimowy i letni (60 godz.)Warunki zaliczenia: Koniecznym warunkiem zaliczenia jestzreferowanie na zajęciach jednego tekstu (samodzielnego artykułu lubrozdziału czytanej na zajęciach książki). 6 punktów ECTS

Kurs pomyślany jest jako przegląd współczesnej literatury zzakresu formalnej epistemolog ii; ma być “kroczący”, czyli zakażdym razem dotyczyć innych tekstów. W nadchodzącym rokuchciałbym rozpocząć od tematyki związanej z pojęciemracjonalności i teorią decyzji. W trakcie kursu chciałbym teżomawiać nowe artykuły; otwarty jestem również na propozycjeuczestników.

Wyjściowa literatura:Bermudez, J. L. (2009), Decision Theory and Rat ionality, Oxford University Press.Pett igrew, R. (2016), Accuracy and the Laws of Credence, Oxford University Press. (fragmenty).

Prof. dr. hab. Tomasz PlacekDr Leszek Wroński

EP48s Możliwe historiePrerekwizyty: Znajomość języka angielskiego (bierna), umiejętność logicznego myślenia

Semestr: zimowy i letni (60 godz. seminarium)Warunki zaliczenia: pozytywna ocena prezentowanych referatów,pozytywna ocena protokołów, obecność na zajęciach. 6 punktów ECTS

Celem kursu jest zapoznanie się z formalnymi teoriamirozgałęziających się możliwych historii (teorii typu branching).Teorie te chcą opisać jak realne występują w czasowym lub czaso-przestrzennym świecie. Dają analizę indeterministycznych zjawisk,w tym również eksperymentów dotyczących nielokalnościkwantowej. Dostarczają precyzyjnej interpretacjiprawdopodobieństwa rozumianego jako miara obiektywnychskłonności. Służą również do badania logiki dyskursu o ludzkiejsprawczości. Praca na seminarium będzie polegać na analiziedowodów przedstawianych w omawianych tekstach.

Wykaz tekstów:Belnap, N., (1992), “Branch ingspacetime”, Synthese 92 Belnap, N., (2005), “A theory of causation: causae causantes (originat ing causes) .., “British Journal for the Ph ilosophy of Science, 56Belnap, N., (2005), “Agents and agency in branching space times”, w: “Logic, Thought, and Action”, ed. D. Vanderveken, Springer.

W zależności od rozwoju dyskusji, będziemy też dyskutowali inne

44

teksty.

Dr hab. Katarzyna Kijania-PlacekEP50s Filozofia języka I

Prerekwizyty: EP01.1pa., RO01pb, wymagana znajomośćjęzyka angielskiego.

Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium)Warunki zaliczenia: aktywny udział w dyskusji, przygotowanie conajmniej dwóch referatów (lub referatu i pracy pisemnej) orazkonspektów z czytanych tekstów. 6 punktów ECTS

Język naturalny jest podstawowym narzędziem poznawczymczłowieka i dlatego wyjaśnienie, w jaki sposób za pomocą językaodnosimy się do świata oraz ten świat zmien iamy jest kluczowe wprocesie poznania zarówno otaczającej nas rzeczywistości, jak inaszego życia wewnętrznego.

Seminarium to ma charakter wstępny i obejmuje lekturępodstawowych pozycji z dziedziny filozofii języka, ze szczególnymuwzględn ieniem zagadnień związanych ze znaczeniem iodniesieniem wyrażeń jednostkowych, takich jak nazwy własne,deskrypcje określone i wyrażenia okazjonalne.

Wstępna lista lektur:Mill, J.S. (1843) A System of Logic, London: Parker; $ 5; w

polskim wydaniu, 49-63.Frege, G. (1892a): Sens i znaczen ie, w Pisma semantyczne,

PWN Warszawa, 1977, 60-88.Frege, G. (1918a): Myśl, w Pisma semantyczne, PWN

Warszawa, 1977, 101- 129.Russell, B.A.W . (1905) ‘On Denoting’, Mind 14: 479-93; w

Pelc: Logika i język, 253- 275.Russell, B.A.W. (1911) ‘Knowledge by Acquaintance and

Knowledge by Description’, w Mysticism and Logic, London:Routledge, 1986.

Strawson, P.F. (1950) ‘On Referring’, Mind 59: 320-44; w Pelc:Logika i język, 377- 413.

Searle, J. (1958) ‘Proper Names’, Mind 67: 166- 73; w Pelc:Logika i język, 523- 535.

Donnellan, K. (1966) ‘Reference and Definite Descriptions’,Philosophical Review 77: 281-304.

Kripke, S.A. (1979) ‘Speaker Reference and SemanticReference’, w: P.A. French, T.E. Uehling and H.K. Wettstein(red.) Contemporary Perspectives in the Philosophy of Language,Minneapolis, MN: University of Minnesota Press, 6-27.

Kripke, S.A. (1972) ‘Naming and Necessity’, in D. Dav idsonand G. Harman (red .) Semantics of Natural Language, Dordrecht:Reidel, 252-355.

Donnellan, K.S. (1972) ‘Proper Names and IdentifyingDescriptions’, w D. Davidson and G. Harman (red.) The Semanticsof Natural Language, Dordrecht: Reidel; w Filozofia języka 203-225.

45

Evans, G. (1973) ‘The Causal Theory of Names’, Proceedings ofthe Aristotelian Society, supplementary vol. 47: 187-208; wFilozofia języka 226- 245.

Grice, P. (1975) Logic and conversation; w P. Cole, J. Morgan(red.): Syntax and Semantics, tom 3., Academic Press, NowyJork, 41-58.

Neale, S. (1990) Context and communicat ion, rozdział III zDescriptions, Cambridge, MA: MIT Press.

Kaplan, D. (1989) Demonstratives; w Themes from Kaplan,Oxford University Press (fragmenty).

Recanati, F. (1993) Direct Reference, Blackwell. (fragmenty)

Dr hab. Katarzyna Kijania-PlacekEP60sk Filozofia języka II

Prerekwizyty: EP01.1pa., RO01pb, wymagana znajomość języka angielskiego. Pierwszeństwo w przyjęciu na seminarium mają osoby, które zaliczyły już seminarium lub wykład z filozofii języka.

Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium)Warunki zaliczenia: aktywny udział w dyskusji, przygotowanie co najmniej dwóch referatów (lub referatu i pracy pisemnej).6 punktów ECTS

Problematyka tegorocznego kursu obejmie zagadnieniasemantyki nazw własnych oraz nazw przedmiotów fikcyjnych.Skupimy się na analizie współczesnych, głównie nieklasycznychteorii nazw własnych, takich jak teorie predykatywne (Burge, Fara,Matushansky), a także poznamy teorie nazw deskryptywnych(takich nazw jak Kuba Rozpruwacz; por. Recanati, Dickie) iomówimy deskryptywne użycia nazw własnych (jak w zdan iu:Mickiewicz Szekspirem Po laków).

Ze względu na zaawansowany charakter seminarium,zastrzegam sobie prawo zmienien ia zakresu tematycznego wprzypadku, gdyby taka była wola więks zości uczestników, a wszczególności ograniczenia jego zakresu.

EP99 Wykład monograficzny z epistemologiiPrerekwizyty : EP01p


filozofii w siedzibie Instytutu; wymaga zadeklarowania na KARCIEZGŁOSZENIA WYKŁADÓW MONOGRA FICZNYCH

46

Logika

W ciągu studiów magisterskich pięcioletnich i czteroletnichnależy uzyskać co najmniej 12 punktów ECTS za kurs podstawowy(należący do kanonu)oraz co najmniej 4 punkty za kurs spoza kanonu.Liczba punktów za kursy na studiach stacjonarnych I i II stopniapodana jest w tabelach.

Prof. dr hab. Wojciech SuchońLO01pb Wstęp do logiki: przegląd rachunków logicznych

Prerekwizyty: Semestr: zimowy i letni (60 godz., wykład)Warunki zaliczenia: okresowe sprawdziany pisemne, egzamin pisemny12 punktów ECTSUWAGA: zaliczenie ćwiczeń jest udzielane z oceną.

Kurs kanoniczny mający za zadanie wprowadzić słuchaczaw elementarne zagadnien ia współczesnej logiki formalnej,z naciskiem na związki między rachunkami log icznymi, a językiemnaturalnym. Przywołanie prob lemów do rozwiązan ia którychkonstruowano poszczególne rachunki oraz wskazanie jednolitejstrategii ich rozwiązywania (stanowiącej aktualny standardmetodologiczny budowy teorii logicznych) powinno uczynićobecność logiki pośród podstawowych gałęzi filozofii rzecząintu icyjnie oczywistą, a także przybliżyć rolę, jaką logika ma doodegrania w dalszym rozwoju innych dyscyplin filozoficznych.

W toku kursu kolejno omawianych jest p ięć znaczącychrachunków logicznych: traktowanych jako ilustracja różnychsposobów rozumienia prawdy: klasyczny rachunek zdań iintu icjonistyczny rachunek zdań, potem będące wyrazem próbowładnięcia intensjonalnością (na przykładzie modalnościaletycznych) modalne rachunki zdań: trójwartościowyŁukasiewicza i S4 Lewisa, w końcu uwzględniający strukturywewnątrzzdan iowe klasyczny węższy rachunek predykatów.

Na zakończenie omówione zostaną – jako ilustracja aplikacjiKWRP, a zarazem, jako podstawowe narzędzie rozwijaniazaawansowanych teorii logicznych i ontologicznych – elementyteorii mnogości Zermelo-Fraenkla.

Szczegółowy zestaw zagadnień poruszanych w kursie znaleźćmożna w sylabusie na stronie www Instytutu Filozofii.

Dr hab. Marcin MostowskiLO01pc Wprowadzenie do logiki

Prerekwizyty: brakSemestr: zimowy i letni 120 godzin (60 wykład + 60 ćwiczenia)Warunki zaliczenie: Zaliczenie ćwiczeń na podstawie kolokwiów semestralnych, zaliczenie całego kursu na podstawie końcowego

47

egzaminu ustnego.… punktów ECTS

Pierwszy semestr poświęcony będzie tak zwanej naiwnej teoriimnogości i rachunkowi zdań. Omówione zostanie też pojęcie formylogicznej zdań języka naturalnego oraz wprowadzone zostanieintu icyjne posługiwanie się kwantyfikatorami.

W szczególności omówione zostaną zb iory, relacje i funkcje nazadanym uniwersum. Przedstawione zostaną podstawowekonstrukcje teorio-mnogościowe. Ta część wykładu teorii mnogościjest zgodna zarówno z teorią ZF jak i prostą teorią typów drugiegorzędu.

Rachunek zdań przedstawiony zostanie jednocześnie w dwóchróżnych ujęciach . Po pierws ze w powiązaniu z językiemnaturalnym, po drugie, w matematycznym ujęciu, jakointerpretowany w algebrze wartości logicznych. Przy okazjiomówione zostaną najważn iejsze tak zwane logiki nieklasyczne:tró jwartościowa logika Łukasiewicza i logika intuicjonistyczna.

Drugi semestr poświęcony będzie prezentacji praktycznegopojęcia dowodu matematycznego. Faktyczn ie, konstrukcje tepojawią się w pierwszym semestrze, ale ich szczegółoweomówienie otworzy semestr drugi. Wprowadzone zostaną exp licitemetody posługiwan ia się kwantyfikatorami – ogólnym iegzystencjalnym. Kluczową omawianą techniką dowodzenia będziedowód indukcyjny. Faktycznie prezentowaną teorią będziearytmetyka pierws zego rzędu, PA. Wykład zakończy się dyskusjąaksjomatycznej prezentacji klasycznego rachunku zdań.

Ważną rolę będą odgrywały ćwiczenia, których zadaniem będzienauczenie studentów umiejętności matematyzowania praktycznychproblemów oraz pisan ia i rozumienia prostych dowodów.

Literatura podstawowa:1. Aleksander Rutkows ki: O logice matematycznej.2. Kazimierz Kuratowski: Wstęp do teorii mnogości i topologii

(część pierwsza poświęcona teorii mnogości).3. Barbara Stanosz: Ćwiczenia z logiki.

Prof. dr hab. Wojciech SuchońLO02p Wybrane problemy logiki współczesnej

Prerekwizyty: Semestr: letni (60 godz. konwersatorium)Kurs przeznaczony wyłącznie dla studentów I roku studiów II stopniaWarunki zaliczenia: okresowe sprawdziany pisemne, egzamin pisemny6 punktów ECTS

Wykład dla słuchaczy studiów drugiego stopnia(po licencjackich), którzy podejmują studia magisterskie z filozofiipo ukończeniu studiów pierwszego stopnia innych niż filozofia!

Kurs – będący skróconym odpowiednikiem kanonicznego kursuLO01pb – koncentruje się na podstawach współczesnej logikiformalnej. Rozpocznie go refleksja nad językiem stanowiącawarunek uprawiania filozofii (Organon) i nad związkiem międzyformą wyrażenia a jego oceną logiczną. Następnie omówionezostaną standardy budowy teorii logicznych: konstrukcja języka

48

symbolicznego, ujęcie semantyczne i ujęcie syntaktyczne. Jakoegzemplifikacja posłużą kolejno omawiane znaczące rachunkilogiczne: najpierw najprostsze rachunki zdaniowe, traktowane jakoilustracja różnych sposobów rozumienie prawdy (KRZ i INT),potem rachunki zdaniowe o rozszerzonym języku – owładnięcieintensjonalnością na przykładzie modalności aletycznych, a wkońcu rachunki korzystające z analizy strukturwewnątrzzdan iowych – rachunek predykatów (KW RP) i sylogistykaArystotelesa.

Szczegółowy zestaw zagadnień poruszanych w kursie znaleźćmożna w syllabusie na stronie www Instytutu Filozofii.

Dr Leszek WrońskiLO04 Wprowadzenie do logiki modalnej dla filozofów

Prerekwizyty: LO01pa lub LO01pbSemestr: zimowy (60 godz. , wykład i ćwiczenia)Warunki zaliczenia: egzamin pisemny, praca pisemna (na zaliczenie ćwiczeń), obecność na ćwiczeniach6 punktów ECTS

O wielu filozoficznych problemach możemy na seriodyskutować dopiero wtedy, gdy wydobędziemy na światło dzienneprzyświecające im intuicje modalne. Dzięki różnego typu logikommodalnym możemy precyzyjnie ustalić, jakie wnioski wynikająz naszych intuicji, a w szczególności, czy wynikają te, na którychnam zależy. Kurs stanowi proste wprowadzen ie do podstawowychtypów logik modalnych. Omówimy m.in . problemy związane zzaangażowaniem ontolog icznym, tzw. „sztywnymi desygnatorami”,tożsamością indywiduów w różnych możliwych światach,deskrypcjami określonymi oraz modalnościami de dicto i de re.Posługiwać będziemy się intuicyjną metodą tzw. dedukcjinaturalnej.

UWAGA: W roku ak ademickim 2016/2017 kurs zawieszony.

Prof. dr hab. Wojciech Suchoń LO06 Historia logiki dawniejszej (od Zenona z Elei do J.S. Milla)

Prerekwizyty: LO01Semestr: zimowy (30 godz., konwersatorium)Warunki zaliczenia: referat, egzamin pisemnyInne: Limit uczestników – 15 osób.

6 punktów ECTSKurs poświęcony jest ukazaniu korzeni logiki współczesnej,

z której rudymentami zetknął się słuchacz na kursie kanonicznym(prerekwizyt). Ukazuje sukcesywne narastanie wątków aktualnieobecnych w logice, pozwalając zrozumieć jej współczesny ks ztałti jego zakotwiczenie w tradycji filozoficznej.

Szczegółowy zestaw zagadnień poruszanych w kursie znaleźćmożna w syllabusie na stronie www Instytutu Filozofii.

49

Prof. dr hab. Wojciech Suchoń

LO12 Sylogistyka jako rachunek zdań zakresowychPrerekwizyty: LO01

Semestr: zimowy (30 godz., konwersatorium)Warunki zaliczenia: egzamin pisemny4 punktów ECTSInne: limit uczestników – 20 osób.

Wprowadzona u schyłku XIX w. semantyka zakresowa dla zdańkategorycznych pozwala na uogólnienie pojmowania sylogistyki,umożliwiając w szczególności prześledzenie zależności pomiędzyformalnymi własnościami przes łanek a ważnością trybów i rzucającnowe światło na rolę tzw. praw sylogizmu.

Rodzina sylogistyk klasycznych zostanie przedstawionazarówno od strony rachunków standardowych (sylogistykiArystotelesa, Kraszewskiego i Czeżowskiego), jaki i niestandar-dowych (sylogistyki Wasiljewa i różne rachunki osobliwe). Na tymtle omawiane będą sylogistyki o semantyce uwzględniającej nazwypuste i uniwersalne (Sles zyńskiego, Słupeckiego , Jaśkowskiego),a także sylogistyka modalna i sylogistyka uwzględniająca terminyjednostkowe.

Szczegółowy zestaw zagadnień poruszanych w kursie znaleźćmożna w sylabusie na stronie www Instytutu Filozofii.

Prof. dr hab. Wojciech SuchońLO16 Wybrane problemy logiki praktycznej

Prerekwizyty: LO01Semestr: zimowy (30 godz. konwersatorium) Warunki zaliczenia: egzamin pisemny4 punktów ECTSInne: limit uczestników –20 osób

Kurs służy refleksji nad ro lą logiki w analizie poprawnościargumentacji z którą spotykamy się potocznie. Bezpośredniezastosowanie wiadomości z logiki wynoszonych z elementarnychwykładów i podręczników okazu je się w praktyce zaskakującotrudne. Jakie są źród ła trudności oraz jak je można przezwyciężać –oto podstawowe pytania, na które odpowiedzi próbuje się udzielić .

Orientację w zagadnieniach uwzględnionych w kursie dajesylabus na stronie www Instytutu Filozofii; ponieważ problematykakursu jest przedmio tem bieżącej pracy naukowej prowadzących,należy się liczyć z pojawianiem się nowych (lub znaczącymiprzesunięciami akcentów w prezentacji zastanych) zagadnieńwzględem podanych w sylabusie.


Dr Jerzy HanusekLO17 Wstęp do algebry uniwersalnej

Prerekwizyty: LO01p

50

Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia)Warunki zaliczenia: egzamin ustny6 punktów ECTS

Przedmiotem wykładu są wybrane pojęcia i twierdzenia zalgebry uniwersalnej, która jest ważnym narzędziem wewspółczesnej logice. Przedstawione zostaną informacje o grupach,kratach, algebrach Boole'a, półkratach Brouwera, algebrachHeytinga. Omówione będą najważn iejs ze konstrukcje i pojęciaalgebraiczne: kraty podalgebr i kongruencji, algebry ilorazowe iproduktowe, algebry prosto i podprosto nierozkładalne, rozmaitości,algebry wolne, własności Malcewa. Wykład obejmie dowodyważnych twierdzeń związanych z tymi pojęciami.


