Język zawodowy a podstawa programowa

kształcenia w zawodzie

opracowała :mgr Lidia Brandmiller - Witowska

• Definicja języka zawodowego,• Podstawa programowa kształcenia w

zawodzie• Materiały dydaktyczne• Rozwijanie sprawności językowych na lekcji

języka obcego ukierunkowanego zawodowo

Język zawodowy

• „profesjolekt” jest odnogą socjolektu, czyli odmiany języka używanej przez klasę lub grupę społeczną, subkulturę, czy właśnie grupę zawodową.

• dotyczy wykonawców danego zawodu. Ma za zadanie ułatwić komunikację między pracownikami.

• obfituje w zwroty i wyrażenia zarówno całkowicie niezrozumiałe dla postronnego obserwatora, jak i takie, których zrozumiałe znaczenie pierwotne jest całkiem inne od znaczenia profesjolektycznego.

Budowa socjolektu

• Słownictwo fachowe, związane z realiami zawodowymi grupy;

• Słownictwo dotyczące człowieka i świata w ogóle;• Ilościowy stosunek profesjonalizmów do

warstwy ogólnej jest miernikiem zawodowości.

Profesjonalizmy

• przekazują treści fachowe precyzyjnie i zrozumiale dla osób porozumiewających się;

• nazywają przedmioty, czynności, zachowania itd., ważne ze względu na wykonywaną pracę;

• nie powinny być nadużywane w sytuacjach komunikacyjnych z osobami spoza branży.

Co wymusiło zmiany w podstawie programowej kształcenia w zawodzie?

• Zmiana warunków gospodarczo-społecznych Polski i Europy,

• Globalizacja gospodarcza i społeczna,• Handel międzynarodowy,• Mobilność geograficzna i zawodowa,• Rozwój techniki i technologii,• Oczekiwania pracodawców w zakresie wiedzy i

umiejętności pracowników. • Ustanowienie Europejskich Ram Kwalifikacji

(EQF) dla kształcenia się przez całe życie.

Kompetencje kluczowe

• Według zaleceń Parlamentu Europejskiego i Rady Europy

• W polskim systemie edukacji

Kompetencje kluczowe według zaleceń Parlamentu Europejskiego

• Porozumiewanie się w języku ojczystym.• Porozumiewanie się w językach obcych.• Kompetencje matematyczne i podstawowe

naukowo-techniczne.• Kompetencje informatyczne.• Umiejętność uczenia się.• Kompetencje społeczne i obywatelskie.• Inicjatywność i przedsiębiorczość.• Świadomość i ekspresja kulturalna.

Kompetencje kluczowe w polskim systemie

edukacji• Planowanie, organizowanie i ocenianie własnego

uczenia się.• Skuteczne porozumiewanie się w różnych

sytuacjach.• Efektywne współdziałanie w zespole.• Rozwiązywanie problemów w twórczy sposób.• Sprawne posługiwanie się komputerem i technologią

informacyjną.

Hierarchia wymaganych kwalifikacji od absolwentów szkół zawodowych

wg ankiety przeprowadzonej przez Dolnośląski Zakład Doskonalenia Zawodowego

• Wiedza fachowa• Samodzielność w

podejmowaniu decyzji• Chęć podnoszenia

kwalifikacji• Doświadczenie zawodowe• Dyspozycyjność• Umiejętność pracy

samodzielnej i w zespole• Umiejętność samooceny i

samokontroli

• Elastyczność w zakresie wykonywanych zawodów

• Komunikatywność• Znajomość języków obcych• Znajomość podstaw prawa

gospodarczego• Znajomość dokumentacji

administracyjnej, organizacyjnej i handlowo-finansowej

Źródła modernizacji systemu kształcenia zawodowego

• konieczność dostosowania kształcenia do potrzeb rynku pracy i oczekiwań pracodawców

• troska o podniesienie jakości i efektywności systemu kształcenia zawodowego i ustawicznego

• zwiększenie atrakcyjności systemu kształcenia

Obecna sytuacja w szkolnictwie zawodowym

• Dotychczasowe podstawy programowe zachowują moc do zakończenia kształcenia rozpoczętego przed dniem 1 września 2012 r. w oddziałach szkół prowadzących kształcenie zawodowe.

• Od 1 września 2012 roku obowiązuje Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 205, poz. 1206)

Aparat pojęciowy w nowej podstawie programowej

dla zawodu

Co zawiera npp dla zawodu?

