JAK ZAROBIĆ NA MUZYCE?Dylematy finansowe branży fonograficznej po rewolucji cyfrowej

Szkoła Główna HandlowaInstytut Studiów Międzynarodowych

dr Anetta Janowska

„twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu”

(art.17, Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych, DZ. U. 1994 Nr 24 poz.83)

2

ISM 25.06.2008r.

1. kto rzeczywiście czerpie największe korzyści z wytworzonego dzieła?

2. czy prawo autorskie przystaje do cyfrowej rzeczywistości?

3

ISM 25.06.2008r.

Model tradycyjny

1. Kreacja 1. Autorzy2. Wydawca3. Wykonawca

2. Produkcja1. Produkcja (muzyczna)2. Wydanie (tłoczenie…)

3. Promocja1. Scentralizowana

1. Bezpośrednia2. Pośrednia

2. Marketing szeptany

4. Dystrybucja1. Dystrybucja hurtowa2. Sprzedaż detaliczna

4

ISM 25.06.2008r.

Model tradycyjny

1. Kreacja 1. Autorzy2. Wydawca3. Wykonawca

2. Produkcja1. Produkcja (muzyczna)2. Wydanie (tłoczenie…)

3. Promocja1. Scentralizowana

1. Bezpośrednia2. Pośrednia

2. Marketing szeptany

4. Dystrybucja1. Dystrybucja hurtowa2. Sprzedaż detaliczna

Media - związki z

koncernami medialnymi, kanałami tv i

radiowymi

Własne sieci dystrybucji

5

ISM 25.06.2008r.

Własne sieci dystrybucji

DOBRZE ale ŹLE:

Bariery wejścia Kontrakt Wolność? Finanse?

6

ISM 25.06.2008r.

Koszty

Koszty nagrania 12% Koszty tłoczenia 10% Koszty dystrybucji 25% (40%) Koszty promocji 25% Tantiemy 8% - 20% Prawa do reprodukcji mechanicznej

8% Marża koncernu 12%

Nicolas i Conradsson (2005)

7

ISM 25.06.2008r.

Zysk twórców

Klasyczny kontrakt: Zaliczka na nagranie płyty dla artysty,

spłacana z tantiem (pomniejszone o odliczenia): np. 12% zakontraktowane

-3%, -25%, -15%, -20%, -35% ok. 3% rzeczywiste = ok.0,60 eur za każdy

egzemplarz płyty

Czy jest to wystarczające dla stymulowania twórczości?

argument obrońców prawa autorskiego

8

ISM 25.06.2008r.

Dyrektywa UE: Ochrona własności intelektualnej ma

umożliwiać wynalazcy lub twórcy uzyskiwanie prawnie uzasadnionych korzyści ze swego wynalazku lub dzieła.

Powinna też umożliwiać jak najszersze upowszechnianie dzieł, idei i nowego know-how. Dyrektywa 2004/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29

kwietnia 2004 r. w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej

9

ISM 25.06.2008r.

Prawo autorskie

Ochrona: 1. ma umożliwiać wynalazcy lub twórcy

uzyskiwanie prawnie uzasadnionych korzyści ze swego wynalazku lub dzieła…

???Zarobek artysty wynosi – średnio – około 3% ceny płyty (0,60 eur)100 000 egz. = ok. 60 000 eur

10

ISM 25.06.2008r.

Prawo autorskie

2. powinna też umożliwiać jak najszersze upowszechnianie dzieł, idei i nowego know-how

??? Autorskie prawa majątkowe gasną z upływem lat 70

od śmierci autora (art. 36 Ustawy o prawie autorskim i prawach

pokrewnych) Zezwolenie twórcy jest konieczne na sporządzenie

opracowania Rozporządzanie i korzystanie z opracowania zależy od

zezwolenia twórcy utworu pierwotnego (art. 2 Ustawy o

prawie autorskim i prawach pokrewnych)

11

ISM 25.06.2008r.

Prawo autorskie

Warto jest może…

zmodyfikować prawo autorskie, skoro jest tak bardzo ograniczające…

rozwijać modele biznesowe, które nie potrzebują korzystania z restrykcyjnego prawa autorskiego…

12

ISM 25.06.2008r.

Przeciwko prawu autorskiemuPrzeciwko prawu autorskiemu dziś: Rzeczywistość: w erze cyfrowej egzekwowanie prawa

autorskiego bardzo kosztowne; Nieformalnie – zwolennicy p2p i darmowej muzyki; Ruch open source

(Karl Fogel): „Prawa autorskie zostały zaprojektowane przez i dla dystrybutorów - to jest - wydawców, których rolę odgrywają dziś koncerny fonograficzne”

„Moglibyśmy zaobserwować powrót do starszej i bogatszej kosmologii kreatywności, w której nieskrępowane kopiowanie i zapożyczanie z dzieł innych artystów jest niczym więcej jak naturalną częścią kreatywnego procesu, metodą uhonorowania dokonań innych artystów i udoskonalania tego, co powstało do tej pory.” (Zapowiedź świata post-copyright)

13

ISM 25.06.2008r.

Przeciwko prawu autorskiemu

14

ISM 25.06.2008r.

