Instrukcja Obslugi Norma Pro

477
Program do kosztorysowania NORMA PRO Podręcznik użytkownika Warszawa, czerwiec 2004 r.

Transcript of Instrukcja Obslugi Norma Pro

Page 1: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania

NORMA PRO

Podręcznik użytkownika

Warszawa, czerwiec 2004 r.

Page 2: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Copyright KOEL-ELEKTRONIKA, AGIMAG Stanisław Chmielewski

Zastrzeżenia praw:

Niniejszego podręcznika ani jego żadnego fragmentu nie wolno powielać w żadnej formie ani przekazywać za pomocą jakichkolwiek nośników elek-tronicznych lub mechanicznych z kopiowaniem i zapisem magnetycznym włącznie, bez uzyskania pisemnej zgody firmy ATHENASOFT. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Opisane w podręczniku oprogramowanie dostarczane jest na podstawie umowy licencyjnej lub umowy o wyłączności rozpowszechniania. Opro-gramowanie może być użytkowane lub kopiowane wyłącznie zgodnie z ustaleniami powyższej umowy. Kopiowanie oprogramowania za wyjątkiem przypadków zawartych w umowie jest niezgodne z prawem.

Zastrzega się prawo wprowadzania zmian technicznych bez uprzedniego powiadomienia. Treść niniejszego podręcznika nie stanowi podstawy do jakichkolwiek roszczeń wobec firmy ATHENASOFT. Warunki gwarancyjne:

Firma ATHENASOFT udziela trzymiesięcznej, licząc od daty zakupu, gwarancji na nośnik magnetyczny, na którym jest dostarczony program. Firma ATHENASOFT nie udziela żadnej gwarancji na przydatność pro-gramu do szczególnego celu. Program sprzedawany jest „takim, jaki jest”. Firmy nie odpowiadają za żadne bezpośrednie lub pośrednie straty i zniszczenia wynikłe wskutek użytkowania programu.

Dystrybucja i pomoc techniczna: ATHENASOFT Sp. z .o.o 03-197 Warszawa, ul. Leszczynowa 7 Tel. +48 22 614 34 22, 601 613-717, fax +48 22 614 34 69 e-mail: [email protected] http://www.athenasoft.com.pl baza cen INTERCENBUD: http://www.intercenbud.com.pl

Page 3: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 3

SPIS TREŚCI WSTĘP ...................................................................................................14 1. POJĘCIA PODSTAWOWE.........................................................20 2. INSTALACJA I URUCHOMIENIE PROGRAMU NORMA PRO 23

INSTALACJA PROGRAMU NORMA PRO.............................................23 KLUCZ ZABEZPIECZAJĄCY ...............................................................23 URUCHOMIENIE PROGRAMU ............................................................24

3. EKRAN GŁÓWNY I OPCJE PROGRAMU .............................25 MENU................................................................................................25 PASEK NARZĘDZI ..............................................................................26 OPCJE PROGRAMU ............................................................................27

Ustawienia ogólne ...............................................................................27 Ścieżki programu .................................................................................29 Waluty kosztorysów..............................................................................31 Szukanie cen.........................................................................................33 Konfigurowanie baz Normy Pro ..........................................................34 Jednostki miary....................................................................................36 Opcje korzystania z katalogów Dynamische BauDaten.......................37

SCHEMAT TWORZENIA KOSZTORYSU...............................................38 4. KATALOGI NORM I BAZY CEN JEDNOSTKOWYCH POZYCJI I OBIEKTÓW.........................................................................39

OZNACZENIE GRUP, KATALOGÓW I POZYCJI ...................................40 GŁÓWNY PASEK NARZĘDZI ..............................................................40 PASEK NARZĘDZI MODYFIKACJI ZAWARTOŚCI KATALOGÓW .........42 KATALOGI NORM..............................................................................43

Tworzenie nowej grupy katalogów ......................................................45 Tworzenie nowych katalogów, katalogi własne ...................................45 Modyfikacje danych katalogów............................................................46 Edycja opisu katalogów i podkatalogów .............................................47 Kopiowanie katalogu ...........................................................................47 Wyświetlanie i modyfikowanie nakładów katalogu..............................47 Zabezpieczanie katalogów hasłem.......................................................48 Dodawanie, usuwanie i edycja danych pozycji w katalogu .................49 Modyfikowanie wariantów w danej pozycji .........................................50 Wyświetlanie nakładów dla wybranej pozycji .....................................51 Wstawianie katalogów z dysku.............................................................54 Przenoszenie grup, katalogów i pozycji ...............................................54

BAZY CEN JEDNOSTKOWYCH POZYCJI I OBIEKTÓW ........................55 Tworzenie nowych katalogów dla baz cenowych.................................56

Page 4: Instrukcja Obslugi Norma Pro

4 NORMA PRO

Modyfikacja danych katalogu ..............................................................57 Dodawanie nowej pozycji do cennika..................................................58

PRZESZUKIWANIE KATALOGÓW WEDŁUG ZADANEJ PODSTAWY ....58 PRZESZUKIWANIE KATALOGÓW I CENNIKÓW WEDŁUG ZADANEGO FRAGMENTU TEKSTU.....................................................59 WSTAWIANIE POZYCJI DO KOSZTORYSU .........................................60 WYŚWIETLANIE MENU PODRĘCZNEGO ............................................61 KATALOGI DBD – DYNAMISCHE BAUDATEN.................................61

5. KARTOTEKI .................................................................................64 KARTOTEKA JEDNOSTEK MIAR ........................................................64 TABELA PRZELICZNIKÓW JEDNOSTEK MIAR....................................65 KARTOTEKA RMS ............................................................................65

Aktualizacja kartoteki RMS .................................................................67 KARTOTEKA DOSTAWCÓW...............................................................68

Wyszukiwanie dostawców....................................................................69 Dodawanie, usuwanie i edycja danych dostawcy ................................69 Ekran danych dostawcy .......................................................................69

6. CENY, BAZY CENOWE I CENNIKI ........................................71 Menu Bazy cenowe...............................................................................73 Menu Ceny...........................................................................................75

BAZY CENOWE..................................................................................76 Pasek przycisków .................................................................................77 Tworzenie nowej bazy cenowej............................................................78 Edycja danych bazy cenowej ...............................................................79 Usuwanie bazy cenowej .......................................................................79 Dołączanie i odłączanie obcej bazy cenowej .......................................79 Importowanie bazy cenowej.................................................................80 Kopiowanie bazy cenowej....................................................................80 Kopie zapasowe i naprawa baz............................................................80

CENNIKI ............................................................................................82 Lista cenników .....................................................................................83 Tworzenie nowego cennika..................................................................84 Usuwanie cennika................................................................................86 Edycja danych cennika ........................................................................86

IMPORT CENNIKÓW...........................................................................86 Okno importu cennika..........................................................................86 Importowanie dyskietki z cennikami ....................................................89 Importowanie cenników z płyty CD .....................................................91 Importowanie pliku cennika.................................................................92

CENNIKI Z INTERCENBUDU ..............................................................93 Import cen z Intercenbudu ...................................................................93 Pobieranie cen z Intercenbudu na bieżąco (on line)............................94

Page 5: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 5

Definiowanie kryteriów szukania.........................................................95 PRACA Z CENNIKAMI SYSTEMU CAPITAL .........................................96 CENNIKI ELEMENTÓW RMS.............................................................97

Cennik RMS z Intercenbudu ................................................................99 Dane elementu RMS...........................................................................100 Edycja elementu.................................................................................102 Dopisywanie nowych elementów .......................................................102 Usuwanie elementów .........................................................................102 Wyszukiwanie elementów...................................................................102

CENNIKI POZYCJI ............................................................................102 Dane pozycji ......................................................................................103 Dodawanie nowej pozycji ..................................................................104 Warianty pozycji ................................................................................104 Pozycje o obmiarach wyrażonych w kilku jednostkach miary ...........105

CENNIKI OBIEKTÓW........................................................................105 CENNIKI DOSTAWCÓW ...................................................................105

Ustawianie rabatów dostawcy ...........................................................106 Usuwanie z kosztorysu informacji o dostawcy...................................106

WYDAWNICTWA I KATALOGI.........................................................106 Okno danych wydawnictwa ...............................................................107 Okno danych katalogu .......................................................................108

IMPORTOWANIE CENNIKÓW Z NORMY 3........................................109 IMPORTOWANIE CEN Z KARTOTEKI RMS ......................................110 WYSZUKIWANIE ELEMENTÓW RMS I POZYCJI..............................110

Wyszukiwanie w cennikach................................................................110 Wyszukiwanie w bazach cenowych ....................................................112

KOPIOWANIE I PRZENOSZENIE CENNIKÓW ....................................113 WYBÓR BIEŻĄCEGO CENNIKA........................................................115 PRZELICZANIE (UAKTUALNIANIE) CEN W KOSZTORYSIE ..............116 UAKTUALNIENIE CENNIKA DANYMI Z KOSZTORYSU.....................117 PRZELICZANIE CEN W KOSZTORYSIE WEDŁUG PODANEGO WSPÓŁCZYNNIKA............................................................................117 DOPASOWANIE CENY ELEMENTU RMS DO ZAŁOŻONEJ WARTOŚCI KOSZTORYSU ................................................................118 KORZYSTANIE Z BAZY INTERCENBUD ...........................................118

Strony dostawców i producentów ......................................................120 Strony kosztorysanta ..........................................................................120

7. OTWIERANIE I ZACHOWYWANIE KOSZTORYSU........129 TWORZENIE NOWEGO KOSZTORYSU ..............................................129 TWORZENIE KOSZTORYSU NA BAZIE INNEGO KOSZTORYSU.........133 OTWIERANIE DO EDYCJI JUŻ ISTNIEJĄCEGO KOSZTORYSU ...........133

Page 6: Instrukcja Obslugi Norma Pro

6 NORMA PRO

ZACHOWYWANIE KOSZTORYSU .....................................................135 WERSJE KOSZTORYSU ....................................................................136 KOPIA AWARYJNA I ZAPASOWA BIEŻĄCEGO KOSZTORYSU ..........137

8. OPCJE KOSZTORYSU..............................................................139 RODZAJ KOSZTORYSU I TYPY KALKULACJI ...................................139 OPIS, CHARAKTERYSTYKA OBIEKTU I STRONA TYTUŁOWA..........141

Opis kosztorysu..................................................................................141 Strona tytułowa..................................................................................141 Charakterystyka obiektu ....................................................................144

NUMEROWANIE ELEMENTÓW, POZYCJI I DZIAŁÓW.......................148 CENY I WALUTY W KOSZTORYSIE ..................................................150 CENNIKI KOSZTORYSU ...................................................................150

Cenniki RMS ......................................................................................150 Cenniki pozycji...................................................................................151 Cennik obiektów.................................................................................151 Ceny dostawców ................................................................................152

ROZLICZANIE RMS ........................................................................153 OPCJE OBLICZANIA NARZUTÓW .....................................................155

Wybór sposobu obliczania narzutów .................................................155 Ostrzeżenia generowane przed wydrukami........................................156 Opcje dotyczące rozliczania kosztów transportu ...............................157

DOKŁADNOŚĆ WYŚWIETLANIA CEN I KWOT..................................158 OPCJE WIDOKÓW ZESTAWIEŃ ........................................................160 OPCJE WIDOKU POZYCJI .................................................................165 OCHRONA KOSZTORYSU PRZED ZAPISEM I ZMIANAMI..................169 FORMULARZ KALKULACJI ..............................................................170

9. EKRAN GŁÓWNY KOSZTORYSU ........................................172 MENU..............................................................................................172 MENU PODRĘCZNE (KONTEKSTOWE).............................................179 GŁÓWNY PASEK NARZĘDZI ............................................................180 OKNO KOSZTORYSU – WIDOK KOSZTORYS ..................................183 PASEK NARZĘDZI WIDOKU KOSZTORYS .......................................183 DRZEWO DZIAŁÓW I POZYCJI KOSZTORYSU ..................................185 PASEK STANU (KOMUNIKATÓW)....................................................186 ZAWARTOŚĆ OKNA WIDOKU KOSZTORYS ....................................186 EDYCJA I ZMIANA WŁAŚCIWOŚCI RÓŻNYCH ELEMENTÓW KOSZTORYSU ..................................................................................187 ZMIANA SZEROKOŚCI KOLUMN NA EKRANIE.................................188 ZMIANA KOLEJNOŚCI KOLUMN NA EKRANIE .................................189 USUWANIE KOLUMN Z WIDOKU .....................................................189

Page 7: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 7

WYSZUKIWANIE TEKSTU LUB WPROWADZONYCH ZMIAN W WIDOKU LUB ZESTAWIENIU............................................................190

Wyszukiwanie tekstu ..........................................................................190 Wyszukiwanie wprowadzonych zmian ...............................................190

PORUSZANIE SIĘ PO EKRANIE I ZAZNACZANIE ELEMENTÓW.........191 10. POZYCJE KOSZTORYSU ........................................................193

WSTAWIANIE NOWEJ POZYCJI........................................................193 EDYCJA DANYCH POZYCJI ..............................................................194 WPROWADZANIE CEN ELEMENTÓW RMS .....................................199

Warianty nakładów............................................................................201 Pomijanie elementów RMS ................................................................203

WSTAWIANIE KOSZTÓW TRANSPORTU ..........................................204 WSTAWIANIE PRACY RUSZTOWAŃ ................................................208 WSTAWIANIE POZYCJI NIEKATALOGOWEJ ....................................211 POZYCJE UPROSZCZONE .................................................................211

Wstawianie pozycji uproszczonych ....................................................211 Wstawianie pozycji do cennika ..........................................................212 Upraszczanie pozycji .........................................................................212 Uszczegóławianie pozycji uproszczonej.............................................215

POZYCJE SCALONE..........................................................................215 WSTAWIANIE POZYCJI Z KATALOGÓW DYNAMISCHE BAUDATEN219 WSTAWIANIE OBIEKTÓW JAKO POZYCJI ........................................219 WSTAWIANIE POZYCJI DO KATALOGU...........................................222 WSTAWIANIE POZYCJI DO CENNIKA ..............................................223 ZAZNACZANIE POZYCJI ..................................................................224 PRZESUWANIE POZYCJI ..................................................................224 KOPIOWANIE POZYCJI ....................................................................225 USUWANIE POZYCJI ........................................................................225 POPRAWIANIE POZYCJI...................................................................227 ŁĄCZENIE POZYCJI .........................................................................228 ROZLICZANIE POZYCJI W INNYCH POZYCJACH..............................228 NARZUTY NA DANĄ POZYCJĘ.........................................................230 HARMONOGRAMOWANIE ROBÓT - KLUCZE WYKONAWCZE .........232 WSTAWIANIE POZYCJI Z INNEGO KOSZTORYSU.............................233 WARIANTY POZYCJI .......................................................................234

Modyfikowanie podstawy i opisu pozycji w zależności od wybranego wariantu ..........................................................................234

11. ELEMENTY RMS.......................................................................237 DODANIE ELEMENTU RMS DO POZYCJI.........................................237

Dane ogólne.......................................................................................237 Deskowania........................................................................................239

Page 8: Instrukcja Obslugi Norma Pro

8 NORMA PRO

Dostawca ...........................................................................................241 Pozycje, w których występuje dany element RMS..............................241 RMS o identycznym indeksie ETO .....................................................242

ZAZNACZANIE ELEMENTU RMS ....................................................243 WSTAWIANIE ELEMENTU RMS PRZEZ KOPIOWANIE.....................243 WSTAWIANIE ELEMENTU RMS Z INNEGO WIDOKU.......................244 PRZESUNIĘCIE ELEMENTU RMS ....................................................245 PRZESUNIĘCIE ELEMENTU RMS DO INNEJ POZYCJI.......................245 USUWANIE ELEMENTU ...................................................................245 ZMIANA DANYCH ELEMENTU RMS ...............................................246 WARIANTY ELEMENTÓW RMS ......................................................246 PODZIAŁ MATERIAŁÓW (LUB INNYCH ELEMENTÓW) NA GRUPY ..247 MATERIAŁY INWESTORA................................................................248 SUMOWANIE ROBOCIZNY W POZYCJI.............................................248 ZASTĘPOWANIE ROBOCIZNY..........................................................249 PRZYWRACANIE ROBOCIZNY Z KATALOGU ...................................249 PRZYWRACANIE ELEMENTÓW RMS Z KATALOGU........................250 DODAWANIE ELEMENTU RMS DO CENNIKA .................................250 DODAWANIE ELEMENTU DO KARTOTEKI RMS .............................250 DOBIERANIE ELEMENTÓW RMS Z CENNIKA .................................250 WYSZUKIWANIE ELEMENTU RMS .................................................252

Przeszukiwanie cennika lub kosztorysu .............................................252 Przeszukiwanie bazy Intercenbud ......................................................254 Przeszukiwanie kartoteki RMS...........................................................255

UWZGLĘDNIANIE KOSZTÓW TRANSPORTU W CENIE MATERIAŁÓW I SPRZĘTU ................................................................256

12. DZIAŁY KOSZTORYSU ...........................................................260 DEFINIOWANIE NOWEGO DZIAŁU...................................................260

Dane ogólne działu ............................................................................260 Współczynniki norm i robocizna w dziale..........................................262 Parametry ekonomiczno-techniczne ..................................................263 Wydawnictwo i katalog......................................................................263

ZMIANA DANYCH DZIAŁU ..............................................................263 USUWANIE DZIAŁU.........................................................................263 PRZESUNIĘCIE DZIAŁU ...................................................................264 KOPIOWANIE DZIAŁU .....................................................................264 KOSZTORYS ZŁOŻONY....................................................................264

Wstawianie kosztorysu składowego jako działu.................................264 Dane kosztorysu składowego .............................................................265

PARAMETRY EKONOMICZNO-TECHNICZNE W DZIAŁACH..............265 KLUCZ PLANU.................................................................................266

Page 9: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 9

NARZUTY W DZIAŁACH ..................................................................266 WARIANTY DZIAŁÓW .....................................................................267 WSTAWIANIE DZIAŁÓW DO CENNIKA OBIEKTÓW..........................267 ZAPIS DZIAŁU W POSTACI KOSZTORYSU........................................269

13. EDYCJA OBMIARU...................................................................270 WSTAWIANIE NOWEGO WIERSZA DO POZYCJI OBMIARU ..............270 WSTAWIANIE WYRAŻENIA .............................................................270 WSTAWIANIE KOMENTARZA..........................................................272 EDYCJA WIERSZA OBMIARU ...........................................................272 USUWANIE WIERSZA OBMIARU......................................................273 STAŁE GLOBALNE...........................................................................273

Definiowanie stałych globalnych.......................................................273 Edycja stałej.......................................................................................274 Usuwanie stałej..................................................................................274 Wstawianie stałej do wyrażenia.........................................................274

DEFINIOWANIE STAŁYCH LOKALNYCH..........................................274 SUMA CZĘŚCIOWA ..........................................................................275 OBLICZENIA POMOCNICZE .............................................................276 ODWOŁANIA DO POZYCJI, SUM CZĘŚCIOWYCH I OBLICZEŃ POMOCNICZYCH...............................................................................277 WSTAWIANIE FUNKCJI I WZORÓW .................................................280 DEFINIOWANIE WŁASNYCH FUNKCJI I WZORÓW ...........................282 WSTAWIANIE DO OBMIARU RYSUNKÓW I INNYCH OBIEKTÓW .....284 WARIANTY OBMIARÓW..................................................................286 IMPORT OBMIARÓW........................................................................287 IMPORT OBMIARÓW Z PROGRAMU RYSUNEK ................................291

Import obmiarów z plików tekstowych...............................................291 Obmiary pobierane z obiektów włączonych do kosztorysu................292

AKTUALIZACJA IMPORTOWANYCH OBMIARÓW ............................292 KLUCZE LOKALIZACJI ....................................................................293

14. NARZUTY ....................................................................................295 WYJAŚNIENIE KONSEKWENCJI WYBORU SPOSOBU OBLICZANIA NARZUTÓW .....................................................................................296

Obliczanie narzutów działami............................................................298 Obliczanie narzutów dla całości kosztorysu ......................................300 Obliczanie narzutów pozycjami .........................................................301 Obliczanie narzutów pozycjami dla kosztów jednostkowych .............301

WSTAWIANIE NOWEGO NARZUTU..................................................304 OKNO DEFINIOWANIA NARZUTÓW.................................................304 DEFINIOWANIE NARZUTÓW NA CAŁY KOSZTORYS........................308

Page 10: Instrukcja Obslugi Norma Pro

10 NORMA PRO

DEFINIOWANIE NARZUTÓW WSPÓLNYCH DZIAŁÓW......................311 DEFINIOWANIE INDYWIDUALNYCH NARZUTÓW W DZIAŁACH......313 DEFINIOWANIE NARZUTÓW NA POZYCJĘ.......................................315 ZAZNACZANIE NARZUTU................................................................316 POPRAWIANIE DANYCH NARZUTU .................................................316 USUWANIE NARZUTU .....................................................................316 ZACHOWANIE DEFINICJI NARZUTÓW ...............................................317 WCZYTANIE DEFINICJI NARZUTÓW Z INNEGO KOSZTORYSU ........318 WCZYTANIE DO KOSZTORYSU DOMYŚLNYCH DEFINICJI NARZUTÓW318

15. WARIANTY .................................................................................319 DEFINIOWANIE WARIANTÓW .........................................................319

Dodawanie nowych wariantów..........................................................320 Modyfikacja i usuwanie wariantów ...................................................321

PRZYPORZĄDKOWANIE ELEMENTU RMS, POZYCJI, OBMIARU LUB DZIAŁU DO DANEGO WARIANTU.............................................321 WYBÓR AKTYWNEGO WARIANTU..................................................321 WARIANTY ELEMENTÓW RMS ......................................................322

Warianty robocizny............................................................................326 WARIANTY POZYCJI .......................................................................326 WARIANTY DZIAŁÓW .....................................................................327 WARIANTY OBMIARÓW..................................................................327

16. HARMONOGRAMOWANIE I ROZLICZANIE WYKONANYCH ROBÓT.................................................................328

HARMONOGRAMOWANIE ROBÓT ...................................................328 Klucze lokalizacji...............................................................................329 Klucze wykonawcze............................................................................330 Klucze planów działów ......................................................................332

ROZLICZANIE WYKONANYCH ROBÓT ............................................332 Okresy rozliczeniowe .........................................................................333 Wprowadzanie do kosztorysu danych o wykonanych robotach ...........334 Chronologia wykonanych robót.........................................................341 Aktualizacja cen w okresach rozliczeniowych ...................................342 Obmiary równe wykonanym robotom................................................343

17. WIDOKI........................................................................................346 WIDOK KOSZTORYS ......................................................................346 WIDOK WPROWADZONE POZYCJE ..............................................347 WIDOK DZIAŁY KOSZTORYSU ......................................................348 WIDOK PRZEDMIAR ......................................................................349 WIDOK NARZUTY KOSZTORYSU ..................................................351 WIDOK PODSUMOWANIE KOSZTORYSU .......................................353

Page 11: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 11

PRZEGLĄD I EDYCJA CEN W KOSZTORYSIE ....................................354 WIDOK SKRÓCONY .........................................................................355 WIDOKI WYKONANIE ROBÓT .......................................................356

Widok Wykonane roboty ...................................................................356 Widok Rachunek ilościowy ...............................................................358 Widok Zbiorczy rachunek ilościowy .................................................359

WIDOK WARIANTY DANYCH ........................................................360 Aktywacja wariantów.........................................................................361 Oznaczenie wariantów.......................................................................361 Wyszukiwanie najlepszych wariantów ...............................................362 Lista elementów, w których został użyty dany wariant ......................363 Łączenie wariantów ...........................................................................363

