Janusz Leon Wiśniewski - Los Powtórzony

8/15/2019 Janusz Leon Wiśniewski - Los Powtórzony

1/36


2/36

Janusz L. Wiśniewski

Los powtórzony

(opowiadanie)

2004

2


3/36

- Bo Marcinowa zawsze roi!a coś w poprzek. "awet po ś#ierci. - $taruszka w

%a&towane' c%uście na !owie zaś#ia!a si !ośno* sia'+c po kie,iszek.

Wypi!a do dna i postawia!a kie,iszek przed swo'e ta,erze* ook szk,anki w

#eta,owy# koszyczku* y wszyscy zauway,i* e 'est pusty. o c%wi,i zwróci!a sido Marcina siedz+ceo naprzeciwko nie' przy duy# e,iptyczny# drewniany#

sto,e/

- "a,e'esz #i 'eszcze 'edneo Bo #i tak s#utno 'est.

Wsta! natyc%#iast z #ie'sca i podszed! z ute,k+ wódki w 'edne' rce i w!asny#

kie,iszkie# w druie'.

- ewnie* pani $iekierkowa* pewnie* e na,e'."a,a! staruszce i soie* poda! 'e' kie,iszek do rki.

$po'rza!a na nieo za#yś,ona i powiedzia!a/

- $a#eś teraz zosta!* Marcinku* sa# 'ak ten pa,ec.

$tara $iekierkowa...

"ikt nie nazywa! 'e' inacze'. $a#a te tak si czasa#i przedstawia!a. "iektórzy

we wsi twierdzi,i nawet* e 1$iekierkowa y!a stara tu po urodzeniu i zaraz pourodzeniu pa,i!a papierosy. 3o y!a oczywiście nieprawda rozpowiadana przez

pi'anyc% óra,i z ospody. "ikt nie wiedzia!* kiedy i dzie $iekierkowa si urodzi!a.

Jedni twierdzi,i* e w rakowie* inni* e w Wi,nie* a 'eszcze inni* e na $yerii. 5,e

pewności nie #ia! nikt. 3ak sa#o 'ak z ty#i papierosa#i. $iekierkowa po prostu

y!a w Biczycac% zawsze i pa,i!a te zawsze. Mieszka!a w stare' c%a!upie na

wzórzu pod ,ase#* dzie rok te#u postawi,i #aszt z parao,iczny#i antena#i*

dziki który# w Biczycac% dzia!a!y te,e&ony ko#órkowe. W ospodzie #czy6ni

opowiada,i* e $kiekierkowa wca,e nie protestowa!a przeciwko te#u 1s!upowi z

te,e&ona#i na 'e' podwórku. tóreoś dnia ,ate# pod'ec%a! pod 'e' c%a!up

e,eancki sa#oc%ód z rakowa i #iesi+c pó6nie' postawi,i ten #aszt. $iekierkowa

pono7 ty,ko zapyta!a* czy w studni 1woda nie skwaśnie'e od tyc% te,e&onów. 8dy

#!ody #czyzna w arniturze i krawacie* który wysiad! z teo sa#oc%odu*

powiedzia!* e 1wodzie w pani studni oczywiście w adny# wypadku nic si nie

3


4/36

stanie* a na dodatek postawi+ 'e' nowy p!ot i wyas&a,tu'+ dro do 'e' zarody*

ez wa%ania si zodzi!a. 9%ocia w ospodzie i pod kościo!e# opowiada'+* e

1stara $iekierkowa sprzeda!a te,e&ono# pó! swo'eo podwórka za dwa kartony

popu,arnyc%* to tak naprawd !ównie c%odzi!o 'e' o ten as&a,t* poniewa powiosennyc% roztopac% nawet do uikac'i w podwórzu #usia!a c%odzi7 w

u#iakac%. :d teo czasu $iekierkowa #a* 'edyna we wsi* studni* po#a,owany

na !kitno nowy p!ot wokó! zarody i as&a,tow+ ściek prowadz+c+ przez

podwórze do #asztu. ; dziki $iekierkowe' wieś #a 8$M. 8dy patrzy si w

kierunku c%a!upy $iekierkowe' z rzeu


5/36

"ikt nie wie od kiedy* a,e we wsi nazywa,i z#ar!+ 1Marcinowa. "ie tak 'ak inne

starsze koiety we wsi po ic% #ac%* a,e po synu. ; to na'#!odszy# z ca!e'

szóstki. "awet ksi+dz* za#yka'+c tru#n sto'+c+ na ka#ieniac% w sypia,ni

c%a!upy* w które' #ieszka!a 'u przed wo'n+* powiedzia!/ 1?ena'* Marcinowa.$ynowie wynieś,i tru#n do sa#oc%odu sto'+ceo przed ra#+* stan,i na cze,e

konduktu i ruszy,i na ór do #a!eo kościo!a z c#entarze#. rzy !adne'

poodzie z c#entarza wida7 y!o óry. Matka* dy 'eszcze #o!a c%odzi7*

zawsze po niedzie,ne' #szy ra!a ic% na c#entarz i pokazywa!a óry. @ teo

#ie'sca przy krzyu* tu za dziecicy#i roa#i* óry wy,+da!y na'piknie'.

W nocy przed porzee# spad! świey śnie. By!o ardzo ś,isko.


6/36

3eo dnia zasta! '+ #artw+.

:sie# ,at te#u #ia!a wy,ew. osz!a sia7 na po,e przed c%a!up+. "idy nie

zapo#ni* #a ten oraz wyryty w #ózu 'eszcze w dzieci=stwie - #atka idzie

#idzy skia#i ic% #a!eo po,a i sie'e. @ c%ustk+ na !owie* z wiadre# ziarnawisz+cy# u !okcia* w &artuc%u* który pra!a co wieczór. Aozsypywa!a to ziarno z

'ak+ś tak+ du#+* uroczyście* dosto'nie* patrz+c na óry. Ju 'ako #a!y c%!opiec

,ui! na to patrze7* sto'+c przed do#e#.

