Jak działać w ekonomii spolecznej

LEKCJA JAK DZIAŁAĆ W EKONOMII SPOŁECZNEJ?czyli jak zgodnie z prawem wprowadzać zmianę społeczną.Poradnik. 1

Po pierwsze: wybierz odpowiednią formę prawną przedsiębiorstwa społecznego

Tak jak w przypadku wyboru formy prawnej dla zwykłej działalności gospodarczej, tak w

przypadku przedsiębiorstwa społecznego jest to kwestia kluczowa!

2

Na co wpływa wybór formy prawnej przedsiębiorstwa społecznego?

Tak naprawdę na wszystko!

Wybór formy prawnej wpłynie na:•cele Twojej działalności społecznej;

•możliwości i ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej w ramach działalności społecznej; •możliwości i ograniczenia wykorzystania zysku;

•kwestię odpowiedzialności majątkowej;•Twoje prawa wynikające z ustaw;

•model zarządzania.

3

Polskie prawo a formy przedsiębiorstwa społecznego

Polskie prawo przewiduje kilka form prowadzenia przedsiębiorstwa społecznego. Każda forma jest

inna – różni się zasadami zakładania, zarządzania, sprawozdawczości i innymi kwestiami, których

znajomość jest bardzo ważna.

Pamiętaj, nawet najszlachetniejsze cele społeczne muszą być realizowane w zgodzie

z prawem!

4

1. Czym jest fundacja? To forma organizacji pozarządowej, której kapitał przeznaczony jest

na określony cel, a zasady dysponowania tym kapitałem opisuje statut fundacji. Fundacja ma własną osobowość prawną.

Cel działalności fundacji jest społecznie lub gospodarczo użyteczny. Choć fundacje kojarzone są głównie z działalnością humanitarną, ich cel może dotyczyć także takich dziedzin jak ochrona zdrowia, rozwój gospodarki/nauki, oświata, kultura i sztuka, opieka i pomoc społeczna, ochrona środowiska czy opieka nad zabytkami.

5

Wśród fundacji, które możesz znać są tacy giganci jak Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy (http://www.youtube.com/watch?v=MLOw6c6D7-0) czy Fundacja TVN Nie jesteś sam (http://www.youtube.com/watch?v=3S5qt9wVY2w).

Wśród fundacji, które możesz znać są tacy giganci jak Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy (http://www.youtube.com/watch?v=MLOw6c6D7-0) czy Fundacja TVN Nie jesteś sam (http://www.youtube.com/watch?v=3S5qt9wVY2w).

FORMA 1: FUNDACJA (1/22)

Przykład:

Cel działania fundacji: dożywotnie stypendium dla osieroconego dziecka.

Powyższy cel jest niezgodny z zasadami działań fundacji, ponieważ nie ma charakteru publicznego. Fundacja nie może powstać w celu zaspokajania potrzeb fundatora czy konkretnej osoby, ale musi działać dla dobra ogólnego.

Przykład:

Cel działania fundacji: dożywotnie stypendium dla osieroconego dziecka.

Powyższy cel jest niezgodny z zasadami działań fundacji, ponieważ nie ma charakteru publicznego. Fundacja nie może powstać w celu zaspokajania potrzeb fundatora czy konkretnej osoby, ale musi działać dla dobra ogólnego.

6


2. Kto może założyć fundację?

Fundację może założyć osoba fizyczna lub prawna (bez względu na to, czy dotychczas realizowała cele społeczne czy zarobkowe). Określana jest wówczas mianem fundatora, który przeznacza określone środki na konkretny cel. Środki te tworzą tzw. kapitał założycielski.

7


Przykład:

Obywatel Niemiec postanawia założyć w Polsce fundację, której celem działania jest wspieranie rozwoju artystycznego dzieci z biednych rodzin.

Powyższa sytuacja jest zgodna z podstawą prawną, gdyż fundatorem może zostać zarówno obywatel polski, jak i cudzoziemiec. Zgodnie z ustawą: „fundację mogą ustanowić osoby fizyczne niezależnie od ich obywatelstwa i miejsca zamieszkania”. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (Dz. U. z 1991 r., Nr 46, poz. 203 z późn. zm.), art. 2 ust. 1.

Przykład:

Obywatel Niemiec postanawia założyć w Polsce fundację, której celem działania jest wspieranie rozwoju artystycznego dzieci z biednych rodzin.

Powyższa sytuacja jest zgodna z podstawą prawną, gdyż fundatorem może zostać zarówno obywatel polski, jak i cudzoziemiec. Zgodnie z ustawą: „fundację mogą ustanowić osoby fizyczne niezależnie od ich obywatelstwa i miejsca zamieszkania”. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (Dz. U. z 1991 r., Nr 46, poz. 203 z późn. zm.), art. 2 ust. 1.

8


3. Jakie zadania ma fundator?

Rolą fundatora jest ustanowienie fundacji poprzez złożenie odpowiedniego oświadczenia (tzw. aktu założycielskiego/aktu fundacyjnego) i sporządzenie statutu.

Fundator może też wyznaczyć inną osobę do realizacji tych zadań (co ważne, wtedy musi udzielić jej pisemnego pełnomocnictwa).

9


4. Jak założyć fundację?

Krok 1. Ustalenie wysokości funduszu założycielskiego.

Choć krok ten wiąże się z innymi kluczowymi kwestiami, jak określenie celów fundacji, to wspominamy o nim wcześniej, bo wiele od niego zależy. Fundator musi wnieść tzw. fundusz założycielski. Jeśli fundatorów jest kilku, to decydują, jaki majątek przekaże każdy z nich.

Na fundusz założycielski składać się mogą m.in. pieniądze, papiery wartościowe, rzeczy ruchome i nieruchome oddane na własność fundacji (art. 3 ust. 2-3). Jeśli jednak przeznaczamy majątek w postaci np. mieszkania, samochodu czy dzieł sztuki, musi on zostać wyceniony.

10


Wskazówka:

Przepisy nie określają minimalnego funduszu, ale w praktyce przyjmuje się, że fundacja nieprowadząca działalności gospodarczej powinna mieć kapitał założycielski w wysokości minimum 1000 zł, a fundacja prowadząca działalność gospodarczą minimum 2500 zł (wartość środków przeznaczonych na działalność gospodarczą nie może być niższa niż 1000 zł).

Wskazówka:

Przepisy nie określają minimalnego funduszu, ale w praktyce przyjmuje się, że fundacja nieprowadząca działalności gospodarczej powinna mieć kapitał założycielski w wysokości minimum 1000 zł, a fundacja prowadząca działalność gospodarczą minimum 2500 zł (wartość środków przeznaczonych na działalność gospodarczą nie może być niższa niż 1000 zł).

11



Krok 2: Ustanowienie aktu fundacyjnego.

Na tym etapie niezwykle istotne jest wspomniane już określenie celów fundacji. Cele to informacje o tym, po co powołujemy fundację, na co przeznaczamy kapitał założycielski, jak fundacja może działać i w jakich obszarach. Informacje te fundator musi zamieścić w akcie założycielskim (fundacyjnym), czyli oświadczeniu woli zmierzającym do ustanowienia fundacji, określającym jej cel i majątek przeznaczony na realizację tego celu.

12



Krok 2: Ustanowienie aktu fundacyjnego.

Oświadczenie musi mieć formę aktu notarialnego, dlatego konieczna jest wizyta u notariusza (wyjątkiem jest ustanowienie fundacji w testamencie – art. 3 ust. 1-3). Jeśli fundatora reprezentuje pełnomocnik, to osoba ta musi mieć pełnomocnictwo ustanowione również w formie aktu notarialnego (art. 99 par. 1 k.c. w zw. z art. 3 ust. 1 ustawy o fundacjach).

Koszt usługi podpisania aktu u notariusza zależy od wysokości funduszu założycielskiego – stąd też krokiem pierwszym musi być określenie, jaki majątek fundator bądź fundatorzy przeznaczą na fundusz założycielski.

13


Wskazówka:

Fundator lub fundatorzy winni być pewni swojej decyzji. Należy pamiętać, że akt fundacyjny można odwołać jedynie w trakcie oczekiwania na wpis do Krajowego Rejestru Sądowego (krok 4, ostatni).

Odwołanie to również musi mieć formę aktu notarialnego i, jeśli fundatorów jest kilku, musi być złożone przez każdego z nich. Jednocześnie w momencie uzyskania wpisu do KRS-u, fundacja otrzymuje osobowość prawną i może dochodzić swoich praw na zasadach ogólnych, czyli określonych w kodeksie cywilnym.

Wskazówka:

Fundator lub fundatorzy winni być pewni swojej decyzji. Należy pamiętać, że akt fundacyjny można odwołać jedynie w trakcie oczekiwania na wpis do Krajowego Rejestru Sądowego (krok 4, ostatni).

Odwołanie to również musi mieć formę aktu notarialnego i, jeśli fundatorów jest kilku, musi być złożone przez każdego z nich. Jednocześnie w momencie uzyskania wpisu do KRS-u, fundacja otrzymuje osobowość prawną i może dochodzić swoich praw na zasadach ogólnych, czyli określonych w kodeksie cywilnym.

14



Krok 3. Opracowanie statutu.

Statut to najważniejszy wewnętrzny dokument, „konstytucja” fundacji, która wraz z ustawą o fundacjach stanowi fundament, na którym fundacja opiera swoje działania. Działania te muszą być zgodne ze statutem i nie mogą mu zaprzeczać.

Statut mówi o tym, jaką działalność statutową prowadzi fundacja. Działalność statutowa nie może być nastawiona na zysk, ale konkretne działania zadania mogą być realizowane zarówno w ramach nieodpłatnej, jak i odpłatnej działalności.

15


Przykład:

Fundacja ma w planach wydanie książki. W statucie ma zapis zarówno o działalności nieodpłatnej, jak i odpłatnej. Dlatego może:-dystrybuować książkę bezpłatnie (działalność nieodpłatna),-sprzedawać po kosztach bezpośrednich (działalność odpłatna).

Sprzedaż po kosztach bezpośrednich oznacza sprzedaż za tyle, ile kosztowała fundację produkcja książki (np. wynagrodzenie autora, skład, korekta, druk, dystrybucja, itd.). Stąd, jeśli koszt produkcji jednego egzemplarza książki wyniósł 20 złotych, za tyle fundacja może ją sprzedawać w ramach działalności odpłatnej.

Celem takiego działania jest więc nie zysk, a pokrycie kosztów produkcji.

Przykład:

Fundacja ma w planach wydanie książki. W statucie ma zapis zarówno o działalności nieodpłatnej, jak i odpłatnej. Dlatego może:-dystrybuować książkę bezpłatnie (działalność nieodpłatna),-sprzedawać po kosztach bezpośrednich (działalność odpłatna).

Sprzedaż po kosztach bezpośrednich oznacza sprzedaż za tyle, ile kosztowała fundację produkcja książki (np. wynagrodzenie autora, skład, korekta, druk, dystrybucja, itd.). Stąd, jeśli koszt produkcji jednego egzemplarza książki wyniósł 20 złotych, za tyle fundacja może ją sprzedawać w ramach działalności odpłatnej.

Celem takiego działania jest więc nie zysk, a pokrycie kosztów produkcji.

16




Statut fundacji musi zawierać następujące informacje:

1. Nazwa i siedziba.2. Majątek (np. jaka jest wysokość funduszu założycielskiego).3. Cele fundacji.4. Sposoby realizacji celów statutowych.5. Obowiązkowe władze fundacji (czyli zarząd).6. Sposób reprezentowania fundacji i zaciągania zobowiązań majątkowych.

Wszystkie wymienione wyżej informacje są obowiązkowe, ale oprócz nich mogą się też pojawić w statucie inne zapisy, np. o powołaniu drugiego organu, czyli rady fundacji czy też o prowadzeniu działalności gospodarczej.

