Jak napisać, przepisać i z sukcesem obronić pracę dyplomową ALICJA KASZYŃSKA

Copyright by Wydawnictwo Zote Myli & Alicja Kaszyska, rok2008

Nr zamwienia: 963519Nr Klienta: 1198436Data realizacji zamwienia: 2011-02-23Zapacono: 29,97 z

Autor: Alicja KaszyskaTytu: Jak napisa, przepisa i z sukcesem obroni pracdyplomow?

Data: 2008

Zdjcie do projektu okadki zostao uyte za zgod istockphoto.com

Wydawnictwo Zote Myli sp. z o.o.44-100 Gliwiceul. Daszyskiego 5www.ZloteMysli.ple-mail: [email protected]

Autor oraz Wydawnictwo "Zote Myli" dooyli wszelkich stara, byzawarte w tej ksice informacje byy kompletne i rzetelne. Nie biorjednak adnej odpowiedzialnoci ani za ich wykorzystanie, ani zazwizane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lubautorskich. Autor oraz Wydawnictwo "Zote Myli" nie ponoszrwnie adnej odpowiedzialnoci za ewentualne szkody wynike zwykorzystania informacji zawartych w ksice.

Niniejsza publikacja, ani adna jej cz, nie moe by kopiowana,ani w jakikolwiek inny sposb reprodukowana, powielana, aniodczytywana w rodkach publicznego przekazu bez pisemnej zgodywydawcy. Wykonywanie kopii metod kserograficzn, fotograficzn,a take kopiowanie ksiki na noniku filmowym, magnetycznym lubinnym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji.

Jeli przez myl przeszo Ci, aby udostpni t ksik za darmo winternecie amic tym samym prawa autorskie, POMYL, czy nielepiej przyczy si do Programu Partnerskiego i ZARABIApoprzez promowanie tej i kilkuset innych ksiek z naszegowydawnictwa. Zobacz szczegy.

Wszelkie prawa zastrzeone.All rights reserved.

Spis treciWstp ......................................................................................................................5I. Podejmujemy decyzje .................................................................................7

1. Promotor .......................................................................................................72. Wybierz sobie temat .................................................................................93. Jaki typ pracy wybra? ..........................................................................17

3.1. Typ I od ogu do szczegu ............................................................... 193.2. Typ II jedno zagadnienie na tle ogu.............................................. 213.3. Typ III praca wynikowa ........................................................................ 253.4. Typ IV praca mieszana ......................................................................... 293.5. Typ V praca badawcza ......................................................................... 30

4. Dobre notatki uatwi prac ...............................................................404.1. Jak robi notatki? ........................................................................................ 414.2. Fiszki zwyke ................................................................................................. 434.3. Fiszki komputerowe ................................................................................... 46

II. Przystpujemy do pisania ...................................................... 531. Wstp piszemy na kocu!.....................................................................542. Rozdziay ....................................................................................................613. Przypisy ......................................................................................................61

3.1. Kilka sw na temat interpunkcji w przypisach .................................. 624. Metodologiczne podstawy bada wasnych ................................68

4.1. Przedmiot i cel bada ................................................................................ 694.2. Problemy badawcze ................................................................................... 714.3. Hipotezy, zmienne i wskaniki ................................................................ 744.4. Metody, techniki i narzdzia badawcze ............................................... 834.5. Organizacja i przebieg bada ................................................................. 91

5. Kwestionariusz ankiety .........................................................................936. Analiza wynikw bada .....................................................................1007. Zakoczenie (i wnioski) ......................................................................102

7.1. Jak zacz zakoczenie przykady .................................................1037.2. Jak formuowa wnioski przykady ................................................1047.3. Jak zakoczy zakoczenie przykady ..........................................105

8. Bibliografia ..............................................................................................1069. Spisy treci i inne spisy ........................................................................11010. Aneks (zacznik) ................................................................................113

III. Jak poradzi sobie z komputerow wersj pracy? ................1151. Ustawienia podstawowe ....................................................................116

1.1. Pasek narzdzi: Szybki dostp ...............................................................1171.2. Granice tekstu ............................................................................................117

2. Strona tytuowa .....................................................................................1193. Szablon pracy .........................................................................................121

3.1. Formatujemy style ....................................................................................1274. Jeszcze kilka przydatnych ustawie ...............................................1545. Zaczynamy wpisywa tekst ...............................................................1596. Symbole, czyli jak wstawi paragraf ...............................................1627. Wypunktowanie i numerowanie .....................................................167

7.1. Lista punktowana (punktory)................................................................1677.2. Lista numerowana (numerowanie) .....................................................1717.3. Lista wielopoziomowa dla cierpliwych .........................................173

8. Przypisy ....................................................................................................178Jak wstawia przypisy? ...................................................................................178

9. Tabele ........................................................................................................18210. Wykresy ..................................................................................................19611. Wzory matematyczne .......................................................................20612. Schematy i rysunki .............................................................................20913. Scalanie pracy ......................................................................................21414. Bibliografia ............................................................................................21815. Spisy tabel i ilustracji oraz spis treci ...........................................219

15.1. Jak zrobi spisy tabel, ilustracji itp.? ..................................................21915.2. Jak zrobi spis treci? .............................................................................221

IV. Ocena pracy i jej obrona ....................................................................2271. Ocena pracy ............................................................................................2272. Obrona pracy ..........................................................................................229

V. Skrty klawiaturowe przydatne podczas pisania pracy .......231

5Drogi Czytelniku,

zapewne jeste studentem ktrej z licznych uczelni i sta-jesz teraz przed zadaniem napisania pracy dyplomowej, licencjackiej lub magisterskiej.

W niniejszej publikacji znajdziesz wskazwki, ktre po-prowadz Ci krok po kroku od wyboru seminarium do obrony pracy:

dowiesz si, jak wiadomie wybra promotora i temat poradzisz sobie z tworzeniem i kompletowaniem notatek przygotujesz sensowny plan napiszesz prac nadasz jej profesjonalny wygld.

Warto to zrobi samodzielnie, bo zdobdziesz wiedz, ktra przyda si na obronie, oraz pewno, e nigdy nie bdziesz wstydzi si tego, co pod Twoim nazwiskiem na zawsze pozostanie w archiwum uczelnianym.

Poradnik powsta na bazie wieloletnich kontaktw z przy-szymi licencjatami i magistrami. Czsto dzielili si ze mn swymi obawami dotyczcymi wartoci pracy, refleksjami na temat niewystarczajcych kontaktw z promotorami, trudnociami napotkanymi w trakcie pisania. Wielu b-dw mogliby unikn, gdyby kto kiedy powiedzia im, co

Wstp

Alicja Kaszyska

zrobi, aby stworzy prac poprawn merytorycznie i for-malnie. Na seminarium obawiali zapyta, sdzc niesusz-nie, e pytanie jak? bdzie zbyt banalne. Ten poradnik na pewno nie zastpi promotora, jednak moe by dobrym uzupenieniem jego sw, zwaszcza e z promotorem ma si kontakt raz na jaki czas, a ksik mona mie pod rk na kadym etapie powstawania pracy.

Jest to ju drugie wydanie poradnika, uzupenione o nowe rda i dostosowane do Worda w wersji 2007, rnicej si znacznie od poprzednich.

71. PromotorWybr promotora to transakcja wizana, poniewa jedno-czenie decydujemy si na dziedzin, ktrej dotyczy b-dzie praca. Co jest waniejsze: promotor czy temat?

To zaley.

Jeeli kto ma zainteresowania naukowe, a na studia poszed, by pozna dogbnie ukochan dziedzin wiedzy, najpierw wybiera przedmiot bada (lub nawet bardzo konkretny te-mat pracy), a w dalszej kolejnoci promotora (jeli bdzie mia wybr). Tacy studenci przewanie ju od pierwszego lub drugiego roku studiw wiedz, o czym bd pisa. Nie-kiedy nawet maj w gowie cay zarys pracy. Jednak na ka-dym kierunku studiw jest to grupa stosunkowo nieliczna.

Jeeli gwnym celem studiw jest zdobycie dyplomu i pewnej oglnej wiedzy z danej dziedziny, a temat pra-cy jest w zasadzie obojtny, najpierw trzeba si rozejrze wrd promotorw. Naley wybra najlepszego (jak to zro-bi rady poniej), aby atwo da sobie rad z przedmio-tem i prac dyplomow. A temat? C Na pewno bdzie zwizany z kierunkiem studiw.

Wielokrotnie spotykaam si ze studentami, ktrzy koczc pisanie pracy magisterskiej, narzekali na promotora. Najcz-

I. Podejmujemy decyzje

8Alicja Kaszyska

ciej powtarzajce si zastrzeenia dotyczyy tego, e promo-tor nie pomaga w pisaniu pracy, nie ustali jej planu, nie pod-powiedzia bibliografii, a nawet e nie interesowaa go tre poszczeglnych rozdziaw i student do samej obrony nie wiedzia, czy to, co spodzi, nadaje si na prac dyplomow lub magistersk, czy raczej prosto do kosza na mieci. S te promotorzy, ktrzy co rusz zmieniaj swoje wymagania i zu-penie nie pamitaj, e dany fragment ju kiedy czytali. Raz wic stwierdz, e dany rozdzia jest dobry, nastpnym razem cakowicie go skrytykuj i ka pisa od pocztku.

Czciowo jednak jest to wina samych studentw, ktrzy w momencie wyboru opiekuna pracy sugeruj si opini, e u tego czy tamtego profesora atwo pisa, bo si nie cze-pia, nie kae poprawia, wszystko przyjmuje i daje si wycign na piwo. Na og skrztnie omijani s ci, ktrzy uwanie przegldaj kolejne rozdziay, wskazuj na istnie-jce niedorbki, ka jeszcze co doczyta i dopisa. A to wanie s ludzie, ktrym zaley, aby praca pisana przez nas na zakoczenie studiw bya dobra i niejako obronia si sama. Piszc tak prac, wicej wysiku wkadamy w jej powstanie, ale zyskujemy prawie stuprocentow pewno, e obrona bdzie tylko formalnoci. Co waniejsze, zawsze bdziemy mogli by dumni z tego, co napisalimy. Prace zostaj przecie w archiwum. Nigdy nie wiadomo, kto i kie-dy wycignie t nasz, eby udowodni nasz geniusz, a cz-ciej nasz gupot albo nie daj Boe plagiat.

Warto wic przeprowadzi swoiste badanie opinii publicz-nej wrd niedawnych absolwentw.

O co moemy zapyta byych magistrantw w sprawie pro-motora?

9I. Podejmujemy decyzje

Czy prowadzi rzetelnie seminaria magisterskie (i nie wykorzystywa kadego pretekstu, aby unikn zaj)?Czy mona go byo zasta na konsultacjach, ktrych harmonogram sam poda wczeniej?Czy poprawia kolejne fragmenty w terminie? Czy rzeczywicie czyta teksty? Czy jego uwagi pomagay w pisaniu pracy? Czy powiedzia, jak praca powinna wyglda? Czy da wskazwki, jak przygotowa si do obrony pracy (moe np. okreli zagadnienia, ktrych mog doty-czy pytania)?

Dopiero znajc odpowied na te pytania, moemy wybra promotora wiadomie. Na piwo lepiej i z kolegami, pro-motor ma nas doprowadzi do dyplomu, a nie do pubu.

Nastpnym problemem jest wybr tematu i typu pracy. Jedno czy si z drugim.

2. Wybierz sobie tematTo, jaki obierzemy temat, w zasadzie jest rzecz drugorzd-n. Uwagi te oczywicie znowu nie dotycz tych, ktrych zainteresowania s sprecyzowane, a temat pracy zgodny z dokonaniami naukowymi. Dla wikszoci jednak celem pracy dyplomowej jest po prostu konieczno spenienia tego wymogu na zakoczenie studiw. Pewnie, e dobrze byoby, gdyby to by temat ciekawy. Jednak jest to wyrae-nie bardzo pojemne i zudne.

Niekiedy temat jest zwyczajnie przydzielony przez promo-tora i student nie ma adnego wpywu na jego form i za-

10

Alicja Kaszyska

kres. Jeeli mamy jak moliwo wyboru, naley zwrci uwag na to, aby temat mia kilka wanych cech:

powinien mie wiarygodn bibliografi w jzyku polskim, w innym przypadku trzeba bdzie korzysta z tu-macza, co zwikszy koszty i pochonie mnstwo czasupowinien opiera si na atwo dostpnej literaturze (warunek wany zwaszcza dla studentw zaocznych, inaczej korzystanie ze rde i literatury przedmiotu wymaga bdzie wielu kosztownych wyjazdw oraz dugotrwaego przesiadywania w czytelni, a nie zawsze jest to moliwe i nie kady to lubi)powinien by sformuowany w taki sposb, eby atwo mona byo ustali jego zakres i planpowinien by zrozumiay.