3a#teo dnia* osie# ,at te#u* nie dane #u y!o na to patrze7* ,os c%cia! inacze'.

Wezwa,i o do iwniczne'. Wyszed! ez poenania* wsiad! na #otocyk, i

po'ec%a!. Wróci! oko!o czwarte' po po!udniu. Matka ,ea!a na po,u twarz+ wrozsypany# ziarnie. Lekarze powiedzie,i* e przy wy,ewie trzea 1natyc%#iast

przywozi7* nawet traktore# a,o konie#. 5,e 'eo przecie nie y!o teo dnia* o

zdarzy!a si ta idiotyczna awaria trans&or#atora w iwniczne'.

- 5 innyc% dzieci #atka nie #a - spyta!a zaczepnie rua pie,niarka.

- Ma - odpowiedzia! cic%o. - 5,e wszyscy si roz'ec%a,i po o,sce.

3y,ko na'starszy syn Marcinowe'* iotr* #ieszka! ,isko Biczyc* w "owy# $+czu.

racowa! 'ako ,istonosz. :d kiedy owdowia!* rzadko przy'eda! do #atki. Ju

czście' y! ta# 'eo syn $zy#on. ; to nie po to* ay odwiedzi7 aci* a,e ey

poycza7 od wu'ka Marcina #otocyk, i wozi7 dziewczyny dro+ od ospody do

#asztu na podwórku $iekierkowe'. Aeszta raci roz'ec%a!a si po o,sce.

9zasa#i przyc%odzi!y od nic% ,isty* kartki z pozdrowienia#i z ur,opów ,u

świ+teczne yczenia.


7/36

s!uc% po ni# zain+!. Marcinowa 'e6dzi!a do synowe' do Wroc!awia i uspoka'a!a '+

- 15daś to przecie dory c%!opak* na pewno wróci. Wróci!. o czterec% ,atac%. @

now+ koiet+ i dzieckie# te' koiety. o rozwodzie przeniós! si z ni+ do Codzi*

dzie na'pierw otworzy! sk,ep z eksk,uzywn+ iuteri+ na iotrkowskie'* a pó6nie'dwie &ir#y oc%roniarskieD zatrudnia! !ównie y!yc% #i,ic'antów* którzy nie #o,i

odna,e67 si w nowe' po,icy'ne' rzeczywistości.

5ndrze'* starszy od 5da#a o pi7 ,at* nie znosi! o i nawet w czasie rzadkic% wizyt

u #atki w Biczycac% - c%o7 wiedzia!* 'ak+ wyrz+dza 'e' ty# przykroś7 - nie potra&i!

teo ukry7. racowity* a#itny i czasa#i a do dziwactwa uczciwy* ardzi!

wsze,ki# cwaniactwe# i ko#inatorstwe#. 5da#a traktowa! 'ak kooś* kto d,apienidzy otowy 'est zdradzi7 swo'e idea!y* a nawet sprzeda7 ,u zastawi7

w!asn+ rodzin. 9zasa#i* na'czście' sprowokowany przez 5da#a* wyuc%a! i

wyrzuca! z sieie ca!+ poard* 'ak+ czu! do nieo. "ie powstrzy#ywa!y o przed

ty# ani prośy* ani p!acz #atki. 5da# twierdzi!* e 5ndrze' c%oro,iwie zazdrości

#u oactwa. Jeo nowyc% sa#oc%odów* do#ów udowanyc% na Ee,u i na

Mazurac%* a nawet 'eo opa,enizny z wakac'i. 5 e sa# 1ten utytu!owany*strasznie wany pro&esorek uniwersytetu #ieszka z rodzin+ w ,okowisku ze

ś#ierdz+c+ k,atk+ sc%odow+ na pery&eriac% 8da=ska* z te' zawiści i poczucia

yciowe' poraki doudowu'e soie &i,ozo&i* która 'eo* 1powaneo* uczciweo i

cenioneo nie ty,ko w Codzi iznes#ena* u#ieszcza pośród #a&ii i cie#nyc%

interesów. 3o y!a oczywiście nieprawda* 5ndrze' owie# zazdrości! ,udzio# tak

naprawd ty,ko teo* e #a'+ od nieo wice' ksi+ek i wice' czasu na ic%

czytanie.

- Wic toie z pewności+ niczeo nie zazdroszcz* o ty #ia!eś w yciu wice'

sa#oc%odów* ni przeczyta!eś ksi+ek - ko=czy! dyskus' z rate# i ez

poenania wyc%odzi!* trzaska! drzwia#i* a ca!a c%a!upa dra!a* wsiada! do

swo'e' stare' zdeze,owane' skody i przez ca!+ o,sk wraca! z on+ i córk+ do

8da=ska. "a drui dzie= dzwoni! i przeprasza! #atk* e si znowu niepotrzenie

uniós! i to si 'u nidy nie powtórzy.

