KARTA PRZEDMIOTU PATO LOGIA - Operacja ……trznabłonkowa neoplazja szyjki macicy – definicja,...

1. Nazwa przedmiotu

PATOLOGIA 2. Numer kodowy

MOR03c

3. Język, w którym prowadzone są zajęcia

polski

4. Typ kursu

obowiązkowy

5. Grupa treści kształcenia

nauki podstawowe

6. Poziom studiów według klasyfikacji bolońskiej

studia magisterskie

7. Rok studiów/semestr

III rok/ semestr 5-6

8. Formuła przedmiotu

wykłady/ ćwiczenia

9. Liczba godzin zajęć

180

10. Rodzaj zajęć z uwzględnieniem podziału godzin

Wykłady w wymiarze 60 godzin (30 wykładów dwugodzinnych); ćwiczenia w wymiarze 120 godzin (40 ćwiczeń trzygodzinnych)

11. Liczba punktów ECTS

16

Projekt „OPERACJA SUKCES – unikatowy model kształcenia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Medycznego w Łodzi odpowiedzią na potrzeby

gospodarki opartej na wiedzy” współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.

KARTA PRZEDMIOTU

12. Jednostka dydaktyczna prowadząca przedmiot

Katedra Patomorfologii

13. Imię i nazwisko osoby zaliczającej przedmiot

Prof. dr hab. med. Wielisław Papierz

14. Osoby prowadzące zajęcia

Pracownicy Katedry Patomorfologii: prof. dr hab. med. Wielisław Papierz, prof. dr hab. med. Małgorzata

Wągrowska –Danilewicz, prof. dr hab. med. Marian Danilewicz, prof. dr hab. med. Stanisław Sporny,

dr med. Katarzyna Taran, dr med. Aleksandra Omulecka, dr med. Iwona Lewy- Trenda, dr med. Agnieszka

Wierzchniewska- Ławska, dr med. Joanna Duda-Szymańska, dr med. Łukasz Antoszczyk, dr med. Paweł

Stawerski, dr med. Janusz Janczukowicz, dr med. Anna Bąkiewicz, lek. Mateusz Józefowicz.

Pracownicy Zakładu Patologii Molekularnej i Neuropatologii Katedry Onkologii: prof. dr hab. Paweł P.

Liberski, dr hab. Beata Sikorska, dr hab. Izabela Zawlik, dr Magdalena Zakrzewska, dr Monika Witusik-

Perkowska.

15. Wymagania wstępne i wymagania równoległe

wiedza z anatomii prawidłowej, histologii, fizjologii, fizjopatologii i biologii molekularnej w zakresie

wymaganym programem studiów na wydziale lekarskim

16. Zaliczenie przedmiotu jest wymagane przed rozpoczęciem zajęć z:

przedmiotów klinicznych

17. Cele i założenia nauczania przedmiotu

Opanowanie materiału z zakresu patologii ogólnej: zaburzenia w krążeniu, zmiany wsteczne, zmiany

postępowe, stany oraz zmiany przednowotworowe, nowotwory i zapalenia, patologia układowa

(patologia układu krążenia, układu oddechowego, układu pokarmowego, wątroby i trzustki, układu

rozrodczego, układu moczowego, układu gruczołów wydzielania wewnętrznego, układu nerwowego,

układu chłonnego i krwiotwórczego oraz skóry), patologii środowiskowej, immunopatologii, patologii

wieku rozwojowego, chorób genetycznie uwarunkowanych i chorób zakaźnych, morfologicznych badań

pośmiertnych osoby dorosłej, płodu i noworodka (aspekty medyczne i prawne). Opanowanie materiału z

zakresu molekularnych mechanizmów procesów patologicznych, w tym genetycznych i epigenetycznych,

etiopatogenezy, obrazu klinicznego, obrazu makroskopowego i mikroskopowego, ewolucji oraz

następstw zmian patologicznych, metod diagnostycznych stosowanych w patomorfologii, ich zalet,

ograniczeń oraz wskazań do ich zastosowania. Zapoznanie studentów ze strukturą i rutynową

działalnością jednostek prowadzących diagnostykę patomorfologiczną.

Kształtowanie umiejętności analizy historii choroby pacjenta; umiejętności myślenia przyczynowo-

skutkowego (czynnik etiologiczny - zmiana patologiczna - objawy - powikłania); analizy obrazu

makroskopowego i mikroskopowego zmian patologicznych; posługiwania się polską oraz

łacińską/angielską terminologią z zakresu patologii; umiejętności wyciągania wniosków oraz tworzenia

prognoz w indywidualnych przypadkach w oparciu o analizę wyniku badania

histopatologicznego/cytologicznego oraz dane z literatury; umiejętności analizy zmian patologicznych

ujawnianych w czasie badań pośmiertnych; wnioskowania co do przyczyny i mechanizmu śmierci oraz

zmian patologicznych współistniejących w badaniu pośmiertnym; umiejętności wyboru w

indywidualnych przypadkach najbardziej efektywnych metod diagnostycznych dostępnych w jednostkach

diagnostyki patomorfologicznej; przedstawiania własnych poglądów oraz dyskusji na temat zmian

patologicznych i patomechanizmu chorób w indywidualnych przypadkach; pracy indywidualnej i

zespołowej, przewodniczenia grupie i komunikacji; umiejętności uczenia się oraz krytycznej oceny

literatury.

Propagowanie postawy holistycznego postrzegania pacjenta; kształtowanie wzoru właściwej współpracy

pomiędzy patomorfologiem a klinicystą; wpajanie szacunku dla odmiennych poglądów i postaw;

kształtowanie zachowań prozdrowotnych; kształtowanie zachowań ukierunkowanych na profilaktykę

chorób środowiskowych i cywilizacyjnych.

18. Metody dydaktyczne

wykład, demonstracja (preparaty mikroskopowe, schematy obrazów mikroskopowych i makroskopowych, fotografie, filmy) , dyskusja, prezentacje multimedialne

19. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej

Literatura podstawowa:

− Patologia znaczy słowo o chorobie. Stachura J, Domagała W, wydanie drugie, zmienione i poprawione,

Polska Akademia Umiejętności, Kraków, 2008

− Robbins Basic Pathology 7e. Kumar V, Robbins SL, Cotran RS, wydanie I polskie, red. Olszewski W

− Biologia molekularna człowieka. Epstein RJ, Wydawnictwo Czelej

− Biologia molekularna w medycynie. Elementy genetyki klinicznej. red. J. Bal, Wydawnictwo Naukowe

PWN

Literatura uzupełniająca polskojęzyczna:

− Diagnostyka sekcyjna: Medycyna sądowa. Jakliński A, Kobiela J

− Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie zakażeń HIV i zachorowań na AIDS

Literatura uzupełniająca anglojęzyczna:

− Robbins Basic Pathology 7e. Kumar V, Robbins SL, Cotran RS

− Robbins Basic Pathology 8e. Kumar V, Robbins SL, Cotran RS

− Robbins and Cotran Review of Pathology 2e

20. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu, w tym zasady dopuszczenia do egzaminu

Warunki zaliczenia ćwiczeń i dopuszczenia do egzaminu:

1. obecność na wszystkich ćwiczeniach

2. uzyskanie z każdego z ćwiczeń podsumowujących kolejne działy wiedzy przewidziane programem

nauczania, minimum 6 punktów (skala punktów możliwych do uzyskania w trakcie każdego

ćwiczenia podsumowującego: od 0 do 10 punktów; w tym: od 0 do 5 punktów za wiedzę

teoretyczną i od 0 do 5 punktów za umiejętności praktyczne).

Forma ćwiczeń podsumowujących wiedzę: ustna i pisemna, zadaniowa (zadania otwarte, półotwarte i

zamknięte) obejmująca wiedzę teoretyczną oraz sprawdzian umiejętności praktycznych (analiza obrazu

morfologicznego zmian patologicznych omawianych w trakcie ćwiczeń z zakresu wiedzy danego

ćwiczenia podsumowującego).

• W przypadkach nieobecności na ćwiczeniach student zobowiązany jest uczestniczyć w zajęciach z

zakresu pominiętej problematyki w dniu ćwiczeń innej grupy.

• W przypadku nieobecności na ćwiczeniu podsumowującym wiedzę lub nieuzyskania wymaganej

minimalnej liczby punktów student zobowiązany jest do zgromadzenia minimalnej wymaganej liczby

punktów w czasie zaliczenia materiału teoretycznego i sprawdzianu umiejętności praktycznych u

osoby prowadzącej zajęcia z daną grupą studencką, najpóźniej w ostatnim dniu przed sesją

egzaminacyjną danego roku akademickiego.