18. ZESTAWIENIA ...........................................................................365 ZESTAWIENIE MATERIAŁÓW ..........................................................365

Szczegółowe zestawienie materiałów.................................................368 Materiały inwestora...........................................................................369 Zestawienie materiałów działami ......................................................369 Zestawienie materiałów w okresach rozliczeniowych........................370

ZESTAWIENIE ROBOCIZNY .............................................................371 Zestawienie robocizny działami.........................................................371 Zestawienie robocizny w okresach rozliczeniowych ..........................372

ZESTAWIENIE SPRZĘTU ..................................................................372 Zestawienie sprzętu działami .............................................................373 Zestawienie sprzętu w okresach rozliczeniowych ..............................374

TABELA ELEMENTÓW SCALONYCH................................................374 ZESTAWIENIE POZYCJI....................................................................376

Tworzenie nowego widoku dla zestawienia pozycji ...........................377 STATYSTYKA ..................................................................................378

19. KOSZTORYSOWANIE UPROSZCZONE.................................380 WSTAWIANIE NOWEJ POZYCJI UPROSZCZONEJ..............................381

Wybór pozycji z katalogów norm.......................................................381 Wybór pozycji z cennika ....................................................................383

20. WYDRUK KOSZTORYSU ........................................................385 USTAWIENIA DRUKARKI.................................................................385 PODGLĄD WYDRUKU......................................................................386 OPCJE WYDRUKU............................................................................386

Styl wydruku.......................................................................................387 Tworzenie nowego stylu.....................................................................388

ZESTAWY WYDRUKÓW...................................................................389 FORMATOWANIE TABEL .................................................................390

Ramki zewnętrzne i wewnętrzne tabeli...............................................392 Wyróżnianie wierszy ..........................................................................393

Page 12: Instrukcja Obslugi Norma Pro

12 NORMA PRO

Wyróżnianie kolumn ..........................................................................393 WYGLĄD STRONY TYTUŁOWEJ ......................................................395 NUMERACJA PARAGRAFÓW W FORMULARZU CHARAKTERYSTYKI........................................................................396 OPCJE WYDRUKU DLA STYLU NORMA...........................................396

Układ strony.......................................................................................396 Dodatkowe opcje wydruków ..............................................................405 Opcje drukowania kosztorysu ............................................................406 Opcje drukowania kosztorysu uproszczonego ...................................408 Opcje drukowania kosztorysu inwestorskiego ...................................409 Opcje drukowania kosztorysu ofertowego .........................................409 Opcje drukowania książki przedmiarów............................................410 Opcje drukowania rozliczenia wykonanych robót .............................410 Opcje drukowania harmonogramowania ..........................................411 Opcje drukowania słowników............................................................412 Opcje drukowania cenników..............................................................412 Opcje drukowania zestawienia wprowadzonych pozycji ...................413 Opcje drukowania zestawienia wprowadzonych pozycji dla kosztorysu inwestorskiego..................................................................414 Opcje drukowania zestawienia pozycji ..............................................414 Opcje drukowania zestawienia RMS .................................................415 Opcje drukowania zestawienia cen....................................................416 Opcje drukowania tabeli elementów scalonych.................................417 Opcje drukowania zestawienia wartości scalonych...........................417 Opcje drukowania statystyki ..............................................................418 Opcje drukowania podsumowania.....................................................418 Opcje drukowania zestawienia narzutów ..........................................418 Opcje drukowania zestawienia działów.............................................419

DRUKOWANIE KOSZTORYSU ..........................................................419 WYBÓR DRUKOWANYCH KOSZTORYSÓW I ZESTAWIEŃ................424

21. OPERACJE NA KOSZTORYSIE.............................................428 NARZUTY NA KOSZTORYS..............................................................428 NARZUTY WSPÓLNE DZIAŁÓW .......................................................428 WSPÓŁCZYNNIKI NORM W KOSZTORYSIE......................................428 ZMIANA NORM W KOSZTORYSIE ....................................................428 PARAMETRY KOSZTORYSU.............................................................429

Parametry ekonomiczno-techniczne w kosztorysie ............................429 Zdefiniowane stałe .............................................................................429 Grupy wariantów ...............................................................................429 Okresy rozrachunkowe ......................................................................430 Klucze wykonawcze............................................................................430 Klucze lokalizacji...............................................................................430

Page 13: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 13

Plan działów ......................................................................................430 PRZELICZANIE CEN W KOSZTORYSIE .............................................430 SUMOWANIE ROBOCIZNY ...............................................................431 ZASTĘPOWANIE ROBOCIZNY..........................................................431 DOPASOWANIE KOSZTÓW ROBOCIZNY ..........................................431 UPRASZCZANIE POZYCJI.................................................................432 SPRAWDZANIE POPRAWNOŚCI KOSZTORYSU ................................432 ŁĄCZENIE KOSZTORYSÓW..............................................................433 KOSZTORYSY ZŁOŻONE..................................................................434 WSTAWIANIE KOSZTORYSU DO CENNIKA OBIEKTÓW ...................435 REJESTRACJA ZMIAN W KOSZTORYSIE...........................................438

Akceptacja lub odrzucenie wszystkich zmian.....................................440 Akceptacja lub odrzucenie wybranych zmian ....................................440

PORÓWNYWANIE KOSZTORYSÓW I TWORZENIE KOSZTORYSU RÓŻNICOWEGO................................................................................442 PRACA Z KILKOMA KOSZTORYSAMI ..............................................445 PRACA Z JEDNYM KOSZTORYSEM W WIELU OKNACH....................447 EKSPORT KOSZTORYSU LUB WIDOKU KOSZTORYSU .....................448

Eksport w formacie tekstowym...........................................................448 Eksport do programu Planista i Get Manager ..................................451 Eksport do programu fakturującego Fortuna....................................451 Eksport do programów Obmiar, Odbiór, Ocena, Wykonawca ..........451 Eksport w formacie ATH....................................................................451 Zapis kosztorysu w formacie XML.....................................................451

IMPORT Z PROGRAMU ZUZIA, LEONARDO, WINBUD 3.2, SEKO, RODOS, PENTA, FORTE...................................................................452 WYMIANA DANYCH MIĘDZY PROGRAMAMI NORMA PRO I STRIX ..452

22. WYGLĄD EKRANU...................................................................453 PARAMETRY KOLUMN ....................................................................453 KOLORY EKRANU ...........................................................................454 NARZĘDZIA.....................................................................................455

23. SPIS PRZYCISKÓW ..................................................................459 24. KLAWISZE SKRÓTÓW............................................................467 25. SKOROWIDZ ..............................................................................470

Page 14: Instrukcja Obslugi Norma Pro

14 NORMA PRO

WSTĘP Cieszymy się, że zakupiliście Państwo program kosztorysowy Norma Pro. Ze względu na nowoczesność rozwiązań, wysoką funkcjonalność, łatwość obsługi i konkurencyjność cenową program Norma Pro wyróżnia się spośród innych tego typu pakietów dostępnych na polskim rynku.

Program Norma Pro jest zaawansowanym narzędziem, przeznaczonym do kosztorysowania robót budowlanych, ziemnych, instalacyjnych, dro-gowych, remontowych i innych w oparciu o katalogi KNNR, KNR, KSNR, PKZ itp., a także do sporządzania kosztorysów metodą uproszczoną w oparciu o ceny jednostkowe robót i kosztorysów inwestorskich zgodnie z aktualnie obowiązującymi rozporządzeniami. Program pozwala na sto-sowane mieszanej metody kosztorysowania, czyli na wstawianie pozycji szczegółowych i uproszczonych w jednym kosztorysie.

Norma Pro daje użytkownikowi nowe i silne narzędzie, a mianowicie możliwość kosztorysowania wariantowego. Dzięki zastosowaniu wa-riantów wykonawca może przedstawić inwestorowi wykonanie prac w różnych technologiach, przy użyciu różnych materiałów i w różnych ce-nach. Widząc, jaki wpływ na wartość robót ma przyjęcie danego rozwią-zania technologicznego, inwestor będzie miał podstawę do wyboru opcji najlepiej spełniających jego wymagania.

W Normie Pro pozycja scalona jest skalkulowana na podstawie innych pozycji w ten sposób, że jej wartość jest równa sumie wartości pozycji składowych. Na pozycję scaloną może składać się wiele pozycji szcze-gółowych, uproszczonych i innych pozycji scalonych. Stosowanie pozycji scalonych jest bardzo wygodne, gdyż pozwala na wykonanie szczegółowej kalkulacji cen jednostkowych asortymentów robót i obiektów, jednocześnie umożliwiając ukrycie tej kalkulacji na wydrukach.

Szybsze przygotowanie ofert oraz ułatwioną kontrolę nad całością inwe-stycji, wtedy gdy składa się z kilku etapów lub budów, daje zastosowanie kosztorysów złożonych (zbiorczych). Kosztorysami składowymi mogą być nie tylko kosztorysy Normy, ale również kosztorysy pochodzące z innych programów. Utworzenie kosztorysu złożonego może być również wykorzystane w przypadku pracy grupowej, czyli wtedy, gdy kilku pra-cowników wykonuje częściowe kosztorysy na swoich komputerach. Po-łączenie tych kosztorysów w jeden pozwala osobie prowadzącej inwestycję

Page 15: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 15

objąć kontrolą proces ich powstawania, śledzić zmiany w nich wpro-wadzane oraz tworzyć zestawienia dla wszystkich robót.

Bardzo przydatnym mechanizmem, szczególnie dla inspektorów nadzoru, jest rejestracja zmian w kosztorysie. Dzięki niemu wiadomo jak były wprowadzane zmiany i korekty, co było usuwane, co dodawane, a co mo-dyfikowane. Po wykonaniu wydruku na drukarce kolorowej zmiany są widoczne w kolorach tak, jak przy „ręcznym” kreśleniu kosztorysu. Do-konane zmiany użytkownik może przyjąć, odrzucić w całości lub wybrać, które zaakceptować, a które wycofać.

Na podstawie dwóch porównywanych kosztorysów użytkownik może utworzyć trzeci kosztorys – kosztorys różnicowy – zawierający elementy wspólne obu kosztorysów oraz wszystkie odpowiednio oznaczone różnice istniejące między nimi. W kosztorysie różnicowym widać, jakie dane zo-stały usunięte, zmodyfikowane lub dodane w kosztorysie porównywanym względem kosztorysu głównego. Kosztorys różnicowy może być podstawą nowego kosztorysu, w którym jedne zmiany zostaną przyjęte, a inne odrzucone.

Katalogi norm pokazane są teraz w postaci drzewa, po którym łatwo się poruszać i na którym łatwo wykonywać kopiowanie, przenoszenie i edycję danych. Użytkownik może również tworzyć nowe, własne katalogi jak i modyfikować w istniejących opisy, jednostki miar, normy oraz dodawać i usuwać nakłady. Do katalogów własnych można wstawiać pozycje szczegółowe, scalone i obiekty. W oknie katalogów są również wyświe-tlane cenniki robót scalonych i obiektów. Dzięki temu do kosztorysu można szybko wstawiać niektóre pozycje bezpośrednio z cenników – za-równo własnych, jak i importowanych – bez pośrednictwa katalogów norm.

Ceny wstawianych pozycji i nakładów pobierane są automatycznie z podłączonych cenników; możliwe jest jednoczesne korzystanie z wielu cenników cen jednostkowych i cen elementów RMS. Program współpra-cuje zarówno z cennikami czynników produkcji i cen jednostkowych robót wczytanych z dyskietek Sekocenbudu, Orgbud-Serwisu, Bistypu, MSWiA, jak również z cennikami asortymentów robót, cennikami obiektów oraz własnymi bazami cenowymi, tworzonymi przez użytkownika. Ceny pozycji lub elementów RMS mogą zostać wprowadzone w różnych walutach, a następnie na podstawie tabeli kursów przeliczone na walutę kosztorysu..

Norma Pro jest ściśle zintegrowana z internetową bazą cen Intercenbud (www.intercenbud.com.pl). Dane pobrane z bazy można dołączyć do

Page 16: Instrukcja Obslugi Norma Pro

16 NORMA PRO

kosztorysu w postaci zwykłego cennika lub cennika na bieżąco aktuali-zowanego poprzez Internet. W razie potrzeby program wysyła do bazy zapytanie ze sformułowanymi przez użytkownika kryteriami szukania i po znalezieniu właściwych elementów – wyświetla ich listę. Materiały można wyszukiwać między innymi według nazwy, indeksu, dostawcy czy województwa. Dzięki bezpośredniemu dostępowi do bazy Intercenbud użytkownik ma do dyspozycji informację o aktualnych cenach ponad 70.000 towarów (stan na grudzień 2002), obejmującą terytorium całej Polski. Jeśli użytkownik nie ma połączenia z Internetem, możliwe jest wykorzystanie danych z bazy Intercenbud wydawanej kwartalnie na CD.

W programie wprowadzono możliwość rozliczania pracy rusztowań i kompletów deskowań oraz kosztów transportu materiałów i sprzętu. Do-zwolone jest także rozliczanie pozycji w innych pozycjach.

Koszty zakupu i transportu materiałów i sprzętu mogą być wliczane do ceny jednostkowej materiału lub ceny maszynogodziny, jak również wstawiane tradycyjnie, jako narzuty lub pozycje.

Kosztorys może zostać podzielony na działy i poddziały do 10 poziomów zagłębienia. W każdym dziale i poddziale, jak również w całym kosztory-sie, można zadeklarować dowolną liczbę parametrów ekonomiczno-tech-nicznych.

W programie Norma Pro można definiować i modyfikować narzuty na po-szczególne pozycje, grupy materiałów i sprzętu, indywidualnie na działy i poddziały, narzuty wspólne na wszystkie działy jak i narzuty na cały kosztorys.

Szczególną zaletą programu jest elastyczny sposób definiowania obmia-rów, do których można wstawiać stałe, komentarze, wyrażenia matema-tyczne, funkcje, wzory oraz deklarować sumy częściowe i obliczenia po-mocnicze. Jeśli użytkownik współpracuje z programami CAD-owskimi, np. ArCon czy AllPlan, Norma Pro udostępnia moduł importu obmiarów z plików przez nie utworzonych; z programu Rysunek oraz innych pro-gramów może importować obmiary komunikując się poprzez pliki tek-stowe. W kosztorysie można umieszczać obiekty graficzne ilustrujące kosztorys, dział lub pozycję. Mogą to być szkice, projekty, plany, rysunki czy zeskanowane zdjęcia gotowych obiektów. Można je wstawiać jako pliki zewnętrzne lub jako obiekty wbudowane w kosztorys, przy czym do-stępne są mechanizmy pozwalające je skalować do wymaganych roz-

Page 17: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 17

miarów. Możliwe jest też wstawienie dowolnego innego obiektu, jeśli na komputerze został zainstalowany program do jego edycji lub przeglądania.

Norma Pro daje użytkownikowi możliwość wprowadzenia kluczy wyko-nawczych, kluczy lokalizacji, kluczy planów działów oraz okresów rozli-czeniowych, które mogą zostać wykorzystane do rozliczenia wykonanych robót lub przesłane do programów do harmonogramowania, takich jak Microsoft Project, Project+, Planista czy Power Project. W trybie rozli-czania robót można aktualizować ceny, planować i rozliczać roboty oraz oglądać chronologię ich wykonania. Ilość lub wartość wykonanych robót można określać indywidualnie dla każdej pozycji lub, wykorzystując me-chanizm częściowego wykonania robót, ustawić je automatycznie dla wielu pozycji, działów lub nawet dla całego kosztorysu.

Ponieważ Polska niedługo zostanie przyjęta do Unii Europejskiej, po-wstanie potrzeba tworzenia kosztorysów zgodnych z normami obowią-zującymi w krajach członkowskich. Wychodząc naprzeciw tym potrzebom Norma Pro już teraz oferuje możliwość kosztorysowania na podstawie stosowanych w Niemczech katalogów DBD-Bauteile i STLB-Bau oraz cennika DBD-Baupreise. Po wykupieniu licencji z firmy DBD i za-instalowaniu katalogów i cennika w Normie Pro pojawią się ikony, umożliwiające wstawianie pozycji oraz pozwalające edytować ich dane.

Program Norma Pro pozwala otworzyć jednocześnie wiele różnych koszto-rysów, między którymi można przenosić informacje. Możliwe jest również otwarcie jednego kosztorysu w różnych widokach. Kopiowanie i przenoszenie działów, pozycji, elementów RMS i wierszy obmiarów można przeprowadzić wywołując polecenia menu lub korzystając z metody przeciągnij-i-upuść.

Program Norma Pro ma możliwość wczytywania kosztorysów utworzo-nych w poprzednich wersjach Normy oraz programach Strix, Zuzia, Koma, Winbud, Leonardo i Skobud, Seko, Forte, Rodos, a poprzez format ATH – z programów Penta i Edbud.

Możliwy jest także eksport kosztorysu w formacie tekstowym, rozumianym przez aplikacje Microsoft Office oraz w formatach czytelnych dla programów Zuzia, Planista i Get Manager. Dane z kosztorysu mogą rów-nież zostać przesłane poprzez uniwersalny format ATH do programu Obmiar (służącego do wprowadzania obmiarów na placu budowy przy pomocy komputera typu palmtop), Odbiór (służącego do sporządzania protokołów odbioru i rozliczania wykonanych prac) oraz programu faktu-

Page 18: Instrukcja Obslugi Norma Pro

18 NORMA PRO

rującego Fortuna, programu Ocena, służącego do graficznej prezentacji danych kosztorysu i programu Wykonawca, ułatwiającego nadzór i kon-trolę realizacji inwestycji.

Norma Pro współpracuje z systemem zarządzania firmą Capital , umożliwiając wycenę tworzonych kosztorysów w oparciu o kartotekę to-warów lub magazyny tego systemu.

Powszechnie przyjętym i coraz częściej stosowanym standardem prze-chowywania, publikowania i wymiany elektronicznych dokumentów jest format XML, wspierany przez dużych producentów oprogramowania, ta-kich jak Microsoft, IBM, Oracle, SUN, Software AG czy SAP. Możliwość zapisania kosztorysu w tym formacie – co oferuje Norma Pro – pozwala nie tylko na prezentację danych w innych programach, np. Excelu, Wordzie czy Internet Explorerze, ale na integrację procesu kosztorysowania z dużymi systemami zarządzania firmą, opartymi na przykład na systemach baz danych MS SQL, Oracle, IBM DB2, SAP. Dzięki temu baza kosztorysów tworzonych w firmie może być przeszukiwana według róż-nych kryteriów, np. według wartości robót lub też można dla niej wykonać różnego typu zestawienia, np. zestawienia wartości materiałów, kon-frontując w ten sposób dane księgowe z kosztorysowymi.

Do programu Norma Pro zostało dołączone nowe zestawienie – zestawienie pozycji, w którym dostępne jest ich porządkowanie według różnych sposobów w całym kosztorysie lub w działach. Możliwie jest sortowanie pozycji według wartości, kosztów materiałów, robocizny i sprzętu, kosztów montażu sprzętu, wartości obmiarów, wariantów, rusztowań, kluczy wykonawczych, cen, podstaw, opisów i znaczników pozycji. Przeglądanie kosztorysu w takich zestawieniach pozwala na sprawdzenie, czy na przy-kład nie są powielane pewne pozycje czy zawyżane obmiary. Jest to szczególnie przydatne narzędzie dla tych, którzy weryfikują kosztorysy czy inspektorów nadzoru czuwających nad całością inwestycji. Jeśli inwestycja składa się z wielu etapów opisanych różnymi kosztorysami, to utworzenie kosztorysu zbiorczego, a następnie wyświetlenie go w takim zestawieniu pozwala ‘wyłapać’ wszystkie występujące nieprawidłowości.

Norma Pro oferuje różne inne użyteczne funkcje, takie jak przedstawienie kosztorysu w postaci drzewa działów i pozycji, szerokie wykorzystanie mechanizmu przeciągnij-i-upuść, literowo-cyfrowe automatyczne i ręczne numerowanie działów i pozycji, definiowanie różnych stawek robocizny dla kosztorysu i działów, ochronę kosztorysu hasłem przed zmianami cen, nakładów, obmiarów i robót, mechanizmy wyszukiwania cen we wszyst-

Page 19: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 19

kich bazach cenowych i cennikach oraz drukowanie formularza kalkulacji zawierającego informację, na jakiej podstawie były prowadzone obliczenia i jak zostały ustawione opcje kosztorysu.

Wraz z programem użytkownik otrzymuje ponad 270 katalogów KNR, KNNR, PKZ, KNP, katalogi z serii AT, AL, i inne z opisami, kartotekę RMS obejmującą kilkanaście tysięcy elementów oraz oficjalne cenniki ministerialne do sporządzania kosztorysów inwestorskich na roboty pod-legające zamówieniom publicznym.

Opisując działanie Normy Pro przyjęliśmy założenie, że użytkownicy znają podstawowe pojęcia systemu WINDOWS i potrafią wykonywać czynności typowe dla okienek takie jak: korzystanie z menu i przycisków, zazna-czanie opcji, wybieranie z listy, zamykanie okien, wprowadzanie do pól tekstów i wartości numerycznych, stosowanie techniki przeciągnij-i-upuść (ang. drag&drop).

ATHENASOFT Sp. z .o.o 03-197 Warszawa, ul. Leszczynowa 7 Tel. +48 22 614 34 22, 601 613-717, fax +48 22 614 34 69 e-mail: [email protected] http://www.athenasoft.com.pl baza cen INTERCENBUD: http://www.intercenbud.com.pl

Page 20: Instrukcja Obslugi Norma Pro

20 NORMA PRO

1. POJĘCIA PODSTAWOWE Poniżej opisane są podstawowe pojęcia używane w instrukcji.

• Baza, baza danych – to zbiór powiązanych ze sobą informacji zapisany w pliku (lub plikach) na dysku komputera. Bazy danych w Normie Pro są typu MsAccess i mają rozszerzenie .mdb.

• Baza kartotek – baza danych zawierająca: kartotekę elementów RMS, kartotekę jednostek miar, kartotekę dostawców oraz tablicę przeliczni-ków jednostek miar. Plik zawierający tę bazę, to Kartoteki.mdb.

• Baza cenowa – to zbiór danych zawierający różnego typu cenniki oraz wydawnictwa i katalogi związane z cennikami cen jednostkowych robót i obiektów. Każda baza jest charakteryzowana przez: identyfikator, nazwę pliku, w którym się znajduje oraz ścieżkę dostępu do tego pliku. Norma może korzystać z baz cenowych umieszczonych na różnych dyskach komputera, serwerze oraz innych komputerach w sieci, jeśli ich dyski zostały udostępnione innym użytkownikom. Wraz z Normą Pro dostarczana jest jedna baza cenowa o identyfikatorze BAZACEN i nazwie pliku BazaCen.mdb, zwierająca cennik RMS i cennik robót.

• Baza baz cenowych (lub spis baz cenowych) – to baza zawierająca listę baz cenowych wraz z ich identyfikatorami, nazwami plików i ścieżkami dostępu do nich (czyli miejscem ich przechowywania). Baza ta ma nazwę ListaBaz.mdb.

• Cennik RMS, cennik elementów RMS – to cennik materiałów, sprzętu i robocizny.

• Cennikiem pozycji – ogólnie i skrótowo nazywany cennik: cen jednostkowych robót (np. Zerwanie posadzek z tworzyw sztucz-nych, Owinięcie izolacji rurociągów - welonem z włókna szklanego, Jednospadowe konstrukcje daszków stalowych, itd.)

cen asortymentów robót (np. Posadzki z deszczułek dębowych, Tynki zwykłe kat. III wykonywane ręcznie na sufitach, Montaż przewodu odgromowego poziomego, itd.).

cen elementów i stanów obiektów (np.: Fundamenty, Okładziny i oblicowania, Stan surowy, Stan wykończeniowy zewnętrzny, itd.).

