Język niemieckiGeneza, pochodzenie, ortografia…

Ogólnie o języku

Język niemiecki (niem. deutsche Sprache, Deutsch) – język z grupy zachodniej rodziny języków germańskich. W rzeczywistości stanowi on grupę kilku języków zachodniogermańskich, które często są określane jako języki niemieckie; standardowy język niemiecki (Standard Hochdeutsch) oparty jest na Biblii Marcina Lutra, która z kolei opiera się na języku mówionym w Górnej Saksonii i Turyngii.

Ortografia

Alfabet niemiecki jest odmianą alfabetu łacińskiego i składa się z 30 liter. Oprócz 26 liter klasycznych zawiera także przegłosy ä, ö i ü (tzw. Umlaut) oraz ß (tzw. Es-Zett lub scharfes S). Przy braku odpowiednich czcionek muszą one być zastępowane odpowiednimi dwuznakami (ä = ae, ö = oe, ü = ue, ß = ss).

Alfabet

A Ä B C D E F G H I J K L M N O Ö P Q R S T U Ü V W X Y Z a ä b c d e f g h i j k l m n o

ö p q r s ß t u ü v w x y z

Cechy charakterystyczne

Cechą charakterystyczną niemieckiej ortografii jest pisownia wszystkich rzeczowników wielką literą (występująca współcześnie ponadto jedynie w ortografii jęz. luksemburskiego; do 1948 r. obowiązywała ona również w języku duńskim).

W 1998 r. wprowadzono reformę (potem kilkakrotnie modyfikowaną) niemieckiej ortografii, która polega m.in. na wariantowym zniemczeniu pisowni niektórych wyrazów obcych, zwiększeniu liczby wyrażeń pisanych rozdzielnie oraz wielką literą, jak również zastąpieniu ß występującego po krótkiej samogłosce przez ss oraz zwiększeniu częstotliwości używania litery ä zamiast e. Nowa pisownia formalnie obowiązuje już w Niemczech i Austrii, jest jednak ignorowana przez największe wydawnictwa prasowe

Cechy charakterystyczne cd.

Wygląd szkolnego pisma ręcznego w języku niemieckim był ściśle uregulowany. Do 1925 r. było to pismo zwane Kurrentschrift (kurrenta; inaczej Spitzschrift), a w latach 1935–1941 Sütterlinschrift (inaczej Deutsche Schrift). Do dzisiaj widać te wpływy w piśmie ręcznym starszego pokolenia Niemców.

Dla niemieckiego ze Szwajcarii i Liechtensteinu charakterystyczny jest brak litery ß w pisowni, zastępuje się ją podwójnym "s" (ss).

Akcent wyrazowy

Akcent wyrazowy w języku niemieckim pada w zdecydowanej większości wyrazów na pierwszą sylabę w wyrazie, np. dol·met·schen. W wyrazach złożonych z dwóch samodzielnych wyrazów np. Plat·ten-spie·ler wyróżnia się dwa akcenty – główny na pierwszą sylabę pierwszego członu i poboczny na pierwszą sylabę drugiego członu. Wyjątkami są: ◦ czasowniki i imiesłowy z nieakcentowanym przedrostkiem,

np. übersetzen, gemacht oraz utworzone od nich rzeczowniki, np. Übersetzung, das Gemachte;

◦ niektóre wyrazy pochodzenia obcego np. Partei;◦ samogłoski długie są akcentowane.

Świat niemieckojęzyczny

Świat niemieckojęzyczny

Niemiecki jest językiem urzędowym w: -Austria-Belgia-Liechtenstein-Luksemburg-Niemcy-Szwajcaria-Unia Europejska (język oficjalny i roboczy)

Dialekty

Górno-niemiecki (Niemcy południowe, Szwjcaria, Lichtenstain, Austria, pólnocno-wschodnia Francja, pólnocne Włochy) ◦ Szwabsko-alemański ◦ Bawarski ◦ Wschodniofrankoński pospolicie nazywany: frankońskim◦  Południowofrankoński (pólnocna Wirtenbergia, środkowa Badenia)

 Środkowo-niemiecki (pas między Luksemburgiem i Görlitz) ◦ Średnio-frankoński pospolocie zwany: rainlandyjskim◦  Reńskofrankoński ◦ Turyngijski ◦ Górno-saksoński pospolicie nazywany: saksońskim◦  Łużycki (dawny śląski)◦  Berliński (od około roku 1500, wc ześniej dolno-niemiecki)

 Języki dolno-niemieckie (Niemcy pólnocne, podobne do języków holenderskich i ewentualnie skandynawskich)◦ Dolnofrankoński (Niederrhein)◦  Język dolnosaksoński◦  Westfalski ◦ Ostfalski (południowo-wschodnia Dolna Saksonia, zachodnia Saksonia-Anhalt)◦ Pólnocno-dolnosaksoński (Schleswig-Holstein, Hamburg, północna Dolna Saksonia,  Weser-Ems, Brema,

wschodnia Fryzja) ◦ Meklenburski ◦ Wschodnio-pomorski ◦ Marko-brandenburski

Ciekawostki

Różnice np. pomiędzy dolnoniemieckim a bawarskim są większe niż pomiędzy polskim a serbsko-chorwackim[potrzebne źródło]. Pogląd o "jednym" języku niemieckim jest w dużej mierze spuścizną czasów Bismarcka i Hitlera, bowiem centralistycznym dążeniom Berlina różnice językowe pomiędzy poszczególnymi częściami państwa nie były na rękę.

Języki niemieckie (często w kontakcie z innymi językami) odegrały kluczową rolę w kształtowaniu się kilku innych języków. Przykładem jest tu wykształcony w średniowieczu język jidysz. W XIX wieku natomiast z kilku etnolektów niemieckich w Pensylwanii wykształciła się odmiana pensylwańska.

Język niemiecki ma swoich użytkowników w wielu krajach, gdzie nie ma statusu oficjalnego. Są to: Stany Zjednoczone, Brazylia, Kanada, Francja, Argentyna, Rosja, Kazachstan, Australia, Holandia, Wielka Brytania, Hiszpania, Chile, Paragwaj, Węgry, Republika Południowej Afryki, Meksyk, Izrael, Rumunia i Czechy.

Dziękuję za uwagę!