EGZAMIN: Forma egzaminu: pisemna, zadaniowa. Należy wybrać i zaznaczyć jedną, uznaną za

prawidłową, odpowiedź z pięciu podanych wariantów. Egzamin trwa 100 minut i obejmuje 100 zadań

zamkniętych (test wielokrotnego wyboru z jedną odpowiedzią prawidłową), w tym: 10 zadań testowych

dotyczących obrazów mikroskopowych zmian patologicznych omawianych w trakcie wykładów i ćwiczeń

z patologii prezentowanych kolejno w formie pokazu multimedialnego oraz 90 zadań testowych

obejmujących tematykę zawartą w obowiązujących podręcznikach oraz omawianą w trakcie wykładów i

ćwiczeń.

Oceny z egzaminu przypisywane są liczbie punktów po wykreśleniu krzywej metodą Hofstee. Skala ocen:

bardzo dobry (5), ponad dobry (4,5), dobry (4), dość dobry (3,5), dostateczny (3), niedostateczny (2).

Przewiduje się możliwość podwyższenia oceny z egzaminu związaną z przyznaniem punktów

dodatkowych. Jest to możliwe jedynie wówczas, gdy ocena wynikająca z punktów uzyskanych

na egzaminie jest co najmniej dostateczna. Liczba punktów dodatkowych jest uzależniona od sumy

punktów zebranych przez studenta w trakcie wszystkich ćwiczeń podsumowujących wiedzę

przeprowadzonych w czasie III roku studiów.

Suma punktów z siedmiu ćwiczeń podsumowujących

Punkty dodatkowe

do 50 pkt. włącznie 0

51 - 55 1

56 - 60 2

61 - 65 3

66 - 69 4

70 5

21. Treści merytoryczne budujące wiedzę

WYKŁADY SEMESTR I 1. Patomorfologia jako dziedzina nauk medycznych. Metody i techniki badań patomorfologicznych.

2. Morfologiczne wykładniki uszkodzenia komórek. Morfologiczne wykładniki zmian adaptacyjnych.

3. Naprawa tkanek: regeneracja komórek i włóknienie. Patologiczne aspekty procesów naprawczych.

4. Zaburzenia w krążeniu. Definicje podstawowych pojęć stosowanych w patomorfologii, podziały

zmian patologicznych, ich etiopatogeneza, obraz makroskopowy i mikroskopowy, ewolucja zmian i

następstwa w zakresie zaburzeń w krążeniu.

5. Zmiany wsteczne. Definicje podstawowych pojęć stosowanych w patomorfologii, podziały zmian

patologicznych, ich etiopatogeneza, obraz makroskopowy i mikroskopowy, ewolucja zmian i

następstwa w zakresie zmian wstecznych.

6. Zmiany postępowe oraz stany i zmiany przednowotworowe. Definicje podstawowych pojęć

stosowanych w patomorfologii, podziały zmian patologicznych, ich etiopatogeneza, obraz

makroskopowy i mikroskopowy, ewolucja zmian i następstwa w zakresie zmian postępowych i

stanów oraz zmian przednowotworowych.

7. Nowotwory cz. I. Definicje podstawowych pojęć stosowanych w patomorfologii, podziały zmian


następstwa w zakresie nowotworów nabłonkowych.

8. Nowotwory cz. II. Definicje podstawowych pojęć stosowanych w patomorfologii, podziały zmian


następstwa w zakresie nowotworów nienabłonkowych.

9. Zapalenia cz. I. Definicje podstawowych pojęć stosowanych w patomorfologii, podziały zmian


następstwa w zakresie zapaleń nieswoistych.

10. Zapalenia cz. II. Definicje podstawowych pojęć stosowanych w patomorfologii, podziały zmian


następstwa w zakresie zapaleń swoistych.

11. Patologia molekularna cz. I. Pogranicze histopatologii i biologii molekularnej. Metody molekularne

stosowane w diagnostyce histopatologicznej (FISH, hybrydyzacja in situ, immunohistochemia

wykrywająca zmutowane lub zmienione konformacyjnie białka). Badania molekularne

uzupełniające badania histopatologiczne na przykładzie nowotworów oun (metylacja promotora

MGMT, utrata heterozygotyczności 1p/19q, p53, mutacje IDH1), nowotworów piersi (BRCA1,

BRCA2,ERBB2). Badania molekularne wykorzystywane w diagnostyce chorób mięśni. Pojęcie

biomarkera diagnostycznego, predykcyjnego i prognostycznego.

12. Patologia molekularna cz. II. Rozwój patologii molekularnej i jej wpływ na klasyfikację histologiczną

nowotworów ośrodkowego układu nerwowego. Przedstawienie bieżącego stanu wiedzy

dotyczącego molekularnych podstaw wybranych nowotworów ośrodkowego układu nerwowego

oraz omówienie związków pomiędzy znajomością biologii molekularnej nowotworów, a ich

klasyfikacją w oparciu o obraz morfologiczny na przykładzie nowotworów pochodzenia glejowego i

zarodkowego. Prezentacja możliwości praktycznego wykorzystania wiedzy molekularnej w

działaniach klinicznych w oparciu o obecny stan wiedzy dotyczący podłoża molekularnego

gwiaździaków, wyściółczaków i rdzeniaka. Podłoże molekularne wybranych fakomatoz.

13. Choroby środowiskowe. Zmiany patologiczne wywołane zanieczyszczeniem środowiska i paleniem

tytoniu. Uszkodzenia wywołane czynnikami fizycznymi i chemicznymi. Choroby związane z

odżywianiem.

14. Patologia układu odpornościowego. Choroby autoimmunizacyjne. Choroby z niedoborów

immunologicznych, ze szczególnym uwzględnieniem AIDS. Skrobiawica.

15. Tanatologia. Historyczne i współczesne definicje śmierci. Proces umierania. Zmiany pośmiertne o

charakterze rozkładowym i utrwalającym. Medyczne i prawne aspekty śmierci.

WYKŁADY SEMESTR II

1. Patologia tkanek miękkich i kości. Definicja tkanek miękkich. Nowotwory tkanek miękkich. Pojęcie i

kryteria złośliwości histologicznej nowotworów tkanek miękkich. Aktualne klasyfikacje nowotworów

tkanek miękkich i ich znaczenie prognostyczne. Współczesna diagnostyka nowotworów tkanek

miękkich (barwienie rutynowe, badania immunohistochemiczne, badania genetyczne).

2. Patomorfologia przewodu pokarmowego. Nienowotworowe choroby układu pokarmowego:

eozynofilowe zapalenie przełyku, przełyk Barretta, przewlekłe zapalenie żołądka, choroba trzewna,

mikroskopowe zapalenia jelita oraz choroba Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego.

Etiologia i patogeneza tych chorób, jak również ich obraz makro- (z uwzględnieniem obrazu

endoskopowego) i mikroskopowy oraz możliwe następstwa i powikłania. Aspekty kliniczno-

morfologiczne i prawidłowa współpraca między klinicystą a patomorfologiem. Zasady prawidłowego

pobierania wycinków do badania histopatologicznego, w trakcie endoskopii.

3. Patomorfologia wątroby i trzustki. Etiopatogeneza, morfologia i następstwa zmian patologicznych

wątroby i trzustki. Ostre wirusowe zapalenie wątroby. Przewlekłe zapalenie wątroby. Marskość

wątroby. Pierwotne nowotwory wątroby. Ostre i przewlekłe zapalenie trzustki. Nowotwory

zewnątrz i wewnątrzwydzielniczej części trzustki. Diagnostyka zmian patologicznych wątroby i

trzustki oraz zasady właściwej współpracy pomiędzy patomorfologiem a klinicystą.

4. Patomorfologia układu rozrodczego. Nadżerka prawdziwa i rzekoma (Ectropion).

Wewnątrznabłonkowa neoplazja szyjki macicy – definicja, charakterystyka mikroskopowa, regresja i

progresja zmian. Cytodiagnostyka ginekologiczna – definicja, technika pobrania materiału, systemy

oceny rozmazów (Papanicolaou i Bethesda) i ich przydatność w diagnostyce różnych zmian

patologicznych w szyjce macicy. Wirusy HPV – ich rola w nowotworzeniu w szyjce macicy, techniki

wykrywania infekcji HPV. Rak szyjki macicy – epidemiologia (Świat, Polska), czynniki ryzyka, objawy

kliniczne, postacie makroskopowe, typy histopatologiczne, stopnie zaawansowania klinicznego,

leczenie.