Dr Jerzy HanusekLO19 Arytmetyka

Prerekwizyty: LO01pSemestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia)Warunki zaliczenia: egzamin ustny6 punktów ECTS

Od dobrze znajomych liczb naturalnych do najistotniejszychtwierdzeń dotyczących teorii formalnych. Omówione zostaną:standardowy i niestandardowe modele arytmetyki (konstrukcje),teoria aksjomatyczna Peano, arytmetyka Robinsona, definiowalnośćrelacji i funkcji, funkcje rekurencyjne, reprezentowalność relacjii funkcji, arytmetyzacja składni, predykaty prawdy i dowiedlności,pojęcia rozstrzygalności, zupełności, aksjomatyzowalności,niesprzeczności. Przedstawione zostaną dowody ważnychmetateoretycznych twierdzeń dotyczących arytmetyki, jejfragmentów oraz teorii bogatszych (Gödel, Church, Tarski).

Dr hab. Marcin MostowskiLO27s Logika i poznanie

Prerekwizyty: LO01pa, LO01pbSemestr: zimowy i letni (30 godz., seminarium)Warunki zaliczenia: referat lub praca zaliczeniowa6 punktów ECTS

Seminarium poświęcone będzie dyskusji problemówbadawczych , w szczególności poświęconych filozofii matematyki ibadaniom nad obliczeniowym ograniczeniom możliwościpoznawczych człowieka. Seminarium będzie dostępne dlazaawansowanych studentów i doktorantów.

Wykaz literatury zostanie podany na początku zajęć,seminarium ma charakter ciągły w cyklu mniej - więcej trzyletnim.

LO99 Wykład monograficzny z logiki

51

Prerekwizyty: EP01p Semestr: _

Wykład - efemeryda przedstawiany jednorazowo dla studentów filozofii w siedzibie Instytutu; wymaga zadeklarowania na KA RCIE ZGŁOSZENIA WYKŁADÓW MONOGRAFICZNYCH.

52

Etyka


Prof. dr hab. Włodzimierz GalewiczDr Olga Dryla

ET01pb Systematyczne wprowadzenie do etyki Prerekwizyty: RO01p

Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia)Warunki zaliczenia: regularny i aktywny udział w ćwiczeniach, ustny egzamin z treści wykładów 6 punktów ECTS

W roku 2016/2017 kurs wprowadzający do etyki zostaniepoprowadzony ponownie w porządku systematycznym. Będzie ondawał przeg ląd g łównych normatywnych teorii etycznych, tj. teoriidobra i teorii powinności, ilustrowany przykładami z zakresuwspółczesnej etyki praktycznej.

Prof. dr hab. Marek DrwięgaDr Radosław Strzelecki

ET01pc Wprowadzenie do etykiPrerekwizyty: RO01p lub HF01p

Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia)Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny6 punktów ECTS

Jeśli „prawdziwa etyka zaczyna się tam, gdzie milkną słowa”(A. Schweitzer) i jeśli „świat nie jest spragniony traktatów ety-cznych, a tym, czego naprawdę potrzebuje to rzetelna praktyka”(Gandhi), to czym jest etyka i jej uprawianie? Jeśli „jest jasne, żeetyki nie da się wypowiedzieć” (L. Wittgenstein ) i jeśli „etyka, natyle, na ile wypływa z pragnienia, by powiedzieć coś o ostatecznymsensie życia, o absolutnym dobru, o tym co ma wartość absolutną,nie może być nauką” (tenże) - to o czym traktu ją uniwersyteckiewykłady z etyki? Jeśli „filozofia heideggerowska znosi nowożytneodróżn ienie etyki i ontologii, które wyrządziło tak wiele zła”(J. Patočka), jeśli „etyka nie jest bynajmniej warstwą przykrywającąontologię, ale tym, co jest w pewnym sensie bardziej ontologiczneniż ontologia” (E. Lév inas), - to jakie jest miejsce etyki w obszarzefilozofii? Jeśli „istn ieje - na drodze mądrości - poznanie etycznecałkowicie przewyżs zające samą etykę, bez którego całebezpośrednie poznanie etyczne wartości ogólnie ważnych jestz istoty niedoskonałe” (M. Scheler), to jak taka mądrość może stać

53

się przedmiotem nauczania, szczególnie jeśli pamiętać, iż „nie możebyć w ogóle żadnego nauczyciela dla sztuki egzystowania”(S. Kierkegaard)? „Nie byłem nigdy niczy im nauczycielem” -wyznał nasz nauczyciel Sokrates. Czy jednak etyka, jak to namukazał, może rzeczywiście mieć charakter troski o duszę, o„własną” duszę? Czy etyką może być owa Arystotelesowska naukao szczęściu, jeśli „człowiek n i e dąży do szczęścia, jak mniemająAnglicy” (F. Nietzsche)? A jeśli „wolność i prawo moralne odsyłająwzajemnie do sieb ie” (Kant), to czym jest wolność i czy w ogólejest, szczególn ie kiedy pamiętać, iż „wolność nie jest przedmiotem”i że „poszukiwanie odpowiedzi na to pytanie na drodzeprzedmiotowego badania prowadziłoby wprost do zanegowaniawolności” (K. Jaspers)?

W jakim sensie problem etyczności człowieka wyrasta z naszejskończoności? Czy jesteśmy nieuchronn ie „źli” i na czym polega„złośliwość zła” i „rozpaczliwość dobra”? Omawiany materiałhistoryczny rozciąga się od Sokratesa do Lévinasa.

Prof. dr hab. Włodzimierz Galewicz ET04sk Seminarium z etyki współczesnej

Prerekwizyty: ET01pSemestr: zimowy i letni (60 godz.)Warunki zaliczenia: Regularne i aktywne uczestnictwo w zajęciach, wygłoszenie (co najmniej) dwóch referatów.6 punktów ECTS

W roku 2016/2017seminarium będzie poświęcone tematowi:pluralizm wartości a praktyczna racjonalność.

Prof. dr hab. Włodzimierz GalewiczET13 Współczesne teorie etyczne

Prerekwizyty: ET01pSemestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia)Warunki zaliczenia: regularny i aktywny udział w ćwiczeniach, ustny egzamin z treści wykładów6 punktów ECTS


Prof. dr hab. Marek DrwięgaET17 Zło - wyzwanie dla filozofii

Prerekwizyty: ET01pSemestr: zimowy (45 godz., konwensatorium)Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny4 punkty ECTSInne: limit uczestników – 20 osób.

Celem kursu jest analiza wybranych tekstów autorów, któ rzyusiłowali rozwikłać zagadkę zła. Całość zagadnienia rozpatrywaćmożna w różnych p łaszczyznach : ontologicznej - czym jest zło?

54

oraz historycznej - w jaki sposób się przejawia? Dotyka ono takżebezpośrednio kwestii antropologicznych, bowiem zło„urzeczywistnia się” poprzez człowieka i jest ściśle związanez wolnością. Wśród rozważanych autorów będą między innymi:trag icy greccy, św. Augustyn, Leibn iz, Kant, Dostojewski,Nietzsche, Arendt, Nabert, Ricoeur, Tischner.

Prof. dr hab. Włodzimierz Galewicz

ET20k Argumenty bioetyki Prerekwizyty: ET01p

Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia)Warunki zaliczenia: regularny i aktywny udział w ćwiczeniach, ustnyegzamin z treści wykładów6 punktów ECTS

Celem kursu jest analityczny przegląd głównych sposobówargumentacji, stosowanych w dyskusjach toczących się wokółnajbardziej kontrowersyjnych problemów bioetyki.

W roku 2016/2017 kurs będzie poświęcony tematowi: celemedycyny w systemie wartości życiowych.

Prof. dr hab. Marek DrwięgaET23 Współczesna etyka filozoficzna

Prerekwizyty: ET01pSemestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia)Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny 6 punktów ECTS

Kurs obejmuje swoim zakresem wiek XX oraz pierwszedziesięciolecie XXI. Jest próbą wyodrębnienia najciekawszychstanowisk i sporów toczonych w obrębie współczesnej etyki. Etykata z jednej strony stanowi twórcze podjęcie i historycznąmodyfikację wcześniejszych stanowisk (np. neoarystotelizm, nowapostać kantyzmu, itd.), z drugiej strony wprowadza nowezagadnienia (aksjo logia, filozofia egzystencji, d ialogicy,postmoderniści, itd.)


Dr Tomasz ŻuradzkiET25 Etyka a niepewność

Prerekwizyty: ET01p, EP01.1pa, znajomość angielskiego wstopniu umożliwiającym czytanie tekstów naukowych

Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia)Warunki zaliczenia: aktywne uczestnictwo, znajomość lektur, referat, praca pisemna, egzamin6 punktów ECTS

Kurs poświęcony będzie analizie następującego problemu: wjaki sposób teorie metaetyczne lub normatywne radzą sobiez niepewnością. Niepewność będzie analizowana na kilku

55

poziomach: niepewne są nie tylko konsekwencje naszych działań,ale także to, która z doktryn moralnych lub skal wartości jestwłaściwa; a wres zcie to, jakie preferencje będziemy mieć wprzyszłości.

Pierwsza część kursu poświęcona zostanie umiejscowieniuomawianych problemów w historii filozofii, w szczególnościomówione zostaną dwa problemy: 1) zakład Pascala, jegowspółczesne interpretacje oraz inne typy tzw. argumentówpragmatycznych; 2) kryteria podejmowania decyzji w sytuacjiniepewności na temat treści norm moralnych, wypracowane wsiedemnasto- i osiemnastowiecznej teologii moralnej (probabilizm,probabilioryzm, tutioryzm) oraz możliwe implikacje tych kwestiidla współczesnej etyki. Główna część kursu poświęcona będzieanalizie współczesnych dyskusji z zakresu metaetyki i etykinormatywnej: 3) możliwości i ograniczen ia zastosowania osiągnięćteorii decyzji w etyce; 4) zależność powinności moralnych danegopodmiotu od stanu jego wiedzy na temat świata(ob iektywizm/subiektywizm/perspektywizm) oraz właściwegorozpoznania własnych stanów mentalnych w przyszłości(aktualizm/posybilizm); 5) prob lem niepewności normatywnej,czyli kryteria działania w sytuacjach niepewności na tematwłaściwej doktryny normatywnej, skali wartości lub statusumoralnego danego rodzaju bytów; 6) teorie nonkognitywistyczne aproblem niepewności osądów normatywnych; 7) teoriekonsekwencjalistyczne wobec problemu niepewności dotyczącejkonsekwencji działań; 8) teorie deontologiczne stosujące absolutnezakazy i nakazy a niepewność.

Ostatnia część kursu będzie dotyczyła zastosowań omawianychwcześniej typów argumentacji filozoficznej we współczesnej etycepraktycznej: 9) ro la n iepewności normatywnej na temat statusuembrionu ludzkiego we współczesnych argumentach bioetycznychna temat aborcji oraz badań naukowych na wczesnych embrionach;10) ro la rozróżn ienia na ofiarę „zidentyfikowaną” i„statystyczną” a decyzje dotyczące dystrybucji różnego rodzajudóbr i usług, np. świadczeń zdrowotnych; 11) dopuszczalnośćzabijania podczas konfliktów zbrojnych w różnego rodzajusytuacjach niepewności; 12) zastosowanie teorii gier do rozwiązan iadylematów związanych z przeciwdziałan iem zmianomklimatycznym.


Dr Tomasz ŻuradzkiET24 Etyka wojny

Prerekwizyty: Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia)Warunki zaliczenia: Udział w zajęciach, aktywność, znajomość lektur, praca pisemna, konsultacje, egzamin. 6 punktów ECTS

Celem kursu będzie zarówno omówien ie klasycznych zagadnieńzwiązanych z tzw. doktryną wojny sprawiedliwej, jak i analiza

56

problemów etycznych, które są charakterystyczne dlawspółczesnych konfliktów zbrojnych. Poruszane będą m.in.następujące kwestie: pacyfizm, obrona własna, wojna sprawiedliwa,odstraszanie nuklearne, terroryzm, tortury, interwencjahumanitarna, polityka namierzania i zabijania (ang. targetedkilling), wykorzystywanie w walce urządzeń automatycznych (np.dronów), zjawisko najemników, a także zagadn ienia z historii etykiwojny. Problemy będą omawiane w kontekście realnych konfliktówzbrojnych z ostatnich lat, np. w Iraku, Afganistanie, Strefie Gazy,Somalii, Kosowie, Osetii Płd. Kurs będzie prowadzony z punktuwidzenia etyki i filozofii, a le przewiduje się także analizęniektórych regulacji z zakresu prawa międzynarodowego.

Literatura podstawowa:T. Żuradzki, T. Kuniński (red.), Etyka wojny. Antologia,

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009: M. Walzer, Wojnysprawied liwe i niesprawied liwe, Wydawnictwo Naukowe PWN,Warszawa 2010.

Dr Adriana WarmbierET26 Filozofia podmiotowości: samowiedza i zobowiązanie

Prerekwizyty: zaliczony I rok studiów filozofiiSemestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia)Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny6 punktów ECTS

Celem kursu jest prezentacja oraz analiza krytycznawspółczesnych ujęć podmiotowości ze szczególnymuwzględn ieniem takich zagadnień, jak: refleksja, samowiedza,powinność, normatywność, tożsamość, intersubiektywność,kompetencja moralna. Dyskusji poddane zostaną przede ws zystkimprawomocność oraz siła argumentacji na rzecz obrony kategoriipodmiotu jak również kluczowe momenty kontrargumentacji narzecz jego substytuowania lub całkowitego usunięcia. Omawiającwspółczesne konteksty, w jakich pojawia się pojęciepodmiotowości, będziemy nawiązywać do starożytnych,średniowiecznych oraz nowożytnych modeli wiedzy o samymsobie. Refleksji poddane zostaną następujące zagadnienia: czym jestsamowiedza, jaki jest jej związek z tożsamością, czy granicesamopoznania są raz na zaws ze ustalone. Co jest przyczynąniepowodzenia racjonalnego namysłu. Czy wolna wola naprawdęjest wolna? W jaki sposób świadome uczestniczenie w kulturzepozwala na rozszerzan ie granic możliwości samookreślenia. Coznaczy świadome kształtowanie zdolności refleksji oraz jakieznaczenie ma samorozumienie w sporze o genetyczne ulepszaniemoralności. Czy w transhumanizmie jest miejsce na podmiotowość?

Wykaz zagadnień:1. Prezentacja głównych stanowis k w sporze o podmiotowość.2. Dwa różne ujęcia subiektywności w filozofii starożytnej.

Paradygmat „substancjalny” oraz ideał troski o duszę .3. Arystotelesowski model samowiedzy.4. Kartezjańskie rozumien ie subiektywności: dwie formuły –

dwie interpretacje, ego cogito, ergo sum oraz ego sum, ego existo.

57

5. Kantowska etyka powinności.6. Świadomość siebie i poznanie siebie.7. Wiązkowe teorie podmiotu . Podmiotowość bez podmiotu,

podmiot bez podmiotowości (D. Parfit ).8. Język jako przestrzeń intersubiektywnie komunikowalnej

samowiedzy (J. Habermas).9. Czy działamy autonomicznie? Wolność woli i

odpowiedzialność moralna.10. Jak możliwa jest „słabość woli”? (D. Davidson).11. Podmiotowość, wola i emocje (L.A. Blum).12. Refleks ja i kompetencja moralna. Między Arystotelesem i

Kantem (Ch. Korsgaard).13. Granice naturalizmu i podmiot działania moralnego (Ch .

Tay lor).14. Co neuronauka mówi o moralności? Czy możliwe jest

biomedyczne „uleps zenie” moralne? 15. Transhumanizm - założenia i krytyka.

Literatura obowiązkowa: (1) Platon, Charmides, Protagoras; (2) Arystoteles, Etyka

Nikomachejska; (3) Kartezjusz, Medytacje o pierwszej filozofii; (4)I. Kant, Uzasadnien ie metafizyki moralności; (5) M. Frank,Świadomość sieb ie i poznanie siebie, tłum. Z. Zwoliński, OficynaNaukowa, Warszawa 2002; (6) D. Parfit , Tożsamość osobowa,tłum. R. Wieczorek, w: Filozofia podmiotu, pod red. J. Górnickiej-Kalinowskiej, Fundacja Aletheia, Warszawa 2001, s.65-91; (7) J.Habermas , Działanie komunikacyjne i detranscendentalizacjarozumu, tłum. W. Lipnik, Oficyna Naukowa, Warszawa 2004; (8)H. G. Frankfurt, Alternatywne możliwości i odpowiedzialnośćmoralna, tłum. J. Nowotniak, w: Filozofia moralności.Postanowienie i odpowiedzialność moralna, pod red. J. Hołówki,Fundacja Aletheia, Warszawa 1997, s. 163- 174. (9) D. Davidson,Jak możliwa jest słabość woli?, w: J. Hołówka (red.), Filozofiamoralności, Aletheia, Warszawa 1997; (10) L. A. Blum, Wola,uczucia i podmio t, tłum. A. Siers zulska, w: Filozofia podmiotu , podred. J. Górn ickiej-Kalinowskiej, Fundacja Aletheia, Warszawa2001, s. 463- 504; (11) Ch. Korsgaard, The Authority of Reflection,w: The Sources of Normativity, Cambridge University Press,Cambridge 1996, s. 90-130; (12) Ch. Taylo r, What is HumanAgency, w: Human Agency and Language. Ph ilosophical Papers I,Cambridge University Press, Cambridge 1985, s. 15-44; (13) P.Churchland, Moralność mózgu . Co neuronauka mówi o moralności,tłum. M. Hohol, N. Marek, Copern icus Center Press, Kraków 2013.(14) T. Douglas, Moral Enhancement, „Journal of AppliedPhilosophy”, Vol. 25, No. 3, s. 228-245.

Literatura uzupełniająca:(1) R. Audi, Moral Knowledge and Ethical Character, Oxford

University Press, New York 1997; (2) Filozofia moralności, red. J.Hołówka, Aletheia, Wars zawa 1997; (3) Ch . Korsgaard, TheConstitution of Agency. Essays on Practical Reason and MoralPsychology, Oxford Univers ity Press, Oxford 2012; (4) R. Piłat,Aporie samowiedzy, Wydawnictwo IFiS PA N, Warszawa 2013; (5)

58

Self-Knowledge, red. Q. Cassam, Oxford University Press, NewYork 1994; (6) R. Spaemann, R. Low, Cele naturalne, tłum. A.Półtawski, Oficyna Naukowa, Warszawa 2008; (7) D.P. Verene,Philosophy and the Return to Self-Knowledge, Yale UniversityPress, New Haven 1997; (8) Agency and Self-Awareness. Issues inPhilosophy and Psychology, red. J. Roessler, N. Eilan , Oxford2003; (9) J. Habermas, Przyszłość natury ludzkiej. Czy zmierzamydo eugeniki liberalnej, tłum. M. Łukasiewicz, Warszawa 2003; (10)M. Sandel, Przeciwko udoskonalaniu człowieka. Etyka w czasachinżynierii genetycznej, tłum. O. Siara, 2014; (11) J Savulescu, I.Persson, Moral Enhancement, Freedom and the God Machine, “TheMonist” 95 (3) 2012, 399-421.

