Joanna Pieńko;Szymon Pucher

Karta graficzna

1

Spis treści:

- 2 - Co to jest karta graficzna? Jej zastosowania i rola. Ceny.

- 3 - Rodzaje i charakterystyka poszczególnych typów kart graficznych.

- 8 - Panel LCD a sprawa jakości obrazu – jak to jest? Marka i model karty – czy jest to istotne? Typ i rodzaj pamięci na karcie – czy ma to znacznie?

- 9 - Czy podkręcanie karty graficznej jest bezpieczne? Kiedy się na to zdecydować? Czy warto wybrać kartę graficzną obsługującą technologię PhysX? Czy można w jakiś sposób wyciszyć system chłodzenia zainstalowany na karcie?

- 10 - Podstawowe terminy związane z układem graficznym

- 11 – Przewodnik po terminach i cechach kart graficznych.

- 14 - Najczęściej używane wejścia i złącza kart graficznych:

- 15 - Jak podkręcić kartę graficzną?

- 16 - Jak zaktualizować sterowniki?

2

Karta graficzna – karta rozszerzeń komputera odpowiedzialna za renderowanie grafiki i jej konwersję na

sygnał zrozumiały dla wyświetlacza.

Co daje nowa karta graficzna

W zależności od karty, nowa konstrukcja wnosi obsługę różnych technologii, podnosi wydajność względem starszego układu, jest bardziej energooszczędna, osiąga niższe temperatury podczas obciążenia i oferuje większą ilość złączy multimedialnych.

Przykład: Gracze komputerowi zmieniają karty głównie dla tego, aby nowo wprowadzane gry działały płynnie i z możliwie największą ilością aktywnych detali graficznych.

Zastosowanie karty graficznej

Wybierając kartę należy określić jej zastosowanie:

Oglądamy filmy = tani układ graficzny ze wspomaganiem odtwarzania materiału HD i wyjściem HDMI lub Display Port

Przeglądamy witryny internetowe, pracujemy w edytorze tekstu, arkuszach kalkulacyjnych = tania karta z pasywnym chłodzeniem (bezgłośnym)

Sporadycznie gramy, oglądamy filmy, wykonujemy prostą obróbkę zdjęć = standardowej klasy karta graficzna z 512 MB pamięci i cichym chłodzeniem

Jesteśmy zapalonymi graczami = jedna z najnowszych konstrukcji z obsługą wszelkich nowinek technologicznych i dobrą wydajnością

Ceny dla poszczególnych typów kart:

Do biura i multimedialna - do 200 zł

Ekonomiczna - 201-300 zł

Wydajna - 501-700 zł

Bardzo wydajna - 701-1000 zł

Superwydajna - 1001-1300 zł

Dla entuzjastów - powyżej 1300 zł

Konfiguracje SLI/CF

Cena

Zazwyczaj każdy z nas dysponuje pewnym budżetem, który chce przeznaczyć na kupno nowej karty graficznej. Większość kupujących pragnie wydać jak najmniej, ale zwraca uwagę na to, by możliwości akceleratora zaspokoiły wszystkie wymagania. Tu pojawia się „relacja ceny do wydajności”. Jak najlepsza wydajność karty graficznej przy jak najmniejszym koszcie, tym lepiej.

Przykład: akcelerator wart 500 zł i osiągający np. 60 kl./s w grze wyścigowej DiRT 2 będzie miał lepszy stosunek ceny do wydajności, niż inny akcelerator za 500 zł mający w tych samych warunkach 50 kl./s.