Proponuj wic, jeeli tylko jest taka moliwo, da sobie troch czasu na wybr tematu spord tych, ktre suge-rowa promotor. Jeeli studiujemy zaocznie, warto przej si do biblioteki w swoim miecie, poszuka dostpnej lite-ratury. Trzeba te zajrze do biblioteki wydziaowej i uczel-nianej i sprawdzi, czy potrzebne pozycje bd dostpne tylko na miejscu, czy mona je wypoyczy i na jak dugo lub czy za niezbyt wygrowan cen bdzie je mona skse-rowa (jeli w ogle bdzie to moliwe).

Jeeli ju si zdarzy, e temat zosta przydzielony przez promotora albo nieopatrznie przez nas wybrany, a o ma-teriay trudno, warto sprbowa go zmieni, co nieraz si udaje, zwaszcza we wczesnej fazie pisania pracy.

Czasem promotor pozwala na samodzielny wybr tematu. Aby go dobrze sformuowa, moemy skorzysta z tytuw

11


prac (podkrelam: tylko z tytuw!), ktre kto kiedy na-pisa i obroni.

Poniej podaj przykady tematw prac dyplomowych z r-nych dziedzin, nalecych do szeroko rozumianej humani-styki. Niekiedy wydaj si do dalekie od kierunku studiw przyszego absolwenta. Na przykad na temat Podstawy prawne ochrony bobra i skutki liczebnego wzrostu popula-cji pisano w instytucie prawa i administracji jednej z uczel-ni, ale rwnie dobrze praca ta mogaby powsta na wydziale ochrony rodowiska lub biologii. Wszystko zaley od spe-cjalnoci promotora i jego zainteresowa badawczych.

Tematy historyczne s to zazwyczaj tematy opisowe, two-rzone na podstawie analizy materiaw rdowych i stanu dotychczasowych bada. Mog one dotyczy postaci lub problemw, np.:

Antypolska dziaalno Stefana Bandery (do 1944 roku) Tuchola i komturstwo tucholskie w XIV wieku Stosunek Saksonii do powstania kociuszkowskiego w wietle relacji dyplomatycznych saskiego charge daffaires Jana Jakuba PatzaDrogi awansu spoecznego mieszczanina w Maopol- sce w XVII wieku

Ekspansja wikiska na zachd w strefie pnocnego Atlantyku (Islandia, Grenlandia, Ameryka Pnocna) w wietle rde archeologicznych.

Tematy historyczne mog pojawia si rwnie na rnych kierunkach, np. na pedagogice lub stosunkach midzyna-rodowych. Realizowane bd wtedy podobnie: analiza r-de plus wiedza z opracowa:

12

Alicja Kaszyska

Stosunki rodziny i szkoy w momencie przeomu ustro- jowego w Polsce (lata 19881991). Studium pedago-giczno-historyczne

Prby osdzenia zbrodni reimu wojskowego w Chile przez spoeczno krajow i midzynarodow w la-tach 19732007.

Na pedagogice najczciej jednak spotykamy si z temata-mi badawczymi. Kada z poniszych prac zostaa napisana wedug tego samego schematu:

Wpyw rozwizywania problemw na osignicia szkolne uczniw z matematyki w klasie trzeciejZwizki literatury dziecicej ze wzbogacaniem wiedzy przyrodniczo-ekologicznej dzieci przedszkolnych

Zainteresowania kolekcjonerskie dzieci i modziey Prawa dziecka i ich przestrzeganie w rodzinie Zabawy tematyczne szans wspomagania rozwoju psychospoecznego dzieci przedszkolnychRozwijanie umiejtnoci odbioru ilustracji do ksiki literackiej dla dzieci w pracy z uczniami klasy drugiej

Kompetencje zawodowe nauczycieli edukacji wcze- snoszkolnej

Kompozycja postaci czowieka w tematyce prac pla- stycznych dzieci 6-letnich

Przestpstwo zncania si nad czonkiem rodziny (z uwzgldnieniem bada praktyki na terenie Tucholi w latach 19951997).

Podobne prace, bo oparte na badaniach ankietowych, cz-ste s na socjologii i resocjalizacji. Oto przykady:

13


Postawy modziey licealnej Iawy wobec uzalenie od nikotyny, alkoholu i narkotykwResocjalizacja przez prac osb pozbawionych wolnoci rodowisko rodzinne a przestpczo nieletnich.

Tematy typowe dla zarzdzania i marketingu s zwizane za-zwyczaj z analiz przedsibiorstwa, jego problemw marke-tingowych, opisuj strategie sprzeday, systemy organizacyj-ne itp. Temat tego typu jest prosty do napisania pod jednym warunkiem: najpierw naley si upewni, e uzyskamy w wy-branym zakadzie materiay, ktre s niezbdne do napisania takiej pracy. Kiedy nie byo z tym problemu, ale w czasach gospodarki rynkowej przedsibiorstwa nie bardzo chc udo-stpnia dane biznesowe, i to nie tylko te dotyczce wielkoci sprzeday oraz strategii marketingowych, ale jakiekolwiek informacje. Tym bardziej nie chc mwi o problemach pro-dukcji i sprzeday, a bez takich danych nie uda si stworzy waciwie niczego poza czysto teoretycznymi dywagacjami wypisanymi z podrcznikw do marketingu.

Przykady tematw tego typu to:

Wybrane problemy marketingowe w przemyle cukrowniczym na przykadzie Cukrowni Nako SAPlan marketingowy na przykadzie WKS Mostostal SA w ChojnicachSprawno kierowania przedsibiorstwem na przykadzie DAEWOO Towarzystwa Ubezpieczeniowego SA.

S te tematy bardziej oglne, np.:

Kontrakt psychologiczny w organizacji i konsekwencje jego naruszenia.

14

Alicja Kaszyska

Proste do napisania, cho mudne (jak cae studia), s prace zwizane z prawem i administracj. Tu te wszystko zaley od dostpu do dokumentw i odpowiednich aktw prawnych. Prace takie, jak:

Izby lekarskie Istota podziau administracyjnego III Rzeczypospolitej Przestpstwo zgwacenia jako zamach na wolno seksualn w wietle polskiego prawa karnegoReglamentacja wykonywania zawodu radcy prawnego.

opieraj si na teorii i s atwiejsze dla studentw dzien-nych, ktrzy niewiele mieli do czynienia w praktyce z urz-dowymi dokumentami, ustawami czy rozporzdzeniami.

Natomiast dla urzdnikw studiujcych zaocznie prostsze do opracowania i napisania bd tematy typu:

Wpyw budetu na rozwj miasta Chojnice w latach 19982000Podatki i opaty lokalne pobierane samodzielnie przez organy gminy na przykadzie gminy Nako n. Not.Ocena budetu jednostki samorzdu terytorialnego w latach 20052008 na podstawie gminy BydgoszczNalenoci postpowania administracyjnego Dziaalno lokacyjna otwartych funduszy emerytalnych Funkcjonowanie samorzdu gminnego w Ksowie w latach 20022005.

Prace pisane na filologii polskiej przykadowo mog nosi takie tytuy:

Imiennictwo braci zakonnych ze Zgromadzenia Braci Mniejszych Kapucynw w Bydgoszczy

15


Symbolika w powieciach Nad Niemnem Elizy Orzesz- kowej i Ludzie Bezdomni Stefana eromskiegoWilno w literaturze romantycznej.

Przy czym trzeba pamita, e w przypadku pracy przy-pominajcej tematem pierwszy z powyszych przykadw (takie prace dotycz nieraz nazewnictwa miejscowego, na-zwisk wystpujcych na danym obszarze kraju itp.), trzeba bdzie spdzi troch czasu w archiwum. Zwykle jednak promotor czuwa nad tym, aby rdo bada nad tekstem byo dla studenta dostpne.

Przykady prac z ochrony rodowiska:

Zagadnienie regulacji stanu zwierzyny ownej na obszarze parku narodowego Bory TucholskieMoliwoci rozwoju agroturystyki na terenie gminy Lu- biewo (o dziwo, praca ta zostaa napisana na zakocze-nie studiw na kierunku wychowanie przedszkolne!).

Na wychowaniu fizycznym mona pisa prace oparte na badaniach, np.:

Sprawno lekkoatletyczna dziewczt i chopcw w wieku 11 lat szk podstawowych miasta TucholiEfektywno walki sportowej na przykadzie Iligowego zespou PEKAES Pruszkw w sezonie pucharowym 1997/98Psychologiczno-socjologiczno-pedagogiczne aspekty warunkujce skuteczno rzutow i efektywno gry w ataku Doroty Malczewskiej na mistrzostwach wiata we Francji w 2007 roku.

Koczc ten kierunek, mona pisa prace bdce np. may-mi monografiami klubw, analiz rnych aspektw dzia-

16

Alicja Kaszyska

alnoci sportowej konkretnych zawodnikw (przykad trzeci) lub omawiajce problemy kultury fizycznej w lite-raturze rnych epok, prace przyczynkarskie z socjologii sportu i wychowania fizycznego, a nawet prace z dziedziny fizjologii, biochemii i higieny sportu.

I jeszcze jeden przykad. Tym razem pracy obronionej na fizjoterapii:

Godno pacjenta. Problem przedmiotowego trakto- wania pacjenta przez fizjoterapeut.

W zasadzie o pracach katechetycznych wspominam tu tyl-ko dla porzdku, bo jak wynika z mojego dowiadczenia, koczcy tego typu studia s starannie prowadzeni przez promotorw i nie miewaj dylematw ani dotyczcych te-matu pracy, ani zakresu, ani sposobu pisania. Zazwyczaj ksia profesorowie, doktorzy bardzo skrupulatnie sprawdzaj kolejne redakcje rozdziaw, wic wiadomo, jak pisa i co potem poprawi, posugujc si sparafrazowan zasad: Punkt 1.: Promotor ma zawsze racj. Punkt 2.: Je-eli promotor nie ma racji, patrz punkt 1..

Przykady tematw prac katechetycznych:

Trynitarny wymiar sakramentu chrztu witego w nauczaniu Soboru Watykaskiego IIZagadnienie aski boej w augustyskich pismach an- typelagiaskich: Dzieje procesu Pelagiusza, Duch a litera, aska a wolna wolaKoncepcja rodziny w polskim czasopimie kobiecym Przyjacika w latach 19941995. Prba teologicz-nej oceny

17


Wsplnototwrczy charakter Eucharystii wedug Ka- techizmu Kocioa katolickiego.

Oczywicie podane przykady nie wyczerpuj wszystkich zagadnie, ktrych mog dotyczy prace dyplomowe i ma-gisterskie.

Jeli si pracowao poza granicami kraju, warto to te-raz wykorzysta. Jeden z farmaceutw, ktry pracowa w Skandynawii, wykorzysta swoje dowiadczenie zawo-dowe, aby w pracy dyplomowej przedstawi skandynaw-ski model aptek i dystrybucji lekw. Inny pracujcy jako akordeonista w Finlandii pisa o muzyce akordeonowej w tym kraju. Byy to naprawd ciekawe prace.

3. Jaki typ pracy wybra?Istnieje sporo literatury na ten temat. Oglnie mwic, prace dyplomowe wszelkiego typu powinny przypomina prace naukowe, chocia wcale nie musz by odkrywcze.

Zazwyczaj dzieli si prace dyplomowe (licencjackie, magi-sterskie) na dwa typy:

p r a c e o p i s o w e na podstawie literatury przedmiotu lub rde i literatury przedmiotu (czste w naukach humanistycznych). Mog nimi by: rozprawy, artykuy naukowe, monografie, przyczynki. Prace takie czsto nie tyle odkrywaj prawidowoci rzdzce zjawiskami, ile porzdkuj, uzupeniaj i uoglniaj wiedz ju istniejcp r a c e b a d a w c z e (powszechna nazwa, najczciej jednak badania s prowadzone na tak maej populacji, e ich wyniki mog by tylko impulsem do dalszych bada).

18

Alicja Kaszyska

Obydwa typy prac maj wykaza, e student myli, potra-fi logicznie rozwin temat i wycign wnioski, opierajc si na literaturze przedmiotu i (jeeli to praca badawcza) wynikach bada wasnych.

Prace opisowe bd atwiejsze do napisania dla typowego humanisty, bojcego si nawet prostej arytmetyki, ale monografie, przyczynki, analizy przyczyn i skutkw wy-magaj szerokiej wiedzy fachowej, przejrzenia sporej licz-by pozycji ksikowych oraz duej wprawy w pisaniu. To pozwoli wykorzystywa przeczytane publikacje, ale ich nie przepisywa, by nie narazi si na zarzut plagiatu. Samo-dzielnie te trzeba z kolejnych tekstw wysnuwa wnioski i stara si zmylnie cao zakoczy.