5. Patomorfologia układu nerwowego cz. I. Patomorfologiczne wykładniki zmian adaptacyjnych

neuronów, komórek astrogleju, gleju skąpowypustkowego i komórek ependymalnych oraz komórek

mikrogleju. Obrzęk mózgu: przyczyny, obraz makroskopowy i mikroskopowy; ewolucja zmian

mikroskopowych, następstwa. Zmiany pourazowe w ośrodkowym układzie nerwowym: krwiak nad i

podtwardówkowy (przyczyny, obraz makroskopowy i mikroskopowy, ewolucja zmian, następstwa);

stłuczenie i rozerwanie mózgu (obraz makro i mikroskopowy), ewolucja zmian mikroskopowych oraz

następstwa. Stwardnienie rozsiane: etiopatogeneza, obraz zmian makroskopowych w mózgowiu i

rdzeniu kręgowym, obraz zmian mikroskopowych („świeże” i „stare” plaki demielinizacyjne), postaci

stwardnienia rozsianego.

6. Patomorfologia układu nerwowego cz. II. Charakterystyka ogólna nowotworów oun (specyfika

oddziaływania procesu nowotworowego związana z lokalizacją w przestrzeni otoczonej

nierozciągliwą powłoką kostną – ciasnota wewnątrzczaszkowa; istotne znaczenie rokownicze

umiejscowienia nowotworu; rzadkość występowania przerzutów poza ośrodkowy układ nerwowy).

Klasyfikacja WHO nowotworów układu nerwowego z uwzględnieniem stopnia biologicznej

złośliwości (grading) i omówieniem kryteriów oceny gradingu. Charakterystyka najczęstszych postaci

histologicznych nowotworów układu nerwowego (częstość występowania, lokalizacja, obraz

mikroskopowy, stopień złośliwości biologicznej, rokowanie z uwzględnieniem czynników

rokowniczych.

7. Patomorfologia gruczołu piersiowego. Czynniki ryzyka raka piersi. Diagnostyka przedoperacyjna i

pooperacyjna zmian patologicznych w sutku. Analiza immunohistochemiczna guzów piersi.

Klasyfikacja histopatologiczna raka sutka wg WHO. Klasyfikacja molekularna raka sutka. Diagnostyka

węzła wartowniczego. Stadia zaawansowania raka piersi. Czynniki prognostyczne w raku sutka.

Następstwa mastektomii.

8. Patomorfologia układu oddechowego. Przewlekła obturacyjna choroba płuc: przewlekłe zapalenie

oskrzeli i rozedma płuc – definicja, patogeneza, postacie morfologiczne, zmiany mikroskopowe.

Zespół ostrej niedomogi oddechowej noworodków i dorosłych – patogeneza i patofizjologia,

charakterystyka morfologiczna. Gruźlica płuc – patogeneza i ewolucja zmian morfologicznych,

postacie histokliniczne. Atypowe zapalenia płuc – etiologia, odrębności morfologiczne i kliniczne.

Diagnostyka cyto- i histopatologiczna chorób płuc, w szczególności związana z endoskopią dróg

oddechowych – charakterystyka materiałów diagnostycznych, obrazy mikroskopowe. Korelacje

obrazów histopatologicznych i radiologicznych w chorobach płuc.

9. Patomorfologia węzłów chłonnych, śledziony, grasicy i szpiku. Wskazania do pobrania węzła

chłonnego do badania histopatologicznego. Metody diagnostyki patomorfologicznej mające

zastosowanie w ocenie powiększonych węzłów chłonnych, z podkreśleniem znaczenia badania

immunohistochemicznego niezbędnego w diagnostyce zmian rozrostowych węzłów chłonnych.

Obraz morfologiczny odczynowych zmian w węzłach chłonnych, zmian mikroskopowych w

chorobach ziarniniakowych, w toksoplazmozie i mononukleozie zakaźnej oraz w limfadenopatiach

polekowych. Nowotwory przerzutowe i pierwotne węzłów chłonnych. Czynniki predysponujące do

rozrostu chłoniaków, aktualny podział chłoniaków. Obraz kliniczny i morfologiczny najczęstszych

chłoniaków nieziarniczych i chłoniaków ziarniczych. Metody diagnostyki patomorfologicznej, obraz

kliniczny i morfologia najczęstszych rozrostów z komórek szeregu szpikowego. Przyczyny

powiększenia śledziony oraz morfologia rozrostowych zmian nienowotworowych i nowotworowych

śledziony.

10. Patomorfologia skóry. Zmiany nienowotworowe skóry. Etiologia, patogeneza, wykładniki

morfologiczne, następstwa i powikłania ostrych i przewlekłych chorób zapalnych skóry, w tym

chorób wywołanych przez wirusy, bakterie i grzyby, chorób na podłożu immunologicznym oraz

uwarunkowanych genetycznie. Patogeneza i różnicowaniu łuszczycy, zmian brodawkowatych i

chorób pęcherzowych skóry.

11. Choroby wywoływane przez priony. Definicja i rodzaje chorób wywoływanych przez priony u ludzi

(ch. Creutzfeldta-Jakoba, kuru, ch. Gerstmanna-Streusslera-Scheinkera, śmiertelna rodzinna

bezsenność). Choroby wywoływane przez priony u zwierząt. Teoria prionu i patogeneza chorób

pionowych. Genetyka rodzinnych postaci chorób wywoływanych przez priony.

12. Patomorfologia nerek i dróg moczowych. Wskazania i przeciwwskazania do biopsji nerki, rodzaje

biopsji, technika nakłucia nerki oraz sposoby podziału biopunktatu. Metody patomorfologicznej

diagnostyki glomerulopatii (mikroskopia świetlna, immunomorfologia i mikroskopia elektronowa).

Zmiany morfologiczne w przebiegu kamicy dróg moczowych. Nowotwory nerki i pęcherza

moczowego.

13. Diagnostyka glomerulopatii. Techniki morfologiczne mające zastosowanie w diagnostyce

kłębuszkowych chorób nerek. Budowa i funkcja kłębuszka nerkowego oraz kłębuszkowej bariery

filtracyjnej, z uwzględnieniem budowy ultrastrukturalnej. Patogeneza kłębuszkowych chorób nerek

oraz patomechanizm uszkodzenia kłębuszka w glomerulopatiach. Objawy kliniczne kłębuszkowych

chorób nerek oraz rodzaje zmian morfologicznych w kłębuszku, śródmiąższu, cewkach i naczyniach

krwionośnych w glomerulopatiach pierwotnych i wtórnych, ze szczególnym uwzględnieniem

cukrzycowej choroby nerek.

14. Układ dokrewny. Klasyfikacja zmian patologicznych tarczycy. Wole rozlane i guzkowe.

Autoimmunologiczna choroba tarczycy. Zapalenia tarczycy. BAC w diagnostyce zmian gruczołu

tarczowego. Złośliwe nowotwory tarczycy: szczegółowy podział , diagnostyka i rokowanie. Przyczyny

i następstwa pierwotnej nadczynności przytarczyc. Phaeochromocytoma.

15. Patologia wieku rozwojowego. Odrębności patologii wieku rozwojowego. Nowotwory i zmiany

nowotworopodobne u dzieci, ze szczególnym uwzględnieniem guzów drobnookrągłokomórkowych.

Aktualne klasyfikacje nowotworów wieku rozwojowego o znaczeniu prognostycznym. Współczesna

diagnostyka nowotworów wieku rozwojowego (barwienie rutynowe, odczyny

immunohistochemiczne, badania genetyczne).

22. Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje Po ukończeniu kursu patologii student powinien:

− zanalizować obraz makroskopowy i mikroskopowy zmian patologicznych z zakresu zaburzeń w

krążeniu, zmian wstecznych, zmian postępowych, stanów oraz zmian przednowotworowych,

nowotworów i zapaleń; zmian patologicznych układu krążenia, układu oddechowego, układu

pokarmowego, wątroby i trzustki, układu rozrodczego, układu moczowego, układu gruczołów

wydzielania wewnętrznego, układu nerwowego, układu chłonnego i krwiotwórczego oraz skóry

występujących u dorosłych i w wieku rozwojowym, a także zmian patologicznych powstałych w

wyniku działania czynników środowiskowych, zaburzeń układu odpornościowego, chorób zakaźnych i

chorób uwarunkowanych genetycznie;

− prawidłowo posługiwać się w mowie i piśmie w języku polskim oraz łacińskim/angielskim terminologią

z zakresu patologii;

− odnaleźć w materiale tkankowym zmianę patologiczną;

− zinterpretować relacje pomiędzy obrazem zmiany patologicznej a zaburzeniem funkcji organizmu;

− wykonać szkic/schemat obrazu mikroskopowego zmian patologicznych;

− zanalizować obraz mikroskopowy i odróżnić zmiany patologiczne;

− prawidłowo posługiwać się polskimi oraz łacińskimi/angielskimi terminami z zakresu patologii;

− omówić implikacje kliniczne konkretnego wyniku badania histopatologicznego lub cytologicznego;

− zabezpieczyć materiał do badań patomorfologicznych;

− stosować zasady właściwej współpracy pomiędzy patomorfologiem a klinicystą;

− ocenić przydatność metod diagnostycznych stosowanych w patomorfologii w indywidualnych

przypadkach;