Szczegóły znajdziesz w portalu ngo.pl – kliknij tutaj (http://poradnik.ngo.pl/x/370399).

17


Wskazówka:

•Zanim zaczniesz pisać statut odpowiedz sobie na pytania: Dla kogo działa fundacja? Jakie są jej cele? Jakie działania może prowadzić? Jakie kompetencje mają władze? Skąd może pochodzić majątek fundacji?•Statut powinien być napisany prosto i logicznie – pamiętaj, że statut to także źródło informacji dla późniejszych grantodawców i sponsorów, dlatego nie komplikuj zadania ani sobie, ani im.•Możesz umieścić w nim ogólny zapis: „Fundacja działa w oparciu o zapisy ustawy o fundacjach i postanowienia niniejszego statutu”. •Statut musi być zgodny z aktem założycielskim i polskim prawem.•Skup się na tej części pracy, bo źle napisany statut to gwarancja późniejszych problemów.•Skorzystaj z bezpłatnych porad prawnych, które możesz otrzymać np. w instytucjach wsparcia III sektora takich jak inkubatory organizacji pozarządowych.

Wskazówka:

•Zanim zaczniesz pisać statut odpowiedz sobie na pytania: Dla kogo działa fundacja? Jakie są jej cele? Jakie działania może prowadzić? Jakie kompetencje mają władze? Skąd może pochodzić majątek fundacji?•Statut powinien być napisany prosto i logicznie – pamiętaj, że statut to także źródło informacji dla późniejszych grantodawców i sponsorów, dlatego nie komplikuj zadania ani sobie, ani im.•Możesz umieścić w nim ogólny zapis: „Fundacja działa w oparciu o zapisy ustawy o fundacjach i postanowienia niniejszego statutu”. •Statut musi być zgodny z aktem założycielskim i polskim prawem.•Skup się na tej części pracy, bo źle napisany statut to gwarancja późniejszych problemów.•Skorzystaj z bezpłatnych porad prawnych, które możesz otrzymać np. w instytucjach wsparcia III sektora takich jak inkubatory organizacji pozarządowych.

18


Przykład:

Ogólnopolska fundacja zajmująca się aktywizacją bezrobotnych ma w statucie zapis o tym, że umowy zawierane przez fundację muszą być podpisywane przez dwóch przedstawicieli zarządu. Zarząd składa się z trzech osób, które mieszkają w trzech różnych miastach.

Nie jest to najlepsze rozwiązanie dla fundacji, bo przy konieczności podpisania umowy dwie osoby z zarządu muszą się spotkać w jednym mieście lub umowa musi być wysłana kurierem. Choć nie jest to niemożliwe, to znacznie spowalnia pracę i zmniejsza efektywność działania fundacji.

Lepiej jest więc wprowadzić do statutu zapis, że umowy i inne zobowiązania na kwoty poniżej 10 000 zł może podpisywać jednoosobowo prezes fundacji. Dopiero w przypadku umów na kwoty powyżej 10 000 zł muszą być podpisy dwóch członków zarządu działających łącznie.

Przykład:

Ogólnopolska fundacja zajmująca się aktywizacją bezrobotnych ma w statucie zapis o tym, że umowy zawierane przez fundację muszą być podpisywane przez dwóch przedstawicieli zarządu. Zarząd składa się z trzech osób, które mieszkają w trzech różnych miastach.

Nie jest to najlepsze rozwiązanie dla fundacji, bo przy konieczności podpisania umowy dwie osoby z zarządu muszą się spotkać w jednym mieście lub umowa musi być wysłana kurierem. Choć nie jest to niemożliwe, to znacznie spowalnia pracę i zmniejsza efektywność działania fundacji.

Lepiej jest więc wprowadzić do statutu zapis, że umowy i inne zobowiązania na kwoty poniżej 10 000 zł może podpisywać jednoosobowo prezes fundacji. Dopiero w przypadku umów na kwoty powyżej 10 000 zł muszą być podpisy dwóch członków zarządu działających łącznie.

19




Kto może napisać i zatwierdzić statut?-najczęściej: fundator/fundatorzy;-czasem: zarząd lub rada fundacji.

20

WSKAZÓWKA:Dopilnuj, by projekt statutu, a przynajmniej część dotycząca celu/celów fundacji powstał przed podpisaniem aktu założycielskiego fundacji. Warto zwrócić na to uwagę, bo w akcie określamy cel/cele, dla jakich powstała fundacja i w statucie zapis ten musi być identyczny. Co oznacza, że nie możemy dodać jeszcze jednego celu do statutu po podpisaniu aktu woli o założeniu fundacji.Najlepiej więc będzie, jeśli do notariusza udasz się z ustaloną kwotą funduszu założycielskiego i przynajmniej częściowym projektem statutu. Przykładowy wzór statutu fundacji znajdziesz tutaj (http://www.ngo.pl/x/370456).

WSKAZÓWKA:Dopilnuj, by projekt statutu, a przynajmniej część dotycząca celu/celów fundacji powstał przed podpisaniem aktu założycielskiego fundacji. Warto zwrócić na to uwagę, bo w akcie określamy cel/cele, dla jakich powstała fundacja i w statucie zapis ten musi być identyczny. Co oznacza, że nie możemy dodać jeszcze jednego celu do statutu po podpisaniu aktu woli o założeniu fundacji.Najlepiej więc będzie, jeśli do notariusza udasz się z ustaloną kwotą funduszu założycielskiego i przynajmniej częściowym projektem statutu. Przykładowy wzór statutu fundacji znajdziesz tutaj (http://www.ngo.pl/x/370456).



Krok 4. Zarejestrowanie fundacji w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS).Dwa pierwsze kroki należą zasadniczo do fundatora (fundator może wyznaczyć pełnomocnika, który będzie działał w jego imieniu, a wniosek do KRS może złożyć też zarząd). Wpisu do KRS-u dokonuje sąd.

21



Krok 4. Zarejestrowanie fundacji w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS).

Wniosek do KRS-u składa się na urzędowych formularzach, do których trzeba dołączyć odpowiednie załączniki (m.in. statut, uchwały).

Pierwszym etapem jest badanie formalne wniosku (czy trafił do właściwego wydziału, jest wypełniony na odpowiednim formularzu, itp.). Etap drugi to materialne badanie wniosku, czyli jego zgodność z przepisami oraz prawdziwość danych. Etap trzeci to sprawdzenie załączników. Finałem jest pismo z sądu: o wpisie do rejestru, odrzuceniu lub zwrocie wniosku. Jeśli otrzymasz informację o wpisie do rejestru to Twoja fundacja uzyskuje automatycznie osobowość prawną, a statut wchodzi w życie.

Szczegóły dotyczące dokumentów załączanych do wniosku rejestracyjnego znajdziesz tutaj (http://www.ngo.pl/x/370218). Zwróć uwagę, że inne wytyczne obowiązują fundacje planujące prowadzić działalność gospodarczą!

22

Wskazówka:Pamiętaj! Każda zmiana w statucie po uzyskaniu wpisu do KRS-u musi być do niego zgłoszona.

Wskazówka:Pamiętaj! Każda zmiana w statucie po uzyskaniu wpisu do KRS-u musi być do niego zgłoszona.


5. Czy fundacja może prowadzić działalność gospodarczą?

Każda fundacja może prowadzić działalność gospodarczą, jeśli:

•prowadzenie działalności gospodarczej jest przewidziane w statucie;

•na tę działalność są przeznaczone środki majątkowe w wysokości co najmniej 1000 zł,

•fundacja jest zarejestrowana w rejestrze przedsiębiorców prowadzonym przez KRS;

•działalność gospodarcza ma charakter pomocniczy wobec działalności statutowej.

23

Wskazówka: Fundacja, która prowadzi działalność gospodarczą musi jasno rozróżniać, że nie jest ona celem, a środkiem do realizacji celów statutowych. Warto również pamiętać, że fundacja może zakładać spółki kapitałowe, niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej, zakłady aktywności zawodowej, centra integracji społecznej oraz tworzyć i przystępować do związków (federacji) organizacji pozarządowych, spółdzielni socjalnych i spółdzielni osób prawnych.

Wskazówka: Fundacja, która prowadzi działalność gospodarczą musi jasno rozróżniać, że nie jest ona celem, a środkiem do realizacji celów statutowych. Warto również pamiętać, że fundacja może zakładać spółki kapitałowe, niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej, zakłady aktywności zawodowej, centra integracji społecznej oraz tworzyć i przystępować do związków (federacji) organizacji pozarządowych, spółdzielni socjalnych i spółdzielni osób prawnych.


5. Czy fundacja może prowadzić działalność gospodarczą?

Dochody fundacji przeznaczone na działalność statutową są zwolnione z podatku dochodowego od osób prawnych, jeśli celem statutowym organizacji jest: działalność naukowa, oświatowa, kulturalna, w zakresie kultury fizycznej i sportu, ochrony środowiska, ochrony zdrowia i pomocy społecznej, rehabilitacji zawodowej i społecznej inwalidów oraz kultu religijnego – w części przeznaczonej na te cele.

Innymi słowy, fundacje, w których statutach znajduje się zapis o prowadzeniu działalności w powyższych celach, są zwolnione z podatku dochodowego od osób prawnych.

24

Wskazówka: Fundacja, w odróżnieniu od stowarzyszenia, nie ma obowiązku przeznaczania całości dochodów z działalności gospodarczej fundacji na działalność statutową. Oznacza to, że po opodatkowaniu zyski z działalności gospodarczej fundacji mogą zostać przekazane na dowolny cel, lecz musi to być cel zgodny z zapisami statutu.

Wskazówka: Fundacja, w odróżnieniu od stowarzyszenia, nie ma obowiązku przeznaczania całości dochodów z działalności gospodarczej fundacji na działalność statutową. Oznacza to, że po opodatkowaniu zyski z działalności gospodarczej fundacji mogą zostać przekazane na dowolny cel, lecz musi to być cel zgodny z zapisami statutu.


6. Czy fundacja może prowadzić działalność pożytku publicznego?

Fundacje mogą:

•prowadzić działalność pożytku publicznego i korzystać ze środków publicznych (uczestniczyć w otwartych konkursach ofert na realizację zadań publicznych);

•korzystać z pracy wolontariuszy (oprócz działań fundacji związanych z działalnością gospodarczą);

•ubiegać się o status organizacji pożytku publicznego.

Jeśli fundacja ma status organizacji pożytku publicznego, może otrzymywać 1% z podatku przekazywanego przez podatników. Co więcej, w odniesieniu do prowadzonej działalności pożytku publicznego, przysługuje jej także zwolnienie z podatku dochodowego od osób prawnych, podatku od nieruchomości, podatku od czynności cywilnoprawnych, opłaty skarbowej i opłat sądowych.

25


7. Jakie obowiązki sprawozdawcze ma fundacja?•Fundacje zobowiązane są do prowadzenia pełnej księgowości. •Nadzór nad fundacjami pełni właściwy minister (wskazany w statucie). •Uprawnienia kontrolne przysługują instytucjom publicznym-grantodawcom, a w przypadku wszystkich dotacji ze środków publicznych – Naczelnej Izbie Kontroli.•Jeśli fundacja posiada status organizacji pożytku publicznego – nadzór nad nią pełni również Minister Pracy i Polityki Społecznej.•Corocznie każda fundacja składa sprawozdanie z działalności do właściwego ministra oraz przesyła sprawozdanie wraz z formularzem CIT-8 do urzędu skarbowego. •Jeśli ma status organizacji pożytku publicznego dodatkowo składa roczne sprawozdania finansowe i merytoryczne również Ministrowi Pracy i Polityki Społecznej, a także upublicznia je w sposób umożliwiający zapoznanie się z nimi przez zainteresowane podmioty.•Jeśli prowadzi działalność gospodarczą, przesyła sprawozdanie finansowe także do KRS-u.

