nr 4 (157), kwiecień 2018 r.

ISSN 1734-1167

www.gazeta.policja.pl

Złote Blachy s. 8 W oczekiwaniu na RODO s. 12 Archiwum X s. 30

Interwencje w zapisie kamer s. 18

01.04_Layout 1 23.03.2018 12:01 Strona 1

Fun da cja Po mo cy Wdo wom i Sie ro tom po Po le głych Po li cjan tach

KRS 0000101309

Zachęcamy do zadeklarowania w swoim zeznaniu podatkowym (PIT)

1%

Dziękujemy za dotychczasowe wsparcie!

02.02_Layout 1 31.01.2018 12:14 Strona 2

kwiecień 2018 r. POLICJA 997 SPIS TREŚCI 3

s. 4s. 5

s. 6

s. 7,39s. 8

s. 9

s. 10

s. 12

s. 14

s. 16

s. 18

s. 21

s. 24

s. 26

s. 30

s. 32s. 35s. 36

s. 38

s. 40

s. 41

s. 42

s. 44

s. 46

s. 48

s. 49

s. 51s. 51

s. 51

.ARCHIWUM X.Zaczęło się w KrakowieNie ma spraw beznadziejnych – krakowscy śledczy pracują zespołowo,bo bardzo ważna jest „burza mózgów” przy weryfikacji hipotezJak w „Milczeniu owiec” – rozwiązanie sprawy o kryptonimie „Skóra”Zamiast wdzięczności – zabójstwo radcy i trzy przyjaciółkiKryptonim „Hakowy” – sprawcę zabójstwa kobiety w Zakopanem policjanci z krakowskiego Archiwum X zatrzymali po latach dzięki programowi w tv

.RECENZJA.AntyterroryzmLepiej wiedzieć więcej – „Pozyskiwanie informacji w walce z terroryzmem”

.HISTORIA.Policyjne kalendariumKwiecień w latach 1928, 1978 i 1998

.DLA NAS.Dobry obyczaj w Policji – Wielkanoc

.PRAWO.O procesowym zatrzymaniu osoby – kilka uwag

.DOSKONALENIE ZAWODOWE.Dla narciarzyNa zimowym stoku – małopolscy policjanci byli bezkonkurencyjni

.SPORT.Rozmaitości

.KONKURS NA ESEJ.WyróżnienieSłużba jest dla mnie... – pisze sierż. sztab. Marta Fałek z KPP w PabianicachBy lepiej pomagać innym – rozmowa z autorką wyróżnionego eseju

.POMÓŻMY!.Dla Misi – cztery lata życia Misi pochłonęła walka z białaczką...Serce dla Bartka – walka o życie chłopca, możemy mu pomóc

.U NAS.Zapowiedzi imprez i uroczystości Kwiecień 2018

.MSWiA.Życzenia świąteczneMinister Joachim BrudzińskiWiceminister Jarosław Zieliński

.KGP..Życzenia świąteczneNadinsp. dr Jarosław Szymczyk

.KRAJ.RozmaitościZłote Blachy 2017 – nagrody na policjantów

.PAMIĘĆ.RozmaitościMagdalenka15 lat temu – w hołdzie poległym na służbie policjantom

.OCHRONA DANYCH OSOBOWYCH.W oczekiwaniu na RODO – „Metoda zarządzania ryzykiem dla systemówteleinformatycznych w Policji”

.KONFERENCJA MIĘDZYNARODOWA.Krajowa Mapa Zagrożeń Bezpieczeństwa Dialog ze społeczeństwem – w KWP w Opolu uczestnicy spotkania dyskutowali o prospołecznej roli mapy

.100 LAT POLICJI.„Służba” w Szczytnie – spektakl Amatorskiej Sceny Policyjnej i warsztaty OKM 1940

.PREWENCJA.System Rejestracji Audio-WideoKamery nasobne, czyli policyjne GoPro – nagrywanie interwencji po trzech miesiącach pilotażu

.OSOBISTE REJESTRATORY WIDEO.W Laboratorium Ekspertyz 3DRekonstrukcja zdarzenia – prace nad systematyczną poprawą efektywności obrazu z rejestratorów osobistych Policji

.KRYMINALISTYKA.Informatyka śledczaCyfrowy odcisk palca – biegli z CLKP stworzyli serwer, który gromadzihasze plików

.MIĘDZYNARODOWY DZIEŃ KOBIET.Życzenia, kwiaty, koncerty – w Pałacu Prezydenckim i Policji

zdj. Andrzej Chyliński

03.04_Layout 1 23.03.2018 16:25 Strona 3

MSWiA Życzenia świąteczne POLICJA 997 kwiecień 2018 r.4

Funkcjonariuszki, Funkcjonariusze i Pracownicy Cywilni Policji

Święta Wielkanocne są wyjątkowe dla nas wszystkich. Pielęgnując wielowiekową tradycję, spotykamy sięw gronie naszych najbliższych, aby razem przeżywać Zmartwychwstanie Chrystusa. Wspomnienia i tradycjezwiązane z Wielkanocą są jedyne w swoim rodzaju. Dzięki nim umacniamy więzi, które nas łączą, oraz przekazujemy wzorce kolejnym pokoleniom w naszych rodzinach.

Wielkanoc jest źródłem radości i nadziei, które wypełniają nasze serca i domy. Ten szczególny czas dajenam także inspirację oraz siłę do realizacji nowych wyzwań, jakie stawia przed nami codzienne życie.

Wszystkim Funkcjonariuszkom, Funkcjonariuszom oraz Pracownikom Cywilnym Policji życzę zdrowych,radosnych i rodzinnych Świąt Wielkiej Nocy. Niech ten niezwykły czas będzie dla Was okazją do odpoczynkuoraz wytchnienia od codziennych trosk i zadań, a także źródłem siły w wykonywaniu obowiązków służbowych.

Jednocześnie dziękuję tym z Was, którzy w czasie Wielkanocy będą pełnić służbę. Świadomość, że czuwacienad naszym bezpieczeństwem, sprawia, że możemy wraz z naszymi rodzinami w spokoju przeżywać Święta.Mam nadzieję, że w czasie wolnym od służby znajdziecie możliwość do świętowania w gronie swoich najbliższych.

MinisterSpraw Wewnętrznych i Administracji

Joachim Brudziński

04-05.04_Layout 1 23.03.2018 09:36 Strona 4

kwiecień 2018 r. POLICJA 997 Życzenia świąteczne MSWiA 5

Szanowne Funkcjonariuszki i Funkcjonariusze Policji,Szanowni Pracownicy Cywilni Policji

Coraz częściej w składanych sobie życzeniach, obok zdrowia, radości,pomyślności czy dostatku, uwzględniamy także bezpieczeństwo. Jestono niezwykle ważną wartością, dzięki której każdy z nas może realizo-wać swoje plany i marzenia.

Służba policjantów jest trudna i odpowiedzialna, bywa też niebez-pieczna, ale jest bardzo potrzebna państwu i obywatelom. Dlatego Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji czyni wszystko, aby stwarzać dla funkcjonariuszy corazlepsze warunki służby. Dokonywany jest zakup nowego sprzętu i wyposażenia, modernizowana jest infras-truktura. Podwyższane są także wynagrodzenia funkcjonariuszy i pracowników Policji. Dzięki konsultacjomspołecznym, realizowanym programom „Dzielnicowy bliżej nas”, Krajowa Mapa Zagrożeń Bezpieczeństwa,przywracaniu zlikwidowanych posterunków, częstszej obecności patroli w miejscach zagrożeń, zmianę postawfunkcjonariuszy, którzy niosą pomoc uczciwym obywatelom, a bezwzględnie ścigają przestępców, przywra-camy Policję społeczeństwu. Dowodem dobrej pracy Policji jest spadek liczby przestępstw przy jednoczesnymwzroście ich wykrywalności. Dzięki temu rośnie poziom bezpieczeństwa, a co za tym idzie zaufanie do Policji.Prawie 90 proc. Polaków uważa, że Polska jest krajem, w którym żyje się bezpiecznie, a 95 proc. uważa, że miejsce ich zamieszkania jest bezpieczne i spokojne.

Z okazji Świąt Wielkanocnych, dziękując wszystkim polskim policjantom i pracownikom cywilnym Policjiza codzienny trud w służbie na rzecz bezpieczeństwa Polski i jej obywateli, z serca życzę szczęśliwych i spo-kojnych świątecznych dni, nabrania sił do dalszej pracy dla wspólnego dobra oraz odnowienia nadziei wyni-kającej z tajemnicy Zmartwychwstania Chrystusa.

Policjantkom i policjantom, którym Wielkanoc przyjdzie spędzić na służbie, pragnę życzyć, aby świado-mość wypełniania misji wobec państwa i społeczeństwa oraz wdzięczność obywateli stanowiły chociaż częściową rekompensatę wartości, jaką jest świąteczny czas przeżyty z rodziną i najbliższymi.

Sekretarz Stanu w MSWiA

04-05.04_Layout 1 23.03.2018 09:37 Strona 5

KGP Życzenia świąteczne POLICJA 997 kwiecień 2018 r.6

Policjantki, Policjanci!Pracownice i Pracownicy Policji!

Odrodzenie, którego symbolem jest Wielkanoc, nabiera w tym rokuszczególnego znaczenia. Równo sto lat temu odrodziło się bowiem państwopolskie, po 123 latach niewoli. Odrodziły się wówczas także służby mun-durowe, a rok później powstała Policja Państwowa. To ważna rocznica dlanaszej formacji, ponieważ stojąc na straży bezpieczeństwa i porządku pub-licznego, mamy ogromny wkład w utrzymanie wywalczonej przed stu latyniepodległości.

Szczególnie serdeczne życzenia kieruję więc do tych, którzy w święta będą pełnili służbę, także poza gra-nicami naszego kraju. To dzięki Wam mieszkańcy mogą spędzać ten czas w spokoju, w rodzinnym gronie.Ogromne zaufanie społeczne do Policji jest dla mnie wielką radością, podobnie jak codziennie napływającez całego kraju informacje o sukcesach w walce z przestępczością. Niedawno po raz kolejny wręczyliśmy„Złote Blachy” za zwalczanie kradzieży dóbr własności intelektualnej, media zaś szeroko donoszą o rozwią-zaniu kolejnych spraw sprzed lat oraz o ujęciu groźnych przestępców. Wszyscy zasługujecie na uznanie,choć nie wszystkim mogę podziękować osobiście. Dlatego, korzystając z gościnności miesięcznika „Policja997”, dziękuję za wszystkie sukcesy i ofiarność w codziennej służbie. To wielki zaszczyt dowodzić tak pro-fesjonalną formacją.

Natomiast Ci z Was, którzy Wielkanoc spędzą w domu, niech zatrzymają się w tym czasie na chwilę,cieszą się bliskimi, budzącą się wiosną i atmosferą przy świątecznym stole. Do Was, Waszych rodzin i docałego środowiska policyjnego kieruję najlepsze życzenia z okazji Świąt Wielkanocnych. Życzę Wam, by w ten świąteczny czas odrodziła się w nas nadzieja, by przybyło sił, radości i życzliwości.

Zdrowych i radosnych świąt Wielkiej Nocy!

KOMENDANT GŁÓWNY POLICJI

nadinsp. dr Jarosław SZYMCZYK

06.04_Layout 1 23.03.2018 09:37 Strona 6

kwiecień 2018 r. POLICJA 997 Rozmaitości KRAJ 7

Spotkanie szefów Policji 13 marca komendant główny Policji nadinsp. dr Jarosław Szymczyk

wraz z zastępcą dyrektora Biura Międzynarodowej Współpracy Policjimł. insp. Pauliną Filipowiak wzięli udział w nieformalnym spotkaniuszefów Policji państw członkowskich UE, które odbyło się w Fede-ralnym Ministerstwie Spraw Wewnętrznych w Wiedniu.

Wydarzenie to jest kontynuacją spotkania o podobnym charakterze,które jako nowa inicjatywa miało miejsce na początku września2017  r. w  siedzibie policji holenderskiej w  Hadze, w  przededniuEuropejskiej Konwencji Szefów Policji 2017. W spotkaniu, poza sze-fami policji państw członkowskich Unii Europejskiej, wzięli równieżudział przedstawiciele Europolu, Frontexu oraz Interpolu.

Idea cyklicznych spotkań szefów policji powstała z potrzeby prze-dyskutowania operacyjnej współpracy policji. W trakcie spotkań oma-wiane są główne problemy tej współpracy oraz wypracowywane spo-soby ich rozwiązywania zarówno na poziomie legislacyjnym, jaki praktycznym. Konkluzje z tych spotkań mają być przedkładane nakrajowy i międzynarodowy poziom polityczny, z intencją zacieśnianiawspółpracy oraz koniecznością podjęcia istotnych prawnych i prak-tycznych działań.

Głównymi wątkami podjętymi na marcowym spotkaniu jest kwes-tia terroryzmu w aspekcie działań prewencyjnych i mobilna komu-nikacja w Policji. 

BMWP KGP

PP w Polańczyku i Chorkówce

17 marca uroczyście otwarto dwa posterunki w woj. podkarpackim,już od stycznia służące mieszkańcom dwóch gmin w powiatach le-skim i krośnieńskim. W uroczystości otwarcia posterunków wzięli

udział zastępca ko-mendanta głównegoPolicji nadinsp.  JanLach, komendant wo-jewódzki Policji mł.insp. Henryk Moskwa,dyrektor Biura Logis-tyki Policji KGP insp.dr Małgorzata Borowiki  wojewoda podkar-packi Ewa Leniart.

W PP w Polańczyku służbę pełni sześciu funkcjonariuszy, a w PPw  Chorkówce – siedmiu. Uruchomienie tych posterunków byłowspólną inwestycją Policji i  samorządów lokalnych. Do tej poryw  Podkarpackiem przywrócono sześć posterunków w: Korczynie,Wiśniowej, Kamieniu, Ulanowie, Jasienicy Rosielnej i Niebylcu. 

AWzdj. Klaudyna Konarzewska, KMP w Krośnie

Nowe pracownie i nowy sprzętZastępca komendanta głównego Policji nadinsp. Jan Lach uroczy-

ście otworzył dwie pracownie w Laboratorium KryminalistycznymKWP w Opolu. Pomieszczenia te zostały wyposażone w nowoczesnyi  specjalistyczny sprzęt wart ponad 1 600 000 złotych. Większośćśrodków została pozyskana w ramach projektu „Drugstop – trans-graniczna współpraca jednostek Policji w zakresie walki z przestęp-czością narkotykową”.

Pierwsza z nich to Pracownia Badań Informatycznych, która jestodpowiedzią na nowe zagrożenia związane z cyberprzestępczością.Sprzęt i oprogramowanie warte 80 tys. złotych umożliwi policjantomszybkie i efektywne zwalczanie przestępczości internetowej. Drugapracownia – antroposkopii – została utworzona w ramach ZespołuBadań Dokumentów i Technik Audiowizualnych Laboratorium Kry-minalistycznego KWP w Opolu. Pomoże ona funkcjonariuszom w od-twarzaniu wyglądu osób, sporządzaniu portretów poszukiwanychi zaginionych oraz wykonywaniu progresji wiekowej.

Dodatkowo w ramach projektu „Drugstop – transgraniczna współ-praca jednostek Policji w zakresie walki z przestępczością narkoty-kową” pozyskano specjalistyczny sprzęt służący do identyfikacji nar-kotyków. Za blisko 1 500 000 złotych zakupiono m.in. 10 mobilnychurządzeń do szybkiej identyfikacji narkotyków oraz 5 mikroskopówcyfrowych. Sprzęt trafił do Pracowni Chemii Laboratorium Krymi-nalistycznego KWP w Opolu i do powiatowych jednostek Policji. 

AK, KWP w Opolu

Kryminalna Piłapo raz szósty

Od 11 do 14 kwietnia br. w Szkole Policji w Pile odbędzie się fes-tiwal kryminału „Kryminalna Piła”. Tegoroczny program skupia sięwokół ciemnej strony ludzkiej natury i pytań, skąd w człowieku bie-rze się zło. Gośćmi będą dziennikarze Bartosz Węglarczyk i Przemy-sław Semczuk, reporterki Magdalena Omilianowicz i Iza Michale-wicz, pisarz Robert Małecki i sędzia Anna Maria Wesołowska, którawygłosi prelekcję o roli świadka koronnego i o przestępczości zorga-nizowanej. Natomiast ostatniego dnia festiwalu oficerowie Policjizdradzą tajniki działania tzw. Archiwów X, które rozwiązuje zagadkizbrodni z przeszłości.

Festiwalowi towarzyszyć będzie ogłoszenie werdyktu konkursuna najlepszą miejską powieść kryminalną roku 2017 – nagroda będzieprzyznana już po raz piąty, a zgłoszono do niej aż 67 książek. Odbędąsię też warsztaty kryminalistyczne „Druga strona kryminalnej fikcji”,prowadzone przez wykładowców SP w Pile.

Festiwalowi patronuje miesięcznik „Policja 997”, a relację z tegowydarzenia zamieścimy w numerze majowym. 

AW

X Turniej KlasOgólnopolski Turniej Klas Policyjnych, którego pomysłodawcą i or-

ganizatorem jest Szkoła Policji w Pile, odbędzie się w dniach 16–17kwietnia br. Weźmie w nim udział 25 reprezentacji, które zmierząsię w następujących konkurencjach: sprawdzian z wiedzy o Policji,tor przeszkód, udzielanie pierwszej pomocy i test umiejętności strze-leckich. Najlepsza otrzyma tytuł „Klasy Policyjnej Roku 2018”.O zwycięzcach poinformujemy w numerze majowym. 

AW

07.04_Layout 1 23.03.2018 09:38 Strona 7

KRAJ Nagrody dla policjantów POLICJA 997 kwiecień 2018 r.8

W KGP odbyła się 15 marca br. ważnauroczystość przygotowana przezKoalicję Antypiracką. Działający

od 1998 r. związek od osiemnastu lat hono-ruje wyróżniających się funkcjonariuszy i za-służone w  walce z  kradzieżą dóbr intelek-tualnych komórki policyjne. Na ceremoniiwręczenia Złotych Blach obecni byli przed-stawiciele trzech podmiotów tworzących koa-licję: reprezentanci przemysłu muzycznego,czyli Związek Producentów Audio Video(ZPAV), pełnomocnicy nadawców telewizyj-nych, czyli Stowarzyszenie Sygnał, orazprzedstawiciele podmiotów zajmujących sięoprogramowaniem komputerowym, czyli Business Software Aliance (BSA).

– Cieszę się, że dzisiaj w gronie laureatówmamy funkcjonariuszy nie tylko tych pionów,

które dominowały w  poprzednich latach,a więc do walki z przestępczością gospodar-czą i korupcyjną, ale także policjantów pionudo walki z  cyberprzestępczością – powie-dział, zwracając się do zebranych, nadinsp.Jarosław Szymczyk. – Przestępczość krymi-nalna w ciągu ostatnich siedmiu lat odnoto-wuje bardzo silny, prawie pięćdziesięciopro-centowy spadek, co jest niekwestionowanymsukcesem polskiej Policji. Mamy świado-mość, że ten obszar przestępczości nie znosipróżni. Przestępcy starają się ulokować dzia-łalność tam, gdzie zyski są większe, a ryzykoprzysłowiowej wpadki mniejsze. Policja od-powiada na to, tworząc pion do walki z prze-stępstwami w sieci. Zauważamy powiązaniaprzestępców zajmujących się kradzieżą prawautorskich i wartości intelektualnych ze zor-

Złote Blachy 2017

ganizowanymi grupami przestępczymi orazinwestowanie zysków z  tej przestępczościw inne przestępstwa.

W tym roku wręczono pięć Złotych Blachza sukcesy osiągnięte w 2017 r.

Na polu walki z  piractwem komputero-wym wyróżniono Wydział dw. z Cyberprze-stępczością KWP w  Łodzi oraz Wydziałdw. z Przestępczością Gospodarczą i Korup-cją KPP w  Bełchatowie. Było to wspólnedziałanie obu komórek, które dotyczyło wy-korzystywania przez jednego z miejscowychproducentów niezarejestrowanych kopii pro-gramu komputerowego.

Za zwalczanie piractwa audiowizualnegooraz przestępczości związanej z naruszaniempraw w zakresie sygnału telewizyjnego uho-norowano Wydział dw. z  Przestępczością

Już po raz osiemnasty odbyła się uroczystość wręczenia Złotych Blach –honorowych nagród przyznawanych przez Koalicję Antypiracką policyjnymkomórkom wyróżniającym się w walce z przestępczością intelektualnąi przemysłową. Na spotkaniu obecny był komendant główny Policji nadinsp.dr Jarosław Szymczyk, który wraz z gościem specjalnym Michałem Milowiczemprzekazywał nagrody przedstawicielom uhonorowanych wydziałów.

Zdjęcie grupowe laureatów z oficjelami

08-09.04_Layout 1 23.03.2018 09:39 Strona 8

kwiecień 2018 r. POLICJA 997 Rozmaitości PAMIĘĆ 9

Gospodarczą i Wydział dw. z Cyberprzestęp-czością KWP w Lublinie. Sprawy dotyczyłynielegalnego rozsyłania przez internet syg-nału telewizyjnego płatnych platform cyfro-wych.

Nagrodę specjalną otrzymała Szkoła Policjiw  Pile za działalność edukacyjną i  dydak-tyczną, w  szczególności za organizowaniekonferencji szkoleniowych i wydawanie pub-likacji dotyczących ochrony praw własnościintelektualnej.

– Traktuję tę nagrodę jako wyróżnieniedla funkcjonariuszy naszego wydziału za co-dzienny trud – powiedziała „Policji 997”podinsp. Magdalena Kucharska, naczelnikWydziału dw. z Przestępczością Gospodar-czą i  Korupcją KPP w  Bełchatowie. – Tobardzo trudna praca, wymagająca wieluczynności zarówno operacyjnych, jak i pro-cesowych. Droga do tego, aby sprawę za-kończyć sukcesem, aby sprawca poniósłkarę, a jednocześnie, aby rosła świadomośćosób, a zwłaszcza podmiotów gospodarczychw tym obszarze jest długa. Właśnie dlategonasz wydział realizuje długofalową profilak-tykę zwalczania cyberprzestępczości, orga-nizujemy spotkania, również w  szkołach,gdzie naświetlamy problem ochrony prawautorskich.

Na zakończenie do nagrodzonych prze-mówił Michał Milowicz. – Będąc aktorem,piosenkarzem, twórcą tekstów i  muzyki,a  ostatnio także producentem filmowym muszę stwierdzić, że problem piractwa do-tyczy także mnie – powiedział artysta. – Ser-decznie dziękuję wszystkim funkcjonariu-szom Policji za ich skuteczną działalnośći  trzymam kciuki za dalsze tak wspaniałeefekty. 

PAWEŁ OSTASZEWSKI zdj. autor

Przedstawiciele wyróżnionych wydziałówze Złotymi Blachami

Arcybiskup Gall w katedrze W środę 14 marca br. odbył się powtórny pogrzeb abp. Stanisława Galla, który był pierwszym

biskupem polowym WP. W uroczystej mszy wziął udział prezydent RP Andrzej Duda. Policjęreprezentował nadinsp. dr Jarosław Szymczyk.

Uroczystości rozpoczęły się w  południewprowadzeniem trumny ze szczątkami abp.Galla do bazyliki archikatedralnej pw. Męczeń-stwa św. Jana, gdzie odbyło się czuwanie.O godz. 14 przez uliczki Starego Miasta ruszyłkondukt żałobny do Katedry Polowej WP pw.Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski.Tu o godzinie 16 odprawiona została msza podprzewodnictwem arcybiskupa warszawskiegokardynała Kazimierza Nycza.

– Księga życia abp. Stanisława Galla jest ob-szerna i wielowątkowa, wszak była pisana przez77 lat jego ziemskiego życia – powiedział w homilii biskup polowy WP, delegat KonferencjiEpiskopatu Polski ds. Duszpasterstwa Policji gen. bryg. Józef Guzdek. – Przypadło ono naczasy niezwykle burzliwe: zaborów, I wojny światowej, odzyskania niepodległości w 1918roku, budowania struktur odrodzonego państwa polskiego i kolejnej wojny z bolszewickimagresorem, aż po II wojnę światową.

Abp Stanisław Gall urodził się 21 kwietnia 1865  r.,a zmarł 11 września 1942 r. W latach 1919–1933 był bis-kupem polowym WP. Zawsze stał blisko zwykłego żoł-nierza. Zachęcał do obrony zarówno podczas wojny z bol-szewikami, jak i w 1939 r., kiedy to pozostał w atakowanejstolicy. W  1940  r. został mianowany administratoremapostolskim archidiecezji warszawskiej. Pozostał nieugiętywobec niemieckich władz okupacyjnych, informował OjcaŚwiętego o sytuacji w Polsce i zbrodniach popełnianychprzez Niemców. Pochowany został w 1942 r. w grobie ro-dzinnym na Powązkach, skąd obecnie został przeniesionydo krypty w Katedrze Polowej WP.

PAWEŁ OSTASZEWSKI zdj. Krzysztof Stępkowski

Jeden z nas Pod takim tytułem w Białej Sali Ko-

mendy Stołecznej Policji otwarto wy-stawę poświęconą ppłk. BolesławowiKontrymowi ps. „Żmudzin”, który byłprzedwojennym policjantem, strażni-kiem granicznym, żołnierzem, cicho-ciemnym, powstańcem warszawskim,a w końcu żołnierzem niezłomnym, za-mordowanym przez władze komunis-tyczne w 1953 r. „Żmudzin” został po-śmiertnie zrehabilitowany już w 1957 r.

W otwarciu wystawy, przygotowanymw  związku z  Narodowym Dniem Pamięci Żołnierzy Wyklętych uczestniczył komendantstołeczny Policji nadinsp. Paweł Dobrodziej, który wernisaż otworzył, a także dyrektor BiuraHistorii i  Tradycji Policji KGP nadkom. Krzysztof Musielak oraz prezes Stowarzyszenia„Rodzina Policyjna 1939 r.” w Łodzi Jarosław Olbrychowski.

Inicjatorem i autorem prezentacji na temat postaci Kontryma był asp. sztab. Robert Górskiz Wydziału Wywiadowczo-Patrolowego KSP, pasjonat historii.

– Chciałem przekazać naszym policjantom kim był Bolesław Kontrym – powiedział „Policji997” Robert Górski. – Uważam to za swój obowiązek. Chcę dołożyć wszelkich starań, abyhistoria życia Bolesława Kontryma została w naszym środowisku zachowana na pokolenia.

Wystawa została przygotowana we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej.PAWEŁ OSTASZEWSKI

zdj. WKS KSP

08-09.04_Layout 1 23.03.2018 09:39 Strona 9

PAMIĘĆ Magdalenka POLICJA 997 kwiecień 2018 r.10

P olicjanci z Biura Operacji Antyterro-rytycznych KGP wraz ze swoim kie-rownictwem o  godz. 0.42 stanęli

w szpalerze z zapalonymi pochodniami przyobelisku upamiętniającym śmierć ich dwóchkolegów: podkom. Dariusza Marciniakai  nadkom. Mariana Szczuckiego. Pierwszyzmarł w  miejscu, gdzie dziś stoi obelisk,drugi osiem dni później w szpitalu, nie od-zyskawszy przytomności.

SZTURM Akcja w Magdalence miała na celu zatrzy-manie dwóch groźnych przestępców – Ro-berta Cieślaka i Białorusina Igora Pikusa velAleksandra Wołodina z gangu „Mutantów”,którzy odpowiedzialni byli za wiele prze-stępstw, w tym za śmierć podkom. MirosławaŻaka w niedalekich Parolach. 23 marca 2002 r.członkowie gangu otworzyli ogień do poli-cjantów, którzy zaczęli zabezpieczać skra-dziony przez przestępców TIR ze sprzętemRTV. Na miejscu zginął podkom. MirosławŻak. Dało to początek zatrzymywaniuczłonków gangu. W ręce Policji wpadło pra-wie 30 „mutantów”. W nocy z 5 na 6 marca2003  r. w  Magdalence zamierzano zatrzy-mać kolejnych dwóch. Ci jednak, najpraw-dopodobniej ostrzeżeni, byli przygotowanido obrony. Zaminowali ogród, wewnątrz bu-dynku zgromadzili arsenał broni. Wyposa-żeni w kamizelki kuloodporne i maski prze-ciwgazowe postanowili zginąć niż oddać sięw  ręce Policji. Grupa szturmowa miałabłędny szkic domu, gdzie ukrywali się prze-stępcy. Przy podejściu pod budynek wy-buchła mina pułapka, raniąc policjantów.Na funkcjonariuszy posypały się strzałyi granaty. Śmiertelnie ranny został podkom.Dariusz Marciniak. Śmiertelna okazała siętakże rana dowodzącego akcją nadkom. Ma-riana Szczuckiego, który przewieziony doszpitala zmarł 14  marca 2003  r. Podczasataku rannych zostało jeszcze szesnastu in-nych funkcjonariuszy.

Przestępcy zginęli w szturmowanym obiek-cie, prawdopodobnie w wyniku pożaru, który

15 lat temuW nocy z 5 na 6 marca br. w podwarszawskiej Magdalence

odbył się uroczysty apel pamięci, na którym stawili sięantyterroryści nie tylko z Warszawy, ale także z innych

pododdziałów AT, aby oddać hołd poległym piętnaście lat temu kolegom.

Ranek 6 marca 2003 rokuna posesji w Magdalence

Warta honorowa przy Tablicy Pamięci w BOA KGP

10-11.04_Layout 1 23.03.2018 09:40 Strona 10

kwiecień 2018 r. POLICJA 997 Magdalenka PAMIĘĆ 11

wybuchł podczas walki. Na ich zwęglonychciałach nie znaleziono ran postrzałowych.

KREWObaj policjanci złożyli najwyższą ofiarę, wy-pełniając rotę ślubowania do końca. Zostalipośmiertnie awansowani. Dariusz Marciniaksłużył w  Policji od 1994 r. Zaczynał w  KPw Czosnowie, potem służył w KRP w No-wym Dworze Mazowieckim, aby w 1996 r.

trafić do stołecznych antyterrorystów. Był namisji w Kosowie. Trzy tygodnie przed sztur-mem w Magdalence został specjalistą w sek-cji szturmowej Wydziału Bojowego CBŚ KGP.

Marian Szczucki od początku służbyw październiku 1989 r. był stołecznym anty-terrorystą. Na początku jako członek sekcjiochrony lotów, z czasem znalazł się w sekcjiszturmowej. Trzy tygodnie przed śmierciązostał naczelnikiem Wydziału Bojowego CBŚ

KGP. Był bardzo doświadczonym antyterro-rystą, który wielokrotnie dowodził akcjamizatrzymywania niebezpiecznych przestęp-ców. Tak było również 15 lat temu w Mag-dalence.