7


8/36

5,e to 1nidy trwa!o ty,ko do nastpneo spotkania. "ie po#aa!o nawet to* e

$tanis!aw - na'spoko'nie'szy z synów Marcinowe' - za kady# raze# prosi! i

zoowi+zywa! oddzie,nie i 5da#a* i 5ndrze'a* ay darowa,i soie k!ótnie w do#u

#atki i c%ocia przez te ki,kanaście odzin 1nie powtarza,i teo* co i tak wszyscy 'u zna'+ na pa#i7. $tanis!aw przy'eda! do Biczyc z trze#a córka#i i on+*

która przywozi!a ze so+ d,a 1aci Marcinowe' i Marcinka ca!y aanik

wypieków i ki,ora#y wdzoneo worza od ryaków z 8iycka. $tasieniek* 'ak

nazywa!a o #atka* y! przy ty# tak du#ny* 'ak dyy to on sa# w!asnorcznie

z!owi! te worze ,u sa# piek! te #akowce* serniki i drodówki. $tasiu*

na'ardzie' postawny z piciu synów Marcinowe'* aso,went szko!y o&icerskie' w3oruniu* na co dzie= podpu!kownik i dowódca w 'ednostce wo'skowe' w 8iycku*

przy'eda! do #atki i do rata* do Biczyc* zawsze na ki,ka dni. Fś#iec%nity*

radosny i zadowo,ony* traktowa! te wizyty 'ak powrót do świata na'piknie'szyc%

wspo#nie=. Wieczora#i* dy napa,i,i pod kuc%ni+ i pac%nia!o arszcze# i

kapust+ do pieroów* $tasiek zapa,a! papierosa* sadza! córki i on na

drewnianyc% zyd,ac% wokó! aci Marcinowe' i prosi! '+* ay opowiada!a* 'ak tokiedyś* dy on y! 'eszcze #a!y# c%!opce#* y!o si w Biczycac%* a #arzy!o o

ty#* y po'ec%a7 dzieś ardzo* ardzo da,eko. "a przyk!ad do "oweo $+cza

na odpust. Bacia Marcinowa opowiada!a te %istorie 'u wie,e razy* wnuczki i

synowa zna!y 'e prawie na pa#i7* a,e to nie przeszkadza!o s!uc%aniu ic% z

zaciekawienie# po raz ko,e'ny. Jak to 1$tasiu #usia! dostawa7 zawsze nowe uty*

o #ia! tak due stopy* e uty po 5dasiu y!y d,a nieo za #a!e. ; 'ak to szed! na

osaka pod ór* uty niós! przewieszone na ki'u przez ra#i* ay 'e w!oy7 tu

przed we'ście# do kościo!a.

- 9zy #a pan w tyc% Biczycac% 'akiś te,e&on* dyy coś si sta!o - @ za#yś,enia

wyrwa! o !os rue' pie,niarki. - 8dyy ona... "o wie pan* nidy nic nie

wiado#o... w ty# wieku...

8


9/36

Matka nie u#ar!a. o #iesi+cu pó6ny# wieczore# pod'ec%a!a pod do# karetka i

on raze# z sanitariusze# przenieś,i #atk na rkac% do sypia,ni. Ju sta#t+d

nidy nie wysz!a o w!asnyc% si!ac%. 5&az'a i k!opoty z #ówienie# #in!y po pó!

roku* a,e para,i nie #in+! nidy. Mo!a rusza7 ty,ko !ow+ i ,ew+ rk+.@#ieni! prac. @ sze&a dzia!u zaezpiecze= zak!adów eneretycznyc% - on*

inynier po ,iwickie' po,itec%nice - po zna'o#ości za!atwi! soie etat dyrektora

ad#inistracy'neo w #uzeu# w "owy# $+czu. 3y,ko przy takie' pracy #ó!

#ieszka7 w Biczycac%* opiekowa7 si #atk+ i y7 ro,nikie# 'ednocześnie.

Wspo#ina! to wszystko* sto'+c przy 'e' roie. 8dy ksi+dz z #inistranta#i odesz,i

od #oi!y i z!oono 'u kondo,enc'e* wszyscy rozproszy,i si cic%o i sc%odzi,ipowo,i po zasypane' świey# śnieie# drodze* prowadzeni przez 'eo raci na

dó! do ic% do#u* dzie #ia!a ody7 si stypa. "a'pierw przez krótk+ c%wi, szed!

za inny#i* a,e tu za ra#+ prowadz+c+ do kościo!a coś popc%n!o o* ay

wróci7 do 'e' rou i c%wi, ta# 'eszcze y7 z ni+. We dwo'e. 3ak 'ak zawsze od

oś#iu ,at.

rzestraszy!a o. "ie s!ysza!* 'ak podc%odzi!a. aro,ina* na'starsza córka $tasia.ierwsza wnuczka 1aci Marcinowe'. 3a z ty#i 1oro#ny#i ocza#i 'ak 'eziora -

tak #ówi!a acia. Wzi!a o pod rk* opar!a #u !ow na ra#ieniu i

powiedzia!a/

- Wu'ku* przy'ed6 kiedyś do #nie. Ma# #ieszkanie w Warszawie. ó'dzie#y na

wyścii. rzecie #i #ówi!eś* e zawsze c%cia!eś postawi7 na 'akieoś konia i

patrze7* który doienie. 3uta' 'est #o'a wizytówka. - Wepc%n!a #u kartonik do

rki. - Wu'ku* zadzwo= a,o napisz do #nie e-#ai,. 5 teraz 'u c%od6 do do#u.

:ni ta# na do,e nie zaczn+ nic ez cieie. "awet %eraty nie potra&i+ w two'e'

kuc%ni uotowa7. 9%od6.


10/36

@erkn+! na wizytówk* wy'+! port&e, i sc%owa! '+ po#idzy kartki poniecioneo

dowodu osoisteo.

- @araz pó'dzie#y.

uści! 'e' d!o=* przyk,kn+!* rozsun+! wie=ce i dotkn+! rk+ p,a#y ó!teo piasku wusypane' #oi,e. 9%wi, pote# wo,no sc%odzi,i przykryt+ świey# śnieie#

dro+. @apada! z#rok. 8óry #a'aczy!y w odda,i* odcina'+c si czerni+ od

szarze'+ceo niea. W do,e* we wsi* zapa,a!y si w do#ac% pierwsze świat!a.

@aczyna! si ko,e'ny wieczór. Jak kadeo dnia.