26


1. Czym jest stowarzyszenie?

Stowarzyszenie to forma organizacji pozarządowej, zrzeszająca grupę osób o wspólnych zainteresowaniach lub wspólnych celach, które wspólnie chcą rozwijać swoje zainteresowania lub osiągnąć wyznaczony sobie cel (np. wpisać zabudowania fabryki do rejestru zabytków, odnowić ją itd.).

Podstawowe cechy każdego stowarzyszenia to:

• dobrowolność, czyli nikt nie może nas zmusić do bycia członkiem stowarzyszenia,

• samorządność, czyli niezależność od podmiotów zewnętrznych,

• trwałość,

• cel niezarobkowy, czyli celem stowarzyszenia nie jest przysparzanie członkom korzyści majątkowych.

Ustawa gwarantuje:

„bez względu na przekonania, prawo czynnego uczestniczenia w życiu publicznym i wyrażania zróżnicowanych poglądów oraz realizacji indywidualnych zainteresowań” (preambuła ustawy Prawo o stowarzyszeniach).

27

FORMA 2: STOWARZYSZENIE (1/14)

2. Jak założyć stowarzyszenie?

Krok 1. Znajdź ludzi, którzy tak jak Ty chcą działać społecznie.

Tak jak w przypadku fundacji, stowarzyszenie nie jest podmiotem, którego celem będzie działalność zarobkowa. Ważne jest więc, by zgromadzić wokół siebie ludzi, którzy rozumieją Twoją pasję i przede wszystkim chcą działać.

Stowarzyszenia mogą tworzyć obywatele polscy, mający pełną zdolność do czynności prawnych (osoby, które ukończyły 18 lat i nie są ubezwłasnowolnione) i niepozbawieni praw publicznych.

Cudzoziemcy, niemający zameldowania na terytorium Polski, mogą wstąpić do stowarzyszenia, ale jego statut musi przewidywać taką możliwość.

Cudzoziemcy, mający zameldowanie w naszym kraju, mogą tworzyć stowarzyszenia tak jak obywatele polscy.

28


Przykład:

Piętnastoletni Marcin chce wstąpić do stowarzyszenia. Czy może to zrobić?

Tak. Marcin może wstąpić do stowarzyszenia, jeśli wyrażą na to zgodę jego przedstawiciele ustawowi (np. rodzice). Jednak jako małoletni poniżej 16 roku życia, nie może korzystać z biernego i czynnego prawa wyborczego w stowarzyszeniu.

Gdyby Marcin był w wieku pomiędzy 16-18 lat, czyli miał ograniczoną zdolność do czynności prawnych, mógłby należeć do stowarzyszenia oraz korzystać z biernego i czynnego prawa wyborczego. W takiej sytuacji skład zarządu stowarzyszenia większość muszą stanowić osoby o pełnej zdolności do czynności prawnych.

Przykład:

Piętnastoletni Marcin chce wstąpić do stowarzyszenia. Czy może to zrobić?

Tak. Marcin może wstąpić do stowarzyszenia, jeśli wyrażą na to zgodę jego przedstawiciele ustawowi (np. rodzice). Jednak jako małoletni poniżej 16 roku życia, nie może korzystać z biernego i czynnego prawa wyborczego w stowarzyszeniu.

Gdyby Marcin był w wieku pomiędzy 16-18 lat, czyli miał ograniczoną zdolność do czynności prawnych, mógłby należeć do stowarzyszenia oraz korzystać z biernego i czynnego prawa wyborczego. W takiej sytuacji skład zarządu stowarzyszenia większość muszą stanowić osoby o pełnej zdolności do czynności prawnych.

29



Krok 2. Zdecyduj o formie stowarzyszenia.

Stowarzyszenie może mieć formę stowarzyszenia zwykłego lub stowarzyszenia zarejestrowanego w KRS-ie. Czym się różnią?

•Stowarzyszenie zwykłe: już 3 osoby wystarczą, by je założyć. Nie muszą tworzyć statutu, bo działania są prowadzone na podstawie regulaminu. Nie muszą także rejestrować go w KRS-ie, jedynie w urzędzie. ALE: nie ma osobowości prawnej, musi utrzymywać się tylko ze składek członkowskich oraz nie może ubiegać się o dotacje.

•Stowarzyszenie zarejestrowane w KRS-ie: musi je założyć minimum 15 osób. Konieczny dla działania jest statut, a stowarzyszenie musi być zarejestrowane w KRS-ie. Ma osobowość prawną, może ubiegać się o dotacje.

Istnieją jeszcze inne formy stowarzyszeń – po więcej informacji udaj się tutaj (http://www.ngo.pl/x/363115).

30



Krok 2. Zorganizuj zebranie założycielskie.

Choć już wiesz, że istnieje więcej niż jedna forma stowarzyszenia, my skupimy się na tej wymagającej rejestracji w KRS-ie.

Pierwszym etapem założenia stowarzyszenia jest zwołanie zebrania założycielskiego, podczas którego wybierzecie komitet założycielski, podejmiecie uchwałę o powołaniu stowarzyszenia, przyjmiecie statut i wybierzecie władze (zarząd i komisję rewizyjną). W zebraniu musi wziąć udział co najmniej 15 osób - członków założycieli.

31

Wskazówka:Zaproś kilka osób więcej – dzięki temu, jeśli ktoś nie dotrze na zebranie nie będzie potrzeby go powtarzać. Warto także wcześniej ustalić, kto poprowadzi zebranie oraz kto przygotuje protokół oraz niezbędne dokumenty, także te podsumowujące spotkanie.

Wskazówka:Zaproś kilka osób więcej – dzięki temu, jeśli ktoś nie dotrze na zebranie nie będzie potrzeby go powtarzać. Warto także wcześniej ustalić, kto poprowadzi zebranie oraz kto przygotuje protokół oraz niezbędne dokumenty, także te podsumowujące spotkanie.



Przed zebraniem przygotuj:

1.Projekt statutu:

Dobrze, jeśli ten projekt dostarczysz przyszłym członkom stowarzyszenia. Ma to wymiar praktyczny, bo głosowanie za przyjęciem statutu i jego zatwierdzenie musi mieć miejsce na zabraniu założycielskim.

2. Dokumenty:•2 egzemplarze listy członków założycieli z danymi (imię i nazwisko; data i miejsce urodzenia; miejsce zamieszkania; nr dowodu; PESEL; własnoręczny podpis). Dobrze, jeśli lista zawiera też oświadczenie członków o: posiadaniu obywatelstwa polskiego, pełnej zdolności czynności prawnych i pełni praw obywatelskich.•uchwałę o powołaniu stowarzyszenia i przyjęciu statutu;•uchwałę o wyborze komitetu założycielskiego.

Uchwały można wpisać do protokołu zebrania lub dołączyć jako jego załączniki. Wszystkie uchwały stanowiące załączniki do protokołu zebrania podpisuje przewodniczący zebrania i protokolant (sekretarz).

32


Wskazówka:

Na zebraniu założycielskim możecie także wybrać zarząd i komisję rewizyjną. Nie jest to konieczne, można to zrobić nawet po zarejestrowaniu stowarzyszenie w KRS-ie, na pierwszym walnym zebraniu.

Jednak, jeśli zdecydujecie się na już to na zebraniu założycielskim, nie będziecie musieli robić tego tuż po rejestracji ani uiszczać dodatkowych opłat za zgłoszenie zmian do KRS-u.

Pamiętaj, każda zmiana zgłaszana do KRS-u kosztuje!

Wskazówka:

Na zebraniu założycielskim możecie także wybrać zarząd i komisję rewizyjną. Nie jest to konieczne, można to zrobić nawet po zarejestrowaniu stowarzyszenie w KRS-ie, na pierwszym walnym zebraniu.

Jednak, jeśli zdecydujecie się na już to na zebraniu założycielskim, nie będziecie musieli robić tego tuż po rejestracji ani uiszczać dodatkowych opłat za zgłoszenie zmian do KRS-u.

Pamiętaj, każda zmiana zgłaszana do KRS-u kosztuje!

33


Wskazówka:

Obejrzyj film instruktażowy dotyczący zwoływania zebrania założycielskiego. Kliknij tutaj

(http://www.youtube.com/watch?v=9_K5UlgFFU4&feature=player_embedded).

Źródło: ngo.pl

Wskazówka:

Obejrzyj film instruktażowy dotyczący zwoływania zebrania założycielskiego. Kliknij tutaj

(http://www.youtube.com/watch?v=9_K5UlgFFU4&feature=player_embedded).

Źródło: ngo.pl

34



Gdy już zamknęliście zebranie założycielskie, musicie przygotować komplet dokumentów, który złożycie do KRS-u w celu rejestracji stowarzyszenia. Wśród tych dokumentów znajdą się formularze urzędowe oraz załączniki, które stworzyliście w trakcie zebrania.

Procedura rejestracji w KRS-ie jest identyczna jak w przypadku fundacji.

35

Wskazówka:Szczegóły dotyczące tego, jak przygotować dokumenty znajdziecie online, np. w portalu ngo.pl.

Wskazówka:Szczegóły dotyczące tego, jak przygotować dokumenty znajdziecie online, np. w portalu ngo.pl.



Jeśli już otrzymaliście wiadomość o wpisie do KRS-u (może to trochę potrwać), musicie jeszcze:

• złożyć wniosek o wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej, dzięki czemu stowarzyszenie uzyska numer REGON;

• założyć konto bankowe;• zgłosić się do urzędu skarbowego w celu uzyskania numeru identyfikacji podatkowej NIP.

36

Wskazówka:Uzyskanie numeru REGON i NIP jest obowiązkowe dla każdej organizacji. Pamiętaj, że swój numer REGON musi do KRS-u zgłosić każda organizacja. Numer NIP do KRS-u zgłaszają tylko organizacje prowadzące działalność gospodarczą. Zarówno zgłoszenie numeru REGON, jak i NIP jest bezpłatne.

Wskazówka:Uzyskanie numeru REGON i NIP jest obowiązkowe dla każdej organizacji. Pamiętaj, że swój numer REGON musi do KRS-u zgłosić każda organizacja. Numer NIP do KRS-u zgłaszają tylko organizacje prowadzące działalność gospodarczą. Zarówno zgłoszenie numeru REGON, jak i NIP jest bezpłatne.


3. Czy stowarzyszenie może prowadzić działalność gospodarczą?

Jak już wiesz, stowarzyszenia mogą prowadzić działalność gospodarczą. By jednak było to zgodne z prawem, muszą zarejestrować się w rejestrze przedsiębiorców prowadzonym przez KRS – wówczas mogą prowadzić działalność gospodarczą na ogólnych zasadach określonych w odrębnych przepisach. Pamiętaj jednak, że dochód z działalności gospodarczej stowarzyszenia musi być przeznaczony jedynie na realizację celów statutowych i nie może trafić do podziału między jego członków.

Jednocześnie, w odróżnieniu od fundacji, działalność gospodarcza stowarzyszenia nie musi mieć charakteru pomocniczego wobec działalności głównej (wyjątkiem są stowarzyszenia o statusie pożytku publicznego).

Stowarzyszenie może też tworzyć inne formy działalności: fundacje, spółki kapitałowe, niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej, zakłady aktywności zawodowej, itp.

