SCENARIUSZ ZAJĘĆ

Internet bez hejtu SCENARIUSZ PIKNIKU EDUKACYJNEGO

Projekt „Internet bez nienawiści” realizowany jest w ramach programu

Wstęp

Hejtowanie, czyli obrażanie, znieważanie czy wyzywanie innych

osób w sieci to coraz częstsze zjawisko. Widoczne jest m.in.

w serwisach społecznościowych, w komentarzach pod artykułami,

w serwisach gromadzących memy i demotywatory oraz

w komentarzach pod filmami i zdjęciami. Młodzi ludzie bywają

zarówno ofiarami, jak i świadkami oraz twórcami takich treści.

Agresja werbalna, szczególnie odnosząca się do wyglądu czy

zachowań młodych ludzi, potrafi być dla nich bardzo dotkliwym

doświadczeniem, powodującym wysoki poziom negatywnych emocji

jak wstyd, strach, poczucie braku akceptacji. Znaczący jest także

wpływ hejtu na jego świadków. Młodzi ludzi poniekąd oswajają się

z agresją, zaczynają ją akceptować i traktować jako oczywisty

element rzeczywistości, w której funkcjonują. Dodatkowo będąc

świadkiem, nieraz nieświadomie zwiększają poczucie krzywdy

ofiary, klikając „Lubię to!” czy udostępniając obraźliwe treści.

Bardzo ważne jest, aby już od najmłodszych lat podejmować ten

temat w działaniach edukacyjnych z dziećmi. „Internet bez hejtu”

to scenariusz pikniku edukacyjnego, którego celem jest zwiększenie

świadomości zjawiska hejtowania oraz zaprezentowanie

sposobów reagowania na tego typu treści.

Scenariusz jest elementem projektu „Internet bez nienawiści”,

który realizowany jest w ramach programu „Obywatele dla

Demokracji”, finansowanego z Funduszy EOG. Operatorem

Funduszy EOG w Polsce jest Fundacja im. Stefana Batorego.

2

Charakterystyka pikniku edukacyjnego OdbiorcyPiknik adresowany jest do dzieci między 10. a 12. rokiem życia.

Cel zwiększenie świadomości problemu obrażania w sieci prezentacja sposobów reagowania – ofiar oraz świadków kształtowanie oraz promowanie postaw empatycznych

Formyaktywności prezentacja filmu oraz teledysku quizy, tzw. misje ćwiczenia w grupach

Czastrwaniazajęć90 minut

ProwadzeniezajęćZajęcia zostały stworzone z myślą o nauczycielach, pedagogach i innych osobach, które w swojej codziennej pracy mają kontakt z dziećmi. Piknik może zostać zorganizowany w plenerze albo w sali warsztatowej, należy stworzyć uczestnikom stanowiska do kolejnych zadań: oglądania materiałów multimedialnych, pracy w grupach, rysowania.

Materiałypotrzebnedorealizacjizajęć scenariusz pikniku edukacyjnego 4 misje (załączniki nr 1-4 scenariusza) film „Dodaj znajomego” teledysk „Przytul hejtera” zasady – rozsypanki (załączniki nr 5-14 scenariusza) aplikacja SiecioMat Losujący kredki, flamastry, długopisy, papier dyplomy dla uczestników (załącznik nr 15)

Wszystkie materiały dostępne są do pobrania na stronie: www.edukacja.fdds.pl.

WymaganysprzętDo realizacji pikniku niezbędny jest komputer oraz projektor multimedialny wraz z odpowiednim nagłośnieniem lub inny sprzęt umożliwiający zaprezentowanie filmów edukacyjnych wszystkim uczestnikom imprezy.

WymaganawiedzaOrganizacja i przeprowadzenie pikniku edukacyjnego wymagają podstawowej wiedzy z zakresu obsługi komputera i internetu. Niezbędna jest także umiejętność obsługi projektora multimedialnego.