Dla kogo, kto nie ma awersji do matematyki (a dokadniej statystyki na bardzo, ale to bardzo podstawowym poziomie), atwiejsze do napisania s prace badawcze. Zazwyczaj maj one do schematyczn budow. Rozpoczyna si je od om-wienia dotychczasowego stanu bada, nastpnie podaje i de-finiuje przyjte metody i wskaniki badawcze. W dalszej kolej-noci przedstawia si wyniki bada i przeprowadza ich analiz. Zakoczenie stanowi bd wnioski wysnute z tej analizy.

Prace dyplomowe i magisterskie mona podzieli na pi bardziej szczegowych typw, przy czym cztery z nich to prace nazwane wczeniej opisowymi, a pity stanowi pra-ce badawcze.

Prace opisowe:

Typ 1 od ogu do szczegu.

Typ 2 zagadnienia na tle oglnym.

Typ 3 praca wynikowa.

19


Typ 4 praca mieszana.

Typ 5 praca badawcza.

3.1. Typ I od ogu do szczeguTego typu prac mona zobrazowa nastpujco:

Na powyszym schemacie wyranie widoczny jest ukad takiej pracy. Jak w kadej znajduje si tu wstp i zakocze-nie. Rozwinicie polega na wnikaniu w gb tematu, czyli najpierw przedstawione zostaj sprawy najbardziej oglne (np. to epoki, rozwj dziedziny nauki, dotychczasowy do-

20

Alicja Kaszyska

robek nauki dotyczcy zakresu pracy itp.), nastpnie po-przez kolejne przyblianie i zawanie treci przechodzi si do omwienia tematu zawartego w tytule pracy.

Prace te omawiaj czsto motywy (lub wybrany motyw), tematyk lub aspekty twrczoci jakiego pisarza, badacza, historyka itp.

Oto przykady:

Witalizm w skamandryckim okresie twrczoci Ju- liana TuwimaPlan pracy:WstpRozdzia I. Dwudziestolecie midzywojenne w lite-raturze to epokiRozdzia II. Skamandrycki model poezjiRozdzia III. Julian Tuwim jako przedstawiciel ska-mandrytwRozdzia IV. Witalizm w skamandryckim okresie twrczoci Juliana TuwimaZakoczenie

B. Wiese, Nalenoci postpowania administracyj-negoPlan pracy:WstpRozdzia I. Zagadnienia oglne (pojcie postpowa-nia administracyjnego oraz pojcie, funkcje, rodzaje opat i kosztw postpowania)Rozdzia II. Nalenoci postpowania administra-cyjnego

21


Rozdzia III. Wpyw nalenoci postpowania na ksztatowanie budetu gminyZakoczenie

3.2. Typ II jedno zagadnienie na tle ogu

W tego typu pracach rozdzia pierwszy stanowi najczciej co w rodzaju ta do tematu, ktre przedstawione jest podobnie jak w omwionym ju typie I prac. Kolejne rozdziay omawiaj istotne, wice si cile z tematem zagadnienia wzmianko-wane w rozdziale I. Oczywicie i tu liczba rozdziaw zaley od tematu oraz ustalonego z promotorem zakresu pracy.

22

Alicja Kaszyska

Oto przykady planw takich prac:

H. Przybyliska, Reglamentacja wykonywania za-wodu radcy prawnegoPlan pracy:WstpRozdzia I. Historia zawodu i samorzdu radcw prawnychRozdzia II. Reglamentacja wykonywania zawodu radcy prawnegoRozdzia III. Sposb wykonywania zawodu radcy prawnegoZakoczenie

M. Stachowicz, Dziaalno lokacyjna otwartych funduszy emerytalnychPlan pracy:WprowadzenieRozdzia I. Reforma polskiego systemu emerytalnegoRozdzia II. Charakterystyka otwartych funduszy emerytalnychRozdzia III. Polityka lokacyjna otwartych funduszy emerytalnychZakoczenie

K. Chromniak, Podatki i opaty lokalne pobierane samodzielnie przez organy gminy na przykadzie gminy Nako n. Not.Plan pracy:WstpRozdzia I. Wiadomoci oglne dotyczce podatkw i opat lokalnych

23


Rozdzia II. Charakterystyka poszczeglnych podat-kw wystpujcych w gminie na podstawie gminy Nako n. Not.Rozdzia III. Charakterystyka poszczeglnych opat wystpujcych w gminie na podstawie gminy Na-ko n. Not.Zakoczenie

K. Poroynska-Szczupak, Imiennictwo braci zakon-nych ze Zgromadzenia Braci Mniejszych Kapucy-nw w BydgoszczyPlan pracy:WstpRozdzia I. Historia zakonu kapucynwRozdzia II. Sownik imionRozdzia III. Analiza imionPodsumowanie pracy

A. Grzelka, Tuchola i komturstwo tucholskie w XIV wie-kuPlan pracy:WstpRozdzia I. Pocztki i pooenie miasta TucholiRozdzia II. Miejsce Tucholi w podziaach politycz-nych Pomorza GdaskiegoRozdzia III. Komturstwo tucholskie w XIV wiekuRozdzia IV. Miasto i zamekZakoczenie

E. Ggo, Symbolika w powieciach: Nad Nie-mnem Elizy Orzeszkowej i Ludzie bezdomni Ste-fana eromskiego

24

Alicja Kaszyska

Plan pracy:WstpRozdzia I. Charakterystyka poj: symbol i symbolikaRozdzia II. Symbolika w powieci Nad Niemnem Elizy OrzeszkowejRozdzia III. Symbolika w powieci Ludzie bez-domni Stefana eromskiegoZakoczenie

M. Stoltman, Parafia katolicka pod wezwaniem Chrystusa Krla w Zapceniu (19751997)Plan pracy:Rozdzia I. Rys historyczny (powstanie, najwaniej-sze wydarzenia, kolejni proboszczowie)Rozdzia II. Pooenie parafii Chrystusa Krla (gra-nice, przynaleno jurysdykcyjna i kanonicza)Rozdzia III. Koci pw. Chrystusa Krla (historia budynku, architektura, wyposaenie)Rozdzia IV. Duszpasterstwo (sakramentalne i po-zasakramentalne)Rozdzia V. Szkolnictwo i katechizacjaZakoczenie

A. Kaszyska, Kontrakt psychologiczny w organi-zacji i konsekwencje jego naruszeniaPlan pracy:WstpRozdzia I. Istota kontraktu psychologicznegoRozdzia II. Zawieranie kontraktu psychologicznego w pracyRozdzia III. Pracownik a kontrakt psychologiczny

25


Rozdzia IV. Pracodawca a kontrakt psychologicznyZakoczenie

3.3. Typ III praca wynikowaW tym typie pracy nie ma na og czego, co moglibymy nazwa tem w znaczeniu uytym powyej. Widoczne jest przechodzenie od zagadnienia do zagadnienia. Teoretycznie z kadego z nich powinno wynika nastpne i te rozwaania powinny by prowadzone a do wnioskw. Praktycznie jednak kolejno omawiane aspekty nie zawsze wynikaj jeden z drugie-go, ale zawsze nawizuj do tematu i poczone s ze sob we wnioskach stanowicych podsumowanie pracy. W tego typu pracach zakoczenie powinno mie w nazwie wnioski.

26

Alicja Kaszyska

Poniej zamieszczam przykady prac tego typu:

M. Kosiska, Plan marketingowy na przykadzie WKS Mostostal SA w ChojnicachPlan pracy:WstpRozdzia I. Rola planu marketingowego w strategii rozwoju firmyRozdzia II. Uwarunkowania realizacji planu mar-ketingowegoRozdzia III. Ocena planu marketingowego Mosto-stal SA Chojnice w stosunku do potrzeb przystoso-wania si przedsibiorstw do funkcjonowania na za-sadach gospodarki rynkowejZakoczenie i wnioski

K. Kaszyski, Wybrane problemy marketingowe w przemyle cukrowniczym na przykadzie Cu-krowni Nako SAPlan pracy:WstpRozdzia I. Pojcie i funkcja marketingu w przedsi-biorstwieRozdzia II. Analiza szans rynkowych przedsibiorstwaRozdzia III. Rynek cukru stan i perspektywyRozdzia IV. Marketing mix w przedsibiorstwieZakoczenie i wnioski

K. Kalota, Wpyw budetu na rozwj miasta Choj-nice w latach 19982000Plan pracy:Wstp

27


Rozdzia I. Charakterystyka miasta ChojniceRozdzia II. Gospodarka budetowaRozdzia III. Realizacja budetu miasta Chojnice w latach 19982000Rozdzia IV. Wnioski z analizy budetw miasta Chojnice na rok 1998, 2000, 2001Zakoczenie i wnioski

A. cka, Istota podziau administracyjnego III RzeczypospolitejPlan pracy:WstpRozdzia I. Istota wspczesnych podziaw admini-stracyjnych (typologia i znaczenie dla wspczesne-go pastwa)Rozdzia II. Charakterystyka dokumentw normuj-cych reform samorzdowo-administracyjn (ustawa o samorzdzie wojewdztwa, ustawa o administracji rzdowej w wojewdztwie, ustawa o samorzdzie po-wiatu, ustawa o samorzdzie terytorialnym)Rozdzia III. Podstawowe rozwizania organizacyj-no-prawne kreujce wspczesny podzia administra-cyjny Polski (ustawa o wprowadzeniu zasadniczego trjstopniowego podziau terytorialnego pastwa, charakterystyka struktury po 1 stycznia 1999 r.)Zakoczenie i wnioski

B. Wiese, Zasady i formy przeciwdziaania bezro-bociu oraz agodzenia jego skutkw w gminie Ka-mie Krajeski w latach 19951999Plan pracy:Wstp

28

Alicja Kaszyska

Rozdzia I. Bezrobocie istotny element ustroju spoeczno-gospodarczegoRozdzia II. Charakterystyka miasta i gminy Kamie Krajeski Rozdzia III. Narzdzia aktywnego oddziaywania na rynek pracyZakoczenie i wnioski

K. Paczkowska-Frey, Przestpstwo zgwacenia jako zamach na wolno seksualn w wietle polskiego prawa karnegoPlan pracy:WstpRozdzia I. Pojcia seksualnoci, popdu seksualne-go oraz agresji z punktu widzenia seksuologiiRozdzia II. Rodowd i ksztatowanie si prawa kar-nego chronicego wolno seksualnRozdzia III. Analiza ustawowych znamion prze-stpstwa zgwacenia w nowym kodeksie karnymRozdzia IV. Charakterystyka sprawcw przestp-stwa zgwacenia oraz stosowane wobec nich post-powanie terapeutyczneRozdzia V. Rola ofiary w przestpstwie zgwaceniaZakoczenie i wnioski

J. Leszczyski, Postawy prawne ochrony bobra i skutki liczebnego wzrostu populacjiPlan pracy:WstpRozdzia I. Bbr europejski Castor fiberRozdzia II. Prawne podstawy ochrony

29


Rozdzia III. ReintrodukcjaRozdzia IV. Skutki rozwoju liczebnego populacji bobraPodsumowanie

3.4. Typ IV praca mieszanaPozostae prace maj budow zoon z elementw r-nych typw prac opisowych. Wynika to z rozmaitych przy-czyn. Niekiedy jest to specyfika pisanej pracy, wymagajca np. omwienia dwch rnych zagadnie, ktre dopiero w kolejnych rozdziaach cz si w jedno.

Przykady:

R. Kornatowski, Drogi awansu spoecznego miesz-czanina w Maopolsce w XVII wiekuPlan pracy:WstpRozdzia I. Liber generationis plebeanorum (autor i warto rdowa dziea)Rozdzia II. Zamykanie si stanu szlacheckiegoRozdzia III. Sposoby przenikania mieszczan do sta-nu szlacheckiego w XVII wiekuZakoczenie

A. Szpaczyski, Antypolska dziaalno Stefana Ban-dery (do 1944 roku)Plan pracy:WstpRozdzia I. Stosunki polsko-ukraiskie w latach 19171939Rozdzia II. Dziaalno Bandery w latach 19091936

30

Alicja Kaszyska

Rozdzia III. Sytuacja na Ukrainie przed wkrocze-niem wojsk radzieckich w 1944 rokuZakoczenie

K. Wieczorek, Stosunek Saksonii do powstania ko-ciuszkowskiego w wietle relacji dyplomatycznych saskiego charg daffaires Jana Jakuba PatzaPlan pracy:WstpRozdzia I. Charakterystyka relacji dyplomatycznych przedstawiciela Saksonii, charg daffaires Jana Ja-kuba Patza: Z okien ambasady saskiejRozdzia II. Mocarstwa europejskie wobec powsta-nia kociuszkowskiegoRozdzia III. Stosunek Saksonii do powstania ko-ciuszkowskiego w wietle relacji dyplomaty saskie-go charg daffaires Jana Jakuba PatzaZakoczenie

3.5. Typ V praca badawczaPrace badawcze (mwimy o badaniach typu socjologiczne-go, opartych na ankietach) to najatwiejszy typ pracy dla czowieka, ktrego cechuje umys logiczny. Prace te na-laduj badanie naukowe (najczciej jednak nimi nie s) i maj zblione do siebie plany ramowe.