Page 21: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 21

cen obiektów (np. Dom jednorodzinny wolno stojący bez podpiwni-czenia energooszczędny z pustaków trocinobetonowych, budynek mieszkalno-usługowy wielorodzinny, itd.)

• Kartoteka – to zwyczajowa nazwa pomocniczych zbiorów danych przedstawionych w formie listy. W Normie Pro znajdują się:

Kartoteka dostawców, zawierająca listę dostawców wraz z ich pod-stawowymi danymi,

Kartoteka RMS, zawierająca listę elementów RMS, wraz z ich ko-dami ETO, nazwami i jednostkami miar.

Kartoteka jednostek miar, zawierająca listę jednostek miar wraz z ich kodami i nazwami.

Tablica przeliczników jednostek miar, zawierającą współczynniki przeliczania jednych jednostek na inne.

• Warianty – to alternatywne nakłady czy obmiary mogące występować w pozycji oraz całe pozycje lub działy. Warianty łączone są w grupy wariantów. Na przykład dla pozycji o podstawie KNR 2-02 0104-01 istnieje grupa ‘cegła’, w której znajdują się dwa warianty: ‘cegła bu-dowalna pełna’ i ‘cegła dziurawka pojedyncza’.

lokalna grupa wariantów jest zdefiniowana i obowiązuje tylko dla danej pozycji.

Globalna grupa wariantów jest zdefiniowana dla całego kosztorysu.

• Pozycja szczegółowa, to pozycja z rozbiciem na poszczególne nakłady RMS, dla których określone są normy i ceny.

• Pozycja uproszczona, to pozycja zawierająca tylko opis robót, obmiar i cenę jdnostkową.

• Pozycja scalona, to pozycja składająca się z kilku podpozycji, inaczej nazywanych pozycjami składowymi. Cechą pozycji scalonej jest to, że jej wartość wyliczana jest z wartości podpozycji. Podpozycjami mogą być pozycje szczegółowe, uproszczone i inne pozycje scalone. Pozycją scaloną jest także obiekt (np. budynek mieszkalno - usługowy) skła-dający się z innych obiektów lub pozycji.

Page 22: Instrukcja Obslugi Norma Pro

22 NORMA PRO

• Kosztorys różnicowy, to kosztorys utworzony z dwóch porównywanych kosztorysów, w którym uwzględnione są różnice występujące między nimi.

• Drzewo kosztorysu, to przedstawiona w formie drzewa struktura koszto-rysu. Główną gałęzią (czy inaczej korzeniem drzewa) jest kosztorys. Jeśli kosztorys zawiera działy, jego gałęziami są działy, a gałęziami następnego poziomu – poddziały bądź pozycje

• Kosztorys złożony – inaczej kosztorys zbiorczy, składa się z innych kosztorysów, które nazywane są kosztorysami składowymi.

• Obiektem nazywany jest cały kosztorys lub jego dział zapisany jako kosztorys. Obiektem jest również obiekt budowlany, na przykład ‘Dom jednorodzinny wolno stojący’, który można wstawić jako pozycję do cennika. Obiekt może składać się z innych obiektów lub pozycji.

Page 23: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 23

2. INSTALACJA I URUCHOMIENIE PROGRAMU NORMA PRO

Instalacja programu Norma Pro Aby zainstalować program Norma Pro, należy:

♦ Uruchomić system WINDOWS 98/Me/XP/NT 4.0/2000.

♦ Do napędu CD-ROM włożyć płytkę z programem instalacyjnym.

♦ Po automatycznym uruchomieniu się instalatora postępować zgodnie z instrukcjami pojawiającymi się na ekranie.

W przypadku gdyby program instalacyjny nie został automatycznie uru-chomiony, należy wybrać polecenie Uruchom… z menu Start i w okienku, które się ukaże, w pole Otwórz wpisać np. D:\Start.exe, gdzie D: oznacza napęd CD, a następnie kliknąć na przycisku OK (lub wykorzystać przycisk Przeglądaj…).

Po wykonaniu powyższych czynności zostanie uruchomiony program, który poprowadzi nas przez proces instalacji.

Użytkownicy poprzednich wersji programu Norma powinni je zachować i zainstalować Normę Pro w innym katalogu (ponieważ bazy cenowe i katalogi w Normie Pro mają inną strukturę).

Klucz zabezpieczający Każdy program komputerowy wymaga wielu godzin pracy i wysiłku ze-społu ludzi o wysokich kwalifikacjach, którzy muszą być dobrze wynagra-dzani. Program, tak jak książka, obraz czy utwór muzyczny podlega ochronie i nie może być nielegalnie kopiowany. Niestety, powszechnym zjawiskiem jest nie tylko nie licencjonowane używanie oprogramowania, lecz nawet sprzedaż innym użytkownikom kopii tego oprogramowania.

Trzeba sobie szczerze powiedzieć: Używanie nielegalnych kopii progra-mów komputerowych, zwłaszcza do celów zarobkowych, jest zwykłą KRADZIEŻĄ.

Dlatego producenci starają się zabezpieczyć swoje produkty przed użyt-kowaniem ich przez osoby nieupoważnione. Autorzy programu Norma Pro

Page 24: Instrukcja Obslugi Norma Pro

24 NORMA PRO

wybrali zabezpieczenie sprzętowe, tzw. „klucz hardware'owy”. Jest to niewielkie urządzenie elektroniczne, które należy podczas pracy z progra-mem instalować w porcie równoległym (między drukarką a komputerem). Klucz przez nas stosowany jest całkowicie „przezroczysty”, nie powoduje zakłóceń w pracy drukarki i dlatego może być dołączony do portu na stałe.

Brak klucza (lub jego nieprawidłowe podłączenie) program sygnalizuje odmową pracy i komunikatem z prośbą o poprawienie podłączenia.

Jeżeli są Państwo legalnymi użytkownikami programu i klucz jest podłą-czony do komputera, a pomimo to pojawia się taki komunikat, to prosimy o jak najszybszy kontakt z producentem lub lokalnym dystrybutorem pro-gramu.

Uruchomienie programu W systemie WINDOWS program uruchamiamy z menu Start kolejno wybierając polecenia Programy | Athenasoft | Norma Pro lub, jeśli skrót do niego zostanie umieszczony na Pulpicie, dwukrotnie klikając na ikonie skrótu. Możliwe jest też automatyczne uruchomienie programu, gdy dwukrotnie klikniemy na nazwie kosztorysu w oknie Mój komputer lub Expoloratora Windows.

Page 25: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 25

3. EKRAN GŁÓWNY I OPCJE PROGRAMU Po uruchomieniu programu Norma Pro na monitorze pojawi się okno ekranu głównego (rys. 1) nie zawierające żadnego kosztorysu, z podstawo-wym menu i paskiem narzędzi. Po wczytaniu istniejącego lub po otwarciu nowego kosztorysu zarówno menu jak i pasek narzędzi będą bardziej rozbudowane i zostaną opisane w następnych rozdziałach.

Rys. 1. Ekran główny Normy Pro, gdy jeszcze nie otworzyliśmy kosztorysu.

Menu Na menu programu Norma Pro składa się:

♦ Menu Plik, przy pomocy którego możemy utworzyć nowy kosztorys, otworzyć i edytować już istniejący kosztorys, obejrzeć i zmodyfikować ustawienia wydruków, wybrać do edycji jeden z ostatnio otwieranych kosztorysów oraz zakończyć pracę programu.

♦ Menu Bazy cenowe, przy pomocy którego można utworzyć nową bazę cenową, dodać, usunąć i zmodyfikować bazę cenową, dodać, usunąć i zmienić dane cenników oraz obejrzeć ich zawartość, obejrzeć i edyto-wać dane wydawnictw i katalogów, importować lub skopiować bazę cenową, skopiować lub przenieść cenniki z bazy do bazy, utworzyć nowy cennik, obejrzeć i ewentualnie zmienić zawartość wybranego cennika, zaimportować z pliku lub z Internetu cennik, dopisać do wy-branego cennika elementy z kartoteki RMS, skopiować cennik do in-

Page 26: Instrukcja Obslugi Norma Pro

26 NORMA PRO

nego cennika, wyszukać w bazach lub cennikach element RM, pozycję lub obiekt, naprawić bazy oraz utworzyć archiwum.

♦ Menu Kartoteki, przy pomocy którego możemy obejrzeć i edytować li-stę jednostek miar, wyświetlić i edytować kartotekę RMS, wyświetlić i edytować kartotekę dostawców oraz zaktualizować kartotekę RMS na podstawie wybranego cennika, katalogów norm lub kosztorysu.

♦ Menu Opcje, przy pomocy którego możemy ustawić opcje programu, zdefiniować opcje wydruków oraz określić obecność dodatkowych na-rzędzi w programie.

♦ Menu Narzędzia, z którego możemy uruchomić wcześniej zdefinio-wane narzędzia (na przykład Kalkulator i Notatnik systemu WIN-DOWS).

♦ Menu Okno, w którym możemy przywołać na ekran lub z niego usunąć pasek narzędzi i pasek komunikatów (stanu).

♦ Menu Pomoc, które umożliwia wykorzystanie pomocy zainstalowanej w programie Norma Pro.

Pasek narzędzi Pasek narzędzi zawiera serię przycisków, z których tylko cztery są dostępne:

♦ Przycisk Nowy kosztorys, będący odpowiednikiem polecenia Nowy z menu Plik.

♦ Przycisk Otwórz kosztorys, będący odpowiednikiem polecenia Otwórz… z menu Plik.

♦ Przycisk Katalogi norm, pozwalający na obejrzenie katalogów norm i cenników pozycji.

♦ Przycisk Pomoc, będący odpowiednikiem polecenia O progra-mie… z menu Pomoc.

Pozostałe przyciski staną się dostępne, jeśli otworzymy jakikolwiek kosztorys.

Page 27: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 27

Opcje programu Przed rozpoczęciem pracy z programem powinniśmy ustawić jego parame-try, które będą obowiązywały wszystkie kosztorysy. W tym celu z menu Opcje wybieramy polecenie Programu… Na ekranie pojawi się okno, w którym zobaczymy sześć kart: ‘Ogólne’, ‘Ścieżki programu’, ‘Szukanie cen’, ‘Kursy walut’, ‘Szukanie cen’, ’Podstawowe jednostki miar’ oraz ‘Konfiguracja baz’. Jeśli korzystamy z katalogów Dynamische BauDaten, dostępna jest karta ‘Katalogi DBD’.

Ustawienia ogólne Ustawienia ogólne, takie jak separatory, sposób tworzenia kopii awaryj-nych, miejsce przechowywania danych, wartość robocizny określamy na karcie ‘Ogólne’ (rys. 2).

Rys. 2. Karta parametrów ogólnych programu.

♦ W polu Separator dziesiętny: wybieramy znak oddzielający część dzie-siętną liczby od jej części całkowitej. Może to być kropka lub przecinek.

♦ W polu Separator tysięcy wybieramy znak oddzielający tysiące. W du-żej liczbie tysiące mogą nie być oddzielane, i wtedy zaznaczamy opcję brak (np. 13456234,00), mogą być oddzielone spacją, gdy zaznaczymy opcję odstęp (np. 13 456 234,00) lub też mogą być oddzielone kropką, gdy zaznaczymy opcję kropka (np. 13.456.234,00). Oczywiście, jeśli sepa-

Page 28: Instrukcja Obslugi Norma Pro

28 NORMA PRO

ratorem dziesiętnym będzie kropka, to wykluczone jest zastosowanie jej jako separatora tysięcy.

♦ W polu Liczba wersji na dysku: określamy liczbę wersji na dysku. Jeśli liczba wersji jest równa jedności, to program przechowuje na dysku tylko ostatnią wersję kosztorysu. Jeśli liczba wersji jest np. równa 3, przechowywane są trzy ostatnie wersje. Nowa wersja tworzona jest po każdym wykonaniu polecenia zachowywania kosztorysu (polecenia Zachowaj lub Zachowaj jako…). W takim przypadku otwierając kosztorys będziemy mogli wybrać wersję, z którą chcemy pracować (patrz rozdział OTWIERANIE I ZACHOWYWANIE KOSZTO-RYSU).

♦ Jeśli program ma automatycznie otwierać ostatnio edytowany kosztorys, zaznaczamy opcję Wczytywanie ostatniego kosztorysu.

♦ Gdy zdecydujemy, że ostatnia kopia awaryjna ma być zapisywana w pliku o rozszerzeniu .BAK, zaznaczamy opcję Zachowywanie ostatniej kopii awaryjnej w pliku *.BAK.

♦ W polu Stawka robocizny: wpisujemy stawkę robocizny domyślną dla wszystkich nowych kosztorysów tworzonych w Normie Pro (zmiana stawki nie wpłynie na stawki w kosztorysach już istniejących). Stawka ta w trakcie pracy nad kosztorysem może zostać zmodyfikowana.

♦ Ci z Państwa, którzy pracują w sieci powinni zaznaczyć opcję Zacho-waj opcje lokalnie. Oznacza to, że każdy użytkownik może w inny sposób określić parametry programu i zachować je na swoim lokalnym komputerze. Jeśli opcja ta nie jest zaznaczona, parametry przechowy-wane są na serwerze i zmiana wprowadzona przez jednego użytkownika będzie widziana przez wszystkich.

♦ Wpisując ilość minut w pole Kopia awaryjna co: podajemy częstość automatycznego zapisu na dysk bieżącego stanu programu. Jeżeli w trakcie pracy nad kosztorysem „padnie” system lub program, ostatni stan można odzyskać wczytując kosztorys o nazwie padniętego koszto-rysu i rozszerzeniu .AWA.

♦ Domyślnie kopia awaryjna jest umieszczana w katalogu, w którym znaj-dował się oryginalny kosztorys. Jeśli chcemy, aby kopia awaryjna zapi-sywana była w innym katalogu, wypełniamy pole W katalogu:.

Page 29: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 29

♦ Opcja Zaokrąglanie liczb zgodnie z PN-70-N-02120 dotyczy sposobu zaokrąglania liczb, które zawierają cyfrę 5 jako pierwszą odrzuconą. Opcję tę zaznaczamy, jeśli chcemy, aby taka liczba była zaokrąglana zgodnie z następującymi zasadami:

1. Jeśli pierwsza (licząc od lewej strony) z odrzuconych cyfr jest równa 5, lecz następuje po niej co najmniej jeszcze jedna cyfra inna niż zero, ostatnią pozostawioną cyfrę powiększa się o jednostkę.

2. Jeśli pierwsza (licząc od lewej strony) z odrzuconych cyfr jest równa 5 i nie następuje po niej żadna cyfra inna niż zero, to ostatnią pozostawioną cyfrę powiększa się o jednostkę, jeśli jest to cyfra nieparzysta (zero uważa się za cyfrę parzystą). Inaczej mówiąc ostatnia pozostawiona cyfra powinna być parzysta.

Przykład: zaokrąglamy do pierwszego miejsca po przecinku

0,05 ~ 0 (zgodnie z zasadą 2)

0,0501 ~ 0, 1 (zgodnie z zasadą 1)

0,15 ~ 0,2 (zgodnie z zasadą 2)

0,25 ~ 0,2 (zgodnie z zasadą 2)

0,450 ~ 0,4 (zgodnie z zasadą 2)

Jeśli opcja Zaokrąglanie liczb zgodnie z PN-70-N-02120 zostanie wyczyszczona, to gdy pierwsza (licząc od lewej strony) z odrzuconych cyfr jest równa 5, ostatnia pozostawiona cyfra jest zawsze zwiększana o 1. Ten sposób zaokrąglania jest przyjęty jako domyślny.

0,05 ~ 0,1

0,0501 ~ 0,1

0,15 ~ 0,2

0,25 ~ 0,3

0,450 ~ 0,5

Ścieżki programu Ścieżki dostępu do katalogów norm, kosztorysów i obiektów ustawiamy na karcie ‘Ścieżki programu’ (rys. 3):

Page 30: Instrukcja Obslugi Norma Pro

30 NORMA PRO

Rys. 3. Karta, na której wprowadzamy ścieżki dostępu do danych.

♦ W polu Ścieżka do katalogów norm: wpisujemy ścieżkę dostępu do fol-deru, w którym znajdują się normy. Standardowo katalogi norm znajdują się w podfolderze KAT folderu, w którym zainstalowany został program Norma Pro.

Jeśli używamy jednocześnie katalogów norm zapisanych na płycie CD na dysku twardym, to w polu tym należy umieścić obie ścieżki oddzie-lone średnikiem. Podczas wstawiania pozycji kosztorysu pokazywane są wszystkie normy znajdujące się na pierwszej w kolejności ścieżce uzu-pełnione o normy znajdujące się na drugiej ścieżce. Dlatego też ścieżka do najświeższych danych powinna zostać umieszczona jako pierwsza. Na rys. 4 w ścieżce do katalogów norm wpisano CD-ROM (dysk D:\, folder KATALOGI) oraz dysk twardy (C:\, folder Norma PRO\KAT). Przycisk Szukaj katalogów służy do wywołania okna drzewa katalogów w poszukiwaniu lokalizacji plików katalogów.

Rys. 4. Ścieżki dostępu do katalogów norm.

Jeśli katalogi norm znajdują się w różnych miejscach naszego kompu-tera lub na różnych nośnikach, należy wpisać wszystkie ścieżki dostępu oddzielone średnikami.

Page 31: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 31

♦ W pole Ścieżka kosztorysów: wpisujemy ścieżkę dostępu do folderu, w którym mają znaleźć się nasze nowo tworzone kosztorysy. Domyślnie jest to podfolder KOSZTORYSY folderu, w którym zainstalowany zo-stał program Norma Pro. Ponieważ jednak kosztorysy mogą być porozrzucane po różnych dyskach i folderach, w polu tym dopuszczalne jest wpisanie kilku ścieżek dostępu oddzielonych średnikami (rys. 5). Jeśli nie znamy dokładnych ścieżek dostępu do kosztorysów, przeszukujemy dyski i foldery po kliknięciu na przycisku Szukaj kosz-torysów.

Rys. 5. Kosztorysy znajdują się w dwóch różnych miejscach.

♦ W pole Ścieżka obiektów: wpisujemy ścieżkę dostępu do folderu, w którym znajdują się obiekty. Domyślnie jest to podfolder KOSZTO-RYSY folderu, w którym zainstalowany został program Norma Pro. Obiekty, to nic innego jak kosztorysy lub ich części, które można wstawiać do kosztorysów. Jeśli nie znamy dokładnych ścieżek dostępu do obiektów, przeszukujemy dyski i foldery po kliknięciu na przycisku Szukaj obiektów.

♦ W pole Ścieżka do programu Capital: wpisujemy ścieżkę dostępu do folderu, w którym znajduje się plik konfiguracyjny programu do zarządzania firmą – Capital (Capital.ini). Jeśli nie znamy tej ście-żki, przeszukujemy dyski i foldery po kliknięciu na przycisku Szukaj Capital

UWAGA! Jeśli ścieżki są podane błędnie, praca z programem nie bę-dzie możliwa.

Waluty kosztorysów Na karcie ‘Kursy walut’ (rys. 6) definiujemy używane waluty, jeśli ceny elementów RMS lub pozycji uproszczonych mogą być podawane w róż-nych walutach, jak również wtedy, gdy kosztorys przedstawiamy w walucie innej niż PLN.

Kursy walut użytych w kosztorysie będą razem z nim zapamiętane. Po zmianie kursów w tabeli pojawi się pytanie o ich zmianę w aktualnie otwartych kosztorysach.

Page 32: Instrukcja Obslugi Norma Pro

32 NORMA PRO

Rys. 6. Karta ‘Kursy walut’.

♦ W polu Ścieżka do tabeli walut: wprowadzamy ścieżkę dostępu do ta-beli walut. Ścieżka ta może zostać wpisana z klawiatury lub wprowa-dzona przy pomocy przycisku Szukaj tabel. Jeśli na naszym kompute-rze zainstalujemy programy Odbiór i Fortuna, to również one będą mogły korzystać z tej samej tabeli.

Domyślnie wprowadzona jest tylko jedna waluta – złotówki, która wi-doczna jest w polu Waluta podstawowa. W miarę potrzeby możemy dopisywać kolejne waluty, klikając na przycisku Dodaj i wypełniając pola, pojawiające się w okienku takim, jak na rys. 7.

Rys. 7. Dodawanie nowej waluty.

W polu Waluta: wpisujemy bankową nazwę waluty, w polu Kurs: – kurs waluty w stosunku do waluty podstawowej, zaś w polu Tekst opisu: – symbol waluty, który pojawiać się będzie w widokach i na wydrukach, np. "zł", “$”, “€” itp. (aby uzyskać symbol ”€”, należy na-

Page 33: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 33

cisnąć kombinację klawiszy <Alt Gr>+<U> lub włączyć klawiaturę numeryczną i nacisnąć <Alt>+<0128>).

Aby zmienić dane waluty, a w szczególności jej kurs, powinniśmy podświetlić ją na karcie ‘Kursy walut’ (rys. 6), kliknąć na przycisku Zmień i wprowadzić właściwe dane w odpowiednie pola (rys. 7). Przy pomocy przycisku Usuń usuwamy z listy podświetloną walutę.

Szukanie cen Sposób szukania cen w cennikach jest istotny z punktu widzenia wstawia-nej pozycji, gdyż w przypadku niewłaściwego wyboru ceny mogą nie zo-stać znalezione,

Na karcie ‘Szukanie cen’ (rys. 8), zaznaczając odpowiednie opcje, wybie-ramy sposób wyszukiwania cen materiałów, sprzętu i robocizny.

Rys. 8. Karta ’Szukanie cen’.

♦ Opcja Szybkie (zgodność indeksu ETO) oznacza skrócony sposób wy-szukiwania – szukana jest cena elementu, którego indeks w cenniku jest całkowicie zgodny z podanym indeksem (numerem katalogowym). Jeśli do kosztorysu podłączono kilka cenników, przeszukiwane są wszystkie.

♦ Opcja Rozszerzone (szukaj anonimy) oznacza przeszukanie wszystkich cenników podłączonych do kosztorysu i znalezienie dla danego ele-mentu RMS wszystkich elementów podobnych.

Page 34: Instrukcja Obslugi Norma Pro

34 NORMA PRO

♦ Opcja Wyłączone (baza cen odłączona) oznacza, że cenniki w ogóle nie będą przeszukiwane.

♦ Zaznaczenie opcji Szukaj we wszystkich typach indeksów ETO umoż-liwia programowi znalezienie cen materiałów o indeksach ETO, w przypadku gdy do kosztorysu podłączona jest baza np. z indeksami KMB. Opcja ta powinna być włączona, gdy kosztorys korzysta z cen-ników wygenerowanych z internetowej bazy Intercenbud.

♦ W grupie ‘Uszczegóławianie RMS’ określamy sposób, w jaki mają być dobierane RMS-y i ich ceny w przypadku, gdy w cenniku nie zostanie znaleziony odpowiedni element. Jeśli zaznaczymy opcję automatycznie, to przy wstawianiu nowego elementu oraz uaktualnianiu kosztorysu ceny tych elementów, dla których zostały wcześniej dobierane, zostaną pobrane automatycznie, bez pytania użytkownika. Jeśli zaznaczymy opcję wg kartoteki RMS, podczas wstawiania nowej pozycji, w której występują indeksy o końcówce ‘99’, proponowane RMS-y będą pobierane z kartoteki RMS.

♦ W grupie ‘Szukanie cen jednostkowych pozycji i obiektów’ zaznaczamy opcję Ignorowanie wydawnictwa (szukanie rozszezrzone), gdy podczas szukania cen ma nie być uwzględniane wydawnictwo.