37


3. Czy stowarzyszenie może prowadzić działalność gospodarczą?

Dochody stowarzyszenia przeznaczone na działalność statutową są zwolnione z podatku dochodowego od osób prawnych, jeśli celem statutowym organizacji jest: działalność naukowa, oświatowa, kulturalna, w zakresie kultury fizycznej i sportu, ochrony środowiska, ochrony zdrowia i pomocy społecznej, rehabilitacji zawodowej i społecznej inwalidów oraz kultu religijnego – w części przeznaczonej na te cele.

Innymi słowy, fundacje, w których statutach znajduje się zapis o prowadzeniu działalności w powyższych celach, są zwolnione z podatku dochodowego od osób prawnych.

38

Wskazówka: Pamiętaj, że w odróżnieniu od fundacji, stowarzyszenia mają obowiązek wykorzystać dochód w całości na cele statutowe! Nie może być więc dzielony między członków.

Wskazówka: Pamiętaj, że w odróżnieniu od fundacji, stowarzyszenia mają obowiązek wykorzystać dochód w całości na cele statutowe! Nie może być więc dzielony między członków.


4. Czy stowarzyszenie może prowadzić działalność pożytku publicznego?

Stowarzyszenia mogą:• prowadzić działalność pożytku publicznego i korzystać ze środków publicznych (uczestniczyć w otwartych konkursach ofert na realizację zadań publicznych);• korzystać z pracy wolontariuszy (oprócz działań stowarzyszenia związanych z działalnością gospodarczą);• ubiegać się o status organizacji pożytku publicznego.

Jeśli stowarzyszenie ma status organizacji pożytku publicznego, może otrzymywać 1% z podatku przekazywanego przez podatników. Co więcej, w ramach prowadzonej działalności pożytku publicznego, przysługuje mu także zwolnienie z podatku dochodowego od osób prawnych, podatku od nieruchomości, podatku od czynności cywilnoprawnych, opłaty skarbowej i opłat sądowych.

39


5. Jakie obowiązki sprawozdawcze ma stowarzyszenie?

Stowarzyszenie musi prowadzić pełną księgowość, a nadzór nad nim sprawuje właściwy starosta (decyduje siedziba stowarzyszenia). Uprawnienia kontrolne przysługują grantodawcom, a w przypadku wszystkich dotacji ze środków publicznych – Naczelnej Izbie Kontroli.

Jeśli stowarzyszenie posiada status organizacji pożytku publicznego, nadzór pełni również Minister Pracy i Polityki Społecznej. Rokrocznie stowarzyszenie przesyła rachunek wyników lub bilans wraz z formularzem CIT-8 do urzędu skarbowego. Jeśli ma ono status organizacji pożytku publicznego, składa także roczne sprawozdanie finansowe i merytoryczne do oraz podaje je do publicznej wiadomości (np. przez swoją stronę internetową). Jeśli prowadzi działalność gospodarczą, przesyła sprawozdanie finansowe także do KRS-u.

40


1. Czym jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością non-profit?

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością non-profit to dosyć mało znana forma prowadzenia działalności gospodarczej w celach społecznych. Według kodeksu spółek handlowych spółka z o.o. może mieć cele społeczne, nienastawione na osiąganie zysku – potocznie określa się ją spółką non-profit. Zasady jej działalności nie są szczegółowo zdefiniowane prawnie, zazwyczaj więc uściśla się je w aktach założycielskich.

Co ważne, zyski z działalności gospodarczej takiej spółki zwykle nie mogą podlegać podziałowi między udziałowców!

Spółkę z o.o. może założyć osoby fizyczne i prawne (np. fundacja lub stowarzyszenie). Najważniejszym dokumentem wewnętrznym jest umowa spółki w formie aktu notarialnego, która definiuje cele, strukturę, liczbę i wysokość udziałów oraz zasady podziału zysków. Spółka taka ma osobowość prawną i odpowiada całym majątkiem.

41

FORMA 3: SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ NON-PROFIT (1/7)

2. Jaki kapitał założycielski powinna mieć spółka z ograniczoną odpowiedzialnością non-profit?

Tak jak fundacje, tak i spółka non-profit musi mieć kapitał założycielski. W tym przypadku przepisy są jednak bardziej szczegółowe: minimalna wysokość kapitału to 5000 zł w formie środków finansowych lub wkładu rzeczowego (aportu).

42

Wskazówka:Gdy spółkę zakłada organizacja pozarządowa majątek pozyskany przez nią na działalność statutową nie może być przekazany na wkład do spółki. Innymi słowy organizacja musi pozyskać inne środki na wkład i mogą one pochodzić np. z działalności gospodarczej czy też dotacji celowej z przeznaczeniem na wkład do spółki.

Od tych środków należy zapłacić podatek od osób prawnych. Ważna informacja dla darczyńców, którzy wspomogą Was w zbieraniu takich środków – takiej darowizny nie mogą odliczyć od podstawy opodatkowania.

Wskazówka:Gdy spółkę zakłada organizacja pozarządowa majątek pozyskany przez nią na działalność statutową nie może być przekazany na wkład do spółki. Innymi słowy organizacja musi pozyskać inne środki na wkład i mogą one pochodzić np. z działalności gospodarczej czy też dotacji celowej z przeznaczeniem na wkład do spółki.

Od tych środków należy zapłacić podatek od osób prawnych. Ważna informacja dla darczyńców, którzy wspomogą Was w zbieraniu takich środków – takiej darowizny nie mogą odliczyć od podstawy opodatkowania.


3. Kto może zarządzać spółką z ograniczoną odpowiedzialnością non-profit?

Tę kwestię szczegółowo powinna regulować umowa spółki, o której jeszcze wspomnimy. Jednak podstawową strukturę tworzy zgromadzenie wspólników i zarząd, czasem za pomocą umowy wprowadza się również radę nadzorczą lub komisję rewizyjną.

Jednak najwyższym organem władzy spółki tego typu jest zgromadzenie wspólników. To ono powołuje zarząd, przyjmuje sprawozdania roczne oraz absolutorium dla zarządu. Uchwały zgromadzenia podejmowane są w drodze głosowania. Prawa i obowiązki wspólników są równe, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Zaś w większości spółek siła głosu każdego wspólnika będzie uzależniona od wielkości posiadanych przez niego udziałów.

Zarząd zaś reprezentuje spółkę i zajmuje się prowadzeniem jej bieżących spraw (w ramach przyznanych mu kompetencji).

Dodatkowy organ, tj. rada nadzorcza lub komisja rewizyjna, jest wewnętrznym organem kontroli nad działalnością.

43


4. Czy spółka z ograniczoną odpowiedzialnością non-profit może prowadzić działalność gospodarczą?

Oczywiście! Spółki bez ograniczeń, ale mieszcząc się w ramach prawa, mogą prowadzić działalność gospodarczą.

Spółki mogą także tworzyć: fundacje, niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej, spółdzielnie osób prawnych oraz przystępować do związków (federacji) organizacji pozarządowych (jeśli spółka ma cele zarobkowe, może tworzyć i przystępować do związków organizacji pozarządowych wyłącznie jako członek wspierający).

44


5. Czy spółka z ograniczoną odpowiedzialnością non-profit może rozdzielać zysk pomiędzy udziałowców?

Tak, gdyż prawo nie wprowadza ograniczeń w sposobie dystrybucji zysku. Często jest tak, że spółki non-profit same decydują się na wprowadzenie takich ograniczeń i do aktów założycielskich wprowadzają zapisy o nakazie przeznaczania całości dochodu na realizację celów statutowych oraz zakazie przeznaczania zysku do podziału między swoich członków, udziałowców, akcjonariuszy i pracowników. Jednak prawo tego nie nakazuje.

Kwestie opodatkowania zysków spółek non-profit są zależne od tego, jaka organizacja jest założycielem spółki (np. stowarzyszenie lub fundacja) oraz tego, czy jest ona jedynym udziałowcem. Liczy się także (w przypadku stowarzyszeń), co jest celem statutowym.

45


6. Czy spółka z ograniczoną odpowiedzialnością non-profit może starać się o środki publiczne w ramach otwartych konkursów ofert?

Tak, ale tylko w przypadku, gdy nie działa w celu osiągnięcia zysku oraz przeznacza całość dochodu na realizację celów statutowych. Mają taką możliwość jedynie spółki, które w akcie założycielskim ustalają, że nie będą przeznaczać zysku do podziału między swoich członków, udziałowców, akcjonariuszy i pracowników.

Mogą też ubiegać się (po spełnieniu innych warunków wynikających z Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie) o status organizacji pożytku publicznego. Przy czym posiadanie statusu pożytku publicznego, oznacza możliwość prowadzenia działalności gospodarczej tylko jako dodatkowej w stosunku do działalności pożytku publicznego.

Jeśli spółka ma status OPP, przysługuje jej zwolnienie z podatku dochodowego od osób prawnych, podatku od nieruchomości, podatku od czynności cywilnoprawnych, opłaty skarbowej, opłat sądowych.

46


7. Czy jako udziałowiec odpowiadam majątkiem za straty w spółce?

Tak, jednak wyłącznie do wysokości wniesionych udziałów. Jeśli straty przewyższają majątek spółki, zarząd spółki powinien złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości. Jeśli tego nie zrobi, jego członkowie mogą być z tego tytułu pociągnięci do osobistej odpowiedzialności majątkowej.

Musisz także pamiętać o obowiązku przygotowania sprawozdania finansowego z działalności. Sprawozdania przygotowuje zwykle zarząd, a zatwierdzane są przez zgromadzenie wspólników wraz z odpowiednimi uchwałami. Należy je złożyć w urzędzie skarbowym i do KRS-u. Pamiętaj, że macie obowiązek prowadzenia pełnej księgowości!

47

Świetnym przykładem spółki z.o.o. jest Pensjonat i Restauracja „U Pana Cogito” w Krakowie – obejrzy film tutaj. (https://www.youtube.com/watch?v=dPZnWAODn6Q)Świetnym przykładem spółki z.o.o. jest Pensjonat i Restauracja „U Pana Cogito” w Krakowie – obejrzy film tutaj. (https://www.youtube.com/watch?v=dPZnWAODn6Q)


1. Czym jest spółdzielnia pracy?

Spółdzielnia pracy to dobrowolne zrzeszenie nieograniczonej liczby osób, o zmiennym składzie osobowym i funduszu udziałowym, które prowadzą wspólną działalność gospodarczą. Przedmiotem działania spółdzielni jest prowadzenie przedsiębiorstwa w oparciu o osobistą pracę członków. Spółdzielnia, oprócz działalności gospodarczej, może prowadzić działalność społeczną i oświatowo-kulturalną na rzecz swoich członków i ich środowiska.

48

Wskazówka:Spółdzielnia pracy i spółdzielnia socjalna to nie to samo. Spółdzielnia socjalna to rodzaj spółdzielni pracy, w której część członków to osoby zagrożone wykluczeniem społecznym. Natomiast w przypadku spółdzielni pracy, nie ma takiego obowiązku.

Wskazówka:Spółdzielnia pracy i spółdzielnia socjalna to nie to samo. Spółdzielnia socjalna to rodzaj spółdzielni pracy, w której część członków to osoby zagrożone wykluczeniem społecznym. Natomiast w przypadku spółdzielni pracy, nie ma takiego obowiązku.

FORMA 4: SPÓŁDZIELNIA PRACY (1/7)

2. Jak założyć spółdzielnię pracy?

Przede wszystkim osoby pragnące założyć spółdzielnię muszą uchwalić jej statut, w którym musi się znaleźć:

-nazwa i siedziba spółdzielni;-przedmiot działalności i czas trwania (jeśli jest zakładana na czas określony);-wysokość wpisowego oraz wysokość i ilość udziałów do zadeklarowania przez członków, termin wnoszenia i zwrotu udziału oraz opis skutków jego niewniesienia, a także, jeśli przewidujecie możliwość posiadania więcej niż jednego udziału, górną granicę udziałów na członka;-prawa i obowiązki członków, tryb ich przyjmowania i wykluczania;-zasady organizacyjne (w tym: zwoływanie zgormadzeń, podejmowanie uchwał, tryb wyboru członków organów spółdzielni);-zasady podziału nadwyżek oraz pokrywania strat spółdzielni.