Ramowy plan pracy badawczej wyglda nastpujco:

Wstp

Rozdzia I. Pojcia zwizane z tematem i stan bada

Jeeli mamy duo materiau, ten rozdzia mona podzie-li na dwa. Osobno wtedy opisujemy pojcia zwizane

31


z tematem (mona cytowa i omwi definicje, doda te co o ich autorach), osobno stan dotychczasowych bada w danej dziedzinie.

Rozdzia II. Zaoenia metodologiczne bada wa-snych

Metody, techniki i narzdzia badawcze zale w jakim stopniu od dziedziny nauki, ktrej dotyczy pisana praca, ale mimo e definiuj je rni teoretycy, s do siebie do podobne. Na og studenci wypisuj kilka definicji rnych autorw kadego z tych poj, a powouj si na jedn, ktr uwaaj za najlepsz (albo ktr promotor uwaa za najlepsz) i na niej opieraj dalsze wywody.

Przykad zawartoci rozdziau drugiego:

2.1. Przedmiot i cel badaW podrozdziale tym podajemy definicje przedmiotu i celu bada oraz okrelamy je dla tej wanie pra-cy. Przedmiot bada to zagadnienie, ktre nas zain-teresowao, lub grupa ludzi, ktrej zamierzamy si przyjrze poprzez przeprowadzone badania. Cel ba-da bdzie odpowiedzi na pytanie, po co je robimy, a to najczciej wynika z tematu pracy.2.2. Problemy badawczeTu przytaczamy definicj (najlepiej kilka) problemu oraz formuujemy problemy dla naszej pracy. Naj-czciej wyrniamy problem gwny oraz proble-my szczegowe. Problemy szczegowe s wane, bo pomog nam po pierwsze przygotowa ankiet, a po drugie dziki nim bdziemy mogli logicznie po-prowadzi analiz i atwo wycigniemy wnioski.

32

Alicja Kaszyska

2.3. Hipotezy, zmienne i wskanikiW tym rozdziale jeszcze przed przeprowadzeniem bada formuujemy hipotezy, czyli prbujemy prze-widzie, jakie wyniki przynios prowadzone bada-nia. Ustalamy, jakie wprowadzimy zmienne i co b-dzie wskanikiem bada.2.4. Metody, techniki i narzdzia badawczeTutaj zawarte s definicje metod, technik i narz-dzi badawczych zgodnie ze wskazaniami promotora (w dalszej czci poradnika znajduj si szczego-we rady, jak zredagowa ten fragment pracy).2.5. Organizacja i przebieg badaW rozdziale tym opisujemy otoczenie i rodowisko, w jakim bdziemy prowadzi badania. Zawiera on informacje na temat, w jaki sposb je zorganizuje-my i jaki bd miay przebieg.Rozdziay 2.3, 2.4, 2.5 w wersji najprostszej mog by poczone w jeden, zatytuowany Metody, tech-niki i narzdzia badawcze. Wtedy zawiera on tylko przegld definicji metod, technik i narzdzi badaw-czych, ze wskazaniem wykorzystanych w badaniach. Krtko formuuje hipotezy, czyli przewidywane wy-niki bada, oraz organizacj i przebieg bada.

Rozdzia III. Analiza przeprowadzonych bada

Zaczyna si najczciej od analizy rodowiska, w ktrym badania przeprowadzono, albo od opisu grupy poddanej dziaaniu jakiego czynnika i grupy kontrolnej, jeeli w taki sposb zaplanowano badanie (chyba e uwzgldniono to ju w rozdziale poprzednim, w podrozdziale Organizacja i przebieg bada).

33


Ten drugi przypadek czsto wystpuje w pedagogice. Na-uczyciel chce wyprbowa now metod np. nauczania mnoenia. W jednej klasie uczy metod tradycyjn, w dru-giej (najczciej wybiera si sabsz grup) posuguje si badan metod. Potem sprawdza, czy nowa metoda bya bardziej efektywna od poprzedniej (mierzc wyniki umie-jtnoci uczniw w tym zakresie przed eksperymentem i po nim).

Nastpne podrozdziay tej czci pracy zawieraj szczeg-ow analiz danych pod ktem kolejnych zmiennych.

Ten rozdzia rwnie moe by podzielony na kilka pod-rozdziaw, z ktrych kady bdzie omawia wyniki ba-da, biorc pod uwag kolejne zmienne (pe badanych, ich wiek, pochodzenie spoeczne, typ szkoy, wykonywany zawd itd.). Niektrzy autorzy prac, zamiast tworzy kilka podrozdziaw, wyniki bada umieszczaj w paru rozdzia-ach gwnych (patrz plan pracy A. Kuriaty, gdzie wyniki bada znajduj si w rozdziaach VVIII), ale jeli badania nie s rozlege, nie polecam takiego rozdrobnienia.

Teraz wystarczy dopisa wnioski i bibliografi. Praca wy-glda bardziej profesjonalnie, jeeli dodamy spis tabel i rysunkw (ewentualnie fotografii), ale nie zawsze jest to konieczne.

Oczywicie naley te pamita, aby doda w zaczniku kwestionariusz ankiety, ktra posuya nam do przepro-wadzenia bada. Wypenionych ankiet nie doczamy, a ju w adnym wypadku nie doczamy ankiet podpisanych. Pamitajmy o ustawie o ochronie danych osobowych!

34

Alicja Kaszyska

Oto trzy najbardziej typowe przykady planw prac typu badawczego:

A. Kuriata, Postawy modziey licealnej Iawy wo-bec uzalenie od nikotyny, alkoholu i narkotykwPlan pracy:WstpRozdzia I. Pojcie postawy spoecznej

1. Definicja postawy2. Klasyfikacja postaw

Rozdzia II. Uzalenienie od rodkw psychoaktyw-nych

1. Definicja uzalenienia2. Klasyfikacja rodkw psychoaktywnych i sposo-by ich dziaania

2.1. Nikotyna2.2. Alkohol2.3. Narkotyki

Rozdzia III. Zaoenia metodologiczne i organiza-cja bada

1. Przedmiot i cele bada2. Problemy badawcze3. Hipoteza i hipotezy robocze4. Metody, techniki i narzdzia badawcze5. Organizacja i przebieg bada

Rozdzia IV. Charakterystyka badanego rodowiska1. Spoeczno-gospodarcza sytuacja miasta2. Obraz zjawisk patologii spoecznej modziey na terenie miasta Iawa

35


3. Stowarzyszenie Abstynentw Regionu Iawskie-go i Zwizek Anonimowych Alkoholikw

3.1. Stowarzyszenie Abstynentw Regionu Iaw-skiego3.2. Zwizek Anonimowych Alkoholikw

Rozdzia V. Poziom uzalenie badanej modzieyRozdzia VI. Wpyw grup rwieniczych na kon-sumpcj substancji psychoaktywnychRozdzia VII. Patologie w rodzinie a postawy mo-dziey wobec uzalenieRozdzia VIII. Postawy modziey wobec rodkw psychoaktywnych i osb uzalenionychWnioski kocowe

D. Hass, Prawa dziecka i ich przestrzeganie w ro-dzinieWstpRozdzia I. Dziecko jako podmiot ochrony midzy-narodowej

1.1. Idea praw dziecka ochrona dziecka w wie-tle aktw prawnych

1.1.1. Pierwsze rda praw dziecka1.1.2. Deklaracja Genewska1.1.3. Powszechna Deklaracja Praw Czowieka i Pakty Praw Czowieka1.1.4. Deklaracja Praw Dziecka

1.2. Gwne zaoenia Konwencji o Prawach Dziecka1.3. Przestrzeganie praw dziecka w Polsce1.4. Prawa dziecka w rodzinie

Rozdzia II. Problematyka i metodologia bada wa-snych

36

Alicja Kaszyska

2.1. Problemy, tezy i hipotezy2.2. Metody i techniki badawcze2.3. Zmienne i ich wskaniki2.4. Charakterystyka badanej zbiorowoci2.5. Przebieg procedury badawczej

Rozdzia III. Przestrzeganie praw dziecka w rodzi-nie w wietle bada wasnych

3.1. Najczciej amane prawa dziecka w rodzinie3.2. Przyczyny amania praw dziecka3.3. Skutki amania praw dziecka

Wnioski kocoweLiteraturaSpis tabelZacznik

M. Michalak, Zabawy tematyczne szans wspo-magania rozwoju psychospoecznego dzieci przed-szkolnychWstpRozdzia I. Rozwj psychospoeczny dzieci przed-szkolnych w wietle literatury przedmiotu

1.1. Rozwj psychospoeczny w modszym wieku z uwzgldnieniem sfery emocjonalnej i spoecznej1.2. Rozwj emocjonalny w wieku przedszkolnym1.3. Rozwj spoeczny w wieku przedszkolnym

Rozdzia II. Zaburzenia rozwoju emocjonalnego i spoecznego dzieci w wieku przedszkolnym

2.1. Objawy i zespoy zaburze emocjonalnych2.2. Objawy zaburze spoecznych

37


Rozdzia III. Sposoby wspomagania rozwoju psy-chospoecznego poprzez zabaw

3.1. Zabawa podstawow form aktywnoci dziecka3.2. Terapeutyczna funkcja zabawy3.3. Zabawy tematyczne, ich swoiste cechy oraz ro-dzaje3.4. Szczeglna rola zabaw tematycznych dla roz-woju psychospoecznego dzieci w wieku przed-szkolnym

Rozdzia IV. Metodologia bada wasnych4.1. Przedmiot i cel bada4.2. Problemy i hipotezy badawcze4.3. Zmienne i wskaniki4.4. Metody, techniki i narzdzia badawcze4.5. Organizacja i przebieg bada4.6. Charakterystyka badanego rodowiska

Rozdzia V. Analiza wynikw bada wasnych5.1. Wyniki eksperymentu pedagogicznego5.2. Graficzne przedstawienie wynikw bada

Zakoczenie

A. Szmagliska, Spoywanie alkoholu przez mo-dzie oraz jego niektre uwarunkowaniaWstpRozdzia 1. Problematyka spoywania alkoholu w li-teraturze

1.1. Rozmiary spoywania alkoholu w Polsce1.2. Alkoholizm. Style i wzory picia1.3. Uzalenienie od alkoholu

1.3.1. Fazy uzalenienia od alkoholu

38

Alicja Kaszyska

1.3.2. Podstpne uzalenienieRozdzia 2. Problematyka modziey w wietle lite-ratury

2.1. Charakterystyka okresu adolescencji2.2. Modzie jako kategoria spoeczna. Socjolo-giczne teorie modziey2.3. Problem spoywania napojw alkoholowych przez modzie w wybranych badaniach empirycz-nych

Rozdzia 3. Zaoenia metodologiczne bada wasnych3.1. Przedmiot i cel bada3.2. Problemy badawcze3.3. Hipotezy, zmienne i wskaniki3.4. Metody, techniki i narzdzia badawcze3.5. Organizacja i przebieg bada

Rozdzia 4. Analiza przeprowadzonych bada4.1. Oglna charakterystyka badanych4.2. Inicjacja alkoholowa oraz czynniki sprzyjajce spoywaniu alkoholu przez badan modzie4.3. Style i wzory spoywania napojw alkoholo-wych wrd badanej modziey 4.4. rodowisko rodzinne a spoywanie alkoholu przez modzie w wietle bada4.5. Wpyw grupy rwieniczej na spoywanie al-koholu przez badanych uczniw

Podsumowanie wynikw badaWnioski i postulaty

Przykad zamieszczony poniej to praca oparta na bardzo szeroko zakrojonych badaniach, bardzo szczegowa. Je-

39


li mogabym mie na ni wpyw, przeniosabym jedynie punkt 2.1., czyli uzasadnienie wyboru tematu, do wstpu:

M. Makulska, Funkcja karykatury w edukacji spo-ecznej i historycznejWstp1. Literatura przedmiotu

1.1. Definicja podrcznika1.2. Role i funkcje podrcznika1.3. Role i funkcje ilustracji w podrczniku1.4. Definicja karykatury1.5. Dzieje karykatury w Europie i w Polsce1.6. Karykatura w dotychczasowej literaturze przed-miotu polskiej i zagranicznej1.7. Karykatura jako rodek dydaktyczny

2. Metodyka bada2.1. Uzasadnienie wyboru tematu2.2. Cel i zakres pracy2.3. Problemy gwne i szczegowe2.4. Metody, techniki i narzdzia bada

3. Karykatura w wybranych podrcznikach szkol-nych

3.1. Czstotliwo wystpowania karykatur w pod-rcznikach do gimnazjum i szkoy ponadgimna-zjalnej3.2. Jako karykatur w podrcznikach do gimna-zjum i szkoy ponadgimnazjalnej3.3. Problematyka karykatur zamieszczonych w pod-rcznikach do gimnazjum i szkoy ponadgimna-zjalnej