HOŁD Akcja w  Magdalence z  2003 r. przeszła dohistorii policyjnego antyterroryzmu w Polsce.Wielokrotnie analizowana przyczyniła się douważniejszego przyjrzenia się sprawom wy-posażenia, wyszkolenia i procedur postępo-wania funkcjonariuszy AT. W  lipcu 2003  r.przez połączenie Zarządu Bojowego oraz Za-rządu Wsparcia Bojowego Centralnego BiuraŚledczego KGP powołano BOA KGP. Nota-bene policjanci z Wydziału Antyterrorystycz-nego KSP przeszli do CBŚ ledwie w lutym2003 r. BOA nie przetrwało wtedy nawetroku. W kwietniu 2004 r. zostało zlikwido-wane i zastąpione przez Zarząd Operacji An-tyterrorytycznych Głównego Sztabu PolicjiKGP. Reaktywacji, jako centralna jednostkaAT w randze niezależnego biura, doczekałosię w 2008 r.

Analiza akcji w  Magdalence pozwoliłausprawnić procedury i choć sytuacja się po-prawiła, to cały czas brakuje jasnych rozwią-zań dotyczących strzału oddawanego przezpolicyjnego snajpera.

6 marca br. koledzy poległych policjantówoddali im hołd także przy Tablicy Pamięciw siedzibie BOA KGP oraz przed Tablicą Pa-mięci w Komendzie Głównej Policji. 

PAWEŁ OSTASZEWSKI zdj. Marek Krupa (3) i Piotr Maciejczak

Magdalenka, noc z 5 na 6 marca 2018 r.

Złożenie kwiatów przed Tablicą Pamięci w siedzibie BOA

10-11.04_Layout 1 23.03.2018 09:40 Strona 11

OCHRONA DANYCH OSOBOWYCH POLICJA 997 kwiecień 2018 r.12

Nadchodzi nowa era w ochronie danych osobowych,które to dane znaczna część praktyków zaczynanazywać danymi prywatnymi. Nowe regulacjeszczególny nacisk kładą na poszanowanie prawi wolności osób fizycznych, nie ograniczającco do zasady swobodnego przepływu tych danych.

R ozwój technologiczny i szerokie możliwości przetwarzania da-nych osobowych stanowią realne zagrożenie dla jednostki.Znane i szeroko komentowane były próby wykorzystania tego

rodzaju danych przy manipulowaniu wynikami wyborów za oceanem.Również w  Unii Europejskiej dostrzeżono ten problem i  podjętodziałania dotyczące stworzenia przepisów gwarantujących równo-rzędny stopień ochrony danych osobowych na jej terenie.

NOWE WYZWANIAZ dniem 25 maja 2018 r. zacznie obowiązywać w polskim porządkuprawnym Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE)2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznychw związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swo-bodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy95/46/WE – określane powszechnie jako RODO (Dz.Urz. UE L119/1 z dn. 4.05.2016 r.). Do tego czasu, nasz kraj zobowiązany jestdo zapewnienia jego skutecznego stosowania przez przyjęcie wła-ściwych przepisów wewnętrznych. Od 25 maja 2018 r. przepisy od-noszące się do danych osobowych będą nakładały na administratorówwiele nowych obowiązków, co stanowi dla Policji nowe wyzwania.

Mając na uwadze potrzebę wdrożenia rozwiązań wynikającychz  rozporządzenia RODO i  dyrektywy Parlamentu Europejskiegoi Rady UE 2016/680 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fi-zycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez właściweorgany do celów zapobiegania przestępczości, prowadzenia postępowańprzygotowawczych, wykrywania i ścigania czynów zabronionych i wy-konywania kar, w sprawie swobodnego przepływu takich danych orazuchylająca decyzję ramową Rady 2008/977/WSiSW, zwanej dalejDODO, w  Biurze Bezpieczeństwa Informacji KGP przygotowanomateriały, które stanowią pomoc w  realizacji niezbędnych działańprzez kierowników jednostek organizacyjnych Policji i komórek or-ganizacyjnych KGP. I tak opracowano: „Metodę zarządzania ryzykiemdla systemów teleinformatycznych w  Policji” (dla systemów jaw-nych), umożliwiającą ocenę podatności, jak również sposobów prze-ciwdziałań dla stwierdzonych zagrożeń w  sieciach, systemach te-leinformatycznych z ich zasobami informacyjnymi i na stanowiskachdostępowych, opartą m.in. na polskiej normie PN-ISO/IEC27005:2014 Technika informatyczna – Techniki bezpieczeństwa – Za-rządzanie ryzykiem w bezpieczeństwie informacji oraz na dokumencie„Metodyka zarządzania ryzykiem cyberprzestrzeni w systemach za-rządzania bezpieczeństwem informacji podmiotów rządowych”. Me-todyka ta dla sieci i systemów teleinformatycznych Policji opisujesposób postępowania, monitorowania oraz kategoryzowania ryzyk.Przygotowano także tabelę macierzy, pozwalającą na określenie war-

tości ryzyk. Opracowano formularz audytu zgodności przetwarzaniadanych do weryfikacji przez administratora danych osobowych podkątem spełnienia wymagań, o  których mowa w  RODO i  DODOoraz materiał szkoleniowy RODO, niezbędny do wykorzystaniaw procesie samokształcenia.

Wyniki przeprowadzonych czynności pozwolą na dokonanie ocenystanu ochrony danych osobowych, bezpieczeństwa sieci, systemówteleinformatycznych i stanowisk dostępowych w Policji oraz stwier-dzenia ewentualnej konieczności podjęcia dalszych działań.

NOWE ROZWIĄZANIAPodkreślić należy, że w RODO pojawiają się zupełnie nowe pojęcia,kategorie danych, procedury. Za naruszenie przepisów o ochroniedanych osobowych odpowiadać będzie kierownik jednostki organi-zacyjnej zarówno przed urzędem kontroli, jak i przed sądem cywil-nym czy karnym. Odpowiedzialność jest bezpośrednia, nie możnacedować jej na innych pracowników. RODO wprowadza kary finan-sowe za szkody spowodowane przetwarzaniem naruszającym przepisyo ochronie danych osobowych.

Inspektor ochrony danych zastępuje administratora bezpieczeń-stwa informacji. Jest odpowiedzialny za monitorowanie przestrze-

W oczekiwaniu na RODO

Jakie daneosoboweprzetwarzasz?

Jakieszczególnekategoriedanychprzetwarzasz?

Jaka jestpodstawaprawnaprzetwarzania?

Gdzie i w jakich dokumentachwskazano te podstawy?

Gdzie i przezkogo, na jakiejpodstawiedane są przetwarzane?

Jakie środkitechniczne,organizacyjnestosujesz?

Jak mierzyszi oceniaszskutecznośćzastosowanychśrodków?

Jak zapewniaszpoufność,integralność,dostępnośćdo systemówi usługprzetwarzania?

Czy dane sąprzekazywaneinnymprzedmiotom,w tymzagranicznymlub podmiotomprzetwarzającymdane w imieniuadministratora?

Jak realizujeszprawapodmiotówdo dostępudo danych?

Jakie zmianymusiszwprowadzić?

Dane biometryczne

Dane genetyczne

Pseudo-nimizacja

ZgodaZgoda

dziecka

Dane dotyczącezdrowia

Co nowego w RODO?

Dokonaj oceny

BIURO BEZPIECZEŃSTWA INFORMACJI KGP

BIURO BEZPIECZEŃSTWA INFORMACJI KGP

12-13.04_Layout 1 23.03.2018 09:43 Strona 12

kwiecień 2018 r. POLICJA 997 OCHRONA DANYCH OSOBOWYCH 13

gania przepisów ochrony danych osobowych. Będzie uczestniczyłw raportowaniu o naruszeniach dotyczących praw lub wolności osóbfizycznych (które powinny być zgłoszone nawet do 72 godzin do or-ganu nadzorczego), prowadzeniu rejestru naruszeń i analizy ryzyka.

NOWE DEFINICJEW art. 4 ust. 13 RODO zdefiniowano jako dane genetyczne:

Dane osobowe dotyczące odziedziczonych lub nabytych cech ge-netycznych osoby fizycznej, które ujawniają niepowtarzalne infor-macje o fizjologii lub zdrowiu tej osoby i które wynikają w szczegól-ności z analizy próbki biologicznej pochodzącej od tej osoby fizycznej.

Natomiast w art. 4 ust. 14 RODO zawarto definicję danych bio-metrycznych:

Dane osobowe, które wynikają ze specjalnego przetwarzania tech-nicznego, dotyczą cech fizycznych, fizjologicznych lub behawioral-nych osoby fizycznej oraz umożliwiają lub potwierdzają jednoznacznąidentyfikację tej osoby, takie jak wizerunek twarzy lub dane dakty-loskopijne.

Informacje biometryczne powinny być zawsze przechowywane w postaci zaszyfrowanej

W art. 7 RODO opisano zgodę na przetwarzanie danych osobo-wych:

– administrator musi być w stanie wykazać, że podmiot danychwyraził zgodę na przetwarzanie swoich danych osobowych;

– dobrowolna – w jednym lub większej liczbie określonych celów;– zrozumiała i łatwo dostępna forma, jasny i prosty język;– prawo wycofania zgody w dowolnym momencie;– wycofanie zgody musi być równie łatwe, jak jej wyrażenie;– zgoda dziecka w przypadku usług społeczeństwa informacyjnego

– art. 8 RODO.W art. 8 RODO określono warunki zgody dziecka w przypadku

usług społeczeństwa informacyjnego: – wyrażenie zgody przez dziecko, które ukończyło 13 lat;– przetwarzanie danych osobowych dziecka poniżej 13. roku życia

wymaga zgody osoby sprawującej władzę rodzicielską lub opiekęnad dzieckiem oraz przetwarzania wyłącznie w zakresie wyrażo-nej zgody;

– państwa członkowskie mogą przewidzieć w swoim prawie niższągranicę wiekową, która musi wynosić co najmniej 13 lat, w takichprzypadkach administrator uwzględniając dostępną technologię,podejmuje rozsądne starania, by zweryfikować, czy osoba spra-wująca władzę rodzicielską lub opiekę nad dzieckiem wyraziłazgodę lub ją zaaprobowała.

Dane dotyczące zdrowia (art. 4 ust. 15 RODO):Dane osobowe o  zdrowiu fizycznym lub psychicznym osoby

fizycznej – w tym o korzystaniu z usług opieki zdrowotnej – ujaw-niające informacje o stanie zdrowia.

Pseudonimizacja – art. 4 ust. 5 RODO:Oznacza przetworzenie danych osobowych w taki sposób, by nie

można ich było przypisać konkretnej osobie, której dane dotyczą,bez użycia dodatkowych informacji, pod warunkiem że takie do-datkowe informacje są przechowywane osobno i są objęte środkamitechnicznymi i organizacyjnymi uniemożliwiającymi ich przypisa-nie zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osobie fizycznej.

NOWE ZASADYRODO stawia przed organizatorami systemów szczególne wyzwania.Art. 25 wprowadza dwie zasady o charakterze systemowym. Privacyby design – zasada ta oznacza obowiązek administratora danych douwzględniania zagadnień prywatności już na etapie opracowaniasposobów przetwarzania danych, jak również na każdym etapie fak-tycznego przetwarzania. Dane muszą być zatem odpowiednio bez-pieczne, rozliczane i zgodne z zasadą minimalizacji, niezależnie odtego kogo dane dotyczą. Druga zasada Privacy by default zobowiązujeadministratorów danych do wdrożenia i stosowania takich środkówzarówno technicznych, jak również organizacyjnych, które zapewniądomyślne przetwarzanie jedynie takich danych, jakie są koniecznedo konkretnego celu ich przetwarzania.

Trwają prace nad ostatecznym kształtem aktów prawnych wdra-żających przepisy unijne. Niewiele czasu dzieli nas od rewolucjiw prawie dotyczącej ochrony danych osobowych. RODO to przedewszystkim wyzwanie, a nie problem. Dlatego też mające na celuprzygotowanie całej organizacji do wdrożenia zadań wynikającychz RODO i DODO realizowane są działania podnoszące wiedzę,umiejętności i  świadomość pracowników i  funkcjonariuszy Policji. 

mł. insp. KATARZYNA JANISZEWSKAnaczelnik WBTiODO BBI KGP

BIURO BEZPIECZEŃSTWA INFORMACJI KGP

Domyślna ochronadanych

Art. 25 ust. 2 RODOAdministrator wdrażaodpowiednie środkitechniczne i organizacyjne,aby domyślnieprzetwarzane byływyłącznie te dane osobowe,które są niezbędne dlaosiągnięcia każdegokonkretnego celuprzetwarzania. Obowiązekten odnosi się do ilościzbieranych danychosobowych, zakresuich przetwarzania, okresuich przechowywaniaoraz ich dostępności. [...]

Ochrona danych „by default” i „by design”

Zasada ochrony

„by default”

Zasada ochrony

„by design”

Ochrona danych na etapieprojektowania

Art. 25 ust. 1 RODOUwzględniając stan wiedzy technicznej, koszt wdrażania orazcharakter, zakres, kontekst i cele przetwarzania [...]administrator [...] wdraża odpowiednie środkitechniczne I organizacyjne,[...] w celu skutecznejrealizacji zasad ochronydanych, (...) w celu nadaniaprzetwarzaniu niezbędnychzabezpieczeń, [...] orazchronić prawa osób,których dane dotyczą.

BIURO BEZPIECZEŃSTWA INFORMACJI KGP

Formy biometrii na podstawie źródeł danych biometrycznych

CECHY FIZJOLOGICZNE

DNA wizerunek skan obraz układ naczyń odcisktwarzy siatkówki tęczówki krwionośnych palca

CECHY BEHAWIORALNE

mowa pismo ocena różnic czasowych sposóbręczne pomiędzy przyciskaniem klawiszy poruszania się

CECHY PSYCHOLOGICZNE

badanie reakcji na konkretne sytuacje

12-13.04_Layout 1 23.03.2018 09:43 Strona 13

KRAJOWA MAPA ZAGROŻEŃ BEZPIECZEŃSTWA Konferencja POLICJA 997 kwiecień 2018 r.14

Krajowa Mapa ZagrożeńBezpieczeństwa to interaktywnenarzędzie, które funkcjonujew naszym kraju już od 18 miesięcy.15 marca br. w KWP w Opoluodbyła się międzynarodowakonferencja, której celem byławymiana informacji o działalnościKMZB – interaktywnego narzędziakomunikacji międzyspołeczeństwem a Policją.

K onferencję pt. „Krajowa Mapa Zagro-żeń Bezpieczeństwa, jako narzędziedialogu ze społeczeństwem” rozpoczął

insp. Jarosław Kaleta, komendant woje-wódzki Policji w  Opolu, który powitałwszystkich przybyłych gości. Następnie głoszabrał zastępca komendanta głównego Policjinadinsp. Jan Lach. Swoje wystąpienie roz-począł od przeczytania listu od sekretarzastanu w MSWiA Jarosława Zielińskiego douczestników spotkania (patrz obok). Na-stępnie omówił, jak ważną rolę nie tylko dlaspołeczeństwa, ale również dla Policji pełniąaplikacja KMZB oraz aplikacja ,,Dzielnicowybliżej nas”. Podkreślił, że mapa jest jednymz  głównych etapów wzmacniania bezpie-czeństwa, który jest na bieżąco monitoro-

wany i ulepszany. Jest to narzędzie, dziękiktóremu Policja ma lepszy kontakt z lokalnąspołecznością i lepiej zna problemy zwykłychmieszkańców. Pozwala to również na cało-ściowe podejście do występujących zgłoszeńw celu ich weryfikacji. Chodzi przecież o bez-pieczeństwo nas wszystkich.

Następnie ponownie głos zabrał insp. Ja-rosław Kaleta, który opowiedział o  KMZBjako o innowacyjnej platformie wymiany in-formacji w  zakresie ogólnego bezpieczeń-stwa. Przypomniał rys historyczny powstaniamapy i  omówił, jak wyglądały konsultacjespołeczne, które przeprowadzono na tereniewojewództw, powiatów oraz gmin. Przez92 dni odbyto blisko 12 tys. spotkań z 218tys. osób. W samym województwie opolskimto blisko 500 spotkań z 7000 uczestników.To oprócz mieszkańców również podmiotypozapolicyjne. Przedmiotem konsultacji były2 podstawowe pytania: czy KMZB jest po-trzebna oraz co powinna zawierać.

Kolejnym prelegentem był mł. insp. Da-riusz Prządka z Biura Prewencji KGP – koor-dynator krajowy KMZB, który mówił o KMZBw świetle przeprowadzonych badań ankieto-wych, podając dane z dotychczasowej dzia-łalności mapy. W całej Polsce to 1 154 192użytkowników, 3 858 060 odsłon oraz 659 538zgłoszonych zagrożeń. Średnia liczba zagro-żeń w ciągu doby to 1199 zgłoszeń. To poka-zuje ogrom pracy policjantów i zainteresowa-nie obywateli właśnie tą aplikacją.

Prof. zw. dr hab. Jadwiga Stawnicka z Wy-ższej Szkoły Humanitas w Sosnowcu mówiła

o  KMZB jako istotnym elemencie procesuzarządzania bezpieczeństwem publicznymprzez polską Policję. Wspomniała równieżo tym, że świat nauki powinien współpraco-wać z  Policją oraz wymieniać się wiedzą i  doświadczeniami. Z kolei dyrektor Biura Komunikacji Społecznej mł. insp. Iwona Klo-nowska mówiła o KMZB jako formie dialoguspołecznego, jako perspektywie społeczno--pedagogiczno-psychologicznej. Przedstawiłają jako efekt uspołeczniania działań Policji.Przed nią bardzo ciekawe wystąpienie miałprorektor WSPol. podinsp. dr Zbigniew Mi-kołajczyk dotyczące wykorzystania KMZBw oparciu o założenia Koncepcji RuchomychPrzestrzeni.

Po przerwie komendant stołeczny nadinsp.Paweł Dobrodziej omówił KMZB na tere-nie działania Komendy Stołecznej Policji,

Dialog ze społeczeństwem

14-17.04_Layout 1 23.03.2018 09:48 Strona 14

kwiecień 2018 r. POLICJA 997 Konferencja KRAJOWA MAPA ZAGROŻEŃ BEZPIECZEŃSTWA 15

Szanowny Panie Komendancie,Szanowni Uczestnicy Konferencji,

Krajowa Mapa Zagrożeń Bezpieczeństwa to interaktywne narzędzie pozwalające nie tylko zapoznać się z najważniejszymizagrożeniami występującymi w  konkretnych miejscach, ale również instrument stwarzający możliwość zgłoszenia informacjio zagrożeniach przez tych, którym ma on służyć, czyli przez samych obywateli. U podstaw Krajowej Mapy Zagrożeń Bezpieczeństwależy przekonanie o konieczności i istotnej wartości współpracy Policji ze społeczeństwem w celu podnoszenia poziomu bezpie-czeństwa wewnętrznego. Ma ona przede wszystkim charakter prewencyjny – ogranicza powstawanie i powtarzanie się niebez-piecznych zdarzeń w określonych lokalizacjach.

Oficjalne uruchomienie Krajowej Mapy Zagrożeń Bezpieczeństwa poprzedził jej pilotaż w trzech garnizonach Policji. Funk-cjonariusze organizowali spotkania z różnymi środowiskami społecznymi, aby jak najwięcej mieszkańców mogło zapoznać sięz  ideą Mapy. Pilotaż potwierdził trafność podstawowych rozwiązań aplikacji, co oznaczało, że koncepcja w zaproponowanymkształcie została pozytywnie zweryfikowana i uzyskała akceptację zarówno ze strony Policji, jak i użytkowników tego nowego roz-wiązania. Jego kształt wykuwał się podczas licznych spotkań i konsultacji z mieszkańcami poszczególnych regionów. Odbyło sięich około 12 tysięcy, a uczestniczyło w nich 220 tysięcy obywateli.

Dziś Krajowa Mapa Zagrożeń Bezpieczeństwa z dobrym skutkiem funkcjonuje w  całym kraju. Mieszkańcy mogą zgłaszaćw sposób anonimowy sygnały o zagrożeniach drogą internetową, a więc nawet bez wychodzenia z domu. Mają też możliwośćmonitorowania, jak na ich zgłoszenie zareagowała Policja, której obowiązkiem jest weryfikacja każdej przekazanej przez obywateliinformacji.

Przy tworzeniu Krajowej Mapy Zagrożeń Bezpieczeństwa chodziło o to, aby była ona prostym i przyjaznym narzędziem dlaobywateli. Udało się to osiągnąć, o czym świadczy liczba odsłon wynoszących dzisiaj już prawie 4 miliony. W ciągu półtora rokufunkcjonowania Mapy ponad milion użytkowników naniosło na nią 660 tysięcy informacji o zagrożeniach, z których około 50 proc.zostało potwierdzonych. Każdy, kto posiada informacje istotne dla bezpieczeństwa, może w całkowicie bezpiecznej, anonimowejformie podzielić się tą wiedzą z Policją. Dzięki tym zgłoszeniom może ona racjonalniej wykorzystać posiadane siły i środki, lepiejzaplanować służbę funkcjonariuszy, co powoduje, że eliminowanie zagrożeń jest bardziej efektywne i skuteczne, a co za tymidzie, mieszkańcy mają realne podstawy, aby czuć się bezpieczniej.

Chcę jeszcze raz podkreślić, że Krajowa Mapa Zagrożeń Bezpieczeństwa jako platforma wymiany informacji o zagrożeniachmiędzy Policją a społeczeństwem, a zarazem jeden z najważniejszych elementów uspołecznienia Policji, dobrze zdaje egzamin.Aplikacja, która w obecnym kształcie ma 25 kategorii zagrożeń, m.in. dotyczących bezpieczeństwa w ruchu drogowym czy de-moralizacji nieletnich, powinna się nadal rozwijać. Do tego potrzebna jest dalsza intensywna praca nad jej upowszechnianiemi doskonaleniem. Szczególnie cenne są z jednej strony konsultacje ze światem nauki, z drugiej zaś wsłuchiwanie się w postulatypłynące od obsługujących ją funkcjonariuszy i samych użytkowników. Zewidencjonowane uwagi dotyczące działania tej aplikacjijuż po roku jej funkcjonowania zaowocowały zmianami i udoskonaleniem tego narzędzia. Jeśli okaże się to uzasadnione, byćmoże w przyszłości zostaną wprowadzone kolejne korekty.

Chciałbym podziękować organizatorom Międzynarodowej Konferencji „Krajowa Mapa Zagrożeń Bezpieczeństwa jakonarzędzie dialogu ze społeczeństwem” w Opolu, a także wszystkim dotychczasowym użytkownikom Mapy za współpracę w jejtworzeniu oraz promocję jej możliwości i zalet.

Życzę Państwu owocnych obrad i  wyrażam nadzieję, że przyniosą one cenne i  interesujące wnioski, które posłużądalszemu rozwojowi tego sposobu podnoszenia poziomu bezpieczeństwa jako jednej z najważniejszych wartości służącychdobru wspólnemu.

Warszawa, 15 marca 2018 roku

MinisterstwoSpraw Wewnętrznych i Administracji

Jarosław ZielińskiSekretarz Stanu

Szanowny Paninsp. Jarosław KaletaKomendant Wojewódzki Policji w Opolu

14-17.04_Layout 1 23.03.2018 09:48 Strona 15

KRAJOWA MAPA ZAGROŻEŃ BEZPIECZEŃSTWA POLICJA 997 kwiecień 2018 r.16

insp. Krzysztof Kozelan, I zastępca z KWP w Gdańsku, przedstawiłjej funkcjonowanie na terenie garnizonu pomorskiego, a  podinsp.Jacek Kumpiałowski, I zastępca KWP w Białymstoku, omówił pilotażi wybrane aspekty nadzoru nad KMZB na Podlasiu.

Na konferencji nie zabrakło również policjantów z Czech i Nie-miec. Przedstawiciele czeskiej policji opowiadali o Mobilnej Plat-formie Bezpieczeństwa, któraw ich kraju wykorzystywana jestw codziennej pracy policjantów.Z kolei podinsp. Leszek Dyduchz  CSP w  Legionowie mówiło ocenie funkcjonowania KMZBprzez policjantów.

Spotkanie zakończył insp. Ja-rosław Kaleta, który je podsu-mował i podziękował wszystkimuczestnikom za aktywny udziałoraz wymianę doświadczeń. 

st. sierż. PRZEMYSŁAW KĘDZIORZespół Prasowy KWP w Opolu

Amatorska Scena Policyjna „Na Posterunku” rozpoczęłaswoje wyjazdy ze spektaklem „Służba”. Pierwszywystęp odbył się 19 marca br. w Miejskim DomuKultury w Szczytnie.

Przedstawienie teatralne Amatorskiej Sceny Policyjnej „Na Po-sterunku” jest częścią działań polskiej Policji w ramach przy-gotowań i obchodów 100-lecia Policji w 2019 r.

HISTORIA W TEATRZEPrzed spektaklem komendant rektor Wyższej Szkoły Policji w Szczyt-nie insp. dr Marek Fałdowski przywitał zaproszonych gości, m.in.:przedstawiciela marszałka województwa warmińsko-mazurskiego Janusza Wiśniewskiego, komendanta powiatowego Policji w Szczytniemł. insp. Tomasza Bzymka, dyrektora Miejskiego Domu KulturyAndrzeja Maternę, a także uczniów klas policyjnych z Zespołu Szkółnr 1 im. Stanisława Staszica w  Szczytnie, nad którymi WyższaSzkoły Policji w Szczytnie sprawuje patronat.

Komendant rektor podziękował mł. insp. dr Iwonie Klonowskiej– dyrektor Biura Komunikacji Społecznej KGP i nadkom. Krzyszto-fowi Musielakowi – dyrektorowi Biura Historii i Tradycji Policji KGPoraz scenarzystce i reżyserce spektaklu Marioli Daszkiewicz-Konop-czyńskiej z BKS KGP za przygotowanie tak niecodziennej lekcji his-torii. Wielkimi brawami przywitano także aktorów Amatorskiej ScenyPolicyjnej „Na Posterunku”. Warto podkreślić, że było to pierwszez 22 wyjazdowych przedstawień teatru.

– Biuro Komunikacji Społecznej, we współpracy z Biurem Historiii Tradycji Policji podjęło trud, aby pokazać w ciągu kilkudziesięciuminut 100 lat polskiej Policji przez pryzmat wydarzeń, które państwuprzybliżą tę historię. Życzę państwu, aby był to moment zadumyi refleksji. Dzięki temu spektaklowi chcemy też pokazać państwu,że policjanci, pracownicy cywilni, ich rodziny i nasi przyjaciele mogąwspólnie realizować swoje pasje. Amatorska Scena Policyjna „Na Po-sterunku” jest tego przykładem. A przecież w Policji występuje wieleinnych form integracji, wyrażania siebie i spędzania wolnego czasu.Najważniejsze, by być razem – powiedziała dyrektor BKS KGP. Na-stępnie głos zabrał dyrektor BHiTP, który odwołał się do pięknejtradycji teatru z czasów międzywojennych.

– Policyjne teatry amatorskie działające w całym okresie między-wojennym były formą wzmacniania więzi wewnątrz formacji, inte-resującymi to środowisko, ale przede wszystkim pielęgnującymi etossłużby i poczucie więzi narodowej. W czasie, kiedy budziła się świa-domość narodowa po odzyskaniu niepodległości, teatr stanowiłidealną formułę dla budowania czegoś, co dziś nazywa się „klimatemwewnątrz organizacji”. Dajmy się zatem ponieść tej idei integracjiśrodowiska policyjnego przez sztukę i  starajmy się angażować wewszystkie formy wyrażania siebie w naszej formacji – zwrócił się dopubliczność nadkom. Krzysztof Musielak.

Mł. insp. Iwona Klonowska wraz z nadkom. Krzysztofem Musie-lakiem zachęcali do podejmowania podobnych inicjatyw w innychgarnizonach przez ogłaszanie konkursów literackich, teatralnych, fil-mowych i malarskich na poziomie województwa. Zaznaczyli, ze fi-naliści tych konkursów na początku drugiego kwartału 2019 rokuwezmą udział w poprzedzającym centralne obchody 100-lecia Policjiogólnopolskim festiwalu form teatralnych, filmowych i  literackichw Warszawie. A podczas uroczystości 100-lecia Policji laureaci otrzy-mają nagrody.

Po spektaklu przedstawiciele KGP podziękowali za zaangażowaniew organizację przedstawienia i wręczyli dyrektorowi Instytutu NaukSpołecznych WSPol. nadkom. dr. Dominikowi Hryszkiewiczowi

14-17.04_Layout 1 23.03.2018 09:48 Strona 16

kwiecień 2018 r. POLICJA 997 Amatorska Scena Policyjna i warsztaty OKM 1940 100 LAT POLICJI 17

wraz z zespołem oraz członkom kadry kie-rowniczej WSPol. pamiątkowe odznaki„Przyjaciela teatru”.

OKM 1940Spektakl „Służba”, w  wykonaniu aktorówAmatorskiej Sceny Policyjnej, powstał w Biu-rze Komunikacji Społecznej KGP i jest inte-gralną częścią „Koncepcji zintegrowanychdziałań polskiej Policji na poziomie central-nym, w  ramach przygotowań i  obchodów 100-lecia Policji w 2019 r.”. Dla zaproszonychgości był on kontynuacją lekcji historii o pol-skiej policji. W tym samym dniu bowiem,w godzinach porannych, odbyły się warsztaty patriotyczno-historyczne pn.: „OKM 1940

Ostaszków – Kalinin – Miednoje”. Spotkanieodbyło się w  budynku Biblioteki WyższejSzkoły Policji w  Szczytnie. Wzięli w  nimudział przedstawiciele kadry dydaktycznejoraz słuchacze WSPol. Wykład wstępny o his-torii tamtych czasów wygłosił insp. dr MarekFałdowski. Następnie prezes Stowarzyszenia„Rodzina Policyjna 1939 r.” Jarosław Olbry-chowski mówił o etosie służby funkcjonariu-szy Policji Państwowej II RP oraz poruszyłbolesne zagadnienia związane ze zbrodniąkatyńską. Przybliżył historię tragicznych lo-sów funkcjonariuszy Policji Państwowej II RP,którzy na przełomie września 1939 rokui maja 1940 roku byli przetrzymywani w obo-zie NKWD w  Ostaszkowie, a  następnie

w piwnicach obwodowego zarządu NKWDw Kalininie (obecnie Twer) zostali zamor-dowani strzałem w tył głowy i zakopani w do-łach śmierci w  Miednoje. 

Nadkom. Krzysztof Musielak przedstawiłzagadnienia dotyczące historii Policji Pań-stwowej w latach 1919–1939, a sierż. sztab.Karol Woldan z BHiTP KGP zaprezentowałreplikę munduru funkcjonariusza Policji Pań-stwowej II RP i przedstawił historię umun-durowania tej formacji.