− zinterpretować wyniki badań patomorfologicznych;

− ocenić rokowanie dla indywidualnego pacjenta na podstawie analizy wyników badania

patomorfologicznego;

− wykorzystać wyniki badań zawarte w raporcie patomorfologicznym w planowaniu leczenia w

indywidualnych przypadkach;

− powiązać obraz makroskopowy i mikroskopowy zmian patologicznych z objawami klinicznymi i

wynikami badań patomorfologicznych;

− umieć postępować z dokumentacją medyczną i zanalizować protokół z sekcji zwłok;

− zabezpieczyć materiał biologiczny do dalszych badań mających na celu ustalenie przyczyny śmierci

oraz współistniejących zmian patologicznych;

− prawidłowo w mowie i piśmie posługiwać się polską oraz łacińską/angielską terminologią z zakresu

tanatologii;

− zanalizować makroskopowy obraz zmian patologicznych w badaniu pośmiertnym i wyjaśnić ich

ewentualne znaczenie dla rozpoznania przyczyny lub mechanizmu śmierci;

Ponadto student ćwiczy umiejętność :

• myślenia przyczynowo-skutkowego (czynnik etiologiczny -zmiana patologiczna - objawy - powikłania)

• krytycznej oceny literatury

• debatowania, dyskutowania oraz przedstawiania własnych poglądów

• pracy indywidualnej i zespołowej

• przewodniczenia grupie i komunikacji

23. Zagadnienia integrujące wiedzę podstawową i kliniczną na zajęciach z patologii

1. Etiopatogeneza, obraz kliniczny, obraz makroskopowy i obraz mikroskopowy oraz ewolucja i

następstwa zmian patologicznych z zakresu zaburzeń w krążeniu, zmian wstecznych, zmian

postępowych, stanów oraz zmian przednowotworowych, nowotworów i zapaleń; zmian

patologicznych układu krążenia, układu oddechowego, układu pokarmowego, wątroby i trzustki,

układu rozrodczego, układu moczowego, układu gruczołów wydzielania wewnętrznego, układu

nerwowego, układu chłonnego i krwiotwórczego oraz skóry występujących u dorosłych i w wieku

rozwojowym, a także zmian patologicznych powstałych w wyniku działania czynników

środowiskowych, zaburzeń układu odpornościowego, chorób zakaźnych i chorób uwarunkowanych

genetycznie.

2. Etiopatogeneza i obraz kliniczny choroby nowotworowej, pojęcia gradingu i stagingu, TNM i pTNM.

3. Czynniki patogenne zewnętrzne i wewnętrzne, modyfikowalne i niemodyfikowalne.

4. Zasady właściwej współpracy między patomorfologiem a klinicystą.

5. Zasady pobierania i zabezpieczania materiału do badań cytologicznych i histopatologicznych.

6. Rodzaje badań diagnostycznych stosowanych w patomorfologii, ich ograniczenie i zalety oraz

wskazania do ich zastosowania.

7. Rodzaje badań skriningowych i korzyści wynikające z ich upowszechniania.

8. Wykorzystanie metod biologii molekularnej w diagnostyce histopatologicznej.

9. Zastosowanie metod biologii molekularnej w diagnostyce i terapii nowotworów.

24. Opis efektów kształcenia na poszczególnych zajęciach w grupach studenckich (10-12 osobowych)

Ćwiczenie 1: Zaburzenia w krążeniu cz. I (3 godziny )

Wiedza: po zakończeniu ćwiczenia student potrafi:

• wymienić zaburzenia w krążeniu (krwotok, przekrwienie, obrzęk)

• podać definicje i omówić etiopatogenezę zaburzeń w krążeniu

• podać nazwy łacińskie/angielskie zaburzeń w krążeniu

• wymienić cechy obrazu makroskopowego i mikroskopowego zaburzeń w krążeniu

• nazwać objawy i opisać przebieg kliniczny chorób związanych z obecnością zaburzeń w krążeniu

Umiejętności i kompetencje: po zakończeniu ćwiczenia student potrafi:

• zinterpretować relacje pomiędzy obrazem zmiany patologicznej a zaburzeniem funkcji organizmu

• odnaleźć w materiale tkankowym obszar zaburzeń w krążeniu

• omówić schematy obrazu mikroskopowego zaburzeń w krążeniu

• zanalizować obraz mikroskopowy i odróżnić zaburzenia w krążeniu

• wykonać szkic/schemat obrazu mikroskopowego zaburzeń w krążeniu

Ćwiczenie 2: Zaburzenia w krążeniu cz. II (3 godziny)


• wymienić zaburzenia w krążeniu (zator, zakrzep, zawał)

• podać definicje i omówić etiopatogenezę zaburzeń w krążeniu

• podać nazwy łacińskie/angielskie zaburzeń w krążeniu

• wymienić cechy obrazu makroskopowego i mikroskopowego zaburzeń w krążeniu

• nazwać objawy i opisać przebieg kliniczny chorób związanych z obecnością zaburzeń w krążeniu



• odnaleźć w materiale tkankowym obszar zaburzeń w krążeniu

• omówić schematy obrazu mikroskopowego zaburzeń w krążeniu

• zanalizować obraz mikroskopowy i odróżnić zaburzenia w krążeniu

• wykonać szkic/schemat obrazu mikroskopowego zaburzeń w krążeniu

Ćwiczenie 3: Zmiany wsteczne cz. I (3 godziny)


• wymienić zmiany wsteczne (zanik, stłuszczenie, szkliwienie, zwapnienie)

• podać definicje i omówić etiopatogenezę zmian wstecznych

• podać nazwy łacińskie/angielskie zmian wstecznych

• wymienić cechy obrazu makroskopowego i mikroskopowego zmian wstecznych

• nazwać objawy i opisać przebieg kliniczny chorób związanych z obecnością zmian wstecznych



• odnaleźć w materiale tkankowym obszar zmian wstecznych

• omówić schematy obrazu mikroskopowego zmian wstecznych

• zanalizować obraz mikroskopowy i odróżnić zmiany wsteczne w zakresie obrazów

mikroskopowych

• wykonać szkic/schemat obrazu mikroskopowego zmian wstecznych

Ćwiczenie 4: Zmiany wsteczne cz. II (3 godziny)


• wymienić zmiany wsteczne (martwica, skrobiawica)

• podać definicje i omówić etiopatogenezę zmian wstecznych

• podać nazwy łacińskie/angielskie zmian wstecznych omawianych w trakcie ćwiczeń

• wymienić cechy obrazu makroskopowego i mikroskopowego zmian wstecznych

• nazwać objawy i opisać przebieg kliniczny chorób związanych z obecnością zmian wstecznych



• odnaleźć w materiale tkankowym obszar zmian wstecznych

• omówić schematy obrazu mikroskopowego zmian wstecznych

• zanalizować obraz mikroskopowy i odróżnić zmiany wsteczne w zakresie obrazów

mikroskopowych

• wykonać szkic/schemat obrazu mikroskopowego zmian wstecznych

Ćwiczenie 5: Podsumowanie wiedzy z zakresu zaburzeń w krążeniu i zmian wstecznych (3 godziny)


• przedstawić aktualne poglądy na temat zaburzeń w krążeniu i zmian wstecznych


• zilustrować przykładami pojęcia z zakresu zaburzeń w krążeniu i zmian wstecznych

• zanalizować obraz makroskopowy i mikroskopowy zaburzeń w krążeniu i zmian wstecznych

• prawidłowo posługiwać się polską oraz łacińską/angielską terminologią z zakresu zaburzeń w

krążeniu i zmian wstecznych

• ocenić rokowanie w przypadku stwierdzenia zaburzeń w krążeniu i zmian wstecznych

• zinterpretować wynik badania histopatologicznego i wykorzystać go w planowaniu leczenia

pacjenta

Ćwiczenie 6: Zmiany postępowe (3 godziny)


• wymienić zmiany postępowe

• podać definicje i omówić etiopatogenezę zmian postępowych

• podać nazwy łacińskie/angielskie zmian postępowych

• wymienić cechy obrazu makroskopowego i mikroskopowego zmian postępowych

• nazwać objawy i opisać przebieg kliniczny chorób związanych z obecnością zmian postępowych



• odnaleźć w materiale tkankowym zmianę postępową

• omówić schematy obrazu mikroskopowego zmian postępowych

• zanalizować obraz mikroskopowy i odróżnić zmiany postępowe

• wykonać szkic/schemat obrazu mikroskopowego zmian postępowych

Ćwiczenie 7: Stany przedrakowe i nowotwory nabłonkowe cz. I (3 godziny)


• wymienić stany przedrakowe i nowotwory nabłonkowe

• podać definicje i omówić etiopatogenezę stanów przedrakowych i nowotworów nabłonkowych