40

Alicja Kaszyska

3.4. Opisy karykatur zamieszczonych w podrcz-nikach do gimnazjum i szkoy ponadgimnazjalnej3.5. Zadania doczone do karykatur w podrczni-kach do gimnazjum i szkoy ponadgimnazjalnej

4. Karykatura w edukacji historycznej i spoecznej4.1. Wykorzystanie karykatury na lekcji historii przez nauczyciela analiza ankiet4.2. Ucze a karykatura analiza ankiet uczniow-skich4.3. Analiza lekcji z wykorzystaniem karykatury4.4. Umiejtno analizy karykatury przez mo-dzie szkoln wyniki bada

5. Zakoczenie5.1. Synteza pracy5.2. Wnioski dydaktyczne5.3. Postulaty badawcze

4. Dobre notatki uatwi pracNajczciej nawet ci promotorzy, ktrzy z powodu nato-ku zaj niewiele pomagaj, rzuc chocia dwa, trzy naj-waniejsze tytuy publikacji, do ktrych trzeba zajrze, aby w ogle zabra si do pracy. Dobrze jest je przynajmniej przekartkowa, zwracajc uwag szczeglnie na przypisy i bibliografi. Dziki temu osiga si dwa cele. Zyskujemy ogln wiedz na zadany temat i list kolejnych lektur, po ktre warto sign. Trzeba te zajrze do katalogu w bi-bliotece uczelnianej. Tam klasyfikacja ksigozbioru jest bardzo szczegowa, wic po przejrzeniu okrelonego dzia-u na pewno dorzucimy do naszej ubogiej na razie biblio-grafii kilka pozycji. Przeszukajmy te zbiory internetowe,

41


pamitajc, e do wiedzy podanej na stronach www naley podchodzi z duym krytycyzmem. Bdy si zdarzaj, i to wcale nie tak rzadko, nawet na stronach pozornie wiarygod-nych. Dotyczy to rwnie popularnej encyklopedii interne-towej Wikipedii. Jest ona bardzo przydatna, ale poniewa nie zawsze poszczeglne hasa s poddawane weryfikacji, potwierdzenie zawartych tam informacji trzeba znale jeszcze w innych rdach (najlepiej w wydaniach papiero-wych lub na stronach podmiotw uznanych za autorytety, np. uczelni i instytutw badawczych).

4.1. Jak robi notatki?Najprociej rzecz ujmujc, notatki naley robi tak, aby mona byo z nich atwo skorzysta. Dobrze zrobione no-tatki s poow sukcesu i oszczdzaj wielokrotnego cho-dzenia do biblioteki w tej samej sprawie. Wikszo ludzi, nawet piszcych swoje prace bezporednio na komputerze, woli korzysta z rcznie pisanych lub drukowanych nota-tek, bo okno komputera jest zbyt mae, eby jednoczenie ogarnia wzrokiem pisany tekst i otworzy przydatne zapi-ski. Na biurku i w jego okolicach miejsca jest zdecydowa-nie wicej.

Proponuj stary sposb materiay zbiera w formie fi-szek, a fiszki przechowywa w kartonie po butach (na pew-no si nie zgubi). Jako dygresj mog doda, e nieod-aowany Wadysaw Kopaliski przez cae ycie korzysta wycznie z fiszek i udao mu si napisa nie jedn prac, ale wiele, wiele obszernych ksiek, w tym sownikw.

Fiszki przygotowujemy z kartek papieru A4. Najlepiej nie-ktre z nich przeci na p, niektre na cztery czci:

42

Alicja Kaszyska

Na fiszce umieszczamy adres bibliograficzny ksiki (bdzie potrzebny do zrobienia przypisw i bibliografii) i dodaje-my numer strony, z ktrej zaczerpnlimy cytat. Poniej umieszczamy cytat lub notatk z treci. Cytat umieszczamy w cudzysowie. Jeeli z cytatu wyjlimy jakie fragmenty tekstu, zaznaczamy to w postaci: () lub []. Jeeli nie za-czynamy cytowa fragmentu od pocztku zdania albo nie koczymy z jego kocem, zaznaczamy to w nastpujcy sposb:

() tutaj tekst cytatu Tutaj tekst cytatu () () tutaj tekst cytatu ()

Lub:

[] tutaj tekst cytatu. Tutaj tekst cytatu []. [] tutaj tekst cytatu [].

Przy czym powinno si postpowa konsekwentnie. Jeli w cytatach bdziemy uywa (), to wszdzie; jeli zdecy-dujemy si na [], to zawsze rbmy tak samo. Wydaje mi si, e lepiej uywa formy z nawiasem kwadratowym, ale to jest kwestia indywidualna.

43


4.2. Fiszki zwykePoprawnie zrobiona fiszka bdzie wygldaa tak:

Jest bardzo wane, eby umieci na niej wszystkie infor-macje, ktre mog si pniej przyda, na przykad cae imi autora, tytu wraz z pod- czy nadtytuem, wydawnic-two, miejsce i rok wydania. Nie wszystkie te dane spoytku-jemy. Prawdopodobnie w samym tekcie pracy, w przypi-sach i bibliografii uywa bdziemy tylko inicjau imienia. Zwykle te nie zamieszczamy nazwy wydawnictwa, a tylko miejsce i rok wydania. Moe jednak w ktrym momencie si okaza, e nasz promotor akurat sobie tego yczy i b-dzie jak znalaz.

Niekiedy tre, ktr chcemy zamieci, przekracza wiel-ko kartki A6 ( A4), wtedy korzystamy z kartki dwa razy wikszej. Poniej przykad tego typu fiszki:

44

Alicja Kaszyska

Naley teraz tak zoy t fiszk, aby miaa wymiary po-przedniej, a jednoczenie tak, eby atwo mona byo od-czyta adres bibliograficzny. Uatwi to porzdkowanie i poszukiwanie materiau.

45


Naley zawsze pisa tylko na jednej stronie fiszki, eby po rozoeniu materiau, ktry bdziemy wykorzystywa w danym rozdziale, widzie wszystkie teksty, ktre mog by przydatne.

Na kadej kartce umieszczamy peny adres bibliograficzny, nawet jeli robimy kilka fiszek z jednej publikacji. Potem bdziemy porzdkowa notatki nie wedug ksiek, a np. wedug rozdziaw i adres bibliograficzny przyda si przy robieniu przypisw.

Nie zawsze musimy przepisywa interesujce nas akapity czy rozdziay. Jeeli mamy moliwo zrobienia kserokopii stron, z ktrych bdziemy korzysta, pamitajmy, eby za-wsze kserowa jednostronnie tylko wtedy odpowiednie fragmenty bdziemy mogli wycina i wkleja lub dopina do fiszki. To jest co prawda marnotrawienie papieru, ale spora

46

Alicja Kaszyska

oszczdno czasu, a czas jak gdzie wyczytaam to nie pienidz, to nasze ycie. Na tak zrobionej fiszce najbardziej potrzebny kawaek moemy zaznaczy markerem. Fiszk wraz z doczon do niej kartk naley zoy podobnie jak poprzednio, eby uzyska format zbliony do A4.

Oczywicie moemy i w tym przypadku zrobi odrczne fiszki ze skopiowanych ksiek, przepisujc cytaty na mae karteczki. Ale to nie ma wikszego sensu, chyba e skopio-walimy ca ksik (nie polecam, bo jest to dziaanie nie-etyczne, nielegalne, a do tego kosztowne) i chcemy, eby pozostaa w caoci.

Zrobione przez nas fiszki z poszczeglnych ksiek wkada-my w osobne koperty, ktre opisujemy, a wszystko umiesz-czamy we wspomnianym wczeniej kartoniku po butach.

4.3. Fiszki komputeroweObecnie wiele osb posuguje si bardzo sprawnie kompu-terem, wic mona si pokusi o wykonanie fiszek z wyko-rzystaniem tego sprztu. Dziki temu przy pisaniu pracy po prostu bdzie mona skopiowa odpowiednie cytaty i nie staniemy przed koniecznoci ich ponownego przepisania. Poza tym na niewielkiej karteczce zmieci si spory tekst. Niewielkie literki komputerowe bd znacznie czytelniej-sze ni niewielkie literki pisma odrcznego.

Aby komputerowe przygotowanie fiszek przebiegao spraw-nie, musimy pamita o spenieniu kilku warunkw:

Przygotowujemy szablon do robienia fiszek.1. Na kadej fiszce dopisujemy nazw pliku, w ktrym j 2. umiecilimy.

47


W nazwie pliku umieszczamy pocztek nazwiska au-3. tora i tytuu ksiki, aby atwo byo zidentyfikowa, co zawiera dokument.W jednym pliku umieszczamy notatki, cytaty i spostrze-4. enia dotyczce jednej ksiki.Wszystkie fiszki drukujemy i ukadamy w sposb poda-5. ny dla fiszek zrobionych rcznie.

Jak przygotowa szablon fiszek komputerowych?

W tym wznowieniu poradnika, jak napisaam we wstpie, no-woci jest uycie Worda 2007 (tu w wersji na Windows XP).

Dobrze by byo przygotowa fiszki tak, aby po ewentualnym wydrukowaniu miay wymiar fiszek robionych rcznie, bo atwiej bdzie si nimi posugiwa. Warto opracowa prosty szablon do pisania fiszek. Nazwiemy go: F i s z k a . d o t .

Otwieramy menu pod kolorow ikon programu (w lewym grnym rogu): N o w y i wybieramy pole: P u s t y d o k u -m e n t .

Uwaga!Word 2007 pozwala na do swobodny

ukad ikonek, wic okno, ktre pojawia si

po otwarciu programu, moe si nieco r-ni od tego, ktre zobaczysz na rycinach.

Wicej o tym w rozdziale o przepisywaniu

i formatowaniu pracy.

48

Alicja Kaszyska

Uwaga!Word 2007 pozwala na wybranie formatu

pliku. W dotychczasowych wersjach pliki

Worda miay rozszerzenie .doc (dokumenty)

i .dot (szablony). Obecnie standardowo maj

odpowiednio rozszerzenie .docx i .dotx. Jest

to sporym utrudnieniem, poniewa n i e z a

k a d y m r a z e m t e p l i k i d a j s i o t w o -r z y w starszych wersjach programu. Pro-ponuj zatem zawsze wybiera zapis: S z a -b l o n p r o g r a m u W o r d 9 7 2 0 0 3 lub:

D o k u m e n t p r o g r a m u W o r d 9 7 2 0 0 3

w zalenoci od tego, co aktualnie two-rzymy.

49


Zapisujemy jako: F i s z k a , wybierajc typ zapisu: S z a -b l o n p r o g r a m u W o r d 9 7 2 0 0 3 . Jeli tak zrobimy, rozszerzenie .dot zostanie temu dokumentowi przyzna-ne automatycznie, automatycznie te pojawi si katalog, w ktrym ten plik musi si znale, eby peni funkcj sza-blonu. Nie naley zmienia tego ustawienia.

Teraz zmieniamy ustawienia w zakadce: U k a d s t r o -n y .

Dokonujemy zmian w sekcji: U s t a w i e n i a s t r o n y . Otwieramy: M a r g i n e s y i wybieramy: M a r g i n e s y n i e s t a n d a r d o w e . Zmieniamy ich wymiary z kadej strony na 0,7 cm. Wikszo drukarek akceptuje margines o podanej wyej szerokoci. Jeli nie, to program sam za-proponuje zmian, na ktr musimy si zgodzi, bo inaczej cz tekstu si nie wydrukuje. Przy okazji moemy zmie-ni orientacj strony na poziom. Moemy to take zrobi, korzystajc z menu: O r i e n t a c j a .

50

Alicja Kaszyska

Dalej mona postpowa na dwa sposoby:

Sposb I. Fiszki w kolumnach

Dzielimy stron na kolumny.

Z jednej strony moemy zrobi dwie fiszki komputerowe. Bdziemy dziki temu mogli je uzupenia o uwagi, suge-stie i ewentualnie dopisywa jakie dodatkowe informacje. Moemy jednak podzieli kolumn na dwie (dzielc lini poziom kartk na dwie czci). Dziki temu na jednej stronie zmieszcz si trzy, a nawet cztery fiszki.

51


Sposb II. Fiszki w tabeli

Zamiast dzieli stron na kolumny, moesz wstawi tabe-l zoon z dwch kolumn i dwch wierszy o wymiarach komrki: wysoko 9,7 cm, szeroko 14,27 cm. Ka-da komrka to miejsce na jedn fiszk. W razie potrzeby moesz poczy dwie komrki w jedn i wyduy fiszk. Wstawianie i formatowanie tabel jest dokadnie opisane w rozdziale trzecim tej ksiki.