3

Rodzaje i charakterystyka poszczególnych typów kart graficznych:

Do biura i multimedialna

Przedział cenowy: do ~200 zł Najtańsze konstrukcje, często określane mianem „biurowych”. Podstawową funkcją takich kart jest wyświetlanie grafiki na ekranie monitora, oferując do codziennej pracy wystarczającą wydajność (witryny internetowe, aplikacje biurowe, programy do nauki, itp). Większość oferowanych akceleratorów z najniższej półki dobrze sobie radzi z płynnym odtwarzaniem materiału wideo wysokiej rozdzielczości (Full HD), a przy tym zużywa mało energii. Należy zwrócić uwagę na budowę karty, ponieważ w niektórych małych zestawach Media Center jesteśmy w stanie umieścić jedynie takie, które mają budowę niskoprofilową (low profile). W komputerach typu desktop wykorzystuje się karty o pełnym profilu. Karta przeznaczona do multimediów powinna mieć złącze HDMI lub Display Port. Ułatwi to współpracę z nowoczesnymi ekranami, np. telewizorami plazmowymi i LCD. Karty przeznaczone do zestawów Media Center, dzięki mniejszej złożoności rdzenia graficznego, mogą zadowolić się pasywnym chłodzeniem (radiator bez wentylatora). Aby niepotrzebnie nie podnosić hałasu komputera, zwróć uwagę czy karta ma właśnie taki rodzaj systemu chłodzącego. Najważniejsze cechy biurowych i multimedialnych kart graficznych:

Niewielkie gabaryty (konstrukcja niskoprofilowa)

Bardzo cichy lub pasywny układ chłodzący

Złącze HDMI lub Display Port

Wspomaganie odtwarzania filmów w wysokiej rozdzielczości (obsługa technologii NVIDIA PureVideo, AMD AVIVO)

Niski pobór energii

4

Ekonomiczna

Przedział cenowy: ~200-300 zł

Inwestując w taki akcelerator otrzymujemy większość zalet najtańszych modeli (niski pobór energii, niewielkie gabaryty) z tą różnicą, że wydajność w grach będzie wyższa. Takie karty pozwolą na rozgrywkę w niższych rozdzielczościach obrazu: 1024x768 i 1280x1024.Zastosowanie dla tego typu karty znajdzie się zatem w komputerach z niewielkimi monitorami, jak 17 lub 19 cali. Kryteriami wyboru w tym przypadku będą: niski pobór energii, niska temperatura, niewielkie gabaryty, bardzo cichy układ chłodzący – najlepiej pasywny.Należy przy tym zwracać uwagę na rodzaje złączy: DVI i D-Sub to w tej chwili standard. Szukajmy modeli z wyjściami HDMI lub Display Port. Najważniejsze cechy ekonomicznych kart graficznych:

Niewielkie gabaryty

Przyzwoita wydajność w rozdzielczości obrazu 1024x768 i 1280x1024

Bardzo cichy lub pasywny układ chłodzący

Złącze HDMI lub Display Port

Wspomaganie odtwarzania filmów w wysokiej rozdzielczości (obsługa technologii NVIDIA PureVideo, AMD AVIVO)

Niski pobór energii i niewielkie temperatury karty

5

Wydajna

Przedział cenowy: ~500-700 zł

Te karty pozwalają na dobrą zabawę w grach 3D, oferując przyzwoitą wydajność za rozsądne pieniądze. Umożliwiają rozgrywkę na wysokim poziomie detali w rozdzielczości 1650x1080. Wysoka wydajność tych kart polega na dobrze zbalansowanym współczynniku cena – wydajność oraz właściwej płynności w grach obsługujących DirectX11. Ważną rolę odgrywają stosowane systemy chłodzące. Segment cenowy 500-700 zł to ulubiona kategoria dla producentów. Implementują najnowsze technologie, przebudowują też płytki drukowane, instalując lepszej jakości kondensatory i cewki - wpływa to na wyższą stabilność pracy akceleratora, wydłuża jego żywotność i wpływa na lepsze rezultaty podczas podkręcania. Wymagania:

Markowe i dobrej klasy zasilacze o mocy od 500 W

Wydajny procesor, który nie będzie stanowił wąskiego gardła w grach

Najważniejsze cechy wydajnych kart graficznych:

