Juliusz OsterwaJulian Andrzej Maluszek

Magdalena Zych

Juliusz Osterwa

• Aktor• Reżyser teatralny• Teoretyk teatru• Współzałożyciel eksperymentalnego

Teatru Reduta• Dyrektor Teatru im. Juliusza Słowackiego

w Krakowie• Działacz społeczny

Juliusz Osterwa w roli Konrada w jednej ze scen przedstawienia "Wyzwolenie" Stanisława Wyspiańskiego w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie (1931).

• Urodził się 23 czerwca 1885 roku, w Krakowie. Zmarł w Warszawie, 10 maja 1947 roku.

• Pochodził z biednej rodziny. Jego matka była akuszerką, zaś ojciec pracował jako woźny w krakowskim magistracie.

Gimnazjum św. Anny

• Naukę w Gimnazjum rozpoczął w 1896 r. • W szkole zaprzyjaźnił się z Leonem

Schillerem. Z czasem stał się stałym gościem w domu Schillerów przy ul. Szpitalnej. To tam zafascynował go teatr i zaczął wkradać się za kulisy pobliskiego Teatru Miejskiego. Później przedstawienia oglądał już siedząc w loży Schillerów.

• W 1904 Osterwa debiutował w Teatrze Ludowym w Krakowie.

• W 1905 roku występował jako parodysta w Zielonym Baloniku, pierwszym polskim kabarecie literackim.

• Ludwik Solski zatrudnił Osterwę w krakowskim Teatrze Miejskim (1905).

Jubileusz pracy scenicznej Ludwika Solskiego (1933)

• W sezonie 1906/1907 stał się ulubieńcem poznańskiej publiczności.

• W latach 1907-1909 grał w teatrze wileńskim.

• Od 1910 występuje w Warszawie.• W 1912 roku sławę przynosi mu rola

Księcia Reichstadtu w Orlątku Edmonda Rostanda.

• W 1915 reżyseruje Wesele Wyspiańskiego w warszawskim Teatrze Rozmaitości.

Moskwa (1916)

• Osterwa zapoznał się z ideami głoszonymi przez Moskiewski Teatr Artystyczny Konstantego Stanisławskiego.

• Poznał także Aleksandra Tairowa.

Metoda Stanisławskiegotj. zbiór reguł sztuki aktorskiej opracowany

przez rosyjskiego reżysera teatralnego Konstantego Stanisławskiego.

Według Stanisławskiego aktor musi wykreować na scenie „żywą” postać, a dojdzie do tego w procesie metodycznych

poszukiwań, gdzie „praca przebiega od zewnętrznego poprzez wewnętrzne ku podświadomości wykorzystując swoją pamięć emocjonalną”. Stanisławski nakazuje aktorowi czerpać z zapisu przeżyć wewnętrznych i wspomnień, doświadczenia życiowego.

Jego zdaniem aktor musi umieć wyobrazić sobie wszystko cieleśnie, tak jakby znalazł się w konkretnej sytuacji oraz w

każdej chwili musi być gotowy na odbieranie bodźców, a co za tym idzie, na improwizację. Zdaniem reżysera na grę aktora wpływa również gra jego partnera i dostarczane przez niego bodźce. Kluczem dla ich pracy jest wyobraźnia, obserwacja i

własne przeżycie.

Teatr gwiazdorski

• Osterwa miał w swoim dorobku artystycznym około 250 ról. – W czasach kiedy debiutował premiery

bywały co trzy dni.– Solski i Zelwerowicz zagrali ponad tysiąc ról.– Osterwa starannie pracował nad rolą.

• Szybko dorobił się wysokiej pozycji, dzięki czemu sam sobie mógł wybierać role.

„Dziady" w Teatrze im. Juliusza

Słowackiego w Krakowie (1931)

„Fantazy" w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie (1932).

Wizja teatru Osterwy

• Nowy etos pracy – aktor rolę miał opanować pamięciowo, zlikwidowano suflera. Miało to pomóc artyście wejść w postać sceniczną.

• Osterwa zakazał swoim aktorom reakcji na owacje publiczności.

• Jako aktor grał realistycznie. Wiersz podawał unikając deklamatorskiego patosu. Stosował także szept.

Słowo

• Najważniejsze w idei teatru Osterwy było słowo.

• Podstawę repertuaru stanowili wielcy romantycy i Wyspiański. Z czasem do grona ulubionych autorów Reduty dołączył Stefan Żeromski.

Teatr alternatywnyteatr alternatywny, teatr eksperymentalny, teatr awangardowy, teatr otwarty, niekomercyjny ruch teatralny, niezależny od tradycyjnego, repertuarowego teatru publicznego;jego twórców łączy idea poszukiwań artystycznych, przesłanie społeczne, styl bycia; np. Reduta J. Osterwy, Teatr Laboratorium J. Grotowskiego, także teatr studencki (np. STS w Warszawie), Stowarzyszenie Teatralne „Gardzienice”.