Uwaga!Jeli kolejny fragment bdziemy chcie-li zacz od nowej kolumny, korzystajmy

z menu: W s t a w , polecenie: Z n a k p o d z i a - u i dalej: K o l u m n y .

Alicja Kaszyska

Oto przykadowo wypisane fiszki:

Jak wida, s rnej objtoci, ale mieszcz si w polach wyznaczonych szablonem. Na kadej oprcz penego adre-su bibliograficznego jest nazwa pliku, w ktrym znajdzie-my t fiszk. Dziki temu podczas pisania pracy bdziemy mogli atwo j odnale w komputerowych zbiorach i tekst skopiowa w odpowiednie miejsce pracy, zamiast przepi-sywa na nowo.

Uwaga!Pilnujmy od pocztku porzdku w kompu-terze. Zanim przystpimy do pracy, utwrz-my katalog: P r a c a m a g i s t e r s k a . Warto

te utworzy podkatalog: F i s z k i i tam za-pisywa wszystkie pliki z notatkami.

53

Zebralimy materiay, mamy komplet fiszek, kilka najwa-niejszych ksiek i jeli to praca badawcza wypenione kwestionariusze ankiet (jak je przygotowa, czytaj w dal-szej czci ksiki).

Wiedza o tym, jaka powinna by kolejno pisania po-szczeglnych rozdziaw, z pewnoci uatwi nam prac. Najpierw tworzymy rozdziay, a dopiero pniej wstp i za-koczenie. Bibliografi uzupeniajmy na bieco i umiesz-czajmy w osobnym pliku podczas wprowadzania do pracy kolejnych publikacji, z ktrych cytujemy fragmenty lub do ktrych si odnosimy.

Uwaga!W adnym, ale to w adnym wypadku nie

wolno nam uy cudzych sw bez cudzy-sowu, bo to zwyczajna kradzie. Jeeli ko-rzystamy tylko z jakiego fragmentu ksiki

i nie cytujemy, tylko opisujemy go wasnymi

sowami, nie umieszczamy tego tekstu w cu-dzysowie, ale na kocu akapitu wstawiamy

przypis.

II. Przystpujemy do pisania

54

Alicja Kaszyska

Pamitajmy o zachowaniu w caej pracy jednolitej formy czasownikw. Moemy uy:

1. os. l. poj., np. W pracy postaram si przedstawi, 1. Zaobserwowaem, e, W celu przeprowadzenia ba-da przygotowaem.1. os. l. mn., np. W pracy postaramy si przedstawi, 2. Zaobserwowalimy, e, W celu przeprowadzenia bada przygotowalimy.form nieosobowych, np. W pracy postarano si o przed-3. stawienie, Zaobserwowano, e, W celu przepro-wadzenia bada przygotowano lub Praca przedsta-wia, Obserwacje dotycz.

Niekiedy piszcy zastanawiaj si, ktra z tych form jest lepsza. Najbardziej naukowo brzmi forma nieosobowa i jest chyba najczciej stosowana i zwykle niekwestiono-wana przez promotora. Do czsto mona spotka te for-m w 1. os. l. poj. Najrzadziej mona si zetkn z form drug. O wyborze jednej z nich decyduj osobiste upodo-bania promotora.

1. Wstp piszemy na kocu!Jak ju wspomniaam, wstp piszemy na kocu pracy. Po-wd tego jest prozaiczny. Mamy ju co prawda temat i plan pracy, wic jakby i gotowy materia do napisania wstpu, ale nierzadko si zdarza, e w czasie przeprowadzania ba-da i pisania kolejnych rozdziaw dokonujemy zmiany pierwotnego planu.

Co powinno znale si we wstpie?

55


Zazwyczaj wstp zajmuje od 1 do 3 stron znormalizowane-go maszynopisu i skada si z trzech krtkich czci.

Na pocztku krtkie odniesienie do wanoci tematu 1. i jego rwnie krtka charakterystyka.W rodku przedstawienie celu i zakresu pracy.2. Na kocu zawarto poszczeglnych rozdziaw.3.

Oto przykady typowych wstpw do prac:Wstp do pracy[ C z I ]Alkohol naley do otaczajcej nas rzeczywistoci, a al-

koholizm jest powanym problemem spoecznym o wielu negatywnych konsekwencjach zdrowotnych, prawnych, kulturowych i gospodarczych. Sytuacja ta wymaga tym bardziej uwagi i zdecydowanego przeciwdziaania, gdy jest to problem cigle narastajcy rozszerza si zakres i skutki alkoholizmu. Wzrasta liczba pijcej i upijajcej si modziey. Stwierdzonym faktem jest zjawisko picia napojw alkoholowych przez nieletnich, a nawet dzieci.

Modzie pije alkohol, bo niejednokrotne, naladuje w tym dorosych. Alkohol stanowi spoecznie akceptowa-ny element naszej kultury i obyczajowoci. Od wiekw towarzyszy uroczystociom i spotkaniom towarzyskim. Pord wszystkich doranych przyjemnoci zwizanych z piciem kryj si problemy zwizane z naduywaniem alkoholu, najczciej zostaj one za zamknitymi drzwia-mi domu znane tylko cierpicej rodzinie.

Socjolodzy, psycholodzy i pedagodzy bij na alarm, gdy wzrasta liczba modziey alkoholizujcej si i ob-nia si wiek pijcych. Natomiast wiadomo, e ksztat przyszoci zalee bdzie od wzorw zachowa i postaw wspczesnej modziey.

56

Alicja Kaszyska

Niebezpieczestwo alkoholizowania si modziey wynika ze szczeglnie szkodliwego wpywu alkoholu na mody organizm. Alkohol upoledza i hamuje waciwy dla tej grupy wieku proces rozwoju psychofizycznego. Powoduje ponadto wyranie negatywne skutki, mierzo-ne przede wszystkim nasilaniem si postaw i zachowa dewiacyjnych.

[ C z I I ]Niniejsza praca jest prb zestawienia istotnych fak-

tw dotyczcych tego wszechobecnego w naszym yciu problemu. Stanowi gos w dyskusji na temat alkoholizmu i koniecznoci jego zapobiegania.

Celem przeprowadzonych bada jest opis zjawiska al-koholizowania si modziey, jego rozmiarw oraz nie-ktrych uwarunkowa, a take w oparciu o literatur przedmiotu i zebrany materia empiryczny przedstawie-nie propozycji dziaa profilaktycznych.

[ C z I I I ]Praca skada si z czterech rozdziaw.Rozdzia pierwszy powicony jest rozwaaniom teore-

tycznym nad ogln problematyk alkoholizmu. Skadaj si na ni niektre dotychczasowe dane statystyczne doty-czce spoywania napojw alkoholowych. Ponadto przed-stawiono style i wzory picia oraz problem podstpnego uza-lenienia od alkoholu, a take jego fazy. Opisano rwnie utrwalony powszechnie obraz alkoholu, pozytywne lub ne-gatywne reakcje na jego spoywanie w rodowisku.

W dalszej czci pracy poruszono problem modziey w ujciu teorii socjologicznych. Scharakteryzowano okres dojrzewania, tzw. adolescencji, oraz dokonano przegldu wybranych bada empirycznych dotyczcych alkoholizo-wania si modziey.

W rozdziale trzecim omwiono zaoenia metodologicz-ne bada wasnych. Rozdzia ten uzasadnia podjty temat,

57


przedstawia przedmiot i cel bada, jak rwnie problemy badawcze. Ponadto okrela metody, techniki i narzdzia badawcze oraz opisuje organizacj i przebieg bada.

Ostatnia, czwarta cz pracy jest analiz przebiegu bada przeprowadzonych wrd 135 uczniw zespou szk zawodowych. Szczeglnie uwzgldniono uwarun-kowania zwizane ze rodowiskiem rodzinnym, szkol-nym oraz rwieniczym.

Prac kocz wnioski i postulaty, ktre podsumowuj podjty przeze mnie temat

(A. Szmagliska, Spoywanie alkoholu przez modzie oraz niektre jego uwarunkowania, Bydgoszcz 2003.)

Wstp do pracy[ C z I ]Zarzdzanie podmiotem gospodarczym jest cigym

procesem podejmowania i realizowania rnorodnych decyzji. Podjcie kadej z nich jest procesem zoonym, wymagajcym dopywu rnorodnych informacji z r-nych poziomw zarzdzania. Decyzje te s niejednokrot-nie obarczone duym ryzykiem. Aby zminimalizowa jego wpyw, naley mie zapewniony szybki dostp do informacji oraz naleycie je przetwarza i ocenia.

Jednym z wanych narzdzi, ktre uatwiaj podejmo-wanie prawidowych decyzji, jest analiza ekonomiczna. Po-zwala ona bowiem na ocen zoonych zjawisk i procesw w zarzdzanym podmiocie. Istotne jest rwnie to, e kady podmiot gospodarczy ma moliwo dostosowania analizy do charakteru swojej dziaalnoci i swoich potrzeb.

[ C z I I ]Przedmiotem niniejszej pracy jest analiza dziaalnoci

finansowej wiziennictwa w latach 19982000. W tym okresie wiziennictwo realizowao swe zadania zgodnie z uregulowaniami Ustawy z dnia 26.11.1998 r. o finan-

58

Alicja Kaszyska

sach publicznych, dostosowujcej system finansw pu-blicznych do systemu funkcjonowania pastwa. Na jej podstawie wprowadzono szereg zmian porzdkujcych, jak rwnie decydujcych o odmiennym sposobie orga-nizacyjno-prawnym funkcjonowania sektora finansw publicznych, a take zasad gospodarki finansowej.

[ C z I I I ]W rozdziale pierwszym scharakteryzowano sektor fi-

nansw publicznych. W miar posiadanej skromnej wie-dzy starano si przedstawi formy organizacyjne sektora finansw wedug najnowszych regulacji prawnych, do-stosowanych do obowizujcej od 1.01.1999 r. Ustawy o finansach publicznych.

W rozdziale drugim opisano zasady gospodarki fi-nansowej budetu. Ich charakterystyka jest niezbdna dla zrozumienia zasad dziaania i miejsca wiziennictwa w budecie pastwa.

W rozdziale trzecim przeprowadzono analiz dziaal-noci finansowej wiziennictwa w latach 19982000. Przedstawiono przedmiot dziaania, stan oraz struktur organizacyjn wiziennictwa. Scharakteryzowano do-chody budetowe oraz szczegowo wydatki budetowe w rozbiciu na elementy. Dokonano prby oceny gospo-darki pozabudetowej z uwzgldnieniem podziau na rodki specjalne i zakady budetowe. Zaprezentowano rwnie wyniki finansowe przedsibiorstw przywizien-nych. Uzyskane dane przedstawiono na wykresach i ta-blicach charakteryzujcych w liczbach i wskanikach dziaalno finansow wiziennictwa.

Praca zostaa napisana w oparciu o literatur nauko-w dostpn na rynku wydawniczym oraz na podstawie regulacji prawnych dotyczcych finansw publicznych. Charakterystyk wiziennictwa sporzdzono na pod-stawie materiaw analitycznych udostpnionych przez

59


Wydzia Budetu Centralnego Zarzdu Zakadw Kar-nych Ministerstwa Sprawiedliwoci.

Napisanie pracy uatwia pomoc udzielona przez do-wiadczonych specjalistw w dziedzinie budetu wi-ziennictwa.

(J. Gorlik, Analiza dziaalnoci finansowej wiziennictwa w latach 19982000, Koszalin 2002.)

Wstp do pracy[ C z I ]Problematyka ogldzin miejsca zdarzenia naley do

trudniejszych i zoonych zagadnie kryminalistycznych. Na samym pocztku naley si zastanowi, co rozumie-my pod pojciem o g l d z i n y .

Nazwa o g l d z i n y moe nasuwa liczne wtpliwo-ci. Kojarzy si ona z ogldaniem, patrzeniem, widzeniem, a wic postrzeganiem optycznym, ale w gr mog wchodzi rwnie spostrzeenia poczynione za pomoc innych zmy-sw, np. wchu, smaku itd. Trafniejsz moe byaby nazwa l u s t r a c j a , poniewa nie wie si ona tak cile z postrze-ganiem za pomoc wzroku. Jednake nazwa o g l d z i n y jest mocno zakorzeniona w prawniczej praktyce jzykowej, std nie miaoby sensu poszukiwanie innej, zwaszcza e trudno w tym wypadku o semantyczn precyzj.

Spotyka si te nazw w i z j a . W kryminalistyce uto-samia si j ze specyficznym rodzajem ogldzin, ktre przeprowadza si po to, by zorientowa si w warunkach miejscowych, przestrzennych, unaoczni sobie pewne sytuacje, wygld rzeczy. Nazwa ta jest nazw zanikajc, przynajmniej w tym specjalnym, technicznym znaczeniu.