Dobra wydajność w rozdzielczości obrazu 1680x1050 i 1920x1200

Cichy układ chłodzący

Łączenie kart w pary (technologie SLI i CrossFire)

Niewielkie temperatury karty

Stosunkowo niewielki pobór energii

Wysoka jakość wykonania

6

Bardzo wydajna

Przedział cenowy: 700-1100 zł Aby wykorzystać nominalną rozdzielczość monitora lub telewizora FullHD (1920x1200/1920x1080) należy wybrać bardzo wydajną kartę. Polecamy modele z dużą ilością pamięci (od 1024 MB) - przyda się w wysokich ustawieniach detali graficznych. W zależności od wymagań, możemy przebierać w modelach o standardowych parametrach pracy lub fabrycznie podkręconych (np. ASUS z seriiTOP). Pierwsze, na co powinniśmy zwrócić uwagę w tej klasie kart to oferowana wydajność. Zróżnicowanie modeli jest naprawdę duże. Równie ważna jest jakość wykonania, ponieważ wiele kart ma podniesione parametry pracy, co znów wiąże się z wymogiem dobrej wydajności chłodzenia. Pod uwagę należy wziąć akceleratory o zmodyfikowanej płytce drukowanej i autorskim systemie chłodzącym. Zapewnią wyższy komfort pracy i stabilność podczas grania. Akceleratory z przedziału 700-1100 zł powinny odznaczać się wysoką kulturą chłodzenia, kompletnym wyposażeniem – mile widziane są pełne wersje gier. Osiągane temperatury przez kartę graficzną nie są bardzo istotne, ale nie powinna ona przekraczać ok. 80 stopni C. Mniejsze znaczenie ma również pobór energii. W końcu zależy ci na świetnej zabawie w nowych grach, a tu najważniejsza jest oferowana przez kartę wydajność. Wymagania:

Markowy i dobrej jakości zasilacz o mocy od 550 W

Czterordzeniowy procesor, lub dwurdzeniowy o częstotliwości taktowania przynajmniej 3,0GHz

Pojemna obudowa – tej klasy akceleratory mają nawet 26-28 cm długości

Najważniejsze cechy bardzo wydajnych kart graficznych:

Wysoka wydajność w rozdzielczości FullHD (1920x1200/1920x1080)

Relatywnie cichy układ chłodzący

Łączenie kart w pary (technologie SLI i CrossFire)

Wysoka jakość wykonania

7

Dla entuzjastów

Przedział cenowy: powyżej 1350 zł To najszybsze a zarazem najdroższe karty na rynku. Oferują rewelacyjną wydajność w każdej dostępnej grze. Pozwolą na rozgrywkę w najwyższych detalach graficznych przez długi czas. Aby wykorzystać pełnię ich możliwości, powinno stosować się duże monitory o przekątnej 24, a najlepiej 30 cali i rozdzielczość 2560x1600. Karty tego rodzaju mają zazwyczaj referencyjną budowę, choć jest kilka autorskich konstrukcji. Pobierają one często sporo energii, a ich układy chłodzące są głośne. Mimo to, dzięki oferowanym możliwościom, i tak są chętnie wybierane przez wymagających graczy i entuzjastów. Ponadto te najdroższe karty pozwolą na rozgrywkę z użyciem kilku monitorów, np. trzech przy wykorzystaniu technologii AMD Eyefinity (tańsze karty mają zbyt niską wydajność do takich zastosowań). Wymagania:

Markowy i dobrej jakości zasilacz o mocy od 650 W

Czterordzeniowy procesor o wysokiej częstotliwości taktowania

Pojemna obudowa - dostępne karty mogą mieć nawet 30 cm długości

Najważniejsze cechy kart graficznych dla entuzjastów:

Świetna wydajność w rozdzielczości w 2560x1600

Łączenie kart w pary (technologie SLI i CrossFire)

Bardzo wysoka jakość wykonania

Dobra wydajność na wielu monitorach (dotyczy kart Radeon)

8

Panel LCD a sprawa jakości obrazu – jak to jest?