ET00 Wykład pozainstytutowy z etykiPrerekwizyty: ET01p

Semestr: _Tematyka wg mery to rycznie umotywowanego zgłos zenia


59

Estetyka


Prof. dr hab. Krystyna Wilkoszewska ES01pa Estetyka kurs podstawowy

Prerekwizyty: RO01p Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny6 punktów ECTS

Kurs o charakterze podstawowym dla studentów młodszych lat,obejmuje systematyczną prezentację problematyki estetycznej,uzupełnionej elementami historii estetyki. Pojęciem organizu jącymzajęcia jest pojęcie „sytuacji estetycznej” jako przedmiotu estetyki.Prześ ledzone zostaną zagadnienia procesu twórczego, dzieła sztuki,przeżycia estetycznego, wartości estetycznej. W prezentowaniuzagadnień dominuje opcja fenomenologiczna (R. Ingarden),niemniej uwzględnione zostaną także estetyka analityczna i estetykahermeneutyczna. Droga rozwoju estetyki ukazana będzie poprzezprzejścia: od estetyki mimetycznej do estetyki opartej o pojęciakreacji i ekspresji, następnie do estetyki awangardowej i obecnie -do estetyki postmodernistycznej.

Prof. dr hab. Krystyna Wilkoszewska ES07sk Przemiany w sztuce i estetyce XX wieku

Prerekwizyty: ES01pSemestr: zimowy (60 godz.)Warunki zaliczenia: praca pisemna 5 punktów ECTS

Radykalne zmiany w sztuce XX wieku - odejście od kategoriitakich jak mimes is, ekspresja czy piękno - analizowane są wkontekście przemian natury filozoficzno-społecznej i estetycznej.Szczegółowej analizie poddane zostają procesy intelektualizacjii instytucjonalizacji sztuki - z jednej strony oraz estetyzacjirzeczywistości - z drugiej.

Filozoficzną refleks ją zostają objęte także zjawiska najnowsze:sztuka postmodernistyczna, ekologiczna, multimed ialna orazestetyki innych kręgów ku lturowych.

60

Prof. dr hab. Krystyna WilkoszewskaES08 Postmodernizm w filozofii i estetyce

Prerekwizyty: ES01pSemestr: zimowy (60 godz. wykład i ćwiczenia)Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny6 punktów ECTS

Przedmiotem kursu jest filozoficzny i estetyczny postmoder-nizm, którego główne tendencje prześledzone zostaną w pracach:J.F. Lyotarda, J. Derridy , J. Baudrillarda, G. Deleuze 'a, F. Guattariego, P. Virilio , G. Vattimo, R. Rorty'ego, F. Jamesona i innych.Dyskusji poddana zostanie estetyczna postmoderna w architekturze(Jencks), literaturze (Eco), muzyce i filmie.

Dr hab. Krzysztof GuczalskiES12 Filozofia muzyki

Prerekwizyty: ES01p i przynajmniej dwa z pięciu kursówhistorii filozofii: HF01p-HF05p

Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia)Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny6 punktów ECTS

Celem kursu jest przeg ląd refleksji nad muzyką począws zy odPitagorejczyków, Platona i Arystotelesa. Istotnym punktem tegozarysu historycznego będzie wiek XIX, w czasie którego nastąpiłowyraźne ożywien ie i intensyfikacja filozoficznego niązainteresowania. W tym właśnie okresie szereg zasadniczychproblemów filozofii muzyki znalazło swe klasyczne sformułowania,najp ierw w filozofii romantycznej (szczególnie w dziele ArturaSchopenhauera), a potem w słynnym sporze fo rmalisty, EduardaHanslicka ze zwolennikami muzyki programowej. Ten i inne sporybędą ilustrowane przykładami muzycznymi, mającymi pokazać, naile przemiany poglądów estetycznych wynikają z trendówrozwojowych w ramach samej muzyki i na ile z kolei - niejakow sprzężeniu zwrotnym - poglądy estetyczne oddziałują na jejrozwój.

W oparciu o bardziej współczesne, XX wieczne koncepcje ilekturę wybranych tekstów omawiane będą klasyczne zagadnieniafilozofii muzyki, takie jak problem znaczenia w muzyce i jejjęzykowości, symbolu w muzyce, ekspresji i emocji, treści i formy,muzyki absolutnej, ontologii dzieła muzycznego, stosunku muzykido innych sztuk, przedstawienia w muzyce i inne.


Dr hab. Michał Ostrowicki (Sidey Myoo)ES14 Estetyka epoki elektroniki

Prerekwizyty: ES01pSemestr: zimowy i letni (30 godz. wykład+ 30 godz. ćwiczenia)Warunki zaliczenia: aktywne uczestniczenie w zajęciach i pracapisemna

61

6 punktów ECTSProblematyka kursu dotyczy estetyki odnoszącej się do sztuki

elektronicznej. Sztuka ta, powiązana z przemianami wrzeczywistości wynikającymi z rozwoju technologii, do pewnegostopnia kształtuje sztukę współczesną, również włącza się w procestworzenia kultury. Estetyka nawiązująca do sztuki elektron icznejdotyczy m. in. opisu jej właściwości, np. zjawiska interaktywności,immersji lub hipertekstualności, jak również uwzględn ia kierunkijej rozwoju, np. sztukę wideo, rzeczywistości wirtualnej,monitoringu, robotyki, bioartu lub animacji komputerowej a takżezjawiska immaterializacji.

Teoria sztuki elekt ronicznej nawiązuje także do szerszejperspektywy filozoficznej, dotyczy problematyki wynikającejz rozwoju elektroniki, np. próby odniesienia się do pojęćrzeczywistości elektronicznej, sposobu jej wartościowania lubzakresu powiązania i możliwości zaistn ienia człowieka w relacji dotechnolog ii.

Tematyka kursu jest wciąż poszerzana, w miarę pojawiającychsię nowych rodzajów dzieł sztuki i zjawisk zawiązanychz cyberkulturą.

Kurs jest skierowany do studentów studiów pierwszego idrugiego stopnia oraz dla doktorantów, jak również d la wszystkichzainteresowanych przedstawianą problematyką.


Dr hab. Michał Ostrowicki (Sidey Myoo)ES19s Teoria versus praktyka w sztuce XX wieku

Prerekwizyty: ES01pSemestr: letni (30 godz., seminarium)Warunki zaliczenia: aktywne uczestniczenie w zajęciach i pracapisemna4 punkty ECTS

Tematyka kursu związana jest z filozoficzno-estetycznymipoglądami na sztukę XX i XXI wieku z uwzględnien iemprzykładów i opisu wybranych dzieł sztuki. Poruszane zagadnieniaprezentowane są z perspektywy przeks ztałcan ia się struktury izmiany elementów sytuacji estetycznej oraz w nawiązaniu do takichpojęć, jak np. konceptualizm, nowość, oryginalność, plu ralizm lubkrytycyzm. Pod uwagę bierze się kształtowanie się sztuki na tlekolejnych nurtów artystycznych, np. futuryzmu, dadaizmu, pop-artu, min imal artu, konceptualizmu, industrializmu lub sztukikrytycznej oraz wpływu na sztukę, np. techniki, kultury masowejlub mediów. Nawiązuje się również do wartościowania i definicjidzieła sztuki, znaczenia twórcy i odbiorcy lub odnoszenia się sztukido wybranych zjawis k pozaartystycznych.

Treść zajęć ma służyć przygotowaniu uczestników kursu dospotkania ze sztuką współczesną, jej różnorodnymi formami, w tymsensie świadomego uczestnictwa w świecie sztuki. Słuchacze sąprzygotowywani również do przeprowadzenia krytyki i ocenyzjawisk artystycznych z wykorzystaniem pojęć i omawianych teorii.

62

Kurs jest skierowany do studentów studiów pierws zegoi drugiego stopnia oraz dla doktorantów, jak również dla wszystkichzainteresowanych przedstawianą problematyką.

Kurs wsparty jest prezentacją multimedialną, materiałami z siecioraz wspólną dyskusją.


Dr Lilianna BieszczadES21 Estetyka wobec awangardy

Prerekwizyty: RO01pSemestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia)Warunki zaliczenia: egzamin ustny6 punktów ECTS

Celem kursu jest prezentacja filozoficzno-estetycznychrozważań na temat pojęcia sztuki „po” przełomie awangardowym.Analizowane będą: spór o estetyczną naturę sztuki, autonomizm ikontekstualizm w ujęciu sztuki, relacja pojęć: awangarda ineoawangarda, sztuka modernistyczna i postmodern istyczna,klasyczna koncepcja sztuki. Ponadto zaprezentowane zostanąproblemy związane z ujmowaniem sztuki na przykładach koncepcjiformułowanych w różnych perspektywach badawczych (SzkołaFrankfurcka, estetyka analityczna, hermeneutyka). W tym celuprzeanalizowane zostaną m. in.: teoria awangardy Th.W. Adorno,antyesencjalizm M. Weitza, pojęcie „The Artworld” w ujęciu A. C.Danto i G. Dickiego, ujęcie sztuki jako gry H.G. Gadamera,relatywistyczna definicja sztuki J. Margolisa, estetykaperformatywności E. Fischer-Lichte, zwrot somatyczny R.Shustermana.

Dr hab. Michał Ostrowicki (Sidey Myoo)

ES22 Art and Aesthetics in 20th and 21st century Prerekwizyty: ES01p

Semestr: letni (30 godz., wykład i ćwiczenia)Warunki zaliczenia: aktywne uczestniczenie w zajęciach i praca pisemna6 punktów ECTS

The course focuses on the evolution and changes of art andaesthetics categories from the beginning of XX century tocontemporary interactive, electronic art. The aim of the course is todescribe the difference between historical and contemporary art. Wewill focus on the values we invest and find in works of art, thestatus of the object in art, art’s conceptual dimension, changesbetween the world of art and other human spheres, the phenomenaof interactiv ity, and the electronic med ia, treated as a med ium ofartistic creat ion. The course encourages students to engage criticallyin the interpretation of works of art. During the course we arepresent works of art, which are discussed.

The theory of a contemporary art implicates a spreader

63

philosophical perspective, i.e. problematic comes from developmentof aesthetics, what gives an attempt for description of notionscharacterized valuat ion of contemporary art. The subject of thecourse is widen with the appearance of a new kinds of work of art,and phenomena connected with cyberculture.

Dr hab. Leszek SosnowskiES26 Filozofia piękna i sztuki: starożytność – wiek XVIII

Prerekwizyty: ES01pSemestr: zimowy i letni (120 godz., wykład i ćwiczenia)Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny12 punktów ECTS

Wykład: stawia sobie za cel pogłębione przedstawieniezasadniczych problemów starożytnej filozofii sztuki, znajdującejistotowe ugruntowanie w ontologii i/lub epistemologii. Problemy tetworzą okreś lone linie rozwojowe, zapoczątkowane wstarożytności i z różnym natężeniem oraz w różnym charakterzetrwające do współczesności. Jednak wyraźną cezurę tworzy przełomfilozoficzny, wyznaczany psychologizacją zagadnień estetycznychdokonaną przez Kartezjus za. Od tego momentu, jednorodny wswym zasadniczym biegu, nurt estetyki obiektywistycznej rozpadasię na dwa nurty w XVIII w.: angielski (empiryzm) oraz niemiecki(krytycyzm). Ich ogólna charakterystyka będzie okazją dows kazania pewnych dróg, którymi podąży estetyka współczesna,rozwijając właściwe dla siebie aspekty.

W zasadniczych przypadkach filozofia sztuki zostaje osadzonaw kontekście poglądów ogólno-filozoficznych danego myśliciela,co – w planie ogólnym – ma służyć pokazaniu wzajemnych relacjiobu dziedzin, ale także – w plan ie szczegółowym – być ilustracjąkonsekwencji estetycznych przy jętych rozwiązań ontologiczno-epistemologicznych. Dlatego też, szczegó lna uwaga zostaniepoświęcona filozofii sztuki Platona („Technç demiourgós – odmetafizyki piękna do polityki wobec piękna”), ponadto Arystotelesa(„Technç antropos – Idea autonomii sztuki”). Ponadto, g łębsza niżzazwyczaj uwagę zyska, pomijany na ogóů ruch sofistyczny, co wniniejszych wykładach jest wyrazem jego pozytywnej waloryzacji idostrzeżenia historycznej ważności („Peithóus demiourgós –ekspresja zestetyzowana”). W podobny sposób przeb iegać będzierefleksja w kolejnych epokach.

Zasadnicze ontologiczno-estetyczne problemy szczegółowe tozagadnienia: harmonii, reprezentacji, światła, orazepistemologiczno-estetyczne kwestie artysty-filozofa, twórczości-konceptualizacji i odbioru-kontemplacji, oraz psychologiczno-estetyczne problemy ekspresji, przeżycia, „krytyki artystycznej”.

Całość zostanie poprzedzona metodolog icznymwprowadzen iem, którego celem będzie wstępne przybliżeniezasadniczych kategorii prowadzonego kursu.

Jakkolwiek zakres historyczny wykładu zostaje wyraźniezakreślony niewykluczone są „wycieczki” do współczesności.

Literatura zostanie podana na zajęciach.

64


Dr hab. Anna Wójcik

ES28 Filozofia sztuki i estetyka chińskaPrerekwizyty: -

Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia)Warunki zaliczenia: - zaliczenie ćwiczeń na podstawie obecności, przygotowanego referatu i aktywnego uczestnictwa w zajęciach · egzamin ustny, w terminie „0”w ostatnim tygodniu przed sesją egzaminacyjną oraz dwa ustawowe terminy w sesji egzaminacyjnej 6 punktów ECTS

Program szczegółowy:Sześć sztuk i mist rzowie ceremonii w naukach Konfucjusza Spór pomiędzy Mozi a Xunzi i Mencjuszem o charakter muzykiKalig rafia: style, zasady estetyczne, techniki jej wykonywaniaPoezja klasycznaTuszowego malarstwa potrójnej kompozycjiSztuka „krajobrazów na tacy”(penjing) i jej kontynuacja w

Japonii (bonsai oraz suiseki)Sztuka herbaty i artystycznego picia wina oraz Ruch Czystych

RozmówBuddyjska ceremonia herbaty w JaponiiSztuka artystycznego czytania traktatów filozoficznychMalarze mglistych pejzażyPustka jako kategoria estetycznaMiejskie ogrody uczonych konfucjańskichOgrody japońskie

Literatura obowiązkowa: Anna I. Wójcik Filozoficzne podstawy sztuki konfucjańskiej. Estetyka chińska. Antologia , red. Adina Zemanek, w serii

Estetyki świata, pod red. Krystyny Wilkoszews kiej – wybraneteksty analizowane na ćwiczeniach

Estetyka japońska. Antologia , tom I i III w serii Estetyki świata,pod red. Krystyny Wilkoszewskiej; wybrane teksty analizowane naćwiczeniach

Laozi Księga dao i de z komentarzami Wang BiZhuangzi Prawdziwa księga Południowego KwiatuOkakura Kakuzō Ksiăga herbatySoshitsu Sen XV Smak herbaty, smak zen

Literatura uzupełniająca:F. Ju llien Drogą okrężna i wprost do celu – strategie sensu w

Chinach i Grecji, F.Ju llien Pochwała nieokreśloności. Zapiski o myśli i estetyce

Chin,Sakuteiki , Wydawnictwo UJ,Filozofia Wschodu , tom 1, red. Beata Szymańska, tom 2 red.

Marta KudelskaBeata Kubiak Ho-Chi Estetyka i sztuka japońska

65

Dr hab. Leszek SosnowskiES29sk Kryzys czy przemiana? Postacie „końca sztuki” we

współczesnej filozofii sztuki XX wieku.Prerekwizyty: ES01p

Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium)Warunki zaliczenia: referat i trzy (3) prace pisemne: esej, interpretacjazadanego tekstu, recenzja/sprawozdanie 6 punktów ECTS

W roku akademickim 2014/2015 przedmio tem seminarium jestw. XX.

Celem badawczym seminarium jest prześledzenie problemu,powracającego w różnych nurtach filozofii sztuki, wyrażanegozwro tem „koniec/zmierzch/śmierć sztuki”. Trudno przyjąć, żegłoszenie tego hasła jest wyrazem intelektualnej mody, ale równietrudno zaakceptować pogląd, że w ostatnim czasie, a zwłaszcza wwieku XX, nastąpił stan kryzysu lub wręcz upadku różnychdziedzin współczesnej filozofii bądź sztuki. Niewykluczone, żeprzekonania takie wyrastają z sytuacji konfliktu tworzonego przezopozycję tradycji i nowatorstwa. Konflikt ten przyb iera nierzadkodramatyczną postać, gdy nowatorstwo – traktowane jako nadrzędnawartość współczesnych działań artystycznych – wkracza w sferęetyki. Chodzi w takim razie o aktualny obecnie problem, dotyczącyróżnych nurtów sztuki, ale – co warto zauważyć – odnotowywanyrównież w innych obszarach filozofii oraz innych dyscyplinachhumanistycznych.

W trakcie trwan ia seminarium problematyka końca sztuki staniesię przedmiotem rozważań w kontekście zasadniczych nurtówfilozoficznych ostatniego wieku, łączonych z takimi nazwis kamijak: Z. Freud, W. Benjamin, T.W. Adorno, M. Heidegger, H.G.Gadamer, ale także krytyków sztuki, jak: Greenberg, D. Kuspit.Ostatnie nazwiska sugerują, że zostanie również uwzględnionyszeroki kontekst działań artystycznych, łączonych z „upadkiem”sztuki współczesnej.

To pokazuje, że zamierzone analizy powyżs zego problemuwykraczają poza wąsko rozumianą estetykę, przywołując filozofięwspółczesną, która dostarcza poręczniejszych narzędzi do analizytego zagadnienia.

Literatura oraz szczegółowe tematy zostaną podane nazajęciach.

Dr hab. Anna I. Wójcik ES30 Filozofia i estetyka ogrodu

Prerekwizyty: _Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia)Warunki zaliczenia: - zaliczenie ćwiczeń na podstawie obecności,przygotowanego referatu i aktywnego uczestnictwa w zajęciach · egzamin ustny, w terminie „0” w ostatnim tygodniu przed sesją

66

egzaminacyjną oraz dwa ustawowe terminy w sesji egzaminacyjnej 6 punktów ECTS

Ogrody, jako jedna z najstarszych form kultury, były tworzoneprzez ludzi od zarania dziejów. Są wpisane w ludzką egzystencję wsposób równie fundamentalny i wielowymiarowy jak język, sztukaczy religia. Dlatego filozoficzny, systematyczny namysł nad ichfenomenem jest kwestią nie tylko wąsko pojmowanej filozofiikultury.