• podać nazwy łacińskie/angielskie stanu przedrakowego i nowotworów nabłonkowych

• posługiwać się podstawową polską oraz łacińską/angielską terminologią z zakresu patologii

onkologicznej

• porównać biologię nowotworów łagodnych i złośliwych

• wymienić cechy obrazu makroskopowego i mikroskopowego stanów przedrakowych i

nowotworów nabłonkowych

• nazwać objawy i opisać przebieg kliniczny choroby nowotworowej



• sklasyfikować nabłonkowe nowotwory łagodne i złośliwe z użyciem nazw polskich oraz

łacińskich/angielskich

• odnaleźć w materiale tkankowym stan przedrakowy i nowotwór nabłonkowy

• omówić schematy obrazu mikroskopowego stanów przedrakowych i nowotworów

nabłonkowych

• zanalizować obraz mikroskopowy i odróżnić stany przedrakowe i nowotwory nabłonkowe w

zakresie obrazów mikroskopowych

• wykonać szkic/schemat obrazu mikroskopowego stanów przedrakowych i nowotworów

nabłonkowych

• omówić zasadę i zilustrować przykładami pojęcie badań skriningowych oraz przedstawić korzyści

wynikające z ich upowszechniania

Ćwiczenie 8: Nowotwory nabłonkowe cz. II (3 godziny)


• wymienić stany przedrakowe i nowotwory nabłonkowe

• podać definicje i omówić etiopatogenezę nowotworów nabłonkowych

• podać nazwy łacińskie/angielskie stanu przedrakowego i nowotworów nabłonkowych

• posługiwać się podstawową polską oraz łacińską/angielską terminologią z zakresu patologii

onkologicznej

• porównać biologię nowotworów łagodnych i złośliwych

• wymienić cechy obrazu makroskopowego i mikroskopowego stanów przedrakowych i

nowotworów nabłonkowych

• nazwać objawy i opisać przebieg kliniczny choroby nowotworowej



• sklasyfikować nabłonkowe nowotwory łagodne i złośliwe z użyciem nazw polskich oraz


• odnaleźć w materiale tkankowym stan przedrakowy i nowotwór nabłonkowy

• omówić schematy obrazu mikroskopowego stanów przedrakowych i nowotworów

nabłonkowych

• zanalizować obraz mikroskopowy i odróżnić stany przedrakowe i nowotwory nabłonkowe

• wykonać szkic/schemat obrazu mikroskopowego stanów przedrakowych i nowotworów

nabłonkowych

• omówić zasadę i zilustrować przykładami pojęcie badań skriningowych oraz przedstawić korzyści

wynikające z ich upowszechniania

Ćwiczenie 9: Nowotwory nienabłonkowe (3 godziny)


• wymienić nowotwory nienabłonkowe

• podać definicje i omówić etiopatogenezę nowotworów nienabłonkowych

• podać nazwy łacińskie/angielskie nowotworów nienabłonkowych

• wymienić cechy obrazu makroskopowego i mikroskopowego nowotworów nienabłonkowych

• omówić system TNM

• omówić zasady klasyfikacji nowotworów wg WHO

• omówić wykresy przedstawiające zapadalność na nowotwory

• omówić wykresy przedstawiające śmiertelność z powodu chorób nowotworowych

• omówić schematy obrazu mikroskopowego nowotworów nienabłonkowych


• odnaleźć w materiale tkankowym nowotwór nienabłonkowy


• sklasyfikować nienabłonkowe nowotwory łagodne i złośliwe z użyciem nazw polskich oraz


• zanalizować obraz mikroskopowy i odróżnić nowotwory nienabłonkowe

• wykonać szkic/schemat obrazu mikroskopowego nowotworów nienabłonkowych omawianych w

trakcie ćwiczenia

Ćwiczenie 10: Zapalenia nieswoiste (3 godziny)


• podać definicję zapalenia

• wymienić objawy zapalenia

• przedstawić etiopatogenezę procesów zapalnych

• prawidłowo posługiwać się podstawową polską oraz łacińską/angielską terminologią z zakresu

zapaleń

• wymienić typy morfologiczne zapaleń i zilustrować je przykładami

• podać nazwy polskie oraz łacińskie/angielskie zapaleń nieswoistych

• wymienić cechy obrazu makroskopowego i mikroskopowego zapaleń nieswoistych

• nazwać objawy i opisać przebieg kliniczny chorób związanych z obecnością zapaleń nieswoistych



• odnaleźć w materiale tkankowym obszar zapalenia nieswoistego

• omówić schematy obrazu mikroskopowego zapaleń nieswoistych

• zanalizować obraz mikroskopowy i odróżnić zapalenia nieswoiste

• wykonać szkic/schemat obrazu mikroskopowego zapaleń nieswoistych

Ćwiczenie 11: Zapalenia swoiste (3 godziny)


• porównać zapalenia swoiste i nieswoiste

• omówić pojęcie chorób ziarniniakowych i zilustrować je przykładami

• podać nazwy polskie oraz łacińskie/angielskie zapaleń swoistych

• wymienić cechy obrazu makroskopowego i mikroskopowego zapaleń swoistych

• nazwać objawy i opisać przebieg kliniczny chorób związanych z obecnością zapaleń swoistych



• odnaleźć w materiale tkankowym obszar zapalenia swoistego

• omówić schematy obrazu mikroskopowego i odróżnić je w zakresie zapaleń swoistych

• zanalizować obraz mikroskopowy zapaleń swoistych

• wykonać szkic/schemat obrazu mikroskopowego zapaleń swoistych

Ćwiczenie 12: Podsumowanie wiedzy z zakresu zmian postępowych, stanów przednowotworowych

oraz nowotworów i zapaleń (3 godziny)


• przedstawić aktualne poglądy na temat zaburzeń zmian postępowych, nowotworów i zapaleń


• zilustrować przykładami pojęcia z zakresu zmian postępowych, nowotworów i zapaleń

• zanalizować obraz makroskopowy i mikroskopowy zmian postępowych, nowotworów i zapaleń

• prawidłowo posługiwać się polską oraz łacińską/angielską terminologią z zakresu zmian

postępowych, nowotworów i zapaleń

• ocenić rokowanie w przypadku stwierdzenia zmian postępowych, nowotworów i zapaleń

• zinterpretować wynik badania histopatologicznego i wykorzystać go w planowaniu leczenia pacjenta

Ćwiczenie 13: Patologia serca i naczyń (3 godziny)


• wymienić zmiany patologiczne serca i naczyń

• podać definicje i omówić etiopatogenezę zmian patologicznych serca i naczyń

• podać nazwy łacińskie/angielskie zmian patologicznych serca i naczyń

• wymienić cechy obrazu makroskopowego i mikroskopowego zmian patologicznych serca i naczyń

• nazwać objawy i opisać przebieg kliniczny chorób związanych z obecnością zmian patologicznych

serca i naczyń



• odnaleźć w materiale tkankowym zmianę patologiczną

• omówić schematy obrazu mikroskopowego zmian patologicznych serca i naczyń

• zanalizować obraz mikroskopowy i odróżnić zmiany patologiczne serca i naczyń

• wykonać szkic/schemat obrazu mikroskopowego zmian patologicznych serca i naczyń

• omówić implikacje kliniczne wyniku badania histopatologicznego potwierdzającego istnienie

zmian patologicznych serca i naczyń

Ćwiczenie 14: Patologia układu oddechowego (3 godziny)


• wymienić zmiany patologiczne układu oddechowego

• podać definicje i omówić etiopatogenezę zmian patologicznych układu oddechowego

• podać nazwy łacińskie/angielskie zmian patologicznych układu oddechowego

• wymienić cechy obrazu makroskopowego i mikroskopowego zmian patologicznych układu

oddechowego


układu oddechowego




• omówić schematy obrazu mikroskopowego zmian patologicznych układu oddechowego

• zanalizować obraz mikroskopowy i odróżnić zmiany patologiczne układu oddechowego wykonać

szkic/schemat obrazu mikroskopowego zmian patologicznych układu oddechowego


zmian patologicznych układu oddechowego

Ćwiczenie 15: Podsumowanie wiedzy z zakresu patologii serca i naczyń oraz zmian patologicznych

układu oddechowego (3 godziny)


• przedstawić aktualne poglądy na temat zmian patologicznych serca i naczyń

• przedstawić aktualne poglądy na temat zmian patologicznych układu oddechowego


• zilustrować przykładami pojęcia z zakresu zmian patologicznych serca i naczyń

• zanalizować obraz makroskopowy i mikroskopowy zmian patologicznych serca i naczyń


patologicznych serca i naczyń

• ocenić rokowanie w indywidualnych przypadkach w przypadku stwierdzenia zmian

patologicznych serca i naczyń


• zilustrować przykładami pojęcia z zakresu zmian patologicznych układu oddechowego