Libertarianie Stephan Kinsella „Przeciw własności intelektualnej”

autor posiada częściowe prawa do mienia nabywcy kopii: rzekomy cel, zwiększenie dobrobytu dzięki prawodawstwu własności intelektualnej, nie może usprawiedliwiać nieetycznego pogwałcenia prawa jednostki do wykorzystywania swojej własności w taki sposób, jaki uznaje ona za stosowny ;

dyskusyjną jest teza, iż prawa autorskie i patenty są niezbędne do tego, by zachęcić do produkcji twórczych dzieł i innowacji, lub pytanie, czy korzyści płynące ze wzrostu innowacyjności przewyższają ogromne koszty systemu prawnej ochrony IP;

Przeciwko prawu autorskiemu

15

ISM 25.06.2008r.

Lawrence Lessig (Wolna kultura)/ Ruch CC (wolne licencje):

Mangi - fenomen doujinshi (komiksy, ale oparte na naśladowaniu);

Początki filmu animowanego – Walt Disney; Jak pokazuje historia, za każdym razem, gdy pojawia

się nowa technologia, zmienia się sposób, w jaki dystrybuowane są treści. Za każdym razem w naszej historii taka zmiana znaczy, że ktoś „jedzie na gapę”, bezpłatnie wykorzystując owoce cudzej pracy:

Czy każdy zespół, który gra covery innych grup lub wykorzysta utwór (hip-hop) powinien wynajmować prawnika, by uzyskać pozwolenie na nagranie piosenki?

Przeciwko prawu autorskiemu

16

ISM 25.06.2008r.

Lawrence Lessig:powinniśmy dbać o dochody artystów, pozwalając

jednocześnie rynkowi na jak najbardziej efektywne promowanie i dystrybucję treści;

zmienić prawo tak, by można było swobodnie budować na fundamencie, jakim jest nasza kultura, dowolnie dodawać i miksować

Przeciwko prawu autorskiemu

17

ISM 25.06.2008r.

w epoce internetu kopie nie powinny wyzwalać działania prawa autorskiego, nie zawsze! (a ogranicza się „dozwolony użytek”);

prawo obecnie wymusza regulację wszelkich przekształceń utworu dokonanych przy użyciu maszyny

+ „prawa zależne”: dziś, jeżeli napiszemy książkę, nikt nie może na jej podstawie nakręcić filmu bez uzyskania zgody, nikt nie może jej przetłumaczyć bez uzyskania zgody…

„kopiuj i wklej” oraz „wytnij i wklej” stają się przestępstwem (collage? cytat?);

„fan fiction”; dzielenie się muzyką w internetowych fan-klubach (dozwolony

użytek kiedyś i dziś?)

koncentracja w przemysłach kultury: bardzo nieliczne grono ma moc sprawowania kontroli nad rozwojem kultury

Prawo autorskie18

ISM 25.06.2008r.

W XVIIIw. prawo wyglądało tak:

Dziś:

PUBLIKACJA PRZETWARZANIE

Komercyjne © wolne

Niekomercyjne wolna wolne

PUBLIKACJA PRZETWARZANIE

Komercyjne © ©

Niekomercyjne © ©

Prawo autorskie19

ISM 25.06.2008r.

Tłumienie twórczości (marnowanie wyjątkowego potencjału demokratycznej twórczości, który roztacza przed nami technologia cyfrowa);

Dławienie innowacji (casus mp3.com); Danie dinozaurom prawa weta w kwestii naszej

przyszłości;

Na twórczości (muzyce) powinni zarabiać ci, którzy ją tworzą (niekoniecznie za sprzedawanie fonogramów)!

Rozwiązania?20

ISM 25.06.2008r.

Odchodzenie artystów z wytwórni (Madonna – kontrakt z agencją koncertową),

Dezintermediacja – sprzedawanie utworów bezpośrednio przez twórców (Radiohead - model wirtualnej wspólnoty?),

Utwory za darmo – jako reklama, zarabianie na koncertach i merchandisingu (np. Jamendo - CC),

Model abonamentowy (coraz popularniejszy: Rhapsody, Napster to Go),

Model kupca (iTunes) Sieci mobilne (Japonia!)…

21

ISM 25.06.2008r.

DZIĘKUJĘ!anetta.janowska[@małpa@]gmail.com

22

ISM 25.06.2008r.

Tradycyjne modele biznesowe (przykłady): shop keeper model bait and hook model

Modele stosowane w internecie (mogące znaleźć zastosowanie w sektorze nagraniowym): model pośrednika model reklamowy model pośrednika informacyjnego model kupca (iTunes) model producenta (Radiohead) model sieci afiliowanej model wirtualnej wspólnoty model abonencki model taryfowy

Obecnie niewiele płyt osiąga nakład 100 000 egz.

Złota płyta USA – 500 000 egz. Francja – 75 000 egz.Niemcy - 100 000 egz.Wielka Brytania - 100 000 egz.Polska – 15 000 egz.

23

ISM 25.06.2008r.

ISM 25.06.2008r.24

Prawo autorskie

Negatywne skutki obowiązywanie prawa autorskiego:

Artysta zyskuje niewiele (prawa majątkowe ma wytwórnia i ona głównie zarabia);

Są wątpliwą zachętą do tworzenia; Słaba zachęta do innowacji (wytwórnie wolą

promować gwiazdy, niż nowych artystów); Prawo autorskie może ograniczać twórczość

(zwłaszcza dziś, kiedy dokonywanie opracowań za pomocą technik cyfrowych jest łatwe)

25

ISM 25.06.2008r.