Stosowanie metod filozoficznych w odniesien iu do fenomenuogrodu w istotny sposób poszerza wiedzę o nas samych, o kondycjiludzkiej w szczegó lnej relacji zarówno do przyrody, jak i ku ltury.Każdy z proponowanych w trakcie trwania kursu tematów będzieanalizowany w kontekście wybranych kierunków filozofii Wschodui Zachodu. Przyjrzymy się ogrodom i myśleniu o nich, z jakimmamy do czynienia głównie w dwu kręgach ku lturowych:europejskim wraz z kontynuacją idei w tzw. Nowym Świecie orazkonfucjańskim, czy li Chiny wraz z japońską recepcją koncepcjifilozoficznych i artystycznych stworzonych pierwotnie w KrajuŚrodka.

Tematy zajęć.1. Definicja i zakres problemowy filozofii ogrodów.2. Mit p ierwszego ogrodu w wybranych kulturach – toposy i

kulturowe a prio ri.3. Ogrody filozofów i dla uprawiania filozofii. Ogrody i

samopoznanie, dojrzewanie do mądrości i samodoskonalenie.4. Ogrody i religie.5. Na granicy przyrody i kultury. Co oznacza „natura” i

„naturalność” w ogrodzie. Opozycja kultura-natura w refleksji filozoficznej najbardziej wpływowych myślicieli Wschodu i Zachodu.

6. „Obrazy przyrody” - wybrane zachodnie i wschodnie koncepcje filozofii natury (przyrody) oraz inspirowane nimi pro jekty ogrodów w Europie, obu Amerykach, Ch inach i Japonii

7. Ogród jako dzieło sztuki i miejsce odpowiednie dla jej uprawiania. Problematyka wartości w kontekście projektowania ogrodów.

8. Wybrane zagadnienia z filozofii krajobrazu. Krajobraz i uczucia.

9. Zagadnienia o charakterze ontologicznym – Jak istnieje ogród? Czas i przestrzeń jako specyficzne formy istn ien ia ogrodu; ogród jako przedmiot intencjonalny; jako byt świadomościowy i jako forma inteligibilna; itd.

10. Słowa i ogrody: Semantyka ogrodów. Ogrody i formy symboliczne. Nazwy w ogrodzie i język ogrodów. Ogrody jak sutry,traktaty i koany.

11. Ogród jako szczególne medium poznawcze.12. Ogrody i miasta - filozoficzne idee historyczne i współczesne

w ujęciu Zachodu, Wschodu i g lobalizacyjnym. Problemy wykluczenia z naturalnego krajobrazu. Ruchy miejskie: miejscy ogrodnicy i farmerzy, „zielona partyzantka”, itd.

Literatura obowiązkowa:Ogrody – zwierciadła ku ltury, tom I (Wschód), tom II (Zachód),

Wydawnictwo UJ

67

Literatura n ieobowiązkowa:Böhme, Gernot, Filozofia i estetyka przyrody,Cooper, David E. A Philosophy of GardensFrydryczak, Beata Krajobraz. Od estetyki picturesque do

doświadczenia topograficznego,Harrison, Robert Pogue Gardens. An Essay on the Human

Condition,Korusiewicz, Maria Cień wiśni. Natura w kulturze japońskiej –

Doi, Saito, Kagawa-Fox, Wyd. UniversitasMacnaghten, Ph., Urry, J. Alternatywne przyrody. Nowe

myślenie o przyrodzie i społeczeństwieSakuteiki. Zap is ki o zakładaniu ogrodów,

Dr hab. Michał Ostrowicki (Sidey Myoo)ES31 Sztuka elektroniczna

Prerekwizyty: -Semestr: letni (30 godz., seminarium w sieci)Warunki zaliczenia: aktywne uczestniczenie w zajęciach, praca pisemna, egzamin ustny oraz opcjonalnie test6 punktów ECTS

Celem kursu jest przedstawienie i omówienie przykładów sztukielektronicznej, głównie z wykorzystaniem ich dokumentacji w sieci.Podczas wykładu ma miejsce swoista „podróż” po sieci, w celuodwiedzania autorskich stron artystów lub grup artystycznych, stronz dokumentacjami dzieł sztuki lub całych pro jektów artystycznych,filmów dokumentujących prace lub wypowiedzi artystów,komentarzy odnoszących się do współczesnych zjawiskartystycznych oraz portali gromadzących dzieła elektroniczne.Zaprezentowane zostają głównie elektroniczne, wspó łczesne praceinteraktywne, również dzieła sieciowe lub z zakresu bioartu.Podczas wykładu przeprowadza się interpretację prezentowanychdzieł sztuki, co dokonuje się we wspólnym dyskursie zesłuchaczami. Dodatkowo, wskazu je się na zjawis ka sieciowe, któresą możliwe do wyinterpretowania z prezentowanych dzieł, takie jaknp. sieciowa społeczność, alinearna komunikacja, telematycznośćlub sztuczna inteligencja.

Wykład przeb iega w Academia Electronica w Second Life, cosprawia, że pewna część materiałów jest prezentowana na slajdach,na istniejącym ekranie w sali wykładowej w Academia Elect ronica,a część jest prezentowana, poprzez linki w sieci. Wykład jestprowadzony głosem. Równolegle, na ogólnym czacie pisanym,prowadzona jest wspólna dyskusja odnośnie poruszanych treści.Kurs jest otwarty dla studentów z innych Uczelni, stąd ma charakterogólnopolski. Uczestnictwo w kursie jest możliwe dzięki posiadan iuawatara w Second Life. W celu uzyskania dalszych info rmacji,związanych z organizacją kursu, proszę o kontakt :[email protected] j.edu.pl

Dr hab. Krzysztof GuczalskiES34sk Seminarium ze współczesnej filozofii muzyki

68

Prerekwizyty: Alternatywnie: 1. ES12 (Kurs „Filozofiamuzyki”) lub 2. uczestnictwo w studiach II lub III stopnia(tzn. studenci studiów magisterskich i doktoranci sązwolnieni z warunku 1.) lub 3. zgoda prowadzącego.

Semestr: letni (30 godz. seminarium)Warunki zaliczenia: Aktywne uczestnictwo w zajęciach (dyskusja na temat zadanych lektur), referat oraz praca pisemna.3 punkty ECTS

Do XIX wieku filozofia muzyki uprawiana była jedyniesporadycznie, niejako przy okazji i na marg inesie rozważańfilozoficznych na inne tematy. W wieku XIX nastąpiło ożywienierefleksji nad muzyką, między innymi na skutek daleko idącychprzemian w jej rozumieniu (powstanie muzyki absolutnej), ciąglejednak była ona częściej udziałem filozofujących krytykówmuzycznych (np. Eduard Hanslick) niż filozofów. Sytuacja ta uległazmian ie w drugiej połowie XX wieku. Nastąpiła wtedy daleko idącaprofesjonalizacja i specjalizacja tej dziedziny, zwłas zcza w ramachfilozofii anglo-amerykańskiej. Szereg estetyków – takich jak np.Peter Kivy, Jerrold Levinson, Stephen Davies, Malcolm Budd czyAaron Ridley – uczyn iło muzykę dziedziną swojej głównejspecjalizacji, a niektóre ich publikacje – jak np. The Corded Shell.Reflections on Musical Expression Petera Kivy’ego (1980) –uzyskało już w międzyczasie status pozycji klasycznych.

Do typowych zagadnień filozofii muzyki (por. opis kursu ES12),które nadal są dyskutowane, dołączyło szereg bardziejszczegółowych, jak np. spór na temat emotywistycznej versuskogn itywistycznej percepcji znaczeń emocjonalnych muzyki,pytanie, czy opisy muzyki w terminach emocjonalnych sąwyłączn ie metaforyczne, czy też może odnoszą się do pewnychistotnie przysługujących muzyce własności, kwestia, czy poodrzuceniu klasycznej teorii ekspresji z przełomu XIX i XX wiekumożna interpretować ekspresywność muzyki jako ekspresjęfikcyjnego podmiotu i wiele innych.

Celem seminarium jest wprowadzenie uczestników w tęwspółczesną, żywiołowo się rozwijającą dyskusję nad szereg iemzagadnień filozofii muzyki. Będzie ono mogło stanowić podstawę izachętę dla wyboru filozofii muzyki jako tematu pracymagisterskiej. Seminarium będzie opierać się na lekturze i wspólnejdyskusji na temat wybranych tekstów spośród tych podanych wspisie literatu ry . W każdym roku akademickim podstawąseminarium będzie lektura innych tekstów, zgodnie z zasadą kursu,który może być kontynuowany.

Uczestnicy muszą dysponować przynajmniej średnią, biernąznajomością języka angielskiego, bo przedmiotem lektury będąrównież teksty nieprzełożone na język polski.


Dr Jakub PetriES35 Estetyka per formatywna przestrzeni miejskiej

Prerekwizyty: _

69

Semestr: letni (60 godz., wykład z elementami konwersatorium)Warunki zaliczenia : Egzamin pisemny, egzamin ustny, aktywność na zajęciach i/lub referat6 punktów ECTS

Kurs poświęcony jest estetycznym aspektom działań ocharakterze performatywnym, które podejmowane są w obrębiewspółczesnej kultury miejskiej. Studenci otrzymują wiedzę na tematteoretycznych propozycji dających podstawy do rekonstytucjidoświadczenia estetycznego w przestrzen i miejs kiej, autorstwa min .Johna Deweya, Arnolda Berleanta, Richarda Shustermana i ErykiFischer – Lichte. Zapoznają się z dyscyplinami o charakterzeperformatywnym uprawianymi w przestrzeni miejs kiej, zarównobędącymi już przedmiotem namysłu estetycznego takimi jak graffit ia także stosunkowo nowymi lub nie objętymi do tej pory estetycznąrefleksją jak urban explorations, architekturamobilna/prowizoryczna czy parkour. Zapoznają się z towarzyszącąowym zjawiskom sferą działań medialnych, znajdu jącą swój wyrazw dokumentalnych produkcjach filmowych, fotografii iblogosferze.

Kurs prowadzony jest w sieci, w środowisku otwartym,w Academia Electron ica, w Second Life. Forma zajęć pozwala, byw kursie, który zazwyczaj realizowany jest w ramach jednejuczelni, mogli uczestniczyć studenci z różnych ośrodkównaukowych w Polsce, jak i studenci przebywający na stypendiachzagranicznych. Kurs jest skierowany do studentów studiówpierwszego i drug iego stopnia oraz dla doktorantów, jak również dlaws zystkich zainteresowanych przedstawianą problematyką. Zajęciazostają przen iesione do sieci, do elektron icznej, graficzniewykreowanej sali wykładowej w Second Life, stąd uczestnictwo wzajęciach łączy się z posiadaniem awatara w Second Life.Zg łoszen ia proszę kierować na adres: [email protected]

Wykład jest prowadzony głosem, w systemie synchronicznym, zudziałem słuchaczy na czacie pisanym. Wsparty jest prezentacjąmult imedialną pokazywaną na ekranie wykreowanym w AcademiaElectronica, a także materiałami z sieci. Po wykładzie prowadzonajest dyskusja. Kurs jest otwarty dla studentów z innych Uczelni,stąd ma charakter ogólnopolski.

Konsultacje odbywają się w środy, w Academia ElectronicaZajęcia podzielone zostaną na dwie części. W ramach pierws zej

z nich nacisk położony zostanie na wprowadzenie kategoriiperformatywności w kontekst estetyki współczesnego miasta. Wdrugiej części zajęć przedmiotem analiz będą konkretne typydziałań oraz dyscyplin perfo rmatywnych cechujących wspó łczesnąprzestrzeń miejską.

Ku performatywnej estetyce miasta:1. Doświadczenie estetyczne w przestrzen i miejs kiej, tradycja i

współczesność. Czy(m) jest filozofia miasta?2. O potrzebie rekonstytucji. Teoretyczne podstawy

przewartościowania stosunku człowieka do przestrzeni miejskiej3. Somatyka miasta. Ciało-umys ł w przestrzeni miasta4. Czym jest działalność performatywna? Permormatywność

poza performansem 5. Kategoria gry w kontekście performatywności

70

6. Czy estetyka codzienności może mieć charakterperformatywny?

7. Self Fashioning – estetyka codzienności czy estetyka czegobądź? Dyskusje wokół koncepcji estetycznej autokreacji

Performatyka miasta:8. U podstaw współczesnej kultury ulicy : graffit i9. U podstaw współczesnej kultury ulicy : hip-hop10. Architektura mobilna i prowizoryczna. Tymczasowość

zamieszkiwan ia11. Urban Exp lorations. Kontemplując tkankę miasta12. Gry uliczne. Pamięć historii. 13. Le parkour14. Skateboarding 15. Jibbing

Literatura:Berleant Arnold, Prze-myśleć estetykę, 2008 ( fragm )Fisher Lichte Erika, Estetyka perfo rmatywności, 2008 (fragm)Kerouac Jack, W drodze, 1993Kolankiewicz Leszek red. Antropologia Widowisk, 2008

(fragm)Petri Jakub, Fenomen japońskiej architektury prowizorycznej,

w: Studia z Architektury Nowoczesnej 4, 2011Rewers Ewa, Post – Polis. Wstęp do filozofii ponowoczesniego

miasta, 2005 ( fragm )Saito Yuriko, Everyday Aesthetics, 2007, ( fragm )Schechner Richard , Perofrmatyka (fragm), 2006 Shusterman Richard , Estetyka Pragmatyczna i doświadczenie

nieobecności miejskiej, w: Kultura Współczesna, 2004, nr 1Shusterman Richard, Performing Life. Aesthetics Alternatives

for the Ends of Art, 2000 ( fragm )Sinclair Brian , Urban Japan, Considering Homelessness,

Categorizing Shelter and Contemplat ing Culture, w: www.aia.orgSzarecki Artur, Somatyka Miasta, w Kultura Miasta 2008, nr 1Vitale Francesco, Jacques Derrida an the Polit ics of

Arch itecture, 2009 / w: nictoglobe.com / Frict ion Research 3 Wilkoszewska Krystyna, Sztuka jako rytm życia. Rekonstrukcja

filozofii sztuki Johna Deweya, 2003 ( fragm )

Przykładowe media:Pub lic Blue, Anke Haarman, film dok,Dogtown & Z-Boys, Stacy Peralta, film dokWholetrain, Florian Gaag, film dokCorey Smith, Gut Shot, film dok

Dr hab. Andrzej J. NowakES36s Mona Lisa a matematyka – związki sztuki z nauką i techniką

Prerekwizyty: brakSemestr: letni (60 godz. seminarium)Warunki zaliczenia: Warunkiem zaliczenia jest przedstawienie

71

końcowego eseju o objętości ca 10 stron znormalizowanego maszynopisu. Przy ocenie brana jest pod uwagę aktywność podczas seminarium. Z pisania eseju zwalnia przygotowanie i poprowadzenie jednego spotkania – rzecz jasna przy pomocy i pod kontrolą głównego prowadzącego 6 punkty ECTS

Celem kursu jest przedstawienie w oparciu o materiałhistoryczny argumentów na rzecz tezy Charlesa S. Peirce’a, w myślktórej zasady tworzenia fikcji artystycznej nie sytuują sztuki naantypodach nauki.

W wyniku zajęć student powin ien:● poznać podstawowe wiadomości z zakresu h istorii sztuki i

teorii sztuki● poznać podstawowe konstrukcje matematyczne

wykorzystywane efektywnie w konstrukcjach artystycznych(współczynnik Fi, krzywa logarytmiczna, fraktale itp.

● poznać podstawowe teorie filozoficzne, kładące nacis k naracjonalne podstawy twórczości artystycznej.

Dr Jakub PetriES37 Estetyka Transkulturowa Dalekiego Wschodu

Prerekwizyty: brakSemestr: letni (30 godz. wykład z elementami konwersatorium)Warunki zaliczenia: Egzamin ustny, referat / praca pisemna prezentacjamultimedialnaĆwiczenia zakończone są zaliczeniem z oceną opartą na aktywności i przyswojonej wiedzy oraz ocenie pracy semestralnej lub prezentacji multimedialnej. Całość kursu zwieńczona jest egzaminem ustnym. Egzamin poprawkowy również w formie ustnej. 3 punkty ECTS

W ramach wykładów omówione zostaną trzy grupy zagadn ień:1. Zarysowanie tła dyskusji oraz wprowadzenie w zagadnienia

związane z tzw. transkulturową koncepcją kultury. Omówionazostanie min , klasyczna definicja kultury J.G Herdera, ujęcie S.Hunt ingtona, propozycje definicji interkulturowych oraz koncepcjatranskulturowa autorstwa Wolfganga Welscha.

Część druga i trzecia poświęcone zostaną badaniomtranskulturowym dotyczącym estetyki Chin i Japonii.

2. Wykłady w tej części koncentrować się będą wokół estetycznej kategorii „doświadczeniah. Wątki, charakterystyczne

dla chińskiej myśli filozoficznej, omówione zostaną przedews zystkim w kontekście nawiązań ze strony pragmatyzmuamerykańskiego. (Roger Ames, Richard Shusterman). Perspektywapragmatyczna (Satoshi Higuchi, Richard Shusterman), towarzyszyćbędzie również omówieniu japońskich teorii, podkreś lającychistotną rolę somatycznego aspektu w dziedzinie doświadczenia(tzw. koncepcje body-mind), (min. Nishida Kitaro , Yuasa Yasuo).

3. Ostatnia, trzecia część kursu, poświęcona będzietranskulturowym badaniom odnoszącym się do materii chińskiej ijapońskiej sztuki. Wykłady koncentrować się będą głównie wokół

72

sztuk przestrzennych: zwłaszcza arch itektury, w tym sztukiogrodów (Charles Jencks, Ching – Yu Chang, Okakura Kauzo,Wolfgang Welsch)

W ramach towarzyszących wykładowi ćwiczeń, omawiane będąteksty analizu jące zagadnienia szczegółowe z zakresu kursu.Analizie tekstów towarzyszyć będą referaty studentów i prezentacjemult imedialne.

Lektu ry obowiązkowe:Kubiak Ho-Chi Beata, Estetyka i sztuka japońska, Kraków, 2010Keene Donald , Estetyka japońska, w: Estetyka japońska.

Antologia. T.1, Kraków, 2001

Lektu ry uzupełniające:Ames Roger, Confucianism and Deweyan Pragmat ism: A

Dialogue, (fragm), Journal of Chinese Philosophy, vol.30, issue 3-4, 2003Ching-Yu Chang, Japońskie pojęcie przestrzeni, w : Estetyka

japońska. Antologia. T.1, red. Krystyna Wilkoszewska, Kraków,2001

Gawryszewska J. Beata, Estetyka przestrzeni wejsciowej domu iogrodu, na przykładzie przestrzeni egzystencjalnej w Europie i wAzji, w: Estetyka transkulturowa, red. Krystyna Wilkoszews ka,Kraków, 2004

Jencks Charles, Znaczenie chińskiego ogrodu, w: Estetykachińska. Antologia, red.Adina Zemanek, Kraków, 2007

Kozyra Agnieszka, Filozofia nicości Nishidy Kitaro, (fragm),Warszawa, 2007

Kubiak Ho-Chi, Beata, Mishima Yukio. Estetyka klasyczna wprozie i dramacie 1941- 1960, (fragm), Kraków, 2004

Kuki Shuzo, Struktura Iki, Estetyka japońska. Antologia. Tom3. Estetyka życia i piękno umierania, red Krystyna Wilkoszewska,Kraków. 2005

Okakura Kakuzo, Księga herbaty, (fragm),Warszawa, 1986Shusterman Richard , Estetyka pragmatyczna oraz myśl

azjatycka, w: Estetyka transkulturowa, Kraków, 2004Tan izaki Jun'Ichiro, Pochwała cienia, w: Estetyka japońska.