• zanalizować obraz makroskopowy i mikroskopowy zmian patologicznych układu oddechowego


patologicznych układu oddechowego


patologicznych układu oddechowego


Ćwiczenie 16: Patologia układu pokarmowego (3 godziny)


• wymienić zmiany patologiczne układu pokarmowego

• podać definicję i omówić etiopatogenezę zmian patologicznych układu pokarmowego

• podać nazwy łacińskie/angielskie zmian patologicznych układu pokarmowego


pokarmowego


układu pokarmowego




• omówić schematy obrazu mikroskopowego zmian patologicznych układu pokarmowego

• zanalizować obraz mikroskopowy i odróżnić zmiany patologiczne układu pokarmowego

• wykonać szkic/schemat obrazu mikroskopowego zmian patologicznych układu pokarmowego


zmian patologicznych układu pokarmowego

Ćwiczenie 17: Patologia wątroby i trzustki (3 godziny)


• wymienić zmiany patologiczne wątroby i trzustki omawiane w trakcie ćwiczenia

• podać definicje i omówić etiopatogenezę zmian patologicznych wątroby i trzustki

• podać nazwy łacińskie/angielskie zmian patologicznych wątroby i trzustki

• wymienić cechy obrazu makroskopowego i mikroskopowego zmian patologicznych wątroby i trzustki


wątroby i trzustki




• omówić schematy obrazu mikroskopowego zmian patologicznych wątroby i trzustki

• zanalizować obraz mikroskopowy i odróżnić zmiany patologiczne wątroby i trzustki

• wykonać szkic/schemat obrazu mikroskopowego zmian patologicznych serca wątroby i trzustki


zmian patologicznych wątroby i trzustki

Ćwiczenie 18: Podsumowanie wiedzy z zakresu zmian patologicznych przewodu pokarmowego,

wątroby i trzustki (3 godziny)


• przedstawić aktualne poglądy na temat zmian patologicznych układu pokarmowego

• przedstawić aktualne poglądy na temat zmian patologicznych wątroby i trzustki


• zilustrować przykładami pojęcia z zakresu zmian patologicznych układu pokarmowego, wątroby i

trzustki

• zanalizować obraz makroskopowy i mikroskopowy zmian patologicznych układu pokarmowego,

wątroby i trzustki


patologicznych układu pokarmowego, wątroby i trzustki


patologicznych układu pokarmowego, wątroby i trzustki


Ćwiczenie 19: Praktyczne aspekty patomorfologii na przykładzie oceny materiału pooperacyjnego raka

jelita grubego (3 godziny)

Ćwiczenie stanowi jeden z trzech elementów procesu poznawania rutynowej działalności jednostek

diagnostyki patomorfologicznej – przedstawiane treści będą uzupełnione w czasie części laboratoryjnej

ćwiczenia nr 2s z zakresu diagnostyki sekcyjnej (w semestrze I) oraz ćwiczenia 26 „Proces diagnostyczny

oraz implikacje kliniczne badania patomorfologicznego na przykładzie raka sutka” (w semestrze II).

Celem wszystkich tych ćwiczeń jest przybliżenie specyfiki pracy patomorfologa oraz wskazanie korzyści

wynikających z właściwej współpracy pomiędzy klinicystą a patomorfologiem.

Ćwiczenie polega na dokonaniu oceny mikroskopowej wycinków z materiału pooperacyjnego jelita

grubego z guzem, pobranych rutynowo przez patomorfologa w trakcie badania makroskopowego. Ocena

ta ma posłużyć sporządzeniu raportu patomorfologicznego wg podanego wzoru, zgodnego z aktualnie

obowiązującymi standardami.

ZADANIE DLA STUDENTA (praca indywidualna): Ocenić stopień zaawansowania choroby nowotworowej

- pTN na podstawie analizy obrazu mikroskopowego wycinków z materiału pooperacyjnego raka jelita

grubego i danych klinicznych.


• omówić system TNM

• omówić ogólne zasady klasyfikacji nowotworów wg WHO

• przedstawić etiopatogenezę raka jelita grubego

• wskazać czynniki ryzyka raka jelita grubego

• omówić sekwencję zaburzeń genetycznych doprowadzających do transformacji nowotworowej

na przykładzie raka jelita grubego

• przedstawić zasady oceny materiału pooperacyjnego i sporządzania raportu

patomorfologicznego

• przedstawić aktualną klasyfikację histopatologiczną nowotworów jelita grubego (wg WHO)

• omówić implikacje kliniczne wyniku badania patomorfologicznego na przykładzie raka jelita grubego

• przedstawić zasady i korzyści wynikające z właściwej współpracy pomiędzy patomorfologiem a klinicystą


• powiązać obraz makroskopowy i mikroskopowy ujawnionych zmian patologicznych z objawami

klinicznymi i wynikami badań patomorfologicznych

• prawidłowo zabezpieczyć i opisać materiał przeznaczony do badań histopatologicznych

Ćwiczenie 20: Zastosowanie markerów molekularnych w neuroonkologii na przykładzie analiz w

kierunku obecności utraty heterozygotyczności i/lub niestabilności mikrosatelitarnej, oceny statusu

genu EGFR i metylacji promotora genu MGMT (3 godziny)

Praca w podgrupach z wykorzystaniem wiedzy dotyczącej patologii molekularnej wybranych

nowotworów i umiejętności analizy wybranej literatury fachowej – analiza przypadków klinicznych w

świetle możliwości diagnostycznych.


• przedstawić zasady wyboru markerów do oceny sekwencji mikrosatelitarnych w oparciu o

dostępne internetowe bazy danych i informacje z piśmiennictwa medycznego

• przedstawić zasady przygotowania materiału genomowego do analiz molekularnych

• rozumie konieczność stosowania kontroli pozytywnej i negatywnej oraz określonej liczebności

powtórzeń w badaniach naukowych

• omówić rodzaje anomalii genu EGFR w GBM (zwiększenie liczby kopii – polisomia ch.7,

amplifikacja; nadekspresja, mutacje m.in. wariant EGFRvIII)

• omówić podstawy wybranych technik służących do oceny statusu genu EGFR na poziomie

DNA/RNA/białka (np. real-time-PCR, PCR różnicowy, FISH, immunocytochemia/immunohistochemia)

• omówić rolę metylacji promotora genu MGMT w glejakach

• omówić podstawy techniki MSP (methylation-specific PCR)

• wyjaśnić konieczność stosowania kontroli pozytywnej (całkowicie zmetylowany DNA) i

negatywnej (niezmetylowany DNA) oraz kontroli reakcji MSP

• omówić wpływ statusu metylacji promotora genu MGMT na leczenie glejaka lekami alkilującymi


• zaplanować eksperyment medyczny oraz molekularne badanie diagnostyczne

• postępować z materiałem biologicznym, którego źródłem są tkanki nowotworowe

• dokonać interpretacji wyników wybranych analiz molekularnych oceniających: obecność utraty

heterozygotyczności w i niestabilności mikrosatelitarnej w glejakach oun; status genu EGFR na

poziomie DNA/RNA/białka uzyskanych przy użyciu wybranych technik (np. real-time PCR, PCR

różnicowy, FISH, immunocytochemia/iimunohistochemia); statusu metylacji promotora genu

MGMT przy użyciu techniki MSP

• zaproponować, w oparciu o interpretację uzyskanych wyników, możliwości wykorzystania

pozyskanej wiedzy w praktyce klinicznej w odniesieniu do poszczególnych typów nowotworów

ośrodkowego układu nerwowego

• dokonać wyboru w/w markerów mających służyć ocenie zaburzeń w znanych obszarach genomu

• dokonać właściwej interpretacji położenia wybranych markerów w odniesieniu do loci

poszczególnych genów

Ćwiczenie 21: Choroby konformacyjne (3 godziny) Wiedza: po zakończeniu ćwiczenia student potrafi:

• zdefiniować choroby konformacyjne

• wymienić i zdefiniować zaburzenia konformacji różnych białek, omówić ich znaczenie w patologii

• zdefiniować pojęcie amyloidów i omówić ich powstawanie

• wymienić i omówić choroby konformacyjne sporadyczne i uwarunkowane genetycznie (choroba

Alzheimera, choroba Parkinsona, otępienia czołowo-skroniowe, otępienie z ciałami Lewy’ego,

choroba Huntingtona, wtrętowe zapalenie mięśni)

• wyjaśnić związek pomiędzy zaburzeniem konformacji białka a procesami patologicznymi i

obrazem histopatologicznym

• omówić sposoby usuwania patologicznie zwiniętych białek i ich zaburzenia


• wymienić i omówić zaburzenia konformacji białek i ich związek z omawianymi chorobami

