JAK BYĆ DOBRYM (SKUTECZNYM) NAUCZYCIELEM? -PRÓBA ODPOWIEDZI

JAK BYĆ DOBRYM (SKUTECZNYM) NAUCZYCIELEM?-PRÓBA ODPOWIEDZI

1

Jak być dobrym (skutecznym) nauczycielem-próba odpowiedzi

2


„Współcześni nauczyciele są ekspertami od nauczania, aktywnymi przewodnikami ucznia, doradcami edukacyjnymi, wykorzystującymi potencjał ucznia dla realizacji jego kariery edukacyjnej, w pełni akceptując fakt, że każdy człowiek jest inny i ma prawo do wyboru własnej drogi życiowej".

M.Taraszkiewicz, Nowa szkoła. Wspieranie kariery ucznia. Warszawa 1998

3


• Ćw.1Retrospekcja - ćwiczenie aktywizujące (praca w

parach) Zadaniem uczestników jest przypomnienie z

własnej przeszłości obrazu najlepszego nauczyciela i relacji jaka się nawiązała:– odczytanie przez pary krótkiego opisu relacji,– zapisanie przez prowadzącego na arkuszu papieru

głównych haseł,– uczestnicy zastanawiają się, która z tych relacji pasuje

do nich teraz.

4


Na pełny obraz kompetencji nauczyciela składają się na ogół 3 składowe:

• kompetencje merytoryczne dotyczące dziedziny nauczanego przedmiotu

• kompetencje metodyczne, czyli warsztat uczenia (aktywizujące metody nauczania, techniki pracy grupowej, projektowej)

• kompetencje wychowawcze, jako że każdy nauczyciel ucząc, zawsze w jakiś sposób oddziałuje na uczniów także wychowawczo (komunikacja, rozumienie problemów danego wieku rozwojowego, umiejętność nawiązywania kontaktów i utrzymywania dyscypliny)

5


• Ćw.2 1) Narysuj koło, które

stanowi 100%. 2) Jakie według Ciebie

powinny być proporcje powyższych trzech kompetencji u dobrego nauczyciela?

6


Ćw.3. Zastanówmy się, jakie konsekwencje praktyczne mogą spotkać

nauczyciela, którego wzór kompetencji wygląda następująco?kompetencje merytoryczne 80%

kompetencje metodyczne 15%

kompetencje wychowawcze 5%

kompetencje merytoryczne 25%



kompetencje merytoryczne 33%



7


8


Aby odpowiedzieć na pytanie jaka powinna być postawa i cele działania skutecznego nauczyciele, należy zapytać najpierw, co to znaczy: skuteczny?

Z pewnością dla każdego z uczniów oznacza to coś innego. Znane powiedzenie mówi, że ideałów nie ma. A zatem definicja skutecznego pedagoga musiałaby być trudna do zdefiniowania.

9


Niemniej jednak, istnieje

pewien zbiór cech, które pomagają dążyć do tego ideału i stania się nim w oczach uczniów.

10


Według polskiego pedagoga Stefana Wołoszyna taki nauczyciel to człowiek, który:

• jest specjalistą w dziedzinie, której naucza, potrafiąc nie tylko przekazywać wiedzę, ale budzić zainteresowania, skłaniać do samokształcenia, uczyć myślenia;

• umie korzystać z ułatwień, jakie dla dydaktyki tworzy postęp techniczny;• jest życzliwym wychowawcą młodzieży i życzliwym doradcą rodziców;• jest inspiratorem działań edukacyjno- kulturalnych wobec młodzieży lub

środowiska;• ma interesujące właściwości osobowościowe dając młodym ludziom

własnym życiem przykład pożądanego postępowania;• ma otwartą postawę wobec świata, ludzi, nowych idei i poglądów oraz

tendencję do eksperymentowania i innowacji.

11


Z licznych badań na temat tego, jak uczniowie postrzegają i oceniają pracę nauczycieli wyłania się podobny obraz.

Dzieci i młodzież oceniają nauczyciela w 6 skalach. Skalę te przedstawił R. Nash – amerykański uczony w 1976 r. W publikacji "Pupils’ Expectations of Their Teachers"

12


Wyniki przedstawiają się następująco:1. Utrzymuje porządek – nie umie utrzymać porządku – uczniowie

uważają, że obowiązkiem nauczyciela jest utrzymanie porządku na lekcji.

2. Naucza – nie naucza - od nauczyciela oczekuje się, że będzie nauczał, a nie opowiadał, luźno związane z tematem historyjki.