Antologia. Tom 3. Estetyka życia i piękno umieran ia, red. KrystynaWilkoszewska, Kraków 2005

Welsch Wolfgang, Tożsamość w epoce globalizacji –perspektywa transkulturowa, w: Estetyka transkulturowa, red.Krystyna Wilkos zewska, Kraków, 2004

Welsch Wolfgang, Sztuka wykraczająca poza gran ice ludzkie.(część 2: Sztuka Azjatycka) w: Welsch Wolfgang, Estetyka pozaestetyką, Kraków, 2005

Prof. Dr hab. Krystyna WilkoszewskaDr Jakub Petri

ES38 Estetyka urbanistycznaPrerekwizyty: Estetyka – kurs podstawowy

Semestr: zimowy (30 godz., Wykład elementami konwersatorium i

73

warsztatów)Warunki zaliczenia: Egzamin ustny / uczestnictwo w cyklu warsztatów / ocena pracy końcowej 3 punktów ECTS

Zajęcia podzielone są na dwie części. W ramach pierwszej znich studenci uczestniczą w wykładach i ćwiczeniach w InstytucieFilozofii. W części drugiej studenci, wraz ze studentami ASP,architektury oraz socjologii uczestniczą w interdyscyplinarnychwarsztatach, któ rych celem jest stworzenie konkretnego projektuarchitektonicznego lub urbanistycznego.

Tematy, które będą przedmio tem wykładów i ćwiczeń w ramachczęści p ierwszej:

1. Wprowadzenie w zagadnienia związane z estetykąurbanistyczną

2. Teoretyczne podstawy doświadczenia estetycznego wprzestrzeni miejskiej

3. Inter / Transkulturowe relacje kulturowe w kontekścieprzestrzeni miejs kiej. Omówienie transkulturowego kontekstudoświadczenia estetycznego w przestrzeni miejskiej

4. Architektura transhumanistyczna5. Perfo rmatywność a współczesna przestrzeń miejska6. Architektura temporalna.

W części drugiej studenci realizują zadany projekt badawczy razemze studentami innych kierunków. Warsztaty odbywają się wpracowniach Wydziału Wnętrz krakowskiej ASP.

Literatura:Welsch Wolfgang, Architektura transhumanistyczna, Fisher Lichte Erika, Estetyka perfo rmatywności, 2008 (fragm)Petri Jakub , Fenomen japońskiej architektury prowizorycznej,

w: Studia z Architektury Nowoczesnej 4, 2011Rewers Ewa, Miasto – Twórczość, Wykłady Krakows kie,

Kraków, 2010Sinclair Brian, Urban Japan, Considering Homelessness,

Categorizing Shelter and Contemplat ing Culture, w: www.aia.orgPrzykładowe media:Brasil. No Longer a Dream. Film dokKowloon. Film dok

Dr hab. Krzysztof GuczalskiES39 Philosophy of MusicSummer semester (60 teaching hours: lecture and discussion classes)Grading format: 1. Alternatively written essay or a test of the knowledge of musical compositions presented in the course, 2. written exam.12 points (ECTS)

The course is devoted to the overview of the philosophicalreflect ion on music, starting with Pythagoras, Plato and Aristotle.The important point in this historical survey will be the 19th centurywhen the philosophical discussion about music has been intensified,first in the romantic philosophy (especially in the work of Arthur

74

Schopenhauer) and then in the famous d ispute between theformalist , Eduard Hanslick and the advocates of program music.

On the basis of more recent theories of the 20th century someclassical problems of music philosophy will be discussed, as e.g. thenotion of musical mean ing, the relationship between mus ic andlanguage, expression and emotion, form and content in music,ontology of music and the like.

In add it ion, a part of the course will be devoted to the overviewof the basic canon of musical literature in the European tradition:from Palestrina, through Bach, Mozart and Beethoven, to Debussyand Strav insky. This will be achieved by listening to the chosen,representative examples of musical compositions.

Literature:Fub ini, Enrico, The History of Music Aesthetics (chosen

chapters, to be given in class).Plato, The Republic, book III, VII (especially 529-531).The Laws, book II, III.Aristotle, The Politics, book VIII.Schopenhauer, Arthur, The World as Will and Idea, vol. I: § 52,

vol. II: chapter 39.Hanslick, Eduard, 1903, On the Musically Beautiful (especially

chapters I – III).Langer, Susanne K., Philosophy in a New Key, chapter VIII: On

Significance in Music.

Dr hab. Michał OstrowickiES40s Sztuka i estetyka XX wieku

Prerekwizyty: -Semestr letni, seminarium 30 g. kurs zdalny na platformie UJ, „Pegaz”.Warunki zaliczenia: esej egzamin ustny, test.6 punktów ECTS

Celem kursu jest przedstawien ie i omówienie z perspektywyfilozoficznej sztuki nowoczesnej, powstającej od początku XXwieku. Studentki/studenci zapoznają się z teoriami estetycznymi iprzykładami dzieł sztuki XX wieku oraz zyskują wiedzę w jakisposób teorie estetyczne mogą posłużyć przy opisie, ocenie lubkrytyce sztuki. Poruszane zagadnienia prezentowane są wnawiązan iu do takich pojęć jak konceptualizm, nowość,oryginalność, krytycyzm. Pod uwagę bierze się kształtowaniesztuki na tle kolejnych nurtów artystycznych, takich jak futuryzm,dadaizm, abstrakcjonizm, surrealizm, pop-art, konceptualizm,body art, industrializm, sztuka krytyczna, jak również wpływu nasztukę zjawisk pozaartystycznych, np. techniki, kultury masowejlub mediów. Uwzględnia się znaczenie procesu twórczego iodbioru oraz możliwość wartościowania dzieł sztukiwspółczesnej.

ES99 Wykład monograficzny z estetyki Prerekwizyty: ES01p

75


filozofii w siedzibie Instytutu; wymaga zadeklarowania na KARCIEZGŁOSZENIA KURSÓW MONOGRA FICZNYCH.

ES00 Wykład pozainstytutowy z estetykiPrerekwizyty: ES01p

Tematyka wg mery to rycznie umotywowanego zgłos zeniastudenta. Podjęcie takiego kursu wymaga akceptacji dyrektora ds.dydaktycznych IF. Kurs może być wysłuchany na innym kierunkuWydziału Filozoficznego , dowolnym innym wydziale UJ, a nawetna innej uczelni.

76

Filozofia społeczna i polityczna


Prof. dr hab. Justyna MiklaszewskaDr Jakub Szczepański

FS02p Historia filozofii politycznejPrerekwizyty: RO01p

Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: praca pisemna, egzamin pisemny6 punktów ECTS

Kurs poświęcony prezentacji oraz analizie głównych stanowiskz zakresu filozofii politycznej. W toku kursu przedstawione zostanąkoncepcje polityczne filozofów starożytnych jako stanowiące punktwyjścia dla późniejszych stanowisk, problemy nowożytnej filozofiipolitycznej oraz problematyka współczesnych kierunków filozofiipolitycznej w tym filozofii najnowszej.

Szczegółowy wykaz zagadnień:1. Przegląd głównych stanowisk i metod filozofii politycznej.2. Platon i Arystoteles - początki filozofii politycznej 3. Chrześcijańska filozofia polityczna: św. Augustyn, św.

Tomasz z Akwinu4. Renesansowe utopie (T. More, F. Bacon, T. Campanella);

reformacja; realizm polityczny (N. Machiavelli)5. Nowożytna szkoła praw natury: T. Hobbes, H. Grocjusz, J.

Locke 6. Filozofia polityczna Oświecenia: teoria umowy społecznej

(Rousseau); liberalizm A. Smitha; 7. Filozofia polityczna I. Kanta8. Historiozofia Hegla i jej kontynuacje (K. Marks i socjalizm). 9. Liberalizm i konserwatyzm (E. Burke, A. de Tocqueville , J.

S. Mill)10. Koncepcje wspó łczesnego liberalizmu ( I. Berlin , K. Popper,

F.A. Hayek), 11. Niemiecka myśl polityczna (C. Schmitt, H. Arendt, J.

Habermas )12. J. Rawls – teoria sprawiedliwości społecznej 13. Libertarian izm i komunitaryzm14. Kos mopolityzm i sprawiedliwość globalna15. Współczesne teorie demokracji: teoria wyboru publicznego,

demokracja deliberatywna, demokracja i prawa człowieka.

77

Dr hab. Piotr Bartula FS18 Anatomia społeczeństwa politycznego i konsumpcyjnego

Prerekwizyty: FS01pSemestr: zimowy i letni (90 godz. – 60 godz. wykład+ 30 godz. ćwiczenia)Warunki zaliczenia: esej i egzamin ustny6 punktów ECTS

Wykład koncentruje się wokół polskiej i zachodniej filozofii polityki i społeczeństwa w kontekście jej znaczen ia dla zrozumieniasporów ideowych czasów obecnych w ich związku z szeroko rozumianą praktyką społeczną. Idee filozoficzne są przedstawiane jako realne siły tkwiące we wnętrzu społecznego Polis, uruchamiające przemiany w gospodarce, prawie i realnej polityce.

Na wykładzie omawiane będą następujące zagadnienia: 1. Filozofia pieniądza2. Etyka i ekonomia – wzajemne relacje3. Rządy prawa w gospodarce4. Zagadnienie sprawiedliwości społecznej5. Handel i walka6. Wolność gospodarcza i prawo7. Własność jako prawo i jako funkcja społeczna8. Spory wokół kapitalizmu, „człowieka ekonomicznego”

i „niewidzialnej ręki”9. Pojęcia wroga i sojusznika10. Utop ia, polityka i ekonomia11. Ekonomiczna teoria winy i kary 12. Kto jest suwerenem?13. Dylematy wokół liberalizmu i socjalizmu14. Wolny rynek a dostęp do dóbr o wysokim stopniu ryzyka:

hazard, broń, narkotyki, usługi medyczne.

Prof. dr hab. Justyna MiklaszewskaFS27sk Współczesne teorie sprawiedliwości

Prerekwizyty: FS01p lub FS02pSemestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium)Warunki zaliczenia: Obecność na zajęciach, aktywny udział w dyskusjach, wygłoszenie przynajmniej 1 referatu i praca pisemna o objętości 5 - 10 stron znormalizowanego tekstu. Treść, termin i wymagana literatura uzgadniane są indywidualnie z prowadzącym 6 punktów ECTS

W ramach seminarium w 2015/16 roku dyskutowany będzieproblem: Demokracja a religia; przy czym demokracja ujętazostanie jako typ ustro ju politycznego i model ku ltury, w związku zkoncepcjami sprawiedliwości społecznej głoszonymi wewspółczesnej filozofii politycznej. Rozważana będzie rola relig iioraz wartości kulturowych w formowaniu sprawied liwego państwa

78

liberalno-demokratycznego w koncepcjach Johna Rawlsa, Amarty iSena i Marthy Nussbaum. Omawiane będą następnie polemicznewobec tych teorii koncepcje Charlesa Taylora i Richarda Rorty’ego.Dyskutowane będą też problemy religii i tradycji jako czynnikówpolitycznej stabilizacji lub modern izacji istniejących instytucjipolitycznych oraz ich ro la w kształtowaniu światowego pokoju, wujęciu Samuela Huntingtona. Analizowane będą fragmenty dzieł: J.Rawls a (Liberalizm polityczny), A. Sena (Identity and Vio lence),M. Nussbaum (The New Relig ious Intolerance) , S. Huntingtona(Zderzen ie cywilizacji), Ch . Taylora (Nowoczesne imaginariaspołeczne), R. Rorty’ego i G. Vattima (Przyszłość relig ii).


Dr hab. Michał Bohun FS28 Anarchia, państwo, teokracja. Z dziejów myśli rosyjskiej

Prerekwizyty: HF55 lub FS01p lub FS02pSemestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia)Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny6 punktów ECTS

Kurs poświęcony jest prezentacji wybranych wątków sporuo państwo i z państwem w przedrewolucyjnej Rosji. Rozważanebędą stanowiska obrońców różnych form życia państwowego, jakteż anarchistycznych wrogów państwa jako takiego.

Wykłady i ćwiczenia obejmować będą między innyminastępujące zagadn ienia: Rewolucyjny etatyzm dekabrystów.Słowianofilstwo rosyjskie: od relig ijnego anarchizmu doimperializmu państwowego. Państwo w rosyjskiej myśli liberalnejXIX wieku . Rewolucy jny anarchizm Michała Bakun ina.Narodnictwo rewolucyjne, legalne, relig ijne. Anarchizm etycznyLwa Tołstoja. Kontrrewolucyjni apologeci państwa: KonstantyPob iedonoscew, Konstanty Leontjew, Lew Tichomirow.Włodzimierz Sołowjow: od liberalnej teokracji do liberalnegopaństwa prawa. Anarchokomunizm Piotra Kropotkina. Rosyjscyfilozofowie relig ijn i w sporze z Tołstojem i samodzierżawiem.Marksizm, anarchizm, leninizm.

Prof. dr hab. Justyna MiklaszewskaFS29 Etyka wolnego rynku

Prerekwizyty: pomocne, chociaż nieobowiązkowe byłobyzaliczenie podstawowego kursu z etyki, jak równieżpodstawowa wiedza z zakresu filozofii polityczneji społecznej

Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia)Warunki zaliczenia: egzamin pisemny, aktywny udział w zajęciach (referat lub prezentacja, praca pisemna) udział w forum dyskusyjnym na Pegazie6 punktów ECTS

Tematem kursu jest zarysowanie podstaw filozoficznych

79

gospodarki rynkowej, ze szczególnym uwzględnieniem problemówetycznych związanych z funkcjonowaniem współczesnego b iznesu.Omawiane są zagadnienia teoretyczne: etyka a problemkonkurencji, etyczne koncepcje własności, jak również kwestiepolityki bieżącej: społeczna odpowiedzialność korporacji, ko rupcja,etyka zawodowa, a także współczesny kryzys ekonomiczny iproblem sprawiedliwości globalnej.

Zajęcia prowadzone są w formie wykładów oraz dyskusji nadwybranymi przykładami z elementami zdalnego nauczania poprzezplatformę Pegaz.

Dr Jakub SzczepańskiFS31sk Konwersatoriom z myśli politycznej Immanuela Kanta

Prerekwizyty: FS02p, HF04pc, bierna znajomość j.angielskiego

Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium)Warunki zaliczenia: jeden referat na semestr, aktywny udział w zajęciach6 punktów ECTS

Tegoroczne konwersatorium będzie kontynuacją zeszłorocznego,poświęconego koncepcji „po lityki prowizorycznej”. Efektemprzeprowadzonych analiz jest zmiana głównego zagadnienia, jakimstanie się „teoria zmiany politycznej”. W ramach prowadzonychdyskusji, podjęta zostanie tematyka dotycząca dwóch głównychzagadnień w ramach wspomnianej teorii. Po pierwsze: Kantowskiejteleo logii jako teorii dotyczącej świata istot żywych . Zagadnienie tojest kontynuacją teorii metamorphosis H. Williamsa. Z drug iejstrony, kontuzjowany będzie namysł nad prawem prowizorycznym iprzyzwalającym, jako modelem przemiany politycznej w sensiezasady. Obydwa te zagadnienie dają w efekcie całość teorii Kanta,która jako taka, będzie wymagała jeszcze połączenia na podstawiezasad określających jej ogólne warunki.

Literatura:1. Kant Dzieła zebrane t. IV, V, VI2. Ellis Elisabeth, (ed.) Kant's Polit ical Theory,

Interpretations and Applications, Pennsylvania 20123. Ellis Elisabeth, Kant's Po litics , Provisional Theory for an

Uncertain World, New Haven, London, 20054. Ellis Elisabeth, Provisional Po litics , Kantian Arguments in

Policy Context , 20085. Heather Roff, Global Justice, Kanta and the Responsib ility

to Protect, Routledge 2013

FS99 Wykład monograficzny z filozofii społecznejPrerekwizyty: FS01p lub FS02p


filozofii w siedzibie Instytutu; wymaga zadeklarowania na KARCIEZGŁOSZENIA KURSÓW MONOGRA FICZNYCH.

80

FS00 Wykład pozainstytutowy z filozofii społecznejPrerekwizyty: FS01p lub FS02p

Semestr: _Tematyka wg merytoryczn ie umotywowanego zg łoszenia


81

Różne

W ciągu studiów magisterskich pięcioletnich i czteroletnichnależy uzyskać co najmniej 12 punktów ECTS za kursy podstawowe(należące do kanonu). Liczba punktów za kursy na studiachstacjonarnych I i II stopnia podana jest w tabelach.

Dr hab. Katarzyna Kijania-Placek RO01pb Wstęp do filozofii

Prerekwizyty: _Semestr: zimowy (60 godz.)Warunki zaliczenia: zaliczenie z ćwiczeń i egzamin pisemny6 punktów ECTS

Obok wstępnego omówien ia podstawowych działów filozofiii najważniejszych pytań na jakie filozofia stara się znaleźćodpowiedź, głównym zadaniem kursu jest wyjaśnieniepodstawowych narzędzi semiotycznych i metodologicznychwarsztatu pracy filozofa. Nacisk położony zostanie na typyrozumowań przeprowadzanych w języku naturalnym jak i na ichpoprawność, rodzaje defin icji stosowanych w pracachfilozoficznych i kryteria ich poprawności, krytyczną analizę tekstówfilozoficznych. Narzędzia semiotyczno-logiczne zostanąprzedstawione na przykładach ich faktycznych zastosowań wrozumowaniach filozoficznych.

Prof. dr hab. Jacek FilekRO04sk Seminarium etyczno-antropologiczne

Prerekwizyty: ON01p lub HF04pSemestr: zimowy i letni (60 godz.)Warunki zaliczenia: dwa referaty6 punktów ECTS

Seminarium poświęcone jest analizie najbardziej znaczącychtekstów filozofii XIX i XX wieku, sytuujących się w po luwyznaczonym przez takie dyscypliny filozoficzne jak ontologiaczłowieka, filozofia egzystencji, etyka filozoficzna, aksjologia.