$tara $iekierkowa zosta!a na'd!ue'. i!a wódk* pa,i!a papierosy* poprawia!a

%a&towan+ c%ust na !owie i opowiada!a o Marcinowe'. : ty# 'ak urodzi!aswo'eo na'starszeo* iotra* wieczore#* a rano y!a 'u z wszystki#i przy

niwac%. : ty# 'ak 5ndrze' dosta! zapa,enia opon #ózowyc% po szczepieniu

przeciw ru6,icy i Marcinowa nios!a o zawiniteo w ko!dr* w nocy* pieszo*

przez po,a do szpita,a w $+czu. : ty# 'ak to 5da# uciek! z do#u* dy o'ciec

przy!apa! o na pa,eniu papierosów w stodo,e* a Marcinowa po'ec%a!a do

rakowa i uderzy!a tor+ #i,ic'anta* który nie c%cia! wypuści7 1'e' #a!eo 5dasiaz ;zy @atrzy#a=.

9zasa#i przerywa!a te opowieści i powtarza!a* patrz+c w okno/

- 5 Marcinka to ona urodzi!a d,a sieie. "a stare ,ata...

o,e'ni oście podc%odzi,i na'pierw do $iekierkowe'* pote# do Marcina i ena,i

si* sk!ada'+c kondo,enc'e. Jak dyy tak naprawd ty,ko $iekierkowa i Marcin

poc%owa,i dzisia' kooś ,iskieo.


11/36

:sie# ,at y!eś d,a nie'. My ty,ko przy'eda,iś#y 'ak na wczasy. 5 ty... ty '+

pie,nowa!eś.


12/36

teo wózka* podniós! si do óry na rkac% i stan+! na zdrowe' nodze. @aciska'+c

zy z ó,u* opar! z!a#an+ no de,ikatnie o zie#i* y utrzy#a7 równowa.

$ta! podczas przy'#owania #eda,u. Fsiad!* dopiero dy cz!onkowie 'ury przesz,i

do nastpne' dekorac'i. @araz pote# ko,edzy odwie6,i o do szpita,a.

aro,ina wyawi!a o z opres'i. o!oy!a #u d!onie na ra#ionac% i przyciska'+c o

do krzes!a* powiedzia!a/

- Wu'ku* nie #usisz zaczyna7 wszystkieo od nowa 'u teraz* zaraz. 3ata ty,ko

c%ce ci powiedzie7 w naszy# i#ieniu* e wprawdzie w 8iycku nie #a ór i


13/36

kiwa'+c si na krześ,e. W pewny# #o#encie przerwa!a* sin!a po kie,iszek*

wypi!a* przeena!a si* patrz+c w su&it* i wróci!a do róa=ca. Fś#iec%n+! si. o

raz pierwszy teo dnia.

:dprowadzi! $iekierkow+ pod 'e' do#. Mróz na'pierw orze6wi! o* a,e pote#* dywraca! 'u sa# poocze# o,odzone' szosy* sta! si dokucz,iwy* przeszywa!

dotk,iwy# zi#ne#. W do#u Marcin wszed! do kuc%ni* ay zaparzy7 %erat. @

a,u#inioweo zas#o,oneo cza'nika sto'+ceo na e,iwne' kuc%enne' p!ycie w,a!

wrz+tek do dwóc% szk,anek w #eta,owyc% koszyczkac%* postawi! 'e na drewniane'

tacy* wy'+! cukiernic z kredensu* dwie !yeczki z szu&,ady ko#ody i poszed! z ty#

wszystki# do sypia,ni.


14/36

zasn!a. @a#knite drzwi do teo poko'u - tak #u si wydawa!o - #ia!y

przypo#ina7* e 'e' naprawd nie #a. rzez ki,ka tyodni tak y!o w istocie. 5,e

pote#* szczeó,nie wieczora#i* przypo#ina!y #u o wie,e wice'. rzypo#ina!y*

e za#kn+! za ni#i dotyc%czasowy ce, swo'eo ycia. 9a!y usta,ony prora#*nie#a,e cere#onia!* który wyznacza!y praca i opieka nad #atk+. $a#otnoś7* a

nawet #yś, o sa#otności nie na,ea!y do teo cere#onia!u. :owi+zki w

#uzeu#* opieka nad #atk+ i praca na po,u - taki sc%e#at dni* #iesicy i pór roku

nie zostawia! #u czasu na #yś,enie o ty#* e 'est sa#. 3eraz wraz z

za#knicie# tyc% drzwi zurzy! ten sc%e#at i na,e poczu! si opuszczony*

zapo#niany* niepotrzeny.adeo dnia y!o podonie. 3ak przera6,iwie podonie. Wstawa! rano* rozpa,a! w

piecu i ez śniadania 'ec%a! do pracy do "oweo $+cza. @atrzy#ywa! si przed

ra#+ na ty!ac% #uzeu#* wysiada! z sa#oc%odu* otwiera! sta,ow+ ra#

po#azan+ ra&&iti* wraca! i parkowa! auto na podwórzu pod zakratowany#i

okna#i parteru. $krzypi+cy#i sc%oda#i szed! na ór do swo'eo iura na

poddaszu* z któreo wyc%odzi! ty,ko wtedy* dy trzea y!o za!atwi7 coś w#ieście. W po!udnie* kiedy na wiey po,iskieo kościo!a i!y dzwony na 5nio!

a=ski* wyci+a! z czarne' aktówki u!k z pasztetow+ i 'ad!* patrz+c na u,ic

przed #uzeu#. 9zasa#i pisa! 'akieś doku#enty ,u sprawozdania na

wys!uony# ko#puterze* a czasa#i roz#awia! z pani+ Mir+* kustoszk+ #uzeu#.