3

Scenariusz Przebiegpikniku

POWITANIE UCZESTNIKÓW − 5 MINUT

Witajcie na sieciakowym pikniku edukacyjnym na temat hejtowania w sieci „Internet bez hejtu”. Sieciaki, czyli Ajpi, Netka, Spociak i Kompel to bohaterowie serwisu społecznościowego dla dzieci www.sieciaki.pl. Wraz z robotem NetRobim oraz Sztuczną Inteligencją dbają o bezpieczny i pozyty-wny internet. Podczas dzisiejszego pikniku dowiemy się, w jaki sposób możemy im pomóc i co możemy zrobić, żeby internet był przyjaznym miejscem. Przygotowaliśmy dzisiaj dla Was film, teledysk, quizy oraz inne ciekawe aktywności. Zapraszam Was do wspólnej zabawy!

FILM „DODAJ ZNAJOMEGO” − 15 MINUT

Prowadzący rozpoczyna: Za chwilę obejrzymy krótki film na temat hejtowania w sieci pod tytułem „Dodaj znajomego”. Najpierw jednak mam do Was pytanie: jak rozumiecie angielskie słowo „hate” (czyt. hejt)?

Prawidłowa odpowiedź to: nienawiść. Wśród odpowiedzi mogą się również pojawić odniesienia do zjawiska obrażania (hejtowania) w sieci. Jeżeli się nie pojawią, to prowadzący pyta, czy uczestnicy spotkali się z terminem hejtowanie w kontekście zachowań internautów w sieci.

A jak myślicie, czym jest hejtowanie w sieci?

Ważne, żeby z odpowiedzi wyłoniła się definicja terminu hejtowanie, rozumianego jako obrażanie, znieważanie, wyzywanie innych osób w internecie.

Zapraszam Was na film − oglądajcie uważnie, ponieważ na koniec zadam Wam kilka pytań.

Po obejrzeniu filmu można wybrać spośród uczestników chętnych do odpowiadania lub zadawać pytania wszystkim. Każde pytanie może być zadane kilku uczestnikom, aby zebrać jak najwięcej odpo-wiedzi. Po usłyszeniu wszystkich odpowiedzi prowadzący powinien podsumować to, co powiedzieli uczestnicy.

W zależności od możliwości prowadzący może przeprowadzić ćwiczenie w formie konkursu i nagro-dzić osoby, które udzielą właściwych odpowiedzi.

Porozmawiajmy teraz chwilę o tej historii.

Pytanie1:Jak myślicie, co mogła poczuć Asia, kiedy Adam obraził ją na forum? Jak Wy poczulibyście się na jej miejscu?

Ważne, aby wśród odpowiedzi pojawiły się stwierdzenia: zrobiło jej się smutno, przykro poczuła się niezrozumiana, odrzucona zawstydziła się, pożałowała, swojej wypowiedzi etc.

W podsumowaniu prowadzący podkreśla, że bardzo często nawet jeden negatywny komentarz wystarczy, żeby komuś zrobiło się przykro i żeby pojawiły się trudne emocje.

4

Pytanie2:Adam nie umiał powtórzyć swoich komentarzy z sieci. Jak myślicie, dlaczego łatwiej jest obrazić kogoś w internecie niż w bezpośredniej rozmowie, twarzą w twarz?

Prowadzący podkreśla, że w internecie o wiele łatwiej jest obrażać innych, ponieważ nie możemy zobaczyć ich reakcji – nie widzimy, że swoim zachowaniem sprawiamy im przykrość. Internet daje również złudne poczucie anonimowości. W rezultacie piszemy rzeczy, których nigdy nie powiedzieli-byśmy komuś twarzą w twarz.

Pytanie3:Co mogła zrobić Asia w odpowiedzi na komentarz Adama?

Ważne, żeby wśród odpowiedzi pojawiły się: powiedzieć, że nie podoba jej się to, co Adam robi, np: nie zgadzam się, żebyś tak do mnie pisał zignorować komentarz – odpowiadanie hejtem na hejt może prowadzić do eskalacji konfliktu zgłosić sprawę do administratora strony/portalu poszukać wsparcia u osoby dorosłej.