Konfigurowanie baz Normy Pro Informacje o ścieżkach dostępu do kartotek, listy baz cenowych założonych w systemie oraz sposobu korzystania z Intercenbudu znajdują się na karcie ‘Konfiguracja baz’ (rys. 9). Domyślnie bazy danych Normy Pro umieszczane są w podfolderze BazyCen folderu, w którym zainstalowana jest Norma Pro. Wszystkie zapisane są w formacie MsAccess, w plikach o rozszerzeniu .mdb.

Do podstawowych baz Normy Pro należą:

♦ Baza „Kartoteki.mdb”, zawierająca kartotekę RMS, kartotekę jednostek miar oraz kartotekę dostawców. Baza kartotek jest wspólna dla wszyst-kich baz cenowych znajdujących się na liście baz.

♦ Baza „ListaBaz.mdb”, zawierająca informację o ilości i lokalizacji baz cenowych założonych w systemie. Zaraz po zainstalowaniu baza ta za-wiera informacje o tylko jednej bazie cen, w której znajdują się pod-stawowe cenniki RMS i pozycji dostarczane wraz z Normą Pro. Użyt-kownik może sam tworzyć nowe bazy cenowe, a w nich zakładać nowe

Page 35: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 35

cenniki. Każda nowoutworzona baza cenowa zostaje wpisana na listę baz znajdującą się w bazie „ListaBaz.mdb”.

W przypadku gdy bazy zostaną przeniesione czy założone w innym miej-scu lub chcemy korzystać z baz znajdujących się na serwerze, trzeba Normie Pro podać ich położenie.

Rys. 9. Konfigurowanie baz danych NormyPro.

♦ W polu Ścieżka do bazy kartoteki RMS, j.m., dostawców: znajduje się ścieżka dostępu do kartoteki RMS, jednostek miar i dostawców, czyli do pliku Kartoteki.mdb. Jeśli chcemy skorzystać z innych karto-tek, klikamy na przycisku Szukaj kartotek… i szukamy pliku o na-zwie „Kartoteki.mdb” (rys. 10).

Rys. 10. Wybór katalogu, w którym znajdują się podstawowe bazy.

♦ W polu Ścieżka do spisu baz cenowych: znajduje się ścieżka dostępu do listy baz cenowych, czyli pliku „ListaBaz.mdb”. Jeśli chcemy skorzy-stać z innego zestawu cenników, klikamy na przycisku Szukaj cenni-ków… i szukamy pliku „ListaBaz.mdb”.

Page 36: Instrukcja Obslugi Norma Pro

36 NORMA PRO

♦ W dolnej części okna z rys. 9 znajdują się opcje sterujące korzystaniem z Intercenbudu – internetowej bazy cen materiałów budowlanych.

• Zaznaczając opcję ‘Intercenbud’ – poprzez Internet użytkownik bę-dzie mógł korzystać z bazy na bieżąco, on line, w miarę potrzeby wysyłając zapytanie do Intercenbudu. W polu Ścieżka/adres: pojawi się adres strony dającej dostęp do bazy.

• Zaznaczając opcję ‘Intercenbud’ – lokalnie użytkownik będzie mógł korzystać z bazy off line, wysyłając zapytanie do Intercenbudu zapi-sanego w postaci pliku icb.dat dostarczanego na płycie CD. W tym wypadku w polu Ścieżka/adres: należy wpisać ścieżkę dostępu do pliku icb.dat lub wybrać ją po kliknięciu na przycisku Szukaj Inter-cenbudu… (rys. 11).

Rys. 11. Wybór lokalizacji pliku Icb.dat z danymi Intercenbudu.

Dokładne informacje o bazach Normy oraz opis korzystania z Intercenbudu znajdziecie Państwo w rozdziałach KARTOTEKI oraz CENY, BAZY CENOWE I CENNIKI.

Jednostki miary Na karcie ‘Podstawowe jednostki miar’ (rys. 12) możemy wybrać jed-nostki miar, które najczęściej występują w naszych kosztorysach. Lista tych jednostek pokazywana jest w oknie edycji danych pozycji i elementu RMS, ułatwiając nam wybór. Nową jednostkę wprowadzamy na listę po wpisaniu jej symbolu w polu i kliknięciu na przycisku Dodaj. Zaznaczoną jednostkę usuwamy kliknięciem na przycisku Usuń. Kolejność jednostek na liście regulujemy przyciskami W górę i W dół.

Page 37: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 37

Rys. 12. Karta ’Podstawowe jednostki miar’.

Opcje korzystania z katalogów Dynamische BauDaten Po zainstalowaniu katalogów i cennika Dynamische BauDaten w Normie Pro pojawią się ikony umożliwiające przeglądanie i wstawianie pobranych z nich pozycji.

Na karcie ‘Katalogi DBD’ określamy opcje korzystania z tych katalogów. Jeśli zaznaczymy opcję Włączona obsługa katalogów DBD, odpowiednie ikony staną się aktywne, w przeciwnym wypadku zostaną wyszarzone i nie będzie można z nich korzystać. W polu Waluta cen w katalogach: wybieramy walutę katalogów, których aktualnie używamy. Dla starszych katalogów jest to DEM (lub DM), dla nowszych – EURO.

Rys. 13. Opcje korzystania z katalogów Dynamische BauDaten.

Page 38: Instrukcja Obslugi Norma Pro

38 NORMA PRO

Schemat tworzenia kosztorysu 1. Otwieramy nowy kosztorys (rozdział OTWIERANIE I ZACHO-

WYWANIE KOSZTORYSU).

2. Określamy opcje kosztorysu (rozdział OPCJE KOSZTORYSU).

3. Wstawiamy pozycje kosztorysu i elementy RMS, dzielimy kosztorys na działy (rozdziały POZYCJE KOSZTORYSU, ELEMENTY RMS, DZIAŁY KOSZTORYSU, WARIANTY).

4. Określamy ceny elementów RMS lub ceny jednostkowe pozycji uprosz-czonych, godząc się na ceny proponowane przez cenniki lub wprowadzając swoje własne (rozdziały CENY, BAZY CENOWE i CENNIKI oraz WIDOKI).

5. Określamy obmiary poszczególnych pozycji (rozdział WIDOKI, Widok Przedmiar oraz rozdział EDYCJA OBMIARU).

6. Określamy narzuty na materiały, działy i cały kosztorys (rozdział NA-RZUTY).

7. Sprawdzamy poprawność kosztorysu (rozdział OPERACJE NA KOSZ-TORYSIE).

8. Przeglądamy i ewentualnie drukujemy zestawienia (rozdział ZE-STAWIENIA).

9. Zachowujemy kosztorys na dysku (rozdział OTWIERANIE I ZACHO-WYWANIE KOSZTORYSU)

10. Jeśli ta wersja kosztorysu jest ostateczna, drukujemy kosztorys (rozdział WYDRUK KOSZTORYSU); jeśli w przyszłości będą wprowadzane jakieś zmiany, zamykamy kosztorys.

Page 39: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 39

4. KATALOGI NORM I BAZY CEN JEDNOSTKOWYCH POZYCJI I OBIEKTÓW

Wszystkie zainstalowane w systemie katalogi norm oraz bazy cen jednost-

kowych pozycji i obiektów są dostępne po kliknięciu na przycisku znajdującym się na głównym pasku narzędzi.

Rys. 14. Okno katalogów norm i baz cen jednostkowych pozycji i obiektów.

Po ukazaniu się okna (rys. 14) mamy możliwość przeglądania poszczególnych poziomów katalogów dostarczanych przez różne firmy, katalogów własnych, cenników obiektów oraz cenników jednostkowych pozycji.

Okno katalogów norm pojawia się również podczas wprowadzania pozycji kosztorysu i służy do wybrania katalogu, rozdziału, tabeli i pozycji.

Okno katalogów i baz cen składa się z dwóch części. W lewej wyświetlane jest drzewo, zaś w prawej – zawartość w danym momencie podświetlonej gałęzi. Struktura drzewa jest wielopoziomowa, do 10 poziomów zagłębie-nia. Drzewo ma jeden podstawowy poziom, na którym znajdują się: „pozy-cja niekatalogowa", grupa „Katalogi norm” obejmująca katalogi norm oraz grupa „Bazy cen jednostkowych pozycji i obiektów” zawierająca cenniki obiektów i cenniki pozycji jednostkowych. Katalogi norm i cenniki trak-towane są podobnie, lecz zawierają nieco inną informację.

Page 40: Instrukcja Obslugi Norma Pro

40 NORMA PRO

Podświetlenie grupy, katalogu lub podkatalogu w drzewie powoduje wy-świetlenie w prawym oknie ich opisu lub zawartości. Na przykład dla ka-talogów pojawia się informacja o wydawnictwie i czasie wydania, a dla pozycji – jej opis, jednostka miary, i – w przypadku cenników – cena. Jeśli obok elementu znajduje się znak +, można rozwinąć gałąź drzewa. Program Norma Pro daje użytkownikowi możliwość tworzenia swoich własnych katalogów od podstaw, pozwalając na dodawanie nowych katalogów, roz-działów i pozycji oraz dodawanie do tych pozycji dowolnych nakładów.

Oznaczenie grup, katalogów i pozycji Drzewo może zawierać grupy, katalogi, podkatalogi i pozycje. Grupy oznaczone są ikoną , katalogi i podkatalogi – ikoną , zaś pozycje – ikoną . Jeśli ikona pozycji ma „nóżki” , oznacza, że jest pozycją sca-loną złożoną z kilku podpozycji lub obiektem, składającym się z obiektów podrzędnych. Do kosztorysu można wstawiać tylko pozycje oznaczone ikoną lub wyświetlone w prawej części okna.

Główny pasek narzędzi Pasek narzędzi katalogów umożliwia poruszanie się po katalogach, wy-szukiwanie potrzebnych pozycji oraz zapamiętywanie położenia najczęściej używanego katalogu.

• Przycisk Pokaż/Ukryj drzewo katalogów pozwala włączyć bądź wyłączyć okno pokazywania drzewa katalogów

• Przycisk Wyświetlaj/Schowaj opis pozycji umożliwia wyświetlenie opisu podświetlonego katalogu czy pozycji.

• Przycisk Pokaż nakłady RMS jest aktywny tylko wtedy, gdy wstawiamy pozycję i jest wciśnięty przycisk Wyświe-tlaj/Schowaj opis pozycji i służy do wyświetlenia nakładów na poszczególne RMS-y.

• W polu Znajdź: pojawiają się kolejno numery wybieranych katalogów, rozdziałów, tabel i

pozycji. Można tu również wpisać podstawę lub fragment tekstu, według którego będą przeszukiwane kolejne poziomy drzewa katalogów.

Komentarz:

Page 41: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 41

• Przyciskiem Szukaj w... uruchamiamy wyszukiwanie według numeru katalogu lub fragmentu tekstu wpisanego w polu Szukany tekst: i opcji wybranej aktualnie z listy rozwiniętej po kliknięciu na strzałce. Szukaj w bieżą-

cych pozwala przejrzeć bieżący poziom, Szukaj wewnątrz umożliwia przeszukanie w głąb aktualnie podświetlonej pozycji (katalogu, rozdziału lub tabeli, bazy cenowej, cennika), a Szukaj w całości daje możliwość przeszukania wszystkich katalogów lub cenników. Po zmianie sposobu szukania ikona przycisku zmieni się na odpowiadającą danemu sposobowi (

, lub )

• Przycisk Zapamiętaj pozycję szukania pozwala na zaznaczenie

miejsca, od którego zacznie się ponowne przeszukiwanie.

• Przycisk Konfiguruj wyszukiwanie umożliwia zdefiniowanie

opcji wyszukiwania katalogów.

• Opcja Szukaj w katalogach ustawia szukanie na katalogi norm

• Opcja Szukaj w cennikach ustawia szukanie na cenniki.

• Przycisk Zapamiętaj poziom umożliwia zapamiętanie po-ziomu, na którym ma się ustawić wskaźnik po ponownym

wywołaniu okna katalogów. Po kliknięciu na strzałce wyświetlany jest numer poziomu drzewa, na którym aktualnie się znajdujemy.

• Przycisk Wstaw zaznaczoną pozycję pozwala wstawić do kosz-torysu wybraną pozycję.

• Przycisk Zamknięcie okna powoduje zamknięcie okna katalogów.

• Przycisk Poziom wyżej umożliwia przejście do poziomu nad-rzędnego w stosunku do bieżącego.

• Przycisk Wybrane/Wszystkie katalogi umożliwia wyświetlenie katalogów zaznaczonych jako ulubione lub wszystkich katalogów.

• Przycisk Dodaj do ulubionych pozwala dodać katalog do listy wybranych katalogów.

• Przyciskiem Usuń z ulubionych można usunąć katalog z listy wybranych katalogów.

Page 42: Instrukcja Obslugi Norma Pro

42 NORMA PRO

• Jeśli wyświetliliśmy opis katalogu, to możemy zapisać go do schowka klikając na przycisku Kopiuj opis do schowka.

• Przycisk Czcionka okna katalogów umożliwia wybór rodzaju, stylu i rozmiaru czcionki w oknie katalogów norm.

• Przycisk Włącz/Wyłącz edycję katalogów służy do wyświetle-nia paska narzędzi z ikonami umożliwiającymi dodawanie nowych,

usuwanie i modyfikowanie danych katalogów norm oraz modyfikowanie danych zawartych w cennikach jednostkowych pozycji (opis paska znajduje się w następnym podrozdziale).

• Przycisk Skrócone/Pełne nazwy ułatwia wyświetlanie pozycji skracając jej nazwę. Wciśnięcie przycisku powoduje, że jeśli w

danej tablicy katalogów we wszystkich pozycjach na początku nazwy występuje ten sam fragment tekstu, to fragment ten pokazywany jest w kolumnie opisu dla tej tablicy, a w pozycjch wyświetlany jest tekst nie powtarzający się.

Pasek narzędzi modyfikacji zawartości katalogów

• Przycisk Pokaz nakłady katalogu umożliwia wyświetlenie wszystkich nakładów używanych w danym katalogu

• Przycisk Wstaw katalog pozwala wstawić do struktury katalog, który istnieje na dysku w ścieżce dostępu do katalogów.

• Przycisk Nowa grupa pozwala na utworzenie nowej grupy katalogów.

• Przycisk Usuń służy do usuwania elementów drzewa katalogów

i cenników.

• Przycisk Edytuj umożliwia edycję danych podkatalogów i pozycji.

Page 43: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 43

• Przyciskiem Dodaj nowy katalog do grupy można dodać nowy katalog.

• Przycisk Dodaj nowy podkatalog umożliwia dodanie do kata-logu nowego podkatalogu.

• Przycisk Dodaj nową pozycję pozwala na dodanie nowej pozy-cji do podkatalogu.

• Przycisk Modyfikuj opis pozwala zmienić opis katalogu lub podkatalogu.

• Przycisk Dodaj nakład do wybranej pozycji służy do wywoła-nia okna, pozwalającego na zdefiniowanie danych nakładu i dopisanie go do listy.

• Przycisk Usuń zaznaczony nakład umożliwia usunięcie zazna-czonego nakładu.

• Przycisk Ustaw wariant umożliwia przyporządkowanie zazna-czonego nakładu do wybranego wariantu.

• Przycisk Edytuj warianty pozwala na dodawanie, usuwanie i mo-dyfikacje grup wariantów i wariantów dla zaznaczonej pozycji.

• Przycisk Pokaż zabezpieczenia katalogu wywołuje okno, w którym można ustawić hasło dostępu do edycji danych katalogów.

Katalogi norm Katalogi norm znajdują się w grupie „Katalogi norm”. Klikanie na kolej-nych gałęziach drzewa katalogów powoduje rozwinięcie rozdziału i tabeli, które w przyjętej konwencji są po prostu podkatalogami katalogu. Jedno-cześnie z prawej strony okna pokazywane są elementy kolejnego poziomu wraz z podstawą, opisem i, jeżeli jest to pozycja – jednostką miary.

Page 44: Instrukcja Obslugi Norma Pro

44 NORMA PRO

Rys. 15. Rozwinięte drzewo katalogów norm.

Program wie, czy dana gałąź drzewa jest katalogiem czy podkatalogiem i odpowiednio do tego uaktywnia przyciski symbolizujące czynności, które są w danym momencie możliwe do wykonania. Na przykład:

• nową grupę można utworzyć na najwyższym poziomie lub dodać jako podgrupę do istniejącej grupy;

• nowy katalog można dodać tylko do istniejącej grupy; • nowy podkatalog można utworzyć w istniejącym katalogu lub podkata-

logu; • nową pozycję można dopisać tylko wtedy, gdy znajdujemy się w pod-

katalogu.

Pozycje katalogowe nie mają cen – ceny wyszukiwane są w cennikach podłączonych do kosztorysu.

Program Norma Pro daje użytkownikowi możliwość tworzenia swoich wła-snych katalogów od podstaw, pozwalając na dodawanie nowych katalo-gów, rozdziałów i pozycji oraz dodawania do tych pozycji dowolnych na-kładów.

Katalogi dostarczane wraz z Normą Pro są zabezpieczone hasłem i niedo-stępne do edycji. Jeśli użytkownik chce to ograniczenie obejść, może utworzyć grupę katalogów własnych, a następnie wybrane standardowe katalogi skopiować do tej grupy (zmieniając np. wydawnictwo). Wtedy będzie je mógł modyfikować stosownie do swoich potrzeb.

Page 45: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 45

Tworzenie nowej grupy katalogów Nową grupę katalogów można utworzyć, gdy przycisk Nowa grupa jest aktywny, to znaczy tylko wtedy, gdy podświetlimy pozycję „niekatalo-gowa”, grupę „Katalogi norm” lub podgrupę należącą do grupy „Kata-logi norm”. Jeśli podświetlimy po-zycję „niekatalogowa” i klikniemy

na przycisku , nowa grupa zostanie utworzona na najwyższym poziomie drzewa.

Jeśli podświetlimy gałąź „Katalogi norm”, nowa grupa zostanie utworzona jako podgrupa tej grupy.

Jeśli podświetlimy jakąś podgrupę, to nowa grupa zostanie utworzona jako kolejna podgrupa tej grupy.

Tworzenie nowych katalogów, katalogi własne W Normie Pro nie ma wyróżnionego katalogu własnego – wszystkie kata-logi traktowane są tak samo i mają taką samą strukturę W dowolnym momencie można utworzyć nowy katalog i wstawiać do niego pozycje z kosztorysów lub innych katalogów.

Aby wstawić katalog, trzeba podświetlić grupę, do której ma należeć, a następnie kliknąć na przycisku Dodaj nowy katalog . Po wypełnieniu danych katalogu (rys. 16) i kliknięciu na OK, nowy katalog zostanie umieszczony w strukturze drzewa.

Page 46: Instrukcja Obslugi Norma Pro

46 NORMA PRO

Rys. 16.Wprowadzanie danych nowego katalogu.

Podobnie wstawiane są podkata-logi. Po kliknięciu na przycisku

wyświetlane jest okno z da-nymi podkatalogu (rys. 17), i po wypełnieniu – tworzony jest nowy podkatalog.

Rys. 17. Wstawianie nowego podkatalogu.

Jeżeli chcemy wybrać dla katalogu jednostkę miary lub określić normy inne niż 1, zaznaczamy pola wyboru Jednostka obmiaru: lub Współ-czynniki norm:.

Do podkatalogu można dodawać pozycje i/lub następne podkatalogi.

Modyfikacje danych katalogów Edycji mogą zostać poddane katalogi własne, oraz – jeśli dysponujemy ha-słem – standardowe katalogi dostarczane wraz Normą pro. W tryb edycji

wchodzimy kliknięciem na przycisku . Jeśli katalog nie był zabezpie-czony hasłem, można przejść do jego edycji. Jeśli został zabezpieczony ha-

słem, należy kliknąć na przycisku i odblokować edycję.

Page 47: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 47

Edycja opisu katalogów i podkatalogów Jeśli zaznaczymy katalog lub podkatalog, zostanie uaktywniony przycisk

wywołujący okno edycji opisu katalogu.

Rys. 18. Okno edycji opisu katalogu.

Kopiowanie katalogu Zaznaczony katalog można skopiować, wywołując z menu podręcznego polecenie Utwórz kopię katalogu. Aby kopiowanie doszło do skutku, w oknie tworzenia kopii (takim jak na rys. 16) musi być zmieniona co naj-mniej jedna z trzech podstawowych danych: typ katalogu, jego numer lub nazwa wydawcy.

Wyświetlanie i modyfikowanie nakładów katalogu Nakłady występujące w całym katalogu można obejrzeć po kliknięciu na przycisku .

Page 48: Instrukcja Obslugi Norma Pro

48 NORMA PRO

Rys. 19. Okno z listą nakładów występujących w podświetlonym katalogu.

Klikając na przyciskach , , wyświetlimy robociznę, materiały lub sprzęt, zaś po kliknięciu na zobaczymy wszystkie nakłady.

W oknie nakładów można dodać nakład do katalogu (Dodaj), usunąć (Usuń) lub zmodyfikować (Edytuj). W oknie edycji nakładu (rys. 20) wy-bieramy typ nakładu, jednostkę miary i klasyfikację oraz wpisu-jemy nazwę i indeks ETO. Po klik-nięciu na przycisku OK nakład znajdzie się na liście.

Rys. 20. Okno edycji nakładu w katalogach.

Zabezpieczanie katalogów hasłem Aby nie dopuścić do wprowadzania zmian w katalogach przez nieupraw-nione osoby, każdy katalog utworzony przez użytkownika może zostać zabezpieczony hasłem. W tryb zabezpieczania wchodzimy kliknięciem na

przycisku . W wyświetlonym oknie (rys. 21) klikamy na przycisku Zmień… w wierszu Edycja:, aby zablokować lub odblokować edycję, a na przycisku Zmień… w wierszu Hasło, aby zmienić lub usunąć hasło.

Page 49: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 49

Rys. 21. Okno zabezpieczenia katalogu z

oknami blokowania edycji i wprowadzania hasła.

Jeśli katalog zostanie zabezpieczony, to po próbie usunięcia czy modyfi-kacji zostanie wyprowadzony następujący komunikat:

Jeżelii zdecydujemy się odblokować edycję, ponownie klikamy na przyci-

sku , w oknie z rys. 21 wykorzystujemy przycisk Zmień… w wierszu Edycja:. Odblokowanie edycji nastąpi po wprowadzeniu poprawnego hasła w okienku takim, jak pokazano na rys. 22.

Rys. 22. Okno wprowadzania hasła do odblokowania edycji.

Dodawanie, usuwanie i edycja danych pozycji w katalogu W drzewie katalogów możemy dodać nową pozycję, jeśli klikniemy na

przycisku . Pojawi się wtedy okienko z danymi nowej pozycji (rys. 23). Wypełniamy opis, ewentualnie wprowadzamy jednostkę obmiaru i współ-czynniki norm, jeśli domyślne nie są właściwe. Jeśli podkatalog (tablica) ma jednostkę miary, jest przyjmowana jako domyślna dla nowej pozycji, jeśli nie – program prosi o wybranie właściwej jednostki.

Page 50: Instrukcja Obslugi Norma Pro

50 NORMA PRO

Rys. 23. Wstawianie nowej pozycji do katalogu.

Modyfikowanie wariantów w danej pozycji Dla zaznaczonej pozycji katalogu można dodawać, usuwać i modyfikować grupy wariantów i warianty. Aby to zrobić, należy zaznaczyć daną pozycję,

a następnie kliknąć na przycisku . Po pojawieniu się okna edycji wariantów wykorzystujemy przyciski Dodaj, Usuń i Zmień do dodawania, usuwania i modyfikowania grup i wariantów (rys. 24).

Rys. 24. Okno edycji wariantów nakładów występujących w danej pozycji z oknami

edycji danych grupy i wariantu.