3o y!o d,a nieo trudne. :nieś#ie,a!a o i wprawia!a w zak!opotanie* a nawet w

zawstydzenie* dy czasa#i podczas tyc% roz#ów siada!a ook nieo za iurkie#*

na który# sta! ko#puter* i pokazu'+c coś na ekranie #onitora* przypadkowo o

dotyka!a ko,ane# ,u ra#ienie#. Aoi! si wtedy czerwony na twarzy i #usia!

koncentrowa7 si na ty#* ay ona nie zauway!a 'eo zak!opotania. @apac% 'e'

per&u# po kade' takie' roz#owie czu! w swoi# iurze na poddaszu 'eszcze przez

par dni.

:ko!o czternaste' sc%odzi! z ruy# ru,ione# na oc%ód #uzeu#* w który# tak

naprawd od ,at nic si nie z#ienia!o. 5 'ednak y! to ku,#inacy'ny #o#ent 'eo

14


15/36

dnia. :c%ód sa, #uzeu#. W dwóc% sa,ac% #ie,i ikony. Jedn+ z na'wikszyc%

ko,ekc'i ikon w o,sce. 8dy #atka dosta!a wy,ewu i #usia! z#ieni7 prac*

przyszed! do #uzeu# !ównie z oczarowania ty#i ikona#i. ; po#i#o ty,u ,at za

kady# raze# czu! to oczarowanie. $a, z ikona#i zostawia! soie zawsze nakoniec oc%odu. Mia! swo'+ u,uion+ ikon. ;kon Cukasza. aza! '+ przewiesi7 w

centra,ny punkt ściany i odda,i7 inne* y nie zak!óca!y 'e' pikna. 8dy przez

wysokie okna pada!o na ni+ s!oneczne świat!o i odi'a!o si od z!ocistyc%

orna#entów* wydawa!o #u si* e s!yszy pieś= c%óra,n+. "ie ty,ko on #ia! takie

uczucie. iedyś pani Mira na 'edno ze spotka= z ni# przynios!a ze so+ ru+*

oprawion+ w skór ksi ości #uzeu#. toś wpisa! ta# dwa zdania* które i 'eo poruszy!y/

1;stnie'+ #uzea* w któryc% c%ce si k,kn+7 i #od,i7. 3o #a!e #uzeu# take #a

coś takieo.

"a pocz+tku kwietnia postawi! #ar#urowy po#nik na roie #atki. 9%cia!* ay na

Wie,kanoc* dy przy'ad+ do Biczyc racia z rodzina#i* #o,i pó'ś7 na c#entarz

przy koście,e i stan+7 przy prawdziwy# roie. @ara! któreoś dnia star+$iekierkow+ i po'ec%a,i sa#oc%ode# do "oweo $+cza* ay wyra7 ka#ie=.

Je6dzi,i od c#entarza do c#entarza* a w ko=cu zna,e6,i. 9zarna cika ry!a

#ar#uru o niereu,arnyc%* startyc% do szarości krawdziac%. Wy,+da!a tak* 'ak

dyy y!a od!a#ana z wiksze' ca!ości. Wszyscy ka#ieniarze i raarze* któryc%

odwiedza,i* wita,i star+ $iekierkow+ 'ak dor+ zna'o#+. "iektórzy nawet

czstowa,i '+ wódk+* a poproszeni prowadzi,i do roów* przy któryc% #od,i!a si

na ko,anac%. 8dy teo dnia pó6ny# wieczore# wróci,i do Biczyc* $iekierkowa

poprosi!a o* ay pozwo,i! 'e' we'ś7 do sypia,ni #atki. "ie pyta! nawet d,aczeo. ;

nie wszed! z ni+ do teo poko'u. @d'+! k,ucz z %aka na &ra#udze* otworzy! drzwi -

po raz pierwszy od ta#teo dnia* dy 'e za#kn+! - i kiedy znik!a w cie#ności za

proie#* co&n+! si do kuc%ni. ote#* dy staruszk odwozi!* powiedzia!a do

nieo/

15


16/36

- Marcinku* ez niewiasty i dzieci c%a!upa 'est pusta 'ak ró. 5 ty #asz 'u

przecie 'eden ró na c#entarzu na órce. "ie ró soie druieo w do#u.

?ycie 'est po to* ay y7. 3ak zawsze #ówi!a two'a #atka. :na y!a nawet wtedy*

dy #o!a porusza7 ty,ko !ow+ i ,ew+ rk+.5 dy wysiada!a z sa#oc%odu* odwrócona do nieo p,eca#i* doda!a/

- 8ospodyni ci trzea.


17/36

próu'+cyc% dosta7 si do przepe!nioneo poci+u. odie!* podniós! 'e' aa i

zawo!a!/

- rosz iec za #n+* zd+y#yG

@ wa,izk+ w rku popdzi! do na',iszeo waonu.- "iec% pan '+ zostawi... nidzie nie 'ad. rosz natyc%#iast postawi7 #o'+

wa,izkG "idzie nie 'adG $!yszy panG "idzie nie 'ad* do c%o,eryG "idzieGG -

krzycza!a za ni# %isterycznie.

$tan+! i powo,i si odwróci!. Fsiad!a na dworcowe' !awce. !aka!a.

"ie wie d,aczeo* a,e widok te' p!acz+ce' dziewczyny poruszy! o na ty,e* e

wszystko inne sta!o na,e si nieistotne* ez znaczenia. rzysiad! ook nie' na!awce. Mi,cze,i* dy peron opustosza! i poci+ rusza! w da,sz+ dro.

3ak pozna! Mart.