W większości przypadków istnieje zależność pomiędzy wydajnością karty a nominalną rozdzielczością panelu LCD. Dobierając kartę do danego typu monitora, zwróćmy uwagę na wydajność interesującej karty w rozdzielczości „domyślnej” posiadanego monitora. Unikniemy w ten sposób drobnej, ale jednak zauważalnej utraty jakości (ostrości) w generowanej grafice 3D – skalowanie obrazu przez panel.

Marka i model karty – czy jest to istotne?

W sprzedaży znajdziemy dużo różnorodnych sprzętów, które pomimo tego samego układu graficznego różnią się częstotliwościami taktowania, pojemnością pamięci, systemem chłodzenia czy podatnością i możliwościami do dalszego podkręcania. Rzecz jasna, różnią się także ceną. Dodatkowo, wiele oferowanych kart ma przebudowaną płytkę drukowaną. Dla użytkownika jest to wiadomość, że producent wprowadził zmiany mające na celu usprawnić swój produkt względem konstrukcji standardowej. Może to być jedynie zmiana systemu chłodzącego na lepszy (wydajniejszy, cichszy), czy zastosowanie bardzo dobrej jakości elektroniki. Tak często robią czołowi producenci akceleratorów graficznych (ASUS, MSI, Gigabyte, Sapphire). Ponadto wybierając konkretny model danego producenta może się okazać, że został on doposażony w ciekawe oprogramowanie, grę lub gadżet. Czy zatem marka i model karty jest ważny? Jak najbardziej, bo zróżnicowanie na rynku jest ogromne. Kierujmy się doświadczeniem danego producenta i jakością jego produktów.

Typ i rodzaj pamięci na karcie – czy ma to znacznie?

Przed zakupem warto sprawdzić jakimi kostkami pamięci dysponuje karta - DDR2, GDDR3, GDDR5, oraz jaką szerokość ma szyna danych do pamięci – 128-bit, 256-bit, 512-bit. Najprostsze i najstarsze typy pamięci są instalowane w tanich i mało wydajnych kartach graficznych. Tam, gdzie nie wymaga się dużej szybkości akceleratora, nie ma sensu inwestować w droższe rozwiązania. Natomiast szybsze karty graficzne, mając na pokładzie lepsze moduły pamięci, zyskają na wydajności w grach. Takim przykładem jest GeForce GT 240 występujący zarówno z kościami GDDR3, jak i GDDR5. W przypadku tych drugich wydajność jest zauważalnie wyższa.

9

Wydajność pamięci na karcie graficznej zależy od szerokości szyny danych, taktowania, jak i jej opóźnień. Wpływa to bezpośrednio na parametr zwany przepustowością. Generalna zasada jest taka, że im wyższy numerek przy oznaczeniu typu kostek (np. GDDR3, GDDR5), tym kości dysponują wyższą przepustowością. Co to w rzeczywistości daje? Im wyższa przepustowość pamięci, tym więcej danych można przesłać w danej chwili. Jest to bardzo ważne w grach, gdy procesor graficzny wymaga dostarczenia mu ogromnych ilości informacji. Oczywiście nie zawsze sprawdza się zasada: „im więcej, tym lepiej”. Jeśli chipset graficzny nie będzie dysponował odpowiednią architekturą wewnętrzną i wydajnością, to pomimo podniesienia przepustowości pamięci nie zyskamy na lepszym działaniu gier.

Czy podkręcanie karty graficznej jest bezpieczne? Kiedy się na to zdecydować?