Jeśli dodajemy lub zmieniamy grupę wariantów, w polu Nazwa: wpro-wadzamy nazwę grupy, zaś opcję Alternatywa pojedyncza – jest/nie ma zaznaczamy wtedy, gdy grupa ma tylko jeden wariant nakładu, który może istnieć w pozycji lub nie.

Jeśli usuwamy lub zmieniamy grupę wariantów, do której już zostały przyporządkowane nakłady, program wyprowadzi nowe okno, w którym deklarujemy sposób, w jaki będą potraktowane nakłady przypisane do tych grup. Tak więc informacja o wariantach może zostać z nakładów usunięta i wtedy wszystkie te nakłady zostaną wstawione do pozycji (opcja Pozbaw nakłady wariantów (nakłady staną się obowiązkowe)), razem z usuwaną grupą wariantów zostaną usunięte wszystkie nakłady do niej należące (opcja Usuń z pozycji nakłady należące do tej grupy wariantów). Jeśli

Page 51: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 51

grupa była modyfikowana przy zaznaczonej opcji Alternatywa pojedyncza – jest/nie ma staje się aktywna opcja Pozostaw nakłady w grupie, co oznacza, że nakłady należące do ‘starej’ grupy, będą teraz należały do nowej.

Rys. 25. Okno, w którym określamy sposób traktowania nakładów, gdy grupa wa-

riantów jest usuwana bądź zmieniana.

Wyświetlanie nakładów dla wybranej pozycji Listę RMS-ów przywiązanych do danej pozycji (rys. 26) można wyświetlić po kliknięciu na przycisku , przy czym wcześniej musi być włączona opcja pokazywania opisów (czyli wciśnięty przycisk ). Jeśli dla pozycji istnieją warianty RMS, zostaną przedstawione w postaci drzewa.

W liście RMS-ów grupy wariantów oznaczane są ikoną , a warianty – ikoną .

Page 52: Instrukcja Obslugi Norma Pro

52 NORMA PRO

Rys. 26. Okno katalogów norm z wyświetlonymi nakładami .

Dodawanie, usuwanie i edycja nakładu w pozycji Do podświetlonej pozycji można dodać dowolny nakład, który znajduje się w liście danego katalogu. Tak więc jeśli tworzymy nową pozycję z nakładami, których nie ma w katalogu najpierw trzeba je wprowadzić do tego katalogu. Aby dodać nakład do pozycji, należy ją podświetlić, a

następnie kliknąć na przycisku . W oknie, które się ukaże (podobnym do tego z rys. 27) zaznaczamy typ nakładu (Typ główny nakładu), następnie w polu RMS wybieramy z listy ten RMS, który wstawiamy, wypełniamy pola Norma oraz decydujemy, jak będą liczone nakłady pomocnicze (pola Wlicz do nakładów pomocniczych: i Nakład pomocniczy liczony od:). Jeżeli nakład ma być niezależny od wartości obmiaru pozycji, w polu Norma: wpisujemy całkowitą ilość danego nakładu i zaznaczamy opcję Norma stała.

Edycję nakładu przeprowadzamy w oknie ‘Szczegóły nakładu pozycji’ (rys. 27) po zaznaczeniu nakładu i wybraniu z menu podręcznego polecenia Edytuj.

Page 53: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 53

Rys. 27. Ekran edycji danych nakładu.

Przyporządkowanie nakładu do danego wariantu Jeśli na liście nakładów wyświetlonej dla danej pozycji (patrz rys. 26) zaznaczymy jakiś nakład, a w pozycji tej występują warianty, to nakład ten można przyporządkować do wybranego wariantu. W takiej sytuacji

uaktywni się przycisk (Ustaw wariant), którym wywołujemy okno wyboru wariantów (rys. 28). Po zaznaczeniu odpowiedniej grupy i wa-riantu klikamy na OK, po czym zaznaczony nakład zostanie umiesz-czony w wybranej grupie i wariancie.

Rys. 28. Okno wyboru wariantu dla zaznaczonego nakładu.

Page 54: Instrukcja Obslugi Norma Pro

54 NORMA PRO

Do ustawienia wariantu można użyć również polecenia Ustaw wariant z menu podręcznego, które uzyskujemy po kliknięciu prawym przyci-skiem myszy na danej pozycji w drzewie katalogów.

Wstawianie katalogów z dysku Jeśli na dysku, w folderze katalogów znajduje się katalog, którego nie mamy w drzewie, możemy łatwo go wstawić do drzewa katalogów. W tym celu kli-kamy na przycisku wywołując okienko takie jak na rys. 29. Pod-świetlamy katalog, którego nie mamy w strukturze i klikamy na przycisku OK.

Jeśli chcemy wprowadzić więcej katalogów, zaznaczamy je myszą z uży-ciem klawiszy <Ctrl> lub <Shift> i klikamy na OK.

Przycisk jest dostępny tylko wtedy, gdy znajdujemy się na najwyższym poziomie drzewa katalogów.

Rys. 29. Lista katalogów zainstalowanych w systemie.

Przenoszenie grup, katalogów i pozycji Jeśli chcemy przesunąć grupę lub katalog w inne miejsce, należy go złapać le-wym przyciskiem myszy i przeciągnąć na katalog, za którym ma być umieszczony (rys. 14). Jeśli w trakcie przeciągania wskaźnik myszy przyjmie

kształt przekreślonej strzałki , wybrana grupa, katalog, podkatalog czy po-zycja nie będzie mogła być przeniesiona we wskazane miejsce.

Page 55: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 55

Bazy cen jednostkowych pozycji i obiektów W oknie katalogów norm, w grupie „Bazy cen jednostkowych pozycji i obiektów” umieszczone zostały cenniki pozycji uproszczonych, robót, asortymentów robót, elementów obiektów oraz obiektów (rys. 30). W tym wypadku pozycja zawiera informację o cenie i wraz z nią jest wstawiana do kosztorysu. Cenniki te mogą zostać oglądane również w inny sposób – poprzez wywołanie polecenia Pokaż cennik… z menu Ceny, z tym że tam struktura cennika jest płaska, to znaczy nie jest wyświetlana w postaci drzewa. Każda baza cen stanowi oddzielną grupę, a cenniki w niej zawarte są jej podgrupami. Kolejnym poziomem drzewa są katalogi, do których należą pozycje lub podkatalogi.

Pojawienie się pola wyboru w kolumnie jednostek miar lub cen oznacza, że daną pozycję można wybrać z inną jednostką miary lub z inną ceną, niż ta, która jest aktualnie wyświetlona. Oczywiście, jeśli zostanie wybrana nowa jednostka miary, w kolumnie „Cena” pojawi się nowa cena.

Rys. 30. Okno cenników pozycji i obiektów.

Rys. 31. W niektórych przypadkach cena pozycji jest podawana dla kilku jednostek

miar.

Page 56: Instrukcja Obslugi Norma Pro

56 NORMA PRO

W prawej części okna, na liście pozycji mogą pojawić się takie pozycje, które występują w kilku wariantach. Mają one taką samą podstawę, różnią się tylko numerem wariantu dopisanym na końcu podstawy (rys. 32).

Rys. 32. Pozycje z wariantami. Pozycja KNNR 3 0201-01 występuje w trzech

wariantach.

Tworzenie nowych katalogów dla baz cenowych Nowe katalogi dla baz cenowych tworzy się tak samo jak dla katalogów norm. Aby wstawić katalog, trzeba podświetlić grupę, do której ma należeć, a następnie kliknąć na przycisku Dodaj nowy katalog . Pojawi się okno da-nych wydawnictwa, a następnie okno danych katalogu (rys. 33).

Rys. 33. Dane wydawnictwa i dane katalogu.

Page 57: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 57

Po wypełnieniu tych danych i kliknięciu na OK, nowy katalog zostanie umieszczony w strukturze drzewa. Do nowego katalogu można następnie wstawiać podkatalogi lub pozycje i obiekty. Dokładny opis obsługi danych wydawnictwa i danych katalogu znajduje się w rozdziale CENY, BAZY CENOWE I CENNIKI, Wydawnictwa i katalogi.

Podobnie wstawiane są podkatalogi. Po kliknięciu na przycisku wy-świetlane jest okno podkatalogu (rys. 34) i po wypełnieniu jego danych – tworzony jest nowy podkatalog.

Rys. 34. Okno wprowadzania danych podkatalogu dla baz cen jednostkowych

pozycji i obiektów.

Modyfikacja danych katalogu Aby zmienić dane katalogu, wystarczy kliknąć na nim prawym przciskiem myszy i z menu podręcznego wybrać polecenie Modyfikuj. W oknie, które się pokaże (rys. 35) w polu Wydawnictwo: wprowadzamy nazwę wydawnictwa lub wybieramy ją z listy. Jeśli zmieniamy wydawnictwo, należy kliknąć na przycisku i w wyświetlonym oknie wprowadzić jego dane (patrz okno z rys. 78).

Rys. 35. Okno edycji danych katalogu w bazach cenowych.

W polu Katalog: wybieramy z listy nazwę i numer katalogu. Jeżeli w polu Wydawnictwo zostanie wybrane znane już wcześniej wydawnictwo, na liście rozwijalnej w polu Katalog: Nazwa pojawią się tylko te katalogi, które związane są z tym wydawnictwem. Tak samo jest z numerem katalogu: jeśli wybrany jest znany katalog, na liście wyboru w polu

Page 58: Instrukcja Obslugi Norma Pro

58 NORMA PRO

Katalog: Numer znajdą się tylko numery tego katalogu. Jeśli konieczne jest wprowadzenie nowego katalogu, należy kliknąć na przycisku i w wyświetlonym oknie wprowadzić jego dane (patrz okno z rys. 79).

Dodawanie nowej pozycji do cennika Dodanie nowej pozycji do katalogu powoduje automatyczne dodanie tej pozycji do właściwego cennika. Aby dodać pozycję, wystarczy kliknąć na przycisku . Pojawi się wtedy okno z danymi nowej pozycji (rys. 36).

Rys. 36. Okno wprowadzania danych pozycji.

Przeszukiwanie katalogów według zadanej podstawy Dużym ułatwieniem w procesie wstawiania pozycji jest możliwość jej wy-szukania według podstawy i zapamiętania położenia znalezionego miejsca.

Poszukiwaną podstawę lub jej fragment wpisujemy w polu Znajdź: a na-stępnie naciskamy klawisz <Enter>. Można też z listy wybrać jedną z ostatnio wyszukiwanych pozycji. Jeśli po znalezieniu pozycji klikniemy na przycisku Zapamiętaj poziom ( ), zaznaczymy miejsce, którym zgłosi się okno w następnym wywołaniu.

Page 59: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 59

Przeszukiwanie katalogów i cenników według zadanego fragmentu tekstu

Katalogi norm można również przeszukać według zadanego fragmentu tek-stu. Poszukiwany fragment tekstu wpisujemy w polu Znajdź:, zaznaczamy opcję KNR lub Ceny, a następnie klikamy na przycisku Szukaj w... . Przeszukiwane są tylko te katalogi, które wyświetlane są w drzewie katalogów, czyli gdy na przykład mamy wyświetlone katalogi ulubione, to wyszukiwanie będzie przeprowadzone tylko w nich. Przed uruchomieniem szukania dobrze jest sprawdzić i ustalić opcje szukania, które wywołamy przyciskiem Konfiguruj wyszukiwanie (rys. 37).

♦ Aby program kolejno zatrzymywał się na każdej znalezionej pozycji, w grupie ‘Wyszukiwanie’ zaznaczamy opcję Pojedynczo. Po znalezieniu pozycji należy powtórnie kliknąć na przycisku, którym uruchomiliśmy szukanie, jeśli chcemy kontynuowac szukanie lub przejść do wykonywania następnych czynności.

Rys. 37. Konfigurowanie wyszukiwania tekstu

♦ Jeżeli zaznaczymy opcję Lista, znalezione pozycje zostaną przedsta-wione w postaci listy, przy czym:

• Jeśli chcemy zobaczyć wszystkie znalezione pozycje, zaznaczamy opcję Pokaż wszystkie znalezione. Przy dużej ilości katalogów i wolnym komputerze proces wyszukiwania może trwać długo.

• Jeśli wyszukane pozycje chcemy oglądać porcjami, czyścimy opcję Pokaż wszystkie znalezione i w polu Maksymalna ilość wyników: wpisujemy liczbę jednorazowo oglądanych elementów listy.

Page 60: Instrukcja Obslugi Norma Pro

60 NORMA PRO

Jeśli zostaną znalezione jakieś pozycje, ich lista jest wyświetlana w oknie (rys. 38). Podświetlenie pozycji i kliknięcie nas przycisku OK ustawi nas na tej pozycji w oknie katalogów.

Rys. 38. Znalezione pozycje zawierające słowo „cegła”.

Wstawianie pozycji do kosztorysu Aby wstawić do kosztorysu podświetloną pozycję, należy: ♦ dwukrotnie na niej kliknąć

lub

♦ nacisnąć klawisz <Enter>

lub

♦ kliknąć na przycisku (Wybór pozycji).

lub

♦ przeciągnąć do okna kosztorysu.

Pozycje scalone i obiekty składające się z innych obiektów, to znaczy po-zycje oznaczone ikoną ‘z nóżkami ’ ( ) wstawiamy przez przeciąganie lub przy pomocy przycisku Wybór pozycji ( ).

Page 61: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 61

Wyświetlanie menu podręcznego Wiele operacji na elementach katalogów można wykonać korzystając z menu podręcznego, zawierającego aktualnie dostępne polecenia. Menu podręczne wywołujemy po kliknięciu na elemencie prawym przyciskiem myszy (rys. 39).

Rys. 39. Menu podręczne dla pozycji katalogu.

W przypadku cenników menu podręczne umożliwia wstawianie, usuwanie i modyfikowanie ich zawartości.

Katalogi DBD – Dynamische BauDaten Norma Pro umożliwia współpracę z niemieckimi katalogami Dynamische BauDaten. Jeśli program wykryje, że katalogi te zostały zainstalowane w naszym komputerze, na pasku narzędzi wyświetli ikony odpowiadające tym częściom danych, które mogą zostać wstawione do kosztorysów.

Norma Pro pozwala na wstawianie do kosztorysów pozycji z katalogu DBD-Bauteile, który zawiera elementy budowlane i konstrukcyjne, takie jak pokrycia dachowe, stropy, ściany, instalacje wodne, ulice, place, ogrodzenia, drogi itd, (u nas obiekty) oraz katalogu STLB-Bau, w którym znajdziemy różnego typu roboty, jak na przykład roboty murowe, tynkar-skie i sztukatorskie, blacharskie, instalatorskie, itd (u nas pozycje uprosz-czone).

Page 62: Instrukcja Obslugi Norma Pro

62 NORMA PRO

Rys. 40. Schemat katalogów DBD.

Ikona symbolizuje katalog DBD-Bauteile, który zostaje wyświetlony w oknie takim jak na rys. 41. Po wybraniu odpowiedniej pozycji i kliknię-

ciu na przycisku znajdzie się ona w kosztorysie.

Rys. 41. Okno katalogu DBD-Bauteile – typy elementów.

Pozycje z tych katalogów można

wstawić do kosztorysu

Page 63: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 63

Ikona oznacza wywołanie katalogu STLB-Bau, którego okno wygląda tak jak na rys. 42. Przyciskiem wstawiamy zaznaczoną pozycję do kosztorysu.

Rys. 42. Okno katalogu STLB-Bau.

Po wstawieniu pozycji w widoku kosztorysu i w niektórych innych wido-kach pojawią się przyciski służące do wstawiania pozycji z tych katalogów

, oraz przycisk umożliwiający edycję obmiaru pozycji DBD-Bauteile.

Page 64: Instrukcja Obslugi Norma Pro

64 NORMA PRO

5. KARTOTEKI Kartoteki jednostek miar, elementów RMS i dostawców znajdują się bazie Kartoteki.mdb i są wspólne dla wszystkich baz cenowych, a co za tym idzie cenników, dołączonych do programu.

Kartoteka jednostek miar Kartoteka jednostek miar zawiera listę jednostek miar z ich kodami i na-zwami. Aby otworzyć kartotekę, należy wybrać polecenie Jednostki miary… z menu Kartoteki (gdy nie mamy otwartego żadnego kosztorysu) lub z menu Ceny (gdy otwarty jest co najmniej jeden kosztorys), po czym pokaże się okienko takie jak na rys. 43.

Rys. 43. Kartoteka jednostek miar.

Zawartość kartoteki można sortować według kodu i nazwy, wybierając sposób sortowania w polu Sortuj według: lub klikając na nagłówku od-powiedniej kolumny, przy czym powtórne kliknięcie na posortowanej ko-lumnie zmienia kierunek sortowania.

Przyciskami , , dodajemy, usuwamy lub modyfikujemy jed-

nostki, zaś przyciskami , potwierdzamy lub anulujemy zmiany

(usunięcia nie da się anulować!). Przycisk służy do odświeżenia za-wartości listy.

Page 65: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 65

Tabela przeliczników jednostek miar W menu Ceny, po kliknięciu na poleceniu Przeliczanie jednostek miar pojawia się tablica konwersji jednostek miar (rys. 44).

Rys. 44. Tabela konwersji jednostek miar.

W tabeli znajduje się lista przeliczników jednostek miar obejmująca nie tylko standardowe jednostki (jak na przykład przeliczenie hektarów na ary, czy dm3 na cm3), ale również jednostki związane z konkretnym indeksem. Jeśli na przykład wiemy, że arkusz styropianu o konkretnym indeksie i klasyfikacji waży określoną ilość kilogramów, to dane te możemy umieścić w tabeli.

Aby dodać nowy przelicznik do tabeli, klikamy na przyci-sku i w oknie pokazanym z prawej wprowadzamy wszystkie potrzebne dane.

Kartoteka RMS Do programu Norma Pro została dołączona duża baza danych zawierająca informacje o zawodach, materiałach i sprzęcie. Baza ta jest dostępna po wybraniu polecenia Kartoteka RMS… z menu Kartoteki (w momencie, gdy jeszcze nie otworzyliśmy żadnego kosztorysu) lub z menu Ceny (gdy jest otwarty jakiś kosztorys). Okno kartoteki (rys. 45) zawiera grupę ‘Kryteria wyboru wyświetlanych elementów’ służącą do zdefiniowania

Page 66: Instrukcja Obslugi Norma Pro

66 NORMA PRO

kryteriów wyszukiwania. Poniżej znajduje się lista elementów RMS speł-niających wybrane kryteria. Domyślnie wyświetlane są wszystkie ele-menty.

Rys. 45. Wyszukiwanie w kartotece RMS (znaleziono wszystkie materiały

zawierające w nazwie słowo ‘klej’).

Definiowanie kryteriów szukania polega na zaznaczeniu odpowiednich pól wyboru, bądź wpisaniu tekstów w pole edycyjne.

• W grupie ‘Typy’ zaznaczamy typ elementu, którego szukamy. Jeśli nie zaznaczymy żadnego typu, zostaną wyświetlone wszystkie elementy spełniające pozostałe kryteria.

• W grupie ‘Klasyfikacje’ zaznaczamy rodzaj klasyfikacji elementu.

• W polu Indeks: wpisujemy numer indeksu poszukiwanego elementu, je-śli jest nam znany.

• W polu Nazwa: wpisujemy nazwę lub fragment nazwy, według której szukamy elementu.

Page 67: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 67

• Zaznaczenie opcji Fragment nazwy: informuje program, że tekst wpi-sany w polu Nazwa: jest fragmentem a nie pełną nazwą.

Proces szukania uruchamiamy kliknięciem na przycisku Szukaj.

Jeśli zaś klikniemy na przycisku Wszystkie, zostanie wyświetlona cała kartoteka, niezależnie od ustawionych innych kryteriów.

Znalezione elementy zostaną wyświetlone w postaci listy i posortowane według kolumny wybranej w polu Sortuj według:. Listę można również sortować klikaniem na nagłówkach kolumn, z tym że powtórne kliknięcie na sortowanej kolumnie powoduje zmianę kierunku sortowania.

Po zaznaczeniu opcji Umożliw edycję program uaktywnia przyciski edy-cyjne znajdujące się na dole okna, umożliwiające poprawianie danych elementu RMS, dodawania nowych i usuwania istniejących elementów.

Jeśli w oknie aktywny jest przycisk Wybierz, podświetlony w danej chwili element może zostać wstawiony do pola, z którego została wywołana kartoteka.

Aktualizacja kartoteki RMS Kartoteka RMS może zostać zaktualizowana przy pomocy katalogów, baz cenowych i kosztorysów oraz kartoteki pobranej z Normy 3. Do tego celu służy polecenie Aktualizuj kartotekę RMS… z menu Kartoteki. W okienku, które się ukaże (rys. 46) zaznaczamy właściwą opcję: jeśli aktuali-zujemy na podstawie katalogów norm, zaznaczamy opcję Zainstalowanych katalogów nakładów rzeczowych; jeśli na podstawie cennika, zaznaczamy Cennika, następnie po kliknięciu na przycisku Wybór cennika… wybie-ramy bazę i z listy cenników, właściwy cennik; jeśli podstawą aktualizacji ma być kosztorys, zaznaczamy Kosztorysu i po kliknięciu na przycisku Wybór kosztorysu… wybieramy właściwy. Trzeci sposób aktualizacji, to aktualizacja z kartoteki Normy 3.

Sposób aktualizacji może być dwojaki: albo możemy aktualizować stare dane i jednocześnie dopisywać nowe, albo usunąć stare dane i na ich miejsce wpisać nowe (grupa ‘Sposób aktualizacji elementów RMS’).

Page 68: Instrukcja Obslugi Norma Pro

68 NORMA PRO

Rys. 46. Okno aktualizacji kartoteki RMS.

Kartoteka dostawców Kartoteka dostawców zawiera dane dostawców materiałów i sprzętu, które mogą być interesujące dla użytkownika. Aby wywołać kartotekę dostaw-ców, należy wybrać polecenie Kartoteka dostawców… z menu Karto-teki.

Rys. 47. Kartoteka dostawców.

Kartoteka dostawców może pojawić się na ekranie w jednym z dwóch try-bów – pierwszy z nich, to tryb edycji, drugi – tryb wyboru.

• W trybie wyboru możemy wybrać zaznaczonego dostawcę przekazując jego dane do okna, z którego została wywołana kartoteka. Tak się na

Page 69: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 69

przykład dzieje w oknie definiowania parametrów szukania dostawców w Intercenbudzie. Wyboru dokonujemy przy użyciu przycisku Wybierz lub dwukrotnie klikając na dostawcy. Dane dostawcy można obejrzeć korzystając z przycisku Dane dostawcy.

• W trybie edycji przycisk Wybierz nie jest aktywny, a dwukrotne klik-nięcie na dostawcy ma takie same działanie jak kliknięcie na przycisku Dane dostawcy.

Lista dostawców może być sortowana według kolumny, którą wybieramy w polu Sortuj według: lub po kliknięciu na odpowiednim nagłówku. Jeśli drugi raz klikniemy na sortowanej kolumnie, zmieni się kierunek sortowa-nia.

Wyszukiwanie dostawców Kartotekę dostawców można łatwo i szybko przeszukiwać, wypełniając kryteria wyszukiwania znajdujące się w grupie ‘Kryteria wyboru wyświe-tlanych dostawców’. Jeśli podamy kod dostawcy, jego nazwę, NIP, miej-scowość czy województwo i klikniemy na przycisku Szukaj, program znajdzie i wyświetli listę dostawców spełniających te kryteria. Jeśli klik-niemy na przycisku Wszyscy, dostaniemy listę wszystkich dostawców.

Dodawanie, usuwanie i edycja danych dostawcy

Aby dodać nowego dostawcę, należy kliknąć na przycisku , wypełnić pola danych i kliknąć na OK.