49


2. Jak założyć spółdzielnię pracy?

Należy pamiętać, że minimalna liczba założycieli spółdzielni to w przypadku osób fizycznych 10 osób, a osób prawnych – 3 osoby. W przypadku spółdzielni produkcji rolnej liczba założycieli – osób fizycznych to 5.

Po uchwaleniu statutu i podpisaniu go przez założycieli, muszą oni wybrać organy spółdzielni – zwykle w myśl statutu robi to walne zgromadzenie (najwyższy organ spółdzielni) lub komisja organizacyjna w składzie przynajmniej 3 osób. Walne zgromadzenie wybiera i powołuje zarząd oraz radę nadzorczą, przyjmuje sprawozdania roczne oraz absolutorium dla zarządu. Jego uchwały podejmowane są w drodze głosowania – każdy członek spółdzielni ma 1 głos, niezależnie od wysokości udziałów. Zarząd zaś reprezentuje spółdzielnię i zajmuje się prowadzeniem bieżących spraw spółdzielni. Rada nadzorcza jest wewnętrznym organem kontroli nad działalnością spółdzielni.

Następnie, spółdzielnia musi zostać zarejestrowana w KRS-ie. Z momentem uzyskania wpisu, zyskuje też osobowość prawną.

50


3. Kto może być członkiem spółdzielni pracy?

Członkiem spółdzielni może być każda osoba fizyczna o pełnej zdolności do czynności prawnych, spełniająca wymagania określone w statucie. Dodatkowo, w statucie możecie umieścić zapis o dopuszczeniu do członkowstwa osób o ograniczonej lub braku zdolności do czynności prawnych, jednak takie osoby nie mogą zasiadać w organach spółdzielni. Członkami spółdzielni mogą być także osoby prawne (pod warunkiem, że statut tego nie zakazuje).

By zostać członkiem spółdzielni, dana osoba musi złożyć pisemną deklarację, w której umieści swoje imię i nazwisko (lub nazwę w przypadku osób prawnych), miejsce zamieszkania, ilość zadeklarownych udziałów i wszystkie inne dane przewidziane przez statut spółki. W deklaracji powinna podać także dalsze udziały oraz ewentualne osoby, którym spółdzielnia powinna wypłacić udziały po jej śmierci.

Członkowie wnoszą udziały, które łącznie tworzą kapitał założycielski.

51

Wskazówka:Po raz kolejny zwracamy uwagę na istotność statutu. Źle napisany statut to źle działająca organizacja. Spędź wystarczająco dużo czasu nad projektem!

Wskazówka:Po raz kolejny zwracamy uwagę na istotność statutu. Źle napisany statut to źle działająca organizacja. Spędź wystarczająco dużo czasu nad projektem!


3. Kto może być członkiem spółdzielni pracy?

Założyciele spółdzielni stają się jej członkami w momencie uzyskania wpisu do KRS-u. Osoby, które dołączają do niej później, muszą być przyjęte przez spółdzielnię. I znów mamy dowód na to, jak ważny jest statut, bo to w nim należy przewidzieć organ spółdzielni właściwy do przyjmowania członków. Powinien także określać tryb ich przyjmowania, odmawiania przyjęcia i tryb odwoławczy.

Członkowie spółdzielni mają równe prawa. Mogą m.in. brać udział w walnych zgromadzeniach, zasiadać w organach spółdzielni, mieć wgląd do dokumentów spółdzielni (niekiedy organ spółdzielni może odmówić tego prawa w celu ochrony osób trzecich) oraz uzyskiwać swoją część nadwyżki bilansowej.

Pamiętaj również o tym, że spółdzielnia i członek spółdzielni muszą pozostawać w stosunku pracy, czyli członkowie muszą być zatrudnieni na umowę o pracę (chyba że statut przewiduje w jakiś części inaczej). Otrzymuje także wynagrodzenie w wysokości wynagrodzenia bieżącego i części nadwyżki bilansowej (tak jak opisuje to statut).

52


4. Czy spółdzielnia pracy może prowadzić działalność gospodarczą?

Tak, w interesie swoich członków spółdzielnia może prowadzić nieograniczoną działalność gospodarczą. Ważne jest też to, że majątek spółdzielni jest prywatną własnością jej członków, a zysk podlega podziałowi na podstawie uchwały walnego zgromadzenia. Jednak co najmniej 5% nadwyżki przeznacza się na fundusz zasobowy, jeżeli fundusz ten nie osiąga wysokości wniesionych udziałów obowiązkowych.

Spółdzielnia pracy może też tworzyć fundacje, spółki, tworzyć i przystępować do spółdzielni osób prawnych i innych spółdzielni pracy oraz związków spółdzielczych. Może również jako członek wspierający przystępować do związków (federacji) organizacji pozarządowych. Spółdzielnie mogą zakładać związki rewizyjne lub związki gospodarcze oraz przystępować do takich związków.

53

Wskazówka:Pamiętaj jednak, że spółdzielnie pracy nie mogą prowadzić działalności pożytku publicznego. Tym samym nie mogą brać udziału w otwartych konkursach ofert ani korzystać z pracy wolontariuszy.

Wskazówka:Pamiętaj jednak, że spółdzielnie pracy nie mogą prowadzić działalności pożytku publicznego. Tym samym nie mogą brać udziału w otwartych konkursach ofert ani korzystać z pracy wolontariuszy.


5. Jakie obowiązki sprawozdawcze ma spółdzielnia pracy?

Spółdzielnia pracy zobowiązana jest do prowadzenia pełnej księgowości, tak jak każdy inny przedsiębiorca.

Każda spółdzielnia obowiązana jest przynajmniej raz na 3 lata, a w okresie pozostawania w stanie likwidacji corocznie, poddać się lustracyjnemu badaniu legalności gospodarności i rzetelności działania. Lustracja obejmuje okres od poprzedniej lustracji. Lustrację przeprowadzają właściwe związki rewizyjne w spółdzielniach w nich zrzeszonych. Spółdzielnie niezrzeszone zlecają odpłatne przeprowadzenie lustracji wybranemu związkowi rewizyjnemu lub Krajowej Radzie Spółdzielczej.

54


1. Czym jest spółdzielnia socjalna?

Spółdzielnia socjalna jest pierwszą w Polsce formą prawną, którą ustawa wprost określiła jako przedsiębiorstwo społeczne. Charakteryzują ją:•łączenie w swojej działalności funkcji społecznych i ekonomicznych;•zakaz dystrybucji zysku;•zasada demokratycznego zarządzania – spółdzielnia jest stowarzyszeniem ludzi, nie kapitału;•podejmowanie ryzyka ekonomicznego;•wysoki stopień autonomii.

Spółdzielnia socjalna jest przedsiębiorstwem, którego majątek jest prywatną własnością członków. Trzeba pamiętać, że jest to zrzeszenie osób, a nie kapitału, stąd zasada „jeden członek – jeden głos”, a każdy członek ma prawo udziału w zarządzaniu poprzez wybrane demokratycznie organy.

55

FORMA 5: SPÓŁDZIELNIA SOCJALNA (1/10)

1. Czym jest spółdzielnia socjalna?

Przedmiotem działalności spółdzielni socjalnej jest prowadzenie wspólnego przedsiębiorstwa w oparciu o osobistą pracę członków. Może ona działać na rzecz:•społecznej reintegracji jej członków, czyli odbudowanie i podtrzymanie umiejętności uczestniczenia w życiu społeczności lokalnej i pełnienia ról społecznych w miejscu pracy, zamieszkania lub pobytu,•zawodowej reintegracji jej członków, czyli odbudowanie i podtrzymanie zdolności do samodzielnego świadczenia pracy na rynku pracy.

Działania te nie są wykonywane w ramach prowadzonej przez spółdzielnię działalności gospodarczej.

Spółdzielnia socjalna może prowadzić działalność społeczną i oświatowo-kulturalną na rzecz swoich członków oraz ich środowiska lokalnego, a także działalność społecznie użyteczną w sferze zadań publicznych – nie jest to wówczas działalność gospodarcza i może być prowadzona jako statutowa działalność odpłatna. Ustawa tak samo podchodzi do statutowej działalności w części obejmującej zakres społecznej i zawodowej reintegracji.

56

Wskazówka: Spółdzielnie nie mogą otrzymać statusu organizacji pożytku publicznego i korzystać z 1% podatku przekazywanego przez podatników.

Wskazówka: Spółdzielnie nie mogą otrzymać statusu organizacji pożytku publicznego i korzystać z 1% podatku przekazywanego przez podatników.


2. Kto może założyć spółdzielnię socjalną?

Reguluje to art. 4 ustawy o spółdzielniach socjalnych:•osoby bezrobotne w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy,•osoby, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 1-4, 6, 7 ustawy z 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym, czyli:-bezdomni realizujący indywidualny program wychodzenia z bezdomności, w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej,-uzależnieni od alkoholu, po zakończeniu programu psychoterapii w zakładzie lecznictwa odwykowego,-uzależnieni od narkotyków lub innych środków odurzających, po zakończeniu programu terapeutycznego w zakładzie opieki zdrowotnej,-chorzy psychicznie, w rozumieniu przepisów o ochronie zdrowia psychicznego,-zwalniani z zakładów karnych, mających trudności w integracji ze środowiskiem, w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej,-uchodźcy realizujący indywidualny program integracji, w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej, którzy podlegają wykluczeniu społecznemu i ze względu na swoją sytuację życiową nie są w stanie własnym staraniem zaspokoić swoich podstawowych potrzeb życiowych i znajdują się w sytuacji powodującej ubóstwo oraz uniemożliwiającej lub ograniczającej uczestnictwo w życiu zawodowym, społecznym i rodzinnym,-osoby niepełnosprawne w rozumieniu ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.

57


2. Kto może założyć spółdzielnię socjalną?

Spółdzielnię socjalną może założyć co najmniej 5 osób, nie więcej jednak niż 50. Ustawa dopuszcza jeden wyjątek w odniesieniu do spółdzielni socjalnych, które powstają w wyniku przekształcenia spółdzielni inwalidów w spółdzielnię socjalną. W takim przypadku nie ma ograniczenia liczby członków.

Co ważne, że każdy członek spółdzielni musi zostać zatrudniony na umowę o pracę.

58

Czy, nie spełniając wymienionych warunków, można zostać członkiem spółdzielni?

Tak, jeśli dana osoba ma szczególne kwalifikacje, których nie posiadają pozostali członkowie spółdzielni. Istotne jest to, by liczba takich osób nie może być większa niż 50% ogólnej liczby członków spółdzielni. Jest to zapis bardzo restrykcyjny, a łamanie go nieprzerwanie przez okres 3 miesięcy, stanowi podstawę do postawienia spółdzielni w stan likwidacji. Członkostwo w spółdzielni socjalnej mogą nabyć także osoby prawne – organizacje pozarządowe w rozumieniu przepisów o działalności pożytku publicznego i wolontariacie oraz gminne osoby prawne, których statutowym zadaniem jest działanie na rzecz reintegracji społecznej i zawodowej mieszkańców gminy.

Czy, nie spełniając wymienionych warunków, można zostać członkiem spółdzielni?