Podczas warsztatów odbyła się miła uro-czystość: insp. dr Marek Fałdowski oraz mł.insp. dr Iwona Klonowska zostali ambasado-rami OKM 1940. Certyfikaty wręczyli imprezes Stowarzyszenia „Rodzina Policyjna1939 r.” Jarosław Olbrychowski, wiceprezesJózef Kuczka i dyrektor BHiTP KGP nad-kom. Krzysztof Musielak. 

JOANNA GRZEMPA zdj. Sławomir Katarzyński, Tomasz Muraszko

„Służba” w Szczytnie

Insp. dr Marek Fałdowski oraz mł. insp. dr Iwona Klonowska zostali ambasadorami OKM 1940

Przed spektaklem komendantrektor Wyższej Szkoły Policji w Szczytnieinsp. dr Marek Fałdowski przywitałzaproszonych gości

14-17.04_Layout 1 23.03.2018 09:48 Strona 17

PREWENCJA System Rejestracji Audio-Wideo POLICJA 997 kwiecień 2018 r.18

N iewielkie kamery nasobne Systemu Rejestracji Audio-Wideo(RAW), przypominające wyglądem popularne wśród ludzi ak-tywnych aparaty GoPro, teraz trafiły w ręce policjantów gar-

nizonów stołecznego, podlaskiego i dolnośląskiego. Są nie tylko sym-bolem modernizacji Policji, ale także potrzebą czasów. Teraz niemalkażdy ma telefon komórkowy, którym może nagrać np. wygodną dlaniego część policyjnej interwencji lub zmontować materiał. 190 ka-mer, które w  ciągu trzech miesięcy rejestrowały interwencje, niedają możliwości ingerencji. A poza tym wyrównują szanse na psy-chologicznym polu konfrontacji – „Ty nagrywasz moją interwencję,wiedz, że teraz ja też ciebie nagrywam”.

MARCHEWKA MA DWA KOŃCE– Dzień dobry, informuję, że interwencja jest nagrywana – mówi po-licjant i jednym dotknięciem włącza kamerę przypiętą do munduru.Jeśli oznaczy nagranie jako „dowód” do wykorzystania w postępo-waniu, będzie ono zachowane na dysku sieciowym przez rok, a gdytego nie zrobi, tylko przez 30 dni. Przez trzy miesiące pilotażu 1910materiałów filmowych zostało oznaczonych jako dowód.

Oczywiście może się też zdarzyć, że po interwencji policjantw ciągu kilku sekund po zakończeniu nagrania nie zdąży nacisnąćprzycisku zabezpieczenia dowodowego. Nic straconego. Zmianę sta-tusu może wprowadzić w każdej chwili przełożony – na wniosek po-licjanta, z własnej inicjatywy (po przejrzeniu nagrania) albo na wnio-sek obywatela. Po co to wszystko? Aby w  sposób jednoznacznywyjaśnić wszystkie sytuacje, szczególnie te, w których mamy do czy-nienia ze słowem przeciwko słowu.

– Kamerki służą do rozwiązywania kontrowersyjnych sytuacji. Czypolicjant miał rację, czy obywatel miał rację, czy się słusznie żalił,

czy nie. Na razie rozwiązują nam ten problem tylko w miejscachpublicznych – mówi insp. Grzegorz Baczyński, dyrektor GłównegoSztabu Policji KGP.

Przykład? W Wydziale Ruchu Drogowego Komendy StołecznejPolicji w  ciągu trzech miesięcy programu pilotażowego były dwaprzypadki złożenia skarg na czynności podejmowane przez policjan-tów. Na podstawie zabezpieczonego materiału z nagrań wszystkiezostały rozpatrzone na korzyść funkcjonariuszy, znaczy – policjancidziałali prawidłowo.

– Policjant musi wiedzieć, że to narzędzie jest dla nich, dla ichochrony. Jest to dowód przed pomówieniami. Sytuacje takie jak ta,pokazują, że warto nosić te urządzenia, warto je włączać i nie masię, co opierać – tłumaczy insp. Grzegorz Baczynski, dyrektor Głów-nego Sztabu Policji KGP. – Bo początki wcale nie były łatwe. Poli-cjanci podchodzili do kamer z rezerwą, bojąc się, że teraz każde po-tknięcie będzie punktowane postępowaniem dyscyplinarnym. A nieo to chodzi. Korzyść jest obopólna. Obecność kamer mobilizuje ludzi,w stosunku do których podejmuje się interwencję, ale i samych po-licjantów.

Funkcji jest kilka. Kamery nasobne zwiększają bezpieczeństwopolicjantów, ułatwiają rozpatrywania skarg na zachowanie funkcjo-nariuszy i działają też prewencyjnie, zmniejszając z jednej stronypoziom agresji wobec policjantów, a z drugiej dyscyplinując zacho-wania samych funkcjonariuszy.

– Mamy sygnały, że ludzie, wiedząc, że są nagrywani, są bardziejuprzejmi, mili, grzeczni, uczynni. Tracą poczucie bezkarności – do-daje mł. insp. Paweł Pinda z  Wydziału Operacyjnego GłównegoSztabu Policji KGP, który koordynuje pracę zespołu do monitorowaniaprocesu wdrażania kamer.

Kamerynasobne,czyli policyjneGoPro

Dla bezpieczeństwa i pełnej jasności. Aby kontrowersje rozstrzygaćw oparciu o obiektywny dowód, a nie emocjonalną relację jednej lub drugiejstrony. Właśnie kończy się trzymiesięczny test kamer nasobnych. Teraz jest ich 190, ale jeszcze w tym roku ma być więcej.

Kamery nasobne mogą być mocowane magnesem wkładanym do kieszeni, zaczepemklipsowym do kieszeni lub pagonu i w szelkach

18-20.04_Layout 1 23.03.2018 13:24 Strona 18

kwiecień 2018 r. POLICJA 997 System Rejestracji Audio-Wideo PREWENCJA 19

NAGRANIE? ZMIENIAM ZEZNANIEO tym, że kamery nasobne są sprzymierzeńcem policjantów, prze-konali się funkcjonariusze Wydziału Patrolowo-Interwencyjnego Ko-mendy Miejskiej Policji w Białymstoku, którzy podczas interwencjizatrzymali i  obezwładnili agresywnych i  nietrzeźwych mężczyzn.Potem jeden z zatrzymanych skarżył się, że w czasie policyjnej in-terwencji doznał urazu kolana. Na szczęście było nagranie z kamery.Gdy mężczyzna dowiedział się o  istnieniu zapisu, natychmiast wy-cofał skargę i zmienił swoje zachowanie.

– Mieliśmy także sprawę z  wydziału ruchu drogowego – mówikom. Grzegorz Chłus, koordynator programu pilotażowego kamerw KWP w Białymstoku. – Policjanci rejestrowali pościg za samocho-dem prowadzonym przez nietrzeźwego kierowcę. Ten, gdy wysiadłze swojego pojazdu, upierał się, że to nie on prowadził. Nagranienie pozostawiało jednak wątpliwości, kto wysiadł zza kierownicy.

Kom. Grzegorz Chłus podkreśla, że dzięki zapisowi z kamer Policjadysponuje szerszym materiałem dowodowym, nie opiera się tylkoi wyłączenie na zeznaniach świadków. Mając nagranie, łatwiej ustalić,co naprawdę zaszło. Pomaga więc formułować wnioski i prowadzićpostępowania przygotowawcze.

– Początkowo policjanci obawiali się, czy materiał, który jest na-grany, nie będzie wykorzystywany przeciwko nim – mówi kom. Grze-gorz Chłus. – Teraz, pewni swoich działań, wiedzą, że tak nie jest.Widzą pozytywy, zwłaszcza bardziej wstrzemięźliwe w czynach i sło-wach zachowania osób, co ułatwia interwencję.

Kolejny plus. Każda kamera ma tzw. 30-sekundowy bufor, co ozna-cza, że w momencie jej włączenia zostaje też zarejestrowane to, codziało się pół minuty wcześniej. W sytuacjach dynamicznych, eska-lacji agresji czy choćby przejechania samochodu na czerwonymświetle, to bardzo przydatna funkcja.

KAMERA, STOP!Od pierwszych dni prowadzenia programu pilotażowego wdrażaniakamer nasobnych pojawiły się wątpliwości. Wprawdzie wytyczne

były jasne, że zgodnie z ustawą o Policji można nagrywać wszystkieinterwencje, które odbywają się w  miejscu publicznym. Czy takąinterwencją jest więc zatrzymanie podczas akcji „Trzeźwy poranek”?Albo: czy zamknięta klatka schodowa to miejsce publiczne czy nie?A sklep? Zaplecze?

– Takich pytań mieliśmy sporo i  na wszystkie odpowiadaliśmyzgodnie z literą prawa – mówi nadkom. Artur Kuć.

Dyrektor insp. Grzegorz Baczyński dodaje: – Ale zawsze pozostajedylemat, co jest tym miejscem publicznym, gdzie przebiega granica.To jest bardzo trudne do określenia.

Kwestia nagrywania w przestrzeni prywatnej jest dla policjantówz pierwszej linii służby najbardziej problematyczna. Obowiązująceprzepisy nie pozwalają na rejestrację obrazu u kogoś w mieszkaniu.Ale co zrobić, gdy policjant, będąc na interwencji domowej, jestświadkiem popełnienia przestępstwa? Powinien rejestrować czy nie?

– Praktycznie tak, ale póki co, prawo nie daje takich uprawnień –mówią policjanci i rozkładają ręce. Woleliby, żeby takich ograniczeńnie było. Zwłaszcza że większość interwencji to te domowe.

– Często zdarzają się sytuacje, że ludzie oczekują nagrywania, żądajątego od nas, bo chcą, żeby czyjeś zachowanie, na przykład partnera,zostało utrwalone – mówi podkom. Arkadiusz Majcherek, kierownikReferatu Patrolowo-Interwencyjnego KMP we Wrocławiu, gdzie teżprowadzony jest program pilotażowy kamer nasobnych. – Na razie po-licjant nie może tego robić, ale powinniśmy dążyć do zmiany przepisów.Teraz jesteśmy w fazie testów i mam nadzieję, że po nich zostanie wy-ciągnięty jakiś formalnoprawny wniosek o zmianie obecnie obowiązu-jących rozwiązań zapisanych w ustawie o Policji.

Podobne zdanie mają policjanci we wszystkich trzech garnizonach.Są za tym, by można było rejestrować wszystkie wykonywane przeznich czynności. Uważają, że to tylko pomoże w pracy. Poza tym, jakmówią, rzeczy najistotniejsze dzieją się tam, gdzie nie ma świadków.

– Finał jest zawsze gdzieś na końcu. Niech kierowca, któregościgamy, ucieknie do domu albo ktoś po czynności przeszukaniazgłasza zastrzeżenia do policjanta... – opowiada st. asp. MarcinKnapek, kierownik III Ogniwa Referatu III Wydziału Ruchu Dro-gowego KMP we Wrocławiu. – To też daje pole do wysuwania za-strzeżeń wobec nas. Nie ma nagrania, bo nie powinno go być, alemogą pojawić się pytania: dlaczego do tego czasu nagrywaliście,a potem przestaliście?!

– W wielu krajach interpretacja jest bardzo prosta. Jeżeli funkcjo-nariusz publiczny podejmuje interwencję, to miejsce przestaje byćprywatne, zwłaszcza kiedy został tam wezwany. Taki zapis jest sku-teczny – dodaje insp. Grzegorz Baczyński. – Potrzebujemy nowychregulacji prawnych, a to wymaga zmiany ustawy o Policji. Propozycjazmian przepisów już wyszła z Komendy Głównej Policji.

System Rejestracji Audio-Wideo (RAW) działa pilotażowood grudnia 2017 r. w garnizonach: KSP, KWP w Białymstokui KWP we Wrocławiu. Każda z komend wyposażono w 60 ka-mer (30 typu A – bez wyświetlacza, i 30 typu B – z wyświetla-czem, mają dużo szerszy kąt widzenia i  gdy policjant stoiprzy osobie legitymowanej, widać ją od stóp do głów). Kamerytypu A trafiły o wydziałów patrolowo-interwencyjnych, nato-miast kamery typu B do wydziałów ruchu drogowego. W wy-działach podległych KSP i KWP we Wrocławiu te same kamerywydawane są na dwie służby w ciągu doby dla różnych funk-cjonariuszy, natomiast w wydziałach podległych KWP w Bia-łymstoku kamery wydano poszczególnym policjantom i uży-wane są tylko przez nich.

Po zakończeniusłużby policjantwstawia kamerędo stacji dokującej,która archiwizujezarejestrowanedane i ładuje sprzętna kolejną służbę

18-20.04_Layout 1 23.03.2018 13:44 Strona 19

PREWENCJA System Rejestracji Audio-Wideo POLICJA 997 kwiecień 2018 r.20

– Żebyśmy mogli realnie wprowadzić kamery nasobne, potrzebnyjest przepis ustawowy, który pozwoli rejestrować obraz i dźwięk takżew miejscach innych niż publiczne – mówi nadkom. Jolanta Browarska,p.o. naczelnika Wydziału Legislacji Biura Kadr, Szkolenia i ObsługiPrawnej KGP. – Już w 2013 roku pojawiła się koncepcja zmian w ustawieo Policji, która umożliwiałaby nagrywanie czynności służbowych poli-cjantów z wykorzystaniem monitoringu nasobnego. W maju ub.r. przyokazji wprowadzenia programu pilotażowego kamer nasobnych wróci-liśmy do tematu i dzisiej jesteśmy na etapie konsultacji naszych pro-pozycji ustawowych z MSWiA. Założenie jest takie, że policjanci będąmogli rejestrować czynności na miejscu każdego zdarzenia.

CZASEM COŚ SIĘ ZEPSUJEW garnizonie podlaskim kamery przydzielono indywidualnie do wy-znaczonych funkcjonariuszy wydziałów ruchu drogowego i  patro-lowo-interwencyjnego KMP w Białymstoku.

– Wyszliśmy z założenia, że policjant będzie miał właściwy pogląd,jak ta kamera działa, co można poprawić, jakie daje korzyści – mówinaczelnik Wydziału Prewencji KWP w Białymstoku nadkom. MaciejZakrzewski. – Gdybyśmy nie przydzielali kamer personalnie, mogłobysię okazać, że były osoby, które miały tę kamerę raz czy dwa, bo kamerdo testowania w jednym wydziale jest 30, a funkcjonariuszy 200.

W pozostałych dwóch garnizonach, w których prowadzone są testy,kamer nie przydzielono konkretnym funkcjonariuszom, co z koleima ten plus, że są częściej w użyciu.

– Sprawdzamy, czy wszystkie interwencje są rejestrowane, a takżez poziomu komendy wojewódzkiej dokonujemy wyrywkowej kontroliprzebiegu tych interwencji. Codziennie sprawdzamy, ile wyjechałopatroli z wykorzystaniem kamer, jacy są to policjanci, jaka była ak-tywność policjantów podczas służby, ile nagrań przeprowadzono, ilez nich zostało wykorzystanych do dalszego postępowania czy w spra-wach o wykroczenia, w postępowaniu przygotowawczym, sprawdza-jącym lub do szkolenia. O wszystkim informujemy na bieżąco prze-łożonych – mówi kom. Grzegorz Chłus i dodaje – wiemy, że jest tookres pilotażowy i od naszych opinii i wniosków wiele zależy.

– W KMP we Wrocławiu wyszliśmy z założenia, że te kilka miesięcyjest przeznaczonych do testowania sprzętu przede wszystkim podkątem użytkowania technicznego. Żeby mieć merytoryczne wnioski,trzeba wykorzystać te kamery maksymalnie. Im więcej użyć, tymwięcej informacji – mówi podkom. Arkadiusz Majcherek.

Czas i analiza użytkowania kamer pokaże, który system rozdziałujest korzystniejszy.

Podczas testowania zdarzały się awarie. A to uszkodził się wy-świetlacz, a to ułamało się mocowanie kamery. Zdarzało się, że niemożna było połączyć się ze stacją dokującą, żeby zgrać materiał i ła-dować kamerę, albo kamera nie włącza się. Pilotaż miał też polegaćna sprawdzeniu pracy kamer w  różnych temperaturach, od -25oC do +40oC. We Wrocławiu, gdzie służba trwa 8 godzin, nie odnoto-wano przypadków rozładowania baterii, ale w Białymstoku podczas 10-godzinnej służby, zwłaszcza w godzinach nocnych, przy niskichtemperaturach, odnotowane były przypadki rozładowania baterii.Z kolei w Warszawie, gdzie służba trwa 12 godzin, rozładowania ba-terii zdarzały się bardzo często. Ale nic dziwnego, bo z  założeniaw trybie ciągłym mają pracować 10 godz.

– Mamy system komputerowy, policjanci z jednostek terenowychzgłaszają nam codziennie jakieś uwagi, usterki, wpływ kamer nasłużbę. My to analizujemy w okresie tygodniowym, a po zakończeniutestów sporządzimy sprawozdanie z działania programu pilotażowego– mówi podinsp. Paweł Pinda z KGP.

Na zakończenie pilotażu policjanci, którzy nosili kamery, i admi-nistratorzy, którzy zajmowali się przechowywaniem danych, dostanądo wypełnienia ankiety. Będą musieli ocenić parametry użytkowo-

-techniczne kamery, w tym sposób mocowania, dostępność przyci-sków, funkcje oznaczeń nagrań jako „dowód”, a także działanie sys-temu, jakość rejestrowanego materiału, możliwość wyszukiwaniaw systemie konkretnych nagrań, a także szybkość zgrywania mate-riału czy ładowania baterii.

W tej chwili wiele uwag dotyczy mocowania kamerek. Teraz moż-liwości są trzy: kamery nasobne mogą być mocowane magnesemwkładanym do kieszeni, zaczepem klipsowym do kieszeni lub pagonui w szelkach. W każdym garnizonie, gdzie są prowadzone testy, funk-cjonariusze sami decydowali, który rodzaj zaczepów stosują. W Bia-łymstoku większość wybrała magnes, jako najłatwiejszy w montażu,sporadycznie wykorzystują szelki, a klipsy cieszą się najmniejszympowodzeniem. We Wrocławiu policjanci również mocują kamery namagnes, część na klipsy. Szelki niewielu. Wszystko jednak może sięzmienić latem, gdy noszenie kamery z magnesem przy letniej koszulimoże stać się niewygodne, a  szelki za bardzo przylegają do ciała.Wtedy może okazać się, że najchętniej wykorzystywany będzie jed-nak klips mocujący kamerę do pagonu lub kieszeni.

– A może trzeba pomyśleć o uszyciu specjalnych kamizelek do no-szenia kamerek? Albo dostosować mundury tak, żeby miały specjalnąkieszeń? – zastanawiają się policjanci w KSP. – To kwestia pomysłu.

Niezależnie od tego, jak będzie zamocowana kamera, wszyscyzgadzają się w jednym: – Już dziś możemy powiedzieć, że kameryto był dobry pomysł. Są potrzebne i pomocne.

ANDRZEJ CHYLIŃSKI, ANNA KRAWCZYŃSKAzdj. Andrzej Chyliński

Z instrukcji użytkowania kamery nasobnej RAW:– System Rejestracji Audio-Wideo (RAW) przeznaczony jestwyłącznie do rejestracji oraz przetwarzania obrazu i dźwiękuprzebiegu czynności służbowych realizowanych w miejscachpublicznych, w ramach wykonywania zadań ustawowych Po-licji, o  których mowa w  art. 14 ustawy z  6 kwietnia 1990 r.o Policji (Dz.U. z 2017 r. poz. 2067, z późn. zm.). – Dane z nagrań przetwarzanych w ramach RAW można wy-korzystywać do celów dydaktycznych, szkoleniowych (po ichuprzedniej anonimizacji) oraz dowodowych.– W ramach RAW przetwarzane będą dane osobowe w postaciwizerunku osób znajdujących się w  polu działania kamerynasobnej oraz towarzyszący im dźwięk, rejestrowanie w miejs-cach publicznych na podstawie art. 15 ust. 1 pkt 5a ustawyo Policji.– Przetwarzanie danych zawartych w materiałach audiowizual-nych odbywa się w jednostce organizacyjnej Policji zgodniez przepisami z zakresu ochrony danych osobowych oraz wy-mogami zabezpieczenia materiałów do celów procesowych.

Na początku interwencji policjant informuje, że interwencja jestnagrywana

18-20.04_Layout 1 23.03.2018 13:24 Strona 20

kwiecień 2018 r. POLICJA 997 W Laboratorium Ekspertyz 3D OSOBISTE REJESTRATORY WIDEO 21

Informacje pozyskane przez interweniują-cych funkcjonariuszy mogą mieć wy-mierne znaczenie dla medyczno-sądowej

i  kryminalistycznej analizy przebiegu zda-rzenia. Należy jednak brać pod uwagę, żeczynności podejmowane przez funkcjonariu-sza na miejscu zdarzenia mogą prowadzić donieumyślnego zniekształcenia lub nawet za-tarcia istotnych informacji. Dlatego też re-jestracja przebiegu interwencji w postaci na-grania wideo może okazać się nieocenionymźródłem danych.

Przykładem urządzeń, z których zapis ob-razu można wykorzystać do celów opiniowa-nia medyczno-sądowego i  kryminalistycz-nego, są rejestratory statyczne (kameryprzemysłowe, fotoradar, kamera w bankoma-cie etc.) oraz rejestratory mobilne (samo-chodowe rejestratory obrazu, drony etc.),wykorzystywane zarówno przez sektor pub-liczny, jak i indywidualnych użytkowników.Te drugie są już użytkowane w codziennejpracy Policji oraz wprowadzane sukcesywnie

Rekonstrukcja zdarzenia

Konwersja do postaci modelu 3D nagraniawideo z archiwalnej wizji lokalnej

(materiał dowodowy). U góry – model 3D wzajemnych relacji

przestrzennych uczestników zdarzenia. U dołu – model 3D otoczenia

miejsca zdarzenia

Konwersja do postaci modelu 3D nagrania wideoz rejestratora funkcjonariusza ratownictwa medycznego

(inscenizacja). U góry – wybrane klatki nagrania podczas ustalania informacji

o geometrii zarejestrowanej przestrzeni. U dołu – model 3D sylwetki uczestnika wpasowany w klatki

jak wyżej

Wszelkie służby interwencyjne, w tym główniepolicja, straż pożarna i pogotowie ratunkowe, są zazwyczaj pierwszymi obserwatorami miejsczdarzeń o charakterze kryminalnym. Dla retrospektywnego odtworzenia przebiegutakich zdarzeń niezbędne jest pozyskaniei zarchiwizowanie danych opisujących przestrzeńwraz z elementami w niej zawartymi orazuczestnikami tych zdarzeń.

21-23.04_Layout 1 23.03.2018 09:49 Strona 21

OSOBISTE REJESTRATORY WIDEO W Laboratorium Ekspertyz 3D POLICJA 997 kwiecień 2018 r.22

w innych służbach publicznych jako osobistekamery montowane na umundurowaniufunkcjonariuszy.

Pozyskany z rejestratorów obraz może byćopracowany i służyć medyczno-sądowej lubkryminalistycznej analizie przebiegu zda-rzenia. Dla dokonania takiej analizy zasad-nicze znaczenie ma ustalenie wzajemnychrelacji i  interakcji przestrzennych międzyelementami miejsca zdarzenia oraz jegouczestnikami. Praktyka kryminalistycznai medyczno-sądowa Laboratorium Eksper-tyz 3D oraz innych ośrodków naukowychi eksperckich dowodzą, że efektywnym na-rzędziem do przeprowadzenia analiz i spo-rządzenia ekspertyz medyczno-sądowychi kryminalistycznych może być cyfrowe śro-dowisko trójwymiarowe.

Laboratorium Ekpertyz 3D prowadzi ba-dania, których celem jest opracowanie me-todyki tworzenia obrazu 3D miejsca i prze-biegu zdarzenia kryminalnego w  oparciuo  zapis wideo z  rejestratorów służb inter-wencyjnych. Przeprowadziliśmy wiele eks-perymentów rekonstrukcji takich nagrań,oceniliśmy ich możliwości, skuteczność i do-kładność.

Temat analizy obrazu zarejestrowanegokamerami służb interwencyjnych był obiek-tem zainteresowania MedLab3D, zanimzostały one wprowadzone do użytku. Abyzweryfikować dokładność i poprawność re-konstrukcji 3D, badano inscenizowane zda-rzenia, a następnie porównywano uzyskanez wideo modele 3D z obiektywną informa-cją skanu 3D tej samej przestrzeni. Rekon-strukcji dokonywano, bazując na wybranychmetodach i  technikach fotogrametrii. Fo-togrametria jest zbiorem technik pozyski-wania informacji o  geometrii i  wymiarachprzestrzeni oraz obrazowania jej w  środo-wisku 3D na podstawie fotografii lub na-grania wideo.

Podczas przeprowadzania interwencjifunkcjonariusz musi mieć na względzie nietylko efektywne wykonanie zadania, aletakże bezpieczeństwo własne i uczestnikówzdarzenia. Dlatego też rejestracja obrazuodbywa się bez uwagi i zaangażowania ope-ratora.

W przebiegu eksperymentów potwier-dzono, że konwersja obrazu z kamery oso-bistej do formatu 3D jest problematycznaz  wielu technicznych powodów. Głównymjest całkowita nieintencjonalność tworzo-nego zapisu z  myślą o  następowej rekon-strukcji zarówno pod względem merytorycz-nej treści obrazu, jak i jego jakości.

Dodatkowym problemem jest fakt, żefunkcjonariusz, a zatem i kamera, znajdująsię w ciągłym ruchu, co dotyczy także wieluelementów przestrzeni i  innych uczestni-

Konwersja do postaci modelu 3D nagrania wideo z rejestratora funkcjonariusza Policji(inscenizacja). U góry – wybrane klatki nagrania, 1 – nagranie z rejestratora funkcjonariusza pierwszego, 2 – funkcjonariusza drugiego. U dołu – animacja odwzorowująca przebieg zdarzenia w trójwymiarowym modelu otoczenia.Dodatkowo zobrazowane podstawowe sposoby zastosowania przedstawienia zdarzeniaw środowisku trójwymiarowym:A – uczestnicy zdarzenia,B – trajektoria przemieszczania się uczestnika,C – pozycje przestrzenne poszczególnych klatek filmu D – granica dostępności wzrokowej uczestnika w danym momencie przebiegu zdarzenia

21-23.04_Layout 1 23.03.2018 09:49 Strona 22

kwiecień 2018 r. POLICJA 997 W Laboratorim Ekspertyz 3D OSOBISTE REJESTRATORY WIDEO 23

ków, zatem całość zdarzenia charakteryzujesię dużą dynamiką. Rejestrowany obraz ulegaporuszeniu, przez co jego jakość istotnie sięobniża. Ruch głowy z kamerą zmienia w cza-sie pole widzenia, zatem sekwencje rejes-tracji obrazu danego obiektu są krótkie.To utrudnia fotogrametryczną rekonstrukcjęobrazu wideo. Zmienne warunki oświetlenia(np. sygnały ostrzegawcze ambulansu) rów-nież utrudniają rekonstrukcję fotogramet-ryczną. Ze względów praktycznych rejestra-tor na ogół jest nieduży i lekki, a nierzadkoczynnik ekonomiczny wpływa na jego jakość.Na ogół sprzęt rejestracyjny cechuje ograni-czona uniwersalność, a jakość rejestrowanegonagrania jest niska. Z tego względu dobórtechnik i metodyka ich zastosowania nie dajesię zuniwersalizować i wymaga podejścia in-dywidualnego do większości przypadków.

Mimo tych trudności dotychczasowe wy-niki badań MedLab3D rokują optymistycz-nie. W wielu przypadkach udaje się uzyskaćtrójwymiarowy obraz przebiegu interwencjina podstawie nagrania wideo, co stanowi po-tencjalnie najbardziej zbliżony do rzeczywis-tego obraz przestrzeni w  chwili zdarzeniaoraz najbardziej uniwersalny, jeśli chodzio dalsze wykorzystanie w opiniowaniu. Me-tody te dają również możliwość archiwizacjinieprzewidywalnych i niestandardowych ele-mentów zdarzenia oraz istotnych dla sprawydetali. Mogą także przypadkowo archiwizo-wać obiekty i  procesy zachodzące w  prze-strzeni, które mogłyby być pominięte przezinne metody tworzenia dokumentacji. Przy-padkowość rejestracji danych może niekiedyprowadzić do pozyskania materiału o więk-szej wartości niż materiał intencjonalnie gro-madzony w sprawie.

Klasyczne metody i procedury pozyskiwa-nia danych na temat miejsca i przebiegu zda-rzenia mają swoje niedoskonałości. Jednąz  zasadniczych jest rejestracja obrazu lubsporządzenie opisu dłuższy czas po zdarze-niu, a nie w jego trakcie. Istotne dla sprawyślady (informacje) mogą zostać utraconew wyniku interwencji oraz innych niezwią-zanych bezpośrednio z  nią czynników, jakna przykład zjawiska atmosferyczne, przy-padkowi użytkownicy przestrzeni, naturalnadestrukcja. Uzasadnione jest zatem poszu-kiwanie metod, które zminimalizowałybyten problem. Dlatego też MedLab3D kon-tynuuje prace mające na celu systematycznąpoprawę efektywności obrazu uzyskiwanegoz rejestratorów osobistych w Policji. 

Dr hab. n. med. KRZYSZTOF MAKSYMOWICZmgr inż. arch. WOJCIECH TUNIKOWSKI

www.medlab3d.umed.wroc.plwww.forensic.umed.wroc.pl

Konwersja do postaci modelu 3D nagrania wideo z rejestratora funkcjonariusza policji(inscenizacja). U góry – animacja odwzorowująca przebieg zdarzenia w trójwymiarowym modelu otoczenia,ujęcie perspektywiczne z wysokości. U dołu – rzut ortogonalny.Dodatkowo zobrazowane podstawowe sposoby zastosowania przedstawienia zdarzeniaw środowisku trójwymiarowym:A – uczestnicy zdarzenia,B – trajektoria przemieszczania się uczestnika,C – pozycje przestrzenne poszczególnych klatek filmu, D – granica dostępności wzrokowej uczestnika w danym momencie przebiegu zdarzenia,E – naniesienie dowolnych pomiarów skalarnego modelu

21-23.04_Layout 1 23.03.2018 09:49 Strona 23

KRYMINALISTYKA Informatyka śledcza POLICJA 997 kwiecień 2018 r.24

Biegły badań informatycznych ma doczynieniaz ogromną ilością informacji. Na ekranie komputerawidzi niekończącą się listę plików. W setkach tysięcydanych musi znaleźć to, o co zwraca sięw postanowieniu prokurator, sędzia bądź jednostkaPolicji. Czasem, jak w ostatnio prowadzonej sprawie,jest to 12 zdjęć ukrytych wśród 13 tysięcy innych.