• określa zawody• określa wyodrębnione z nich kwalifikacje• wskazuje ścieżki ich uzupełniania lub

podwyższania• opisana jest w języku efektów kształcenia• stanowi standard wymagań egzaminacyjnych

dla poszczególnych kwalifikacji

Podstawa programowa kształcenia w zawodzie

• to zestaw celów kształcenia i treści nauczania opisanych w formie oczekiwanych efektów kształcenia oraz warunki realizacji kształcenia praktycznego.

Umożliwiają one ustalenie kryteriów ocen szkolnych i wymagań egzaminacyjnych.

Cele kształcenia

• zestaw zadań zawodowych, do których przygotowuje szkoła prowadząca kształcenie w danym zawodzie.

Obszary edukacji wg celów kształcenia:

1. Administracyjno-usługowy (A),2. Budowlany (B),3. Elektryczno-elektroniczny (E),4. Mechaniczny i Górniczo-Hutniczy (M),5. Rolniczo-leśny z ochroną środowiska (R),6. Turystyczno-gastronomiczny (T),7. Medyczno-społeczny (Z),8. Artystyczny (S).

Treści nauczania

• efekty kształcenia, oczekiwane na koniec etapu kształcenia

Podstawa programowa kształcenia zawodowego obejmuje:

• Efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów, w tym kompetencje personalne i społeczne,

• Efekty kształcenia wspólne dla danego zawodu i zawodów pokrewnych w ramach obszaru kształcenia,

• Efekty kształcenia właściwe dla kwalifikacji wyodrębnionych w zawodach.

Kwalifikacja

• to zakładane efekty kształcenia, których osiągnięcie potwierdza dyplom lub certyfikat, wydany po zdaniu egzaminu przez uprawnioną instytucję.

Efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów

załącznik nr 2 Wiedza i umiejętności w zakresie:• bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP),• podejmowania i prowadzenia działalności

gospodarczej (PDG), • języka obcego zawodowego (JOZ),• kompetencji personalnych i społecznych (KPS),• organizacja pracy małych zespołów (OMZ).

Efekty kształcenia

• oceniane są przez podmioty realizujące kształcenie zawodowe,

• System egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe umożliwia oddzielne potwierdzenie w procesie kształcenia każdej wyodrębnionej w zawodzie kwalifikacji.

Zalety nowej podstawy programowej kształcenia w zawodzie:

• Zapewnia elastyczny system kształcenia, dostosowany do potrzeb i możliwości uczącego się przez całe życie,

• Przyczynia się do planowania własnej edukacji i kariery.

• Wspiera otwartość i mobilność edukacyjną.

Ciekawostka

• Nie wszystkie zawody mają w programie nauczania język obcy zawodowy.

• Realizuje się wtedy program nauczania języka obcego ogólnego i ewentualnie modyfikuje o słownictwo zawodowe.

Program nauczania języka zawodowego stanowi kontynuację języka obcego nauczanego jako przedmiot ogólny, warunkiem przystąpienia do nauki przedmiotu jest znajomość danego języka przynajmniej na poziomie podstawowym. W związku z powyższym, realizację programu należy rozpocząć od zdiagnozowania umiejętności językowych ucznia i zaplanowanie na tej podstawie metod nauczania oraz organizacji zajęć tak, aby osiągnąć główny cel przedmiotu, jakim jest swobodne posługiwanie się językiem obcym w praktyce zawodowej.

Program nauczania w szkołach musi zawierać:

• Ogólne cele i zadania kształcenia zawodowego (zał. Nr 1),

• Cele kształcenia w zawodzie i efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów; Efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru kształcenia; Warunki realizacji kształcenia w danym zawodzie (zał. Nr 2),

• Efekty kształcenia właściwe dla wyodrębnionej w danym zawodzie kwalifikacji (zał. Nr 3).

Jakich umiejętności oczekują pracodawcy od absolwentów szkół?

• Prowadzenia rozmów bezpośrednich i telefonicznych na tematy zawodowe,

• Rozumienia tekstów fachowych,• Prowadzenia podstawowej korespondencji.

Warunki konieczne do rozpoczęcia pracy ze słownictwem fachowym

• Umiejętność czytania w języku obcym/ słuchania / powtarzania

• Znajomość struktur leksykalno-gramatycznych w zakresie języka ogólnego

• Znajomość źródeł słownictwa fachowego• Umiejętność korzystania z wielu źródeł informacji

i ich przetwarzania• Umiejętność notowania• Umiejętność pracy z tekstem• Chęć do samokształcenia• Odpowiednia ilość czasu

Jak można rozpocząć nauczanie języka

zawodowego?