Prowadzący podsumowuje, że chociaż może to być trudne, to bardzo ważne jest nie brać hejterskich komentarzy do siebie i nie rezygnować z bycia sobą i ze swoich zainteresowań. Hejt świadczy o hejte-rach, a nie o nas. Kiedy sytuacja online staje się dla nas nieprzyjemna – dobrze jest poszukać wsparcia u osoby dorosłej – może to być rodzic, szkolny pedagog albo konsultant telefonu zaufania 116 111.

Pytanie4:Hasło kampanii to Add friend, czyli dodaj do znajomych – jak je rozumiecie?

Prowadzący zwraca uwagę, że hejtując, możemy bardzo dużo stracić – możliwość poznania i zaprzy-jaźnienia się z kimś naprawdę fajnym. Adam ocenił Asię na podstawie jednego wpisu, tymczasem kiedy ją spotkał, okazała się interesującą dziewczyną. Nawet jeśli wydaje nam się, że nie mamy z dru-gą osobą wspólnych zainteresowań, nie oznacza to, że taka znajomość nie będzie ciekawa. Zamiast hejtować – zyskaj przyjaciela.

MISJE − 10 MINUT

Prowadzący przygotowuje odpowiednią liczbę quizów (załączniki nr 1-4), długopisy i kredki i zaprasza uczestników do zabawy.

Czas na zagadki! Mam dla Was do rozwiązania 4 misje. Zobaczmy, jakie rady przygotowały dla Was Sieciaki. Czas start!

W trakcie rozwiązywania quizów prowadzący sprawdza czy uczestnicy poprawnie rozwiązują zadania.

ZASADY ANTYHEJTOWE − 10 MINUT

Teraz poznamy kilka podstawowych zasad antyhejtowych. Dowiemy się z nich jak unikać przykrych sytuacji w sieci oraz jak reagować, kiedy nam się przydarzają. Pracować będziemy w grupach.

Prowadzący dzieli uczestników na cztero- lub pięcioosobowe grupy. Może skorzystać z metody odli-czanki, czyli poprosić grupę o odliczenie np. do 5 (w zależności od liczebności grupy), a po zakończe-niu odliczania dobranie się według przypisanych liczb.

Każdy z zespołów otrzyma teraz 4 zasady antyhejtowe w formie rozsypanki. Waszym zadaniem będzie jak najszybsze ułożenie otrzymanych słów w zdania.

5

Następnie prowadzący rozdaje zespołom wcześniej przygotowane rozsypanki (załączniki nr 5-14) i rozpoczyna konkurencję. Każdy zespół otrzymuje 4 rozsypanki. Kiedy wszystkie grupy ukończą zada-nie, prowadzący sprawdza czy zdania zostały ułożone prawidłowo oraz podsumowuje:

Gratuluję dobrze wykonanego zadania! Niech każdy z zespołów przeczyta teraz po jednej zasadzie.

Reprezentanci każdej z grup czytają kolejne zasady, aż wszystkie zostaną przeczytane.

Na koniec prowadzący mówi:

Antyhejtowych zasad jest oczywiście więcej – jak myślicie, co jeszcze moglibyśmy dodać do tych, które właśnie poznaliśmy? Macie jakieś pomysły?

Prowadzący zbiera kilka odpowiedzi, a następnie zaprasza do kolejnej aktywności.

ZASADY−ROZSYPANKI

1. Nie odpowiadaj na hejterski komentarz pod wpływem chwili.

2. Jeżeli bardzo się złościsz, napisz odpowiedź, a potem weź głęboki oddech i ją skasuj.

3. Nie odpowiadaj agresją na agresję.

4. Nie lajkuj i nie udostępniaj hejterskich komentarzy.

5.Jeżeli możesz, kasuj nienawistne komentarze.

6. Zgłaszaj hejt korzystając z opcji dostępnych w serwisach internetowych.

7.Odróżniaj hejt od konstruktywnej krytyki.

8.Gdy coś Ci się nie podoba, wyraź to kulturalnie.

9.Nie rezygnuj z tego, co robisz, myślisz i mówisz tylko ze względu na hejterów.

10.Jeżeli nie możesz poradzić sobie z hejterem, zgłoś to osobie zaufanej lub zadzwoń do telefonu zaufania: 116 111.