Redutazespół teatralny wraz ze studiem

aktorskim, założony w 1919 w Warszawie przez Juliusza

Osterwę i Mieczysława Limanowskiego.

• W Reducie panował niemal klasztorny rygor, • Osterwa starał się wychowywać aktorów-społeczników,

działaczy teatralnych,• Propagowano pracę zespołową,• Budując rolę stosowano metodę Stanisławskiego oraz

doświadczenia „szkoły krakowskiej”,• Reduta uformowała w Polsce styl nowoczesnego teatru

kameralnego,• Do Reduty (jej metod i etyki pracy) nawiązywał m.in.

Jerzy Grotowski.

W historii Reduty można wyodrębnić następujące okresy:1.Pierwsza Reduta Warszawska (1919-1929) -> teatr-laboratorium wystawiający dramaty polskie i poszukujący nowych metod pracy aktorskiej,2.Reduta Wileńska (1925-1929) -> działalność objazdowa o szerokim zasięgu,3.Druga Reduta Warszawska (od 1931).

„Dom otwarty”Akcja rozgrywa się w salonie przylegającym do sali balowej. Osterwa za kulisami urządził prawdziwą salę balową, gdzie aktorzy naprawdę tańczyli i na scenę wchodzili zdyszani po tańcu. Osterwa tłumaczył, że ci młodzi aktorzy jeszcze nie potrafią wejść w rytm roztańczonego człowieka za pomocą sztuki aktorskiej.

„ Co nas właściwie obchodzi, że p. Iksiński po dwóch latach prób może prawie poprawnie zagrać jakiegoś Fujarkiewicza?”

Antoni Słomiński (1924)

Gościnne występy wileńskiego teatru Reduta z przedstawieniem „Uciekła mi przepióreczka" w Teatrze Starym w Krakowie (1929).Juliusz Osterwa jako Przełęcki, profesor fizyki w jednej ze scen przedstawienia.

Teatr przemiany

• Idea teatru przemiany sięga „Dziadów” i tzw. poezji czynnej, czyli idei dochodzenia do głębokiej przemiany osobowościowej o charakterze niemal objawienia - nie przez praktyki religijne, ale teatralne.

• Według Osterwy teatr stworzył Bóg dla tych, którym nie wystarcza kościół.

• W tym ujęciu teatr jest drogą do transcendencji, przeżyć mistycznych, wychodząc od praktyki psychofizycznej.

Bractwo Genezjan„ Zespół teatralny miał tworzyć przedstawienia spełniające misję ewangelizacyjną, pokazujące prawdy wiary w praktyce, w działaniu. To miało być doświadczenie właściwie religijne, lecz otwarte na niewierzących. (…) [Św. Genezjusz] to patron aktorów - aktor rzymski z czasów Dioklecjana, który - jak głosi legenda - przygotowywał mim parodiujący chrzest i w trakcie odgrywania dostąpił objawienia prawdziwego chrztu. Zobaczył anioły czy - jak mówi inna wersja - samego Chrystusa. Wyznał na scenie, że to, co miał wyśmiewać, jest prawdą. Został zamęczony. Osterwa interpretował tę historię tak, że Genezjusz pracował starannie nad rolą - przeanalizował tekst, przygotował rolę, a następnie przeżył to tak głęboko, że doprowadziło go do objawienia. I taka była idea Osterwy - bardzo dokładnie przygotowywać rolę, licząc na to, że poprzez organiczną pracę teatralną dojść można do doświadczenia mistycznego. Pisał, że trzeba opuścić Melpomenę i udać się pod patronat św. Franciszka lub św. Genezjusza.”

www.e-teatr.pl

Źródła:1. Bąk, Józef (1976). Semper in altum. Kraków : Wydawnictwo Literackie. 2. Dulna-Rak, Ewa (2011). Elementy socjolektu aktorskiego w języku Juliusza

Osterwy. Performer nr 3/2011. http://www.grotowski.net/node/1788 [dostęp: 13.10.2013]

3. Kosiński, Dariusz (2007). Teatr, nie tyjater - w 60. rocznicę śmierci juliusza Osterwy. Gazeta Wyborcza Kraków. http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/38898,druk.html [dostęp: 13.10.2013]

4. Matul, Andrzej (2012). Juliusz Osterwa i jego ideał teatru. Loża teatralna Andrzeja Matula. http://www.polskieradio.pl/8/402/Artykul/591204,-Juliusz-Osterwa-i-jego-ideal-teatru [dostęp: 13.10.2013]

5. Mokrzycka-Pokora, Monika (2006). Juliusz Osterwa. Culture.pl http://www.culture.pl/baza-teatr-pelna-tresc/-/eo_event_asset_publisher/eAN5/content/juliusz-osterwa [dostęp: 13.10.2013]

6. Portal Wiedzy http://portalwiedzy.onet.pl/44455,,,,osterwa_juliusz,haslo.html [dostęp: 13.10.2013]

7. Szczublewski, Józef (1971). Żywot Osterwy. Warszawa : Państwowy Instytut Wydawniczy.