W kryminalistyce problematyka procesowego okrele-nia o g l d z i n y nie znajduje jednolitej interpretacji. Niektrzy autorzy posuguj si tym okreleniem zgodnie z obowizujc nazw tej czynnoci w przepisach prawa

60

Alicja Kaszyska

karnego procesowego. Istnieje rwnie pogld, e termin o g l d z i n y nie odpowiada w rzeczywistoci faktycz-nym czynnociom i wwczas uywane jest sformuowa-nie k r y m i n a l i s t y c z n e b a d a n i e m i e j s c a z d a r z e n i a .

[ C z I I ]Przedmiotem niniejszych rozwaa s o g l d z i n y

m i e j s c a z d a r z e n i a , ktre stanowi, jak zauwaa S. Kozdrowski, podstawowy element zespou czynnoci kryminalistycznych, wchodzcych w zakres szerszego pojcia, jakim jest wspomniane k r y m i n a l i s t y c z -n e b a d a n i e m i e j s c a z d a r z e n i a .

[ C z I I I ]Prac podzielono na cztery rozdziay. W pierwszym

przedstawiono ogldziny jako czynno procesowo-kry-minalistyczn.

W rozdziale drugim opisano rodzaje ladw kryminali-stycznych oraz sposoby ich ujawniania i zabezpieczania.

Rozdzia trzeci powicony zosta organizacji i techni-ce przeprowadzania ogldzin miejsca zdarzenia.

W rozdziale czwartym omwiono metody dokumento-wania przebiegu ogldzin miejsca zdarzenia.

Prac koczy podsumowanie i spis publikacji, z kt-rych korzystano w trakcie opracowania tematu.

(A. Franciszczak, Ogldziny miejsca zdarzenia, Toru 2000.)

Opuciam uyte w przytoczonych wstpach przypisy oraz podzikowania. Powszechnie uwaa si, e w krtkich wst-pach nie powinno si umieszcza przypisw. Co do podzi-kowa, mona tu je zamieci, zwaszcza jeeli dotycz osb, ktre umoliwiy przeprowadzenie bada, udostpniy ma-teria badawczy itp. Na og promotorzy nie chc, eby ich wymienia we wstpie, poniewa opiekujc si dyploman-tem, wykonuj swoj prac. Jeli kto bardzo chce, moe do-

61


da do pracy dedykacj, ktr umieszczamy midzy stron tytuow a spisem treci. Stron t pomijamy w numeracji.

2. RozdziayPiszc kolejne rozdziay, naley pamita o tym, e kady z nich powinien mie spjn budow wewntrzn. O roz-dziale mylimy tak jak o caej pracy, czyli na karteczce ro-bimy sobie krtki jego plan. Potem wycigamy fiszki, na ktrych znajduj si potrzebne cytaty albo omwienia, ukadamy je w odpowiedniej kolejnoci i przystpujemy do pisania. Tu trzeba pamita o kilku zasadach.

Na pocztku rozdziau zamieszczamy krtki wstp z infor-macj o jego zawartoci, a na kocu zamieszczamy krtkie podsumowanie danej czci pracy.

Nie powinno si umieszcza jednego cytatu za drugim bez sowa napisanego od siebie. Kady z nich powinien by opatrzony wprowadzeniem lub komentarzem, albo jed-nym i drugim. Dobrze, eby z tych wasnych fragmentw wynika cel umieszczenia cytatu i jego rozumienie przez pi-szcego. Cytat moe rozpoczyna rozdzia, jeeli oczywicie s ku temu powody, nie moe jednak rozdziau koczy. Zakoczeniem kadej czci pracy (o czym ju wspomina-am) powinno by podsumowanie dokonane przez autora.

3. Przypisyadna praca licencjacka czy magisterska nie moe si oby bez przypisw. To one spowoduj, e omawiane lub cytowa-ne fragmenty obcych prac, z ktrych korzystamy przy pisaniu i zamieszczone w pracy, nie bd traktowane jak plagiat.

62

Alicja Kaszyska

Niekiedy promotorzy wymagaj przypisw zamieszczo-nych w nawiasach w rodku tekstu. Jednak najczciej przypisy umieszczamy na kocu strony, na kocu rozdzia-u lub jednak znacznie rzadziej na kocu pracy. Kady sposb ma swoich zwolennikw i przeciwnikw.

3.1. Kilka sw na temat interpunkcji w przypisachCzy uywa i kiedy dwukropka, kropki, przecinka? Gdzie mona w ogle nie postawi adnego znaku przestankowego? Kiedy posuy si wyrazem ibidem, a kiedy op. cit.? Kiedy bardzo sztywno okrelay to przepisy. Teraz w pracach dyplo-mowych i magisterskich stosuje si rne wzory, np.:

J. Krzyanowski, Dzieje literatury polskiej, Warszawa 1979, s. 257.

J. Krzyanowski: Dzieje literatury polskiej. Warszawa 1979, s. 257.

Najczciej spotykam si ze wzorem przedstawionym jako pierwszy. Na og promotor podaje obowizujcy na jego seminarium szablon. Jednak istnieje kilka zasad, ktrych naley przestrzega w kadym przypadku:

e l a z n a k o n s e k w e n c j a , czyli przyjmujc jakie-1. kolwiek zasady zapisywania przypisw, przestrzegamy ich od pocztku do koca.T y t u w p u b l i k a c j i n i e p i s z e m y w c u d z y -2. s o w i e (mona za to, byle konsekwentnie, pisa itali-kiem, czyli kursyw lub pochylonym drukiem). W cu-dzysowie mona, chocia nie trzeba, umieszcza tytuy czasopism.Kady przypis koczymy kropk lub kropki nie stawia-3. my po adnym przypisie.

63


Na oznaczenie dziea ju wczeniej cytowanego uy-4. wamy albo pary wyrae aciskich: ibidem op. cit., albo polskich: tame dz. cyt. Niedobrze jest widziane mieszanie tych oznacze i uywanie wyraenia aci-skiego z jednej pary i polskiego z drugiej.Przypisy zaczynamy od inicjau imienia autora (w biblio-5. grafii kad pozycj rozpoczynamy od nazwiska autora).

Najczciej spotykane wzory przypisw

W przypadku przypisu dotyczcego publikacji zwartej, czyli po prostu ksiki:


J. Podracki (red.), Polszczyzna pata nam figle. Poradnik jzykowy dla kadego, Warszawa 1993, s. 260.

A. Dbrwka, E. Geller, R. Turczyn, Sownik synonimw, Warszawa 1995, s. 133.

Odwoanie si ponowne do tego samego dziea moe wy-glda tak:

Jeeli nastpuje bezporednio po tym dziele:


Ibidem, s. 167.

lub:


Tame, s. 167.

Jeeli jest przedzielone innym przypisem:

64

Alicja Kaszyska



J. Krzyanowski, op. cit., s. 156.

lub:



J. Krzyanowski, dz. cyt., s. 156.

Uwaga!Jeeli w pracy powoujemy si na jedno dzie-o danego autora, to kolejne odwoanie moe

zawiera przed op. cit. tylko jego nazwisko

(jak w przykadzie J. Krzyanowski, op. cit.,

s. 156). Gdyby w pracy korzystano z kilku

dzie tego samego autora, to naley napisa

wystarczajco duo wyrazw, aby zidentyfi-kowa, o ktre dzieo chodzi (np. J. Krzya-nowski, Dzieje, op. cit. s. 156). Dla porzd-ku doda musz, e istniej rwnie skrty

aciskie idem tene oraz aedam ta, ktre

rwnie mog by wykorzystywane w przy-pisach lub bibliografii, jeli wymienia si ko-lejno wicej ni jedno dzieo danego autora.

Sama jednak si z tym nie zetknam.

65


A oto w jaki sposb najczciej odwoujemy si do publika-cji zawartych w czasopismach:

W. Wjcik, Definicja prania pienidzy, ycie Gospodar-cze 1997, nr 12, s. 9.

Poniej przykady adresw bibliograficznych aktw praw-nych:

Art. 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 roku o podatkach i opatach lokalnych (Dz. U. Nr 9, poz. 31 z pn. zm.).

Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 z pn. zm.).

Rozporzdzenie Ministra Finansw z dnia 30 listopada 1999 r. w sprawie wykonywania niektrych przepisw usta-wy o podatkach i opatach lokalnych (Dz. U. Nr 96, poz. 1129).

Uchwaa Nr XXXII/395/2000 Rady Miejskiej w Nakle n. Not. z dnia 21 grudnia 2000 r.

Wyrok NSA z dnia 29 XII 1993 r., sygn. Akt III S.A. 1217/91 [w:] W. Abramowicz, Podatki, finanse i budet gminy w orzecznictwie Naczelnego Sdu Administracyjnego, Warszawa 1994, s.45.

Coraz czciej piszcy prace korzystaj ze rde elektro-nicznych. Najczciej s to: pyta CD, ksika elektronicz-na, czyli ebook, oraz strona www.

Uwaga!Tytuy czasopism moemy pisa w cudzy-sowie, ale niekoniecznie.

66

Alicja Kaszyska

Z wydawnictwami elektronicznymi problem jest taki, e zwykle s one duo bardziej anonimowe ni pozostae typy wydawnictw. Trudnoci moe sprawi nam zarwno okre-lenie autora, tytuu publikacji lub informacji, jak i miej-sca i roku wydania. Nie ma te jednolitych wzorcw do zastosowania w opisach bibliograficznych prac dyplomo-wych i magisterskich (poza Polsk Norm, ktra jest zbyt szczegowa dla tego typu prac i na og uczelnie nie wy-magaj jej stosowania).

Jeszcze kilka lat temu przyjmowao si, e wystarczy poda-wa podstawowy adres strony www, czyli np.:

www.kapuscinski.hg.pl,

www.wirtualnywydawca.pl,

www.bydgoszcz.pl.

Obecnie okazuje si, e tak oglnie podany adres to zbyt mao. Oglne zasady s takie:

w opisie bibliograficznym publikacji elektronicznej naley poda wystarczajc liczb danych, aby mona j byo zidentyfikowa i zlokalizowanaley przyj jednolity wzr opisu i stosowa go konsekwentnie.

Pyty CD i DVD

Jeeli korzystamy z pyty, na ktrej zamieszczone s arty-kuy lub ksika z danymi autora i tytuem, opis bibliogra-ficzny bdzie nieco podobny do opisu ksiki lub jej frag-mentu (jeli jest prac zbiorow) albo artykuu. Zazwyczaj zamiast miejsca wydania podajemy wydawnictwo, bo tak informacj czciej znajdziemy na pycie:

67


Testy gimnazjalne. Sprawd, czy zdasz [CD-ROM], Young Digital Poland 2004.

P. mudzki, K. Mazur, Dwa puca Europy [w:] Multime-dialna Europa. Przewodnik encyklopedyczny PWN [CD--ROM], PWN 2004.

Ebooki

Ksiki elektroniczne naley opisywa podobnie jak publi-kacje papierowe, z tym e naley zaznaczy format i rdo, z ktrego ksika pochodzi:

P. Surdel, Forex podstawy giedy walutowej [pdf], Gli-wice 2008 [www.zlotemysli.pl].

Artyku w czasopimie internetowym lub informacja ze strony www

Podaj najprostszy moliwy wzr opisu bibliograficznego publikacji internetowej:

P. Gajdziski, Sezon na ledzie, czyli wielki brat patrzy, http://odra.art.pl/article.php/252.

F. Pozdniak, Przesdy teatralne, http://www.etnografia.org/modules.php?name=Content&pa=showpage&pid=23.

I edycja Nagrody im. Janusza Korczaka dla Najlepszego Edukatora, http://www.menis.gov.pl/oswiata/biezace/i_edy-cja.htm.

Naley jeszcze doda dzie dostpu (czyli ten, w ktrym spi-salimy informacj), poniewa treci online mog by zmie-niane i usuwane. Wtedy te same opisy wyglda bd tak:

P. Gajdziski, Sezon na ledzie, czyli wielki brat patrzy, http://odra.art.pl/article.php/252 [dostp: 14 wrzenia 2004].

68

Alicja Kaszyska

F. Pozdniak, Przesdy teatralne, http://www.etnografia.org/modules.php?name=Content&pa=showpage&pid=23 [dostp: 18 wrzenia 2004].

I edycja Nagrody im. Janusza Korczaka dla Najlepszego Edukatora, http://www.menis.gov.pl/oswiata/biezace/i_edy-cja.htm [dostp: 18 wrzenia 2004].

4. Metodologiczne podstawy bada wasnychTen rozdzia nazywa si albo tak jak w powyszym tytule, albo np. Zaoenia metodologiczne i organizacja bada, albo Zaoenia metodologiczne bada wasnych. Zawar-to jednak w kadym przypadku jest podobna.

Rozdzia ten skada si najczciej z piciu podrozdziaw:

Przedmiot i cel bada1. Problemy badawcze2. Hipotezy, zmienne i wskaniki3. Metody, techniki i narzdzia badawcze4. Organizacja i przebieg bada.5.