Tak, jeśli dana osoba ma szczególne kwalifikacje, których nie posiadają pozostali członkowie spółdzielni. Istotne jest to, by liczba takich osób nie może być większa niż 50% ogólnej liczby członków spółdzielni. Jest to zapis bardzo restrykcyjny, a łamanie go nieprzerwanie przez okres 3 miesięcy, stanowi podstawę do postawienia spółdzielni w stan likwidacji. Członkostwo w spółdzielni socjalnej mogą nabyć także osoby prawne – organizacje pozarządowe w rozumieniu przepisów o działalności pożytku publicznego i wolontariacie oraz gminne osoby prawne, których statutowym zadaniem jest działanie na rzecz reintegracji społecznej i zawodowej mieszkańców gminy.


Wskazówka:

Jeśli spółdzielnię socjalną zakładają osoby prawne, musi być ich przynajmniej 2. Są one zobowiązane do zatrudnienia co najmniej 5 osób z grup osób wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem społecznym, w terminie 6 miesięcy od dnia wpisu spółdzielni socjalnej do KRS-u.

Osoby zatrudnione na tych zasadach po 12 miesiącach nieprzerwanego zatrudnienia w spółdzielni socjalnej, mają prawo do uzyskania członkostwa w spółdzielni socjalnej.

Wskazówka:

Jeśli spółdzielnię socjalną zakładają osoby prawne, musi być ich przynajmniej 2. Są one zobowiązane do zatrudnienia co najmniej 5 osób z grup osób wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem społecznym, w terminie 6 miesięcy od dnia wpisu spółdzielni socjalnej do KRS-u.

Osoby zatrudnione na tych zasadach po 12 miesiącach nieprzerwanego zatrudnienia w spółdzielni socjalnej, mają prawo do uzyskania członkostwa w spółdzielni socjalnej.

59


3. Kto może zarządzać spółdzielnię socjalną?

Najważniejszym organem spółdzielni (jej najwyższą władzą) jest walne zgromadzenie. Walne zgromadzenie powołuje zarząd, przyjmuje sprawozdania roczne oraz absolutorium dla zarządu. Uchwały walnego zgromadzenia podejmowane się w drodze głosowania.

Natomiast zarząd reprezentuje spółdzielnię i zajmuje się prowadzeniem jej bieżących spraw (w ramach statutowych kompetencji), w szczególności zarządza jej majątkiem, a członkowie zarządu podpisują w imieniu spółdzielni umowy.

60

Wskazówka: Jeśli spółdzielnia zrzesza więcej niż 15 osób, musi powołać radę nadzorczą. Rada nadzorcza jest wewnętrznym organem kontroli nad działalnością spółdzielni.

Wskazówka: Jeśli spółdzielnia zrzesza więcej niż 15 osób, musi powołać radę nadzorczą. Rada nadzorcza jest wewnętrznym organem kontroli nad działalnością spółdzielni.


4. Jak zarejestrować spółdzielnię socjalną?

Spółdzielnie socjalne rejestrują się w KRS-ie w oparciu o ustawowe procedury obowiązujące dla wszystkich spółdzielni. Spółdzielnie socjalne, które rejestrują się w rejestrze przedsiębiorstw, są zwolnione z opłaty za rejestrację w KRS-ie oraz za ogłoszenie wpisu do KRS-u w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

Musicie złożyć następujące dokumenty:

•wniosek o rejestrację spółdzielni, do którego należy dołączyć dokumenty poświadczające, iż każdy z członków założycieli jest uprawniony do zakładania spółdzielni socjalnej,

•dokumentację założycielskiego walnego zgromadzenia spółdzielni socjalnej, m.in. statut spółdzielni, uchwałę o przyjęciu statutu, listę obecności wraz z adresami członków-założycieli oraz oryginałami podpisów, uchwałę walnego zgromadzenia o powołaniu spółdzielni, uchwałę walnego zgromadzenia o powołaniu organów spółdzielni, protokół założycielskiego walnego zgromadzenia spółdzielni socjalnej.

61


Wskazówka:

Rejestracja w KRS-ie nie jest jednoznaczna z rozpoczęciem działalności gospodarczej. Spółdzielnia nie musi określić we wniosku do KRS-u terminu, w którym zamierza rozpocząć działalność, ale art. 115 ustawy Prawo Spółdzielcze z 16 września 1982 r. stwierdza, iż „Jeżeli spółdzielnia nie rozpoczęła działalności gospodarczej w ciągu roku od dnia jej zarejestrowania i nie posiada majątku, może ulec wykreśleniu z rejestru na wniosek związku rewizyjnego”. Oznacza to, że spółdzielnia ma rok na podjęcie działalności, potem zostaje wykreślona – bez przeprowadzania się postępowania likwidacyjnego.

Spółdzielnia socjalna ma także przywileje takiej jak zwolnienia podatkowe, zatrudnienia wspierane czy dotacje – zorientuj się, jakie masz prawa!

Wskazówka:

Rejestracja w KRS-ie nie jest jednoznaczna z rozpoczęciem działalności gospodarczej. Spółdzielnia nie musi określić we wniosku do KRS-u terminu, w którym zamierza rozpocząć działalność, ale art. 115 ustawy Prawo Spółdzielcze z 16 września 1982 r. stwierdza, iż „Jeżeli spółdzielnia nie rozpoczęła działalności gospodarczej w ciągu roku od dnia jej zarejestrowania i nie posiada majątku, może ulec wykreśleniu z rejestru na wniosek związku rewizyjnego”. Oznacza to, że spółdzielnia ma rok na podjęcie działalności, potem zostaje wykreślona – bez przeprowadzania się postępowania likwidacyjnego.

Spółdzielnia socjalna ma także przywileje takiej jak zwolnienia podatkowe, zatrudnienia wspierane czy dotacje – zorientuj się, jakie masz prawa!

62


5. Czy spółdzielnia socjalna może prowadzić działalność gospodarczą?

Tak, ponieważ przedmiotem działalności spółdzielni socjalnej jest przede wszystkim prowadzenie wspólnego przedsiębiorstwa w oparciu o osobistą pracę członków. Spółdzielnia może także tworzyć fundacje, spółki, tworzyć i przystępować do spółdzielni osób prawnych i spółdzielni pracy oraz związków spółdzielczych. Może również jako członek wspierający przystępować do związków (federacji) organizacji pozarządowych.

Pamiętaj, że majątek spółdzielni pozostaje własnością jej członków. Ustawa wskazuje, na jakie cele może być przeznaczona nadwyżka bilansowa:

•zwiększenie funduszu zasobowego – co najmniej 40%;

•cele społecznej i zawodowej reintegracji członków spółdzielni, działalność społeczną i oświatowo-kulturalną oraz działalność społecznie użyteczną – co najmniej 40 %;

•pozostałe środki – na fundusz inwestycyjny).

63

Wskazówka:Nadwyżka bilansowa nie może podlegać podziałowi pomiędzy członków spółdzielni socjalnej, w szczególności nie może być przeznaczona na zwiększenie funduszu udziałowego czy oprocentowanie udziałów.

Wskazówka:Nadwyżka bilansowa nie może podlegać podziałowi pomiędzy członków spółdzielni socjalnej, w szczególności nie może być przeznaczona na zwiększenie funduszu udziałowego czy oprocentowanie udziałów.


6. Jakie obowiązki sprawozdawcze ma spółdzielnia socjalna?

Każda spółdzielnia obowiązana jest przynajmniej raz na 3 lata, a w okresie pozostawania w stanie likwidacji corocznie, poddać się lustracyjnemu badaniu legalności gospodarności i rzetelności całości jej działania. Lustracja obejmuje okres od poprzedniej lustracji. Lustrację przeprowadzają właściwe związki rewizyjne w spółdzielniach w nich zrzeszonych. Spółdzielnie niezrzeszone zlecają odpłatne przeprowadzenie lustracji wybranemu związkowi rewizyjnemu lub Krajowej Radzie Spółdzielczej.

Nowelizacja ustawy o rachunkowości z 2009 r. wprowadziła możliwość prowadzenia uproszczonej księgowości w spółdzielniach socjalnych, o ile przychody za poprzedni rok podatkowy nie przekroczyły kwoty 1,2 mln euro. Jednak nie stworzono w tej sprawie przepisów wykonawczych. Stąd większość spółdzielni wybiera jednak prowadzenie księgowości pełnej.

Obejrzyj film: http://www.youtube.com/watch?v=CRtS8SoiW0s

64


1. Czym jest spółdzielnia osób prawnych?

Spółdzielnia osób prawnych to forma spółdzielni zrzeszająca osoby prawne np. organizacje pozarządowe lub inne spółdzielnie. Do jej założenia wymagane jest współdziałanie co najmniej 3 osób prawnych.

Spółdzielnia osób prawnych ma osobowość prawną.

65

Wskazówka: Pamiętaj, że spółdzielnia osób prawnych to nie to samo, co spółdzielnia socjalna założona przez osoby prawne. Do utworzenia tego drugiego podmiotu wystarczą 2 osoby prawne!

Wskazówka: Pamiętaj, że spółdzielnia osób prawnych to nie to samo, co spółdzielnia socjalna założona przez osoby prawne. Do utworzenia tego drugiego podmiotu wystarczą 2 osoby prawne!

FORMA 6: SPÓŁDZIELNIA OSÓB PRAWNYCH (1/6)

2. Jak założyć spółdzielnię osób prawnych?

Spółdzielnie socjalne rejestrują się w KRS-ie w oparciu o ustawowe procedury obowiązujące dla wszystkich spółdzielni. Należy złożyć następujące dokumenty:

•wniosek o rejestrację spółdzielni, do którego należy dołączyć dokumenty poświadczające, iż każdy z członków założycieli jest uprawniony do zakładania spółdzielni socjalnej,

•dokumentację założycielskiego walnego zgromadzenia spółdzielni socjalnej, m.in. statut spółdzielni, uchwałę o przyjęciu statutu, listę obecności wraz z adresami członków-założycieli oraz oryginałami podpisów, uchwałę o powołaniu spółdzielni, uchwałę o powołaniu organów spółdzielni, protokół założycielskiego walnego zgromadzenia spółdzielni socjalnej.

66

Wskazówka: Najważniejszym dokumentem wewnętrznym spółdzielni jest jej statut. Oprócz spraw podstawowych, takich jak struktura, prawa i obowiązki członków w statucie możesz wskazać m.in. przedmiot działalności, wysokość wpisowego, wysokość i ilość udziałów oraz zasady pokrywania strat.

Wskazówka: Najważniejszym dokumentem wewnętrznym spółdzielni jest jej statut. Oprócz spraw podstawowych, takich jak struktura, prawa i obowiązki członków w statucie możesz wskazać m.in. przedmiot działalności, wysokość wpisowego, wysokość i ilość udziałów oraz zasady pokrywania strat.


3. Kto może zarządzać spółdzielnią osób prawnych?

Strukturę spółdzielni osób prawnych tworzą: walne zgromadzenie, rada nadzorcza i zarząd.

Najważniejszym organem spółdzielni (jej najwyższą władzą) jest walne zgromadzenie. Walne zgromadzenie wybiera i powołuję zarząd oraz radę nadzorczą, przyjmuje sprawozdania roczne oraz udziela absolutorium dla zarządu. Uchwały walnego zgromadzenia podejmowane się w drodze głosowania i obowiązuje zasada, że każdy członek spółdzielni ma jeden głos, niezależnie od wysokości udziałów.

Natomiast zarząd reprezentuje spółdzielnię i zajmuje się prowadzeniem bieżących spraw spółdzielni (w ramach przyznanych mu w statucie kompetencji), w szczególności zarządza jej majątkiem, a członkowie zarządu podpisują w imieniu spółdzielni umowy.

67


4. Czy spółdzielnia osób prawnych może prowadzić działalność gospodarczą?

Spółdzielnie osób prawnych mogą prowadzić nieograniczoną działalność gospodarczą. Mogą także tworzyć fundacje, spółki, tworzyć i przystępować do spółdzielni osób prawnych oraz związków spółdzielczych. Spółdzielnie mogą zakładać związki rewizyjne lub związki gospodarcze oraz przystępować do takich związków. Mogą również jako członek wspierający przystępować do związków (federacji) organizacji pozarządowych.