• wyjaśnić obserwowane zmiany mikroskopowe w chorobach neurodegeneracyjnych w oparciu o

zaburzenia molekularne

• wyjaśnić metody stosowane w wykrywaniu chorób neurodegeneracyjnych

• potrafi dyskutować na temat możliwości szerzenia się patologicznie zwiniętych białek i pojęcia „prionoz”

Ćwiczenie 22: Patologia układu moczowego (3 godziny)


• wymienić zmiany patologiczne układu moczowego

• podać definicje i omówić etiopatogenezę zmian patologicznych układu moczowego

• podać nazwy łacińskie/angielskie zmian patologicznych układu moczowego omawianych w

trakcie ćwiczenia


moczowego


układu moczowego




• omówić schematy obrazu mikroskopowego zmian patologicznych układu moczowego

• zanalizować obraz mikroskopowy i odróżnić zmiany patologiczne układu moczowego wykonać

szkic/schemat obrazu mikroskopowego zmian patologicznych układu moczowego


zmian patologicznych układu moczowego

Ćwiczenie 23: Patologia układu rozrodczego (3 godziny)


• wymienić zmiany patologiczne układu rozrodczego

• podać definicje i omówić etiopatogenezę zmian patologicznych układu rozrodczego

• podać nazwy łacińskie/angielskie zmian patologicznych układu rozrodczego


rozrodczego


układu rozrodczego




• omówić schematy obrazu mikroskopowego zmian patologicznych układu rozrodczego

• zanalizować obraz mikroskopowy i odróżnić zmiany patologiczne układu rozrodczego

• wykonać szkic/schemat obrazu mikroskopowego zmian patologicznych układu rozrodczego


zmian patologicznych układu rozrodczego

Ćwiczenie 24: Patologia układu dokrewnego (3 godziny)


• wymienić zmiany patologiczne układu dokrewnego

• podać definicje i omówić etiopatogenezę zmian patologicznych układu dokrewnego

• podać nazwy łacińskie/angielskie zmian patologicznych układu dokrewnego

• wymienić cechy obrazu makroskopowego i mikroskopowego zmian patologicznych układu dokrewnego


układu dokrewnego




• omówić schematy obrazu mikroskopowego zmian patologicznych układu dokrewnego

zanalizować obraz mikroskopowy i odróżnić zmiany patologiczne układu dokrewnego

• wykonać szkic/schemat obrazu mikroskopowego zmian patologicznych układu dokrewnego


zmian patologicznych układu dokrewnego

Ćwiczenie 25: Podsumowanie wiedzy z zakresu zmian patologicznych układu moczowego, układu

rozrodczego i układu dokrewnego (3 godziny)


• przedstawić aktualne poglądy na temat zmian patologicznych układu moczowego, układu

rozrodczego i układu dokrewnego

• przedstawić zilustrować przykładami pojęcia z zakresu zmian patologicznych układu moczowego,

układu rozrodczego i układu dokrewnego

Umiejętności i kompetencje: Po zakończeniu ćwiczenia student potrafi:

• zanalizować obraz makroskopowy i mikroskopowy zmian patologicznych układu moczowego,

układu rozrodczego i układu dokrewnego


patologicznych układu moczowego, układu rozrodczego i układu dokrewnego


patologicznych układu moczowego, układu rozrodczego i układu dokrewnego


Ćwiczenie 26: Proces diagnostyczny oraz implikacje kliniczne badania patomorfologicznego na

przykładzie raka sutka (3 godziny)

Ćwiczenie stanowi jeden z trzech elementów procesu poznawania rutynowej działalności jednostek

diagnostyki patomorfologicznej i jest kontynuacją ćwiczenia nr 19 „Praktyczne aspekty patomorfologii na

przykładzie oceny materiału pooperacyjnego raka jelita grubego” oraz części laboratoryjnej ćwiczenia 2s

z zakresu diagnostyki sekcyjnej (odbywanych w semestrze I). Celem wszystkich tych ćwiczeń jest

przybliżenie specyfiki pracy patomorfologa oraz wskazanie korzyści wynikających z właściwej współpracy

pomiędzy klinicystą a patomorfologiem. Ćwiczenie polega na dokonaniu analizy wyników badań

zawartych w prezentowanym raporcie patomorfologicznym raka sutka w celu oceny rokowania i

zaplanowania leczenia w indywidualnych przypadkach.

ZADANIE DLA STUDENTA (praca indywidualna): Zanalizować jednostkowy raport patomorfologiczny

raka sutka, zinterpretować zawarte w nim wyniki badań patomorfologicznych, ocenić rokowanie dla

pacjenta, zaproponować sposób leczenia pacjenta w oparciu o wyniki badań zawartych w raporcie

patomorfologicznym.


• przedstawić etiopatogenezę raka sutka

• wyjaśnić podłoże molekularne raka sutka

• omówić czynniki ryzyka raka sutka

• omówić metody diagnostyczne stosowane w przypadku podejrzenia raka sutka

• zdefiniować pojęcie biopsji i wymienić jej rodzaje

• wyjaśnić pojęcie badania śródoperacyjnego

• wymienić i scharakteryzować rodzaje badań immunohistochemicznych i badań z wykorzystaniem

technik biologii molekularnej wykorzystywanych w diagnostyce raka sutka

• omówić ograniczenia i zalety oraz wskazania do zastosowania metod diagnostycznych

omawianych w trakcie ćwiczenia

• przedstawić aktualną klasyfikację histopatologiczną nowotworów sutka (wg WHO)

• przedstawić aktualnie obowiązujące elementy raportu patomorfologicznego w przypadku raka

sutka

• przedstawić zasady oceny materiału pooperacyjnego i sporządzania raportu

patomorfologicznego

• omówić implikacje kliniczne wyników badań patomorfologicznych w przypadku raka sutka

• wymienić rodzaje badań diagnostycznych stosowanych w patomorfologii, podać ich ograniczenie

i zalety oraz wskazania do ich zastosowania

• zilustrować przykładami potencjalne możliwości wykorzystania metod diagnostycznych

stosowanych w patomorfologii


• ocenić przydatność metod diagnostycznych stosowanych w patomorfologii w indywidualnych

przypadkach

• zinterpretować wyniki badań patomorfologicznych

• powiązać obraz makroskopowy i mikroskopowy ujawnionych zmian patologicznych z objawami

klinicznymi i wynikami badań patomorfologicznych

• ocenić całość raportu patomorfologicznego i wykorzystać go w planowaniu leczenia pacjenta

• ocenić rokowanie dla indywidualnego pacjenta na podstawie analizy wyników badania

patomorfologicznego

• wykorzystać wyniki badań zawarte w raporcie patomorfologicznym w planowaniu leczenia w

indywidualnych przypadkach

Ćwiczenie 27: Patologia układu nerwowego (3 godziny)


• wymienić zmiany patologiczne układu nerwowego

• podać definicje i omówić etiopatogenezę zmian patologicznych układu nerwowego

• podać nazwy łacińskie/angielskie zmian patologicznych układu nerwowego


nerwowego


układu nerwowego




• omówić schematy obrazu mikroskopowego zmian patologicznych układu nerwowego

• zanalizować obraz mikroskopowy i odróżnić zmiany patologiczne układu nerwowego

• wykonać szkic/schemat obrazu mikroskopowego zmian patologicznych układu nerwowego


zmian patologicznych układu nerwowego

Ćwiczenie 28: Patologia węzłów chłonnych, śledziony, grasicy i szpiku (3 godziny)


• wymienić zmiany patologiczne węzłów chłonnych, śledziony, grasicy i szpiku

• podać definicje i omówić etiopatogenezę zmian patologicznych węzłów chłonnych, śledziony,

grasicy i szpiku

• podać nazwy łacińskie/angielskie zmian patologicznych węzłów chłonnych, śledziony, grasicy i

szpiku

• wymienić cechy obrazu makroskopowego i mikroskopowego zmian patologicznych węzłów

chłonnych, śledziony, grasicy i szpiku


węzłów chłonnych, śledziony, grasicy i szpiku

Umiejętności i kompetencje: o zakończeniu ćwiczenia student potrafi:



• omówić schematy obrazu mikroskopowego zmian patologicznych węzłów chłonnych, śledziony,

grasicy i szpiku

• zanalizować obraz mikroskopowy i odróżnić zmiany patologiczne węzłów chłonnych, śledziony,

grasicy i szpiku

• wykonać szkic/schemat obrazu mikroskopowego zmian patologicznych węzłów chłonnych,

śledziony, grasicy i szpiku


zmian patologicznych węzłów chłonnych, śledziony, grasicy i szpiku

Ćwiczenie 29: Patologia skóry (3 godziny)