• Nawet w początkowej fazie nauczania języka.• Nazywać przedmioty, osoby, czynności

wchodzące w zakres danego zawodu.• Zwiększać zakres leksyki zawodowej wraz ze

wzrostem zaawansowania uczniów w oparciu o program nauczania.

Dobór materiałów dydaktycznych

• Stosownie do ESOKJ• Uwzględnienie użycia języka zawodowego ze

względu na:

MiejscaInstytucjeOsobyPrzedmioty

Zdarzenia CzynnościTeksty

Miejsca

• Biura• Fabryki• Warsztaty• Porty• Stacje kolejowe• Farmy

• Gospodarstwa rolne• Lotniska• Sklepy• Punkty usługowe• Hotele• Urzędy

Instytucje

• Firmy• Przedsiębiorstwa prywatne• Korporacje międzynarodowe• Przedsiębiorstwa państwowe• Związki zawodowe

Osoby

• Pracodawcy / pracownicy• Menadżerowie• Koledzy z pracy• Współpracownicy• Podwładni• Klienci• Recepcjonistki / sekretarki• Sprzątaczki

Zdarzenia

• Rozmowy w sprawie zatrudnienia

• Negocjacje i spory płacowe

• Przyjęcia / bankiety• Wypadki przy pracy

• Spotkania robocze• Konferencje• Targi• Wyprzedaże• Konsultacje

Czynności• Administrowanie firmą• Zarządzanie produkcją przemysłową• Produkcja• Procedury biurowe• Spedycja• Sprzedaż• Marketing• Operacje komputerowe• Sprzątanie biur

Teksty

• Listy biznesowe• Raporty / memoranda• Instrukcje BHP• Instrukcje obsługi• Regulaminy

• Materiały reklamowe• Opakowania• Zakresy obowiązków• Oznakowania• Wizytówki

Rola nauczyciela:• Nawiązuje współpracę i zacieśnia więzi z uczniem, motywując go

do większego wysiłku,• Stwarza konkretne sytuacje zawodowe, zbliżone do rzeczywistych,• Uczy poprzez korelację umiejętności między przedmiotowych w

działaniu,• Wykorzystuje rekwizyty,• Wskazuje źródła słownictwa fachowego,• Kształtuje kompetencje językowe i umiejętności komunikacyjne,

społeczne ucznia,• Udziela rad i wskazuje błędy, które uczeń powinien wyeliminować,• Pokazuje możliwości wykorzystania zdobytej wiedzy.

Źródła słownictwa fachowego

• Listy słówek• Słowniki ogólne /

tematyczne• Słowniki multimedialne,• Słowniki obrazkowe• Książki • Encyklopedie• Leksykony• Publikacje naukowe

• Ilustracje• Czasopisma

specjalistyczne• Filmy• Atlasy• Zasoby Internetu• Specjaliści w danej

dziedzinie

Rozwijanie sprawności językowych

• ogólnych• specjalistycznych

Oczekiwane efekty kształcenia

Uczeń:

• Posługuje się zasobem środków językowych leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych, fonetycznych, umożliwiających realizację wymagań ogólnych w zakresie podstawowego słownictwa, nazw zawodów, stanowisk, technik i metod wytwarzania, maszyn, urządzeń, narzędzi, materiałów i procesów produkcyjnych;

Uczeń:

• Interpretuje ze słuchu typowe wypowiedzi: instrukcje, komunikaty, rozmowy, polecenia, dotyczące wykonywania czynności zawodowych, artykułowane powoli i wyraźnie,

w standardowej odmianie języka;

Uczeń:

• Analizuje krótkie proste wypowiedzi pisemne, proste teksty narracyjne charakterystyczne dla jego sytuacji zawodowych, jak : tablice informacyjne na stanowisku pracy, podstawowe nazwy produktów lub technologii, polecenia zawarte w regulaminie pracy, obsługi stanowiska lub urządzenia, informacje w ogłoszeniach o pracę charakterystyczne dla jego zawodu i kwalifikacji, Informacje zawarte w CV lub liście motywacyjnym.

Uczeń:

Tworzy krótkie, proste i zrozumiałe wypowiedzi ustne:

• opisuje swoje stanowisko pracy, opowiada o swoim dniu pracy, swoich umiejętnościach,

• przedstawia swoje plany i oczekiwania zawodowe;

Uczeń:

• Tworzy krótkie, zrozumiałe wypowiedzi pisemne (e-mail, notatka, ogłoszenie, zaproszenie, ankieta):

• wypełnia port folio językowe,• pisze list motywacyjny,• wypełnia formularz CV.