13 tysięcy zdjęć to i tak mało, biorąc pod uwagę, że na za-bezpieczonym dysku było prawie dwa miliony plików.Jeszcze niedawno wszystkie trzeba było przeglądać ręcz-

nie. Na szczęście specjaliści z Zakładu Badań Dokumentów i TechnikAudiowizualnych CLKP zautomatyzowali ten proces. Zanim zdra-dzimy, o co chodzi, warto zaznaczyć jedną rzecz. Analiza zespołówczy nośnika nie polega na przeglądaniu katalogu za katalogiem, plikuza plikiem i sprawdzaniu ich zawartości. To tak nie działa. Po pierw-sze, na zabezpieczonym materiale dowodowym biegli muszą odszu-kać też te informacje, które zostały z nośnika usunięte. Po drugie,każdemu plikowi cyfrowemu można przypisać określoną wartość,coś w rodzaju sygnatury, identyfikatora pliku, który jest ciągiem literi cyfr o stałej długości. Są to tzw. hasze, czyli, mówiąc najprościej,cyfrowe odciski palców plików komputerowych. I tu dochodzimy

do sedna. Dwa lata temu biegli z CLKP wpadli na pomysł stworzeniacentralnego serwera, który gromadziłby hasze plików – tych, którezostały już sklasyfikowane przez policyjnych biegłych jako pliki zwią-zane z działalnością przestępczą, oraz te, które nie zawierają żadnychistotnych danych z punktu widzenia informatyki śledczej. Po rokuprzygotowań projekt został zgłoszony w Komendzie Głównej Policji,a następnie ze środków z Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznegozostał zakupiony sprzęt – specjalistyczne oprogramowanie oraz wy-sokowydajne stacje robocze. Co więcej, teraz projekt został dostrze-żony i zatwierdzony przez Komisję Europejską jako projekt flagowyUE. I chociaż jego realizacja zakończy się dopiero w przyszłym roku,biegli z CLKP już zaczęli pracować, analizując z jego pomocą bieżącesprawy.

IDENTYFIKACJA PLIKÓW– To, z czym borykamy się na co dzień, to bardzo duża liczba danychdo analizy. Na jednym nośniku znajdują się setki tysięcy albo milionyplików – tłumaczy Artur Bujak. – Dzięki temu projektowi możemyod razu identyfikować te, które wcześniej sklasyfikowaliśmy jakoprzestępcze. Nie będzie powtarzalności, przeglądania po raz kolejnytych samych zdjęć. Bez konieczności przeprowadzania czasochłonnejanalizy zostaną usunięte z analizy też te dane, które nie mają zna-czenia, bo nie są związane z działalnością przestępczą.

Ta druga baza, zwana białą, będzie prawdopodobnie większa niżta zawierająca pliki zabronione. I wbrew pozorom będzie tak samo

Cyfrowy odcisk palca

24-25.04_Layout 1 23.03.2018 09:51 Strona 24

kwiecień 2018 r. POLICJA 997 Informatyka śledcza KRYMINALISTYKA 25

cenna. Są to przede wszystkim pliki systemowe, pochodzące z ko-munikatów czy pobrane z internetu, które nie mają w danym przy-padku żadnego znaczenia. Ich błyskawiczna identyfikacja przez sys-tem oznacza mniej pracy dla biegłych.

– Lista plików, które trzeba będzie przejrzeć, skróci się znacząco,nawet o 20 albo 30 procent – mówi Krystian Wiciarz. – Dla nas tobardzo dużo. Oczywiście dalej specjaliści będą musieli przeglądnąćmnóstwo danych, być może dziesiątki tysięcy plików, ale przy takdużych rozmiarach nośników i tak dużych ilościach plików jest toolbrzymie odciążenie.

Już teraz udało im się zgromadzić 50 milionów rekordów, na razielokalnie, własnymi siłami. Ale gdy zostanie uruchomiony serwer, doktórego zostaną podłączone wszystkie laboratoria kryminalistycznew kraju, ta liczba będzie rosnąć. Bazę haszy będą budować wszyscy,zasilając ją swoją codzienną pracą. A w przyszłości jest szansa na wy-mianę międzynarodową, dostęp do części baz Europolu i Interpolu.

– W dalszej perspektywie, wspólnie z Interpolem, chcielibyśmystworzyć bazę, która pozwoliłaby na jednoznaczne klasyfikowaniezdjęć, na przykład o charakterze pedofilskim – mówi Artur Bujak. –W tym momencie nie zajmujemy się charakterystyką zdjęć, niemamy takich uprawnień. Nasza praca polega tylko na segregowaniunagich ciał.

ZŁAMAĆ SZYFRNowy sprzęt – stacje robocze skonstruowane na potrzeby projektubudowy centralnego systemu informacji o plikach związanych z dzia-łalnością przestępczą, został wykorzystany do jeszcze jednej rzeczy.Na jego bazie biegli badań informatycznych zbudowali system, dziękiktóremu w  Policji będzie można przełamywać zabezpieczenia za-szyfrowanych plików. To element projektu, który też jest bardzoważny. Wiadomo, bardzo duża część danych jest przez przestępców

ukrywana, a szyfrowanie jest w zasadzie wszechobecne. Do tej pory,z uwagi na wysoki koszt prób przełamywania takich zabezpieczeń,czasochłonność i potrzebę posiadania specjalistycznej wiedzy, takiebadania nie były w Policji praktycznie wykonywane.

– Brakowało sprzętu i technologii. Ale teraz możemy powiedzieć,że jesteśmy unikalni nie tylko jeśli chodzi o  jednostkę Policji, alei rynek prywatny – mówi Krystian Wiciarz i przytacza sprawę sprzedkilku miesięcy. Na nośniku, który analizowali, nie mogli znaleźć ma-teriału, który świadczyłby o popełnionym przestępstwie, ale znaleźlizaszyfrowany kontener, czyli zaszyfrowany zbiór plików. – Policzy-liśmy, że próba przełamania tego zaszyfrowanego kontenera zajęłaby7 lat pracy naszego ówczesnego sprzętu, ale też bez gwarancji suk-

cesu. Obecny system zrobiłby to w ciągu miesiąca. To tylko obrazuje,jaki sprzęt teraz mamy. I jakie możliwości.

NIEPOZORNY PENDRIVEBrzmi innowacyjnie? Owszem, ale to nie koniec. Od roku specjaliściz  Zakładu Badań Dokumentów i  Technik Audiowizualnych CLKProzwijają drugi projekt, którego celem jest stworzenie i udostępnienieorganom Policji nowego narzędzia, pozwalającego na zabezpieczanieszerokiego spektrum danych cyfrowych, w tym tzw. danych ulotnych.

– Dzisiaj sprzęt zabezpieczany jest różnie. W większości wypadkówodbywa się to przez wyłączenie systemu i  jego późniejszą analizęprzez specjalistów albo biegłych w laboratorium kryminalistycznym– mówi Artur Bujak. – Brakowało narzędzia, które pozwoliłoby osobomnieposiadającym zaawansowanej wiedzy informatycznej na takie za-bezpieczanie sprzętu, żeby nie tracić danych ulotnych, czyli tych,które bezpowrotnie znikają po tym, jak wyłączymy dany system in-formatyczny. Z naszego punktu widzenia są to dane bardzo cenne,bo zawierają na przykład ślady pamięci operacyjnej komputera, kluczeszyfrujące, fragmenty komunikacji prowadzonej przez komunikatory.

Narzędzie ma być proste w użyciu, wyglądem przypominać pen-drive’a, a przyjazny interfejs krok po kroku będzie instruował poli-cjanta, co robić. Na miejscu zdarzenia wystarczy podpiąć urządzeniedo komputera. Ale to nie koniec. Niepozorne narzędzie ma posiadaćbardzo dużo funkcjonalności.

– Wykorzystując unikatowe algorytmy, stworzymy oprogramowaniepozwalające na wykonanie szybszej kopii binarnej – opowiada ArturBujak. – Po podłączeniu program sam oszacuje i określi te obszary za-bezpieczanego dysku czy nośnika, które będą miały znaczenie do dal-szego procesu dowodowego. Taką kopię można byłoby wykonać od 3do 13 razy szybciej. Nawet trzykrotne przyspieszenie jest znaczące.

Kolejna przydatna funkcja to ocena, czy komputer, system infor-matyczny, z którego zabezpieczony jest materiał, posiada programyszyfrujące albo narzędzia, które mogłyby utrudnić pracę biegłym.

– Taka informacja już na samym początku procesu jest istotna, boprzed przystąpieniem do analizy będziemy wiedzieć więcej – tłu-maczy Bujak.

Projekt również finansowany jest z Funduszu Bezpieczeństwa We-wnętrznego. To też pierwszy projekt w Policji, realizowany w ramachpartnerstwa innowacyjnego. Właśnie trwają negocjacje z wykonawcą.Plan jest taki, że w przyszłym roku, po zakończeniu projektu, dokażdej jednostki w Polsce trafi specjalistyczny sprzęt. 

ANNA KRAWCZYŃSKAzdj. CLKP

Dzięki projektowi biegli mogą od razu identyfikować pliki, którewcześniej sklasyfikowali jako przestępcze

Specjalistyczne oprogramowanie i wysokowydajne stacje roboczezostały zakupione ze środków z Funduszu BezpieczeństwaWewnętrznego

24-25.04_Layout 1 23.03.2018 09:52 Strona 25

–    że z       są w   w ny     tr    pa   ża rz cz

ni     śc  

Po

 

 

   

 

   

MIĘDZYNARODOWY DZIEŃ KOBIET POLICJA 997 kwiecień 2018 r.26

W Policji służy i pracuje ponad 33  tys.kobiet. Prawie 16  tys. jako funkcjo-nariuszki, pozostałe zatrudnione są

na stanowiskach cywilnych. Według danychMSWiA w  formacjach podległych resortowisłuży ponad 21 tys. kobiet. Większość to poli-cjantki, ale panie są także w Państwowej StrażyPożarnej, Służbie Ochrony Państwa i  StrażyGranicznej. W tej ostatniej co czwarty pogra-nicznik jest kobietą. W Wojsku Polskim służy6 tys. pań. Obecne są we wszystkich rodzajachsił zbrojnych.

KONCERT W KGP W przeddzień Międzynarodowego Dnia Kobieturoczystość dla pań odbyła się w największej

sali konferencyjnej Komendy Głównej Policjiprzy ul.  Domaniewskiej w  Warszawie. Naspotkanie z paniami przybyli sekretarz stanuw  MSWiA Jarosław Zieliński, komendantgłówny Policji nadinsp. dr Jarosław Szymczykwraz ze swoimi zastępcami nadinsp. Andrze-jem Szymczykiem i nadinsp. Janem Lachemoraz dyrektorzy biur w KGP. Niestety, z po-

wodu choroby zabrakło zastępczyni komen-danta głównego Policji nadinsp. Heleny Mi-chalak, która jednak obecna była w wielu ży-czeniach wypowiadanych tego dnia.

– Chciałbym przede wszystkim podziękowaćwam za wasz codzienny wkład w bezpieczeń-stwo państwa i obywateli – zwrócił się do poli-cjantek i  pracownic wiceminister Zieliński.

Życzenia, kwi We wszystkich garnizonach 8 marcapanie otrzymywały od kolegów kwiatyi życzenia. Do Pałacu Prezydenckiegoprzedstawicielki służb mundurowychi wojska zaprosiła Pierwsza DamaAgata Kornhauser-Duda.

Bogdan Kierejsza i kapelmistrz Janusz Trzepizur

Kwiaty i życzenia od wiceministra Jarosława Zielińskiego (u góry) i nadinsp. Jarosława Szymczyka

26-29.04_Layout 1 23.03.2018 09:54 Strona 26

kwiecień 2018 r. POLICJA 997 MIĘDZYNARODOWY DZIEŃ KOBIET 27

– Nie jest wam łatwo, a nawet jestem pewien,że jest wam trudniej niż mężczyznom. Choćbyz tego powodu, że wymagania w służbie i w pracysą te same. Poza tym my wam tego nie ułat-wiamy, zwłaszcza w domu. Powinniśmy odciążyćwas od wielu obowiązków domowych, rodzin-nych i wtedy byłoby wam łatwiej i może byłybytrzy panie w kierownictwie polskiej Policji i jedenpan, a jest odwrotnie. Nie jestem zwolennikiemżadnych parytetów, ale uważam, że trzeba stwa-rzać warunki dla kobiet, aby łatwiej niż dotych-czas mogły osiągać to, co my osiągamy.

Wiceminister Jarosław Zieliński życzył pa-niom zadowolenia z pracy i służby oraz szczę-ścia w życiu osobistym.

Do życzeń dołączył się komendant głównyPolicji nadinsp. Jarosław Szymczyk, który przy-

wołał powiedzenie Pierre’a Brantome’a – „Światbez kobiet byłby jak ogród bez kwiatów”.

– Dziękuję za to, że jesteście w  naszej policyjnej formacji, za to, że wspieracie ją każdego dnia swoją nieocenioną wiedzą,ogromnym profesjonalizmem i wielkim zaan-gażowaniem, ale też za bycie tą kwiecistościąnaszej formacji – powiedział nadinsp. JarosławSzymczyk. – Nie sposób wyrazić całej naszejwdzięczności. Życzę, aby to co robicie każ-dego dnia i w tej sferze zawodowej, i tej pry-watnej zawsze znajdowało uznanie w oczachtych, dla których tę służbę czy pracę wyko-nujecie, ale też żeby znajdowało uznaniew tych prywatnych ogrodach, w waszych ro-dzinach. Życzę, aby każdy dzień był dla wasświętem kobiet.

Po części oficjalnej odbył się koncertskrzypka Bogdana Kierejszy i Orkiestry Re-prezentacyjnej Policji. Panie zostały ocza-rowane zarówno grą, jak i wspaniałym pro-wadzeniem koncertu przez muzyka, którysypał anegdotami i dowcipami, zapowiadająckolejne utwory. Orkiestra ReprezentacyjnaPolicji pod batutą kapelmistrza mł. insp. Ja-nusza Trzepizura po raz kolejny pokazała,że doskonale porusza się w każdym reper-tuarze, zarówno muzyki klasycznej, jak i roz-rywkowej.

Na zakończenie spotkania panowie z narę-czami kwiatów, z wiceministrem JarosławemZielińskim i generałem Jarosławem Szymczy-kiem na czele, obdarowali każdą panią tuli-panem.

     

   

   

 

   

   

   

 

     

 

ać   ń-   i-

  ki.

wiaty, koncerty

ka

Dzień Kobiet w KGP

26-29.04_Layout 1 23.03.2018 09:54 Strona 27

MIĘDZYNARODOWY DZIEŃ KOBIET POLICJA 997 kwiecień 2018 r.28

PANIE W MUNDURACH W PAŁACU PREZYDENCKIMDzień później, 8 marca, na zaproszeniePierwszej Damy panie w mundurach poja-wiły się w Pałacu Prezydenckim.

– Bardzo dziękuję, że przyjęły panie mojezaproszenie – zwróciła się do zebranychPierwsza Dama Agata Kornhauser-Duda. –Dzisiaj obchodzimy Międzynarodowy DzieńKobiet, ale spotykamy się także w  bardzowyjątkowym dla nas, Polaków, roku, w któ-rym obchodzimy 100-lecie odzyskania przezPolskę niepodległości. Pomyślałam, że jestto świetna okazja, żeby zwrócić uwagę, wyróżnić, uhonorować te panie, które co-dzienną służbą, codzienną pracą dbają o  bezpieczeństwo ojczyzny i  naszych oby-wateli. Zwłaszcza że sprawy bezpieczeństwa,sprawy porządku tradycyjnie powierzanomężczyznom. A  przecież nigdy nie brako-wało i nie brakuje kobiet, które dawały świa-dectwo wielkiego bohaterstwa w  chwilachnajwyższej próby, w czasie wojen, w czasiekatastrof czy kataklizmów. Natomiast takaprawdziwa ekspansja kobiet w demokratycz-nych krajach nastąpiła dopiero na przełomiewieków XX i XXI. Teraz panuje prawie po-wszechne przekonanie, że płeć żołnierza,funkcjonariusza, strażaka, strażnika nie mażadnego znaczenia, jeżeli chodzi o  jakośćwykonywanej przez niego służby. A prze-cież kobiety do stereotypowo męskich za-wodów wnoszą profesjonalizm, umiejętnośćpodejmowania trafnych decyzji, gotowośćdo poświęceń, cierpliwość w działaniu, do-kładność, a także typową kobiecą empatięwobec drugiego człowieka, co nie jest bezznaczenia.

Agata Kornhauser-Duda zwróciła uwagę,że coraz więcej kobiet zaczyna zajmować klu-czowe stanowiska w służbach mundurowych.Podkreśliła, że momentem przełomowymw tym zakresie była pierwsza w Policji no-minacja generalska, kiedy to w 2015 r. awan-sowano insp. Irenę Doroszkiewicz na stopieńnadinspektora. Rok później po raz pierwszyw historii kobieta – wtedy insp. Helena Mi-chalak, a później nadinsp. – została zastępcąkomendanta głównego Policji.

– Chciałabym Paniom życzyć, aby zawszemiały Panie odwagę realizować swoje marze-nia i te zawodowe, i te dotyczące życia oso-bistego, a także, żeby zawsze spotykały sięPanie z szacunkiem, na który naprawdę Panie

zasługują – zakończyła swoje wystąpieniePani Prezydentowa.

Do pań swoje słowa w specjalnie przygo-towanym nagraniu skierował prezydent An-drzej Duda, który na zakończenie spotkaniapojawił się osobiście.

– Sumienność i odwaga, z jaką wykonująpanie powierzone sobie zadania, zasługująna najwyższe uznanie. Dziękując za ofiar-ność i zaangażowanie, jakie wkładają paniew swoją służbę, życzę sukcesów i satysfakcjiw życiu zawodowym oraz wszelkiej pomyśl-ności w życiu osobistym.

Z udziałem przedstawicielek różnychsłużb odbył się także panel dyskusyjny. Panierozmawiały o patriotyzmie, poświeceniu i ko-

Wspólne zdjęciepo koncercie w KGP

Pierwsza Dama z policjantkami

26-29.04_Layout 1 23.03.2018 12:15 Strona 28

kwiecień 2018 r. POLICJA 997 MIĘDZYNARODOWY DZIEŃ KOBIET 29

biecej stronie służby. Ze strony Policji w de-bacie wzięła udział nadkom. Magdalena Krollz Biura Kryminalnego KGP.

W takim dniu i otoczeniu nie mogło znowuzabraknąć Orkiestry Reprezentacyjnej Policji,która wykonała wiązankę popularnych me-lodii. Na scenie zaprezentował się także mę-ski zespół wokalny AudioFeels.

Chętni mogli wpisać się do księgi pamiąt-kowej, przygotowanej z okazji Stulecia Od-zyskania Niepodległości przez Polskę.

ŻYCZENIA, ŻYCZENIA, ŻYCZENIA Wszyscy zwierzchnicy oraz komendancisłużb skierowali do pań służących w  pod-ległych im formacjach okolicznościowe wy-stąpienia. Emitowano je na telebimie w Pa-łacu Prezydenckim, ale także na portalachinternetowych. Na policja.pl można byłoobejrzeć film, w  którym męska część kie-rownictwa Policji składa paniom okoliczno-ściowe życzenia. W nagraniu pojawił się nietylko komendant główny i jego zastępcy, aletakże dyrektorzy biur KGP i rzecznik pra-sowy komendanta.

Uroczystości związane z  Międzynarodo-wym Dniem Kobiet odbyły się także w Mi-nisterstwie Spraw Wewnętrznych i  Admi-nistracji. Wiceminister Jarosław Zielińskispotkał się także 8 marca br. z  funkcjona-riuszkami i pracownicami Państwowej StrażyPożarnej oraz Służby Ochrony Państwa.

Trzy dni przed Dniem Kobiet odwiedziłnatomiast garnizon podlaski, gdzie w  Bia-łymstoku zorganizowano uroczystość z  pa-niami służącymi i pracującymi w różnych for-macjach. Na spotkaniu obecny był równieżkomendant wojewódzki Policji w  Białym-stoku nadinsp. Daniel Kołnierowicz. Paniewysłuchały występów artystycznych na żywooraz nagrania z  życzeniami od żołnierzy,funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej,Państwowej Straży Pożarnej, Służby Wię-ziennej, Krajowej Administracji Skarbowej,leśników z Regionalnej Dyrekcji Lasów Pań-stwowych, a przede wszystkim od dorasta-jących mężczyzn z  jednego z  przedszkoliw Białymstoku.

PAWEŁ OSTASZEWSKI zdj. autor (4), Marek Krupa (3)

Na spotkanie w Pałacu Prezydenckim przybyłtakże prezydent RP Andrzej Duda

26-29.04_Layout 1 23.03.2018 12:15 Strona 29

ARCHIWUM X Zaczęło się w Krakowie POLICJA 997 kwiecień 2018 r.30

Od początku towarzyszyło im przesłanie – poszukiwaćnowych dróg śledczych, nowych, niekonwencjonalnychmetod wykrywania sprawców zbrodni sprzed lat. Bo żadna zbrodnia nie powinna pozostać bezkarna,a żaden morderca nie powinien czuć się bezpiecznie,nawet gdy od zdarzenia upłynęły lata.

Z aczęło się od bezprecedensowej w historii polskiej krymina-listyki sprawy odnalezienia w Wiśle ludzkiej skóry. To był sty-czeń 1999 roku. Analiza obrażeń wskazywała, że zabójca naj-

pierw zabił ofiarę, a następnie oskórował ją. Śledztwo prowadzonodwa lata i umorzono z powodu niewykrycia sprawcy, ale policjanciz krakowskiego Wydziału Kryminalnego KWP nadal szukali rozwią-zania makabrycznej zagadki. Zaczęli też przyglądać się innym nie-wykrytym sprawom o zabójstwo z województw, które po reformieadministracyjnej znalazły się w woj. małopolskim. W 2004 roku grupazajmująca się niewykrytymi zbrodniami została formalnie powołanadecyzją komendanta wojewódzkiego jako Międzywydziałowy Zespółds.  Niewyjaśnionych i  usytuowana w  strukturze Wydziału Krymi-nalnego KWP w Krakowie.

Nazwę Archiwum X nadali dziennikarze, wzorując się na popular-nym serialu telewizyjnym o  dwójce agentów FBI prowadzącychśledztwa w nietypowych sprawach. Nazwa była krótka, chwytliwai przyjęła się od razu.

W krakowskim Archiwum X pracuje od początku czterech poli-cjantów, po dwóch z dochodzeniówki i kryminalnego, doświadczo-nych w  swoim fachu, niekonwencjonalnych w  myśleniu, ale teżumiejących pracować w zespole. A przede wszystkim prawdziwychpasjonatów. Chcą pozostać anonimowi, schowani za wspólnym szyl-dem Archiwum X.

TECHNIKA I NIEKONWENCJONALNE MYŚLENIE Sprawa oskórowanej studentki uświadomiła policjantom, że ich bo-gate dotychczasowe doświadczenie zawodowe w służbie kryminalnejjest niewystarczające, że do rozwiązania tak nietypowej sprawy po-trzebne jest zupełnie inne myślenie i współpraca z bardzo różnymispecjalistami. Sięgnęli więc po pomoc najnowszej techniki i najlep-

szych fachowców z różnych dziedzin, przy czym, najważniejsze byłydla nich nie tytuły, lecz niekonwencjonalne podejście eksperta.

W śledztwie o kryptonimie „Skóra” korzystali z pomocy profileraz FBI, eksperta ONZ ds. tortur, a nawet egzorcysty i jasnowidza.

Przeprowadzili dziesiątki ekspertyz, sięgając po najnowsze osiąg-nięcia w dziedzinie DNA czy badania mikrośladów, a nawet po takiezdobycze techniki, jak ekspertyza w 3D polegająca na stworzeniuprzestrzennego modelu obrażeń zadanych ofierze przez zabójcę.

Postęp w dziedzinie badań kryminalistycznych jest ogromny, aledobry śledczy nie polega tylko na nim. Nie w każdym śledztwie bo-wiem można oprzeć się na śladach kryminalistycznych. Jeśli sprawabyła prowadzona przed laty jako zaginięcie, to w ogóle nie ma śladów.

Łatwiej niż przed laty można dziś natomiast stwierdzić, czy ktośzaginął, czy nie żyje. Są telefony, konta bankowe, karty debetowe, in-ternet, placówki służby zdrowia, rozmaite zinformatyzowane systemy,gdzie zostają ślady czyjejś aktywności. I jeśli w żadnym z tych obszarównie ma śladów życia poszukiwanej osoby, to trzeba szukać zwłok.

– Logika rozumowania jest taka: gdyby doszło do bandyckiego za-bójstwa, zwłoki zostałyby raczej na miejscu zbrodni lub w jego w po-bliżu i dawno byłyby znalezione. Skoro jednak od wielu lat nigdzieich nie znaleziono, to znaczy, że sprawcy trzeba szukać w  kręguosób najbliższych. Z policyjnych statystyk wynika, że prawiew 90 procentach motywem zabójstw są nieporozumienia rodzinnelub towarzyskie – mówi Bogdan Michalec, szef krakowskiego Archi-wum X.

Ukrytych zwłok można szukać przy użyciu georadaru i  innychurządzeń technicznych, a można też metodą bezinwazyjną. Tak kra-kowscy śledczy nazwali poszukiwanie zwłok na podstawie analizypsychiki domniemanego sprawcy. Najpierw ustala się, kto może byćdomniemanym sprawcą – czasem decyduje o tym jedna informacja,czasami jest to długie dochodzenie. Potem trzeba poznać sposóbbycia tej osoby, upodobania, nawyki, sposób wyrażania emocji, orga-nizację dnia sprzed zniknięcia i po zniknięciu. Trzeba wejść w psy-chikę domniemanego sprawcy, patrzeć jego oczami, a nie przez pryz-mat siebie, na zasadzie: ja bym tego nie dał rady zrobić.

Ludzka psychika to najbogatsza kopalnia wiadomości. Analizującją, krakowscy śledczy często korzystają z  teorii Freuda, Junga czywybitnego polskiego psychiatry prof. Antoniego Kępińskiego. Poz-nanie osobowości mordercy uważają za ważniejsze od mikrośladówz miejsca zbrodni.

Nie ma spraw beznadziejnych

Zespoły ds. niewykrytych, nazywane zespołami Archiwum X, działają obecnie we wszystkich komendachwojewódzkich Policji. Ich zadaniem jest wykrycie sprawców zbrodni sprzed lat. Od początku funkcjonowania,czyli od 2004 roku, zespoły te objęły zainteresowaniem łącznie 1113 spraw o najpoważniejsze przestępstwa,

w tym zabójstwa, zgwałcenia, rozboje z użyciem niebezpiecznych narzędzi czy porwania dla okupu, które zostałyumorzone z powodu niewykrycia sprawców. Stosując najnowsze metody i techniki śledcze, posługując się

analizą kryminalną, wykorzystując psychologów i profilerów, korzystając z pomocy rodzimych i zagranicznychekspertów, m.in. z FBI, policjanci z Archiwum X rozwiązali do końca 2017 r. 62 takie sprawy.

W pozostałych prowadzone są czynności operacyjne i dochodzeniowo-śledcze. Łącznie we wszystkich zespołachArchiwum X w Policji pracuje 47 funkcjonariuszy i 7 policjantów w stanie spoczynku (grudzień 2017).

Ich pracy poświęciliśmy wydanie specjalne pt. „Archiwum X”. Jednak ze względu na ograniczony nakład wydań specjalnych postanowiliśmy w kolejnych numerach „Policji 997” prezentować działania i sukcesy

zespołów Archiwum X z poszczególnych województw.

30-31.04_Layout 1 23.03.2018 09:56 Strona 30

kwiecień 2018 r. POLICJA 997 Zaczęło się w Krakowie ARCHIWUM X 31

ŚLADY – BRAK ŚLADÓW– Ja traktuję pojęcie śladu nieco inaczej niż to jest w powszechnymrozumieniu. Odpowiada mi definicja Jana Sehna, że śladem jestwszelka zmiana w obiektywnej rzeczywistości, a więc również zmianaw postępowaniu, zachowaniu człowieka – mówi szef krakowskich„archiwistów”.

Tak było na przykład w sprawie o kryptonimie „Radca”.Z zeznań świadków wynikało, że zamieszkujące z nim do-rosła córka i  jej przyjaciółka, wcześniej niepijące, po zagi-nięciu radcy zaczęły nadużywać alkoholu. To była zmianaw dotychczasowej rzeczywistości, coś co kazało zastanowićsię nad przyczyną tego zjawiska. Psychologowie twierdzą,że mimowolne poczucie winy zaczyna działać w  umyślemordercy tuż po zbrodni i zawsze jakoś ujawni się w jegozachowaniu.

Dobry śledczy potrafi takie właśnie ślady dostrzegać. Ale żeby do-strzec, trzeba wykonać benedyktyńską pracę zbierania maleńkichkawałeczków, strzępków informacji i składania ich w całość, porów-nywania, drążenia. Dlatego ich praca to najczęściej żmudna robotaanalityka zagłębionego w dokumentach, a nie efektowne filmowerozgrywki między detektywem a przestępcą.

Niezbędna jest umiejętność logicznego myślenia, wnioskowania,na przykład wnioskowania z mniejszego na większe lub odwrotnie.Sprawa o  kryptonimie „Sportowiec” dotyczyła zaginięciamężczyzny, ale wszystko wskazywało na to, że on nie żyje.Poszlaki prowadziły do żony. Analizując, gdzie mogła ukryćzwłoki, równocześnie wnikliwie badali jej przeszłość. I poja-wiła się informacja, że kiedyś ta kobieta ukradła pieniądze,a dowód rzeczowy, czyli portfel, spaliła. Pomyśleli wtedy, żeskoro mogła tą metodą posłużyć się do zatarcia śladów w drob-nej sprawie, to być może zastosowała to samo przy ukryciuzwłok męża. I to rozumowanie było słuszne. Okazało się bo-wiem, że zawinęła zwłoki męża w koc, polała środkiem ła-twopalnym i spaliła w lesie obok posesji.

ZDĄŻYĆ PRZED PRZEDAWNIENIEMIstotnym kryterium decydującym o podjęciu niewykrytej sprawy doponownego śledztwa jest czas, jaki został do przedawnienia zbrodni.By zabójstwo zostało uznane za przedawnione i niepodlegające karze,musi upłynąć 30 lat. Śledztwo może być przedłużone o 5 lat, jeślizabójca jest ustalony, ale ukrywa się przed wymiarem sprawiedliwości.Dlatego w pierwszej kolejności sięgają po sprawy najstarsze. Biorąna warsztat nie tylko sprawy o zabójstwo, ale także nieszczęśliwywypadek, samobójstwo, zaginięcie, wybierają te, co do których do-świadczenie i tzw. nos policyjny podpowiadają, że „coś tu nie gra”.Akta poddawane są wnikliwej analizie i gdy sprawa rokuje na wykry-cie, kierowany jest do prokuratury wniosek z uzasadnieniem o pod-jęcie z umorzenia.