TELEDYSK „PRZYTUL HEJTERA” − 15 MINUT

Prowadzący zapowiada:

Obejrzymy teraz teledysk „Przytul hejtera”. Słuchajcie uważnie słów, bo na koniec zadam Wam kilka pytań.

Po zakończeniu teledysku prowadzący może zapytać uczestników jak im się podobała piosenka, a następnie kontynuuje:

Piosenka jest ilustracją zjawiska hejtowania. Jak myślicie, dlaczego hejterzy obrażają innych w internecie?

Prowadzący może zapytać, czy uczestnicy pamiętają fragmenty piosenki, w których jest o tym mowa oraz przytaczać odpowiednie cytaty.

6

Wśród odpowiedzi powinno się pojawić: z nudów,

Fragment piosenki:Ciągle się nudzę, w sieci spędzam dzieńA złe komenty dla mnie są jak tlen

z zazdrości,Fragment piosenki:Wiem, że w życiu bywa ciężkoAle cudzy sukces nie jest Twoją klęską

z braku umiejętności komunikacyjnych,Fragment piosenki:Ciągle piszesz na innych kalumnieSfrustrowany hejter − to nie brzmi dumnie

dla rozrywki/zabawy,Fragment piosenki:Widzę hejterze, że jest Ci smutnoZnienawidziłeś już całą ludzkość

z chęci odreagowania,Fragment piosenki:Jesteś zły? Emanujesz tym?Kiedyś zmądrzejesz i będzie Ci wstyd

chcą podnieść swoją samoocenę,Fragment piosenki:Przestań pokazywać swoją słabośćOdłóż niepotrzebne fochy na bok

nie mają odwagi skrytykować wprost.

Prowadzący podsumowuje: Hejtowanie świadczy o hejterze i o jego słabościach − szczęśliwi, zadowoleni ludzie nie hejtują. To ważne, żeby o tym pamiętać, kiedy reagujemy na hejt.

O reagowaniu rozmawialiśmy już przy okazji historii Asi i Adama, teraz przyjrzyjmy się temu głębiej. Czy pamiętacie, co było na ten temat w piosence?

Jeżeli uczestnicy nie pamiętają, prowadzący może puścić teledysk raz jeszcze z prośbą, aby zwracali uwagę na sposoby reagowania zaprezentowane w piosence.

Wśród odpowiedzi powinno się pojawić:

nie odpowiadać hejtem na hejt (taka odpowiedź grozi eskalacją konfliktu),Fragment piosenki: Przytul Hejtera Kiedy disuje daj mu hugPrzytul Hejtera Pewnie zazdrości i chce być swagorazKiedy od hejtu opadają Ci ręceWykorzystaj je jak w tej piosence

postawić granice, powiedzieć np. nie zgadzam się na to żebyś mnie obrażał, nie podoba mi się jak ze mną rozmawiasz etc.,

Prowadzący prosi uczestników o zaproponowanie przynajmniej kilku takich reakcji.

7

zgłosić problem zaufanej osobie dorosłej,

Prowadzący dopytuje, dlaczego nie wystarczy zwierzyć się koledze lub koleżance i wyjaśnia, że dorośli mają więcej możliwości – na przykład mogą zgłosić sprawę na policję.

zgłosić do administratora, oznaczyć komentarz jako niezgodny z regulaminem,

zablokować osobę, która nas obraża,Fragment piosenki: Przytul Hejtera Nie dawaj lajka, jak już to banaPrzytul hejtera Kliknij unfollow to dobra zmiana

szukać pomocy w Telefonie Zaufania dla Dzieci i Młodzieży 116 111,

Prowadzący może zapytać czy uczestnicy pamiętają numer, który pojawia się w teledysku.

nie brać do siebie/nie przejmować się/zignorować.Fragment piosenki:Kiedy Cię hejter agresją nękaBądź sobie sobą, nie pękajRób dalej swoje i bądź spokojnyNie prowadź z nim na hejty wojny

Najważniejsze jest, żeby na hejt reagować − nie zgadzać się na takie traktowanie nas samych oraz innych i żeby nie brać obraźliwych komentarzy do siebie. To może być trudne, ale pamiętajcie, że opinia hejtera to tylko jego osobista opinia i nie świadczy o Was.