Umiejętności ucznia:

• Komunikuje się w typowych sytuacjach zawodowych:

• Zadaje pytania dotyczące warunków pracy,• Odpowiada na pytania dotyczące umiejętności

i oczekiwań zawodowych,• Przetwarza tekst: nazywa materiały i

narzędzia, interpretuje instrukcję obsługi, regulamin pracy itp.

Porównanie umiejętności

• Poziom A1 • Poziom B1

Kompetencje ogólne w zakresie słownictwa poziom A1

• przedstawianie się, podawanie danych• pytania o czas• mieszkanie, poszukiwanie mieszkania (rozumienie ogłoszeń)• zakupy, załatwianie prostych spraw urzędowych (np. bank,

poczta, kupno biletu kolejowego)

Kompetencje ogólne w zakresie gramatyki poziom A1

• odmiana czasowników przez osoby w czasie teraźniejszym, zaimki osobowe

• zdania pytające (zaimki pytające) i odpowiedzi• rodzajniki określone i nieokreślone• przeczenie • zaimki dzierżawcze• czasowniki modalne• czas przeszły • stopniowanie przymiotników, porównania• tryb rozkazujący

Kompetencje specjalistyczne pracowników biurowych i administracji poziom A1

• pierwszy dzień w pracy, powitanie i pożegnanie, przedstawianie się i zapoznawanie z współpracownikami, hierarchia służbowa

• rozumienie planu i grafiku pracy, zakres obowiązków• orientacja na terenie zakładu pracy (biurowca), pytania o drogę i

lokalizację określonych działów (obiektów)• wypełnianie formularzy osobowych• nawiązywanie dialogów w miejscu pracy (zasięganie informacji, udzielanie

prostszych informacji)• rozmowy telefoniczne, ustalanie terminów• poszukiwanie pracy, rozumienie ogłoszeń o pracy, przygotowanie CV• praca z komputerem, korespondencja (list półformalny, e-mail)

Kompetencje ogólne w zakresie słownictwa pracowników biurowych i administracji poziom B1

• Autoprezentacja• sytuacje codzienne,• zakupy, • usługi,• poszukiwanie mieszkania, • załatwianie spraw urzędowych,• podróżowanie• pytania o czas

Kompetencje ogólne w zakresie gramatyki pracowników biurowych i administracji poziom B1

• odmiana czasowników przez osoby w czasie teraźniejszym, zaimki osobowe /przypomnienie/

• zdania pytające (zaimki pytające) i odpowiedzi /przypomnienie/• rodzajniki określone i nieokreślone• Przeczenia• zdania okolicznikowe przyczyny, niektóre zdania okolicznikowe czasu, zdania

okolicznikowe celu• zaimki dzierżawcze• czasowniki modalne• czas przeszły• stopniowanie i odmiana przymiotników• tryb przypuszczający• zdania okolicznikowe warunku• tryb rozkazujący /powtórzenie/

Kompetencje specjalistyczne pracowników biurowych i administracji poziom B1

• pierwszy dzień w pracy, powitanie i pożegnanie, przedstawianie się i zapoznawanie z współpracownikami, hierarchia służbowa, wizytówki, rozumienie i ustalanie planu i grafiku pracy, zakres obowiązków

• orientacja na terenie zakładu pracy (biurowca), pytania o drogę i lokalizację określonych działów

• korespondencja służbowa (listy formalne i półformalne, e-maile), redagowanie ogłoszeń, wypełnianie formularzy, druków

• rozmowy telefoniczne, odsłuchiwanie automatycznej sekretarki, umawianie spotkań, rezerwacje terminów, udzielanie informacji

• rozumienie i sporządzanie ofert, cenników, folderów• praca z komputerem, redagowanie informacji na stronie internetowej• poszukiwanie pracy, rozumienie i sporządzanie ogłoszeń o pracy, przygotowanie