Dr hab. Anna WójcikRO17 Filozofia chińska

Prerekwizyty: brakSemestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: - zaliczenie ćwiczeń na podstawie obecności, przygotowanego referatu i aktywnego uczestnictwa w zajęciach · egzamin ustny, w terminie „0”w ostatnim tygodniu przed sesją egzaminacyjną oraz dwa ustawowe terminy w sesji egzaminacyjnej 6 punktów ECTS

82

Program kursu:-podstawowy obraz świata Księga przemian (Yijing) - klasyczny konfucjanizm obejmujący filozofie Czteroks ięgu

konfucjańskiego (Sishu): Dialogi konfucjańskie (Lunyu), WielkaNauka (Daxue), Doktryna Środka (Zhongyong), Księga Mencjusza(Mengzi)

- klasyczny taoizm obejmujący naukę Laozi i Zhuangzi- szkoła altruistów (Mojia), - szkoła prawników (Fajia), - buddyzm chiński szkó ł: tiantai, huayan, weishi i chan- neokonfucjanizm: kos mologia Zhou Dunyi, filozofia braci

Cheng, racjonalna synteza nauk filozoficznych Zhuxi i filozofiaumysłu Wang Yangminga

Literatura obowiązkowa: M.Carrithers, BuddaF. Jullien , Drogą okrężną i wprost do celu – strategie sensu w

Chinach i Grecji, JeeLoo Liu, Wprowadzenie do filozofii chińskiejA.I.Wójcik, Filozoficzne podstawy sztuki konfucjańskiej. Źródła

przedhanowskie.; rozdział 1, 2 Literatura uzupełniająca:Filozofia Wschodu, tom 1 (red. Beata Szymańska), tom 2 (red.

Marta Kudelska),Feng Youlan, Krótka historia filozofii chińskiej,Xingzhong Yao, Konfucjanizm. Wprowadzenie Laozi, Ks ięga dao i de z komentarzami Wang Bi, Zhuangzi, Prawdziwa Księga Południowego kwiatu, Dialogi konfucjańskieG.C.Chang , Buddyjska nauka o całości istnienia,Stęp ień Mateusz, Spór konfucjan istów z legistami,

Prof. dr hab. Józef Lipiec RO23 Aksjologia


Kurs realizowany w ramach e-learningu

Pojęcie wartości. Historyczny przegląd teorii wartości: myślgrecka, średniowiecze, pozytywizm, transcendentalizm,fenomenologia i in. Tradycyjna filozofia wartości (jako suma etyki,estetyki i teorii prawdy) a zintegrowana, autonomiczna aksjologianowoczesna. Ontolog ia i epistemologia wartości. Problem istnieniawartości. Spór między subiektywizmem, obiektywizmem iabsolutyzmem. Lokalizacja i sposób istnienia (realizm, idealizm,intencjonalizm). Relacjonizm aksjologiczny. Istota wartości a sensdziedzin wartości i walorów poszczególnych. St ruktura aksjosferyi hierarchia wartości. Wartości dodatnie i ujemne (antywartości).Wartości egzystencjalne, esencjalne i ornamentalne. Człowiek jakopodmiot wartości. Wartości konstruktywne i destruktywne. Pozna-

83

nie, odbiór, wybór i poszukiwanie wartości. Tworzenie wartości.Współczesne dylematy aksjologiczne w świetle analizy wybranychwartości (życia, piękna, sprawiedliwości, wolności, sprawności,prawdy, szczęścia, miłości i in.)

Prof. dr hab. Marek Drwięga RO27 Wprowadzenie do filozofii człowieka

Prerekwizyt: zaliczenie I roku studiów Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia), kurs odbywa się co 2 lataWarunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny6 punktów ECTS

Celem kursu jest analiza wybranych autorów poruszającychproblemy filozofii człowieka. Do takich zagadnień należą międzyinnymi pytania: o bytową strukturę człowieka, o jego miejscew świecie, o to, co wyróżnia go jako osobę. Pojawiają się takżekwestie dotyczące relacji jaka istnieje między świadomościąa ciałem, zagadnien ie cielesności, problem tożsamości osobowej,relacji intersubiektywnej, podmiotowości, wolności, śmierci, itd.Wśród rozważanych autorów pojawią się m. in. Platon, Arystoteles,św. Augustyn, Tomasz z Akwinu, Kartezjusz, Locke, Kant,Kierkegaard, Nietzsche, Freud, Heidegger, Scheler, Jaspers,Merleau-Ponty, Ricoeur, Foucault, Levinas, Ch . Tay lor.


Dr hab. Marcin Karas, prof. UJRO32sk Trwałość i zmiana - starcie historiozofii chrześcijańskiej i oświeceniowej w XIX i XX wieku.

Prerekwizyty: RO01Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium)Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny6 punktów ECTS

Seminarium z zakresu historii idei będzie obejmowało wybranezagadnienia trwałości i zmiany w kulturze w oparciu o refleksjęfilozofii, historii i filozofii dziejów. Badane będą problemy kryzysucywilizacji i przemian religijnych w XIX i XX wieku w EuropieZachodniej. Dyskutowane będą teksty źródłowe, w tymniepublikowane materiały dotyczące problematyki historiozoficznej.


Dr Maciej SmolakRO39 Teoria przyjaźni u Arystotelesa

Prerekwizyty: brakSemestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia)Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny6 punktów ECTS

84

Celem kursu jest prezentacja Arystotelesowskiej koncepcjiprzyjaźni. Główne zagadnien ia: definicja przyjaźn i – różnestanowiska, warunki przyjaźn i, typy przyjaźni, cechy przyjaźniutylitarnej, hedonicznej, wartościowej moraln ie, przyjaciel jakodrugie „ja”, prawdziwy i fałszywy „samolub”, egoizm a przyjaźń(różne typy egoizmu), szczęście a przy jaźń .

Tematyka:Znaczenie terminów philein, eran, stergein, agapan.Przedstawien ie problemów związanych z zagadnien iem

przyjaźni w oparciu o 8.1 Etyki nikomachejs kiejZagadnienie homonimiczności – różne typy homonimów,

wyróżnienie trzech typów przyjaźni – utylitarnej, hedonicznej,wartościowej moraln ie i przedstawienie różnych typów związkówpomiędzy nimi, zagadn ienie życzliwości, definicja przyjaźni wEtyce eudemejs kiej i Etyce nikomachejskiej.

Prezentacja różnych poglądów n/t definicji przy jaźn i:Fortenbaugh, Walker, Cooper, Irwin, Broadie, Price, Pakaluk,Owen.

Opis przyjaźni i jej okreś lenie na podstawie cechcharakteryzujących sposób odnoszenia się do samego siebie – woparciu o 9.4 Etyki nikomachejskiej

Charakterystyka działan ia dobroczynnego – w oparciu o 9.7Etyki nikomachejskiej

Prawdziwy i fałs zywy samolub (philautos) – w oparciu o 9.8Etyki nikomachejskiej

Koncepcja przyjaciela rozumianego jako inny ja (allos autos)Czy człowiek szczęśliwy potrzebuje przyjació ł – rekonstrukcja

trzech argumentów w oparciu o 9.9 Etyki nikomachejs kiej.Przedstawien ie argumentów na rzecz bezinteresowności i

egoistyczności przyjaźni wartościowej moralnieLiteratura podstawowa:Arystoteles , Etyka nikomachejska, Etyka eudemejskaArystoteles, wybrane fragmenty: Metafizyka, Fizyka,Kategorie, Topiki, O duszy, RetorykaLiteratura uzupełniająca:Adkins A.W.H. (1963), ‘Friendship’ and ‘Self-Sufficiency’ in

Homer and Aristotle, The Classical Quarterly, vol. 13, 30- 45.Bostock D. (2000), Aristotle’s Ethics, Oxford University Press.Cooper J.M. (1977), Aristotle on the Forms of Friendship,

Review of Metaphysics, vol. 30, 619-648Fraisse J.C. (1974), Ph ilia : La Notion d’Amitié dans la

Philosophie Ancienne, Paris, Vrin .Gauthier R.A. et Jolif J.Y. (1958), L’ Éthique à Nicomaque,

Tome I: Introduction et Traduction, Louvain , Pub licationsUniversitaires

Gauthier R.A. et Jolif J.Y. (1959), L’ Éthique à Nicomaque,Tome II: Commentaire, part. 1 et 2, Louvain, PublicationsUniversitaires

Gosling J.C.B. and Taylor C.C.W. (1982), The Greeks onPleasure, Oxford , Clarendon Press

Irwin T.H. (1981), Homonymy in Aristotle, Rev iew ofMetaphysics 34, 523- 544.

Konstant D. (1997), Friendship in the Classical World,

85

CambridgeKonstant D. (1996), Greek Friendship, A merican Journal of

Philology 117, 71-94.Owen G.E.L. (1965), Aristotle on the Snares of Ontology, in

New Essays on Plato and Aristotle, ed.,Bambrough R., London: Routledge & Kegan, 69-95.Owens J. (1951), The Doctrine of Being in the Aristotelian

Metaphysics. A study in the GreekBackground of Medieval Thought,

Prof. dr hab. Marek Drwięga, prof. UJRO41sk Seminarium z filozofii człowieka

Prerekwizyty: HF04p i RO27Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium)Warunki zaliczenia: udział w seminarium i dwa referaty6 punktów ECTS

Seminarium poświęcone będzie sporowi o podmiotowość wewspółczesnej filozofii.

Dr Maciej SmolakRO44 Dydaktyka filozofii

Prerekwizyty: brakSemestr: zimowy (90 godz.: 30 godz. wykł. i 60 godz. ćw.)Warunki zaliczenia: opracowanie jednego scenariusza lekcyjnego i egzamin pisemny6 punktów ECTS

Celem kursu jest przedstawien ie celów kształceniafilozoficznego, form i metod nauczania filozofii, technik przekazuwiedzy i kontrolowania wyników kształcen ia, zasad budowaniatestów.

Dydaktyka filozofii: dlaczego nauczać filozofii, czego nauczaćna lekcjach filozofii – podstawa programowa z filozofii, jak nauczaćfilozofii

Heurystyki jako techniki stymulacji twórczego myślenia, zasadyheurystyczne, ćwiczen ia i techniki rozwijające umiejętnościinterpersonalne, motywacyjne i intelektualne.

Gry dydaktyczne: statyczna, bibliograficzna, symulacyjnaDramaProgram „Filozofia dla dzieci”Pomiar – konstruowanie testu i zadań testowych: zadania

otwarte i zamknięteCo to znaczy być dobrym nauczycielem, typy nauczycieli:

Wykładowca, Mentor, Promotor, Trener, DydaktykTA O motywacjiProblemy wychowawcze w szkoleLiteratura:Ajdukiewicz K. (1964), Propedeutyka filozofii, Wars zawa,Analiza i Egzystencja (2009), nr 10,Dydaktyka filozofii u progu XXI wieku: problemy ogólne i

perspektywy (2002), red. Ewa Piotrowska, Janusz Wiśniewski,

86

Fundacji Humaniora, Poznań ,Dewey J. (1972) Demokracja i wychowanie. Wprowadzenie do

filozofii wychowania, tłum. Z. Doroszowa, Wrocław.Elwich B., Łagodzka A., Piłat R. (1996), Filozofia dla dzieci.

Informacja o programie, Warszawa,Filozofia. Edukacja interaktywna, metody, środki, scenariusze,

(2012), red. A. Pobojewska, Warszawa,Filozofia w szkole, Materiały pokonferencyjne (2003), praca

zbiorowa, Kielce,Jezio rska J. (2004), Wybrane metody nauczania i uczenia się,Joyce B., Calhoun D., Hopkins D. (1999), Przykłady modeli

uczenia się i nauczan ia, Warszawa.Kostera M., Rosiak A. (2005), Zajęcia dydaktyczne, Gdańsk.Lipman M., Sharp A.M., Oscanyana F. (1980),Philosophy in the Classroom, Philadelphia; wyd. polskie:

Lipman M., Sharp A.M., Oscanyana F. Filozofia w szkole, CODN,1997,

Meirieu P. (2003), Moralne wybory nauczycieli. Etyka ipedagogika, tłum. T. Grzegorczyk, Warszawa.

Metoda wars ztatowa w kształtowaniu umiejętnościinterpersonalnych (1996), praca zbio rowa, Warszawa,

Nęcka E. (1999) [różne wydania], Trening twórczości,Warszawa,

Nęcka E. (1996) TroP. Twórcze rozwiązywanie problemów,Warszawa,

Niemierko B. (1999), Pomiar wyników ks ztałcenia, Warszawa,Osborn A.F. (1959), Applied Imagination, New York:

Scribners’.Piotrowska E., Wiśniewski J. (2002), Dydaktyka filozofii,

Poznań,Probucka D., Olech A., Woźniczka M. (2001), Filozofowanie –

nowy wymiar edukacji, Czestochowa,Śleziński K. (2000), Zarys dydaktyki filozofii, Kraków,Szeja J.Z. (2001), Gry fabularne – nowe zjawisko kultury

współczesnej, WarszawaSzewczyk K. (1998), Wychowywać człowieka mądrego. Zarys

etyki nauczycielskiej, Wydawnictwo PW N, Wars zawa.

Dr Steffen Huber RO46 Translatorium grecko-polskie

Prerekwizyty: RO01p, znajomość grekiSemestr: zimowy i letni (60 godz.)Warunki zaliczenia: aktywny udział w zajęciach, pisemne tłumaczenie6 punkty ECTS

Wprowadzenie do lektury tekstów greckich na podstawie mniejskomplikowanych tekstów młodego i średniego Platona. Problemyjęzykowe będą omawiane, jednak głównym celem jest bliskiezapoznanie się z treścią filozoficzną.

Prof. dr hab. Jacek Filek

87

RO47sk Seminarium z filozofii dialoguPrerekwizyty: ON01p lub HF04p

Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium)Warunki zaliczenia: 1 referat5 punktów ECTS

Analiza źródłowych tekstów z szeroko rozumianej filozofiidialogu oraz tropien ie wątków dialogicznych w myśleniu filozofów,którzy nie są postrzegani jako filozofowie dialogu.


Dr hab. Joanna Hańderek

RO49s Filozofia kulturyPrerekwizyty: RO01p

Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium) Warunki zaliczenia: egzamin ustny5 punktów ECTS

Celem zajęć jest przekazanie studentom wiedzy dotyczącejpodstawowych zagadnień filozofii kultury : głównych stanowisk ikoncepcji, prezentacja najważn iejszych przedstawicieli filozofiikultury, oraz pokazanie rozwoju koncepcji jak i samej filozofiikultury na przestrzeni dziejów myśli filozoficznej.

Student zapozna się z:- Rozwojem historycznym filozofii kultu ry, z jej szerokim jak

i właściwym ujęciem,- Głównymi koncepcjami filozofii kultury, ich rozwojem oraz

pojawianiem się nowych aspektów w myśli poszczególnychfilozofów,

- Głównymi nurtami współczesnej filozofii kultury,- Znaczącymi filozofami zajmującymi się ku lturą, jako jednym z

problemów w ich filozoficznym myśleniu,- Znaczącymi filozofami filozofii kultury (uprawiającymi

filozofię ku ltury ze świadomością jej wag i i odrębności, szukającydla niej jako dziedziny filozofii osobnej metodo log ii i polabadawczego),

- Możliwościami zastosowania filozofii kultury (jako naukiopisującej świat człowieka, jego warunki bycia w świecie, oraznauki zajmującej się problemami współczesnego świata),

- Praktycznym nastawieniem filozofii kultu ry (rozumianej jakodziedzina filozofii nie tylko opisująca rzeczywistość człowieka aleczęsto angażująca się w kulturowe spory, jak choćbypostko lonializm).

Podczas wykładów zostaną omówione następujące zagadnieniadotyczące filozofii kultury:

1. Wprowadzenie: przedstawienie pojęcia kultura,rozróżnienie filozofii kultury w sensie właściwym od filozofiizajmującej się kulturą,

2. Wprowadzenie do historycznego ujęcia filozofii kultury,Georg Simmel i ujęcie interdyscyplinarne kultury,

88

3. Szko ła Frankfurcka, analiza poglądów T. Adorno i M.Horkheimera,

4. Herbert Marcuse i spojrzenie na represję kulturową,5. Freudowskie wątki w filozofii kultury,6. Marksistowskie odniesienia w filozofii kultury,7. Filozofia kultury wobec totalitaryzmów,8. Walter Benjamin i problem zaangażowania jednostki w

doświadczenie ku lturowe,9. Symboliczna kultura w ujęciu filozofii kultury,10. Hybrydalność kondycji człowieka w kulturze na podstawie

filozofii Plessnera,11. Instytucja i tradycja jako nośnik kulturowych działań w

koncepcjach antropologii kulturowej,12. Hermeneutyczne rozumienie kultury,13. Kultura a sztuka,14. Kultura a język,15. Kultura a med ia,16. Kultura a technika i cywilizacja,17. Szerokie pojmowanie kultu ry w ujęciu szkoły z

Brimnigham,18. Postmodernistyczne pojmowanie kultury,19. Pragmatyczne ujęcie i etyka na gruncie filozofii ku ltury,20. Chaos i różnorodność kulturowa na podstawie koncepcji

Marquarda,21. Pragmatyczne i liberalne stanowisko R. Rortyego,22. Poststrukturalne ujęcia kultury w filozofii,23. Wymiary naturalizmu w badaniu kultury,24. Problem Gender i feminizmu w filozofii kultury25. Postkolonializm wobec prob lemów rozumien ia kultury ,26. Clifforda Geertza i Jamesa Cliffo rda rozumienie ku ltury w

perspektywie filozofii i antropologii,27. Habermas i poszukiwanie konstrukcji nowej

rzeczywistości,28. Mult ikultu ralizm: możliwości i braki rozumienia innych

kultur,29. Problemy globalizacji.

Dr Marek SuwaraRO50s Filozofia złożoności

Prerekwizyty: EP01p, EP23Semestr: zimowy i letni (60 godz.)Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny6 punktów ECTS

Teoria złożoności jest jednym z najbardziej współczesnychparadygmatów rozwoju nauki. W przeciwieństwie doobowiązującego paradygmatu fizyki zakłada ona systemowepodejście, które jest nieodzowne przy badaniu obiektówwspółczesnej wiedzy naukowej. Jest to nie tylko problem naukprzyrodniczych , lecz posiada również znaczenie dla nowegospojrzen ia na relacje pomiędzy przyrodoznawstwem i humanistyką,szczególnie z uwzględnien iem roli wartości w obydwu kierunkach.

89


Dr Małgorzata RuchelRO52 Indyjska filozofia słowa

Prerekwizyty: RO07Semestr: letni (60 godzin: 30w +30ćw)Warunki zaliczenia: praca pisemna + aktywność na zajęciach5 punktów ECTS

Kurs obejmuje wybrane zagadnienia z myśli indyjskiej(wedyjskiej i klasycznej), skupione wokół mistyki dźwięku,metafizyki słowa i filozofii języka. Celem jest zestawieniei porównanie pokrewnych lub konkurencyjnych teorii dotyczącychsłowa i mowy, oraz znalezien ie linii powiązania pomiędzy nimi.Centralnym punktem dla porównań będzie filozofia Bhartrihariego,explicite wyrażająca metafizykę słowa. W ramach ćwiczeń - analizatekstów źródłowych.

Dr Izabela SzyrokaRO56sk Autobiografia jako „filozofia praktyczna”.