3. Tłumaczy rzeczy trudne – nie tłumaczy – uczniowie uważają, że obowiązkiem nauczyciela jest wytłumaczyć to, co trudne.

4. Prowadzi zajęcia interesująco – prowadzi zajęcia nudno. Zwykle jako interesujące uznaje się lekcje, które rzeczywiście przekazują nowe wiadomości.

5. Jest sprawiedliwy (uczciwy) – niesprawiedliwy (nieuczciwy).6. Jest przyjazny – nieprzyjazny wobec ucznia.

13


Wawryk (1991) przeprowadziła mini sondaż wśród młodzieży liceum ogólnokształcącego w Szczecinie uzyskując interesujący materiał. Wypowiadając się na temat, jaki najczęściej jest współczesny nauczyciel, młodzież wskazała:

- trzyma się ściśle programu, nie potrafi prowadzić lekcji w sposób interesujący - 48,2%- nie jest przygotowany do lekcji - 45,5%- nieobiektywny , niesprawiedliwy - 42,8%- złośliwy, arogancki, nie szanuje ucznia - 36,6%- wyszydza, przygaduje - 19,6%- nietolerancyjny - 17,9%- zniechęca do szkoły - 15,3%- odreagowuje własne niepowodzenia rodzinne na lekcjach - 14,3%- uważa swój przedmiot za najważniejszy - 11,6%-stawia oceny według humoru, nie uzasadnia - 11,6%-plotkarz- problemy ucznia komentuje w pokoju nauczycielskim - 8,9%- straszy oceną niedostateczną - 8,1%

14


Analizując wypowiedzi uczniów można dojść do wniosku, że nauczyciel uśmiechnięty, opanowany, miły należy do rzadkości lub wcale nie występuje.

Odpowiadając na pytania, jaki powinien być nauczyciel, młodzież na pierwszym miejscu wskazała posiadanie wiedzy, na drugim – usposobienie (pogodny, uśmiechnięty, miły), na następnym – traktowanie ucznia jak człowieka.

15


Pedeutologia- dział pedagogiki który zajmuje się zagadnieniami dotyczącymi nauczycieli, tj.;- ich osobowość- doboru do zawodu- statusu i kompetencji - kształcenia i doskonalenia- pracy zawodowej

16


W zawodzie nauczyciela - jak w żadnym innym zawodzie - ogromną rolę przypisuje się osobowości. Zawód ten polega bowiem na świadomym i zorganizowanym kształtowaniu osobowości wychowanków.

"(..) osoba nauczyciela przesądza o jakości szkoły i jest w najwyższym stopniu sprawczym czynnikiem rozwoju ucznia. Działanie nauczyciela na rzecz zmiany rozwojowej ucznia jest tym bardziej skuteczne, im bardziej nauczyciel sam podlega procesom rozwojowym, im bardziej jest świadomy siebie”.

17


Mysłakowski uważa, że podstawą efektywności oddziaływań nauczyciela na ucznia jest zespół cech osobistych określanych mianem kontaktowości. Umiejętność nawiązywania kontaktu z innymi ludźmi jest dominantą talentu pedagogicznego.

18


Ćw.4.

Uczestnicy dobierają się parami i siadają na krzesłach plecami do siebie. W tej pozycji rozmawiają o tym, co będą dziś robić po pracy.

19


Po zakończeniu ćwiczenia następuje runda pytań:

- Co sprawiało Ci największą trudność?- Jak czuliście się przy tej zabawie?

20


Ćw. 5

Trzy pary siadają twarzami do siebie. Osoba A opowiada osobie B na temat:

Z jaką klasą mam najwięcej trudności wychowawczych?

21


– Zadaniem osoby B jest (po uprzednim poinstruowaniu) udawanie braku zainteresowania.

– Po ćwiczeniu pytamy osobę A o wrażenia.

22


Zasady skutecznego nauczania

• Zasada pierwsza: „Nauczanie dotyczy uczniów, a nie Ciebie”Wielu nauczycieli uważa się za ekspertów desygnowanych do przekazywania wiedzy (ulubiony termin w naszej oświacie!) swoim uczniom tak, jak gdyby chodziło o napełnianie pustych naczyń. To jest niewłaściwa metafora. Najlepsi edukatorzy to ci, którzy uważają się za przewodników i doradców w procesie uczenia się. Dzielą się oni swoją wiedzą ze swoimi uczniami lub studentami, ale nie koncentruję się na swojej roli. Pytanie, które powinien zadać sobie nauczyciel to nie: „co ja dzisiaj będę robić na lekcji?”, ale „co moi uczniowie będą robić na mojej lekcji?”