CV i listu motywacyjnego

Propozycja oceniania umiejętności w zakresie języka zawodowego

Ocena dopuszczająca

Uczeń:• zna podstawowe słownictwo z zakresu języka zawodowego [w

biurze, podczas rozmowy kwalifikacyjnej, …]• prostymi słowami wyraża opinię na temat wymarzonego zawodu• potrafi konstruować proste wypowiedzi• nazywa niektóre sprawy, jakie można załatwić w banku, na poczcie,

w biurze• podaje swoje plany na przyszłość• pisze prostymi słowami swój życiorys, podanie o pracę itp.• redaguje proste ogłoszenia o pracę• zna podstawowe zwroty konieczne przy realizacji połączeń

telefonicznych

Ocena dostatecznaUczeń:• podaje wady i zalety wymarzonego zawodu• zasięga informacji na temat formalności, jakich musi dopełnić

w banku• opisuje czynności typowe dla pracy przy komputerze• i podaje swoje plany i marzenia na przeszłość• pisze prosty list formalny do instytucji/firmy• stosuje zwroty konieczne przy realizacji połączeń

telefonicznych• prowadzi z drobnymi błędami rozmowę kwalifikacyjną• radzi sobie z ustaleniem terminu spotkania

Ocena dobra

Uczeń:• wyraża opinie na temat różnych zawodów• składnie prowadzi rozmowę kwalifikacyjną• nazywa formalności, jakich musi dopełnić w celu załatwienia

sprawy w banku lub urzędzie• opisuje swoje plany i marzenia związane z przyszłością• poprawnie stosuje reguły gramatyczne• poprawnie ustala termin spotkania• pisze list formalny do instytucji/firmy

Ocena bardzo dobra

Uczeń• potrafi negocjować i pokazać się od jak najlepszej strony

• poprawnie stosuje reguły gramatyczne i leksykalne

• pisze rozbudowany list formalny do instytucji/firmy

• szczegółowo opisuje swoje plany i marzenia związane z przyszłością

Ocena celująca

Uczeń

• potrafi wykonać bezbłędnie zadania na ocenę dop, dst, db, bdb

• wykazuje się wiedzą wykraczającą poza materiał przerobiony na lekcjach

Sylwetka absolwenta szkoły zawodowej

• Swobodnie posługuje się językiem obcym w zróżnicowanych sytuacjach życia codziennego;

• Posiada umiejętność prawidłowego reagowania w języku obcym w sytuacjach komunikacyjnych, związanych z wykonywaną pracą;

• Posiada niezbędny do tego zasób słownictwa;

• Jest zaznajomiony z modelami zachowań werbalnych i niewerbalnych w kraju nauczanego języka obcego;

Sylwetka absolwenta szkoły zawodowej

• Zdaje sobie sprawę z niuansów gramatyki języka obcego w porównaniu z językiem polskim;

• Zna zasady pisowni;• Zdaje sobie sprawę z różnic mentalnościowych;• Posiada wiedzę na temat wybranych aspektów

realioznawczych; • Znajduje bez problemów miejsce pracy,• Realizuje się zawodowo.

Od czego zależy sukces w nauce języka obcego

/zawodowego• Pokonanie stereotypów myślowych• Świadomość konieczności nieustannego doskonalenia• Aktywność ucznia/ zaangażowanie nauczyciela/ maksymalne

wykorzystanie oferty lekcyjnej• Chęć poznania, otwartość na inną kulturę / stosowanie urozmaiconych

środków, technik i metod nauczania• Samodzielna praca w domu / poszukiwanie własnej, efektywnej metody

nauki• Samokontrola / samoocena• Silna motywacja / wsparcie nauczyciela• Indywidualizacja procesu nauczania / pozytywna informacja zwrotna• Wykorzystanie różnych mediów i zmysłów• Systematyczność i pracowitość

Bibliografia

1. Europejski system opisu kształcenia językowego, CODN, Warszawa 20032. Dr Jan Fazlagić, Akademia Ekonomiczna w Poznaniu: Modernizacja Polski

dzięki oświacie sprawozdanie z III Kongresu Obywatelskiego „Edukacja dla modernizacji i rozwoju”

3. L. Karwowski, Czego oczekuje od Ciebie pracodawca?, Dolnośląskie Centrum Informacji Zawodowej i Doskonalenia Nauczycieli w Wałbrzychu

4. Komorowska Hanna (1993): Podstawy metodyki nauczania języków obcych. EDEPoland

5. M. Król-Fijewska, Czego chcę, co muszę, „Charaktery” nr 84, styczeń 2004

.

Bibliografia

5. http://www.koweziu.edu.pl/index.php?id=programy_przedmiot/przedmiotowe

6. http://www.kksz.pelp.net/materialy/symela/programy/br_mechaniczna_slusarz_Symela_2.pdf

7. Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2008r. w sprawie ustanowienia europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie (2008/C111/01).

8. Zertifizierung von Fremdsprachenkenntnissen in der beruflichen Bildung, Hamburger Institut für Berufliche Bildung, 2007

9. http://www.koweziu.edu.pl/pp/rozpPP.pdf

Dziękuję

za uwagę