$tudiowa!a w rakowie teatro,oi. By!a 'edynaczk+ wyc%owywan+ przez #atk*

która po przedwczesne' ś#ierci #a* znaneo warszawskieo dziennikarza*

koc%a!a córk zaorczo. :arnita paniczny# ,kie# o ,os Marty* zap,anowa!a

d,a nie' ca!e przysz!e ycie. 5 Marta zacz!a #ie7* czsto ty,ko z przekory* w!asnep,any. 5,e to ty,ko u#acnia!o #atk w przekonaniu* e ty# ardzie' #usi '+

c%roni7 przed 1czy%a'+cy#i na kady# kroku nieezpiecze=stwa#i. otra&i!a

odzina#i czeka7 w sa#oc%odzie pod do#a#i przy'ació! córki* ,icea,istki* 'eś,i

#!odzie oranizowa!a prywatk. Marta untowa!a si coraz ardzie'* nie c%cia!a

y7 traktowana 'ak przedszko,ak. "a'pierw y!y d!uie roz#owy z #atk+* pote#

nieustanne dyskus'e* w ko=cu codzienne k!ótnie. Matka nie dopuszcza!a do sieie

#yś,i* e pope!nia na'wikszy !+d* c%c+c uc%roni7 córk przed pope!nianie#

!dów. Marta w akcie rozpacz,iweo protestu postanowi!a wy'ec%a7 z Warszawy

i rozpocz+7 studia w rakowie. Min!y dwa ,ata* ni# #atka poodzi!a si z t+

decyz'+. Wtedy* w ten czwartek na dworcu* Marta wraca!a z rai* dzie y!a ki,ka

dni z #atk+. :d dwóc% ,at spdzi!y z so+ po raz pierwszy wice' ni ki,ka odzin.

Matka* znany kardio,o* zatrzy#a!a si w 8,iwicac%* ay spotka7 si z pro&esore#

Ae,i+* a Marta wraca!a na swo'+ stanc' w rakowie.

17


18/36

Marcin dowiedzia! si o ty# wszystki# któreoś wieczoru prawie rok po

pierwszy# spotkaniu. oc%a! '+ 'u wtedy. oc%a! wszystko w nie'. ; wokó! nie'

take. "awet t 'e' wa,izk z dworca.

3a #i!oś7 nie y!a ty,ko na#itności+* która osza!a#ia* oś,epia* odurza i... #i'a po 'aki#ś czasie. Wprawdzie nieustannie czu! t na#itnoś7* a,e ardzie' czu!

,iskoś7* szacunek i przekonanie* e oto spotka! koiet* z któr+ y c%cia!

zaczyna7 kadeo dnia wszystko od nowa. "ie dopuszcza! #yś,i* e ona wca,e

nie widzi w ni# sweo przeznaczenia. 9zci! '+* uwie,ia!* inoru'+c &akty* które

wskazywa!y* e ona c%ce uciec od 'eo zaorczości* tak 'ak uciek!a od #atki. ena. 3en

stan #oe przerodzi7 si w coś per#anentneo* a,e #oe si take sko=czy7.

Marcin po'awi! si w 'e' yciu* dy czu!a si zauiona i potrzeowa!a kooś* kto

dzie s!uc%a!. 5,e ty,ko wtedy* dy ona dzie #ia!a czas i oc%ot na roz#ow.

oza ty# y! - d,a nie' i 'e' przy'ació! - ezotyczny* z inneo świata. "ie

warszawskieo* nie teatra,no-krakowskieo. 8óra, z Biczyc* które na'pierw #usia!pokaza7 'e' na #apie. $i,ny #czyzna* d,a któreo 1tak zawsze znaczy!o 1tak.

Wie,i! '+ i #ówi! 'e' o ty#. "iczeo nie +da!. 9zeka! na przyzwo,enie* wierz+c* e

i ez teo przyzwo,enia 1s+ raze#. Wystarczy!o #u* e na spacerze da!a trzy#a7

si za rk ,u pozwo,i!a si poca!owa7 w cie#ny# kinie. o dziesiciu

#iesi+cac% teo 1ycia raze# zosta! u nie' na noc. "ic wie,kieo - przyna'#nie'

d,a nie' - si nie sta!o.


19/36

po pewny# czasie nudzi7. ;# ardzie' Marta odda,a!a si od nieo* ty# ardzie'

przywi+zywa! si do nie'* szuka'+c !dów w soie. @a#iast 'e6dzi7 do Biczyc*

zostawa! na weekendy w 8,iwicac%* czeka'+c na 'e' te,e&on. 9zasa#i dzwoni!a i

wtedy rzuca! wszystko* y spdzi7 ki,ka odzin w zady#ionyc% k,uac%* wśród,udzi* któryc% nie ,ui!* w któryc% towarzystwie czu! si 6,e. 3!u#aczy! soie* e

roi to d,a nie'.

tóre'ś sooty po teatrze posz,i du+ rup+ na stanc' Marty. rzez nieuwa

zostawi! ta# swó' p,ecak z indekse# i notatka#i. otrzeowa! ic% na

poniedzia!ek. W niedzie, wieczore# zauway! rak p,ecaka. o'ec%a! do

rakowa."a dworcu kupi! #,eko. Wiedzia!* e Marta zaczyna kady dzie= od szk,anki

#,eka. 9%cia!* ay #ia!a czeo si napi7 w poniedzia!ek rano.

- Ma# d,a cieie #,eko* dwa procent t!uszczu* takie 'ak ,uisz - powiedzia! z

uś#iec%e#* dy otworzy!y si drzwi do #ieszkania Marty.

W drzwiac% sta! #czyzna. "ai* ty,ko z ia!y# rcznikie# okrcony# wokó!

ioder. @#ierzy! o nieu&nie od stóp do !ów i krzykn+! w !+ #ieszkania/- Marta* za#awia!aś 'akieś #,ekoG

- "ie. Ja nidy nie za#awia# #,eka. Bo co - da! si s!ysze7 zdziwiony !os

Marty* a pote# kroki osyc% stóp na deskac% pod!oi.

$tan!a ook teo #czyzny. 3y,ko w ie,i6nie. @ rozrzucony#i w nie!adzie

wi,otny#i w!osa#i i rzeienie# w prawe' d!oni. @oaczy!a o. $po'rze,i soie

krótko w oczy. Fpuści! karton z #,ekie# na pod!o. Bie! na oś,ep sc%oda#i w

dó!.