Majątek spółdzielni jest prywatną własnością jej członków, a zysk może być podzielony między członków na zasadach określonych w statucie.

68

Wskazówka: Spółdzielnie osób prawnych nie mogą brać udziału w otwartych konkursach ofert ani korzystać z pracy wolontariuszy.

Wskazówka: Spółdzielnie osób prawnych nie mogą brać udziału w otwartych konkursach ofert ani korzystać z pracy wolontariuszy.


Wskazówka:

Członkowie spółdzielni uczestniczą w pokrywaniu ewentualnych strat do wysokości udziałów i nie odpowiadają osobiście za zobowiązania spółdzielni. Jak w przypadku wszystkich osób prawnych obowiązuje zasada, że osoba prawna odpowiada za swoje zobowiązania. Przepisy mogą wprowadzać wyjątki, z których wymienić można osobistą odpowiedzialność członków zarządu za zaległości podatkowe i składki z tytułu ubezpieczeń społecznych.

Pamiętaj, że Ustawa Prawo spółdzielcze wprowadza zaostrzoną odpowiedzialność! Kto tworząc spółdzielnię lub będąc członkiem zarządu zarazi spółdzielnię na straty, podlega odpowiedzialności karnej oraz cywilnej. Dodatkowo, na członkach zarządu lub likwidatorze spółdzielnie spoczywa obowiązek złożenia do sądu wniosku o upadłość spółdzielni w przypadku, gdy jej zobowiązania lub długi przewyższają wartość majątku.

Wskazówka:

Członkowie spółdzielni uczestniczą w pokrywaniu ewentualnych strat do wysokości udziałów i nie odpowiadają osobiście za zobowiązania spółdzielni. Jak w przypadku wszystkich osób prawnych obowiązuje zasada, że osoba prawna odpowiada za swoje zobowiązania. Przepisy mogą wprowadzać wyjątki, z których wymienić można osobistą odpowiedzialność członków zarządu za zaległości podatkowe i składki z tytułu ubezpieczeń społecznych.

Pamiętaj, że Ustawa Prawo spółdzielcze wprowadza zaostrzoną odpowiedzialność! Kto tworząc spółdzielnię lub będąc członkiem zarządu zarazi spółdzielnię na straty, podlega odpowiedzialności karnej oraz cywilnej. Dodatkowo, na członkach zarządu lub likwidatorze spółdzielnie spoczywa obowiązek złożenia do sądu wniosku o upadłość spółdzielni w przypadku, gdy jej zobowiązania lub długi przewyższają wartość majątku.

69


5. Jakie obowiązki sprawozdawcze ma spółdzielnia osób prawnych?

Każda spółdzielnia zobowiązana jest przynajmniej raz na 3 lata, a w okresie pozostawania w stanie likwidacji corocznie, poddać się lustracyjnemu badaniu legalności gospodarności i rzetelności całości jej działania. Lustracja obejmuje okres od poprzedniej lustracji. Lustrację przeprowadzają właściwe związki rewizyjne w spółdzielniach w nich zrzeszonych. Spółdzielnie niezrzeszone zlecają odpłatne przeprowadzenie lustracji wybranemu związkowi rewizyjnemu lub Krajowej Radzie Spółdzielczej.

Spółdzielnia osób prawnych zobowiązana jest do prowadzenia pełnej księgowości, tak jak każdy inny przedsiębiorca.

70


1. Co to jest Centrum Integracji Społecznej (CIS)?

Celem działalności Centrum Integracji Społecznej jest reintegracja społeczno-zawodowa. CIS to podmiot, który ma charakter edukacyjny, a jednym z elementów edukacji może być praca uczestników w ramach działalności handlowej, usługowej lub wytwórczej. Ustawa o zatrudnieniu socjalnym mówi: taka działalność nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

Działalność CIS-ów obejmuje działania mające na celu zdobycie lub podwyższenie kwalifikacji zawodowych oraz indywidualne programy zatrudnienia socjalnego. Ogólnie chodzi o reintegrację!

CIS adresuje swoje działania do osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, w tym: bezdomnych, uzależnionych od alkoholu i narkotyków lub innych środków odurzających, chorych psychicznie, osób zwalnianych z zakładów karnych, uchodźców czy osób niepełnosprawnych (w rozumieniu odpowiednich przepisów).

71

FORMA 7: CENTRUM INTEGRACJI SPOŁECZNEJ – CIS (1/4)

2. Jak założyć Centrum Integracji Społecznej (CIS)?

Musisz pamiętać, że zakres działalności CIS-u powinien być dostosowany do lokalnych potrzeb. CIS nie ma osobowości prawnej i funkcjonuje jako jednostka wyodrębniona w instytucji lub organizacji, która je utworzyła. CIS mogą utworzyć: starosta, wójt, prezydent albo burmistrz miasta lub organizacja pozarządowa. Do wojewody należy złożyć wniosek, który w drodze decyzji administracyjnej nadaje jednostce status na 5 lat. Wniosek można składać 2 razy do roku: od 1.04 do 30.04 lub od 1.09 do 30.09.

Instytucja, która CIS utworzyła podpisuje umowy i odpowiada za jego zobowiązania. Do prowadzenia spraw CIS-u zarząd organizacji prowadzącej może wyznaczyć osobę, której przekaże odpowiednie pełnomocnictwa.

72

Wskazówka: Przed utworzeniem Centrum skonsultuj się z Powiatowym Urzędem Pracy, Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej i samorządem – oni mogą pomóc Ci właściwie określić ofertę wsparcia Centrum.

Wskazówka: Przed utworzeniem Centrum skonsultuj się z Powiatowym Urzędem Pracy, Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej i samorządem – oni mogą pomóc Ci właściwie określić ofertę wsparcia Centrum.


2. Jak założyć Centrum Integracji Społecznej (CIS)?

Wniosek powinien zawierać:•nazwę instytucji tworzącej Centrum;•informację o siedzibie Centrum i przewidywany termin rozpoczęcia działalności;•przewidywaną liczbę uczestników i ich specyfikacja;•planowany rodzaj działalności wytwórczej, handlowej lub usługowej;•program prac prowadzonych w ramach reintegracji zawodowej i społecznej;•przewidywaną liczbę pracowników oraz ich kwalifikacje, a także planowane rodzaje umów o pracę wymiar czasu pracy pracowników;•dane o organizacji i systemie zajęć w Centrum, a także zakładanych efektach działania;•szacunkowy roczny preliminarz ogólnych kosztów działalności;•dane o wysokości zasobów własnych instytucji tworzącej;•projekt regulaminu Centrum.

73


3. Co jeszcze jest ważne?

•Między CIS-em a uczestnikami zajęć nie ma stosunku pracy.

•Uczestnicy CIS mają status osób bezrobotnych, a od CIS-u otrzymują świadczenie integracyjne w wysokości zasiłku dla bezrobotnych.

•O sfinansowanie etapu tworzenia CIS jego organizator może ubiegać się między innymi u marszałka województwa.

•Późniejszą działalność CIS-u finansować można między innymi ze środków własnych gminy, środków z Unii Europejskiej oraz dochodów z działalności wytwórczej, handlowej lub usługowej CIS.

•Jeśli podmiotem prowadzącym CIS jest organizacja pozarządowa, jest ona zobowiązana do prowadzenia pełnej księgowości i rachunkowego wyodrębnienia działalności CIS w stopniu pozwalającym na określenie przychodów i kosztów z nią związanych.

74


1. Czym jest Zakład Aktywności Zawodowej (ZAZ)?

Zakład Aktywności Zawodowej to rozwiązanie dostępne tylko dla organizacji pracujących z osobami niepełnosprawnymi, w szczególności osobami z orzeczonym znacznym stopniem niepełnosprawności. Działa on w celach rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych.

Tego typu jednostkę mogą zakładać także fundacje i stowarzyszenia ZAZ nie ma osobowości prawnej i funkcjonuje jako jednostka wyodrębniona w instytucji lub organizacji, która ZAZ utworzyła.

75

FORMA 8: ZAKŁAD AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ – ZAZ (1/6)

2. Kto może założyć Zakład Aktywności Zawodowej (ZAZ)?

ZAZ może założyć powiat, gmina, a także fundacja, stowarzyszenie oraz inna organizacja społeczna, która za cele statutowe stawia sobie rehabilitację zawodową i społeczną osób niepełnosprawnych.

Te organizacje mogą zdobyć status Zakładu Aktywności Zawodowej, dla uprzednio wyodrębnionej organizacyjnie i finansowo jednostki, muszą jednak spełnić pewne warunki:

•wyodrębniona z organizacji jednostka musi posiadać odpowiedni wskaźnik (co najmniej 70%) osób niepełnosprawnych o znacznym stopniu niepełnosprawności;

•musi przeznaczać uzyskane dochody na zakładowy fundusz aktywności;

•obiekty użytkowane przez zakład pracy odpowiadają przepisom BHP i uwzględniają potrzeby osób niepełnosprawnych;

•musi uzyskać zgodę starosty na utworzenie ZAZ-u.

Po spełnieniu warunków decyzję o przyznaniu statusu ZAZ-u wydaje wojewoda.

76


3. Jak założyć Zakład Aktywności Zawodowej (ZAZ)?

Uzyskanie zgody od wojewody to pierwszy krok. Następnie trzeba złożyć we właściwej dla siebie jednostce organizacyjnej samorządu województwa wniosek o dofinansowanie ze środków PFRON-u kosztów poniesionych na utworzenie i prowadzenie zakładu.

Po zaakceptowaniu wniosku przez starostę, organizacja podpisuje umowę , w której określa się m.in. wysokość środków PFRON-u. Do ostatecznego założenie ZAZ –u pozostaje jeszcze uzyskanie zaświadczenia o spełnianiu odpowiednich wymogów jako zakład pracy od Państwowej Inspekcji Pracy. Wtedy wojewoda może nadać formalny status ZAZ – u.

77

Wskazówka: Ważne jest tworzenie sieci wsparcia dla powstającego zakładu. Nawiązuj kontakty, buduj współpracę z lokalnymi partnerami – wszystko to zaowocuje, kiedy już ZAZ będzie działał. Pamiętaj, że procedura zakładania ZAZ-u może potrwać około dwóch lat.

Wskazówka: Ważne jest tworzenie sieci wsparcia dla powstającego zakładu. Nawiązuj kontakty, buduj współpracę z lokalnymi partnerami – wszystko to zaowocuje, kiedy już ZAZ będzie działał. Pamiętaj, że procedura zakładania ZAZ-u może potrwać około dwóch lat.


3. Jak założyć Zakład Aktywności Zawodowej (ZAZ)?

• PFRON może sfinansować nie tylko koszty utworzenia ZAZ, ale także jego prowadzenia (z wyłączeniem kosztów działalności gospodarczej), w szczególności działalność rehabilitacyjną, jak również wynagrodzenia dla pracowników (do wysokości 130% wynagrodzenia minimalnego).

• Przepisy nakładają na organizatora ZAZ obowiązek podpisania z pracownikami umów o pracę.

78

Wskazówka: Zbieraj fundusze! Niestety, koszty poniesione przed podpisaniem umowy o utworzenie ZAZ (często już na tym etapie konieczne jest poniesienie znaczących wydatków, np. na adaptację pomieszczeń i obiektów) nie zostaną zwrócone ani uwzględnione jako wkład własny.

Wskazówka: Zbieraj fundusze! Niestety, koszty poniesione przed podpisaniem umowy o utworzenie ZAZ (często już na tym etapie konieczne jest poniesienie znaczących wydatków, np. na adaptację pomieszczeń i obiektów) nie zostaną zwrócone ani uwzględnione jako wkład własny.