Każdy produkowany obecnie układ graficzny, ze względu na wymagania wysokiej stabilności pracy, ma pewien zapas jeśli chodzi o częstotliwości taktowania. Możliwość wykorzystania tego potencjału przez amatorów przetaktowywania (ang. overclocking), zwanego też potocznie podkręcaniem, otworzyła więc furtkę do łatwego podnoszenia wydajności bazowej. W związku z coraz większą skalą tego zjawiska producenci kart graficznych przykładają zdecydowanie większą dbałość co do jakości zastosowanych komponentów, podnosząc w ten sposób ich trwałość oraz wytrzymałość podczas potencjalnego podkręcania.

Podnoszenie częstotliwości taktowania karty graficznej jest bezpieczne, o ile użytkownik ma podstawową wiedzę na temat sprzętu komputerowego. Nie należy ustalać maksymalnych, choć stabilnych parametrów pracy. Zdarza się, że po kilku miesiącach bezproblemowej pracy akceleratora zaczynają się pojawiać pierwsze oznaki utraty stabilności, artefakty (błędy w obrazie), czy nawet zawieszenia całego komputera.

Czy warto wybrać kartę graficzną obsługującą technologię PhysX?

Mimo że technologia PhysX oferuje często widoczną poprawę jakości grafiki w grach, to niestety jej wykorzystanie w praktyce jest niewielkie. Ta technologia to dodatek, z którego możemy nigdy nie skorzystać. Mimo wszystko, mając do wyboru karty graficzne w podobnej cenie, o takiej samej wydajności, to argument "obsługa efektów fizycznych PhysX" może przeważyć nad wyborem konkretnego układu graficznego.

Czy można w jakiś sposób wyciszyć system chłodzenia zainstalowany na karcie?

Zanim kupimy kartę graficzną, warto zainteresować się jej systemem chłodzącym. W przeciwnym razie możemy stać się nieszczęśliwymi posiadaczami sprzętowego synonimu suszarki. Jeśli jednak już mamy zakupioną kartę graficzną i kultura pracy jej chłodzenia nam nie odpowiada, pozostaje możliwość jego wymiany na inne. Oczywiście jest jeszcze kwestia zwolnienia pracy wentylatorów, np. za pomocą aplikacji RivaTuner, MSI AfterBurner. Niemniej jednak pociąga to za sobą wyższe temperatury, a w rezultacie nawet utratę stabilności.

10

Podstawowe terminy związane z układem graficznym

• SP (StreamProcessors)

procesory strumieniowe, należące do architektury układu graficznego. W dzisiejszych układach występują pod postacią bloków bądź klastrów pojedynczych jednostek procesorowych, zdolnych nie tylko do przetwarzania grafiki, ale również przetwarzania równoległego (parallelcomputing). To one w głównej mierze odpowiadają za ogólną wydajność karty graficznej. Im układ ma więcej procesorów strumieniowych, tym lepiej. Dzisiejsze akceleratory mają po 512 takich jednostek (np. GeForce GTX 580), lub nawet 1536 (Radeon 6970).

• TMU (TextureMapping Unit)

Jednostki zajmujące się przekształcaniem oraz nakładaniem tekstur na wygenerowaną wcześniej siatkę złożoną z poligonów. Dzisiejsze układy posiadają znacznie usprawnioną architekturę, w której skład wchodzą osobne jednostki odpowiedzialne za adresowanie tekstur - TA (TextureAdressing [Unit]), oraz ich filtrację - TF (TextureFiltering [Unit]).

• TDP (Thermal Design Power)

Parametr określający, oszacowaną na podstawie wcześniejszych badań i pomiarów laboratoryjnych, maksymalną ilość energii jaką jest w stanie pobrać procesor GPU, wraz ze stratami w postaci generowanego przez taki układ ciepła. Oszacowane TDP wpływa nie tylko na dobór odpowiedniego dla danego modelu systemu chłodzenia (moduły radiatora wraz z wentylatorem), ale także wymusza zastosowanie odpowiedniej staranności przy projektowaniu i wdrażaniu sekcji zasilającej taki układ (wydolność, stabilność, pośrednio także możliwości O/C).

11

Przewodnik po terminach i cechach kart graficznych.