Najstarszą sprawą, wszczętą po 27 latach od zaginięciaosoby, było śledztwo w sprawie zabójstwa i zabetonowaniazwłok w  ławie fundamentów budynku. Śledczy z  Archi-wum X ustalili, co się stało przed laty z rzekomo zaginionymmężczyzną i gdzie są jego zwłoki, ale żeby je wydobyć, trzebabyło zburzyć część fundamentów. Do przedawnienia sprawyzostało już tylko 5 miesięcy, a prokuratura najpierw zwlekałaz wydaniem stosownej decyzji, potem kazała szukać firmy,która tego wyburzenia dokona. I wreszcie sprawa się prze-dawniła. Ustalony został wprawdzie przebieg zbrodni, ale nieudało się potwierdzić miejsca ukrycia zwłok.

– Sąd skrytykował później prokuraturę za opieszałość, ale to niewielkapociecha, skoro sprawa się przedawniła i sprawca nie został skazany.Czyli cała nasza praca poszła na marne – wspominają policjanci.

WSPÓŁPRACA Z PROKURATURĄW sprawie o kryptonimie „Radca” krakowscy śledczy zwrócili się doprokuratury o  nakaz przeszukania domu podejrzanej o  zabójstwo,ale prokurator nie wyraził na to zgody. Na szczęście udało się prze-konać zastępcę szefa prokuratury, bo przeszukanie przyniosło istotnedowody w sprawie (patrz artykuł „Zamiast wdzięczności” str. 35).

Jeszcze trudniej było, gdy musieli wystąpić o zgodę na ekshumację.W 2006 roku w krzakach koło cmentarza znaleziono zwłokimężczyzny. Zgon uznano wtedy za naturalny, bo żadne ze-wnętrzne oznaki na ciele nie wskazywały na działanie osóbtrzecich. Policjantom z  Archiwum  X coś się jednak w  tejsprawie nie zgadzało. Z oględzin opisanych w aktach sprawywynikało między innymi, że w  chwili znalezienia zwłokzmarły miał na sobie zupełnie czyste buty, co nie byłobymożliwe, gdyby doszedł w  to miejsce sam gliniastą polnądrogą. Poza tym niespełna 40-letni człowiek, który wcześniejna nic nie chorował ani na nic się nie skarżył, raczej nieumiera nagle.

W 2010 roku Archiwum X podjęło tę sprawę pod kryptoni-mem „Cmentarz”. Śledczy zebrali wiele informacji na temattrybu życia, zwyczajów, kontaktów zmarłego i  jego najbliż-szych. Szczególnie interesująca wydawała się informacja, żekilka miesięcy przed śmiercią zmarły został spadkobiercą nie-ruchomości pod Krakowem. Prokurator wahał się dość długo,ale w końcu wyraził zgodę na ekshumację. Decyzja okazałasię słuszna. W  ciele mężczyzny stwierdzono nienaturalniewysokie stężenie pewnego środka leczniczego, do którego samzmarły nie mógł mieć dostępu.

Dziś współpraca krakowskiego Archiwum  X z  prokuraturą jestbardzo dobra. Zespół tyle razy udowodnił trafność swoich przewi-dywań, że obecnie prokuratorzy z zaufaniem zgadzają się na podjęcieumorzonej sprawy i zlecają potrzebne ekspertyzy.

NIE ULEGAĆ STEREOTYPOMSą pewne reguły, według których można poruszać się w śledztwie,jest doświadczenie, które wiele podpowiada, ale nie wolno ulegaćstereotypom. Doświadczeni śledczy powtarzają młodszym kolegom,że nie ma uniwersalnych wzorów rozwiązywania kryminalnych zaga-dek. Takie samo zachowanie nie zawsze oznacza to samo, jak wska-zuje przykład podawany przez prof. Kępińskiego, że płacz na po-grzebie nie musi oznaczać żalu za daną osobą, może wyrażać takżezupełnie inne emocje. Trzeba więc ustalić, co jest jego przyczyną.Czyli szukać prawdy, a nie ulegać pozorom.

– Stosowanie schematów to chodzenie utartymi ścieżkami, którezabija nowatorstwo – mówi Bogdan Michalec.

Żyje swoją pracą od ponad 25 lat, wydawałoby się, że wie o niejwszystko, a on do każdej sprawy podchodzi, jakby uczył się od nowa.Studiuje podręczniki psychologii i psychiatrii, czyta filozofów, bliskajest mu teoria synchroniczności Carla Junga, która mówi, że tzw.przypadek jest elementem całego cyklu zdarzeń. Jest ciągłym po-szukiwaczem, niespokojnym duchem, który nie boi się nieszablono-wych decyzji i opiera się nie tylko na naukach ścisłych. Uważa, takjak prof. Tadeusz Hanausek, że proces oparty wyłącznie na śladachkryminalistycznych jest procesem poszlakowym.

Policjanci z krakowskiego Archiwum X rozwiązali dotychczas ponad20 niewykrytych wcześniej spraw. Pracują nad 6 kolejnymi, na swojąkolej czeka kilkanaście następnych. Pracują zespołowo, bo bardzoważna jest „burza mózgów” przy tworzeniu lub weryfikowaniu hi-potez. I są optymistami. Uważają, że nie ma spraw beznadziejnych,bo nie ma zbrodni doskonałej. 

ELŻBIETA SITEK

30-31.04_Layout 1 23.03.2018 09:56 Strona 31

ARCHIWUM X Zaczęło się w Krakowie POLICJA 997 kwiecień 2018 r.32

N ie wszystkie działania można ujawnić, o  wielu wspomniećmożna jedynie w sposób ogólny. Zaczęło się w styczniu 1999roku, kiedy to kierujący tzw. pchaczem barek „Łoś” dokonał

w okolicy progu wodnego Dąbie na Wiśle pod Krakowem makab-rycznego odkrycia – w elementy silnika wkręcił się wielki płat skóry.Początkowo sądził, że to skóra zwierzęca, ale po wyciągnięciu z wodyzobaczył na krawędzi skóry ludzkie ucho...

WYPREPAROWANA WPRAWNĄ RĘKĄ Tydzień później nieco dalej w Wiśle znalezione zostały noga i kawałekpośladka. Badania DNA potwierdziły, że szczątki należały do tej sa-mej osoby, co skóra. Dość szybko ustalono, że ofiarą była zaginionadwa miesiące wcześniej 23-letnia studentka religioznawstwa na UJKatarzyna Z. Szukano jej od 12 listopada 1998 r., kiedy to nie przyszłana umówione spotkanie z matką.

Pierwsze ustalenia śledztwa, zwłaszcza informacje o  depresjidziewczyny, wskazywały na prawdopodobieństwo samobójstwa. Za-kładano, że dziewczyna utopiła się w rzece, a rozkawałkowania ciaładokonały pływające Wisłą barki. Ale sprawdzano też inne hipotezy.

Śledztwo zostało umorzone w  2000 roku. Jak mówią policjanciz krakowskiego Archiwum X, to właśnie ta sprawa dała impuls doutworzenia grupy śledczej nazwanej później Archiwum  X. Przezkilka lat policjanci z tej grupy prowadzili czynności w sprawie o kryp-tonimie „Skóra”, mimo że nie była ona formalnie podjęta z umorze-nia. Operacyjnie badali różne wątki i tropy.

I przyznają, że wiele ustaleń przynosiło zaskakujące, nieznane do-tychczas okoliczności. Dotyczyły one przede wszystkim samej skóry.Badający ją patolodzy byli w szoku. Cięcia skóry nie były wynikiemposzarpania np. w wyniku dostania się ciała w elementy maszyneriistatku, lecz bardzo precyzyjnego i  fachowego wypreparowaniawprawną ręką. Wskazywało to, że skóra została ściągnięta z ciała ko-biety przez osobę obeznaną z podobnymi czynnościami, sprawnieoperującą nożem lub skalpelem. Podobieństwo do filmu „Milczenieowiec” narzucało się samo. Wypreparowana skóra najprawdopodob-niej miała służyć jako kamizelka, za pomocą której zabójca, podobniejak ten filmowy, chciał wejść w tożsamość ofiary.

Pierwowzór mordercy z filmu „Milczenie owiec”, prawdziwy ame-rykański seryjny zabójca Edward Gein, zrobił sobie taki makabrycznystrój z  pozszywanych pasów kobiecej skóry. Zabójca Katarzyny Z.ściągnął skórę z ofiary w całości, co było ewenementem w historiiświatowej kryminalistyki.

Zebrano też informacje o trybie życia, zwyczajach, kontaktach towa-rzyskich ofiary, ale nie znaleziono żadnego śladu, który prowadziłby dosprawcy zbrodni. Katarzyna Z. była osobą cichą i spokojną, nie bywaław miejscach, które mogłyby być niebezpieczne, znajomych miała główniez kręgu studenckiego. Wszystko wskazywało na to, że była ofiarą całko-wicie przypadkową. A to zawsze utrudnia poszukiwanie sprawcy.

Przypuszczając, że mają do czynienia z seryjnym mordercą śledczyspodziewali się, że uderzy po raz kolejny. Dlatego badali każde zagi-nięcie kobiety zgłoszone w Małopolsce. Analizowali też sprawy za-bójstw o niewyjaśnionym charakterze. Wśród nich zbrodnię, gdziesprawcą był mieszkający pod Krakowem Władimir W., który zabiłswojego ojca, a następnie ściągnął skórę z jego głowy. Jednak okazałosię ponad wszelką wątpliwość, że ze sprawą Katarzyny Z. nie miałnic wspólnego. Podobnie było z przestępcą o pseudonimie „Szeryfz Berzy”, który zamordował kobietę, a rozkawałkowane zwłoki roz-rzucił w  jednym z krakowskich parków. Jego również wykluczonoz grona podejrzewanych o zabójstwo Katarzyny Z.

PROFILER Z FBIW 2012 roku śledztwo o  kryptonimie „Skóra” zostało podjęte nanowo. Po ponad 12 latach od zdarzenia policjanci z  Archiwum  Xmieli do dyspozycji nowsze techniki śledcze i nowsze metody kry-minalistyczne. Ale według szefa krakowskiego Archiwum X wiedzao osobowości sprawcy jest ważniejsza od śladów kryminalistycznych,dlatego z jednakową determinacją śledczy z Archiwum X starali sięzgłębić tajniki ludzkiej psychiki. Tworzyli profil psychologiczny mor-dercy, sięgając do podręczników psychologii i psychiatrii, m.in. pro-fesora Kępińskiego, korzystali z pomocy profilerów policyjnych.

W 2014 roku zwrócili się o pomoc do profilera FBI Thomasa Mil-lera. Śledczy z Archiwum X dwukrotnie odwiedzali go w filii FBIw Wiedniu. Porównując sposób okaleczenia ofiary do działania ame-rykańskiego seryjnego zabójcy Eda Geina, który ze skór swoich ofiarrobił ubrania i abażury do lamp, amerykański profiler wskazywał, żezabójstwa Katarzyny Z. mógł dokonać seryjny morderca. Katarzyna Z.była jego przypadkową ofiarą, a fakt, że nie dokonał zbrodni po razdrugi, wynikał z tego, że efekty tej pierwszej nie spełniły jego ocze-kiwań. Być może także odstraszyło go nieprzewidziane odnalezienieskóry i szum medialny.

W sprawie „Skóry” śledczy sięgali nawet po tak niekonwencjonalnemetody, jak pomoc egzorcysty i jasnowidza. Obydwaj wnieśli do sprawypewne wskazówki, ale na razie policjanci nie chcą o tym mówić.

Sprawa o kryptonimie „Skóra” jest doskonałym przykładem poszukiwania przez śledczych z Archiwum X nowych dróg postępowania, nowatorskich rozwiązań, niekonwencjonalnych metod. Rzec by można, że w tej sprawie zastosowano wszystko co najnowsze i najlepsze w kryminalistyce, technice i naukachpsychologicznych. Sięgano po specjalistów krajowych i zagranicznych, nie wahano się podejmować metod eksperymentalnych.

Jak w „Milczeniu owiec”

32-34.04_Layout 1 23.03.2018 09:57 Strona 32

kwiecień 2018 r. POLICJA 997 Zaczęło się w Krakowie ARCHIWUM X 33

PONOWNE PRZESZUKANIE RZEKIMimo upływających lat nie znaleziono pozostałych szczątków ciałaKatarzyny Z. Prowadzący sprawę prokurator z Małopolskiego Wy-działu Zamiejscowego Departamentu do spraw Przestępczości Zor-ganizowanej i  Korupcji Prokuratury Krajowej w  Krakowie podjąłw 2016 roku decyzję o ponownym przeszukaniu Wisły z użyciemniestosowanego wcześniej najnowocześniejszego sprzętu, m.in. so-naru o wysokiej częstotliwości, kamer i technologii GPS. Liczyli,że mimo upływu czasu uda się znaleźć kości, fragmenty ubranialub jakieś przedmioty należące do ofiary. Prawdopodobne było, żeszczątki zwłok czy przedmioty mogły utknąć w kawałkach sieci,konarach drzew, zatopionych na dnie pojemnikach czy karoseriachsamochodowych, a następnie zostać przesłonięte przez naniesionypiasek i muł.

Policjanci z Komisariatu Wodnego Policji w Krakowie wskazalimiejsca, z których najczęściej wyławiane są zwłoki, i do poszuki-wań wyznaczono fragment rzeki od Wawelu do stopnia wodnegoDąbie.

Poszukiwania prowadzono przez pięć dni w  październiku 2016roku. Na dno rzeki schodzili płetwonurkowie z  Grupy SpecjalnejPłetwonurków RP mający ogromne doświadczenie w poszukiwaniuzwłok w różnych akwenach, wśród nich najlepszy polski specjalistaz tego zakresu Maciej Rakus. Nurkowie zbadali dno rzeki przy użyciunowoczesnego sonaru. Zeskanowali sprawdzany obszar i na podstawiepowstałego obrazu komputerowego zlokalizowano, gdzie znajdująsię przedmioty hipotetycznie mogące mieć związek ze śledztwem.Płetwonurkowie wydobyli trzy wskazane przez śledczych, takie,które z  całą pewnością należały do kobiety. Dalsze śledztwo po-twierdzi, czy tą kobietą była Katarzyna Z.

EKSPERT Z ONZ, EKSPERTYZA 3DSkórę ponownie poddano badaniom w Instytucie Ekspertyz Sądo-wych w Krakowie. I okazało się, że znaleziono wiele wcześniej nie-ujawnionych śladów, między innymi pyłki roślinne, które pomogłyustalić charakter miejsca przetrzymywania Katarzyny Z. i gdzie praw-dopodobnie ściągana była skóra. Na skórze, mimo środków konser-wujących, jakim była poddana, znaleziono również nieujawnionewcześniej ślady DNA.

Śledczy poprosili o pomoc nawet eksperta ONZ biegłego w za-kresie śladów torturowania. Ten portugalski specjalista z  zakresumedycyny sądowej, po zbadaniu odnalezionej w rzece nogi, stwier-dził, że nosi ona ślady urazów zadanych przez kogoś, kto trenowałsztuki walki. Opinię tę potwierdzili wkrótce polscy lekarze, specja-liści od urazów sportowych.

Najbardziej unikalne, pierwsze w Polsce i na świecie, badanie pro-kurator zlecił Laboratorium Ekspertyz 3D Akademii Medycznej weWrocławiu. Ekspertyza polegała na stworzeniu przestrzennego mo-delu obrażeń zadanych Katarzynie Z. przez zabójcę. Na podstawieszczątków biegli odtworzyli komputerowo postać zamordowanejdziewczyny i rodzaj zadawanych jej obrażeń. Wizualizacja prawdo-podobnego przebiegu zbrodni pokazała śledczym rodzaj miejsca,w którym się to odbywało, a także, w jaki sposób i w jakiej kolejnościzadawane były rany kłute nożem.

Jak powiedział mediom prowadzący śledztwo prokurator PiotrKrupiński: „ich charakter wskazywał, że cięcia zadawano w przemy-ślany sposób, wymagało to czasu oraz odpowiedniego miejsca”.

ZATRZYMANIE4 października, około godz. 14.45 na krakowskim Kazimierzu zatrzy-mano 52-letniego Roberta J., podejrzanego o dokonanie tej makab-rycznej zbrodni. Robert J. był znajomym dziewczyny. Wykorzystał jejufność i namówił ją, żeby pojechała z nim do domku na obrzeżach Kra-kowa. Tam ją uwięził, torturował, a następnie zamordował i obdarł zeskóry. „Body” uszyte z tej skóry wyłowiono później z Wisły.

Znajomi Roberta J. mówią, że był dziwakiem. Lubił przebieraćsię w damską bieliznę, utrzymywał stosunki homoseksualne, dręczyłzwierzęta. Po zabójstwie Katarzyny Z. stał się nagle bardzo religijny,zaczął często chodzić do kościoła, odwiedzał również grób zamordo-wanej dziewczyny.

Tworząc portret psychologiczny mordercy, wykorzystano informa-cje, jakich dostarczyły różne badania wyłowionych z Wisły szczątków,ale także to, co policjanci wiedzieli na temat charakteru, zwyczajówi zachowań jego ofiary. Katarzyna Z. była typem samotnika, ale życz-liwa ludziom i skora do pomocy. To spowodowało, że sprawca uznałją za łatwą ofiarę. Robert J. został aresztowany. Śledczy nie udzielająna razie żadnych informacji. 

Pchacz barek „Łoś” na Wiśle w Krakowie, w którego silnik w styczniu 1999 rokuwkręcił się płat ludzkiej skóry

32-34.04_Layout 1 23.03.2018 09:57 Strona 33

ARCHIWUM X Zaczęło się w Krakowie POLICJA 997 kwiecień 2018 r.34

Przeszukanie Wisływ październiku 2016 rokuz użyciem niestosowanegowcześniejnajnowocześniejszego sprzętu,m.in. sonaru o wysokiejczęstotliwości, kameri technologii GPS

tekst ELŻBIETA SITEKzdj. Michał Kondzior

(KWP w Krakowie)

32-34.04_Layout 1 23.03.2018 09:57 Strona 34

kwiecień 2018 r. POLICJA 997 KWP w Krakowie ARCHIWUM X 35

Z aginięcie 70-letniego Antoniego K. zgłosiła Policji w styczniu2000 roku jego 35-letnia córka Katarzyna. Oświadczyła, że oj-ciec wyjechał w interesach do Warszawy i nie wrócił, wspom-

niała, że chorował na serce. Antoni K. był człowiekiem zamożnym,prowadził cieszącą się popularnością kancelarię prawną, posiadałduży dom. Od kilku lat był wdowcem. Mieszkał z córką Katarzyną,syn z rodziną mieszkali w innym mieście.

ZAGINIĘCIEPoszukiwania zaginionego trwały wiele miesięcy, ale nie przyniosłyżadnego rezultatu. Nigdzie nie znaleziono śladów jego bytności, niemeldował się w żadnym hotelu, nie kupował biletu lotniczego, niepodejmował pieniędzy z konta, nie płacił kartą bankową, nie zgłaszałsię do żadnej placówki służby zdrowia. Również komunikaty w me-diach o zaginięciu tej osoby pozostawały bez echa. Nie znalezionoteż żadnych zwłok, które odpowiadałyby opisowi zaginionego. Sprawapozostawała niewyjaśniona do 2004 roku, kiedy to zajęli się nią po-licjanci z krakowskiego Archiwum X.

– 70-letni mężczyzna, dobrze sytuowany, z wysoką pozycją spo-łeczną nie wyjeżdża ot tak sobie gdzieś na koniec świata, zostawiająccały dorobek życia, aby gdzieś zacząć wszystko od nowa – mówi po-licjant z Archiwum X. – Od początku wyglądało na to, że Antoni K.nie żyje, pozostawało tylko wyjaśnić, jak do tego doszło.

W sprawie poszukiwawczej nie było oczywiście żadnych śladówkryminalistycznych w rozumieniu śladów fizycznych. Ale dla poli-cjantów zastanawiająca była informacja, którą otrzymali od syna za-ginionego, o tym, że jego siostra, córka radcy, zaraz po śmierci ojcaprzestała pracować i zaczęła podejmować dziwne decyzje finansowe.Postanowili przyjrzeć się bliżej jej trybowi życia, a  także jej dwuprzebywających z nią często koleżanek. Interesująca była informacja,że panie od chwili zaginięcia radcy często nadużywały alkoholu.

– Takie informacje są dla mnie równie ważne, jak ślady w sensiefizycznym, bo są zmianami, które powstały z  jakiegoś powodu –mówi Bogdan, kierownik krakowskiego Archiwum X.

TRZY PRZYJACIÓŁKIKatarzyna K. od lat szkolnych przyjaźniła się z Anną G. Ponieważprzyjaciółka miała trudną sytuację rodzinną, mieszkając z ojcem al-koholikiem, Antoni K. zgodził się, żeby zamieszkała z nim i córkąw ich dużym domu. Zatrudnił ją też jako sekretarkę w swojej kance-

larii, a wkrótce Anna G. została jego kochanką. Trzecia przyjaciółka– Aleksandra C., która była znajomą Anny, dołączyła do tej paczkinieco później. W domu radcy bywała często, po jego zaginięciu jesz-cze częściej. Informacja ta nie umknęła uwadze śledczych z Archi-wum X. Jak również ta, że nigdzie niepracująca Aleksandra C. naglezaczęła podróżować po świecie.

Dla śledczych szczególnie interesujące były sprawy majątkowe ro-dziny  K., tu spodziewali się najwięcej informacji prowadzących dorozwikłania zagadki śmierci radcy. I tak właśnie się stało. Okazało się,że kilkanaście dni po tym, jak zgłosiła zaginięcie ojca, Katarzyna zlik-widowała dwie lokaty bankowe Antoniego K. o wartości 40 tysięcy zł,do których była upoważniona. Wkrótce potem wycofała wpłaconeprzez jej ojca 80 tysięcy złotych wkładu na własnościowe mieszkanie.Zrobiła to na krótko przed oddaniem lokalu do użytku, choć w spół-dzielni tłumaczono jej, że wykończony lokal będzie wart dwukrotniewięcej.

– Przyszła w  towarzystwie dwóch kobiet i  zażądała wypłaceniapieniędzy. Tamte panie były jak obstawa, wyglądały razem jak sekta,gdzie jedna rządziła (z opisu wyglądało, że chodzi o Aleksandrę C.),a pozostałe były podporządkowane – mówił pracownik spółdzielni.

Wkrótce okazało się, że Katarzyna  K. udzieliła Aleksandrze  C.pełnomocnictwa notarialnego do występowania w jej imieniu przedwszystkimi instytucjami. A zatem przekazała jej uprawnienia do za-rządzania swoim majątkiem.

Rok po zaginięciu ojca Katarzyna K. złożyła do sądu wniosek o uzna-nie go za zmarłego. Wniosek został rozpatrzony negatywnie, ponieważgdy nie ma ciała, potwierdzenie zgonu może nastąpić dopiero po upły-wie 10 lat od zaginięcia. Formalne potwierdzenie zgonu jest niezbędnedo przejęcia spadku i oczywiste było, że taki cel przyświecał Katarzy-nie K. A także mającym na nią ogromny wpływ koleżankom.

Poznając coraz lepiej środowisko zaginionego prawnika, rytm życiajego i  jego bliskich, zmiany w  ich zachowaniu, śledczy uzyskiwalicoraz więcej przesłanek świadczących, że mogło dojść do zbrodnii że sprawczyniami były prawdopodobnie trzy wspomniane kobiety:córka zaginionego Katarzyna K., jej przyjaciółka Anna G. i znajomatej przyjaciółki Aleksandra C.

– Byłem pewien, że radca nie żyje, zastanawialiśmy się tylko,gdzie mogły zostać ukryte zwłoki. Przekonaliśmy prokuratora, abywydał zgodę na przeszukania domu i posesji Antoniego K. – mówikierownik Archiwum X.

Według wybitnego polskiego kryminalistyka Jana Sehna ślady kryminalistyczne to wszelkie zmiany w obiektywnejrzeczywistości, które pozostawiło po sobie zdarzenie będące przedmiotem postępowania i które stanowiąpodstawę do odtworzenia przebiegu tego zdarzenia. A zatem przestępca zawsze zmienia rzeczywistość. Problem w tym, żeby te zmiany zauważyć i właściwie odczytać.

Zamiast wdzięczności

35-37.04_Layout 1 23.03.2018 10:01 Strona 35

ARCHIWUM X KWP w Krakowie POLICJA 997 kwiecień 2018 r.36

W pomieszczeniu przylegającym do garażuuwagę policjantów zwrócił beton na podłodzeze śladami zerwanego parkietu. Kobiety niepotrafiły wyjaśnić, kto i dlaczego zerwał par-kiet. W kącie pomieszczenia leżał łom, a naścianie w rogu widniały ślady, które dla fa-chowców już na pierwszy rzut oka wyglądałyna zakrzepłe ślady krwi. Przeszukanie domu,posesji i pobliskiego lasu nie doprowadziłydo znalezienia zwłok.

PRZESYŁKA I ANONIM Mniej więcej w  tym samym czasie, kiedytrwały policyjne czynności w sprawie o kryp-tonimie „Radca”, do komendy Policji w ro-dzinnej miejscowości zgłosiła się Kata-rzyna K., przekazując przesyłkę, jaką otrzy-mała pocztą. Przesyłka zawierała portfel jejojca z dokumentami i wizytówkami oraz ano-nimowy list od mężczyzny, który rzekomoznalazł ten portfel nad brzegiem Wisływ Krakowie. W liście nieznajomy opisał, żekilka lat temu widział, jak dwóch mężczyznwrzuca do wody worek z czymś „co wyglą-dało na trupa”, potem odjechali samocho-dem, a on znalazł na brzegu portfel. Nie in-formował o tym nikogo przez kilka lat, bojącsię, że chodzi o porachunki mafijne. Robi toteraz, ponieważ sumienie nie dawało muw tej sprawie spokoju.

Katarzyna przekazała przesyłkę policjan-tom i zaraz potem ponownie wystąpiła dosądu o uznanie ojca za zmarłego, mimo żekryterium 10 lat od zaginięcia nadal nie byłospełnione. Najwyraźniej liczyła na to, że ta-jemnicza przesyłka i list będą dla sądu wy-starczającym dowodem, że Antoni K. nieżyje, jak się później okazało „dowodem”spreparowanym przez trzy przyjaciółki.W późniejszym etapie śledztwa udowod-niono, że list został napisany na maszyniekupionej przez Katarzynę K. tylko do tegocelu, a potem wyrzuconej do Wisły.

Rzekomy anonim miał nakierować poli-cjantów na szukanie zwłok w Wiśle. Przej-rzano wszystkie opisy N.N. zwłok wyło-wionych od 2000 roku. Zainteresowaniewzbudził opis korpusu mężczyzny wyło-wionego w kwietniu 2000 roku, czyli kilkamiesięcy po zgłoszeniu zaginięcia Anto-niego K. przez córkę. Patologowie określiliwtedy wiek ofiary na około 50–55 lat, za-giniony radca miał lat 70, więc nie pasowałdo opisu. Teraz postanowiono przyjrzećsię temu ponownie.

Z  powodu zaawansowanego procesu roz-kładu wspomnianych zwłok nie udało sięustalić bezpośredniej przyczyny zgonu, ujaw-niono jednak liczne obrażenia zadane tępymnarzędziem, np. siekierą, oraz połamane że-bra. W ciele znaleziono też białe kulki polis-tyrenowe pochodzące ze styropianu. Biegli

stwierdzili, że z  całą pewnością dostały sięone do organizmu denata, zanim zwłoki zna-lazły się w wodzie.

Szukając, skąd mogły pochodzić kulkistyropianu, policjanci zaczęli od ustaleniazakładów produkujących ten rodzaj two-rzywa. Okazało się, że był wśród nich pry-watny zakład z miejscowości, gdzie miesz-kał radca, a  idąc dalej, ustalili, że jednymz klientów był właśnie Antoni K., który ku-pował styropian do ocieplenia strychuw  swoim domu – podczas przeszukaniapłyty styropianowe leżały na strychu domuAntoniego K.

Wkrótce badania DNA potwierdziły, że wy-łowiony z Wisły korpus i krew na ścianie w po-mieszczeniu przy garażu należą do zaginionegoAntoniego K., a płyty styropianowe na strychumają ten sam skład chemiczny, co kulki znaj-dujące się w  ciele wyłowionego z  Wisły denata.

WORKI ZE SZCZĄTKAMIWszystkie trzy kobiety zostały zatrzymane.Poddano je badaniom wariograficznym, z któ-rych wynikało, że posiadają wiedzę na tematokoliczności zabójstwa Antoniego K. Pierw-sza przyznała się córka i opowiedziała o oko-licznościach zdarzenia. Również Anna  G.przyznała się do winy. Według wyjaśnieńobydwu kobiet to Aleksandra C. wymyśliła,jak pozbyć się radcy i dobrać do jego majątku.

Morderczynie wiele zawdzięczały Anto-niemu K., córka opiekę i finansowanie, An-nie G. dał pracę i dach nad głową, Aleksan-dra C. często korzystała z  jego gościnnościi hojności. Ale zamiast wdzięczności, wszyst-kie trzy czuły zachłanne pożądanie wobecjego majątku.

Najpierw próbowały go otruć pierogamiz nadzieniem z muchomorów. Gdy to się nieudało, dosypały mu do napoju środki nasenne,a gdy zasnął, Katarzyna udusiła ojca poduszką.Następnie poćwiartowały zwłoki i zapakowałydo worków, a ubranie i pościel z łóżka, gdziezostał zamordowany, spaliły. Worki z częściamizwłok zaniosły na strych. Wywoziły je po tro-chu. Zapakowane w torbę turystyczną częściciała przewoziły autobusem do Krakowa, i tamwrzucały do Wisły.

W lutym 2006 r., ze względu na przyznaniesię i  pomoc w  śledztwie, Katarzyna  K.i Anna G. zostały skazane na 12 lat więzienia.Aleksandra C. na dożywocie.

– To była perfekcyjnie zaplanowana zbrod-nia, ale zgubiła je pazerność – mówi szef kra-kowskiego Archiwum X. – A Katarzynie K.prawdopodobnie uratowaliśmy życie, z  na-szych informacji wynikało bowiem, że na-stępną ofiarą miała być ona. 

ELŻBIETA SITEK

To, że do rozwiązywaniaskomplikowanych śledztw trzebamieć analityczny umysłi doświadczenie, jest oczywiste. Ale znaczenie ma też intuicja,tzw. policyjny nos, a czasem takżeprzypadek. Bywa, że pomocnemogą być media. Tak byłow sprawie o kryptonimie „Hakowy”.Sprawcę zabójstwa kobietyw Zakopanem policjanciz krakowskiego Archiwum Xzatrzymali po latach dziękipewnemu programowitelewizyjnemu...