- Marcin... rosz* wró7G MarcinG - s!ysza! za so+ 'e' krzyk.

; d,ateo oi si koiet. o'arz+ #u si z cierpienie#* zdrad+ i ó,e#. Jedni

ucieka'+ od cierpienia w 'akiś &ikcy'ny świat pod,ewany etano,e# ,u kreowany

'aki#iś pode'rzany#i sustanc'a#i c%e#iczny#i* inni y'+ sza,e=czo* 'ak dyy

kady dzie= #ia! y7 ostatni+ dat+ w ka,endarzu świata* 'eszcze inni sta'+ si

sop,e# ,odu. :n zacz+! si a7. W ,ku* paniczny# a,o nawet taki# sta!y#*

19


20/36

trwa'+cy# odzina#i* cierpienie sc%odzi na drui p,an ,u znika zupe!nie.

"a'wanie'sze 'est to* ay si nie a7. Wye,i#inowa7 wszystkie #o,iwe ,u

wyi#ainowane przyczyny ,ku.


21/36

rodzice ardzo si koc%a,i. :'ciec pisa!/ 1Wyc%owa' synów na odnyc% i

uczciwyc% o,aków.

o,ekc'a anio!ów powdrowa!a do wie,kieo kartonu. ; kiczowaty oraz Jezusa z

serce# w a!ziac% z ciernia#i* wisz+cy nad 'e' !ókie#. ; 'e' ksi+eczki donaoe=stwa pe!ne zasuszonyc% kwiatów i ,iści.

ote# zerwa! tapety ze sz,aczka#i pod su&ite#* wyrzuci! wszystkie #e,e i

poie,i! ściany. "astpnie za'+! si kuc%ni+. :dci+! ko#in do kuc%enki na wie, i

kupi! e,ektryczny piecyk.

@erwa! spróc%nia!+ pod!o. rzez tydzie= 'e6dzi! sa#oc%ode# nad


22/36

iurze. :ok ko#putera postawi! karton z #ode#e#. ostanowi! zaczeka7 z

pod!+czenie# do #o#entu* a wszyscy wy'd+ z #uzeu#.


23/36


24/36

,a#pka nad k,awiatur+ i ze zrzyte# puści!o zaezpieczenie kraty. :tworzy!

k,ucze# sa, z ikona#i.


25/36

8dy zesz,i na dó!* 5śka ci+,e y!a w sa,i z ikona#i. o ic% od'e6dzie Marcin

za#kn+! #uzeu# i wróci! pośpiesznie do iura. W szu&,adzie zna,az! stary zeszyt*

na ok!adce napisa! drukowany#i ,itera#i 1;nternet i zanotowa! wszystko* co zdo!a!

zapa#ita7 z roz#owy z $zy#one#. Min!a pó!noc* dy y! wreszcie otowy.@acz+! pisa7 swó' pierwszy w yciu e-#ai,.


26/36


27/36

- anie dyrektorze* przeprasza#* e przeszkadza#* a,e c%cia!a# ty,ko zapyta7*

czy wszystko w porz+dku...

@dziwiony* spo'rza! na ni+ uwanie.

- :czywiście* e w porz+dku.


28/36

odpisa! doku#ent ez czytania. oda'+c o pani Mirze* spo'rza! 'e' w oczy i

powiedzia!/

- owinna pani czście' spina7 w!osy w kok...

@aczerwieni!a si. Wzi!a od nieo protokó!* wsun!a w skoroszyt* odwróci!a si iez s!owa wysz!a* za#yka'+c drzwi.

Wy!+czy! ko#puter i zszed! na dó!. W sa,i ikon pod okna#i sta!y niewie,kie

drewniane skrzynie ponu#erowane ia!+ &ar+. ustoszka uś#iec%n!a si* dy

wszed!.


29/36

- 5nieszka. F#ar!a trzy ,ata te#u.

Wpatrzony w &otora&i* sta! os!upia!y. "ie #ó! wydoy7 z sieie !osu. :dstawi!

powo,i zd'cie na iurko* w to sa#o #ie'sce.


30/36

Wszyscy czeka'+ ta# ca!y czas na 9ieie.

Bacia #a po'utrze urodziny. @apa,isz na 'e' roie znicz ode #nie roszG

aro,ina

; drui ,ist/

Jutro poda# 9i adres internetowy na',epszeo po,skieo czatu o koniac%.

Aoz#awia'+ ta# ,udzie tak sa#o - a,o nawet ardzie' - zakrceni na punkcie

koni 'ak ty.

aro,ina$ /-) 3eraz przec%y, !ow w ,ewo i popatrz na te znaki po ,ewe' stronie. Widzisz

uś#iec% Widzisz* prawda 3o #ó'.


31/36

-

kasy w!aścicie,o# sta'ni w duyc% #iastac%. 9zy ty te tak uwaasz

oczu! si 'ak #a!y c%!opiec* któreo wywo!ano z kry'ówki. W pierwsze' c%wi,i nie

wiedzia!* 'ak zareaowa7.


32/36

Marcin/ 3ak* 'este#. rzeprasza# ani+* e si nie odzywa!e#. 3o #ó' pierwszy

w yciu czat.

8dy zoaczy!* co sa# napisa!* c%cia! wy#aza7 ostatnie zdanie. 9zu! sizawstydzony. 3roc% 'ak ktoś* kto przyzna! si pu,icznie* e w wieku czterdziestu

piciu ,at przeczyta! swo'+ pierwsz+ ksi+k. o c%wi,i y! 'u ez reszty

poc%!onity roz#ow+ i skupiony na ty#* ay 'ak na'szycie' wstukiwa7 odpowiedzi

i pytania.