• wymienić zmiany patologiczne skóry

• podać definicje i omówić etiopatogenezę zmian patologicznych skóry

• podać nazwy łacińskie/angielskie zmian patologicznych skóry

• wymienić cechy obrazu makroskopowego i mikroskopowego zmian patologicznych skóry


skóry




• omówić schematy obrazu mikroskopowego zmian patologicznych skóry

• zanalizować obraz mikroskopowy i odróżnić zmiany patologiczne skóry

• wykonać szkic/schemat obrazu mikroskopowego zmian patologicznych skóry


zmian patologicznych skóry

Ćwiczenie 30: Podsumowanie wiedzy z zakresu zmian patologicznych układu nerwowego, węzłów

chłonnych, śledziony, grasicy i szpiku oraz skóry (3 godziny)

Wiedza:po zakończeniu ćwiczenia student potrafi:

• przedstawić aktualne poglądy na temat zmian patologicznych układu nerwowego, węzłów

chłonnych, śledziony, grasicy i szpiku oraz skóry

• zilustrować przykładami pojęcia z zakresu zmian patologicznych układu nerwowego, węzłów

chłonnych, śledziony, grasicy i szpiku oraz skóry


• zanalizować obraz makroskopowy i mikroskopowy zmian patologicznych układu nerwowego,

węzłów chłonnych, śledziony, grasicy i szpiku oraz skóry


patologicznych układu nerwowego, węzłów chłonnych, śledziony, grasicy i szpiku oraz skóry


patologicznych układu nerwowego, węzłów chłonnych, śledziony, grasicy i szpiku oraz skóry

• zinterpretować wynik badania histopatologicznego i wykorzystać go w planowaniu leczenia

pacjenta.

ĆWICZENIA Z DIAGNOSTYKI SEKCYJNEJ

Ćwiczenie 1s: Badanie pośmiertne jako procedura medyczna (3 godziny)


• przedstawić historyczne i aktualnie obowiązujące definicje śmierci

• omówić rodzaje śmierci

• podać definicje i omówić rodzaje sekcji zwłok

• przedstawić obowiązki i uprawnienia lekarzy patomorfologów i medyków sądowych

• omówić przepisy prawne regulujące wykonywanie sekcji zwłok

• przedstawić zasady postępowania z dokumentacją medyczną i sporządzania protokołu z sekcji

zwłok

• opisać technikę sekcji zwłok osoby dorosłej

• przedstawić sekcję zwłok jako procedurę medyczną o szczególnym stopniu narażenia na kontakt

z materiałem potencjalnie infekcyjnym

• wymienić zmiany patologiczne obserwowane w morfologicznym badaniu pośmiertnym

wywołane HIV i AIDS

• opisać patomechanizm zmian patologicznych wywołanych infekcją HIV


• zinterpretować relacje pomiędzy obrazem zmian patologicznych ujawnionych w badaniu

pośmiertnym wykonywanym w czasie ćwiczenia a danymi z historii choroby

• zabezpieczyć materiał biologiczny do dalszych badań mających na celu ustalenie przyczyny

śmierci oraz współistniejących zmian patologicznych

• tworzyć i interpretować dokumentację medyczną związaną z wykonywaniem sekcji zwłok

Ćwiczenie 2s: Diagnostyka sekcyjna osoby dorosłej (3 godziny)

Część laboratoryjna ćwiczenia 2s z zakresu diagnostyki sekcyjnej stanowi jeden z trzech elementów

procesu poznawania rutynowej działalności jednostek diagnostyki patomorfologicznej i wiąże się

tematycznie z ćwiczeniem nr 19 „Praktyczne aspekty patomorfologii na przykładzie oceny materiału

pooperacyjnego raka jelita grubego” (w semestrze I) oraz ćwiczeniem 26 „Proces diagnostyczny oraz

implikacje kliniczne badania patomorfologicznego na przykładzie raka sutka” (w semestrze II).

Celem wszystkich tych ćwiczeń jest przybliżenie specyfiki pracy patomorfologa oraz wskazanie korzyści

wynikających z właściwej współpracy pomiędzy klinicystą a patomorfologiem.


• wymienić najczęstsze przyczyny zgonów osób dorosłych

• przedstawić spektrum zmian makroskopowych ujawnianych w badaniu pośmiertnym osób

dorosłych, zmarłych z powodu najczęściej występujących przyczyn zgonu

• zanalizować wykresy umieralności

• opisać technikę sekcyjną w przypadku podejrzenia zatoru powietrznego

• opisać technikę sekcyjną w przypadku podejrzenia odmy opłucnowej

• przedstawić strukturę i rutynową działalność jednostek diagnostyki patomorfologicznej




• zabezpieczyć i prawidłowo opisać materiał do rutynowych badan patomorfologicznych

Ćwiczenie 3s: Proces umierania (3 godziny)


• wymienić etapy procesu umierania i opisać zmiany w nich zachodzące

• przedstawić zmiany pośmiertne, ich rodzaje i znaczenie w diagnostyce sekcyjnej

• prawidłowo posługiwać się polską oraz łacińską/angielską terminologią z zakresu tanatologii


• zanalizować makroskopowy obraz zmian pośmiertnych i wyjaśnić ich ewentualne znaczenie dla

rozpoznania przyczyny lub mechanizmu śmierci



Ćwiczenie 4s: Badanie pośmiertne płodu i noworodka (3 godziny)


• wymienić najczęstsze przyczyny zgonu płodów i noworodków

• przedstawić spektrum zmian makroskopowych ujawnianych w badaniu pośmiertnym płodów i

noworodków zmarłych z powodu najczęściej występujących przyczyn zgonu

• zanalizować wykresy umieralności

• opisać technikę sekcyjną w przypadku badania pośmiertnego płodu i noworodka i wskazać jej

odrębności




• zabezpieczyć materiał biologiczny do dalszych badań mających na celu ustalenie przyczyny

śmierci oraz współistniejących zmian patologicznych w przypadku sekcji zwłok płodu i

noworodka

Ćwiczenie 5s: Obraz makroskopowy uogólnionej choroby nowotworowej w badaniu pośmiertnym (3 godziny)


• wymienić najczęstsze nowotwory złośliwe człowieka

• zanalizować wykresy zapadalności i umieralności z powodu nowotworów złośliwych

• przedstawić przebieg kliniczny choroby nowotworowej


• zanalizować obraz makroskopowy zmian patologicznych obserwowanych w przypadku zgonu z

powodu uogólnionej choroby nowotworowej



Ćwiczenie 6s: Obraz makroskopowy niewydolności krążenia w badaniu pośmiertnym (3 godziny)


• omówić etiopatogenezę niewydolności krążenia

• przedstawić przebieg kliniczny niewydolności krążenia


• zanalizować obraz makroskopowy zmian patologicznych obserwowanych w badaniu

pośmiertnym osób z niewydolnością krążenia



Ćwiczenie 7s: Obraz makroskopowy zmian patologicznych ośrodkowego układu nerwowego w badaniu

pośmiertnym (3 godziny)


• wymienić najczęstsze zmiany patologiczne OUN

• omówić etiopatogenezę najczęstszych zmian patologicznych OUN

• przedstawić przebieg kliniczny zaburzeń związanych z obecnością zmian patologicznych OUN


• zanalizować obraz makroskopowy zmian patologicznych OUN w badaniu pośmiertnym



Ćwiczenie 8s: Obraz makroskopowy niewydolności wątroby w badaniu pośmiertnym (3 godziny)


• omówić etiopatogenezę niewydolności wątroby

• przedstawić przebieg kliniczny niewydolności wątroby



pośmiertnym osób z niewydolnością wątroby



Ćwiczenie 9s: Obraz makroskopowy niewydolności nerek w badaniu pośmiertnym (3 godziny)


• omówić etiopatogenezę niewydolności nerek

• przedstawić przebieg kliniczny niewydolności nerek



pośmiertnym osób z niewydolnością nerek



Ćwiczenie 10s: Podsumowanie wiedzy z zakresu morfologicznych badań pośmiertnych (3 godziny)


• przedstawić aktualne poglądy na temat morfologicznych badań pośmiertnych

• aktualne poglądy na temat interpretacji obrazu makroskopowego z zakresu morfologicznych

badań pośmiertnych


• całościowo zanalizować obraz makroskopowy zmian patologicznych ujawnianych w badaniu

pośmiertnym

• wnioskować co do przyczyny śmierci, mechanizmu śmierci i zmian patologicznych współistniejących na

podstawie analizy obraz makroskopowego zmian ujawnionych w badaniu pośmiertnym

25. Kontynuacja przedmiotu przewidziana na zajęciach z:

przedmiotów klinicznych

26. Zalecane kursy fakultatywne i zajęcia uzupełniające

27. Informacje dodatkowe dostępne są pod adresem

patho-lodz.org

KARTA PRZEDMIOTU PATO LOGIA - Operacja ……trznabłonkowa neoplazja szyjki macicy – definicja,...

Documents

Transcript of KARTA PRZEDMIOTU PATO LOGIA - Operacja ……trznabłonkowa neoplazja szyjki macicy – definicja,...