• CUDA

Opracowana przez firmę NVIDIA technologia CUDA w określonych warunkach powoduje wzrost wydajności obliczeń dzięki wykorzystaniu mocy układu graficznego. Nawet średniej wydajności karty graficzne są znacznie szybsze w określonych obliczeniach od najnowocześniejszych procesorów (CPU). Istnieje zatem możliwość wykorzystania układu graficznego do przetwarzania obliczeń wideo, fizyki, biologii, chemii, symulacji dynamiki płynów i wielu innych. CUDA adresowane jest głównie użytkowników zajmujących się bardziej skomplikowanymi zajęciami, niż granie, czy słuchanie muzyki. Sama technologia jest dostępna w kartach graficznych GeForce od kilku generacji i nabywając w zasadzie jakikolwiek notebook z akceleratorem mamy zagwarantowaną obsługę CUDA.

• Częstotliwość taktowania

Taktowanie jest to sposób sterowania pracą układów cyfrowych, polegający na dostarczeniu przez zegar sygnału elektrycznego o określonej częstotliwości. W naszych komputerach, układ graficzny, jego pamięć operacyjna pracują z okręśloną częstotliwością taktowania. Im jest ono wyższe, tym dane urządzenie może uzyskiwać lepszą wydajność. Ze wzrostem częstotliwości taktowania wzrasta także pobór energii i ilość wydzielanego się ciepła.

• DirectX „Pomost” pomiędzy sprzętem komputerowym (np. karta graficzna), a oprogramowaniem (np. gra komputerowa). Jest to zestaw funkcji wspomagających wyświetlanie grafiki, zarówno w dwu-, jak i trójwymiarowej. Wraz z kolejnymi wersjami oznaczanymi coraz wyższym numerem wzrasta stopień jakości grafiki. Choć nie zawsze, nowsza wersja DirectX umożliwia programistom łatwiejsze pisanie kodu gry.. Najnowszą wersją jest DirectX 11.

• Magistrala pamięci operacyjnej, rodzaj pamięci W dużym uproszczeniu stanowi drogę, po której przesyłane są dane. Każda magistrala pamięci ma szerokość, która wyrażana jest w bitach. Im jest ona szersza, tym więcej można przesłać informacji. Magistrala pamięci obok pojemności, częstotliwości taktowania i rodzaju kości pamięci, to najważniejszy czynnik wpływający na ogólną wydajność karty graficznej. Współczesne akceleratory graficzne wykorzystują magistrale: 128 bit, 192 bit, czy też 256 bit. Każda karta graficzna ma także standard pamięc. Od końca lat ’90 producenci modułów pamięci (np. Hynix, Samsung, Qimonda) ulepszali je, wprowadzając ich kolejne generacje. Obecnie najczęściej stosowanym rodzajem pamięci jest GDDR3 i GDDR5.

• PhysX

Technologia dzięki której układ graficzny potrafi odwzorowywać fizykę w grach komputerowych. Realne korzyści to m.in. ubrania i materiały, które rozdzierają się w naturalny sposób, dym i mgła, które opływają obiekty znajdujące się w ruchu, odwzorowanie ruchu postaci, wybuchy powodujące powstawanie kurzu, gruzu. Granie z włączonymi efektami PhysX podnoszą jakość grafiki. W tej chwili technologia jest zarezerwowana tylko dla akceleratorów NVIDIA GeForce. W przypadku notebooka z AMD RadeonMobility, po włączeniu efektów fizycznych obliczenia spadają na procesor, co zazwyczaj skutkuje obniżeniem wydajności.

12

• Technologia 3D Vision

Pozwala na oglądanie filmów, bądź granie w gry komputerowe w standardzie trójwymiarowym. Wystarczą odpowiednie okulary oraz gra wspierająca tą technologię. Dla osób oglądających filmy w wysokiej rozdzielczości na komputerze przydatne są funkcje AVIVO HD i NVIDIA PureVideo HD. Są to technologie zaimplementowane w układ graficzny i mają za zadanie wspomagać odtwarzanie obrazu FullHD przejmując większość obliczeń z głównego procesora komputera. Ale nie tylko. Wyświetlany obraz może zostać pozbawiony zakłóceń, zniekształceń, zaś płynność animacji będzie w pełni stabilna.