Przed usunięciem dostawcy trzeba sprawdzić, czy w cennikach znajdują jego materiały (na przykład przeszukując wszystkie bazy poleceniem Szukaj w bazach cenowych…). Jeśli tak, lepiej takiego dostawcy nie usuwać .

Dane dostawcy można poprawiać korzystając z przycisku . Pokaże się wtedy okno z takimi danymi jak kod, Nip, nazwa, adres, telefon, faks, e-mail i adres strony WWW (rys. 48). Należy bardzo ostrożnie podchodzić do zmiany kodu dostawcy, gdyż kod ten może występować w cennikach i danych wydawnictw.

Ekran danych dostawcy Ekran danych dostawcy (rys. 48) pojawia się w trybie edycji, dodawania i przeglądania, po kliknięciu na przycisku Dane dostawcy. Jeśli umieścimy

Page 70: Instrukcja Obslugi Norma Pro

70 NORMA PRO

kursor w polu E-mail: lub WWW:, to w trybie edycji danych dwukrotnym kliknięciem, a w trybie przeglądania – pojedynczym – wywołamy program pocztowy albo przejdziemy do strony WWW dostawcy.

Rys. 48. Ekran danych dostawcy.

Page 71: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 71

6. CENY, BAZY CENOWE I CENNIKI Cenniki zainstalowane w systemie są wykorzystywane przez program do automatycznego przydzielania cen elementom RMS i pozycjom, dzięki czemu nie musimy wprowadzać ich z klawiatury. Ponieważ możemy używać wielu różnego typu cenników, Norma Pro pozwala je pogrupować w bazy cenowe. W jednej bazie cenowej mogą znaleźć się zarówno cenniki elementów RMS jak i cenniki pozycji (robót, asortymentów robót, ele-mentów obiektów i obiektów). Można więc sobie na przykład wyobrazić podział baz cenowych latami i wtedy mielibyśmy kilka baz cenowych z cennikami z kolejnych lat (rys. 49) lub wydawcami i wtedy moglibyśmy mieć bazę cenników Intercenbudu, Athenasoft, Promocji, itd. (rys. 50).

Rys. 49. Bazy cenowe pogrupowane latami.

Rys. 50. Bazy cenowe pogrupowane według wydawców.

Wraz z programem Norma Pro zostaje zainstalowana jedna, podstawowa baza cenowa, zawierająca ogólnie dostępny cennik RMS i cennik pozycji.

Bazy cenowe, a co za tym idzie cenniki, z których korzystamy, mogą znajdować się na różnych dyskach i różnych miejscach naszego komputera,

Page 72: Instrukcja Obslugi Norma Pro

72 NORMA PRO

jak również na serwerze lub na innym komputerze, nawet na tymczasowo podłączonym do sieci notebooku (rys. 51).

Rys. 51. Lokalizacje cenników, z których może korzystać system Norma Pro.

Cenniki używane w programie mogą zostać założone na bazie gotowych cenników dostarczanych ‘z zewnątrz’ lub na bazie opracowanych już kosztorysów własnych, jak również pobrane z internetowej bazy Inter-cenbud lub systemu Capital. Po zainstalowaniu cennika użytkownik ma do niego pełny dostęp, to znaczy może go poprawiać, usuwać z niego elementy, korygować ceny, jak również przeszukiwać w celu znalezienia cen żądanych pozycji.

Aby program automatycznie wczytywał ceny, cenniki muszą być zadekla-rowane w procesie tworzenia nowego kosztorysu (patrz rozdział TWO-RZENIE NOWEGO KOSZTORYSU) lub później – w opcjach koszto-rysu na kartach ‘Cenniki pozycji’ i ‘Cenniki RMS’ (patrz rozdział OPCJE KOSZTORYSU). Do każdego kosztorysu, niezależnie od tego czy tworzony jest metodą szczegółową czy uproszczoną, użytkownik może dołączyć kilka różnych cenników pochodzących z różnych baz cenowych. Ponieważ często cenniki zawierają trzy poziomy cen, a program może współpracować tylko z jednym poziomem, w opcjach kosztorysu

Intercenbud

Intercenbud na CD

Cenniki na serwerze

Cenniki innego

użytkownika

Cenniki komputera

przenośnego

Page 73: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 73

powinniśmy zaznaczyć, który poziom cen bierzemy pod uwagę (patrz roz-dział OPCJE KOSZTORYSU). Poziom ten będzie obowiązywał zarówno dla cenników elementów RMS jak i dla cenników pozycji. Ponieważ w kosztorysowaniu uproszczonym oprócz cen jednostkowych robót można użyć cen asortymentów robót oraz cen elementów obiektów i obiektów, program umożliwia również wczytywanie cenników z Biuletynu Cen Asortymentów i Biuletynu Cen Obiektów.

Program Norma Pro może współpracować z trzema typami cenników: cen-nikiem elementów RMS, cennikiem pozycji scalonych dla potrzeb koszto-rysu zwykłego i cennikiem pozycji scalonych dla kosztorysu inwestor-skiego.

Cenniki robót, asortymentów robót, elementów obiektów i obiektów wi-dziane są również w oknie katalogów norm, w gałęzi „Bazy cen jednost-kowych pozycji i obiektów”. Pozycje z tych cenników mogą być wstawiane do kosztorysu zarówno z poziomu katalogów norm (patrz rozdział KATALOGI NORM I BAZY CEN JEDNOSTKOWYCH POZYCJI I OBIEKTÓW) jak i z poziomu konkretnego cennika (patrz podrozdział Cenniki pozycji).

Polecenia związane z bazami cenowymi znajdują się w menu Bazy ce-nowe, które jest dostępne, gdy nie mamy otwartego żadnego kosztorysu oraz w menu Ceny, gdy otwarty jest chociaż jeden kosztorys.

Menu Bazy cenowe W menu Bazy cenowe umieszczone są polecenia, które umożliwiają ad-ministrowanie bazami cenowymi i cennikami.

Polecenie:

♦ Utwórz nową bazę cenową… pozwala utworzyć nową bazę cenową (patrz podrozdział Bazy cenowe – Tworzenie nowej bazy cenowej).

♦ Pokaż bazy cenowe… wyświetla listę baz cenowych, gdzie można two-rzyć nowe bazy, usuwać i edytować istniejące, przeglądać listy cenników należących do danej bazy, dodawać i usuwać cenniki oraz oglądać i edytować ich zawartość. Okna zawartości cenników pokazy-wane są sekwencyjnie, co oznacza, że na ekranie można wyświetlić tylko jeden cennik (patrz podrozdział Bazy cenowe).

Page 74: Instrukcja Obslugi Norma Pro

74 NORMA PRO

♦ Pokaż wydawnictwa i katalogi z bazy… wyświetla okno z listą wy-dawnictw i katalogów, w którym można dodawać, usuwać i modyfi-kować ich dane (patrz podrozdział Wydawnictwa i katalogi).

♦ Importuj bazę cenową… umożliwia import bazy cenowej. Import po-lega na utworzeniu nowej bazy z zawartością bazy importowanej (patrz podrozdział Bazy cenowe – Importowanie bazy cenowej).

♦ Kopiuj bazę cenową… pozwala utworzyć kopię istniejącej bazy ceno-wej (patrz podrozdział Bazy cenowe – Kopiowanie bazy cenowej).

♦ Kopiowanie i przenoszenie cenników… umożliwia kopiowanie cenni-ków w ramach jednej bazy cenowej lub między bazami, a przenoszenie między bazami (patrz podrozdział Kopiowanie i przenoszenie cenników).

♦ Utwórz nowy cennik… służy do utworzenia nowego cennika (patrz podrozdział Cenniki – Tworzenie nowego cennika).

♦ Pokaż cenniki bazy… umożliwia wyświetlenie na ekranie kilku cenni-ków jednocześnie. Po wybraniu pierwszego cennika, aby wyświetlić następny, należy ponownie wybrać polecenie Pokaż cenniki bazy… i z listy cenników wybrać cennik.

♦ Importuj cennik… umożliwia zaimportowanie zewnętrznych cenni-ków z dyskietek lub plików (patrz podrozdział Import cenników).

♦ Importuj z kartoteki RMS… (patrz podrozdział Importowanie cen z kartoteki RMS).

♦ Kopiuj cennik… pozwala skopiować cennik z jednej bazy do drugiej (patrz podrozdział Kopiowanie i przenoszenie cenników).

♦ Szukaj w bazach cenowych… umożliwia przeszukanie baz cenowych według zdefiniowanych kryteriów szukania (Wyszukiwanie elementów RMS i pozycji – Wyszukiwanie w bazach cenowych).

♦ Szukaj w cennikach… umożliwia przeszukanie cenników wybranej bazy cenowej według zdefiniowanych kryteriów szukania (patrz pod-rozdział Wyszukiwanie elementów RMS i pozycji – Wyszukiwanie w cennikach).

Page 75: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 75

♦ Serwisowanie baz cenowych… służy do wykonywania kopii zapaso-wych oraz okresowego porządkowania baz (patrz podrozdział Bazy cenowe – Kopie zapasowe i naprawa baz).

Menu Ceny Menu Ceny zawiera niektóre polecenia istniejące w menu Bazy cenowe i Kartoteki oraz inne, związane z cenami i pozwalające na wymianę danych z bieżącym kosztorysem. Nie wszystkie polecenia opisane poniżej znajdują się w każdym widoku i zestawieniu.

Polecenie:

♦ Uaktualnij ceny… umożliwia przeliczenie cen w kosztorysie według cen pobranych z aktualnego cennika lub innego kosztorysu (patrz pod-rozdział Przeliczanie (uaktualnianie) cen w kosztorysie).

♦ Zmień ceny… pozwala przeliczyć ceny (lub współczynniki) według podanego wyrażenia (patrz podrozdział Przeliczanie cen w kosztorysie według podanego współczynnika).

♦ Dopasuj cenę… uruchamia proces dopasowywania ceny wybranych elementów RMS do założonej wartości kosztorysu.

♦ Wybór cennika… służy do wyboru bieżącego cennika, który będzie wykorzystany w poleceniach Uaktualnij ceny… i Cennik pozycji strukturalnie (patrz podrozdział Wybór bieżącego cennika) oraz do dodawania cenników do kosztorysu i usuwania.

♦ Pokaż cennik… wyświetla na ekranie zawartość bieżącego cennika (je-śli jest tylko jeden) lub tego, który zostanie wybrany w oknie wyboru (patrz podrozdziały Cenniki elementów RMS i Cenniki pozycji).

♦ Cennik pozycji strukturalnie… umożliwia wyświetlenie cennika po-zycji w postaci drzewa (patrz rozdział KATALOGI NORM I BAZY CEN JEDNOSTKOWYCH POZYCJI I OBIEKTÓW, podrozdział Przenoszenie grup, katalogów i pozycji).

♦ Uaktualnij cennik… służy do uaktualnienia cen w cenniku cenami po-branymi z kosztorysu (patrz podrozdział Uaktualnienie cennika danymi z kosztorysu).

♦ Utwórz nowy cennik… i Importuj cennik… działają tak jak te same polecenia z menu Bazy cenowe.

Page 76: Instrukcja Obslugi Norma Pro

76 NORMA PRO

♦ Pokaż bazy cenowe… wyświetla listę baz cenowych (tak jak w menu Bazy cenowe).

♦ Jednostki miary…, Kartoteka RMS… i Kartoteka dostawców… od-powiadają poleceniom z menu Kartoteki (patrz rozdział KARTOTEKI).

♦ Ustaw rabaty… pozwala na określenie rabatów dla wybranych lub wszystkich dostawców (patrz podrozdział Cenniki dostawców – Ustawianie rabatów dostawcy).

♦ Usuń dane o dostawcach umożliwia usunięcie informacji o dostawcach z danych elementu RMS patrz podrozdział Cenniki dostawcó – Usuwanie z kosztorysu informacji o dostawcy ).

♦ Zapisywanie cen obiektów służy do definiowania cennika obiektów, do którego będą automatycznie wstawiane obiekty – działy, poddziały i całe kosztorysy (patrz podrozdział Cenniki obiektów).

Bazy cenowe Jak wcześniej zaznaczono, w Normie Pro można pracować z wieloma ba-zami cenowymi. Jedna baza, podstawowa, instalowana jest razem z progra-mem i umożliwia korzystanie z dwóch cenników. Jeśli użytkownik używa większej ilości cenników, wygodnie jest je w przejrzysty sposób pogru-pować w bazy cenowe.

Oprócz cenników, w bazach cenowych są zapisane informacje o wydaw-nictwach i katalogach występujących w cennikach pozycji.

Bazy cenowe mogą mieć różne fizyczne lokalizacje, to znaczy możemy korzystać nie tylko z baz istniejących na własnym komputerze, ale również z baz zainstalowanych na serwerze, jak i z baz kolegi, który udostępnił swoje zasoby innym użytkownikom (rys. 52).

Jeśli chcemy korzystać z obcej bazy, mamy dwie możliwości: możemy bazę dołączyć lub zaimportować. Dołączanie bazy, to po prostu utworzenie połączenia do niej. W tym wypadku wszystkie zmiany dokonywane w niej przez nas lub przez właściciela będą widoczne dla obu stron. Jeśli bazę importujemy, tworzymy nową, własną bazę, która jest kopią bazy oryginalnej i wtedy każda z nich jest obsługiwana oddzielnie.

Page 77: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 77

Rys. 52. Lista baz. Baza ‘Cenniki Pawła’ znajduje się na innym komputerze, który

został zamapowany jako P, zaś baza ‘Serwer_cenniki’ – na serwerze.

Jeśli w systemie istnieje kilka baz cenowych, wszędzie tam, gdzie wybie-ramy cennik, musimy wpierw wybrać bazę cenową. Jeśli mamy tylko jedną bazę, od razu wybieramy cennik.

Lista baz cenowych zostanie wyświetlona po wybraniu polecenia Pokaż bazy cenowe… z menu Bazy cenowe. Z okna listy baz można następnie przejść do listy cenników danej bazy i dalej – do konkretnego cennika. Tylko w tym trybie dopuszczalne jest tworzenie, usuwanie, modyfikowa-nie, dołączanie i odłączanie baz. W innych przypadkach, gdy pokazana zostanie lista baz, możemy tylko wybrać bazę, tak aby dostać się do jej za-sobów – cenników, wydawnictw i katalogów.

Pasek przycisków Pasek przycisków znajduje się na dole okna listy baz. W zależności od tego, w jakim trybie jest wyświetlane okno, niektóre przyciski mogą się nie pokazać lub zmienić znaczenie.

• Przyciski te służą do poruszania się po liście.

• Przycisk Utwórz nową bazę pozwala utworzyć nową bazę ce-

nową.

• Przycisk Usuń bazę umożliwia usunięcie bazy cenowej.

• Przycisk Edytuj dane bazy służy do zmiany danych bazy.

• Przycisk Dołącz obcą bazę cenową pozwala dołączyć do listy baz istniejącą bazę innego użytkownika

Page 78: Instrukcja Obslugi Norma Pro

78 NORMA PRO

• Przycisk Odłącz obcą bazę cenową umożliwia odłączenie bazy, czyli usunięcie jej z listy baz.

• Przyciskiem Pokaż cenniki wywołujemy okno z listą cenników znajdujących się w danej bazie. Gdy wybierzemy polecenie Pokaż wydawnictwa i katalogi z baz… przycisk ten zmienia się na Pokaż wydawnictwa, przy pomocy którego wejdziemy w tryb przeglądania i edycji wydawnictw i katalogów wy-stępujących w cennikach pozycji i obiektów. Jeśli na przycisku znajdzie się tekst Wybierz, kliknięcie na nim oznacza przekazanie podświetlonych danych do następnego okna.

• W polu wyboru Sortuj według:

określamy porządek sortowania.

Tworzenie nowej bazy cenowej Aby utworzyć nową bazę cenową, należy wybrać polecenie Utwórz nową bazę cenową… z menu Bazy cenowe lub w oknie listy baz cenowych kliknąć na przycisku .

W oknie danych bazy:

♦ w polu Identyfikator bazy: wpisujemy identyfikator bazy, który jest tek-stem o długości nie przekraczającej 20 znaków. Bazy muszą mieć identyfikatory unikalne, nie powtarzające się.

♦ w polu Nazwa pliku bazy: wpisujemy nazwę, jaką będzie miał plik bazy zapisany na dysku. W nazwie pliku nie mogą się znaleźć znaki \/ : * ? " < >, | to znaczy takie, których nie przyjmuje system Windows.

♦ w polu Ścieżka dostępu do bazy: wybieramy po kliknięciu na przycisku , lub wpisujemy z klawiatury pełną ścieżkę dostępu do bazy. Do-

myślnie bazy są tworzone w podfolderze \BazyCen folderu, w którym została zainstalowana Norma Pro, co symbolizuje kropka wyświetlana w polu.

♦ W polu Opis bazy: wpisujemy krótki opis bazy, czyli zazwyczaj infor-mację o tym, co zawiera.

Page 79: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 79

Rys. 53. Tworzenie nowej bazy cenowej.

Po kliknięciu na przycisku OK program sprawdzi, czy wszystkie dane są prawidłowe. Jeśli tak, nowa baza zostanie utworzona, jeśli nie, zostanie wyprowadzony komunikat, gdzie popełniliśmy błąd. Nowa baza jest bazą pustą, nie zawierającą żadnych cenników.

Edycja danych bazy cenowej Jeśli chcemy zmienić opis bazy cenowej, podświetlamy ją na liście, a na-stępnie klikamy na przycisku i w oknie takim jak na rys. 53 modyfiku-jemy zawartość pola Opis:. Inne dane bazy w trybie edycji są niedostępne.

Usuwanie bazy cenowej Bazę cenową usuwamy bardzo prosto, a mianowicie podświetlamy ją na liście i klikamy na przycisku . Po potwierdzeniu usuwania baza zniknie z listy baz, a jej plik dyskowy, wraz ze wszystkimi cennikami, zostanie usunięty. Decyzja o usunięciu bazy powinna być dobrze przemyślana, gdyż cenniki tej bazy mogły być używane w kosztorysach.

Dołączanie i odłączanie obcej bazy cenowej Obca baza cenowa, to taka baza, która już fizycznie istnieje na innym kom-puterze, u innego użytkownika lub na serwerze. Aby skorzystać z cenników takiej bazy, wystarczy ją dołączyć do listy użytkowanych baz. W tym celu klikamy na przycisku . Okno, które się pokaże jest oknem z rys. 53, z tą różnicą, że w polu Nazwa pliku bazy: można wybrać plik z listy rozwijającej

Page 80: Instrukcja Obslugi Norma Pro

80 NORMA PRO

się po kliknięciu na ikonie , nie można zaś wpisać nazwy z ręki. Nie można również wyedytować ręcznie ścieżki dostępu do bazy.

Identyfikator bazy może być dowolny i nie musi być identyfikatorem, z którym baza była tworzona.

Baza obca istnieje na innych prawach niż baza przez nas utworzona. Prawo do jej usunięcia ma tylko właściciel. Wszystkie operacje na cennikach tej bazy są zarówno dostępne dla jej właściciela, jak i zewnętrznego użytkownika.

Bazy ‘obce’ wyróżnione są na liście czerwonym kolorem.

Aby odłączyć obcą bazę, wystarczy ją podświetlić na liście i kliknąć na przycisku .

Importowanie bazy cenowej Istniejąca baza cenowa może zostać zaimportowana i dołączona do listy baz przez nas używanych. Import polega na utworzeniu nowej bazy, do której zostaną skopiowane wszystkie dane oryginalnej bazy cenowej. Im-port umożliwia nam polecenie Importuj bazę cenową… z menu Bazy cenowe. Po wybraniu pliku bazy i kliknięciu na przycisku Otwórz, zosta-nie pokazane okienko tworzenia nowej bazy, do którego podstawiane są dane istniejącej bazy (rys. 53). Po ewentualnej zmianie identyfikatora lub opisu i kliknięciu na OK zostanie utworzona nowa baza z danymi zaim-portowanymi z bazy oryginalnej.

Kopiowanie bazy cenowej Z bazy znajdującej się na liście baz można utworzyć nową bazę i skopio-wać do niej wszystkie dane bazy oryginalnej. Do tego celu służy polecenie Kopiuj bazę cenową z menu Bazy cenowe. Po wybraniu bazy, którą ko-piujemy, pojawi się okienko z nową bazą (rys. 53). I z podstawionymi do-myślnymi parametrami bazy. Po wykonaniu ewentualnych zmian i ich za-akceptowaniu zostanie utworzona nowa baza z danymi takimi jak w bazie oryginalnej.

Kopie zapasowe i naprawa baz Ze względów bezpieczeństwa nasze bazy danych, czyli kartoteki i bazy ce-nowe, tak jak wszystkie inne ważne dane, powinny być archiwizowane i zapisywane na innych nośnikach niż dyski twarde. Również okresowo

Page 81: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 81

powinna być wykonywana naprawa baz, ponieważ wtedy bazy są kom-presowane, czyli zmniejszany jest ich rozmiar. Obie te operacje obsługuje polecenie Serwisowanie baz … z menu Bazy cenowe.

Rys. 54. Pierwsze okno serwisowania baz.

Jeśli chcemy uporządkować bazy i wykonać ich kompresję, w oknie z rys. 54 zaznaczamy opcję Naprawa baz i klikamy na przycisku Dalej>. W na-stępnym oknie wybieramy opcję Kompresja i zaznaczamy te bazy, które chcemy uporządkować. Proces kompresji, który może potrwać, urucha-miamy kliknięciem na przycisku Kompresuj.

Rys. 55. Porządkowanie baz cenowych.

Jeśli w oknie rys. 54 wybierzemy opcję Naprawa baz i klikniemy na Da-lej> dostaniemy okno takie jak na rysunku poniżej. Zaznaczamy opcję Utwórz kopię, wybieramy folder, w którym będziemy przechowywać ko-pie, zaznaczamy bazy, których kopie zapasowe chcemy utworzyć i klikamy na przycisku Utwórz.

Page 82: Instrukcja Obslugi Norma Pro

82 NORMA PRO

Rys. 56. Okno tworzenia kopii zapasowej.

Odtwarzanie danych z kopii zapasowych (opcja Odtwórz z kopii) jest procesem odwrotnym do ich tworzenia. Podajemy lokalizację pliku kopii, zaznaczamy kartoteki i cenniki, które chcemy odzyskać i klikamy na przycisku Odtwórz.

Cenniki Bazy cenowe mogą zawierać cenniki elementów RMS, cenniki jednost-kowe pozycji, cenniki asortymentów robót oraz cenniki obiektów. Pod pojęciem obiekty rozumiane są zarówno obiekty importowane, na przykład z BCO, jak i obiekty tworzone przez nas, to znaczy całe kosztorysy, działy i poddziały. Cenniki mogą powstawać w różny sposób: poprzez import cen z internetowej bazy Intercenbud i systemu Capital, import z cenników rozprowadzanych przez instytucje do tego uprawnione oraz wstawianie RMS-ów, pozycji i obiektów z własnych kosztorysów.

UWAGA! W jednej bazie cenowej można założyć dowolną ilość cenni-ków RMS i do 32 cenników pozycji.

Do jednego kosztorysu można podłączyć kilka różnych cenników, pocho-dzących z różnych baz cenowych (patrz rozdział OPCJE KOSZTO-RYSU, Cenniki kosztorysu).

Import cenników umożliwia polecenie Importuj cennik…, zaś założenie własnego cennika – polecenie Utwórz nowy cennik… z menu Bazy ce-nowe (lub, gdy otwarty jest kosztorys, z menu Ceny).

Page 83: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 83

Lista cenników Każda baza cenowa może zawierać wiele różnych cenników. Lista tych cenników pokazywana jest w oknie, które wywołujemy z okna listy baz (rys. 52) klikając na przycisku Pokaż cenniki lub Wybierz.