30 września 1993 roku kobieta idącarano do pracy przez Równię Kru-pową w  Zakopanem zobaczyła

wystającą z krzaków nogę w damskim bucie.Gdy zajrzała głębiej, przerażona wezwała Po-licję. W krzakach leżały obnażone i zmasa-krowane zwłoki kobiety. Motyw seksualnybył oczywisty. Ofiara zmarła od licznych cio-sów nożem w klatkę piersiową i twarz. Ko-bieta była w zaawansowanej ciąży.

ŚLADY NIE PASOWAŁY Zakopiańska policja przeprowadziła w  tejsprawie dziesiątki czynności śledczych i ope-racyjnych. Na miejscu zbrodni zabezpieczonoliczne ślady i  wykonano wiele ekspertyz.Przeanalizowano prowadzone w ostatnich la-tach sprawy o zgwałcenie czy zabójstwo, aleślady z miejsca zbrodni na Równi Krupowejnie pasowały do żadnego ze sprawców do-tychczasowych przestępstw.

Ponieważ mordercą mógł być ktoś przy-jezdny, przez kilka miesięcy obserwacji pod-dane były dworce kolejowy i  autobusowy.Znalazł się świadek, mieszkający w pobliżudworca PKP, który zeznał, że pewnego dniawpadła do jego domu, prosząc o pomoc, za-krwawiona kobieta, która wcześniej zostałazaatakowana przez obcego mężczyznę. Gdyświadek pobiegł po pogotowie, kobietaznikła. Ustalono, że było to w tym samymdniu, kiedy doszło do zbrodni na Równi Kru-powej. Kobiety nie udało się znaleźć.

Mimo wielu wykonanych w  śledztwieczynności sprawa została po roku umorzonaz powodu niewykrycia sprawcy.

NIETYPOWA RANA 10 lat później, w 2003 roku, podjął ją zespółpolicjantów z  Wydziału Kryminalnego kra-

35-37.04_Layout 1 23.03.2018 10:01 Strona 36

kwiecień 2018 r. POLICJA 997 KWP w Krakowie ARCHIWUM X 37

kowskiej policji zajmujący się niewykrytymizabójstwami. Oglądając zdjęcia zwłok i ob-rażeń, jakich doznała ofiara z Zakopanego,jeden z policjantów zwrócił uwagę na innąniż pozostałe ranę na udzie kobiety. Byław specyficzny sposób poszarpana i policjan-towi skojarzyła się z obrażeniami powstają-cymi... po zawieszeniu bydła na rzeźnickimhaku. Wkrótce słuszność tego spostrzeżeniapotwierdzili biegli z Katedry Medycyny Są-dowej Collegium Medicum UJ w Krakowie.

Krakowscy śledczy nie poprzestali na prze-analizowaniu 4  tomów akt dotyczących za-bójstwa, ale sięgnęli do archiwum zakopiań-skiej komendy i  przejrzeli wszystkieodnotowane przypadki ataku na kobietyw  dniach poprzedzających zabójstwo naRówni Krupowej. Wyniki były zaskakujące.Okazało się, że kilka dni przed wspomnianymmorderstwem w okolicy dworca kolejowegojakiś mężczyzna biegał za kobietami, wyma-chując łańcuchem, jakby chciał je złapać nalasso. Do łańcucha przymocowany był rzeź-nicki hak. Zważywszy na charakter rany nanodze zamordowanej kobiety, był to bardzoważny ślad, wskazujący, że jej morderca szu-kał wcześniej jakiejkolwiek ofiary.

Policjanci dotarli także do kobiety, któraw tamtym dniu udzieliła pomocy nieznajo-mej dziewczynie, odwożąc ją do  szpitala.Dziewczyna miała szarpaną ranę nogi, którązadał jej nieznajomy. Niestety w szpitalu nieznaleziono zapisu tego faktu sprzed 10 lat.

Zebrane informacje pozwoliły policjantomokreślić z grubsza profil mordercy. Wskazy-wały, że poszukiwany sprawca jest prawdo-podobnie mordercą seryjnym, który atakujełańcuchem z hakiem, aby przewrócić ofiarę,a następnie zadać jej ciosy nożem. W kilkuprzypadkach to mu się nie udało, bo zaata-kowane kobiety zdołały uciec. Kobieta na-padnięta na Równi Krupowej nie miała tyleszczęścia.

Śledczy nie wykluczali jednak, że sprawcamógł popełnić inne zabójstwa, tylko nie zna-leziono ciał jego ofiar, prawdopodobnie uzna-jąc je za zaginione…

NIE ZAPAMIĘTAŁY WYGLĄDUChociaż stwierdzonych ataków „Hakowego”,jak go nazwano, było co najmniej kilka, na-padnięte kobiety uciekały w  takim przera-żeniu, że żadna nie zapamiętała, jak wyglądałnapastnik.

Niezidentyfikowane ślady zabezpieczonena miejscu zbrodni i brak jakichkolwiek in-formacji o  wyglądzie sprawcy zapowiadałybardzo trudną sprawę. Ale to nie znaczy, żeniemożliwą do wykrycia, bo jak mówią poli-cjanci z krakowskiego Archiwum X, nie maspraw beznadziejnych. Jest tylko kwestiapracy, intuicji i czasu. A także szczęścia. Za-częło się żmudne sprawdzanie kolejnych hi-potez.

Jedna z nich zakładała, że mordercą możebyć mężczyzna chory psychicznie, spraw-dzano więc pacjentów szpitali psychiatrycz-nych w Polsce. Przypuszczając, że „Hakowy”mógł zaatakować kolejny raz, szukano w pla-cówkach medycznych osób z obrażeniami po-dobnymi jak u ofiary z Zakopanego. Krako-wscy śledczy odwiedzali komendy Policjiw kraju i osobiście analizowali odnotowaneprzypadki ataku na kobiety. Czas płynął,a wszystkie te poszukiwania kończyły się fia-skiem.

W PROGRAMIE TELEWIZYJNYMDziałanie śledczych zawsze otoczone jest ta-jemnicą, ale bywa, że niezwykle przydatneokazują się media. Sprawę konsekwentnienagłaśniano w prasie i telewizji. We wrześniu2004 r. obszerny materiał na temat śledztwaw sprawie „Hakowego” przedstawiono w te-lewizyjnym programie „Bez przedawnienia”.Kilka dni później do jednej z  krakowskichjednostek Policji zgłosiła się młoda kobieta,informując, że poszukiwanym sprawcą zabój-stwa z Zakopanego jest… jej mąż.

Opowiedziała, że po obejrzeniu wspom-nianego programu telewizyjnego, jej mążprzyznał się do tej zbrodni i opowiedział, jakdo niej doszło. Kobieta była w szoku. Mężapoznała kilka lat wcześniej, pobrali się, mająmałe dziecko, są zgodnym małżeństwem.

Mąż pracuje jako elektryk. Kazała mu zgłosićsię do Policji, ale ponieważ odmówił, posta-nowiła zrobić to sama.

Mężczyznę zatrzymano na stadionie pod-czas meczu piłkarskiego. Przyznał się do za-bójstwa, a w trakcie wizji lokalnej potwierdziłwszystkie dotychczasowe ustalenia śled-czych. Później zaczął zmieniać wyjaśnienia,podając coraz to inne wersje wydarzeń. Zostałpoddany obserwacji psychiatrycznej, z którejwynikało, że dokonując zabójstwa był niepo-czytalny, a  stany chorobowe mają u  niegotendencję nawracającą. Wcześniej nie leczyłsię psychiatrycznie. Sąd orzekł umieszczeniego w zakładzie psychiatrycznym o zaostrzo-nym rygorze. 

ELŻBIETA SITEK

Kryptonim „Hakowy”

W wydaniu specjalnym „Policji 997”przedstawiliśmy pracę i sukcesy zespołów Archiwum X z wszystkich garnizonów

35-37.04_Layout 1 23.03.2018 10:01 Strona 37

RECENZJA Antyterroryzm POLICJA 997 kwiecień 2018 r.38

Skuteczność w walce z terroryzmem warunkowana jestwieloma czynnikami. Jednym z najważniejszych jestpozyskiwanie informacji i to zarówno jeśli chodzio zapobieganie, jak i działania zmierzające do ujęciai ukarania sprawców zamachu. Bez informacji, pełneji właściwie przeanalizowanej, żaden podmiotodpowiedzialny za bezpieczeństwo wewnętrzne nie będziew stanie podejmować właściwych decyzji, tym samymnie będzie w stanie zapewnić obywatelom bezpieczeństwa.

P ozyskiwaniu informacji w walce z terroryzmem poświęcona jestnowo wydana publikacja wydawnictwa Difin, w której autorzyopisują różne aspekty tego procesu, m.in. na tle obowiązują-

cych przepisów ustawy o  działaniach antyterrorystycznych, w  cy-berprzestrzeni, w działaniach pod przykryciem czy w ramach prze-słuchań osób podejrzanych o terroryzm.

DECYDENT W PUŁAPCE

Jeden z ciekawszych rozdziałów książki poświęcony jest zagadnieniupsychologicznych „pułapek” zagrażających tym, którzy zbierają in-formacje, katalogują je, analizują i podejmują decyzje. Autor, MarekLeśniak, prezentuje kilka przykładów takich „pułapek”, które mogąwpłynąć na ocenę zagrożenia terrorystycznego i  podejmowanew związku z tym decyzje. Te zagrożenia są obecne zarówno wtedy,gdy decyzje są podejmowane indywidualnie, jak i zespołowo, w sy-tuacjach wymagających bądź pozwalających na czasochłonną analizęróżnych wariantów, jak i w okolicznościach wymagających natych-miastowego działania.

Autor wymienia pięć pułapek: wpływ emocji, kontekst społeczny,kontekst innych informacji, poszukiwanie potwierdzenia własnychprzekonań oraz błędy w ocenie własnej wiedzy.

CZYNNIK EMOCJONALNY

Zdaniem autora żadna dokonywana ocena czy podejmowana decyzjanie jest wolna od wpływu czynnika emocjonalnego. A ponieważ cechyosobowości decydenta są pryzmatem, przez który decydent widzi określonąsytuację decyzyjną, to każdy będzie widział ją nieco lub zupełnie ina-czej. Jest tak, bo będą się różnić wrodzonymi i nabytymi cechami.Im bardziej będą one miały wpływ na podjęte decyzję, tym większymoże być (choć nie musi) rozdźwięk między obiektywnymi cechamisytuacji od tego, jak postrzega ją decydent. Ale, co równie ważnezdaniem autora, pułapka ta w pewnych okolicznościach może miećjeszcze jeden niezwykle ważny element. Są nią formułowane ocze-kiwania wobec osoby dokonującej interpretacji, oceny czy podejmu-jącej decyzje ze strony zwierzchników lub innych uprawnionychosób.

Ostatni element, którego wpływu nie należy lekceważyć w przy-padku „pułapek emocjonalnych”, to nastrój. Autor przytacza ekspe-rymenty, w ramach których badano wpływ dobrego i złego nastrojuna podejmowane decyzje i formułowane oceny. Wynika z nich jed-

noznacznie, że nawet coś tak ulotnego może mieć w danej chwiliduży wpływ na to, jakie decyzje zostaną podjęte, szczególnie w sy-tuacjach, kiedy czas na reakcję jest bardzo ograniczony.

ZACHOWANIA I PRZEKONANIA

Kontekst społeczny, rozumiany jako „pułapka” jest ściśle związanyze zjawiskiem konformizmu rozumianego jako zmianę zachowanialub opinii danej osoby spowodowaną rzeczywistym lub wyobrażonymnaciskiem ze strony jakiejś osoby lub grupy osób.

Znaną i stosunkowo często występującą „pułapką”, jest poszuki-wanie potwierdzenia własnych przekonań. Działanie pułapki przejawiasię w  selekcjonowaniu informacji i  odrzucaniu tych, które są nie-zgodne z  wcześniej przyjętym stanowiskiem bez względu na ichrzeczywistą wartość. Autor, obrazując jej działanie, opisuje przepro-wadzone w Stanach Zjednoczonych badanie, w którym dwie grupyuczestników, mających zupełnie przeciwstawny pogląd na kwestiękary śmierci, z tego samego raportu opisującego poziom przestęp-czości w stanach wykonujących tę karę i w tych, gdzie się jej nie wy-konuje, wyciągnęły zupełnie przeciwstawne wnioski potwierdzające,jak przekonywali, ich dotychczasowe poglądy.

ZGUBNA PEWNOŚĆ

Kolejna omawiana pułapka to błędy związane z oceną własnej wiedzy.Marek Leśniak, powołując się na badania przeprowadzone przezS.  Lichtensteina, przypomina, że ludzi zbyt często cechuje nad-mierna pewność w  stosunku do własnej wiedzy. Tymczasemaż 20–30 proc. twierdzeń uznanych przez uczestników eksperymentuza pewne okazywały się nieprawdziwe.

Gdy jednak analiza informacji jest utrudniona ze względu na ichniepewność wynikającą np. z  niskiej oceny wiarygodności źródła,można, a nawet należy odwołać się do doświadczenia, które gwaran-tuje większą poprawność dokonanych ocen. Problem jednak w tym,na co zwraca uwagę autor, że służby państwowe zbyt łatwo pozbywająsię doświadczonych funkcjonariuszy.

Pułapki psychologiczne, co wynika z zaprezentowanego eseju, to-warzyszą decydentom zawsze. Nie da się ich uniknąć, tym bardziejże nie zawsze osoby decydująceo zasadniczych kwestiach zdająsobie sprawę z ich istnienia i za-grożeń, jakie ze sobą niosą. A tepotrafią być poważne. Błędnaocena czy błędna decyzja, szcze-gólnie w  walce z  terroryzmem,może mieć fatalne i  nieodwra-calne skutki. 

KLAUDIUSZ KRYCZKA

Pozyskiwanie informacji w walcez  terroryzmem, praca zbiorowa,red. naukowa: Piotr Herbowski,Dominika Słapczyńska, DariuszJagiełło, Wydawnictwo Difin,Warszawa 2017

Lepiej wiedzieć więcej

38.04_Layout 1 23.03.2018 10:02 Strona 38

kwiecień 2018 r. POLICJA 997 Rozmaitości KRAJ 39

„Policja w służbie Niepodległej”Konferencja pod tym tytułem, połączona z wernisażem fotografii

historycznej, odbyła się 1 marca br. w siedzibie Zespołu Szkół w Ty-czynie. Współorganizatorami spotkania byli: KWP w Rzeszowie, sta-rosta rzeszowski i  dyrekcja szkoły. Konferencja i  wystawa zostałyzorganizowane po to, by ukazać ważne, mało znane karty historiiformacji policyjnych na terenie dzisiejszego Podkarpacia. Miejscekonferencji wybrano nieprzypadkowo: w ub.r. zespół z LO w Tyczy-nie został laureatem ogólnopolskiego konkursu „Policjanci w służbiehistorii” zorganizowanego przez IPN i KGP.

Podczas spotkania wygłoszono dwa referaty. Naczelnik WydziałuKomunikacji Społecznej KWP w Rzeszowie mł. insp. Mariusz Skibamówił o początkach tworzenia Policji Państwowej i o jej funkcjono-waniu w  okresie międzywojennym na Podkarpaciu. Natomiastdr Piotr Szopa z  rzeszowskiego oddziału IPN przybliżył rolę, jakąodegrali policjanci w Państwie Podziemnym w czasie II wojny świa-towej. W części przygotowanej przez LO w Tyczynie zaprezentowanodorobek szkoły jako laureata konkursu „Policjanci w służbie historii”.Młodzież przygotowała także wyjątkowy spektakl, przenosząc wi-dzów w okres dwudziestolecia międzywojennego.

Podczas konferencji otwarto wystawę fotografii okresu między-wojennego: na zdjęciach przedstawiono m.in. sylwetki policjantów,sprawy kryminalne, warunki służby i życie prywatne funkcjonariuszy.Wykorzystane podczas wernisażu fotografie i materiały zostały udo-stępnione przez Biuro Historii i Tradycji Policji KGP, a także muzea,archiwa i  inne instytucje kultury, z  którymi KWP w  Rzeszowiepodjęła współpracę. Wystawa będzie prezentowana w tym i w przy-szłym roku w jednostkach woj. podkarpackiego. Konferencja i wy-stawa to jeden z pierwszych projektów przygotowanych przez KWPw Rzeszowie w związku z przypadającymi w tym roku obchodami100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości i przyszłorocz-nymi obchodami 100. rocznicy powołania Policji Państwowej. 

KWP w Rzeszowie zdj. Wojciech Kulig

Najaktywniejsza instytucjaKomenda Miejska Policji w Łodzi zdobyła tytuł Najaktywniejszej

Instytucji, przyznany przez Komitet Honorowy Dnia Przedsię-biorczości. Łódzka KMP była jedynym reprezentantem polskiejPolicji, którego młodzież, biorąca udział w Dniach Przedsiębior-czości, wybierała na miejsce odwiedzin. Uczniowie, odwiedzającywybrane miejsce pracy, weryfikują swoje wyobrażenia o wymarzo-nym zawodzie.

9 marca br. w sali notowań Giełdy Papierów Wartościowych w War-szawie odbyła się Gala Przedsiębiorczości, podsumowująca 14. edycjęDnia Przedsiębiorczości pod honorowym patronatem prezydentaAndrzeja Dudy. Gościem była minister edukacji narodowej AnnaZalewska. Podczas uroczystej gali statuetkę i dyplom odebrał ko-mendant miejski Policji w Łodzi insp. Paweł Karolak. KMP w Łodziorganizuje Dni Przedsiębiorczości od 2008 r. W podsumowanej9 marca br. edycji wzięło udział ponad 35,8 tys. uczniów, 12 308 firmi instytucji oraz 630 szkół. 

AW

Zmiany kadroweW marcu br. Komendant Główny Policji nadinsp. dr Jaro-

sław Szymczyk powierzył pełnienie obowiązków służbowychna stanowisku:

– zastępcy dyrektora Biura Operacji Antyterrorystycznych KGPnadkom. Krzysztofowi Sowińskiemu, naczelnikowi Wydziału Bo-jowego III BOA KGP 

P.Ost.

R E K L A M A

39.04_Layout 1 23.03.2018 10:03 Strona 39

HISTORIA Policyjne kalendarium POLICJA 997 kwiecień 2018 r.40

90 LAT TEMUKwiecień 1928

• Dzięki zwiększeniu w  PolicjiPaństwowej etatu samochodów oso-bowych do 122 (poprzedni wynosił64), Komenda Główna PP rozpoczęłasystematyczny zakup (partiami) no-wych automobili. W kwietniu policyjny tabor zwiększył się o 3 ame-rykańskie dodge i 10 chevroletów. Warto dodać, że w ramach umowy,

przed zakupem firma„Chevrolet” przekazałapolicji do wypróbowa-nia jedno auto. Przezcztery tygodnie testo-wano je w  woj. nowo-gródzkim (z  uwagi nabardzo złe drogi), a na-stępnie przez 3 tygod-nie w woj. krakowskim

(w terenie górzystym). Próby wypadły pomyślnie.• W nr 10. tygodnika „Na Posterunku” ukazał się Rozkaz nr 393

komendanta głównego PP, w którym poinformował funkcjonariuszy,że popiera inicjatywę budowy pomnika Gabriela Narutowicza, pierw-szego prezydenta Rzeczypospolitej, podjętą przez członków utwo-rzonego w Bielsku komitetu. Wyraził też zgodę na zorganizowaniewśród policjantów zbiórki pieniężnej na ten – jak podkreślił – wznio-sły cel. Zaapelował również do funkcjonariuszy o ofiarność.

5 IV – Około godz. 1 w nocy na ul. Radzymińskiej w Warszawiepolicyjny patrol usiłował wylegitymować dwóch podejrzanych osob-ników. Jak się okazało, byli to dwaj prascy bandyci: Lenek i Toczek.Nie posłuchali polecenia, lecz sięgnęli po broń, strzelając do poli-cjantów. Kule trafiły post. Franciszka Marcinka z XIV KomisariatuPP przy ul. Wileńskiej 11. Ciężko ranny policjant zmarł w szpitalu.

24 IV – W Rakoniewicach (woj. poznańskie) podczas doprowa-dzania do posterunku dwóch podejrzanych mężczyzn śmiertelniepostrzelony został przod. Michał Skałecki, komendant miejscowegoposterunku PP. Mimo ciężkiej rany w brzuch zdołał oddać do nichjeszcze strzały z karabinu. Niestety, niecelne.

27 IV – W Warszawie odbył się zjazd delegatów stowarzyszeniaSamopomocy Policji Państwowej woj. warszawskiego.

40 LAT TEMUKwiecień 1978

• Krakowska „Wisła”, zasłużonyklub gwardyjski, została piłkar-skim mistrzem Polski w  sezonie1977–1978. Jest to już piąty tytułmistrzowski tego zespołu w historiikrajowych rozgrywek ligowych. Królem strzelców I ligi został równieżzawodnik „Wisły” – Kazimierz Kmiecik.

• „Wpływ sytuacji rodzinnej funkcjonariusza na jego postawę i wy-niki w  służbie” były tematem spotkania kierownictwa KW MOw  Szczecinie z  małżonkami komendantów jednostek terenowychMO z  Pomorza Zachodniego. Jesteście współtwórczyniami naszychosiągnięć – skwitował debatę płk Stefan Piątkowski, szef szczeciń-skich milicjantów, podkreślając rolę Kół Rodziny Milicyjnej na po-stawę służbową funkcjonariuszy.

• Z inicjatywy Wydziału Oświaty i  Wychowania UM w  Oławiew świetlicy tamtejszej Komendy Miejskiej MO odbyło się spotkanie

studentów III roku pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego z kie-rownictwem KM MO. Przyszłych pedagogów interesowały efektywspółpracy funkcjonariuszy z niedawno powołanymi zespołami in-dywidualnej profilaktyki społecznej, a także szkołami. Innych, któ-rzy myślą o pracy w MO, interesował zakres działań inspektorówds. nieletnich.

20 LAT TEMUKwiecień 1998

• Już po raz piąty ukazał się„Raport Krakowskiej Policji”, sta-jąc się periodykiem o ugruntowa-nej pozycji wśród policyjnych wy-dawnictw. Na sześćdziesięciu czterech stronach „Raportu” krakowscypolicjanci prezentują swe osiągnięcia i porażki, pisząc o wszystkimszczerze i otwarcie. Na podkreślenie zasługuje również strona gra-ficzna wydawnictwa.

2 IV – Ukazało się rozporządzenie ministra spraw wewnętrznychi administracji w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymiprzepisy ruchu drogowego (Dz.U. nr 52, poz. 329).

6 IV – Z okazji obchodów Miesiąca Pamięci Narodowej na dzie-dzińcu KGP odbyła się uroczystość poświęcona pomordowanymi poległym policjantom. Przybyli na nią m.in. wicepremier – mi-nister spraw wewnętrznych i administracji Janusz Tomaszewski,

podsekretarz stanu w  MSWiA Krzysztof Budnik, duszpasterz Policji ks. bp Marian Duś oraz kierownictwo Komendy GłównejPolicji.

9 IV – Rzecznik praw obywatelskich prof. Adam Zieliński wizy-tował stołeczne jednostki policyjne. Z troską odniósł się do niskichpłac funkcjonariuszy oraz trudnych warunków lokalowych, w jakichprzyszło im pracować.

16 IV – W Centrum Kultury Policji uroczyście otwarto wystawęhistoryczną „Rachunek prawdy”, przygotowaną przez Muzeum Policjioraz Stowarzyszenie „Rodzina Policyjna 1939 r.”. Zaprezentowanona niej liczne pamiątki związane z tragicznym losem funkcjonariuszyPolicji Państwowej więzionych w sowieckim obozie w Ostaszkowie,a następnie zamordowanych w kwietniu 1940 roku w Kalininie.

26 IV – Weszło w życie rozporządzenie ministra spraw wewnętrz-nych i administracji w sprawie określenia rodzajów i wzorów dyplo-mów nadawanych absolwentom Wyższej Szkoły Policji (Dz.U. nr 46,poz. 292). 

JERZY PACIORKOWSKIBiuro Historii i Tradycji Policji KGP

zdj. „Na Posterunku”, „WSN”

40.03_Layout 1 23.03.2018 14:51 Strona 40

kwiecień 2018 r. POLICJA 997 Dobry obyczaj w Policji (45) DLA NAS 41

W ielkanoc jest świętem ruchomym,przypadającym w  niedzielę popierwszej wiosennej pełni księżyca.

Najwcześniej święto to może być obcho-dzone 22 marca (tak zdarzy się w 2285 roku),najpóźniejszy możliwy termin to 25 kwietnia(tak zdarzy się w 2038 roku).

WIELKI TYDZIEŃCzas świętowania poprzedza okres WielkiegoPostu. Wiele osób zarówno tych wierzących,jak i niewierzących w tym czasie podejmujeróżne zobowiązania i ćwiczenia charakteru.Często jest to odstawienie słodyczy, alkoholuczy papierosów, ograniczenie ilości spożywa-nego jedzenia czy zmniejszenie ilości czasuspędzanego przed telewizorem. Żelazna za-sada mówi, że Wielki Tydzień, czyli czas mię-dzy Niedzielą Palmową a  Wielkanocą, niejest dobrym czasem na zabawę czy święto-wanie. Doskonale zdają sobie z tego sprawęorganizatorzy imprez kulturalnych czy roz-rywkowych. Jeśli w tym czasie odbywają sięimprezy czy przedstawienia, to raczej o cha-rakterze refleksyjnym, nawiązującym do kli-matu oczekiwania na święta. W dobrym zwy-czaju jest uszanowanie powagi WielkiegoTygodnia, nawet gdy sami w sposób szcze-gólny go nie przeżywamy.

ŚNIADANIE WIELKANOCNEOprócz warstwy religijnej święta wiążą sięz suto zastawionym stołem. To tradycja. Za-chęcałbym jednak do bardziej umiarkowanejkonsumpcji. Podczas wielkanocnego śniada-nia ważnym elementem są potrawy znajdu-jące się w koszyku, który został poświęconyw sobotę przed Wielkanocą. Zgodnie z tra-dycją każdy z uczestników śniadania wielka-nocnego powinien posmakować każdej po-trawy z koszyka.

Zajączek to tradycja adresowana główniedo dzieci, bo one są przede wszystkim obda-rowywane i  w święta powinny uzyskać do-datkowy pozytywny impuls. W wielu domachtakże dorośli obdarowują się drobnymi pre-zentami. Są to zwykle słodycze lub przed-mioty użytkowe.

LANY PONIEDZIAŁEK Innym zwyczajem związanym z Wielkanocą jestlany poniedziałek. Kilka lat temu Policja i innesłużby porządkowe miały z tym zwyczajem nielada kłopot. Coś, co było miłym i sympatycznymprzejawem tradycji, miało postać regularnegozdziczenia. Na szczęście od kilku lat sytuacjasię uspokoiła. Wracając do samego śmigusa--dyngusa. W kręgu najbliższych kultywowanieobyczaju delikatnego polania pań wodą lub, naj-lepiej, wodą kolońską jest traktowane jako miłyobyczaj. Powinniśmy do niego wracać raczejw gronie najbliższej rodziny.

SKŁADANIE ŻYCZEŃW niektórych środowiskach rozpowszechniłsię zwyczaj spotkań przedświątecznych, na-zywanych potocznie „jajeczkiem”. Przebiegtakiego spotkania jest podobny do uroczys-tości odbywających się w okresie Bożego Na-rodzenia. Jest to doskonała okazja, żeby zło-żyć życzenia świąteczne. Jak wiadomo,życzenia składane bezpośrednio mają naj-większą wartość. Oczywiście nie zawsze i niewszystkim mamy możliwość złożenia życzeńosobiście. Kiedy nie możemy tego zrobić,warto wysłać tradycyjną pocztą kartkę świą-teczną lub zatelefonować. Obydwa sposobysą dobre, bo wymagają od nadawcy zaangażo-wania czy to we wcześniejsze kupienie i wy-słanie kartki, czy to w sympatyczną rozmowępodczas składania życzeń. Dużo bardziejskomplikowane zagadnienie stanowią życze-nia wysyłane poprzez SMS-y czy e-maile.Wiele zależy od relacji, jaka jest między na-dawcą i odbiorcą życzeń. Na pewno jednaknie należy do dobrego obyczaju wysyłanie ta-kich samych życzeń do wszystkich. NawetSMS-y czy e-maile powinny mieś charakterosobisty, skierowany do konkretnej osoby.

Życzenia składane osobiście należą do naj-bardziej znaczących. Trzeba zatem pamiętać,żeby były dostosowane zarówno do osoby jaki do okazji. Wszelka sztampa jest źle widziana.Warto zastosować zasadę, że oprócz życzeńnatury ogólnej: dotyczących zdrowia, sukcesówi pomyślności, powinno pojawić się życzeniedotyczące bardzo konkretnej sprawy czy oko-

liczności, która dla odbierającego życzenia jestszczególnie ważna. To może być życzenieawansu, dokończenia istotnego projektu, po-konania trudności, które spędzają sen z po-wiek, czy jeszcze bardziej osobiste, jak życze-nia sukcesu dla dzieci, które właśnie w tymroku będą zdawały ważne egzaminy.

Podczas osobistego składania życzeń w sy-tuacjach służbowych na zakończenie ścis-kamy rękę, w  przypadku bliższych relacji możemy sobie pozwolić na symboliczny pocałunek w  policzek. Piszę symboliczny,dlatego że chodzi tu bardziej o  dotknięciesię policzkami. Symbolicznych pocałunkówpowinno być najczęściej dwa. Tak przyjmujesię w całej Europie, ale w Polsce i Rosji niebędzie błędem, gdy pocałunki będą trzy.

Życzenia skierowane do wielu osób są naj-częściej składane przez osoby piastująceważne stanowiska publiczne, przez przeło-żonych różnego szczebla, a także przez przed-stawicieli pracowników. Przy okazji składaniatakich życzeń równie ważna jak treść, jestforma wystąpienia. Po pierwsze należy prze-konać do siebie słuchających. Niektórzy robiąto przyrzekając na początku wystąpienia, żebędą mówili krótko, inni posługują się dow-cipem, jeszcze inni odnoszą się do sytuacji,w której przychodzi im składać życzenia. Podrugie, warto mieć przygotowane wcześniejżyczenia odnoszące się do tej grupy ludzi,która uczestniczy w uroczystości, czyli pra-cowników danej komórki organizacyjnej. Potrzecie, składając życzenia trzeba pamiętać,że grupa, która nas słucha, składa się z wielujednostek, dla których ważne są życzenia me-rytoryczne, ale równie ważne, a może i waż-niejsze, są emocje. Ludzie doskonale wyczu-wają, że przemawiający jest zaangażowanyi  wypowiadane życzenia płyną nie tylkoz głowy, ale też z serca. Często zdarza się, żeżyczenia zebranym składa ktoś wydelego-wany przez swojego przełożonego. Osoby ta-kie zwykle odczytują przygotowany i podpi-sany okolicznościowy adres. Jest to przyjętyzwyczaj. Co do treści szkół jest wiele, alenajważniejsze założenie, by życzenia byłyoptymistyczne i nawiązywały do okazji.