• Wygładzanie krawędzi

Wygładzanie krawędzi to technika przetwarzania obrazu, która odpowiada za poprawienie sceny, którą widzimy na ekranie monitora. Polega ona na wygładzeniu ostrych krawędzi widocznych obiektów, tzw. ząbków. Dzięki temu wyświetlany obraz na monitorze wygląda znacznie estetyczniej. Minusem tego efektu jest wymóg odpowiedniej mocy obliczeniowej przez kartę graficzną. Im nowsza i szybsza, tym lepiej sobie radzi z włączonym wygładzaniem krawędzi, które dodatkowo możemy stopniować, np.” x2, x4, x8 czy x16.

• GPU (Graphics Processing Unit)

Jest to potoczna nazwa procesora graficznego, będącego sercem każdej karty. Pojęcie GPU pojawiło się wraz z premierą układów GeForce wspierających obliczenia T&L (Transform&Lightning), odciążając tym samym w znacznym stopniu procesor centralny od większości wymaganych do wyrenderowania sceny obliczeń. W odróżnieniu od układów sprzed kilku lat, dzisiejsze GPU posiadają architekturę, której elastyczność zastosowań zaczyna zagrażać jednostkom centralnym CPU (możliwość przetwarzania wątkowego – ComputeMode). • API (Application Programming Interface)

inaczej interfejs programowania aplikacji, umożliwiający komunikację sterownika urządzenia z systemem operacyjnym. Najpopularniejsze biblioteki API używane do komunikacji aplikacji ze sterownikami kart graficznych to DirectX oraz OpenGL. • SM (Shader Model)

obsługiwany przez kartę zestaw instrukcji możliwych do wykonania na shaderach. Obecne na rynku karty, zgodne są z modelem SM 5.0. Zbiór tych instrukcji określa także odpowiednią zgodność z API DirectX. W przypadku SM 5.0 będzie to zgodność z DirectX 11, a w przypadku np. SM 4.0 – z DirectX 10.

13

Najczęściej używane wejścia i złącza kart graficznych:

• PCI-Express PCI-Express to magistrala szeregowa, pozwalająca na przesył do 2,5GT/s (gigatransferów na sekundę). Charakterystyka szeregowej magistrali PCI Express pozwala wykorzystywać pojedyncze linie komunikacyjne (lanes) osobno (x1), bądź w parach (x2 / x4 / x8 /x16 / x32). Ze względu na duże wymagania portu graficznego (przesył danych), karty graficzne korzystają aż z 16 linii PCI Express; obecnie w standardzie 2.0 lub 2.1

• HDMI Rodzaj multimedialnego złącza stosowanego zarówno w akceleratorach graficznych, jak i monitorach, telewizorach czy aparatach cyfrowych. Obsługuje interfejs wysokiej rozdzielczości, ale również cyfrowy sygnał audio i wideo w wysokiej rozdzielczości. Urządzenia ze względu na swoją budowę mogą mieć gniazda mini-HDMI, bądź standardowe HDMI. Różnicą między nimi jest tylko

wielkość gniazda.

• D-Sub

Podstawowy, 15-pinowy port analogowy, dostępny w kartach graficznych od początku istnienia tego typu urządzeń. Stosowany oczywiście do podłączenia monitorów CRT (popularnych wyświetlaczy kineskopowych), a opcjonalnie również LCD (gdy nie ma możliwości użycia kabla DVI).

14

Jak podkręcić kartę graficzną?