Jak myślicie, co mogą zrobić świadkowie obrażania w internecie, a czego nie powinni robić?

Wśród odpowiedzi powinno się pojawić: zgłosić do administratora albo skorzystać z narzędzi dostarczonych przez twórcę serwisu, stanąć po stronie osoby obrażanej, wyrażając swoją opinię poprzez komentarz, nie udostępniać obraźliwych komentarzy, nie lajkować obraźliwych komentarzy, wesprzeć ofiarę, napisać do ofiary, stanąć w obronie ofiary.

Prowadzący prosi uczestników o podawanie konkretnych propozycji zachowań i kontynuuje:

Świadkowie są bardzo ważni, ponieważ mogą wpłynąć na zachowanie hejtera. Im więcej internautów będzie wyrażać sprzeciw wobec hejtowania, zgłaszać obraźliwe komentarze i stawać w obronie ofiar hejtu, tym trudniej hejterom będzie obrażać.

Jak myślicie, czy osoby, które obrażają w sieci są bezkarne? Czy ich zachowanie może mieć jakieś negatywne konsekwencje?

Ważne, żeby wśród odpowiedzi pojawiły się: mogą przestać być lubiane, mogą zostać zablokowane/zbanowane w danym serwisie, mogą ponieść konsekwencje prawne.

Prowadzący podkreśla:Nie warto hejtować, bo można dużo stracić, jeden z fragmentów piosenki jest właśnie o tym: Zamiast brać nową ofiarę na celUśmiechnij się, nastawienie zmieńLepszą twarz bliźniemu pokażWtedy może ktoś i Ciebie pokocha

8

KONKURS ARTYSTYCZNY #PRZYTULHEJTERA − 20 MINUT

Potrzebne materiały: kartki papieru, kredki, flamastry, farby albo kreda i miejsce na asfalcie albo koszulki i farby do malowania koszulek.

Prowadzący dzieli uczestników na cztero- lub pięcioosobowe grupy. Zadaniem każdej z grup jest graficzne opracowanie vlepki albo plakatu z wykorzystaniem hasła #przytulhejtera. Dla inspiracji pro-wadzący może pokazać uczestnikom projekty vlepek przygotowanych w ramach kampanii „Przytul hejtera” dostępne na stronie www.edukacja.fdds.pl.

Na koniec uczestnicy wybierają najlepszy projekt, nie mogą jednak głosować na projekt swojej grupy.

Pamiętacie hasło Przytul hejtera? Waszym zadaniem jest na następne 20 minut zamienić się w artys-tów i napisać oraz zilustrować to hasło. Możecie stworzyć plakat albo projekt vlepki. Ważne, żeby każda osoba w zespole miała udział w przygotowaniu pracy. Czas start!

Podczas gdy zespoły pracują nad swoimi projektami, prowadzący podchodzi do kolejnych grup, wspiera je udzielając pozytywnych informacji zwrotnych oraz zachęca do włączenia się do pracy te osoby, które nie biorą udziału w zabawie. Kiedy wszystkie grupy skończą, podnoszą po kolei swoje prace tak, żeby wszyscy mogli je zobaczyć.

Jesteście bardzo kreatywni – stworzyliście super projekty (tutaj prowadzący może się odnieść do konkretnych elementów: wykorzystanych kolorów, motywów graficznych etc). To jeszcze nie koniec. Wybierzemy teraz projekt, który podoba Wam się najbardziej – ale uwaga: nie można głosować na swoją własną pracę.

Kiedy grupy podnoszą kolejno swoje projekty, pozostali uczestnicy głosują poprzez podniesienie ręki. Prowadzący zlicza głosy i mówi:

Wygląda na to, że najbardziej spodobał Wam się projekt grupy…Gratuluję twórcom!

SIECIOMAT LOSUJĄCY − 10 MINUT

Pobierz aplikację komputerową SiecioMat Losujący, która umożliwia losowanie pytań testowych na temat bezpieczeństwa dzieci w internecie, w tym hejtowania w sieci. Po każdej odpowiedzi uczestnik otrzymuje informację zwrotną czy odpowiedź była prawidłowa, czy nie.