Każdy cennik opisany jest kilkoma parametrami, które go jednoznacznie określają. W kolumnie „Identyfikator” znajduje się identyfikator, który wraz z identyfikatorem bazy cenowej jest pamiętany w kosztorysie, w kolumnie „Opis” wyświetlany jest krótki opis cennika, czyli najczęściej informacja o jego zawartości, w kolumnie „Poziom cen z:” tekst określa-jący czas utworzenia cennika, w kolumnie ‘Data aktualiz.’, data ostatniej aktualizacji cennika, w kolumnie „Typ” – typ cennika, gdzie P oznacza ceny pozycji, zaś E – ceny elementów RMS.

Rys. 57. Okno z listą cenników.

W polu Pokaż: możemy zdecydować o tym, jakie cenniki widzimy w oknie. Na przykład wybór opcji ceny elementów RMS spowoduje wyświetle-nie tych cenników, które zawierają ceny RMS.

W polu Sortuj według: ustawiamy spo-sób sortowania danych. Możemy sorto-wać według identyfikatora, opisu, poziomu cen i daty aktualizacji. Ten sam efekt uzyskamy

Page 84: Instrukcja Obslugi Norma Pro

84 NORMA PRO

klikając na nagłówkach odpowiednich kolumn. Jeśli powtórnie klikniemy na kolumnie, lista zostanie posortowana w odwrotnym porządku.

Na dole okna znajdują się przyciski służące do poruszania się po liście cen-ników oraz umożliwiające utworzenie nowego cennika, usunięcie już istniejącego i zmianę danych cennika (o funkcji przycisku informują ety-kietki pojawiające się po ustawieniu nad nimi wskaźnika myszy). Jeśli podświetlony jest cennik pobierany z Intercenbudu (założony jako typ Za-pytanie do Intercenbudu), uaktywniają się przyciski Aktualizuj i Zmień kryteria wyszukiwania, przy pomocy których możemy zmodyfikować kryteria wyszukiwania i zaktualizować jego zawartość. W zależności od kontekstu, w jakim lista została wywołana, pojawia się przycisk Pokaż, przy pomocy którego wyświetlamy cennik na ekranie lub przycisk Wy-bierz, którym wybieramy cennik do dalszych operacji.

Tworzenie nowego cennika Okno tworzenia nowego cennika pojawi się, gdy klikniemy na przycisku

(rys. 58). Ten sam efekt uzyskamy, gdy z menu Bazy cenowe (lub z menu Ceny) wybierzemy polecenie Utwórz nowy cennik…

Rys. 58. Okno tworzenia nowego cennika.

Po ukazaniu się okna dialogowego, w pole Nazwa cennika: wpisujemy nową nazwę np. CJP_własny, w pole Poziom cen z: wprowadzamy datę, od której obowiązuje cennik lub okres, w jakim obowiązuje. Opis bazy ce-nowej: – krótki opis zawartości bazy, a w polu Typ cennika: wybieramy cennik elementów RMS lub jeden z cenników pozycji. Domyślną formą aktualizacji nowego cennika jest import, dlatego zaznaczona jest opcja Import. Jeśli tworzymy nowy cennik, który ma być zapytaniem do Inter-cenbudu, wtedy zaznaczamy opcję Zapytanie do: Intercenbud, zazna-

Page 85: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 85

czamy opcję aktualizacji (Statyczne lub Dynamiczne) i edytujemy kryteria tego zapytania (patrz podrozdział Cenniki z Intercenbudu).

UWAGA! Nazwa cennika:

– nie może zawierać znaków: kropki (.), wykrzyknika (!), znaku akcentu (`) i nawiasu kwadratowego ([ ]), podwójnego znaku cudzysłowu. – nie może zaczynać się spacją. – nie może zawierać znaków sterujących (wartości kodu ASCII od 0 do 31).

Po potwierdzeniu kliknięciem na przycisku OK zostanie utworzony nowy pusty cennik. W przypadku gdy cennik tworzymy poleceniem Utwórz nowy cennik…, po wyjściu z okna musimy jeszcze wybrać bazę, w której zostanie utworzony.

Do tak utworzonego cennika możemy wstawić ceny pobrane z istniejącego, aktualnie otwartego kosztorysu wykorzystując polecenie Uaktualnij bazę cenową z menu Ceny, zaimportować ceny z zewnętrznych źródeł lub wpi-sać ręcznie dane poszczególnych elementów.

Przycisk Szczegóły cennika… służy do określenia nagłówków kolumn cen (rys. 59). Domyślne nagłówki są różne dla różnych typów cenników. Jeśli jest on cennikiem RMS, są trzy ceny: cena minimalna, średnia i maksymalna. Jeśli jest to cennik po-zycji dla kosztorysu zwykłego, mamy cztery ceny: cenę pozycji oraz ceny materiałów, sprzętu i robocizny. W przypadku cennika pozycji dla kosztorysu inwestorskiego mamy cenę średnią, minimalną i maksy-malną. Jeśli wczytujemy cennik RMS dostawcy (np. Intercenbud), mamy cenę dostawcy, cenę hurtową i detaliczną. Nagłówki możemy do-wolnie zmieniać i potem zapamiętać je jako domyślne.

Rys. 59. Określanie nagłówków kolumn cen.

Page 86: Instrukcja Obslugi Norma Pro

86 NORMA PRO

W przypadku cennika pozycji możemy zdecydować, czy będzie on poka-zywany w oknie katalogów norm w postaci drzewa, czy też nie. Do tego celu służy opcja Pokazuj cennik strukturalnie w oknie katalogów norm.

Usuwanie cennika

Cennik podświetlony na liście możemy usunąć klikając na przycisku . Po potwierdzeniu operacji usuwania cennik znika z listy cenników.

Edycja danych cennika Okno edycji danych cennika jest takie jak okno tworzenia nowego cennika (rys. 58) i pojawi się, gdy klikniemy na przycisku . W oknie edycji mo-żemy zmienić wszystkie dane z wyjątkiem typu cennika.

Import cenników Okno importu cennika

Okno importu cennika pojawi się, gdy z menu Bazy cenowe wybierzemy polecenie Importuj cennik (rys. 60). Okno importu zawiera trzy karty: ‘Cennik importowany’, ‘Cennik wynikowy’, z danymi cennika docelo-wego oraz ‘Opcje importu’, z informacją o sposobie importowania.

Karta ‘Cennik importowany’ zawiera dane cennika lub cenników źró-dłowych.

Rys. 60. Okno importu cennika, karta ‘Cennik importowany’.

Page 87: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 87

Najczęściej importujemy cenniki z dyskietek lub innych napędów ze-wnętrznych, dlatego w polu Dysk (ścieżka) plików źródłowych: jako do-myślna ścieżka plików źródłowych wpisywana jest litera A:, a domyślny sposób importu, to cały dysk. W grupie ‘Importuj’ określamy, czy impor-tujemy Cały dysk, Pojedynczy plik, czy źródłem danych jest System (In-tercenbud lub Capital). Przycisk Przeglądaj… służy do wywołania standardowego okna Windows umożliwiającego wyszukanie odpowied-niego pliku lub folderu, zaś przycisk Rozpoznaj format – do uruchomienia procedury automatycznego rozpoznawania formatu importowanego cennika. W przypadku gdy importujemy cały dysk, na liście umieszczonej w dolnej części okna pojawia się lista cenników na nim się znajdujących. Domyślnie do importu zaznaczone są wszystkie pliki cenników. Jeżeli jed-nak nie chcemy któregoś z nich importować, odznaczamy go na liście.

Karta ‘Cennik wynikowy’ (rys. 61) służy do ustalenia parametrów cennika wynikowego.

Jeśli format cennika został rozpoznany przez program, w polu Nazwa cennika wynikowego: pojawi się nazwa cennika, w polu Typ cennika: – typ cennika (ceny elementów RMS, ceny pozycji dla koszt. zwykłego lub ceny pozycji dla kosztorysu inwestorskiego), w polu Pozom cen z: – okres, którego dotyczy cennik, a w polu Opis: – opis cennika. Jeśli chcemy zaktualizować już istniejący cennik, wybieramy go klikając na przycisku Zainstalowane cenniki. Przycisk Szczegóły cennika… umożliwia zmianę domyślnych nagłówków cen dla wczytywanego cennika (patrz str.85). W grupie ‘Forma aktualizacji’ umieszczone są opcje sterujące sposobem aktualizacji cennika. Może to być zwykły import (wybrana opcja Import) lub, dla cenników systemu Intercenbud i Capital, Zapytanie do:. W tym wypadku dane do cenników mogą być pobierane i aktualizowane Statycznie, czyli okresowo lub Dynamicznie, czyli na bieżąco, wtedy gdy są potrzebne.

Jeśli importujemy dysk z kilkoma cennikami, można dla nich utworzyć wspólny cennik (zaznaczona opcja Wspólny cennik wynikowy) lub też dla każdego z nich założyć nowy cennik (opcja Wspólny cennik wynikowy wyczyszczona). W tym drugim przypadku w polu Cennik wejściowy: wybieramy cennik źródłowy, a w pozostałych polach określamy jego cechy.

Page 88: Instrukcja Obslugi Norma Pro

88 NORMA PRO

Rys. 61. Karta ‘Cennik wynikowy’ po rozpoznaniu cennika importowanego.

Na karcie ‘Opcje importu’ ustawiamy opcje aktualizacji cen i kartoteki RMS. Jeśli aktualizujemy istniejący cennik i życzymy sobie, aby stare dane zostały usunięte, zaznaczamy opcję Wyczyść stare; jeśli zaś dane mają zostać uzupełnione – zaznaczamy opcję Dopisz nowe. W przypadku gdy mamy cennik zawierający tylko jeden poziom cen, na przykład ceny mi-nimalne, a chcemy uzupełnić go o ceny średnie i maksymalne, należy zaznaczyć opcję Dopisz nowe. W grupie ‘Zapisz ceny’ zaznaczamy, jaki poziom cen ma zostać zaktualizowany, a w grupie ‘Klasyfikacja indeksów’ – jakiego typu mamy indeksy. Jeżeli przy okazji importu cennika chcemy zaktualizować kartotekę RMS, zaznaczamy opcję Aktualizuj kartotekę RMS. Opcje importu mogą zostać określone dla każdego importowanego cennika, którego nazwę wybierzemy w polu Cennik wejściowy:.

Rys. 62. Karta ‘Opcje importu’.

Page 89: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 89

Importowanie dyskietki z cennikami Przed importem należy wykonać czynności zalecane przez producenta cennika. Ze względu na coraz większą ilość dostarczanej informacji często dostajemy cenniki spakowane. W wielu przypadkach Norma Pro rozpozna taki cennik i wtedy można zaimportować całą dyskietkę, lecz bywa tak, że dane trzeba rozpakować lub zainstalować i dopiero potem importować każdy plik oddzielnie. Ponieważ bardzo często użytkownicy używają Se-kocenbudu, prześledzimy import na przykładzie cennika z III kwartału 2002 r.

1. Wywołujemy polecenie Importuj cennik… z menu Bazy cenowe. W oknie importu, na karcie ’Cennik importowany’ (rys. 60) zaznaczamy opcję Cały dysk, wkładamy dyskietkę do napędu i w polu Dysk (Ścieżka) plików źródłowych wybieramy symbol dyskietki.

2. System powinien automatycznie rozpoznać dyskietkę (jeśli nie rozpozna, trzeba kliknąć na przycisku Rozpoznaj format…), po czym Norma Pro wyprowadzi komunikat proponujący rozpakowanie dyskietki (rys. 63).

Rys. 63. Komunikat o rozpakowywaniu dyskietki.

Po akceptacji kliknięciem na OK na ekranie zostanie wyświetlone okienko DOS-owe z uruchomionym programem rozpakowującym (rys. 64).

Rys. 64. Rozpakowanie cenników Sekocenbudu w oknie DOS-owym.

Podejmując decyzję o kontynuacji procesu, naciskamy dowolny kla-wisz, zaś klawiszem <ESC> przerywamy rozpakowywanie. Po zakoń-czeniu rozpakowywania zamykamy okno powracając do programu Norma Pro.

Page 90: Instrukcja Obslugi Norma Pro

90 NORMA PRO

3. W tym procesie cenniki zostaną rozpakowane do katalogu tymczaso-wego i automatycznie rozpoznane. Karta ‘Cennik importowany’ wy-gląda jak na rysunku poniżej.

Rys. 65. Karta ‘Cennik importowany’ po automatycznym rozpoznaniu

dyskietki.

4. Na karcie ‘Cennik wynikowy’ (rys. 66) pokażą się informacje o aktual-nie rozpoznanym cenniku: jego nazwa, typ, poziom cen, opis oraz nagłówki kolumn.

Rys. 66. Karta ‘Cennik wynikowy’ po rozpoznaniu załącznika nr 2.

Page 91: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 91

Jeśli chcemy, aby cennik jako nowy został zapisany w pliku o nazwie umieszczonej w polu Nazwa cennika, nie robimy żadnych zmian. Jeśli jednak chcemy, aby został zaktualizowany jeden z już istniejących cenników, klikamy na przycisku Zainstalowane cenniki… i wybieramy ten do aktualizacji (bazę cenową, a potem cennik). Jego dane zostaną umieszczone w odpowiednich polach karty ‘Cennik wynikowy’.

5. Na karcie ‘Opcje importu’ (rys. 62) ustawiamy opcje aktualizacji cen i kartoteki RMS. Jeśli życzymy sobie, aby stare dane zostały usunięte, zaznaczamy opcję Wyczyść stare; jeśli zaś dane mają zostać uzupeł-nione, bo wybraliśmy do aktualizacji istniejący cennik – zaznaczamy opcję Dopisz nowe.

W programie Norma Pro można importować różne cenniki. Większość z nich jest rozpoznawana przez program automatycznie, jednak inne niety-powe, np. cenniki własne, mogą nie zostać rozpoznane. W takim przypadku musimy ręcznie wpisać dane na karcie ‘Cennik wynikowy’. Szczególnie istotne jest wprowadzenie właściwego typu cennika, ponieważ od niego zależy, czy cennik będzie widziany na przykład w procesie tworzenia kosztorysu uproszczonego. Typ cennika wybieramy z listy rozwiniętej w polu Typ cennika (patrz rysunek z prawej).

Jeśli wszystkie dane akceptujemy, klikamy na przycisku OK, czym urucha-miamy proces wczytywania cennika. Na pasku stanu (komunikatów) widać będzie przebieg tego procesu: informowani jesteśmy na bieżąco o nazwie cennika oraz o numerze wczytywanego elementu. Przy dużych cennikach proces przetwarzania ich dla potrzeb programu może trwać dosyć długo.

Importowanie cenników z płyty CD Aby zaimportować cenniki z płyty CD, postępujemy następująco:

♦ Wkładamy płytę do napędu i wywołujemy okno importu.

♦ W oknie importu, w polu Dysk (ścieżka plików źródłowych): wybie-ramy napęd CD.

♦ Po automatycznym rozpoznaniu formatu i ustawieniu opcji cennika wy-nikowego klikamy na OK.

Page 92: Instrukcja Obslugi Norma Pro

92 NORMA PRO

Importowanie pliku cennika Jeśli mamy wiele dyskietek z różnymi wariantami cenników i nie możemy zaimportować całej dyskietki lub chcemy zaktualizować tylko niektóre cenniki, musimy to robić ‘ręcznie’ – importując poszczególne pliki cenni-ków. Aby to zrobić, na karcie ‘Cennik importowany’ zaznaczamy opcję Pojedynczy plik, klikamy na przycisku Przeglądaj…, w polu Pliki typu: wybieramy opcję np. Ceny elementów RMS (*.txt), w drzewie katalogów znaj-dujemy potrzebny plik (rys. 67) i klikamy na przycisku Otwórz. Jeśli jako typ pliku wybierzemy Ceny jednostkowe robót (*.dbf), zostaną wyświetlone pliki *.dbf zawierające ceny pozycji.

Rys. 67. Okno wyboru i importowania pliku cennika.

Rys. 68. Wczytanie pliku zawierającego ceny materiałów.

Proces wczytywania pliku uruchamiamy po ustawieniu pozostałych opcji na kartach ‘Cennik wynikowy’ i ‘Opcje importu’ i kliknięciu na przyci-sku OK.

Page 93: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 93

Cenniki z Intercenbudu Intercenbud, to ogromna, na bieżąco aktualizowana baza cen materiałów budowlanych i sprzętu obejmująca terytorium całej Polski. Ci z Państwa, którzy mają bezpośredni dostęp do Internetu mogą z niej korzystać na trzy sposoby: importując plik wygenerowany z bazy, okresowo aktualizować cennik poprzez Internet (korzystanie z bazy off line) lub na bieżąco wysyłać zapytanie do bazy (praca z bazą on line) Operacje te obsługiwane są bezpośrednio z Normy Pro. Ci z Państwa, którzy nie mają dostępu do Internetu mogą nabyć Intercenbud na płycie CD i korzystać z niego w sposób opisany powyżej lub na przykład pobrać plik z Internetu u osoby posiadającej taki dostęp, a następnie zaimportować go tak, jak plik każdego innego cennika (patrz Korzystanie z bazy Intercenbud).

Import cen z Intercenbudu Import cen z pliku Intercenbudu

Import cen z pliku Intercenbudu wygląda podobnie jak każdy inny im-port. Po wybraniu polecenia Importuj cennik… z menu Bazy cenowe, na karcie ‘Cennik importowany’, grupie ‘Importuj’ zaznaczamy opcję Pojedynczy plik i wyszukujemy plik o rozszerzeniu .icb, na karcie ‘Cen-nik wynikowy’ wprowadzamy dane nowego cennika i klikamy na OK.

Jednorazowy import cen z Intercenbudu poprzez Internet Jeśli chcemy tylko raz pobrać ceny z Intercenbudu, tworząc zwykły cennik, po wywołaniu polecenia Importuj cennik… z menu Bazy ce-nowe, na karcie ‘Cennik importowany’, w grupie ‘Importuj’ zazna-czamy opcję System:, wybieramy Intercenbud, na karcie ‘Cennik wynikowy’ w grupie ‘Forma aktualizacji’ zaznaczamy opcję Import oraz wprowadzamy pozostałe dane nowego cennika. Powinniśmy również zdefiniować kryteria szukania dla tego cennika (przycisk Edytuj kryteria…). Po kliknięciu na przycisku OK program połączy się z Intercenbudem, ściągnie dane i utworzy zwykły cennik.

Cennik z Intercenbudu z okresową aktualizacją (off line) Jeśli chcemy tylko czasami pobierać ceny z Intercenbudu, powinniśmy założyć cennik z okresową aktualizacją. W tym celu wywołujemy po-lecenie Importuj cennik… z menu Bazy cenowe, a następnie na karcie ‘Cennik importowany’, grupie ‘Importuj’ zaznaczamy opcję System:, wybieramy Intercenbud. Na karcie ‘Cennik wynikowy’ w grupie ‘Forma aktualizacji’ zaznaczamy opcję Zapytanie do: (domyślnie

Page 94: Instrukcja Obslugi Norma Pro

94 NORMA PRO

zostanie zaznaczone Statyczne (off line)), wprowadzamy pozostałe dane cennika oraz definiujemy kryteria szukania (przycisk Edytuj kryteria…). Po wykonaniu tych czynności zostanie utworzony cennik, dla którego zapamiętane będę kryteria szukania i który będzie mógł być okresowo aktualizowany poprzez Internet. Na liście cenników cennik tego typu jest wyróżniony kolorem niebieskim.

Aktualizacja cennika Intercenbudu Jeśli na liście cenników (rys. 57) zaznaczymy cennik, który jest aktu-alizowany poprzez zapytanie wysyłane do bazy Intercenbud (sposób aktualizacji cennika wybieramy podczas tworzenia nowego cennika lub podczas importu), dostępne stają się przyciski Aktualizuj i Zmień kry-teria szukania umożliwiające tę aktualizację. Jeśli klikniemy na przyci-sku Aktualizuj, stare dane zostaną z cennika usunięte, a na ich miejsce zostaną wprowadzone aktualne dane z bazy Intercenbud pobrane według zapamiętanych kryteriów szukania.

Jeśli klikniemy na przycisku Zmień kryteria szukania, wyświetlone zostanie okienko kryteriów szukania z kryteriami, które były użyte podczas ostatniej aktualizacji lub tworzenia nowego cennika (rys. 69). W przypadku gdy zmienimy te kryteria i zaktualizujemy cennik, stra-cimy wszystkie poprzednie dane – na ich miejsce zostaną wczytane nowe, zgodne z nowymi kryteriami. Zmiana i zaakceptowanie kryteriów szukania bez wykonania aktualizacji spowoduje niespójność informacji, ponieważ zawartość cennika będzie odpowiadała starym kryteriom, zaś faktycznie kryteria będą nowe.

Pobieranie cen z Intercenbudu na bieżąco (on line) Aby utworzyć cennik pobierający na bieżąco ceny z Intercenbudu, należy wybrać polecenie Utwórz cennik… z menu Bazy cenowe lub kliknąć na przycisku Dodaj cennik w oknie listy cenników danej bazy.

W oknie, takim jak na rys. 58, wybieramy typ cennika, a w grupie ‘Forma aktualizacji’ zaznaczamy Zapytanie do: Intercenbud, grupie ‘Dane’ – opcję Dynamiczne (on line), a następnie kliknięciem na przycisku Edytuj kryteria… przechodzimy do ekranu definiowania kryteriów szukania (rys. 69). Po kliknięciu na OK zostanie utworzony pusty cennik z informacją, w jaki sposób ściągać dane z Intercenbudu. Na liście cenników cennik tego typu jest wyróżniony kolorem zielonym.

Page 95: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 95

Definiowanie kryteriów szukania Ponieważ baza Intercenbud zawiera bardzo dużą ilość materiałów, podłą-czanie jej do kosztorysu w całości może spowolnić działanie programu, szczególnie w przypadku pracy na starszych i wolniejszych komputerach. Aby zmniejszyć ilość pobieranych danych, Intercenbud można przeszukać według z góry narzuconych kryteriów. Kryteria te określa się w oknie, które pojawia się po kliknięciu Edytuj kryteria… w oknie tworzenia no-wego cennika i oknie importu lub Zmień kryteria… w oknie listy cenni-ków (rys. 69).

Rys. 69. Okno definiowania kryteriów szukania cen w Intercenbudzie.

Najczęściej będziemy wyszukiwać według nazwy elementu. I wtedy w określaniu nazwy, wpisywanej w polu Nazwa, możemy skorzystać z takich znaków sterujących wyszukiwaniem jak +, -, ), "" , *. Na przykład:

Jeśli w polu wpiszemy tekst cegła+śruba, zostaną wyszukane wszyst-kie elementy, w których nazwie wystąpi słowo cegła oraz te, w któ-rych nazwie wystąpi słowo śruba.

Jeśli w polu wpiszemy tekst (cegła+dziurawka), zostaną wyszukane wszystkie elementy, w których na-zwie wystąpi słowo cegła i słowo dziurawka.

Page 96: Instrukcja Obslugi Norma Pro

96 NORMA PRO

Jeśli w polu wpiszemy "cegła dziurawka" lub cegła dziurawka, zo-staną wyszukane te elementy, które w nazwie mają ciąg znaków cegła dziu-rawka.

Jeśli w polu wpiszemy cegła*czerwona, zostaną znalezione wszystkie elementy, które w nazwie mają słowo cegła, potem dowolny ciąg znaków, a następnie słowo czer-wona (czyli cegła pełna czerwona, cegła klinkierowa czerwona, ce-gła wapienno-piaskowa czerwona, itd.).

Jeśli w polu wpiszemy tekst (cegła-szara), dostaniemy wszystkie ce-gły, które nie zawierają w nazwie słowa szara.