23



• Zasada druga: „Poznaj swoich uczniów”

Nie wystarczy, że znasz dobrze przedmiot, którego uczysz. Musisz dobrze poznać tych, których kształcisz, ich zdolności, dotychczasowe doświadczenia i potrzeby. To pozwoli Ci ustalić poziom, od którego musisz zacząć. Bardzo ważnym elementem tej oceny jest samoocena ucznia, on sam powinien umieć ocenić swoje możliwości.

24



• Zasada trzecia: „Uczniowie podejmą wyzwania edukacyjne, gdy stworzysz im bezpieczne środowisko dla uczenia się”

Nauczanie wymaga od nauczyciela wielkiej wrażliwości. Jeżeli chce on, żeby jego uczniowie aktywnie uczestniczyli w procesie uczenia się, to musi sobie zdawać sprawę, że sytuacja, w której sami dokonują wyborów, zmieniają swoje poglądy, jest dla nich niełatwa. Im bardziej bezpieczne jest środowisko, które im stwarzasz, tym bardziej skuteczny jest ich rozwój emocjonalny, psychologiczny i intelektualny.

25



• Zasada czwarta: „Wspaniali nauczyciele nauczają z pasją”

Różnica miedzy dobrym nauczycielem, a wspaniałym nauczycielem nie polega na tym, jaką wiedzę posiada on w swoim przedmiocie. To zależy, czy jest on pasjonatem nauczania, zarówno pasjonatem przedmiotu, jak i sposobu w jaki uczy. Uczniowie czy studenci zawsze to bardzo dobrze wyczuwają, czy ich nauczyciel jest prawdziwym pasjonatem, czy takiego udaje.

26



• Zasada piąta: „Uczniowie uczą się skuteczniej, gdy im pomożesz w ustaleniu, czego musza się nauczyć”

Często uczniowie, czy studenci nie zdaja sobie sprawy z tego, co rzeczywiście muszą umieć, aby osiągnąć swój cel. Może to dotyczyć stopnia znajomości języka obcego, umiejętności posługiwania się komputerem, prowadzenia księgowości. Pokazanie im, jaki poziom tych umiejętności muszą osiągnąć, jest bardzo ważnym elementem Twojej pracy. Zwykle dla poszczególnych uczących się są one różne, ale dokładna diagnoza zostawia im poczucie, że rzeczywiście chcesz im pomóc.

27



• Zasada szósta: „Staraj się, aby wszystko było jasne, gdy nie jest proste”

Często musisz się zmierzyć z uczeniem rzeczy trudnych. Musisz się więc starać, żeby to, czego uczysz, było zrozumiale. Podstawą procesu nauczania/ uczenia się jest dobra komunikacja. Wprowadzenie nowych pojęć naukowych wymaga znajomości pojęć podstawowych dla danej dziedziny. Jeżeli nie sprawdzisz, czy są one znane Twoim uczniom, to zapewne stracisz czas ucząc rzeczy kompletnie niezrozumiałych.

28



• Zasada siódma: „Bądź wrażliwy na potrzeby uczniów, ale nie obawiaj się utraty wiarygodności”

Wielu nauczycieli sprawia wrażenie, że zawsze zna odpowiedź na wszystkie pytania. Pokazanie własnych emocji lub niewiedzy uważa za dowód słabości. „Tacy są właśnie najgorsi nauczyciele” - pisze Parker Palmer, autor książki „Odwaga bycia nauczycielem – świat nauczyciela widziany od wewnątrz” (Jossey-Bass, 1997).

29



• Zasada ósma: „Ucz z sercem”

Dobre nauczanie nie da się zamknąć w formułach. Ma ono bardzo silny związek z Twoimi emocjami. Każdy nauczyciel uczy inaczej literatury, przekazuje różne wizje świata przyrody, czy kładzie nacisk na inne wydarzenia historyczne. Uczysz w dużym stopniu „sobą”, przekazujesz swoje poglądy, ale jeśli lepiej poznasz siebie i swoich uczniów, ich potrzeby i emocje, to Twoje zaangażowanie niejednokrotnie da więcej, niż najlepsze techniki skutecznego nauczania.

30



• Zasada dziewiąta: „Powtarzaj najważniejsze rzeczy”

„Jeśli mówisz coś po raz pierwszy, to twoi uczniowie to słyszą, jeśli mówisz po raz drugi – rozumieją, dopiero zaś gdy powiesz to po raz trzeci - nauczą się tego” powiedział William H. Rastetter, wykładowca z MIT i Harvardu. Jest to niełatwe, bo skłonność do powtarzania może być nudna. Dobrzy nauczyciele starają się powtarzać te same rzeczy w różny sposób, tak że uczniowie nawet nie zauważą, że to już było.