Wszystkim Czytelniczkom, Czytelnikomi całej Redakcji życzę Wesołych Świąt Wiel-kanocnych! 

prof. dr hab. MICHAŁ IWASZKIEWICZ, znawca i wykładowca protokołu

dyplomatycznego i dobrego obyczaju. Autor jest rektorem

Wyższej Szkoły Umiejętności Społecznych

w Poznaniu i członkiem honorowym Rady

Naukowej Czasopism Policyjnych

Wielkanoc to z punktu widzenia religii chrześcijańskich najważniejsze świętow roku. Ważniejsze niż Boże Narodzenie, dlatego że zmartwychwstanieChrystusa jest kluczowym wydarzeniem dla ludzi wierzących.

Wielkanoc41.04_Layout 1 23.03.2018 10:04 Strona 41

PRAWO Kilka uwag POLICJA 997 kwiecień 2018 r.42

Z atrzymanie to krótkotrwałe pozbawienie wolności i swobodydziałania zatrzymanego w celu zastosowania środka zapobie-gawczego sensu stricto albo doprowadzenia osoby podejrzanej

lub oskarżonego do uprawnionego organu. To forma czasowego od-stępstwa od reguły, że o pozbawieniu wolności może orzekać wy-łącznie sąd. Tak więc duży ciężar gatunkowy decyzji policjanta o za-trzymaniu osoby (i jej realizacji) wynika głównie z faktu, że wkraczaona w  konstytucyjnie gwarantowaną wolność osobistą obywatela.Uniemożliwia ono w najwcześniejszej fazie postępowania karnegokontaktowanie się z innymi osobami oraz przekazywanie i przyjmo-wanie bez zezwolenia organów procesowych jakichkolwiek przed-miotów; zabezpiecza tym samym prawidłowy tok tego postępowania.Może ono także pozytywnie wpływać na bezpieczeństwo jego uczest-ników. O jego znaczeniu świadczy także to, że np. w 2017 r. Policjazakończyła 118 687 postępowań przygotowawczych, wszczętych pouprzednim ujęciu sprawcy przestępstwa na gorącym uczynku lubw pościgu.

ZATRZYMANIE PROCESOWE OSOBY SENSU STRICTO3

Policja ma prawo zatrzymać osobę podejrzaną, jeżeli istnieje uza-sadnione przypuszczenie, że popełniła ona przestępstwo, a zachodziobawa ucieczki lub ukrycia się tej osoby albo zatarcia śladów prze-stępstwa, bądź też nie można ustalić jej tożsamości albo istniejąprzesłanki do przeprowadzenia przeciwko tej osobie postępowaniaw trybie przyspieszonym (art. 244 § 1 k.p.k.). Zatrzymanie osobypowinno opierać się na zweryfikowanym materiale dowodowym,uprawdopodobniającym popełnienie przez daną osobę przestępstwa.Przypuszczenie to przekonanie oparte na konkretnych dowodach,co prawda nie takich, które świadczą o pewności tego, że dana osobapopełniła przestępstwo, i nie jest to duże prawdopodobieństwo, gra-niczące z  pewnością, ale nie jest to też przypuszczenie mająceoparcie tylko w  intuicji. Dotyczy ono nie tylko faktu popełnieniaprzestępstwa, ale także, co oczywiste, osoby sprawcy. Zebrane do-wody muszą wykazywać związek danej osoby z  określonym prze-stępstwem. Nie wystarczają więc domysły czy niepotwierdzone po-mówienia4. Uzasadnione przypuszczenie popełnienia przestępstwaprzez osobę zatrzymaną, jako jedna z przesłanek zatrzymania, jestokolicznością ocenną. Przesłanka ta jest więc ograniczona czasowodo 48 godzin (art. 248 § 1 k.p.k.) i procesowo, w dalszych 24 godzi-nach od przekazania jej do dyspozycji sądu wraz z wnioskiem o tym-czasowe aresztowanie.

Dalsze przesłanki zatrzymania: obawa ucieczki lub obawa ukryciasię osoby podejrzanej albo obawa zatarcia śladów przestępstwa, bądźteż gdy nie można ustalić tożsamości osoby podejrzanej, mogą wy-stępować alternatywnie.

Obawa ucieczki lub ukrycia się powinna wynikać z podjęciapróby ich realizacji, z wypowiedzi tej osoby wskazującej, że opuści

ona stałe miejsce zamieszkania bez podania nowego adresu, niestawi się na wezwania, będzie unikać kontaktu z organem proceso-wym. Obawa zatarcia przez nią śladów wynika z podejmowaniawszelkich działań zmierzających do uniemożliwienia lub utrudnieniaczynności, mających na celu wyjaśnienie okoliczności sprawy.

Warto w tym miejscu przywołać tezę z Uchwały Sądu Najwyższego– Izby Karnej z 23 maja 2006 r. sygn. I KZP 5/06 mówiącą, że: Przyocenie kwestii niewątpliwie niesłusznego zatrzymania w  rozumieniuart. 552 § 4 k.p.k. sąd powinien mieć na uwadze, czy zastosowanie tegośrodka przymusu procesowego nastąpiło z obrazą przepisów rozdziału27 kodeksu postępowania karnego, a  tym samym, czy spowodował ondolegliwość, jakiej osoba zatrzymana nie powinna była doznać, anali-zując to zagadnienie w aspekcie całokształtu okoliczności zaistniałychw sprawie, w której doszło do zatrzymania, a znanych w dacie orzekaniaw  przedmiocie odszkodowania i  zadośćuczynienia, w  tym takżez uwzględnieniem prawomocnego orzeczenia kończącego postępowaniew sprawie, w której nastąpiło zatrzymanie, jeżeli takowe już zapadło,ale roczny termin przedawnienia roszczeń z  tytułu niewątpliwie nie-słusznego zatrzymania biegnie zawsze od daty zwolnienia zatrzymanego.

W uzasadnieniu uchwały SN stwierdził m.in.: Podstawy zatrzyma-nia muszą przecież istnieć obiektywnie, a nie jedynie w odczuciu organudokonującego lub zarządzającego zatrzymanie. Nie istnieją one zatemnie tylko wtedy, gdy organ ścigania z pełną świadomością dokona lubzarządzi zatrzymanie mimo braku ku temu podstaw, ale i wówczas, gdymylnie przyjmuje ich istnienie, a nieprawidłowość tę ustalono w wynikudalszych, późniejszych czynności. I dalej: Dlatego podzielając wypo-wiadany w doktrynie pogląd, że z niewątpliwie niesłusznym zatrzyma-niem możemy mieć do czynienia także wtedy, gdy ex post okazało się,że daną osobę zatrzymano przez pomyłkę, nie można zgodzić się z leżącymu jego podstaw założeniem, że dotyczy to sytuacji, gdy w chwili jej za-trzymania nie naruszono przepisów o zatrzymywaniu, a więc gdy jakobyistniały wtedy podstawy do owego zatrzymania. Jeżeli bowiem ocenaex  post prowadzi do wniosku, że podstawy do zatrzymania istniaływ chwili jego dokonywania, ale następnie odpadły, którą to możliwośćwyraźnie przewidziano w art. 248 § 1 in principio k.p.k., to o niewąt-pliwie niesłusznym zatrzymaniu można mówić tylko wtedy, gdyby stantego zatrzymania mimo to nie ustał. Jeżeli natomiast okazuje się w wy-niku tej oceny, że organ ścigania mylnie przyjął istnienie przesłanek dozatrzymania, to choćby dostrzegłszy swą „pomyłkę” organ zwolnił za-trzymanego przed upływem 48 godzin od zatrzymania, podstaw do tegozatrzymania nie było od samego początku. Nie można zatem mówićwówczas o ich odpadnięciu, a cały czas pozostawania w zatrzymaniunależy analizować od strony niewątpliwej niesłuszności tego środka przy-musu. Przykładowo zatem, jeżeli Policja zatrzymuje osobę, jako że od-powiada ona rysopisowi osoby poszukiwanej, a zatrzymywany nie maprzy sobie dokumentu tożsamości, który pozwoliłby od razu zweryfikowaćprzypuszczenie organu zatrzymującego, a następnie niezwłocznie po do-

O procesowym zatrzymaniu osoby

Zatrzymanie osoby to jedna z newralgicznych czynności znajdujących się w kompetencji Policji. Niekiedy powodujeono szeroki oddźwięk społeczny i medialny1. Z danych KGP2 wynika, że każdego dnia policjanci zatrzymująod 400 do 800 osób na gorącym uczynku przestępstwa lub w pościgu. Oznacza to, że zatrzymanie osoby

to jedno z najczęściej wykorzystywanych uprawnień policyjnych.

42-45.04_Layout 1 23.03.2018 10:40 Strona 42

kwiecień 2018 r. POLICJA 997 Kilka uwag PRAWO 43

starczeniu takiego dokumentu i sprawdzeniu tożsamości zwalnia zatrzy-manego, gdyż okazuje się, że mimo łudzącego podobieństwa nie jestosobą poszukiwaną, to trudno doprawdy dopatrzeć się podstaw do przy-jęcia niewątpliwej niesłuszności zatrzymania. Gdyby jednak okazało się,że zatrzymany tak naprawdę nie odpowiadał rysopisowi osoby poszuki-wanej, to fakt, że po zweryfikowaniu jego tożsamości został on zwolnionyz zatrzymania, nie oznacza, że zwolniono go po ustaniu przyczyny za-trzymania, lecz że był on od początku zatrzymany bezpodstawnie, a więcniewątpliwie niesłusznie (bezprawnie).

GWARANCJE OSOBY ZATRZYMANEJOsobie zatrzymanej przysługują uprawnienia, które mieszczą sięw pojęciu prawa do obrony5. Od 1 lipca 2015 roku policjanci realizująobowiązek natychmiastowego poinformowania zatrzymanego o:

– przyczynach zatrzymania6 (zakomunikowanie faktu zatrzymania,wskazanie przepisów uprawniających do dokonania zatrzymaniai okoliczności uzasadniających przypuszczenie, że osoba popełniłaokreślone przestępstwo),

oraz o: – przysługujących mu prawach, w tym o prawie do: a) skorzystania z pomocy adwokata lub radcy prawnego, b) korzystania z  bezpłatnej pomocy tłumacza, jeżeli nie włada

w wystarczającym stopniu językiem polskim, c) złożenia oświadczenia i odmowy złożenia oświadczenia (prawo

do milczenia), d) otrzymania odpisu protokołu zatrzymania, e) dostępu do pierwszej pomocy medycznej f) oraz o prawach wskazanych w art. 245, art. 246 § 1 i art. 612

§ 2, jak również o treści art. 248 § 1 i 2, a także wysłuchać go.Obowiązek udzielenia zatrzymanemu informacji o  przyczynach

zatrzymania i  przysługujących mu prawach oraz jego wysłuchaniauznać należy za najważniejszą gwarancję praw zatrzymanego, od rea-lizacji której uzależnione jest nie tylko rzeczywiste zabezpieczeniejego prawnie chronionych interesów, lecz również prawidłowośćczynności zatrzymania osoby7.

Natychmiastowość oznacza, że należy te czynności wykonać z chwiląfizycznego zatrzymania, gdy osoba zatrzymana nie ma możliwości nie-podporządkowania się woli zatrzymującego. Obowiązek poinformo-wania zostanie tylko wówczas zrealizowany, gdy wymagany przezustawę zakres informacji, przekazany w sposób zrozumiały, dotrze doświadomości zatrzymanego. Trzeba uwzględniać m.in. stan psychicznytakiej osoby, jej poziom intelektualny, a także stan zdrowia, a gdy jestto osoba niewładająca językiem polskim – pośrednictwo tłumacza.

Wobec braku obowiązku dostarczania dowodów przeciwko sobie,zatrzymany musi być poinformowany o prawie do złożenia oświad-czenia i  odmowy złożenia oświadczenia (o prawie do milczenia).Prawo do milczenia oraz wolność od zmuszania do samooskarżenianależą do istoty rzetelnego procesu. Organ procesowy jest zobowią-zany dążyć do udowodnienia zarzutu popełnienia przestępstwa, bezuciekania się do dowodów uzyskanych pod przymusem lub na skuteknadużycia władzy, z pogwałceniem woli osoby podejrzanej8. Akcep-tuję pogląd, że wykorzystywanie nieświadomości prawnej zatrzyma-nego w  celu dostarczenia przez niego dowodów przeciwko sobiemusi być naganne. W przypadku zmiany roli procesowej zatrzyma-nego po przedstawieniu mu zarzutu popełnienia przestępstwa, na-ganne nie tylko z etycznego punktu widzenia, ale przede wszystkimprocesowego, nieuchronnie powinno prowadzić do bezskutecznościtakich czynności i tak zgromadzonych dowodów.

WYSŁUCHANIE ZATRZYMANEGOArtykuł 244 § 2 k.p.k. nakazuje zatrzymanego wysłuchać, jednaknie określa, jakich okoliczności ma dotyczyć wysłuchanie. W dokt-

rynie podnosi się, że osobę zatrzymaną należy wysłuchać, aby umoż-liwić jej wskazanie okoliczności, które mogą przemawiać za jej zwol-nieniem. Wysłuchując zatrzymanego, policjant jest zobowiązanyumożliwić mu złożenie wniosków i oświadczeń w celu wskazaniaokoliczności, które mogą przemawiać za jego zwolnieniem, w szcze-gólności takich, które wykluczają popełnienie przez niego prze-stępstwa lub wynikają ze stanu zdrowia. Okoliczności podawaneprzez zatrzymanego podlegają niezwłocznemu sprawdzeniu.Ze względu na fakt, że osoba została zatrzymana w związku z uza-sadnionym przypuszczeniem popełnienia przestępstwa, a  Policjama obowiązek poinformowania jej o przyczynach zatrzymania, tonależy uznać, że  wysłuchanie może dotyczyć także okolicznościprzestępstwa, o popełnienie którego osoba zatrzymana jest podej-rzewana. Nic nie stoi na przeszkodzie temu, by zatrzymany wypo-wiedział się co do wszelkich okoliczności istotnych z punktu wi-dzenia sformułowania podejrzenia popełnienia przestępstwa.Wysłuchanie zatrzymanego i przyjęcie od niego oświadczenia niejest przesłuchaniem procesowym, którego przeprowadzenie ozna-czałoby w świetle art. 308 k.p.k. nie tylko wszczęcie postępowaniaprzygotowawczego, ale także jego skierowanie przeciwko określonejosobie, którą z chwilą rozpoczęcia przesłuchania należy uważać zapodejrzanego9. Wysłuchanie ma charakter informacyjny, może zawierać okoliczności związane ze zdarzeniem będącym przedmio-tem procesu karnego. Wysłuchanie zatrzymanego nie może jednaknaruszać jego niezbywalnych praw w zakresie braku obowiązku do-wodzenia swojej niewinności lub dostarczania dowodów na swojąniekorzyść.

Należy dodać, że problematyka gwarancji zatrzymanego ma swojeodzwierciedlenie w obowiązującym od 22 września 2017 r. § 87 Wy-tycznych nr 3 Komendanta Głównego Policji z dnia 30 sierpnia 2017 r.w sprawie wykonywania niektórych czynności dochodzeniowo-śledczychprzez policjantów (Dz.Urz. KGP poz. 59).

KONTAKT Z ADWOKATEM LUB RADCĄ PRAWNYMArt. 245 § 1 k.p.k. stanowi, że „zatrzymanemu na jego żądanie należyniezwłocznie umożliwić nawiązanie w  dostępnej formie kontaktuz adwokatem lub radcą prawnym, a także bezpośrednią z nimi roz-mowę; w wyjątkowych wypadkach, uzasadnionych szczególnymi oko-licznościami, zatrzymujący może zastrzec, że będzie przy niejobecny”.

W literaturze procesu karnego podkreśla się, że istotą tej gwarancjipraw zatrzymanego jest umożliwienie porozumienia się zatrzymanegoz adwokatem (radcą prawnym) w celu uzyskania od niego fachowejporady prawnej. Umożliwienie nawiązania takiego kontaktu jest dlaorganu stosującego zatrzymanie obligatoryjne wyłącznie na żądaniezatrzymanego, wówczas gdy zatrzymany się tego domaga. Realizacjatego obowiązku może polegać zarówno na osobistym poinformowaniuprzez zatrzymanego wskazanego adwokata (radcy prawnego) o fakciei  przyczynach zatrzymania oraz o  przeprowadzeniu z  nim bezpo-średniej rozmowy, bądź poinformowaniu go o tym za pośrednictwemorganu stosującego zatrzymanie. Warto pamiętać, że jeżeli zatrzy-many wystąpi z żądaniem nawiązania takiego kontaktu, podlega ononiezwłocznej realizacji niezależnie od kwestii umożliwienia bezpo-średniej rozmowy. Ponadto, niezależnie od umożliwienia zatrzyma-nemu tego kontaktu, organ zatrzymujący zobowiązany jest równieżumożliwić mu bezpośrednią z  nimi rozmowę, uważam, że nawetw porze nocnej. Przez bezpośrednią rozmowę należy rozumieć takisposób porozumiewania się zatrzymanego z  adwokatem lub radcąprawnym, podczas którego mają oni możliwość wymiany informacjiwprost między sobą – tj. zadawania pytań i udzielania na nie odpo-wiedzi. Przy takim rozumieniu „bezpośredniości rozmowy”i  uwzględnieniu postępu technologicznego, uprawnienie to może

42-45.04_Layout 1 23.03.2018 10:40 Strona 43

PRAWO Kilka uwag POLICJA 997 kwiecień 2018 r.44

być realizowane również za pomocą urzą-dzeń telekomunikacyjnych i  teleinforma-tycznych10.

W praktyce realizacja kontaktu najczęściejnastępuje w  trybie określonym w  roz-porządzeniu Ministra Sprawiedliwościz 23 czerwca 2015 r. w sprawie sposobu za-pewnienia oskarżonemu korzystania z  po-mocy obrońcy w postępowaniu przyspieszo-nym (Dz.U. poz. 920).

POST SCRIPTUMInspiracją dla skreślenia tych kilku uwag natemat zatrzymania osoby była lektura Ra-portu powizytacyjnego delegacji EuropejskiegoKomitetu Rady Europy do spraw Przeciwdzia-łania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poni-żającemu Traktowaniu albo Karaniu (CPT),sporządzonego na podstawie ustaleń doko-nanych podczas wizyty w  Polsce w  dniach11–22 maja 2017 r., zawierającego m.in.uwagi dotyczące mankamentów w realizacjiuprawnień osób zatrzymanych. Wyrażamprzekonanie, że w kolejnym raporcie CPTtakich uwag już nie będzie. 

insp. w st. spocz. ROMAN WOJTUSZEKgłówny specjalista Biura Kryminalnego KGP

1 M. G. Węglowski, Zatrzymanie procesowe – uwagi po-lemiczne, „Prokuratura i Prawo” 2008, nr 9. 2 Patrz: http://policja.pl/pol/form/1,Statystyki-dnia.html?page=0.3 W  artykule pominięto problematykę zatrzymaniaosoby w związku z przemocą na szkodę osoby wspólniezamieszkującej.4 Wielu procesualistów podkreśla, że dowody pozosta-jące w  dyspozycji organu dokonującego zatrzymaniamuszą wskazywać zarówno na to, że popełnione zostałoprzestępstwo, jak i na to, że dopuściła się tego osobazatrzymana.5 Należy pamiętać, że już pierwsza czynność policjantaskierowana na ściganie określonej osoby czyni ją pod-miotem prawa do obrony, a nie dopiero po przedsta-wieniu zarzutu popełnienia przestępstwa.6 Aprobuję pogląd I. Dziugieła i I. Kobusa, że informa-cja o fakcie zatrzymania może się ograniczyć do zwięz-łego zakomunikowania osobie zatrzymanej zastosowa-nia wobec niej tego środka przymusu procesowego. 7 Ł. Cora, Zatrzymanie osoby w polskim procesie karnym,Warszawa 2015, wyd. 1, s. 263.8 J. Skorupka, Rzetelne postępowanie przygotowawcze,w: Rzetelny proces karny, Materiały pokonferencyjne,red. J. Skorupka, W. Jasiński, Warszawa 2010, s. 29–30.9 T. Grzegorczyk, J. Tylman, Polskie postępowanie karne,Warszawa 2009, s. 527; Z. Świda, Prawo do wolnościi  bezpieczeństwa osobistego a  stosowanie zatrzymaniai  tymczasowego aresztowania w  procesie karnym,w:  Prawa i  wolności obywatelskie w  Konstytucji RP,red. B. Banaszak, A. Preisner, Warszawa 2002, s. 750.10 Ł. Cora, Zatrzymanie osoby w polskim procesie karnym,s. 270.

Z awody, przeprowadzone od 5 do6 marca br. na stacji narciarskiej Czor-sztyn-Ski w Kluszkowcach i w pobli-

skiej miejscowości Maniowy, zorganizowałoBiuro Prewencji KGP we współpracy zeStowarzyszeniem Instruktorów i TrenerówNarciarstwa Polskiego Związku Narciar-skiego oraz z Górskim Ochotniczym Pogo-towiem Ratunkowym. Narciarskie zawodyobjął patronatem honorowym komendantgłówny Policji.

Rywalizowało 36  funkcjonariuszy z  gar-nizonów małopolskiego, śląskiego, dolno-śląskiego, podkarpackiego, łódzkiego, war-

mińsko-mazurskiego, podlaskiego, wielko-polskiego, lubelskiego, opolskiego, święto-krzyskiego oraz stołecznego. Wśród zawod-ników było pięć kobiet. Rozegrano trzykonkurencje: „spacer narciarza” – polega-jący na pokonaniu na nartach wyznaczonejtrasy z plecakowym zestawem ratunkowymoraz z akią dla pokrzywdzonego, slalom gi-gant i  test wiedzy obejmujący problema-tykę organizacji i pełnienia służby patrolo-wej, w  tym na zorganizowanych terenachnarciarskich.

Wspaniała pogoda i  świetnie przygoto-wany stok był dla większości zawodników

Na zimowym stokuDo tego, że małopolscy funkcjonariusze są od lat w czołówcewiększości konkursów i turniejów współzawodnictwa zawodowego,wszyscy już zdążyli się przyzwyczaić. Jednak gdyby nie zwyciężyliw finale IV Ogólnopolskich Zawodów Narciarskich dla funkcjonariuszyPolicji, byłaby to sensacja. Niespodzianki jednak nie było i indywidualniewygrał sierż. Oliwier Martyna z Komisariatu Policji w Krynicy-Zdroju,a drużynowo pierwsze i drugie miejsce zdobyły zespoły KWP w Krakowie.

Brawurowa jazda dała sierż. Maciejowi Kurzei drugie miejsce w slalomie gigancie

42-45.04_Layout 1 23.03.2018 10:40 Strona 44

kwiecień 2018 r. POLICJA 997 Patrole na nartach DOSKONALENIE ZAWODOWE 45

nagrodą za dni służby spędzone tej zimyw patrolach narciarskich. Poziom rywalizacjibył wysoki, bo skoro dla wszystkich uczest-ników narty są wieloletnią pasją, to nie mogłobyć inaczej. Wygrał sierż. Oliwier Martynaz KP w Krynicy-Zdroju, w służbie od 5 lat,a na nartach od ósmego roku życia.

– Osiem lat jeździłem w klubie narciarskim,ale teraz ważniejsza jest służba w  Policji –mówi zwycięzca. – Pracuję w wydziale organi-zacji służby i  ds. wykroczeń, a  zimą jestemoddelegowany do patroli narciarskich. Pozatym prowadzę działalność charytatywną z mło-dzieżą i jestem trenerem w Fundacji Klub Ko-

larski Agnieszka Skalniak, która ma na celupomaganie dzieciom z trudnych i patologicz-nych rodzin. Służba na stokach i zajęcia z mło-dzieżą świetnie się uzupełniają, bo utrzymująmnie w wysokiej formie i gotowości do pomocyinnym.

Podczas zawodów prowadzona była klasy-fikacja indywidualna oraz drużynowa. Pu-chary i  nagrody zwycięzcom wręczyli za-stępca komendanta głównego Policji nadinsp.Jan Lach, komendant wojewódzki Policjiw Krakowie nadinsp. Krzysztof Pobuta orazdyrektor Biura Prewencji KGP insp. DariuszMinkiewicz.

Klasyfikacja indywidualna: 1. miejsce– sierż. Oliwier Martyna, KWP w Krakowie,2. miejsce – policjant ze SPAP KWP w Kato-wicach, 3. miejsce – sierż. sztab. Dawid Śliskiz KWP w Krakowie.

Klasyfikacja drużynowa: 1. miejsce – dru-żyna nr 1 z KWP w Krakowie (st. sierż. Magda-lena Zmarz, sierż. Oliwier Martyna), 2. miejsce– drużyna nr  2 z  KWP w  Krakowie (sierż.sztab.  Dawid Śliski, sierż. Maciej Kurzeja),3. miejsce – drużyna z KWP w Katowicach (po-licjanci ze SPAP KWP w Katowicach). 

tekst i zdjęcia ANDRZEJ CHYLIŃSKI

Nagrody zwycięzcom klasyfikacji drużynowej wręczyli nadinsp. Jan Lach oraz nadinsp. Krzysztof Pobuta

Konkurencja „spacer narciarza”

Ekipa KWP w Krakowie miała powody do zadowolenia

42-45.04_Layout 1 23.03.2018 10:40 Strona 45

SPORT Rozmaitości POLICJA 997 kwiecień 2018 r.46

Bieg Piastów Od 2 do 4 marca br. na Polanie Ja-

kuszyckiej rywalizowali miłośnicybiegówek. W ramach 42. Biegu Pias-tów 2018 – Festiwalu NarciarstwaBiegowego można było spróbowaćswoich sił na różnych dystansach.2  marca swój bieg na 7 km mielitakże policjanci. Pierwsze miejscew 19. Policyjnym Biegu Piastów zajął Krzysztof Korpecki ze Złotoryi,który wyprzedził Artura Mazurka z Czarnego Boru i zdobywcę trze-ciego miejsca, Dariusza Pasterczyka z Podkarpacia. Wśród pań trium-fowała Maja Majer. Za nią uplasowała się Katarzyna Kozubek, a trze-cie miejsce zajęła Jolanta Siarkiewicz (wszystkie zawodniczkiz Jeleniej Góry).

Dzień później policjanci stanęli na trasie biegu głównego o długości50 km. W klasyfikacji policjantów pierwsze miejsce zajął Nicola Villaz Włoch, drugie miejsce wywalczył Mariusz Krygier z Warmińsko--Mazurskiej Grupy Wojewódzkiej IPA, a trzecie Krzysztof Korpecki.W klasyfikacji polskich policjantów kolejność była następująca: 1. Ma-riusz Krygier, 2. Krzysztof Korpecki, 3. Dariusz Pasterczyk. 

P.Ost. zdj. KMP w Jeleniej Górze

Pływacy w Lublinie W sobotę 17 marca br. prawie 100

pływaków z  całej Polski walczyłow  VI  Mistrzostwach Policji w  Pły-waniu „Lublin 2018” im.  podinsp.Małgorzaty Bigos. Małgosia była po-licjantką, ale także miłośniczkąsportu, w tym pływania. Zginęła wewrześniu ubiegłego roku na ściance

wspinaczkowej. Wielokrotnie zdobywała medale w mistrzostwachPolicji, brała udział w dwóch policyjnych sztafetach morskich, toona była wielką orędowniczką zorganizowania zawodów pływackichw Lublinie.

Zawodnicy mierzyli się z dystansami od 50 do 400 m, wszystkimistylami, w kategoriach wiekowych. W klasyfikacji drużynowej pierw-sze miejsce zajęli pływacy z KWP w Krakowie. Drugie miejsce przy-padło reprezentantom KWP w Lublinie, a trzecie zawodnikom KWPw Szczecinie. Najlepszą zawodniczką mistrzostw została AgnieszkaBurdelak z garnizonu dolnośląskiego, a najlepszym pływakiem ŁukaszPańczyszyn, reprezentujący KWP w Szczecinie. 

PAWEŁ OSTASZEWSKI zdj. Krzysztof Martirosjan

Sportowe zapowiedzi Przychylając się do próśb Czytelników publikujemy dziś zapo-

wiedzi imprez sportowych ujętych w Harmonogramie wydarzeńsportowo-rekreacyjnych i Harmonogramie zawodów policyjnychna rok 2018 zarówno na miesiąc bieżący i następny.

Kwiecień: – XVI Mistrzostwa Polski Policji w Biegu Maratońskim „Dębno

2018” – koordynuje KWP w Szczecinie; – XV Wiosenny Bieg Przełajowy Służb Mundurowych – SP

w Katowicach; – XVII Indywidualne Mistrzostwa Polski Służb Mundurowych

w Szachach – UM w Głuchołazach; – Mistrzostwa Polski w Halowej Piłce Nożnej „Cetniewo 2018”

– KWP w Gdańsku; – Mistrzostwa Polski Policji w Półmaratonie w ramach 11. Poz-

nań Półmaratonu – KWP w Poznaniu; – I Ogólnopolski Turniej Piłki Nożnej im. podkom. Mariusza

Koziarskiego „Koziego” o Puchar Komendanta Głównego Po-licji – KWP we Wrocławiu;

– I Ogólnopolskie Zawody Policyjnych Patroli Rowerowych –KWP w Białymstoku.

W maju zaplanowano: – V Ogólnopolskie Zawody Funkcjonariuszy Policji w Ratow-

nictwie Wodnym – KWP w Olsztynie; – Ekstremalny Półmaraton Górski – KPP w Żywcu; – Mistrzostwa Policji w Strzelaniu – SP w Katowicach; – Międzynarodowy Turniej Piłki Siatkowej Służb Ratujących

Życie – Region IPA Jelenia Góra i  ZT NSZZP w  Jeleniej Górze;

– Żeglarskie Mistrzostwa Polski Policjantów – KWP we Wroc-ławiu;

– II Mistrzostwa Polski Policji w Kolarstwie Szosowym – Poli-cyjne Stowarzyszenie Sportowe POZYTYWNIE ZAKRĘ-CENI;

– Mistrzostwa Polski Służb Mundurowych w Kolarstwie Gór-skim w  ramach cyklu Bike Cross Maraton Gogol MTB –TKKF Ognisko „Pałuki” w Wągrowcu;

– Ogólnopolska Liga Strzelecka Funkcjonariuszy, Żołnierzyi Weteranów pod patronatem honorowym ministra SWiA –Gabinet KGP.

Nazwa ostatniej imprezy już po podpisaniu harmonogramu zos-tała oficjalnie zmieniona przez dodanie jako uczestników „wete-ranów” formacji zapewniających bezpieczeństwo. Ponadto jeszczew  kwietniu odbędzie się nieujęty w  harmonogramach jubileu-szowy X Ogólnopolski Turniej Klas Policyjnych w SP w Pile. 

P.Ost.