W krtkim wstpie do rozdziau wystarczy napisa, e na podstawie literatury okrelimy przedmiot i cel bada, zde-finiujemy problemy badawcze oraz sformuujemy hipote-zy, zmienne i wskaniki. Nastpnie ustalimy, za pomoc jakich metod, technik i narzdzi badawczych bdziemy te hipotezy weryfikowa. W razie chci uycia znajdujcych si tu cytatw, prosz sprawdzi ich dosowno w rdle, ktre podaj w nawiasie.

69


4.1. Przedmiot i cel badaDobry przykad poradzenia sobie z tym podrozdziaem przynosi praca R. Milachowskiego. W tym niedugim frag-mencie autor zaprezentowa znajomo znaczenia termi-nw przedmiot bada i cel bada oraz znakomicie okreli, co rozumie przez nie w swojej pracy.

Procedura badawcza oparta jest na konkretnym przed-miocie bada. P r z e d m i o t b a d a jest rozmaicie okrelany i definiowany w literaturze.

Zdaniem J. Sztumskiego1 obejmuje on rne twory ycia spoecznego, zarwno materialne (np. zbiorowo-ci ludzkie), jak i idealne (np. pogldy, wierzenia ludzi). Definicja powysza wydaje si zbyt szeroka, poniewa przedmiotem bada byoby wszystko to, co skada si na otaczajc rzeczywisto spoeczn, natomiast badania obejmuj jedynie pewien wycinek rzeczywistoci.

Nieco inaczej przedmiot bada okrela T. Nowacki, stwierdzajc, e skadaj si na niego czynniki ludzkie, warunki ich realizacji oraz wyniki w postaci zmian w oto-czeniu i w samych ludziach2.

Mona wic stwierdzi, e przedmiotem bada jest pewna zbiorowo spoeczna.

Przedmiotem niniejszych bada bdzie rodowisko ro-dzinne wychowankw Schroniska dla Nieletnich w Choj-nicach.

Okrelenie przedmiotu bada umoliwia wyodrbnie-nie c e l u b a d a , czyli jak okreli J. Sztumski3, na-ukowego poznania rzeczywistoci spoecznej.

Celem bada byo poznanie czynnikw tkwicych w rodzinie, ktre maj wpyw na zachowania przestpcze badanej modziey.

1 J. Sztumski, Wstp do metod i technik bada spoecznych, Katowice 1979, s. 20.

70

Alicja Kaszyska

2 T. Nowacki, Metodologia pedagogiki pracy, Warszawa 1978, s. 23.

3 J. Sztumski, op. cit., s. 23.

Mog si tu te przyda nastpujce definicje:

[] p r z e d m i o t e m b a d a pedagogicznych jest przede wszystkim wiadoma praktyka edukacyjna, a wic procesy wychowania i nauczania, samowychowania i uczenia si, ich cele, treci, przebieg, metody, rodki i organizacja.

(W. Zaczyski, Praca badawcza nauczyciela, Warszawa 1995, s. 10.)

Wynik b a d a n i a n a u k o w e g o to: [] okrelony obraz badanej rzeczywistoci. Obraz ten ma by wiernym, ade-kwatnym odzwierciedleniem obiektywnie istniejcych, niezalenych od poznajcego podmiotu rzeczy i zdarze. Warunkiem uzyskania takiego obrazu jest przestrzeganie w toku bada szeregu rygorw metodologicznych pozna-nia naukowego na wszystkich kolejnych etapach etapie gromadzenia materiau faktograficznego, etapie analizy i syntezy danych, etapie sprawdzania poprawnoci stwier-dze i twierdze prowadzonych bada.


P r z e d m i o t b a d a to obiektywnie istniejce, podda-jce si pomiarowi zjawisko moliwe do zbadania na grun-cie metodologii.

(T. Pilch, Zasady bada pedagogicznych, Warszawa 1995, s. 56.)

71


P r z e d m i o t e m b a d a s indywidualne dziaania spo-eczne ludzi kierowane okrelon motywacj subiektyw-n.

(Z. Krzysztoszek, Uwarunkowania, zaoenia i metody pe-dagogiczne, Warszawa 1997, s. 25.)

Cel bada to [] okrelenie efektu kocowego bada, uszczegowienie tego, co zamierza si osign.


4.2. Problemy badawczeTen podrozdzia mona rozpocz od sownikowej i uogl-nionej definicji problemu:

P r o b l e m , sowo pochodzce od greckiego problema, [] oznacza jako pojcie socjologiczne zagadnienie stwa-rzajce trudnoci, kopot.

(W. Kopaliski, Sownik wyrazw obcych i zwrotw obco-jzycznych, Warszawa 1989, s. 413.)

Mona te poda inne definicje:

P r o b l e m e m b a d a w c z y m jest na og takie pytanie, ktre w miar precyzyjnie okrela cel zamierzonych bada i jednoczenie ujawnia braki w dotychczasowej wiedzy na interesujcy nas temat.

(M. obocki, Metody i techniki bada pedagogicznych, Warszawa 2010, s. 56.)

Problem badawczy [] dotyczy relacji zachodzcych mi-dzy zmiennymi.

(J. Brzeziski, Metodologia bada psychologicznych, War-szawa 1996, s. 216)

72

Alicja Kaszyska

[] p r o b l e m to logiczne ujcie przeywanej niewiedzy oraz potrzeby wiedzy, za pytanie to gramatyczna kon-strukcja wyraajca sytuacj problemow i bdca zara-zem jzykowym odpowiednikiem problemu.

(Wstp do metodologii pedagogiki, red. H. Muszyski, Warszawa 1971, s. 171.)

[] p r o b l e m b a d a w c z y to pewne pytanie lub zesp pyta. Odpowiedzi na to pytanie dostarczy maj badania empiryczne.

(S. Nowak, Metodologia bada socjologicznych, Warszawa 1970, s. 24.)

P r o b l e m b a d a w c z y to [] swoiste pytanie okrelaj-ce jako i rozmiar pewnej niewiedzy, to jest pewnego bra-ku w dotychczasowej wiedzy oraz cel i granice danej pracy naukowej.

(J. Pieter, Oglna metodologia pracy naukowej, WrocawWarszawa 1969, s. 67.)

[] p r o b l e m jest rodzajem zadania (sytuacji), ktrego podmiot nie moe rozwiza za pomoc posiadanego zaso-bu wiedzy. Rozwizanie jego jest moliwe dziki czynnoci mylenia produktywnego, ktra prowadzi do wzbogacania wiedzy podmiotu.

(J. Kozielecki, Rozwizywanie problemw, Warszawa 1969, s. 16.)

P o s t a w i e n i e p r o b l e m u to: [] bd wysunicie ja-kiego nowego pytania lub zespou pyta, bd te przy-najmniej sformuowanie wtpliwoci pod adresem twier-dze czy teorii dotd uznawanych.

73


(S. Nowak, Metodologia bada spoecznych, Warszawa 2007, s. 24)

Ustalajc problem bada, naley zdaniem J. Pietera:

[] sprecyzowa jasno temat wasnego zadania jako problemu naukowego, to jest objani, na czym polega problem, rzecz do zbadaniawskaza na najbliszy, nadrzdny i ewentualnie rwnie na kolejny, jeszcze bardziej nadrzdny problem, do ktrego tematu wasnego badania logicznie przynaleywykaza, jak dalece temat wasny jest wzgldnie nowy i dotychczas niewystarczajco zbadany; z tym wie si tzw. krytyka literatury.(J. Pieter, Oglna metodologia pracy naukowej, WrocawWarszawa 1969, s. 67.)

W przywoywanej ju przeze mnie pracy R. Milachowskiego gwny problem badawczy zosta sformuowany nastpujco:

Czy i ktre czynniki tkwice w rodzinie maj wpyw na przestpczo nieletnich?

Postawienie gwnego problemu badawczego nie wystar-czy, poniewa jest on zbyt oglny. Jeeli w powyszym przykadzie autor chce zbada pewne czynniki, naley je nazwa. I to R. Milachowski zrobi, formuujc dalej pro-blemy badawcze szczegowe:

Czy s t r u k t u r a r o d z i n y p o d w z g l d e m j e j 1. k o m p l e t n o c i ma wpyw na przestpczo modzie-y?Czy w a r u n k i s o c j a l n o - b y t o w e r o d z i n y s 2. czynnikiem zaburze przystosowania nieletnich?

74

Alicja Kaszyska

Jak realizowana bya w rodzinach badanych chopcw 3. f u n k c j a s o c j a l i z a c y j n o - w y c h o w a w c z a ?Czy w y s t p u j c e w r o d z i n i e z j a w i s k a p a t o -4. l o g i i s p o e c z n e j m i a y w p y w na drog prze-stpcz wychowankw Schroniska dla Nieletnich?Czy a t m o s f e r a w r o d z i n i e (w subiektywnej oce-5. nie badanych) moga doprowadzi do nieprzestrzega-nia przez nich norm prawnych?

4.3. Hipotezy, zmienne i wskanikiJeeli postawione zostay pytania, to teraz mona sprbo-wa poszuka na nie odpowiedzi, a najpierw postara si sformuowa je tymczasowo. Takie przewidywane wypo-wiedzi nazywa bdziemy h i p o t e z a m i b a d a w c z y m i .

Wedug Nowego sownika pedagogicznego h i p o t e z a (z grec. hypothesis przypuszczenie) to niesprawdzone stwierdzenie, ktre ustala bd wyjania cechy badanych zjawisk lub zwizki midzy nimi. Sprawdzenie hipotezy odbywa si przez wyprowadzenie z niej wnioskw empi-rycznych, przy czym im wicej prawdziwych zda z hipote-zy wynika, tym wikszy jest jej stopie uzasadnienia.

(W. Oko, Nowy sownik pedagogiczny, Warszawa 2007, s. 135.)

H i p o t e z a r o b o c z a jest pierwsz propozycj odpowie-dzi na pytanie zawarte w problemie badawczym. Treci hipotezy roboczej jest, podobnie jak w teorii naukowej, okrelony zwizek midzy dwoma czynnikami lub skadni-kami jakiego zjawiska czy procesu.


75


H i p o t e z jest [] zadanie opisujce zwizki midzy zjawiskami (zdarzeniami, stanami, cechami itp.), ktrego warto logiczn sprawdzamy w nastpstwie bada empi-rycznych.

(E. Hajduk, Hipoteza w badaniach pedagogicznych, Zielo-na Gra, 1993, s. 40.)

Przez h i p o t e z rozumie si na og w metodologii takie przypuszczenie dotyczce zachodzenia pewnych zjawisk lub zaleno midzy nimi, ktre pozwala wyjani jaki niewytu-maczony dotd zesp faktw bdcych dotd problemem.

(T. Kotarbiski, Elementy teorii poznania, logiki formal-nej i metodologii nauk, Warszawa 1961, s. 34.)

H i p o t e z nazywa si twierdzenia czciowo tylko uza-sadnione, przeto wszelki domys, za pomoc ktrego tuma-czymy dane fakty, a wic te i domys w postaci uoglnie-nia osignitego [] na podstawie danych wyjciowych.

(T. Kotarbiski, Kurs logiki dla prawnikw, Warszawa 1960, s. 18.)

H i p o t e z a r o b o c z a ukazuje czsto zachodzce relacje midzy badanymi zmiennymi, a niekiedy take okrela ich waciwoci. Najoglniej mona powiedzie, e jest ona spo-dziewanym przez badacza wynikiem zaplanowanych bada.

(M. obocki, Metody i techniki bada pedagogicznych, Krakw 2003, s. 26.)

Przez h i p o t e z rozumiemy wic tutaj twierdzenie, co do ktrego istnieje pewne prawdopodobiestwo, i stanowi ono bdzie prawdziwe rozwizanie postawionego problemu.

(H. Muszyski, Wstp do metodologii pedagogiki, Warsza-wa 1971, s. 188.)

76

Alicja Kaszyska

H i p o t e z a b a d a w c z a stanowi [] najbardziej praw-dopodobn na gruncie dotychczasowej wiedzy badacza odpowied na problem, zwaszcza gdy jest on wyraony w postaci pytania rozstrzygnicia.

(J. Brzeziski, Metodologia bada psychologicznych, War-szawa 1996, s. 227.)

[] h i p o t e z a to przypuszczalna, przewidywalna odpo-wied na pytanie zawarte w problemie bada. Moe ona przy tym dotyczy zwizkw zachodzcych w danej dzie-dzinie rzeczywistoci, kierujcych ni prawidowoci, me-chanizmw funkcjonowania badanych zjawisk lub istot-nych waciwoci.

(Z. Skorny, Prace magisterskie z psychologii i pedag

Jak napisać, przepisać i z sukcesem obronić pracę dyplomową ALICJA KASZYŃSKA

Documents

Transcript of Jak napisać, przepisać i z sukcesem obronić pracę dyplomową ALICJA KASZYŃSKA