Znaczenie autobiografii dla filozoficznej antropologiiPrerekwizyty: HF05

Semestr: letni (60 godz.)Warunki zaliczenia: praca pisemna6 punktów ECTS

Celem zajęć jest ukazan ie filozoficznego znaczenia autobiografii– literackiego „gatunku”, który pojawia się jako kulturowywynalazek, uznający indywidualne życie za warte osobnej refleks ji.

Zakładamy, że choć bezpośredn ią pobudką dla powstaniapewnej autobiografii mogą stać się takie motywy, jak: próżność czypragnienie sławy, potrzeba usprawiedliwienia siebie lub uczynieniawyznania, tym, o co naprawdę tu chodzi, jest filozoficzna „radośćrozmawiania z sobą samym”. Za Georgiem Mischem twierdzimy,że historia autobiografii to dzieje medium, za pomocą któregoumysł staje się siebie świadomy lub inaczej: dzieje ludzkiejsamowiedzy. W tej swojej funkcji autobiografia staje się dla nasinteresująca filozoficznie. Tylko na pozór przedstawia ona pewnąegzystencję, „jaką ona była”.

W autobiografii jako „medytacji nad jaźnią” życie umysłuwyzwala się i pogłębia. Poprzez akt autobiograficzny porusza się onku swoim możliwościom. Nie próbuje odzyskać na własność tego,co przeszłe, lecz chodzi mu o jego życie teraz i w przyszłości.Zakładamy tu, że czynność autobiograficzna wyrasta z tego samegopoziomu, który odsłaniać chciała fenomenologia. Zakładamy też, żeczynność autobiograficzna ma konsekwencje poznawcze orazetyczne.

Założenia powyższe i przedmiotowe cele zostaną w czas ie zajęćprzedyskutowane w oparciu o teksty teoretyków autobiografii(Coleridge, Dilthey, Misch, Gusdorf, Croce, Starob insky, De Man,Olney, Weintraub, Renza, Ankersmit, Foucault i.in), częściowo

90

referowane przez prowadzącą, oraz zilustrowane analiząklasycznych dzieł autobiograficznych. W roku akademickim2010/2011 były to: „List siódmy” Platona, „Rozmyślania” MarkaAureliusza, „Wyznania” św. Augustyna. W roku 2011/2012:„Wyznania” oraz „Marzenia samotnego wędrowca” Rousseau.A także: Goethego „Z mojego życia. Zmyślenie i prawda” orazfikcyjna biografia: Carly le, „Sarto r Resartus. The Life and Opinionsof Herr Teufelsdrockh.”

Dla prezentowanego w czasie zajęć antropologicznego podejściado autobiografii ukazany zostanie – metodą przedstawienia pisarzy ,myślicieli i stanowisk - kontekst historyczny.

Lektu ry: m.in. G. Gusdorf, Condit ions and Limits of Autobiography, J. Olney, Some Versions of Memory/Some Versions of Bios:

The Onto logy of Autobiography, J. Starob inski, The Style of Autobiography,J. Varner Gunn, Autobiography. Towards a Poetics of

Experience, K. J. Weintraub, The Value of Individual: Self and Circumstance

in Autobiography, G. Misch, A History of Autobiography in Antiquity.

Dr Steffen Huber RO58 Translatorium niemiecko - polskie

Prerekwizyty: RO01p, znajomość j. niemieckiegoSemestr: zimowy i letni (60 godz.) Warunki zaliczenia: Przekład fragmentu tekstu oryginalnego, omówienie zawartych w nim terminów filozoficznych.6 punktów ECTS

W semestrze zimowym czytamy głośną, dotychczas niedostępnąw jęz. polskim, książkę Jürgena Habermasa Między religią

a naturalizmem (Zwischen Religion und Naturalismus, 2005).W semestrze letnim zajmiemy się zbiorem jego szkicówpolitycznych (Kleine politische Schriften, 2004 i 2008).


Dr hab. Joanna HańderekRO60 Problemy i podstawowe pojęcia filozofii kultury

Prerekwizyty: RO01pbSemestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: egzamin ustny6 punktów ECTS

Kurs ma na celu prezentację dwóch bloków tematycznych; napierwszym z nich zostaną zaprezentowane podstawowe po jęciafilozofii kultury (czas, przestrzeń kulturowa, jednostka ,instytucja,symbol, mit, język). Drugi blok tematyczny będzie miał na celuprzedstawienie kluczowych dla współczesności problemów filozofiikultury (problem tożsamości kulturowej człowieka, zmiany kulturo-

91

we, kultura a globalizacja, mult iku lturowość i multietnczność).Podczas kursu omawiane powyżej kwestie będą analizowanew oparciu o koncepcje następujących myślicieli: Gernot Böhme,Richard Rorty, Herbert Marcuse, Teodor Adorno, Cliffo rd Geertz,James Clifford, Judith Butler, Rene Girard , Gayatri ChakravortySpivak, Andre Malraux, Edward Said, Ruth Benedict, Claude Levi-Strauss, Roland Barthes, Raymond W illiams, Andrzej Flis, LeszekKołakowski, Wojciech Burs zta, Anthony Giddens, Zofia Rosińska.

Dr hab. Krzysztof Guczalski RO66k Translatorium z jęz. angielskiego

Prerekwizyty: RO01p Semestr: zimowy (30 godz.)Warunki zaliczenia: praca pisemna 3 punkty ECTSLimit uczestników: 20 osób

Lektura, przekład na język polski i dyskusja na tematangiels kich tekstów filozoficznych. Zasadą translatorium będziewykorzystanie tekstów, które zostały w oryginale napisane poangiels ku (a nie są przekładami z innych języków) i którychprzekłady na język polski (jeszcze) nie istnieją. Szczegó łowepropozycje tekstów przedstawione zostaną na p ierwszych zajęciachkursu. Decyzja co do wyboru lektury zostanie podjęta wspóln ie napierwszych zajęciach przy udziale uczestników kursu.

Dr hab. Krzysztof Guczalski RO67k Translatorium z jęz. angielskiego

Prerekwizyty: RO01p Semestr: letni (30 godz.)Warunki zaliczenia: praca pisemna 3 punkty ECTSLimit uczestników: 20 osób

Lektura, przekład na język polski i dyskusja na tematangiels kich tekstów filozoficznych. Zasadą translatorium będziewykorzystanie tekstów, które zostały w oryginale napisane poangiels ku (a nie są przekładami z innych języków) i którychprzekłady na język polski (jeszcze) nie istnieją. Szczegó łowepropozycje tekstów przedstawione zostaną na p ierwszych zajęciachkursu. Decyzja co do wyboru lektury zostanie podjęta wspóln ie napierwszych zajęciach przy udziale uczestników kursu.


Dr hab. Krzysztof GuczalskiRO81s Two semiotic theories of 20th century: Susanne Langer and Nelson Goodman

Prerekwizyty: RO01p, znajomość języka angielskiego przynajmniej na poziomie średniozaawansowanym.

92

Semestr: zimowy (30 godz., seminarium) Warunki zaliczenia: 1. Aktywne uczestnictwo w zajęciach (dyskusjana temat czytanych tekstów), 2. praca semestralna lub egzaminpisemny.6 punktów ECTS

Celem seminarium jest zapoznan ie uczestników z dwiema XX-wiecznymi teoriami znaków i symboli autorstwa Susanne Langeri Nelsona Goodmana. Podczas gdy Langer stanowiła niemalobowiązkową lekturę w latach 50-tych i 60-tych, teoria Goodmanajest dyskutowana i analizowana od czasu jej przedstawienia w roku1968 praktyczn ie do dziś – nadal jest traktowana jako istotny punktodniesienia w dyskusjach na temat znaków i symboli, rozróżnieniapomiędzy opisem a przedstawieniem wizualnym, denotacjąa egzemplifikacją itp.

Jako wprowadzenie do seminarium przypomniane zostanąklasyczne kategorie symbolu, wskaźnika (indeksu) i znakuikonicznego Charlesa S. Peirce’a (m. in. na podstawie podręcznikaWilliama P. Alstona Philosophy of Language), które służyć będąjako punkt odniesienia i porównania z późniejszymi propozycjamiLanger i Goodmana. Zasadnicza część seminarium polegać będziena analizie tekstów Langer i Goodmana i dyskusji na ich temat .Wreszcie rozważone zostaną niektóre krytyczne oceny obu teorii,przedstawione w pozycjach wymienionych w spisie literatury. Prerequisites: RO01p

Winter semester (30 teaching hours)Grading format: 1. attendance and participation 2. written exam or term paper6 points (ECTS)

The seminar will be devoted to two 20th century’s theories ofsigns and symbols: of Susanne Langer and Nelson Goodman.Whereas Langer was almost a mandatory reading in the 1950s and1960s, Goodman’s theory have been discussed and analysed sinceits publicat ion in 1968 until the present day. It still remains animportant point of reference in the discussions of signs andsymbols, of the distinction between description and pictorialrepresentation, between denotation and exemplification etc.

As an introduction, the classic categories of symbol, index andiconic sign of Charles S. Peirce will be recalled (on the basis ofWilliam P. Alston’s Philosophy of Language). They will serve as areference po int for comparisons with later notions of Langer andGoodman. The main part of the seminar will consist in the analysisand discussion of the texts of Langer and Goodman . Finally, somecritical appraisals of both theories will be considered.

Basic texts:Susanne Langer,- Philosophy in a New Key. A Study in the Symbolism of

Reason, Rite , and Art, Harvard University Press: Cambridge,Mass. 1942, especially chapter III and IV.

- Problems of Art, Routledge and Kegan Paul: London 1957,especially appendix "Abstraction in Science and Abstraction inArt", p. 163-180.

93

Nelson Goodman, Languages of Art. An Approach to a Theoryof Symbols, Oxford University Press: London 1969.


Dr hab. Jan KiełbasaRO84s Antropologiczne podstawy etyki Tomasza z Akwinu.

Prerekwizyty: HF 01p, HF 02pSemestr: zimowy (60 godz., seminarium)Warunki zaliczenia: Warunkiem uzyskania zaliczenia przedmiotu jest regularne i aktywne uczestnictwo w zajęciach, potwierdzenie znajomości literatury przedmiotowej w trakcie seminaryjnych dyskusji,opracowanie problematyki i osobiste poprowadzenie przynajmniej jednego seminarium lub współudział w przygotowaniu i prowadzeniu dwóch seminariów, ostatecznie zaś pozytywnie zdany egzamin ustny.6 punktów ECTS

Tematyka:I. Wprowadzenie1.Biblijne inspiracje teoantropologii Tomas za z Akwinu.

Aksjomaty genezyjskie: bytowa pochodność i zależność człowieka,ikoniczność, antropocentryczny finalizm, dramatyczny zwrot wpołożeniu człowieka („upadek”). Wątki soteriologiczne ieschatologiczne w Tomaszowym myś leniu o człowieku : trzywarianty kondycji ludzkiej i trzy sensy ikon iczności.

2. Filozoficzne i patrystyczne tło antropologicznej refleksjiTomasza z Akwinu – wybrane wątki (Platon, Plotyn, Orygenes, św.Augustyn, Ojcowie Kapadoccy).

3. Fundamentalne znaczenie metafizyki i „psychologii”:Arystotelesa. Pytanie o spójność źródeł antropologii Tomasza:konfrontacja biblijnej i arystotelesowskiej narracji o człowieku.

II. Integralność ludzkiego bytu: sens i uzasadnieniepsychofizycznej jedności człowieka. Dusza jako forma i akt ciała.Substancjalny i egzystencjalny (a nie tylko przypadłościowy ifunkcjonalny) związane duszy z ciałem. Kontrowersja wokółstatusu duszy jako bytu samoistnego (hoc aliquid), a zarazem – zracji bycia formą ciała – substancji gatunkowo niezupełnej.Dyskusja z alternatywnymi sposobami rozwiązan ia problemupsychofizycznego. Zakwestionowanie spirytualistycznego imaterialistycznego redukcjonizmu oraz radykalnego dualizmu wantropologii.

III. Dusza rozumna jako jedyna i wystarczająca fo rmasubstancjalna w człowieku. Jedyność duszy jako zasady ożywiająceji organizu jącej ciało oraz jej funkcjonalna wystarczalnośćwarunkiem jedności i spójności ludzkiego bytu. Spór międzyzwolennikami i przeciwnikami Tomasza w kwestii jedyności formybądź wielości form w człowieku. Konfrontacja filozoficznych iteologicznych argumentów obu stron sporu.

IV. Struktura duszy – jej władze, ich dyspozycje, czynności iprzedmioty. Antropologiczne wykorzystanie metafizycznychkategorii aktu i możności: znaczenie dyspozycji dlaurzeczywistnienia władz ludzkiej duszy i ukierunkowania ich

94

czynności. Kwestia podmiotowości władz. Sposób obecności duszyw ludzkim ciele. Hierarchiczne i funkcjonalne relacje i zależnościmiędzy władzami duszy.

V. Dziedzina pożądania: trzy typy pożądań – naturalne,zmys łowe i umysłowe; kryteria ich rozróżn iania. Charakterystykapożądania zmysłowego (uczuciowości) i pożądania umysłowego(woli). „Polityczna”, a nie despotyczna władza rozumu i woli naduczuciami i pożądan iem zmysłowym. Zakres autonomii iwspółzależności poznawczych i pożadawczych władz umysłowychw zakresie ich funkcji, czynności i przedmio tów. Współdziałan ierozumu i woli w aktywności człowieka: od intencji do wykonaniadziałania. Szczególny, graniczny przypadek wolnego wyboru.

VI. Wolność a kon ieczność w zakresie woli. Możliwośćdeterminowania woli a dobrowolność ludzkiego działania:znaczenie „wewnątrzsterowności”, czyli bezpośredniejautodeterminacji woli. Kryteria dobrowolności bądź mimowolnościczynu. Warunki zniesienia dobrowolności działania i uchylenia zanie odpowiedzialności: bezpośredni przymus i niewiedza. Kwestiatzw. niewiedzy zawinionej. Dlaczego emocje (strach, gniew,pożądanie zmysłowe) nie uchylają dobrowolności działania?

VII. Umysłowe podstawy etyczności człowieka: dyspozycjaprasumienia (synderesis) i jej akt, czyli sumienie (conscientia).Istotowa charakterystyka i funkcje prasumienia i sumien ia.Powszechna, intuicy jna znajomość pierws zych, ogólnych zasadpostępowania jako świadectwo naturalności, nieusuwalności inieomylności prasumienia. Kontrowersje wokół sumienia: czy możebłądzić? Czy jego wskazania obowiązują nawet wtedy, gdy błądzi?Czy sumienie błądzące to tyle, co brak sumien ia?

I. Literatura podstawowa (teksty źródłowe dostępne po polsku)1.Tomasz z Akwinu, Summa contra Gentiles . Prawda wiary

chrześcijańskiej, t. 1, ks. 2, rozdz. 56-58, 65, 68-722. Tomasz z Akwinu, Traktat o człowieku (Summa teologii I,

75-89), kw. 75- 833. Tomasz z Akwinu, Traktat o ludzkim działaniu (Summa

teologii I-II, q. 6-21), kw. 6-17; kw. 19, a. 5-64. Tomasz z Akwinu, Traktat o cnotach (Summa teologii I-II,

49-67), kw. 49, a. 3-4; kw. 50, a. 1-55. Tomasz z Akwinu, Kwest ie dyskutowane o prawdzie, t. 1,

kw. 16-176. Tomasz z Akwinu, Kwest ie dyskutowane o prawdzie, t. 2,

kw. 22; kw. 24, a. 1-6; kw. 25, a. 1-47. Tomasz z Akwinu , Kwestia o duszy, a. 1; a. 8-13Inne teksty źródłowe (dostępne po łacinie)1.Thomas de Aquino, De malo, q. 62. Thomas de Aquino, De spiritualibus creaturis, a . 2-4; a. 113. Thomas de Aquino, Sententia libri Ethicorum, lib I, lect. 1-34. Thomas de Aquino, Quaestiones quodlibetales, quodlibet III,

q. 12, a. 1-2II. Opracowania1.Bartoś Tadeusz, Metafizyczny pejzaż. Świat wedługTomasza z Akwinu2. Gilson Etienne, Tomizm. Wprowadzen ie do filozofii św.

Tomasza z Akwinu, cz. 2, rozdz. 4-8; cz. 3, rozdz. 1

95

3. Hause Jeffrey, Thomas Aquinasand the Voluntarists,Medieval Philosophy and Theology, 6/1997

4. Hoffmann Tobias, Conscience and Synderesis (w:) Davies B.,Stump E. (eds.) The Oxford Handbook of Aquinas

5. Kenny Anthony, Tomas z z Akwinu6. Kenny Anthony, Aquinas on Mind7. King Peter, Aquinas on the Passions (w:) MacDonald S.,

Stump E. (eds.) Aquinas’s Moral Theory8. Krąp iec Mieczysław A., Ja – człowiek9. Kretzmann N., Stump E., The Cambridge Companion to

Aquinas10. Lottin Odon, Psychologie et morale aux XII e et XIII e siec

les, t. 1-411. McInerny Ralph, Aquinas on Human Act ion. A Theory of

Practice12. McInerny Ralph, Ethica thomist ica. The Moral Philosophy

13. Pasnau Robert, Thomas Aquinas on Human Nature: APhilosophical Study of Summa Theologiae Ia 75-89

14. Stump Eleonore, Aquinas, part 215. Swieżawski Stefan, Święty Tomasz na nowo odczytany,

rozdz. 13- 16; 21-2216.Torrell Jean-Pierre, Święty Tomas z z Akwinu – mistrz

duchowy, cz. 2, rozdz. 11-1417. Zimmermann A lbert , Czytanie Tomasza

Dr hab. Leszek AugustynRO86 Filozofia religii – wybrane aspekty

Prerekwizyty: pbSemestr: letni, 60 godz. (30 godz. wykładów i 30 godz. ćwiczeń)Warunki zaliczenia: Egzamin ustny; ćwiczenia zaliczane są napodstawie 1 prezentacji uprzednio uzgodnionej problematyki iaktywnego uczestnictwa popartego znajomością analizowanychtekstów.6 punktów ECTS

W trakcie kursu zostaną podjęte podstawowe problemywchodzące w zakres filozofii religii:

1. Swoistość doświadczenia religijnego.2. Historia i teoria religii.3. Filozoficzne genealogie religii. Relig ia naturalna a religia

objawiona.4. Morfologia sacrum (dialektyka sacrum i profanum).5. Mit a logos (nieusuwalność myś lenia mitycznego), mit a ratio

(wiara i rozum).6. Religia i ethos (relig ia i etyka).7. Język relig ii (język relig ijny i mówien ie o religii).8. Filozofia religii i filozofia Boga.9. Antropologia religijna.10. Alienacja religijna i jej przezwyciężenie (religia a ateizm).11. Problem zbawienia relig ijnego (sen istnienia, sens śmierci).12. Protologia i eschatologia.