4. Na co można przeznaczyć dochody pochodzące z działalności Zakładu Aktywności Zawodowej (ZAZ)?

Dochody z działalności gospodarczej oraz zwolnień podatkowych ZAZ muszą być przeznaczone w całości na zakładowy fundusz aktywności. Można z niego finansować m.in.: usprawnienie i dodatkowe oprzyrządowanie stanowisk pracy, wspomagające samodzielne funkcjonowanie osób niepełnosprawnych w zakładzie pracy, zakup sprzętu i wyposażenia, dokształcanie, przekwalifikowanie i szkolenie osób niepełnosprawnych, rekreację i uczestnictwo osób niepełnosprawnych w życiu kulturalnym, pomoc w zaspokajaniu innych potrzeb socjalnych i związanych z rehabilitacją społeczną zatrudnionych osób niepełnosprawnych. Środki funduszu aktywności przeznaczone na poprawę warunków pracy nie mogą przekraczać 30% rocznych wpływów tego funduszu.

79

Wskazówka:Dochodów organizacja prowadząca nie może przeznaczyć na bieżące koszty prowadzenia i realizację swojej działalności statutowej.

Wskazówka:Dochodów organizacja prowadząca nie może przeznaczyć na bieżące koszty prowadzenia i realizację swojej działalności statutowej.


4. Na co można przeznaczyć dochody pochodzące z działalności Zakładu Aktywności Zawodowej (ZAZ)?

Organizacja prowadząca ZAZ jest zwolniona z podatków w zakresie działalności ZAZ-u, z tym że:

•z podatków od nieruchomości, rolnego i leśnego – na zasadach określonych w przepisach odrębnych,

•z podatku od czynności cywilnoprawnych – jeżeli czynność przez niego dokonana pozostaje w bezpośrednim związku z prowadzeniem zakładu.

Zwolnienie nie obejmuje: podatku od gier, podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, cła, podatków dochodowych, podatku od środków transportu.

Organizacja prowadząca ZAZ jest zwolniona z podatków w zakresie działalności ZAZ-u, z wyjątkiem opłaty skarbowej i opłat o charakterze sankcyjnym. Prowadzący ZAZ przekazuje środki uzyskane z tytułu powyższych zwolnień na: PFRON – w wysokości 10% oraz na zakładowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych – w wysokości 90%.

Organizacja pozarządowa prowadząca ZAZ jest zobowiązana do prowadzenia odrębnej i pełnej ewidencji księgowej dla działalności zakładu.

80


1. Czym jest Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej (NZOZ)?

Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej (NZOZ) to organizacyjnie wyodrębniony zespół osób i środków majątkowych utworzony w celu zapewniania świadczeń zdrowotnych i promocji zdrowia. Świadczeniem zdrowotnym są działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia oraz inne działania medyczne, wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych.

NZOZ nie jest samodzielną formą prawną. Nie ma osobowości prawnej i funkcjonuje jako jednostka wyodrębniona w instytucji lub organizacji, która go utworzyła. Zatem to instytucja lub organizacja prowadząca NZOZ odpowiada za jego zobowiązania.

NZOZ może być utworzony m.in. przez fundację, stowarzyszenie, kościół, związek wyznaniowy lub spółkę. Strukturę i zasady działania zakładu opieki zdrowotnej, jego cele i działania oraz zakres udzielanych świadczeń medycznych określa statut.

81

FORMA 9: NIEPUBLICZNY ZAKŁAD OPIEKI ZDROWOTNEJ – NZOZ (1/3)

2. Jak założyć Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej (NZOZ)?

Etapy tworzenia NZOZ-u są następujące:

•Wybór formy prawnej prowadzenia NZOZ-u – działalność indywidualna czy spółka.

•Zarejestrowanie działalności gospodarczej.

•Uzyskanie numerów REGON i NIP dla NZOZ-u.

•Zapewnienie infrastruktury: pomieszczeń i urządzeń.

•Wystąpienie do SANEPID-u o potwierdzenie spełnienia wymagań.

•Wydanie uchwały o utworzeniu NZOZ-u i nadanie mu statutu.

•Dobór personelu i powołanie kierownika.

•Zarejestrowanie NZOZ-u w rejestrze zakładów opieki zdrowotnej u wojewody.

82


3. Co jest ważne?

NZOZ musi spełniać ściśle określone wymagania dotyczące wykorzystywanego na ten cel obiektu i pomieszczeń, a świadczenia medyczne mogą być udzielane wyłącznie przez osoby z uprawnieniami medycznymi. Zakład może rozpocząć działalność po wpisaniu do rejestru zakładów opieki zdrowotnej prowadzonego przez wojewodę.

Jeśli NZOZ jest prowadzony przez organizację pozarządową, a udzielane świadczenia medyczne są bezpłatne, będzie to stanowiło część działalności statutowej nieodpłatnej. Natomiast, jeśli pacjenci będą ponosić opłaty za usługi, będzie to odpłatna działalność pożytku publicznego lub działalność gospodarcza.

W przypadku prowadzenia NZOZ-u jako działalności gospodarczej, wypracowany zysk i możliwość rozporządzania nim będzie uregulowana przepisami właściwymi dla organizacji prowadzącej. Organizacja pozarządowa jest także zobowiązana do prowadzenia pełnej księgowości i rachunkowego wyodrębnienia działalności NZOZ-u.

83


A może...

Przedsiębiorstwa społeczne, w celu pełniejszego osiągnięcia założonych celów społecznych, często „miksują” kilka form prawnych, tworząc swoiste konsorcja.

Dzięki temu mogą działać wszechstronniej i efektywniej.

84

Przykład: Tak było w przypadku Stowarzyszenia Pomocy Wzajemnej „Być Razem”. Jego członkowie chcieli działać i pomagać przez znalezienie pracy osobom bezrobotnym i bezdomnym, dzięki czemu mogli oni wrócić do normalnego, godnego życia. Założyli więc Fundację Rozwoju Przedsiębiorczości Społecznej „Być Razem”, która uruchomiła przedsiębiorstwo społeczne, w ramach któego osoby zagrożone wykluczeniem znalazły zatrudnienie.

Przykład: Tak było w przypadku Stowarzyszenia Pomocy Wzajemnej „Być Razem”. Jego członkowie chcieli działać i pomagać przez znalezienie pracy osobom bezrobotnym i bezdomnym, dzięki czemu mogli oni wrócić do normalnego, godnego życia. Założyli więc Fundację Rozwoju Przedsiębiorczości Społecznej „Być Razem”, która uruchomiła przedsiębiorstwo społeczne, w ramach któego osoby zagrożone wykluczeniem znalazły zatrudnienie.

Podsumujmy... #1 Cele

85Źródło: www.ekonomiaspoleczna.pl

Podsumujmy... #2 Działalność gospodarcza


Ważne! Istnieją pośrednie ograniczenia w rodzajach działalności gospodarczej podmiotów mających status organizacji pożytku publicznego – jeśli Twoja organizacja ma taki status, sprawdź, na co musisz zwrócić uwagę!

Podsumujmy... #3 Wykorzystanie zysku z działalności


Podsumujmy... #4 Zarządzanie


Podsumujmy... #5 Finanse


Pamiętaj!

90

Zysk społeczny w przypadku przedsiębiorstw społecznych zawsze powinien górować nad zyskiem ekonomicznym.

Zysk ekonomiczny zaś zawsze powinien służyć realizacji celów statutowych. Działaj transparentnie: publikuj sprawozdania finansowe, przeprowadzaj audyty, informuj o swoich działaniach.

Zysk społeczny w przypadku przedsiębiorstw społecznych zawsze powinien górować nad zyskiem ekonomicznym.

Zysk ekonomiczny zaś zawsze powinien służyć realizacji celów statutowych. Działaj transparentnie: publikuj sprawozdania finansowe, przeprowadzaj audyty, informuj o swoich działaniach.

Chcesz wiedzieć więcej – przeczytaj:

91

Ustawa z 7 kwietnia 1989 Prawo o stowarzyszeniach

Ustawa z 6 kwietnia 1984 o fundacjach

Ustawa z 24 kwietnia 2003 o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (nowelizacja w styczniu 2010)

Ustawa z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze, Dz.U. 1982 Nr 30 poz. 210, z późn. zmianami.

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych, Dz.U. 2006.94.651, z późn. zmianami.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 kwietnia 2012 r. w sprawie przyznawania środków na podjęcie działalności na zasadach określonych dla spółdzielni socjalnych, Dz.U. 2012 nr 0 poz. 456.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 3 sierpnia 2007 r. w sprawie określenia wzorów zaświadczeń dołączanych do wniosku o wpis spółdzielni socjalnej do Krajowego Rejestru Sądowego, Dz.U. 2007 nr 149 poz. 1051.

Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym, Dz.U. 2003.122.1143, z późniejszymi zmianami.

Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 r., Dz.U. 2004.99.1001, z późniejszymi zmianami.

Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego, Dz.U. 1994, Nr 111, poz. 535, z późniejszymi zmianami.

Ustawa z 7 kwietnia 1989 Prawo o stowarzyszeniach

Ustawa z 6 kwietnia 1984 o fundacjach

Ustawa z 24 kwietnia 2003 o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (nowelizacja w styczniu 2010)

Ustawa z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze, Dz.U. 1982 Nr 30 poz. 210, z późn. zmianami.

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych, Dz.U. 2006.94.651, z późn. zmianami.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 kwietnia 2012 r. w sprawie przyznawania środków na podjęcie działalności na zasadach określonych dla spółdzielni socjalnych, Dz.U. 2012 nr 0 poz. 456.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 3 sierpnia 2007 r. w sprawie określenia wzorów zaświadczeń dołączanych do wniosku o wpis spółdzielni socjalnej do Krajowego Rejestru Sądowego, Dz.U. 2007 nr 149 poz. 1051.

Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym, Dz.U. 2003.122.1143, z późniejszymi zmianami.

Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 r., Dz.U. 2004.99.1001, z późniejszymi zmianami.

Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego, Dz.U. 1994, Nr 111, poz. 535, z późniejszymi zmianami.

Chcesz wiedzieć więcej – przeczytaj:

92

Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, Dz.U. 1997, Nr 123, poz. 776, z późniejszymi zmianami.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 lipca 2012 r. w sprawie zakładów aktywności zawodowej, Dz.U. 2012 nr 0 poz. 850

Ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 r., Dz.U. 2004, nr 64, poz. 593, z poźn. zmianami

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 19 lutego 2009 r. w sprawie gospodarki społecznej (2008/2250(INI))

Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, Dz.U. 1997, Nr 123, poz. 776, z późniejszymi zmianami.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 lipca 2012 r. w sprawie zakładów aktywności zawodowej, Dz.U. 2012 nr 0 poz. 850

Ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 r., Dz.U. 2004, nr 64, poz. 593, z poźn. zmianami

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 19 lutego 2009 r. w sprawie gospodarki społecznej (2008/2250(INI))

Zajrzyj też koniecznie na:www.ngo.pl

www.ekonomiaspoleczna.pl

My także korzystaliśmy z tych portali przygotowując e-learning, który właśnie zakończyłeś!

www.ngo.pl

www.ekonomiaspoleczna.pl

My także korzystaliśmy z tych portali przygotowując e-learning, który właśnie zakończyłeś!

KONIEC LEKCJI JAK DZIAŁAĆ W EKONOMII SPOŁECZNEJ?czyli jak zgodnie z prawem wprowadzać zmianę społeczną.Poradnik. 93

Jak działać w ekonomii spolecznej

Education

Transcript of Jak działać w ekonomii spolecznej