Każdy produkowany obecnie układ scalony posiada pewien zapas, jeśli chodzi o częstotliwości taktowania. Możliwość wykorzystania tego potencjału przez amatorów przetaktowywania, potocznie nazywanego podkręcaniem, otworzyła drogę do łatwego podnoszenia wydajności.

W związku z coraz większą skalą tego typu operacji, producenci kart graficznych przykładają większą wagę co do jakości zastosowanych komponentów, podnosząc w ten sposób ich trwałość oraz wytrzymałość podczas potencjalnego podkręcania.

Karta graficzna jest podzespołem którego szybkość pracy często lubimy usprawniać. Dlaczego tak się dzieje?

Przede wszystkim dlatego, że sama operacja, dzięki coraz łatwiejszym w użyciu narzędziom, wydaje się dziecinnie prosta i co ważne najczęściej pozostaje bezinwazyjna. Po drugie, dzięki zintegrowaniu w układach GPU dużej ilości rdzeni obliczeniowych podniesienie taktowania powoduje, że wzrost wydajności jaki zaobserwujemy będzie widoczny gołym okiem i to już w kilka chwil, po paru kliknięciach w oknie programu narzędziowego.

Jednak czy rzeczywiście warto podkręcać kartę graficzną, a jeżeli tak, to czy zysk zrekompensuje nam wyższy pobór energii, wyższe temperatury podczas pracy oraz obniżoną żywotność elementów? W niektórych przypadkach dochodzi również do tego możliwej utraty stabilności działania.

Kto zatem nie powinien brać się za tego typu operacje?

Przede wszystkim osoby, które używają komputera z jednej strony w roli multimedialnego HTPC, z drugiej ci, którzy wykorzystują go jako narzędzia do pracy w domu bądź w firmie. Tu stabilność działania i niski pobór energii stanowią jedne z najważniejszych priorytetów. Częściowo nie dotyczy to jednak pracowni graficznych używających oprogramowania wspomaganego przez zestawy GPU. Dzięki umiejętnemu podniesieniu wydajności bazowej możemy przecież znacząco przyspieszyć zakończenie projektu.

15

Jak zaktualizować sterowniki?

1. Upewnij się, że znasz typ swojej karty graficznej (np. GeForce 4, Radeon 9000 itp) i system operacyjny na którym pracujesz. Wejdź na stronę aktualizacji sterowników dla swojego typu karty (wybierz najbardziej podobny typ karty z poniższej tabeli):

Typ karty (producent)

GeForce (wszystkie), TNT2, TNT, Riva128

Radeon (wszystkie), Rage 128, Rage

G200, G4XX, G550, G650, G750, Parhelia

SIS (wszystkie)

Intel (wszystkie)

3dfx Voodoo (wszystkie)

1. Sprawdź jaka wersja sterowników dostępna jest na stronie producenta Twojej karty graficznej (patrz punkt 1). Z reguły dostępna będzie to jedna, najnowsza wersja sterownika (tak jest na przykład w wypadku pierwszych dwóch stron podanych w powyższej tabelce). Pobierz ją - koniecznie zwróć uwagę dla jakiego systemu operacyjnego przeznaczony jest plik sterowników. W wypadku gdyby dostępnych było kilka wersji sterowników dla Twojej karty, porównaj daty tych sterowników i ściągnij ten najnowszy. Jeżeli nie możesz odnaleźć sterownika dla swojej karty, oznacza to, że najpewniej nie są one oferowane przez producenta karty. Taka sytuacja ma miejsce np. w wypadku kart graficznych RadeonMobility montowanych w notebookach. W takim wypadku prosimy skontaktować się firmą od której zakupiłeś kartę/komputer lub z producentem komputera.

2. Po zakończeniu pobierania sterowników, odinstaluj (usuń) poprzednie sterowniki i zainstaluj te pobrane. Uwaga: deinstalacja poprzedniej wersji sterowników jest bardzo ważna - zalecają ją producenci wszystkich sterowników, gdyż bez tego nowe sterowniki mogą nie zainstalować się poprawnie.