Aoz#awia,i o swoic% u,uionyc% koniac%* o turnie'ac%* w któryc% ra,i udzia!* o

uprzac% i o zapac%u sta'ni pe!ne' świeeo siana. :powiada! o stadninie w"owy# $+czu* o swo'e' pracy w #uzeu#.


33/36

tak ustawi!a ic% !+cznoś7 na czacie* e roz#awia,i ty,ko we dwo'e i nikt inny nie

#ó! widzie7* co pisz+. "ie wiedzia! nawet* e 'est to #o,iwe. :d teo dnia y!o

inacze'. :powiada!a o soie. : wierszac%* które '+ wzrusza'+* o #ie'scac%* które

c%cia!ay zoaczy7* o swyc% #arzeniac%.Wzrusza!a o* rozawia!a. o dwóc% #iesi+cac% wiedzia!* 'ak+ #uzyk ,ui* 'akie

czyta ksi+ki i 'akie kwiaty podoa'+ si 'e' na'ardzie'. ; kupowa! te sa#e ksi+ki.

$!uc%a! te' sa#e' #uzyki.


34/36

niepokoi7. 3skni! za ni+. ; ta#* na te' skarpie* zda! soie spraw* e sprawia #u

radoś7 ta tsknota. W poniedzia!ek zapyta# o ko,or 'e' oczu* postanowi!. @apyta#

tak zupe!nie wprost...

9%cia! wiedzie7 o nie' 'ak na'wice'. Wydawa!a #u si ta'e#nicza. :prócz teo*e roz#awia z ni#* d+c w kawiarni internetowe' przy 'akie'ś stadninie koni w

9iec%ocinku* nie wiedzia! nic wice'. "ie rozu#ia!* d,aczeo ty,ko w wyrane dni

#a dostp do ;nternetu. ; d,aczeo ty,ko w ściś,e usta,onyc% odzinac%. ; co

znaczy to powtarzane przez ni+ za kady# raze#* dy ko=czy,i roz#ow/ 1Musz

'u wy'ś7* o przy'ec%a,i po #nie. to przy'ec%a! po ni+ ; d,aczeo 'est to takie

wane* y natyc%#iast przerwa7 roz#ow i znikn+7 3ak* w poniedzia!ek zapytao to wszystko...

9zeka! na ten poniedzia!ek 'ak dziecko na #o#ent rozpakowywania prezentów w

Wii,i. Jaky #ia!o o spotka7 coś niezwyk!eo. ;rrac'ona,nie wierzy!* e tak

w!aśnie dzie. Mia! wraenie* e ten weekend ci+nie si w niesko=czonoś7 i

poniedzia!ek nidy nie nade'dzie. 8dy po po!udniu sko=czy! niedzie,ny dyur w

#uzeu#* nie wiedzia!* co #a z so+ zroi7. "apisa! d!ui e-#ai, do aro,iny*uzupe!ni! nudne sprawozdania d,a #inisterstwa w Warszawie* próowa! czyta7

ko,e'ny rozdzia! ksi+ki o ;nternecie* a,e nie #ó! si skupi7 i przerwa! po ki,ku

stronac%. Wieczore# odszuka! w iurku ute,k koniaku* któr+ dosta! w prezencie

od pracowników #uzeu# na urodziny* i po'ec%a! do iotra. "ie y! u nieo od

ki,kunastu ,at* c%o7 rat #ieszka! w "owy# $+czu.

- $zy#ona nie #a w do#u - powita! o zdu#iony wizyt+ iotr.

- "ie przyszed!e# do $zy#ona. o#yś,a!e#* e dawno nie roz#awia!e# z to+

przy koniaku - powiedzia! i uściska! rata.

W poniedzia!ek rano wsta! w pośpiec%u. 8dy wy'ec%a! przed podwórze i wysiad! z

sa#oc%odu* y 'ak zwyk,e za#kn+7 ra#* spiker w radiu zapowiada! u,uion+

#uzyk "ata,ii. Auszy! da,e'. :tworzy! okno* ay poczu7 zapac% teo wiosenneo

poranka. o c%wi,i do'eda! do ranic "oweo $+cza.

34


35/36

3a #yś, po'awi!a si na,e. odda! si 'e' ez wa%ania. 3ak 'ak dyy dawno

wiedzia!* e kiedyś nade'dzie i e tak dzie na',epie'. Min+! znak droowy

zapowiada'+cy skrzyowanie. W ,ewo do 3arnowa* prosto do $+cza. i7dziesi+t

#etrów za skrzyowanie# wa!townie za%a#owa!* sprawdzi! w ,usterku* e zani# nie 'ad+ sa#oc%ody. @'ec%a! na trawiaste p!askie poocze i skrca'+c w ,ewo*

z piskie# opon zawróci!. 9%wi, pó6nie' y! na drodze do 3arnowa. o o#acku

zna,az! w torie te,e&on ko#órkowy. Wyra! nu#er kustoszki. @a#kn+! okno*

wy!+czy! radio w sa#oc%odzie i skupi! si* ay nie okaza7 zdenerwowania.

- ani Miros!awo... #ówi Marcin. "ie dzie #nie dzisia' w #uzeu#. ; 'utro take

nie. Musz za!atwi7 coś ardzo waneo.


36/36

Wróci! do restaurac'i i usiad! przy wo,ny# sto,iku tu przy szyie oddzie,a'+ce'

restaurac' od u'eda,ni. $po,+da! niecierp,iwie na zearek. $a,ka z

ko#putera#i zacz!a powo,i zape!nia7 si ,ud6#i. Min!a dwudziesta. Fs!ysza!

pod'eda'+cy sa#oc%ód. :tworzy!y si drzwi do restaurac'i. "a wózkuinwa,idzki# siedzia!a #!oda atrakcy'na koieta.

Janusz Leon Wiśniewski - Los Powtórzony

Documents

Transcript of Janusz Leon Wiśniewski - Los Powtórzony