31



• Zasada dziesiąta: „Dobrzy nauczyciele stawiają dobre pytania”.

Powinieneś rozumieć, że uczenie się to poznawanie nieznanego i takie badanie musisz zacząć od pytań. Powinny one wyjaśniać, a nie ukrywać problemy. I to nie pytania, na które można tylko odpowiadać: „tak” lub „nie”, co zabija większość dyskusji. Jeśli chcesz dotrzeć do sedna sprawy –musisz nieraz pytać kilka razy. Czasami zadawanie właściwych pytań, które pozwolą dotrzeć Twoim uczniom do istoty rzeczy jest ważniejsze, niż szybkie posuwanie się do przodu.

32



• Zasada jedenasta: „Nie jesteś pasem transmisyjnym do przekazywaniu wiedzy”

Twoim zadaniem jest uczyć ludzi myślenia. Nie możesz stać i mówić ludziom, co mają robić. Dobry edukator jest mniej zainteresowany konkretną odpowiedzią na postawione pytanie, niż drogą, jaką jego uczniowie doszli do tego rozwiązania, jak interpretują otrzymane informacje. Znacznie ważniejsze jest nauczenie ich samodzielnego myślenia, niż mówienia im, co mają myśleć w każdej sprawie.

33



• Zasada dwunasta: „ Mniej mów, zacznij słuchać”

Skuteczne nauczanie zawsze polega na komunikacji w obie strony; to jest dialog, a nie monolog. Jeśli zadasz pytanie i przez chwilę trwa cisza – powinieneś wytrzymać, poczekać. Dać szansę na namysł i sformułowanie odpowiedzi. W takich chwilach odbywa się najbardziej twórcze mylenie Twoich uczniów i nie należy temu przeszkadzać.

34



• Zasada trzynasta: „Wyciągaj wnioski ze słuchania innych”

Uważne słuchanie Twoich uczniów, czy studentów pozwala na odczytanie ich emocji związanych z rozwiązywaniem danego im do rozwiązania problemu. Poznanie, co im sprawia w tym radość, a co wprawia we frustrację może stać się kluczem do skutecznego nauczania.

35



• Zasada czternasta: „Pozwól uczniom uczyć się od siebie”

W obecnych czasach nauczyciel i podręcznik nie mają monopolu na bycie jedynym źródłem wiedzy dla uczniów, a tym bardziej studentów wyższych uczelni. Przy obecnie rozwijającej się technologii jest też internet, telewizja, książki, czasopisma i wiele innych. Mało docenianym w naszych szkołach źródłem wiedzy są rówieśnicy. Jeżeli prowadzisz nauczanie poprzez rozwiązywanie problemów w grupach, to każda z nich rozwiązuje to zadanie inaczej. Następuje podział ról, każdy wnosi coś do rozwiązania. Uczniowie uczą się od siebie wielu rzeczy bardzo skutecznie.

36



• Zasada piętnasta: „Unikaj używania tych samych technik nauczania dla wszystkich”

Trzeba zawsze pamiętać, że uczniowie uczą się w różny sposób. Jedni są wzrokowcami, inni słuchowcami, jeszcze inni uczą się przez działanie (kinestetycy). Znajomość ośmiu (a niektórzy doliczyli się jedenastu) Rodzajów Inteligencji Gardnera pozwoli Ci lepiej zrozumieć, jak trafić do ucznia, żeby mu pomóc uczyć się skutecznie.

37



• Zasada szesnasta: „Nigdy nie przestawaj uczyć”

Skuteczne nauczanie opiera się na relacjach nauczyciel – uczeń. Nie kończy się ono po skończeniu lekcji. Uczniowie muszą mieć poczucie, że myślisz o nich, zastanawiasz się, jak im pomóc w procesie uczenia się i rozwoju.

38



Te szesnaście zasad wyprowadzonow dużym stopniu z doświadczeń wielkich i mniejszych firm, które przez właściwe

szkolenie swoich pracowników osiągnęły lepsze wyniki ekonomiczne ( skuteczność!!!)

(na podstawie artykułu Chucka Slatera z „Fast Company Magazine”)

39

„Sukces składa się z przechodzenia od porażki do porażki bez utraty

entuzjazmu.”

Winston Churchill

40

Życzę nieustającego entuzjazmu

Dziękuję za uwagę

Iwona Surdacka

41

JAK BYĆ DOBRYM (SKUTECZNYM) NAUCZYCIELEM? -PRÓBA ODPOWIEDZI

Documents

Transcript of JAK BYĆ DOBRYM (SKUTECZNYM) NAUCZYCIELEM? -PRÓBA ODPOWIEDZI