Policjanci pod koszem Przez dwa dni od 9 do 10 marca odbywały się III Mistrzostwa

Polski Policji w  Koszykówce o  Puchar Komendanta GłównegoPolicji „Koszalin – Sianów 2018”. Do rywalizacji stanęło 14 skła-dów z całej Polski. Pierwsze miejsce zdobyła drużyna KWP w Ka-towicach, drugie zajęła reprezentacja KWP w Szczecinie, a trzeciezespół KWP w Gdańsku. 

P.Ost.

46.04_Layout 1 23.03.2018 10:42 Strona 46

KONKURS NA ESEJ Wyróżnienie POLICJA 997 kwiecień 2018 r.48

P rzedstawiony powyżej tytuł pracyw pierwszym odczuciu wydaje sięłatwy do uchwycenia… Wystarczy

przecież napisać o  trudach codziennejsłużby, o chęci niesienia pomocy innymoraz o prawie codziennym poświęceniu.Jednak czy będzie to właściwy sposóbujęcia tematu? Czy istota wskazanego za-gadnienia miałaby polegać na podawaniuprzykładów doznanych sukcesów i pora-żek na polu zawodowym? Mam nadzieję,że nie, a przynajmniej nie w swym zasad-niczym przekazie. Kwintesencja naszejpracy zawarta jest przecież w słowach na-szej przysięgi. Mam głębokie przekona-nie, że każdy z  nas, wypowiadając jejsłowa, zdawał sobie sprawę z  ich wagii  sensu. Składając przyrzeczenie o  po-święceniu własnego życia w służbie na-rodu, nie można robić tego bezrefleksyj-nie. Jak pięknie napisał Bolesław Prus:„Prawdziwy patriotyzm nie tylko polegana tym, aby kochać jakąś idealną oj-czyznę, ale ażeby kochać, badać i praco-wać dla realnych składników tej ojczyzny,którymi są ziemia, społeczeństwo, ludziei wszelkie ich bogactwa”.

Równie adekwatne – a być może dlawielu bardziej współczesne – wydają sięsłowa Steve’a Jobsa: „Praca wypełni cidużą część życia. Jedynym sposobem naprawdziwą satysfakcję z pracy jest robie-nie tego, w  czego wielkość się wierzy.A jedynym sposobem na robienie rzeczywielkich (…) jest miłość do tego, co sięrobi”. Mimo że słowa te pochodzą odosoby z zupełnie innymi celami, z zupeł-nie innego środowiska, nie mogę oprzećsię wrażeniu, że idealnie wpasowują sięw sens naszej pracy. Wypełnia ona prze-cież dużą część naszego życia, nierzadkoodrywa nas od rzeczy równie ważnychi istotnych, wymaga pełnego zaangażo-

wania i profesjonalizmu w obliczu ludzkichnieszczęść, a przecież my, policjanci i po-licjantki, nie jesteśmy oderwani od co-dziennych trosk i problemów. Nie byłobymożliwe, abyśmy nieśli pomoc innym,gdybyśmy głęboko nie wierzyli w  senspodjętej służby. To daje nam siłę i prze-konanie o słuszności dokonanych wybo-rów i wyrzeczeń.

Zatrzymam się chwilę nad stwierdze-niem, że praca może dawać nam praw-dziwą satysfakcję. Czy jednak rzeczywi-ście? Czy możemy odczuwać satysfakcjęz  udzielenia komuś pomocy, wskazaniamożliwości i sposobów wyjścia z proble-mów, poprawy warunków życia? Odna-leźć te wartości w codziennej służbie niejest łatwo. W  najprostszym rozumieniusatysfakcję odczuwamy wówczas, gdy jes-teśmy doceniani, ale czy w naszej pracy(czy to aby odpowiednie słowo?) mamyprawo tego oczekiwać? Trudno bowiemwymagać od osób „poobijanych” ży-ciowo, pochłoniętych własnymi troskami,aby skupiali się na okazywaniu wdzięcz-ności za udzieloną pomoc. Nierzadkotrudno im przecież zmienić wyuczoneschematy postępowania, a  wskazywaneprzez nas kierunki wyjścia z  impasu wy-dają im się w  pierwszym odczuciu nie-realne i niewykonalne.

Myślę, że każdy z nas na służbę patrzyprzez pryzmat własnych doświadczeńzawodowych. Naturalne jest to, że do-świadczenia najświeższe i najbardziej ak-tualne najsilniej do nas przemawiają. Po-zwolę sobie zatem odnieść się dowłasnych niedawnych spostrzeżeń, istot-nych, jak mniemam, dla omawianego te-matu. Od kilku miesięcy pełnię służbęna stanowisku dyżurnego (feministkioburzą się, że na stanowisku dyżurnej,jednak ujęcie słowne nie ma tu żadnego

znaczenia) komendy powiatowej w Pa-bianicach – mieście, cokolwiek by mó-wić, biednym i przez długi czas pozba-wionym większych perspektyw (przyczym mam pełną świadomość, że tegotypu miast w  Polsce jest wiele). Za-pewne, jak moi koledzy i koleżanki z in-nych jednostek, nieraz spotykam sięz telefonami od kobiet, których godnośći poczucie bezpieczeństwa są mocno za-chwiane. Tłumacząc takiej kobiecie, żenie powinna godzić się na dane trakto-wanie, nie mogę oczekiwać, że podzię-kuje za rady i  się do nich zastosuje.Uświadomienie sobie pewnych rzeczyi rozpoczęcie zmian jest procesem dłu-gotrwałym, a  czasem, bez odpowied-niego wsparcia, niemożliwym. Sytuacje,w których stykamy się z ludźmi i ich pro-blemami, często przesycone są skraj-nymi emocjami, co dodatkowo utrudniatrzeźwe spojrzenie na dane zagadnienie.Sprawia to, że zamiast satysfakcji, częstopojawiają się frustracja i pytania, czemuowa kobieta nie chce zmienić swojegożycia? Czy nie widzi swoich błędów? Czyjest zdolna do miłości rodzicielskiej,skoro pozwala, aby jej dzieci i ona samabyły w ten sposób traktowane? Szukającodpowiedzi, musimy mieć świadomość,że czasem, mimo naszych najlepszychchęci i  starań, nie jesteśmy w  stanie pomóc... Czasem owe porażki mogąuświadomić błędy, które popełniliśmy,i uchwycić aspekty, które być może namumknęły, gdyż, jak mówi Bill Gates: „niema nic złego w  świętowaniu sukcesu,ale ważniejsze jest wyciągnięcie naukiz porażki”.

Jednocześnie pojawia się tu kolejnyproblem – jak służba wpływa na naszecodzienne życie, jak radzić sobie z ową„porażką”, jak, mając własne dzieci, zro-

Służba jest dla mnie...

Prezentujemy kolejną pracę nadesłaną na ogólnopolski konkurs literacki na esej, organizowany w ramach kampanii społecznej KWP w Kielcach „Służąc, niesiemy bezpieczeństwo”.

Jedno z wyróżnień otrzymała sierż. sztab. Marta Fałek z KPP w Pabianicach.

48-49.04_Layout 1 23.03.2018 10:43 Strona 48

kwiecień 2018 r. POLICJA 997 Wyróżnienie KONKURS NA ESEJ 49

Rozmowa z sierż. sztab. Martą Fałek

Pełni Pani służbę na stanowisku dyżurnegow KPP w Pabianicach: w eseju Paninapisała, że zdarza się odbierać telefonyod kobiet, których godność i poczuciebezpieczeństwa są mocno zachwiane.A jak Pani sobie radzi po takichrozmowach?

– Często po dwunastogodzinnej służbiezdarza mi się rozmyślać o  sytuacjach, którezaistniały w jej trakcie. Zastanawiam się, czymogłam zareagować w inny, być może bardziejwłaściwy sposób. Potrzebuję czasu, aby ochło-nąć, wyciszyć się. Na stanowisku dyżurnegojestem od kilku miesięcy, wcześniej pracowa-łam w ruchu drogowym, zajmowałam się tamm.in. wykroczeniami, organizacją służby,a  także przyjmowałam informacje o  zdarze-niach. W pewnym stopniu przygotowało mnieto do służby na stanowisku dyżurnego.

A co daje Pani służba w Policji? – Jestem policjantką od 10 lat, przycho-

dziłam tu z myślą, aby pomagać innym. Zda-

wałam sobie jednocześnie sprawę, że będzieto trudna i  wymagająca praca, ale mimowszystko odczuwam satysfakcję, gdy uda siępomóc choć jednej osobie. Skończyłam stu-dia na kierunku historia, ale wciąż czułamniedosyt. Dlatego by móc lepiej pomagać in-nym, a  także zrozumieć własne emocje –a tych w pracy dyżurnego jest dużo – zaczę-łam studiować zaocznie psychologię.

Pani esej jest bardzo osobisty, zwłaszczawspomnienie o dziadku, na którego imieninynie mogła Pani pójść właśnie ze względuna służbę...

– Tak, zawarłam w  eseju to, co czuję,emocje, o których na co dzień nie mówię.Byłam nawet trochę skrępowana tym, jakto zostanie odebrane. Dlatego przed wysła-niem eseju na konkurs nie dałam go nikomudo czytania, nawet mężowi. Powiedziałammu dopiero, gdy okazało się, że dostałamwyróżnienie.

Dziękuję za rozmowę. 

ALEKSANDRA WICIKzdj. z archiwum Marty Fałek

By lepiej pomagać innym

zumieć matkę, która wyżej od ich dobraprzedkłada własne słabości… Myślę, żekażdy uważny słuchacz przywołał właśniew  pamięci takie sytuacje i  przypomniałsobie o tych swoich kolegach, którzy nieporadzili sobie z tym ciężarem. Ja zawszemam poczucie, że nienależycie wspie-ramy się wzajemnie, a każda śmierć poli-cjanta, zwłaszcza samobójcza, jest w mo-jej ocenie ogromną porażką całej naszejinstytucji. Błąd mógł zostać popełnionyna każdym etapie służby, począwszy odrekrutacji, a  skończywszy na niewystar-czającym wsparciu kolegów czy rodziny.

Odnosząc się do tematu, nie sposóbpominąć także rodziny i jej roli, a przedewszystkim poświęcenia. Wiele razy, za-miast spędzać wolny czas z najbliższymi,musimy (chcemy?) iść na służbę. Pozwolęsobie na krótką refleksję z własnego życiai  choć przykładów, w których musiałamzrezygnować z istotnego dla moich naj-bliższych wspólnie spędzonego czasu (jakświęta czy chociażby występ dziecka naprzedstawieniu w  przedszkolu), byłowiele, jeden szczególnie utkwił mi w pa-mięci, a przede wszystkim w sercu. Całeżycie miałam to ogromne szczęście

mieszkać nie tylko z moimi rodzicami, alei dziadkami. To właśnie dziadkowie mieliczas i chęć na to, czego nie byli w staniedać mi rodzice – miejsce do zabawyw ciuciubabkę czy chowanego, bez kon-sekwencji przy zniszczeniu ulubionych bi-belotów babci, czy długie rozmowy o cza-sach wojny i ciężkich lat powojennych. Todziadkowie nauczyli mnie szacunku dlatego, co mam, uświadomili, jak wielkąwartością jest drugi człowiek, a  przedewszystkim, że najważniejsze w życiu jestżycie. Tradycją w naszej rodzinie było ob-chodzenie imienin babci i dziadka. Byłyto dwie okazje w roku, aby cała rodzinamogła się zobaczyć i  wspólnie spędzićczas. Niestety w ostatnie imieniny dziadkawypadła mi służba – dwunastogodzinna.Ponieważ nie zawsze udaje się zamienićsłużbę, nie zdołałam uczestniczyć w tychimieninach. Życie pokazało, że były toostatnie imieniny dziadka, pół roku póź-niej, pomimo ogromnej chęci życia, zmarł.Choć nigdy tego nie powiedział, wiem,że tego dnia brakowało mu mojej obec-ności… Zapewne każdy z nas ma swojeprzykłady i refleksje na temat poświęceń,jakie podejmuje jego rodzina, aby mógł

iść na służbę. Zawiedzione nadzieje mał-żonka na wspólny weekend, dzieci na wy-jazd nad wodę latem…

Czym jest dla mnie służba? Właśnie tymwszystkim, niestety jedynie tak krótko uję-tym... Jest częścią naszego życia, przeży-waniem cudzych problemów, poświęce-niem nie tylko naszym, ale przedewszystkim naszych najbliższych, frustracjąi  rzadko pojawiającą się satysfakcją, ła-paniem równowagi między normalnymżyciem a dobrem służby. Choć zdaję so-bie sprawę, że, jak powiedział Albert Ca-mus, „zawsze znajdzie się odpowiedniafilozofia do braku odwagi”, to mam jed-nak nadzieję, że zarówno mnie, jak i moimkolegom i koleżankom nigdy jej nie za-braknie. Chciałabym również, abyśmymimo trudów, jakie ze sobą niesie służba,potrafili każdy dzień kończyć w  prze-świadczeniu o  dobrze spełnionym obo-wiązku; ponadto pragnę, abyśmy mogliza Antoine’em de Saint-Exupérym po-wtórzyć: „Wielkość pracy zawodowej po-legać może przede wszystkim na tym, żełączy ludzi”.

sierż. sztab. MARTA FAŁEK KPP w Pabianicach

48-49.04_Layout 1 23.03.2018 10:43 Strona 49

miesięcznik Komendanta Głównego Policji

Adres redakcji: 02-624 Warszawa, ul. Puławska 148/150

tel. 22 60-161-26, fax 22 60-168-67www.gazeta.policja.pl, gazeta@policja.gov.pl

Łączność z czytelnikami:gazeta.listy@policja.gov.pl (22 60-121-87)

Sekretariat: Paulina Iwaniecgazeta@policja.gov.pl

(22 60-161-26)

Redaktor naczelna: mł. insp. dr Iwona Klonowskaiwona.klonowska@policja.gov.pl (22 60-132-24)

Zastępca redaktor naczelnej: podkom. Piotr Maciejczakpiotr.maciejczak@policja.gov.pl (22 60-116-19)

Sekretarz redakcji:podinsp. Agata Guzdek-Szewczak (22 60-161-32)

agata.guzdek-szewczak@policja.gov.pl

Zespół redakcyjny:Andrzej Chyliński andrzej.chylinski1@policja.gov.pl,

Anna Krawczyńska, podinsp. Klaudiusz Kryczka,

Paweł� Ostaszewski, Elżbieta Sitek, Aleksandra Wicik

adresy e-mail pracowników redakcji:imię.nazwisko@policja.gov.pl

(bez polskich znaków)

Reklama: Krzysztof Chrzanowski (22 60-160-86)krzysztof.chrzanowski@policja.gov.pl

Studio graficzne: Krystyna Zaczkiewicz, Krzysztof Zaczkiewicz (22 60-135-46)

Korekta: Małgorzata Reks-Stabachmalgorzata.reks-stabach@policja.gov.pl

Kolportaż: Krzysztof Chrzanowski (22 60-160-86)

Rada Naukowa Czasopism PolicyjnychPrzewodniczący: nadinsp. dr Jarosław Szymczyk,

komendant główny PolicjiProf. zw. dr hab. Brunon Hołyst

Prof. zw. dr hab. Marek KonopczyńskiProf. zw. dr hab. Wiesław Ambrozik

Prof. zw. dr hab. Andrzej BałandynowiczProf. dr hab. Jerzy Bralczyk

Prof. zw. dr hab. n. med. Mariusz FrączekProf. zw. dr hab. Jerzy Kunikowski

Prof. zw. dr hab. Stefan Kwiatkowski Prof. zw. dr hab. Zbyszko Melosik

Prof. zw. dr hab. Jerzy NikitorowiczProf. zw. dr hab. Jadwiga Stawnicka

Prof. zw. dr hab. Bogusław ŚliwerskiProf. zw. dr hab. Tadeusz Tomaszewski

Prof. dr hab. Michał Iwaszkiewicz –członek honorowy rady

Mł. insp. dr Mariusz Ciarka –Rzecznik Komendanta Głównego Policji

Druk i oprawa: ArtDruk. Nakład: 20 000 egz.

Numer zamknięto: 23.03.2018 r.

Zamówienia na prenumeratę:Re dak cja Cza so pi sma „Po li cja 997”

ul. Puław ska 148/150, 02-624 War sza watel. 22 60-160-86, 22 60-161-26, faks 22 60-168-67

e -ma il: krzysztof.chrza now ski@po li cja.gov.pl

Ce na pre nu me ra ty rocz nej mie sięcz ni ka „Po li cja 997” – 36 zł

Płat ni ków VAT pro si my o po da nie nu me ru NIP. Za mó wie nie zo sta nie zre ali zo wa ne po opła ce niu wy sła nej

do Za ma wia ją ce go fak tu ry lub po do ko na niu przez Za ma wia ją ce go wpła ty na kon to: Ko men da Głów na Po li cji

ul. Pu ław ska 148/150, 02-624 War sza waNBP O/O War sza wa 18 1010 1010 0071 2622 3100 0000

W ty tu le wpła ty pro si my wpi sać: „Pre nu me ra ta Po li cji 997”.

Wpła ty nie po prze dzo ne za mó wie niem bę dą zwra ca ne bez re ali za cji.

Egzemplarze miesięcznika w policyjnej dystrybucji wewnętrznej są bezpłatne.

Redakcja nie zwraca tekstów niezamówionych. Redakcja zastrzega sobieprawo nieodpłatnego i nieograniczonego w czasie opracowywania publi-kowanych tekstów (w tym nadsyłanych do Redakcji listów lub innych nie-zamówionych przez Redakcję materiałów), korzystania z nich lub ichrozpowszechniania w innych publikacjach, w tym na własnej stronie in-ternetowej. Za treść zamieszczonych reklam, ogłoszeń, listów i materiałówsponsorowanych redakcja nie odpowiada.

POMÓŻMY! POLICJA 997 kwiecień 2018 r.50

Michalina ma już siedem lat, z których cztery pochłonęłajej walka z białaczką. Dwa lata temu stoczyła ostatnią,trzecią już walkę z chorobą i przeszła przeszczep szpikuw wiedeńskiej klinice. Dziś, dzięki wsparciu wielu ludzi, cieszysię życiem, chodzi do szkoły, ma koleżanki i kolegów. Ponie-waż agresywne leczenie, przez które przeszła (chemiotera-pia, radioterapia i przeszczep szpiku) nie są obojętne dlazdrowia, Misia cały czas jest pod opieką austriackich i pol-

skich lekarzy. StowarzyszeniaPomagające Dzieciom z Cho-robami Nowotworowymi orazPrzewlekle Chorymi „ZawszeKolorowo”, w  których jestpodopieczną, zwraca kosztyzabiegów, konsultacji i lecze-nia zagranicznego.

Misia jest córką naszej redakcyjnej koleżanki AnnyKrawczyńskiej i wszyscy trzy-mamy tu za nią kciuki. Kontaktz Misią możliwy jest przezstronę internetową https://pl-pl.facebook.com/dajslowomisi/,gdzie znajdują się najnowszewiadomości.

Pomóc można w prosty sposób – przeznaczając jedenprocent, czyli setną część swojego podatku dochodowego, naleczenie Misi. W formularzu podatkowym wystarczy wpisaćKRS: 0000253252, a w rubryce uzupełniającej: MichalinaKrawczyńska.

Jeżeli natomiast ktoś chciałby wesprzeć dodatkowo Mi-chalinę, to środki na jej leczenie można wpłacać także przeStowarzyszenie „Zawsze Kolorowo” na konto 61 1600 14620008 4617 1466 6135. Z dopiskiem „Dla Misi”.

Wszystkim serdecznie dziękujemy.Redakcja

Dla Misi

50.04_Layout 1 23.03.2018 10:47 Strona 50

kwiecień 2018 r. POLICJA 997 Zapowiedzi imprez i uroczystości U NAS 51

.KGP..11.04 – 78. rocznica Dnia Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej– uroczystość przed obeliskiem na terenie KGP11.04 – otwarcie wystawy poświęconej 78. rocznicy zbrodnikatyńskiej, BHiTP KGP19.04 – wieczornica „Pamięć” w ramach obchodów78. rocznicy zbrodni katyńskiej, BHiTP KGP20.04 – Turniej Ogólnopolski Piłki Nożnej im. podkom. Ma-riusza Koziarskiego „Koziego” o Puchar Komendanta Głów-nego Policjikwiecień – działania promujące bezpieczeństwo motocy-klistów i rowerzystów „Jednośladem bezpiecznie do celu”

.KWP w BIAŁYMSTOKU (woj. podlaskie).25–27.04 – Ogólnopolskie Zawody Policyjnych Patroli Ro-werowych w Łomży, KWP w Białymstoku

.KWP w BYDGOSZCZY.

.(woj. kujawsko-pomorskie).6.04 – X Wielkanocny Turniej Piłki Siatkowej w Rypinie –Zarząd Wojewódzki NSZZ Policjantów5–6.04 – II edycja konferencji szkoleniowej „Rola profilak-tyki w zintegrowanej walce z uzależnieniami młodzieży i de-moralizacją”, KPP w Świeciu11.04 – Międzyprzedszkolny Przegląd Scenek Dramowych„Jestem bezpieczny”12–13.04 – IV edycja konferencji „Współpraca instytucjiw zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie i zapobie-gania uzależnieniom”, KPP w Chełmnie, PCPR w Chełmniei Stowarzyszenie Ludzie Ludziom20.04 – finał konkursu „Oddając krew, ratujesz życie: dlaposzkodowanych w wypadkach to szansa na życie”, KPPw Inowrocławiu26.04 – finał XIV Powiatowego Konkursu Wiedzy o Profilak-tyce i Uzależnieniach, KPP w Nakle nad Notecią kwiecień – realizacja programu „Bezpieczna kobieta”, KMPw Bydgoszczy

.KWP w GDAŃSKU (woj. pomorskie).7–8.04 – udział pomorskiej Policji w Targach RowerowychBike Festiwal kwiecień – „Bezpieczeństwo seniora w ruchu drogowym”:wykłady na Gdańskim Uniwersytecie Trzeciego Wiekukwiecień – finał etapu powiatowego turnieju BRD i warsz-taty pierwszej pomocy

.KWP w GORZOWIE WLKP..(woj. lubuskie).5.04 – warsztaty historyczno-patriotyczne „OKM 1940”

.KWP w KATOWICACH (woj. śląskie).4.04 – ślubowanie nowo przyjętych policjantów20.04 – obchody 78. rocznicy zbrodni katyńskiej i konfe-rencja naukowa z okazji 100. rocznicy odzyskania niepodle-głości, KWP w Katowicach27.04 – uroczystość z okazji jubileuszu 10-lecia powstaniaWspólnej Placówki w Chotěbuzie (granica polsko-czeska)kwiecień – Wojewódzkie Mistrzostwa Policji w Piłce Siat-kowej, Katowicekwiecień – Wojewódzkie Mistrzostwa Policji w Squashu,Jaworzno

.KWP w KIELCACH (woj. świętokrzyskie).13.04 – ogłoszenie konkursów historycznego i fotograficz-nego „Policjanci w służbie Niepodległej”

25.04 – inauguracja kampanii „Policjanci w służbie Niepo-dległej” w Kieleckim Centrum Kultury: prezentacja spektakluAmatorskiej Sceny Policyjnej „Służba”25.04 – rozpoczęcie cyklu warsztatów historycznych „OKM1940”

.KWP w KRAKOWIE (woj. małopolskie).7.04 – Halowy Turniej Piłki Nożnej o Puchar KomendantaWojewódzkiego Policji w Krakowie dla policjantów i pracow-ników Policji garnizonu małopolskiego, KS Bronowianka,ul. Zarzecze 12411.04 – warsztaty „Obraz w pigułce – bezpieczeństwow sieci dla dzieci”, WP KWP w Krakowie i ASP w Krakowie21.04 – Halowy Turniej Piłki Siatkowej o Puchar Komen-danta Wojewódzkiego Policji w Krakowie dla policjantówi pracowników Policji garnizonu małopolskiego, KS Brono-wiankakwiecień – uroczystości przy obelisku ku czci funkcjona-riuszy Policji Państwowej – jeńców z obozu w Ostaszkowie,KWP w Krakowie

.KWP w LUBLINIE (woj. lubelskie).12.04 – konferencja „Bezpieczny senior”, sala konferen-cyjna PCEZ w Świdniku14.04 – uroczystości związane z upamiętnieniem 78. rocz-nicy zbrodni katyńskiej, Lublin14.04 – „Moto Session – Lubelskie Święto Motoryzacji”,pokaz policyjnego sprzętu, zabawy edukacyjne dla dzieci,konsultacje dla dorosłych1.KWP w ŁODZI (woj. łódzkie).5.04 – spotkanie wielkanocne służb mundurowych, InstytutEuropejski w Łodzi 17.04 – warsztaty historyczno-patriotyczne „OKM 1940”,KPP w Opoczniekwiecień – warsztaty historyczno-patriotyczne „OKM1940”, KPP w Bełchatowie

.KWP w OLSZTYNIE.

.(woj. warmińsko-mazurskie).9.04 – „Silna płeć” – szkolenie z samoobrony dla kobiet,KMP w Olsztynie11.04 – konferencja dla młodzieży „Uwaga na ataki typupfishing”, Zespół Szkół nr 3 w Szczytnie16.04 – obchody Dnia Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej:apel przed obeliskiem upamiętniającym aspiranta PP Kon-stantego Wolskiego, KWP w Olsztynie21.04 – powiatowe eliminacje wojewódzkiego turnieju brd,SP nr 3 w Szczytnie25.04 – Powiatowy Turniej BRD w SP nr 1 w Barczewie25.04 – dzień otwarty w szkole mundurowej w Olsztyniekwiecień – akcja „Szanuj życie! Zwolnij!” we współpracy zeStrażą Pożarną w Lidzbarku Warmińskimkwiecień – warsztaty strzeleckie dla szkół średnich pow.ostródzkiegokwiecień – Zawody Służb Mundurowych i Ratunkowychw Bieganiu, KPP w Ostródzie

.KWP w OPOLU (woj. opolskie).20–21.04 – IV Turniej Klas Mundurowych WojewództwaOpolskiego, organizowany przez KMP w Opolu i ZS im. Jó-zefa Warszewicza w Prószkowie, pod patronatem StarostwaPowiatowego w Opolu25.04 – odsłonięcie tablicy upamiętniającej przodownikaPP Władysława Kociołka, Dom Pomocy Społecznej dlaKombatantów w Opolu

Kwiecień 2018 .KWP w POZNANIU (woj. wielkopolskie).20–21.04 – V Turniej Klas Policyjnych, KPP w Jarocinie 21.04 – X Turniej Piłki Nożnej Halowej „Konwojówka”w Grodzisku Wlkp., organizowany przez Wydział Konwo-jowy KWP w Poznaniu 24.04 – ślubowanie nowo przyjętych policjantów

.KWP w RZESZOWIE.(woj. podkarpackie).5, 12.04 – zajęcia warsztatowe dla seniorów pow. jasiel-skiego i sanockiego, zorganizowane przez ROPS i KWPw Rzeszowie 10.04 – konferencja historyczna połączona z wernisażemfotografii historycznej „Policja w służbie Niepodległej”, KPPw Przeworsku II połowa kwietnia – wmurowanie kamienia węgielnegopod budowę siedziby KPP w JaśleII połowa kwietnia – wojewódzkie szkolenie dla policjantówrealizujących zadania z profilaktyki społecznej, problematykinieletnich i przemocy w rodzinie, KWP w Rzeszowie

.KWP w SZCZECINIE.

.(woj. zachodniopomorskie).8.04 – XVI Mistrzostwa Polski Policji w Biegu Maratońskim,Dębno18.04 – wykład dla policjantów i klas mundurowych „Etosi historia Policji”, Szczecin

.KWP we WROCŁAWIU (woj. dolnośląskie).kwiecień – rozstrzygnięcie konkursu „Babciu, to nie akcjapolicyjna”, KWP we Wrocławiukwiecień – warsztaty samoobrony „Bezpieczna ja”, KMPwe Wrocławiukwiecień – konferencja dla nauczycieli „Przestępstwa i de-moralizacja nieletnich – jak im przeciwdziałać”, KMP weWrocławiukwiecień – „Turniej bezpieczeństwa ruchu drogowego”dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych, KMPw Legnicykwiecień – wspólne działania profilaktyczne gminy Świd-nica i świdnickiej policji „AsertywNIE – używkom”kwiecień – warsztaty samoobrony „Bezpieczna kobieta”,KPP w Strzeliniekwiecień – konkurs „Prewencja teatralna” dla młodzieżygimnazjalnej i szkół średnichkwiecień – wojewódzki turniej „Bezpieczeństwo w ruchudrogowym”, KPP w Oleśnicy

.KSP.6.04 – VII Mistrzostwa Komendy Stołecznej Policji w Pły-waniu, Ośrodek Sportu i Rekreacji w Górze KalwariiII połowa kwietnia – ślubowanie nowo przyjętych poli-cjantów

.WYŻSZA SZKOŁA POLICJI w SZCZYTNIE.21.04 – Dzień Otwarty 27.04 – promocja oficerska na pierwszy stopień oficerski

.SZKOŁA POLICJI w PILE.4–5.04 – konferencja „Walka z kradzieżą sygnału telewizyj-nego. Przestępczość skierowana przeciwko własności intelektualnej”11–14.04 – VI Festiwal Kryminału „Kryminalna Piła”16.04 – spektakl Amatorskiej Sceny Policyjnej „Służba”16–17.04 – X Ogólnopolski Turniej Klas Policyjnych

.CENTRUM SZKOLENIA POLICJI.

.w LEGIONOWIE.23–26.04 – III Konferencja Zawodowa Policji Konnej KrajówGrupy Wyszehradzkiej (V4), połączona z seminarium szko-leniowym „Doskonalenie sprawności użytkowej koni”

51.04_Layout 1 23.03.2018 10:48 Strona 51

0102030405060708 09 101112131415161718192021222324 25262728293031

wścpsnpwścpsnpwścpsnpwścpsnpwśc

p2

916

2330

w3

1017

24ś

411

1825

c5

1219

26p

613

2027

s7

1421

28n

18

1522

29

p4

1118

25w

512

1926

ś6

1320

27c

714

2128

p1

815

2229

s2

916

2330

n3

1017

24

kwie

cień

czerw

iec

lipie

c

p2

916

2330

w3

1017

2431

ś4

1118

25c

512

1926

p6

1320

27s

714

2128

n1

815

2229

Maj

Adres redakcji:02-624 W

arszawa, ul. Puław

ska 148/150tel. 22 60-161-26, fax 22 60-168-67Łączność z czytelnikam

i:tel. 22 60-121-87, gazeta.listy@

policja.gov.pl

ww

w.gazeta.policja.pl

miesięcznik KG

P

Z okazji Świąt W

ielkanocnych m

oc serdecznych, pachnących wiosną

życzeń i w

ielu uśmiechów

na co dzień życzy R

edakcja

52.04_Layout 1 22.03.2018 18:52 Strona 1