Prowadzący zaprasza:Czas na sprawdzenie Waszej wiedzy na temat bezpieczeństwa w sieci i zjawiska hejtowania. Zapra- szam Was do SiecioMatu Losującego. Zadaniem każdego z Was jest prawidłowo odpowiedzieć na 2 pytania, które sami wylosujecie. Zaczynamy!

ROZDANIE DYPLOMÓW − 5 MINUT

To już koniec naszego pikniku. Dobrze wykonaliście wszystkie zadania, więc mam dla Was Sieciakowe dyplomy – gratuluję. Dowiedzieliście się dzisiaj czym jest hejt i w jaki sposób można reagować na obraźliwe komentarze, kiedy jesteśmy ich ofiarą albo świadkiem. Internet to przestrzeń, którą sami tworzymy – zadbajmy więc, żeby była to przestrzeń przyjazna dla wszystkich. Pamiętajcie też, że za-wsze możecie skorzystać z pomocy konsultantów Telefonu Zaufania dla Dzieci i Młodzieży 116 111. Jeżeli macie ochotę na więcej przygód z Sieciakami, zapraszam Was do zarejestrowania się w serwisie www.sieciaki.pl. Dziękuję za spotkanie.

MISJE ZAŁĄCZNIK1

9

MISJE ZAŁĄCZNIK2

10

MISJE ZAŁĄCZNIK3

11

MISJE ZAŁĄCZNIK4

12

1.Nieodpowiadaj

chwili.

wpływem pod

komentarz

hejterski

na

ROZSYPANKA1 ZAŁĄCZNIK5

13

ROZSYPANKA2 ZAŁĄCZNIK6

odpowiedź,

bardzo

złościsz, się

2.Jeżeli

napisz

a

głęboki

potem

weź

oddech

skasuj.

ją

i

14

odpowiadaj

3.Nie

agresję.

agresją

na

ROZSYPANKA3 ZAŁĄCZNIK7

15

komentarzy.

lajkuj

hejterskich

4.Nie

udostępniaj

nie

i

ROZSYPANKA4 ZAŁĄCZNIK8

16

5.Jeżeli

kasujmożesz,

nienawistne

komentarze.

ROZSYPANKA5 ZAŁĄCZNIK9

17

dostępnych

serwisach

6.Zgłaszaj

hejtkorzystając

opcji

z w

internetowych.

ROZSYPANKA6 ZAŁĄCZNIK10

18

krytyki. hejt

od 7.Odróżniaj

konstruktywnej

ROZSYPANKA7 ZAŁĄCZNIK11

19

podoba,

się

nie

8.Gdywyraź

coś

Ci

to

kulturalnie.

ROZSYPANKA8 ZAŁĄCZNIK12

20

hejterów.

tylko

tego, ze

względuna

z

rezygnuj

robisz,mówisz

myślisz

9.Nie

co

i

ROZSYPANKA9 ZAŁĄCZNIK13

21

lub możeszzgłoś

osobiehejterem,

poradzić zaufanej

10.Jeżeli to

sobie niezdo

zadzwońtelefonu

ROZSYPANKA10

116111. zaufania

ZAŁĄCZNIK14

22

DYPLOM ZAŁĄCZNIK15

23

ANKIETAEWALUACYJNA

Zakreślwłaściwąodpowiedź tak trochę nie

Czy zajęcia Ci się podobały?

Czy dowiedziałeś/-aś się czegoś nowego?

Czy wykorzystasz to, czego się nauczyłaś/ -eś?

Zakreślwłaściwąodpowiedź tak trochę nie

Czy zajęcia Ci się podobały?

Czy dowiedziałeś/-aś się czegoś nowego?

Czy wykorzystasz to, czego się nauczyłaś/ -eś?

ZAŁĄCZNIK16

24

Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę ul. Walecznych 5903-926 Warszawatel. 22 6161669fdds.pl

Autor: Ewa Dziemidowicz, Maciej KępkaKonsultacja: Łukasz Wojtasik

Korekta i redakcja: Sylwia RomańczakGrafika: Ewa Brejnakowska-Jończyk, www.ewa-bj.pl