96

13. Mistycyzm a filozofia (mistyka filozoficzna).14. Filozofia a teologia.15. Teodycea.Tematy zostaną podjęte w formie wykładu oraz wspólnej pracy

ćwiczeniowej nad wybranymi tekstami i poszczególnymizagadnieniami.

Literatura podstawowa:Dupré L., Inny wymiar. Filozofia religii, Kraków 2003.Eliade M., Sacrum i profanum, Warszawa 1999 (lub inne wyd.).Eliade M., Traktat o historii relig ii, Warszawa 1993 (lub inne

wyd.).Kołakowski L., Jeśli Boga nie ma…, Kraków 1998 (lub inne

wyd.).Literatura uzupełniająca (wybór):Davies B., Wprowadzenie do filozofii religii, Warszawa b.d.Dumery H., Prob lem Boga w filozofii relig ii. Krytyczny rozbió r

kategorii Absolutu i schematu transcendencji, Kraków 1994.

Eliade M., Historia wierzeń i idei religijnych, t. 1-3, Warszawa1994- 1997¹;

Warszawa 2007- 2008².Eliade M., W poszukiwaniu historii i znaczenia religii,

Warszawa 1994.Filozofia religii, (red.) B. Chwedeńczuk, Warszawa 1997.Gilson E., Bóg i filozofia, Warszawa 1961.Jaeger W., Wczesne chrześcijaństwo i grecka paideia,

Bydgoszcz 1997¹; Kraków 2002².James W., Doświadczenia religijne, wyd. różne.Kłoczowski J.A., Między samotnością i wspólnotą. Wstęp do

filozofii religii, Tarnów 1994.Mackie J.L., Cud teizmu. Argumenty za istnieniem Boga i

przeciw istnieniu Boga, Warszawa 1997.Otto R., Świętość, Wrocław 1993.Ricken F., Filozofia relig ii, Kęty 2007.Rorty R., Vattimo G., Przys złość religii, Kraków 2010.Tay lor Ch., Oblicza religii dzis iaj, Kraków 2002.Tilghman B.R., Wprowadzenie w filozofię relig ii, Warszawa

1998.Welte B., Filozofia religii, Kraków 1996.Zagzebski L.T., Wprowadzenie historyczne do filozofii religii,

Kraków 2012.

Dr Maciej Smolak RO89 Filozofia człowieka u Romana Ingardena

Prerekwizyty: RO01p Semestr: letni (30 godz., wykład)Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny3 punktów ECTS

Celem kursu jest prezentacja filozofii człowieka w ujęciuRomana Ingardena. Nicią przewodnią rozważań jest przekonan ie, żeu podstawy refleksji antropologicznej Ingardena leży ideaodpowiedzialności rozumiana jako fundamentalna struktura

97

podmiotowości.Tematyka:Charakterystyka fenomenologii – redukcja transcendentalna i

eidetycznaSpór Ingardena i Husserla o istnien ie świata, zarys problemuOnto log ia formalna, egzystencjalna, materialna-charakterystykaOnto log iczne podstawy teorii człowieka – forma człowieka,

natura konstytutywna człowieka, istota człowieka, sposób istnieniaczłowieka;

Budowa człowieka – świadomość, dusza, ciało, podstawowastruktura podmio towości, centrum osoby;

Tożsamość człowieka – tożsamość statyczna, tożsamośćdynamiczna, tożsamość a doświadczen ie czasu;

Wolność człowieka – wolność realna, fenomen wolności,wolność negatywna i pozytywna, wolność jako wiążąca więź;

Budowa wartości – forma wartości, materia wartości,wartościowość wartości, sposób istnienia wartości;

Rola wartości w urzeczywistnianiu pełni człowieczeństwaJakości metafizyczne.Literatura podstawowa:R. Ingarden, Spór o istnienie świata – różne wydania,Ks iążeczka o człowieku – różne wydan ia,Wykłady z etyki,Wykłady i dyskusje z estetyki,Wstęp do fenomenologii HusserlaLiteratura uzupełniająca:Fenomenologia Romana Ingardena. Wydanie specjalne

„Studiów Filozoficznych”, Wars zawa 1972Roman Ingarden a filozofia naszego czasu, A. Węgrzecki (red.),

Kraków 1995Czarnik T., Czy wolność jest możliwa?, Kraków 1999Galarowicz J., Ukryty blask dobra. Antropologiczno-

aksjologiczne podstawy etyki Romana Ingardena, Kraków 1998Hartman J., Sposób istnienia rzeczy materialnej według „Sporu

o istnienie świata”, Lublin 1993Majewska Z., Książeczka o Ingardenie, Lublin 1995Makota J., W kręgu wartości. Zagadnienia z estetyki, etyki i

filozofii człowieka, Kraków 1999Węgrzecki A., O poznawaniu drugiego człowieka, Kraków 1992

Dr Radosław StrzeleckiRO91k Filozofia Heideggera i jej współczesna recepcja

Prerekwizyty: HF05p lub zgoda wykładowcySemestr: letni, 60 godzin (30 wykład, 30 ćwiczenia), kurs prowadzony częściowo w formule e-learninguWarunki zaliczenia: Egzamin, praca pisemna, aktywność na ćwiczeniach6 punktów ECTS

Wiodący temat modułu kształcenia w roku akademickim2016/2017: przemiany w rozumieniu relacji człowieka i bycia wmyśli Heideggera.

98

Tematyka:1. Rekap itulacja treści będących przedmiotem kursu w roku

akademickim 2015/2016: czasowość – troska – bycie-ku- śmierci.Czas jako jedność ekstaz. Właściwa czasowość i właściwadziejowość. Etyczny sens Heideggerowskiej koncepcji czasowościpierwotnej.

2. Recepcja wczesnej myśli Heideggera w egzystencjalizmieSartre’a i w szeroko rozumianej filozofii d ialogu.

3. Dasein jako depozytariusz bycia.4. Istota zwrotu (Kehre) w myśli Heideggera.5. Relacja aletheicznej prawdy i wolności.6. Współprzynależność człowieka i bycia w wydarzaniu

(Ereignis). Bycie polegające na odpowiadaniu.7. Recepcja myśli Heideggera w późnej fenomenologii –

wybrane aspekty.8. Recepcja myśli Heideggera w strukturalizmie i

poststrukturalizmie – wybrane aspekty. Literatura podstawowa:M. Heidegger, „Bycie i czas”M. Heidegger, „Podstawowe problemy fenomenologii” ,M. Heidegger, „Przyczynki do filozofii”Literatura uzupełniająca, zalecana:B. Baran, „Saga Heideggera”Karolina M. Cern, “Koncepcja czasu wczesnego Heideggera”,

Poznań 2007E. Kettering, “Nähe: das Denken Martin Heideggers”,

Pfüllingen 1987;D. F. Krell, “Intimat ions of Mortality : Time, Truth, and Finitude

in Heidegger's Thinking of Being”, Ph iladelph ia, 1991;D. F. Krell, “Daimon Life: Heidegger and Life Philosophy”,

Bloomington, 1992W. Marx, “Gibt es auf Erden ein Mass? Grundbestimmungen

einer nichtmetaphysischen Ethik”, Hamburg, 1983;W. Marx, “Heidegger und d ie Tradit ion”, Stuttgart, 1961;J. Mizera, “W stronę filozofii niemetafizycznej. Martina

Heideggera droga do innego myślenia”, Kraków 2006O. Pöggeler, “Neue Wege mit Heidegger”, Freiburg / München,

1984;C. Wodziński, “Heidegger i problem zła”,C. Wodziński, “Kairos”C. Woźniak, „Okamgnienie”

Dr Anna TomaszewskaRO103 Treść percepcji - konwersatorium

Prerekwiyty: HF04p, EP01p, bierna znajomość języka angielskiego.

Semestr zimowy i letni (60 godz.)Warunki zaliczenia: aktywne uczestnictwo w zajęciach, 2 konspekty z lektur i praca pisemna.6 punktów ECTS

Czy pojęcia kształtują strukturę percepcji? Czy istnieją

99

niepojęciowe treści spostrzeżenia? Jakie zależności zachodząmiędzy treścią percepcji a ciałem podmiotu doświadczenia? Czytreść doświadczen ia spostrzeżeniowego daje się wyczerpującoopisać w kategoriach nauk poznawczych? Próbując odpowiadać nate pytania, będziemy krytycznie analizować teksty zarównoklasyków h istorii filozofii (m. in. empirystów brytyjskich, Kanta,Hegla i fenomenologów), jak i autorów współczesnych(m. in. J.McDowella, F. Dretskego, C. Peacocke'a). Kurs dzieli się na trzyczęści (ogólną, historyczną i systematyczną), a proponowana listalektur obejmuje następujące pozycje:

A. W części ogólnej (6 spotkań):1. K. Twardowski, „O treści i przedmiocie przedstawień” [w:]

tenże, Wybrane pis ma filozoficzne, PWN, Warszawa 1965. 2. R. Piłat, Doświadczenie i pojęcie, Wyd. IFiS PAN, Warszawa

2006, rozdz. 1.3. J. W. Yolton, Percept ion and Reality: A History from

Descartes to Kant, Cornell UP, Ithaca 1996, wstęp, rozdz. 5-6.B. W części historycznej (9 spotkań):1. J. Locke, Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego, PWN,

Warszawa 1955, ks. II, rozdz. 1-3, 5-9, 11. 2. T. Reid, Rozważania o władzach poznawczych człowieka,

PWN, Warszawa 1975, ks. II, rozdz. 4-8.3. I. Kant, Krytyka czystego rozumu, PWN, Warszawa 1957:

„Estetyka transcendentalna” (fragmenty), „Logikatranscendentalna” (fragmenty „Analityki pojęć”).

4. G. W. F. Hegel, Fenomenologia ducha, Aletheia, Warszawa2010: „Pewność zmysłowa”, „Postrzeżenie”.

5. M. Merleau-Ponty, Fenomenologia percepcji, Aletheia,Warszawa 2001, cz. II.

C. W części systematycznej (14 spotkań):1. J. McDowell, Mind and World, Harvard UP, Cambridge MA

1996, rozdz. 3. 2. R. Stalnaker, „What Might Nonconceptual Content Be?” [w:]

Y. Gunther (red.), Essays on Nonconceptual Content, The MITPress, Cambridge MA 2003.

3. B. Brewer, „Percept ion and Content”, European Journal ofPhilosophy 14 (2), 2006.

4. M. Tye, „Nonconceptual Content, Richness, and Fineness ofGrain” [w:] T. Gendler, J. Hawthorne (red.), Perceptual Experience,OUP, Oxford & New York 2005.

5. P. Chuard, „The Riches of Experience”, Journal ofConsciousness Studies 14 (9-10), 2007.

6. M. Luntley, „Non-Conceptual Content and the Sound ofMusic”, Mind and Language 18 (4), 2003.

7. F. Dretske, Naturalizowanie umysłu, Wyd. IFiS PAN,Warszawa 2004, cz. 1.

8. F. Dretske, „What We See. The Texture of ConsciousExperience” [w:] B. Nanay (red.), Perceiving the World , OUP,Oxford & New York 2010.

9. J. L. Bermúdez, „Nonconceptual Content: From PerceptualExperience to Subpersonal Computational States”, Mind andLanguage 10 (4), 1995.

100

10. C. Peacocke, „Scenarios, Concepts, and Perception” [w:] T.Crane (red.), The Contents of Experience, CUP, Cambridge 1992.

11. A. Cussins, „Content, Embodiment and Object ivity: TheTheory of Cognitive Trails”, Mind 101 (404), 1992.

Dr Maciej KałużaRO105 Bunt i rewolucja: Camus, Arendt, AronSemestr: letni (30 godz. kurs typu e-learning, platforma Pegaz)Sposób zaliczenia: egzamin ustny

Celem konwersatorium będzie dyskusja nad trzema odsłonamipodejmującymi problematykę buntu i rewolucji, bazująca w głównejmierze na lekturze fragmentów esejów: Człowiek zbuntowany A.Camusa, O rewolucji H. Arendt, Opium intelektualistów R. Arona.Konwersatorium rozpoczn iemy od pogłębionej analizy dialektykibuntu i rewolucji, zaprezentowanej przez Camusa w eseju z 1951roku, uzupełnionej o niepublikowane wnioski autora z eseju Wobronie człowieka zbuntowanego (1952). Podejście Camusaskonfrontujemy z polemikami J.P. Sartre'a oraz krytyczną pracąArona z 1956, zajmującego się zagadnien iem mitologizacjirewolucji w kręgach intelektualnych powojennej Francji. Następnieanalizować będziemy relacje pomiędzy buntem, rewolucją awolnością w opracowaniu Arendt z 1963 oraz jej diagnozamidotyczącymi genezy przemocy rewolucyjnej. Na ostatnim etapiekonwersatorium dyskutować będziemy różnice w poznanychstanowiskach a także możliwe odniesienia poznanych opracowańteoretycznych do rozumienia dynamiki współczesnych zjawis kspołecznych i politycznych.

Prof. dr hab. Jan WoleńskiRO106 RelativismSemestr: letni (30 godz.)Sposób zaliczenia: obecność, praca semestralna

1. General description of relativis m and absolutis m;2. Selected chapters from the History of relativism and his crit icism(a) The ophists and their critique by Socrates, Plato and Aristotle;(b) Scepticism;(c) Descartes and methodological sceptucusm;(d) Hume and naturalism;(e) Naturalis m in the 19th century (utilitarinism, posiivism,Marx, Nietzsche);(f) pragmatims;(g) Husserl's crit icis m of relativis m;(h) Twardowski and so called relative trurhs;(i) Some relativistic tendencies in present philosophy (linguistic relativity, postmodernis m, sociological programm in the philosophyof science);3, Relativis m in logic;4. Relativis m in ontology;5. Relativis m in epistemology6. Relativis m in philosophy of science;

101

7. Relativis m in axiology

Dr hab. Leszek Sosnowski SF-dr-01 Seminarium doktoranckie : Modele interpretacji

Prerekwizyty: _Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium)Warunki zaliczenia: regularne i aktywne uczestnictwo w zajęciach,wygłoszenie dwóch referatów, napisanie protokołu, i polemiki/recenzji.6 punktów ECTS

Kurs Modele interp retacji ma charakter seminariumprzeznaczonego dla doktorantów przede wszystkim, choć możliwesą wyjątki dla studentów drugiego stopnia (studia magisterskie).

Seminarium ma charakter „kroczący”, co oznacza, że jestzamierzeniem rozpisanym na kilka najbliżs zych lat. W jegopierwszym roku przedmiotem będzie ogólne rozpoznanieproblematyki interpretacji w humanistyce współczesnej, a więc jejrodzajów, znaczenia, i miejs ca w naukach humanistycznych.Pojęcie interpretacji jest tu traktowane szeroko, oznaczając metodęujęcia przedmiotu interp retacji, sposób weryfikacji formułowanychtwierdzeń, świadomość założeń bazowych jako niejawnychpunktów wyjściowych. Szczególnie ważne są tu więc filozoficznestanowiska, leżące u podstaw interpretacji, i one w pierwszejkolejności staną się przedmiotem pracy seminary jnej. Ichprzeglądnięcie pozwoli przejść do zastosowań artystyczno-krytycznych, wykorzystujących poszczególne metody.

Tytułowy prob lem zostanie prześledzony głównie, choć nietylko, na przykładzie myśli Kierkegaarda, Nietzschego orazHeideggera. W najbliższym roku zamierzam kontynuować analizę iinterpretację rozprawy Mart ina Heideggera pt. „Kant a prob lemmetafizyki”.

RO00 Kurs filozoficzny nie objęty przez katalog kursów studiów filozoficznych; spoza wyróżnionych grup tematycznych

Prerekwizyty: RO01pSemestr: _

Tematyka wg mery to rycznie umotywowanego zgłos zeniastudenta. Podjęcie takiego kursu wymaga akceptacji dyrektora ds.dydaktycznych IF. Kurs może być wysłuchany na innym kierunkuWydziału Filozoficznego , dowolnym innym wydziale UJ, a nawetna innej uczelni.

102

Kursy poszerzające

Dr Izabela Trzcińska PO11 Elementy religioznawstwa

Prerekwizyty: _Semestr: letni (60 godz., wykład)Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny4 punkty ECTS

Główne założen ia i metody religioznawstwa. Metodyfenomenologii religii. Definicje relig ii. Geneza relig ii. Szamanizm ikulty neolityczne. Mit i jego znaczenia w religiach. Judaizm,chrześcijaństwo, islam, hinduizm, konfucjanizm, buddyzm. Sztukasakralna.

Dr Adam ChuderskiPO12 Podstawy psychologii dla filozofów

Prerekwizyty: _Semestr: letni (30 godz. wykład) Warunki zaliczenia: egzamin pisemny2 punkty ECTS


Dr Małgorzata RuchelPO23 Sanskryt - lektorat

Prerekwizyty: RO01p Semestr: zimowy i letni, kurs trwa dwa lata (120 godz.) Warunki zaliczenia: zaliczenie na podstawie samodzielnegotłumaczenia, 12 punktów ECTS (lektorat zakończony egzaminem)

Lektorat sanskrytu przeznaczony dla studentów filozofii,zainteresowanych myślą indyjską. Obejmuje naukę pisaniai czytania sanskryckiej grafii, gramatykę, podstawowe słownictwooraz elementy termino logii filozoficznej. Przygotowuje dosamodzielnego czytania tekstów źródłowych filozofii indyjskiejoraz prawidłowego wykorzystania cytatów, terminów i pojęćsanskryckich w pracy naukowej.

Dr Steffen HuberPO16e Lektorat grekiSemestr: zimowy i letni (60 godz.)Warunki zaliczenia: udział w zajęciach, kolokwium.

103

6 punkty ECTSLektorat jest przewidziany na 4 semestry (łącznie 12 pkt ECTS),

po których uczestnicy będą w stanie czytać teksty klasyczne zpomocą słownika. W pierws zych dwóch semestrach kurs obejmujepodstawy gramatyki i słownictwa. Na zajęciach akcent będziepołożony na zrozumien ie struktur językowych. Będziemy takżewspólnie ćwiczyć, jednak niezbędna będzie samodzielna naukaform i słownictwa.

PO00 Kurs pozafilozoficzny nie objęty przez katalog kursówstudiów filozoficznych

Prerekwizyty: R01pSemestr: _

Tematyka wg merytorycznie umotywowanego zg łoszeniastudenta. Podjęcie takiego kursu wymaga akceptacji dyrektora ds.dydaktycznych IF. Kurs może być wysłuchany na innym kierunkuWydziału Filozoficznego, dowolnym innym wydziale UJ, a nawetna innej uczelni.

UWAGA!

W ramach kursów poszerzających studenci filozofii mogąwybierać również odpowiednie kursy oferowane w kataloguKognitywistyki i Etyki na rok 2016/2017.

104

Wykłady flagowe i gościnne

105

Katalog kursów FILOZOFIA 2016 7 · System ECTS w Instytucie Filozofii UJ został wprowadzony przy...

Documents

Transcript of Katalog kursów FILOZOFIA 2016 7 · System ECTS w Instytucie Filozofii UJ został wprowadzony przy...