Inne parametry, które pomogą nam wybrać właściwe elementy, to indeks ETO wg KMB, typ RMS, indeks PKWiU, jednostka miary, nazwa skró-cona towaru, symbol u dostawcy, oryginalny producent.

Jeśli chcemy wyszukać towary o cenach zawartych w pewnym, określonym przedziale, w polach Cena jedn. od: do: wpisujemy dolną i górną cenę.

W grupie ‘Dostawca’ możemy sformułować bardzo przydatne kryteria związane z dostawcami towarów. Można więc znaleźć towary tylko jed-nego dostawcy podając jego nazwę lub kod, towary dostawców z wybra-nego województwa czy miasta. Kod dostawcy wpisujemy z klawiatury, wy-bieramy z listy rozwijalnej pola Kod: lub wybieramy z kartoteki dostaw-ców po kliknięciu na przycisku .

UWAGA! Jeśli nie zostaną określone żadne kryteria, system przyjmie, że będziemy pracować z całą bazą danych Intercenbud.

Praca z cennikami systemu CapitalProgram Norma Pro współpracuje z systemem zarządzania Capital po-bierając ceny z jego kartoteki towarów lub magazynów. Aby skorzystać z tych danych, należy w opcjach programu, na karcie ‘Ścieżki programu’ wprowadzić do pola Ścieżka do programu Capital: ścieżkę dostępu do pliku Capital.ini. Typy tworzonych cenników są takie jak w Intercen-budzie, a więc możemy utworzyć zwykły cennik poprzez import, cennik

Page 97: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 97

okresowo aktualizowany oraz cennik pracujący on line. Dla cenników Capital nie definiujemy kryteriów szukania – pobierane są wszystkie ceny z zadeklarowanego źródła danych. Jeśli importujemy cennik Capital, na karcie ‘Cennik importowany’, zaznaczamy opcję System, a następnie wybieramy Capital, na karcie cennik wynikowy zaznaczamy odpowiednie opcje aktualizacji i wprowa-dzamy pozostałe dane. Jeśli tworzymy cennik on line (poleceniem Utwórz nowy cennik… z menu Bazy cenowe), na karcie ‘Cennik wynikowy’ w grupie ‘Forma aktualizacji’ zaznaczamy opcję Zapytanie do: Capital oraz sposób ak-tualizacji w grupie ‘Dane’ (opcję Dynamiczne (on line)). Po wybraniu zapytania do Capital w oknach importu i tworzenia nowego cennika pojawi się karta ‘Capital’ (rys. 70), gdzie wybieramy firmę, z której zasobów pochodzą ceny (pole wybory Firma:) oraz w grupie ‘Dane cennika’ w polu Magazyn: określamy źródło danych dla cennika (może to być kartoteka towarów lub jeden z magazynów) i w polu Poziom cen:, poziom cen (np. ceny detaliczne, hurtowe, magazynowe).

Rys. 70. Tworzenie cennika Capital

Przyciski Logowanie i Parametry logowania służą do wprowadzenia danych użytkownika i jego hasła logowania do Capital.

Cenniki elementów RMS Każdy cennik RMS można przeglądać, edytować, to znaczy dopisywać do niego nowe elementy, usuwać już istniejące oraz zmieniać zawartość po-szczególnych pól. Aby to zrobić, należy z menu Bazy cenowe (wtedy, gdy nie otworzyliśmy żadnego kosztorysu) wybrać polecenie Pokaż bazy ce-nowe… W okienku zawierającym listę baz zaznaczamy interesującą nas bazę i klikamy na przycisku Pokaż cenniki (lub dwukrotnie klikamy na bazie), a następnie na liście cenników (rys. 57) wyświetlamy tylko cenniki

Page 98: Instrukcja Obslugi Norma Pro

98 NORMA PRO

RMS i klikamy dwukrotnie na cenniku, który chcemy zobaczyć. Pokaże nam się wtedy w nowym oknie zawartość wybranego cennika (rys. 71).

Cenniki można obejrzeć również wtedy, gdy z menu Bazy cenowe wybie-rzemy polecenie Pokaż cenniki bazy. W tym wypadku, jeśli mamy w systemie tylko jedną bazę cenową, od razy dostaniemy listę cenników, z której wybieramy potrzebny cennik. Jeśli mamy więcej niż jedną bazę ce-nową, najpierw musimy wybrać bazę, a dopiero potem cennik.

Jeśli otworzyliśmy już kosztorys, a chcemy obejrzeć jakąś bazę cenową, z menu Ceny wybieramy polecenie Wybór bazy cenowej…, a następnie Pokaż bazę cenową. W tym wypadku również otrzymamy okno takie, jak na rys. 71.

Rys. 71. Cennik elementów RMS.

W oknie zawartości cennika znajduje się informacja o numerze indeksu nakładu („Indeks”), kodzie jednostki miary („Kod j.m.”), nazwie jednostki miary („J.m.”), nazwie nakładu („Nazwa”) oraz typie nakładu („M” – materiały, „S” – sprzęt, „R” – robocizna). W zależności od rodzaju klasyfi-kacji w kolumnie ‘kl.’ pojawia się jedna z trzech cyfr: 1 – jeśli jest to kla-syfikacja ETO, 2 – jeśli KMB lub 3 – jeśli własna. Nagłówki kolumn cen są takie, jak zadeklarowano w szczegółach cennika podczas jego tworzenia lub importu (patrz str. 85). Jeśli istnieją takie dane elementu jak waluta,

Page 99: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 99

stawka VAT, indeks PKWIU, kod dostawcy, rabat dostawcy czy symbol towaru u dostawcy, można je zobaczyć włączając wyświetlanie do-datkowych kolumn, wystarczy tylko kliknąć na liście prawym przyciskiem myszy i zaznaczyć na menu podręcznym.

Na dole okna znajdują się przyciski ułatwiające poruszanie się po cenniku oraz przyciski umożliwiające dodawanie, usuwanie i edycję danych ele-mentu RMS. Jeśli w danych elementu znajduje się dostawca lub producent, uaktywni się przycisk Dostawca…, dzięki czemu będziemy mogli zobaczyć jego dane.

Lista elementów może zostać posortowana według kolumny, którą wybie-ramy z pola rozwijalnego Sortuj według:. Jeśli klikniemy na nagłówku kolumny, posortujemy listę według tej kolumny. Powtórne kliknięcie na kolumnie spowoduje zmianę porządku sortowania. Opcja Sortowanie wg pojedynczej kolumny steruje sposobem sortowania. Jeśli jest zaznaczona, sortowana jest tylko jedna kolumna, a inne mogą być w pokazane przy-padkowej kolejności, jeśli nie – sortowane są wszystkie pozostałe kolumny. Sposób sortowania jest istotny, gdy cennik jest bardzo duży. Sortowanie według wszystkich kolumn może trwać długo, dlatego domyślnie opcja ta jest zaznaczona.

W górnej części okna znajduje się grupa, w której możemy zdefiniować kryteria szukania elementów i uruchomić proces wyszukiwania.

W przypadku gdy cennik wywoływany jest z menu Ceny poleceniem Po-każ cennik…, pojawia się przycisk Wstaw, który umożliwia wstawienie do kosztorysu bieżącego elementu.

Cennik RMS z Intercenbudu Na rys. 71 pokazany jest cennik pobrany z Intercenbudu. Cennik ten jest cennikiem dostawcy.

W cenniku Intercenbudu cena jednostkowa oznacza cenę towaru w takiej jednostce miary, którą można wstawić do kosztorysu. Jeśli dostawca ofe-ruje towar w opakowaniach, dla których nie ma ‘kosztorysowej’ jednostki miary, cena jednostkowa wyliczana jest z ceny opakowania i ilości towaru w opakowaniu. W przypadku gdy w opakowaniu znajduje się wiele drob-nych elementów, może się zdarzyć, że cena jednego elementu będzie mniejsza niż 1 grosz i wtedy program zaokrągli cenę jednostkową do 1 grosza.

Page 100: Instrukcja Obslugi Norma Pro

100 NORMA PRO

Dane elementu RMS Dwukrotne kliknięcie na elemencie wywołuje okno jego danych (rys. 72). Jeśli cennik jest cennikiem dostawcy, na dole okna pojawiają się dane do-stawcy: jego kod, rabat i symbol towaru.

Rys. 72. Okno danych elementu RMS z danymi dostawcy.

Obok pola Indeks ETO: znajduje się przycisk , który umożliwia wsta-wienie nakładu z okna listy materiałów według indeksów KMB (rys. 73) oraz drugi przycisk – , pozwalający wstawić nakład z kartoteki RMS (okno z rys. 45). W oknie wyboru materiału z listy klasyfikacji wg KMB w dolnej części znajduje się lista grup materiałowych z kolumnami „Indeks”, „Rodzaj materiału”, „Jm” i „Kod jm”. Dwukrotne kliknięcie na wierszu w kolumnie „Indeks” powoduje ‘wejście’ do następnego poziomu zagłębienia: podgrupy, rodzaju materiału, a w końcu do listy konkretnych materiałów. Symbol wyświetlany z lewej strony indeksu oznacza, że istnieje na-stępny poziom, zaś ikona , że jest to materiał, który można wstawić do okna. Wraz ze zmianą poziomu, w polach powyżej listy wyświetlane są dane zaznaczonego elementu. Strzałki umieszczone z prawej strony listy ( , ) pozwalają na przemieszczanie się między poziomami po przeby-

Page 101: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 101

tej uprzednio drodze, zaś przycisk , umożliwia skok na najwyższy poziom. Do wstawienia materiału używa się przycisku Wybierz lub dwukrotnie klika się na jego indeksie.

Rys. 73. Okno wyboru materiału według klasyfikacji KMB.

W górnej części, pod polem Indeks znajduje się opcja Uzupełnij niepełny kod cyframi 9. Jej zaznaczenie spowoduje dopisanie na końcu indeksu wybranego materiału takiej ilości cyfr 9, aby miał długość siedmiozna-kową. Jest to istotne w przypadku wyboru materiału, którego indeks jest na przykład pięcioznakowy (jak śruby rozprężne na rys. 74).

Rys. 74. Śruby rozprężne mają pięcioznakowy indeks KMB.

Page 102: Instrukcja Obslugi Norma Pro

102 NORMA PRO

Edycja elementu Jeśli chcemy przejść do edycji danych elementu, podświetlamy go, a na-stępnie klikamy na przycisku . Dostaniemy okno takie jak na rys. 72, z tym, że pola staną się dostępne do edycji.

Dopisywanie nowych elementów Czasami może zachodzić potrzeba ręcznego dopisania nowego elementu do już istniejącego cennika. Aby dopisać nowy element, należy kliknąć na przycisku znajdującym się na dole okna. Po pojawieniu się ekranu, ta-kiego jak na rys. 72, w odpowiednie pola wpisujemy wszystkie dane i kli-kamy na OK.

Usuwanie elementów Jeśli chcemy usunąć element, klikamy na nim (zostaje podświetlony), a na-stępnie na przycisku . Program zapyta, czy na pewno usuwać. Po-twierdzamy usuwanie kliknięciem na Tak, wycofujemy się z usuwania kliknięciem na Nie.

Wyszukiwanie elementów W górnej części cennika znajduje się grupa opcji sterująca wyszukiwaniem elementów. Po sformułowaniu kryteriów wyszukiwania i kliknięciu na przycisku Szukaj znalezione elementy zostaną wyświetlone w postaci listy. Kliknięciem na przycisku Wszystkie uzyskamy zawartość całego cennika.

Cenniki pozycji Zawartość cenników pozycji, tak jak cenników elementów, możemy mody-fikować dodając i usuwając rekordy oraz zmieniać ich dane.

Zawartość konkretnego cennika zostanie wyświetlona na ekranie, gdy z menu Bazy cenowe wybierzemy polecenie Pokaż cenniki bazy…(lub Pokaż bazę cenową…), z listy baz wybierzemy bazę, a następnie kon-kretny cennik.

W oknie zawartości cennika (rys. 75) znajduje się informacja o wydawnic-twie („Wydawnictwo”), nazwie i numerze katalogu („Nazwa katalogu”, „Numer katalogu”), numerze pozycji („Pozycja”), numerze wariantu („Wariant”), jednostce miary („J.m.”), nazwie pozycji („Nazwa”), cenach,

Page 103: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 103

których nagłówki deklarowane są w czasie tworzenia lub importu cennika oraz walucie pozycji („Waluta”).

Tak jak w cennikach RMS możemy sortować listę według wybranych kolumn, klikając na ich nagłówkach lub wybierając w polu Sortuj według:. Również opcja Sortowanie wg pojedynczej kolumny: ma takie samo znaczenie (patrz str. 99).

Na dole okna znajdują się przyciski ułatwiające poruszanie się po liście oraz przyciski umożliwiające dodawanie, usuwanie i edycję pozycji oraz wyświetlenie bardziej szczegółowych danych o wydawnictwie, katalogu czy dodatkowym opisie obiektu. Jeśli cennik wyświetlimy poleceniem Pokaż cennik… z menu Ceny, pojawi się przycisk Wstaw, który pozwoli na wstawienie do kosztorysu zaznaczonej pozycji.

Rys. 75. Cennik pozycji.

Dane pozycji Okno danych pozycji zobaczymy, gdy dwukrotnie klikniemy na podświe-tlonym wierszu (rys. 76). W oknie pozycji znajdują się dane, które już wi-dać na liście oraz dodatkowo Opis:, zawierający szczegółowy opis pozycji.

Page 104: Instrukcja Obslugi Norma Pro

104 NORMA PRO

Rys. 76. Okno danych pozycji.

Dodawanie nowej pozycji Nową pozycję można dodać na dwa sposoby:

• Wykorzystując przycisk Dodaj nową pozycję . W tym wypadku do-dawana jest zupełnie nowa pozycja, dla której określamy wszystkie dane. Domyślnie wypełniane są pola Wydawnictwo:, Nazwa katalogu: i Numer katalogu:, które pobierane są z poprzedniej pozycji. Tak wstawiona pozycja umieszczana jest w drzewie okna katalogów norm

• Klikając na przycisku Dodaj nową jednostkę miary lub wariant . W tym wypadku dla zaznaczonej pozycji możemy utworzyć kolejną jej wersję z inną jednostką miary lub jej nowy wariant (pola wydawnictwa, katalogu i podstawy są nieaktywne). Do automatycznego wprowadzenia kolejnego wariantu służy przycisk .

Warianty pozycji Wariant danej pozycji ma wydawnictwo, numer katalogu, nazwę katalogu i numer pozycji takie same, jak pozycja macierzysta. Resztę danych, czyli nazwę, jednostkę miary, opis oraz ceny może mieć inne.

Page 105: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 105

Pozycje o obmiarach wyrażonych w kilku jednostkach miary W cennikach obiektów bardzo często znajdują się pozycje, które występują w dwóch lub trzech jednostkach miary. Na przykład ceny budynków w cenniku BCO podawane są w dwóch jednostkach: w m2 p.u i m3 k.c. W cenniku pozycja taka pokazywana jest jako dwie pozycje z różnymi jed-nostkami miary i cenami, ale wspólnym wydawnictwem, podstawą, nazwą i opisem. Jeśli w jednej z takich pozycji zmienimy numer pozycji, nazwę lub opis, zmieni się on we wszystkich pozycjach.

Cenniki obiektów Cennik obiektów, to wyróżniony cennik pozycji, do którego automatycznie zapisywane są obiekty przez nas tworzone, czyli działy, poddziały i całe kosztorysy, gdy wywołamy polecenie Wstaw do cennika obiektów… z menu Kosztorys lub Dział. To, który cennik ma być takim cennikiem określamy w opcjach kosztorysu, na karcie ‘Cennik obiektów’ lub wywołując polecenie Zapisywanie cen obiektów | Wybór cennika… Cennik obiektów może być również podłączany do kosztorysów jako cen-nik, z którego pobierane są ceny.

Opis okna wyboru cennika obiektów znajduje się w rozdziale OPCJE KOSZTORYSU, Cennik obiektów.

Cennik obiektów można obejrzeć i modyfikować w widoku struktury drzewiastej w oknie katalogów norm (polecenie Zapisywanie cen obiek-tów | Pokaż cennik strukturalnie… z menu Ceny) lub w oknie cennika (polecenie Zapisywanie cen obiektów | Pokaż cennik… z menu Ceny).

Cenniki dostawców Jeśli w opcjach kosztorysu, na karcie ‘Ogólne’ zaznaczymy Cenniki dostaw-ców, będziemy mogli ustawiać rabaty dla każdego dostawcy. Poza tym w danych RMS automatycznie zostaną umieszczone informacje o dostawcy.

Page 106: Instrukcja Obslugi Norma Pro

106 NORMA PRO

Ustawianie rabatów dostawcy Rabat dla dostawców ustawia się w oknie, które zobaczymy po wybraniu polecenia Ustaw rabaty… z menu Ceny. Po rozwinięciu listy w polu Dla materiałów producenta pojawi się spis tych dostawców, których towary występują w kosztorysie. Rabat można określić dla każdego producenta osobno lub wybierając z listy opcje wszyscy producenci – taki sam dla wszystkich producentów. W polu Rabat maksymalny z kosztorysu pojawia się informacja o maksymalnym rabacie występującym w kosztorysie. Po wpisaniu procentowej wartości rabatu w pole Zastosować rabat: i kliknięciu na OK ceny towarów zostaną odpowiednio przeliczone.

Usuwanie z kosztorysu informacji o dostawcy Jeśli w opcjach kosztorysu była zaznaczona opcja Cenniki dostawców, to do danych RMS dopisywana jest informacja o dostawcy, którą można usunąć poleceniem Usuń dane o dostawcach z menu Ceny.

Wydawnictwa i katalogi Każda pozycja w cennikach pozycji zawiera informację o wydawnictwie i katalogu w postaci takiej jak w katalogach norm. Podczas importu cenni-ków pozycji dane te są automatycznie dopisywane do kartoteki wydaw-nictw oraz wstawiane do cennika. Użytkownik może również utworzyć swoje własne wydawnictwa i katalogi, które potem wykorzysta na przykład przy wstawianiu obiektów – kosztorysów czy działów do własnego cennika.

Wydawnictwa i katalogi związane są z konkretną bazą cenową.

Listę wydawnictw i związanych z nimi katalogów obejrzymy, gdy z menu Bazy cenowe wybierzemy polecenie Pokaż wydawnictwa i katalogi z bazy… (rys. 77).

Page 107: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 107

Rys. 77. Okno edycji wydawnictw i katalogów.

W górnej części okna mamy listę wydawnictw danej bazy cenowej, zaś w dolnej – listę katalogów danego wydawnictwa.

Wydawnictwa usuwamy, dodajemy i edytujemy przy pomocy przycisków , , umieszczonych pod listą wydawnictw. Dwukrotne kliknię-

cie na wierszu wydawnictwa spowoduje pojawienie się okna z danymi (rys. 78).

Katalogi wyświetlane są dla aktualnie podświetlonego wydawnictwa. Przyciskami , , umieszczonymi pod listą katalogów usuwamy, dodajemy i edytujemy dane katalogów. Dwukrotne kliknięcie na katalogu wyświetli okno z jego danymi (rys. 79).

Zmiany dokonane w nazwach wydawnictw oraz w nazwach i numerach katalogów uwzględniane są we wszystkich pozycjach, w których wystę-powały ich pierwotne wersje.

Okno danych wydawnictwa Okno danych wydawnictwa pojawia się, gdy edytujemy, dodajemy lub oglądamy wydawnictwo. W polu Nazwa: znajduje się nazwa wydawnic-twa, w polu Czas wydania: – okres, kiedy zostało wydane, zaś w polu

Page 108: Instrukcja Obslugi Norma Pro

108 NORMA PRO

Opis: krótki opis wydawnictwa. W polu Kod wydawcy: znajduje się kod wydawcy. Jeśli wprowadzamy lub edytujemy wydawnictwo, kod ten można wybrać z listy, która rozwija się po kliknięciu na strzałce. Dane wybranego wydawcy możemy obejrzeć, gdy klikniemy na przycisku Wy-dawca… (dane wydawców znajdują się w kartotece dostawców).

Rys. 78. Dane wydawnictwa.

Okno danych katalogu Okno danych katalogu pojawia się, gdy edytujemy, dodajemy lub oglą-damy podświetlony katalog.

Rys. 79. Okno danych katalogu.

Page 109: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 109

W polu Wydawnictwo: znajduje się nazwa wydawnictwa, w polu Nazwa katalogu: i Numer katalogu: nazwa i numer katalogu, zaś w polu Opis: krótki opis katalogu. W grupie ‘Separatory’ umieszczone są pola wypeł-nione znakami separatorów oddzielających od siebie poszczególne ele-menty podstawy. Separatory wykorzystywane są do wyświetlania pozycji w drzewie katalogów i w kosztorysie.

Podczas importu cenników jako separatory podstawiane są znaki spacji. W celu poprawienia czytelności drzewa katalogów możemy je zmienić na inne. Jeśli na przykład separatory zostaną ustawione tak jak na rys. 79, w drzewie katalogów pozycja będzie wyglądała następująco:

a wstawiona do kosztorysu:

Jeśli wybierzemy nazwę i numer katalogu już istniejącego, to w polach separatorów pojawią się separatory określone dla tego katalogu.

Importowanie cenników z Normy 3 Cenniki, z których korzystaliśmy w Normie 3 możemy zaimportować do Normy Pro w taki sam sposób, w jaki importowane są inne cenniki.

Z menu Bazy cenowe wybieramy polecenie Importuj cennik…

1. Na karcie ‘Cennik importowany’ (rys. 60) zaznaczamy opcję Pojedyn-czy plik.

2. W polu Dysk (ścieżka) plików źródłowych: wpisujemy ścieżkę dostępu do cenników Normy 3 wraz z nazwą importowanego cennika (lub szu-kamy ich po kliknięciu na przycisku Przeglądaj…).

Page 110: Instrukcja Obslugi Norma Pro

110 NORMA PRO

3. Po rozpoznaniu cennika jako cennika ATHENASOFT, na karcie ‘Cen-nik wynikowy’ pojawią się jego dane. Możemy te dane pozostawić w nie zmienionej postaci lub je zmodyfikować.

4. Klikamy na OK, a następnie z listy baz cenowych wybieramy bazę, w której ma się znaleźć cennik.

Importowanie cen z kartoteki RMS Jeśli jakiś cennik chcemy uzupełnić o elementy zawarte w kartotece RMS, z menu Bazy cenowe wybieramy polecenie Importuj z kartoteki RMS… Po ukazaniu się okna zainstalowanych baz cenowych klikamy na bazie, w której znajduje się aktualizowany cennik, a następnie w liście cenników podświetlamy ten cennik i klikamy na przycisku Wybierz.

Wyszukiwanie elementów RMS i pozycji Przy dużej ilości cenników i baz może okazać się potrzebne ich przeszu-kanie w celu znalezienia potrzebnego elementu RMS lub pozycji. Do tego celu służą polecenia Szukaj w cennikach… i Szukaj w bazach ceno-wych… z menu Bazy cenowe.

Wyszukiwanie w cennikach Po wywołaniu polecenia Szukaj w cennikach… pojawia się okno wyboru bazy cenowej, którą chcemy przeszukać, jeśli jest ich kilka lub od razu wyświetlane jest okno wyszukiwania (rys. 80).

W górnej części okna, znajduje się lista cenników, które dołączamy do przeszukiwania. Domyślnie zaznaczone są wszystkie cenniki. Lista cenni-ków zmienia się wraz ze zmianą kryteriów szukania: jeśli szukamy ele-mentów RMS, wyświetlane są tylko cenniki RMS, jeśli szukamy pozycji, wyświetlane są tylko cenniki pozycji.

W dolnej części okna definiujemy kryteria szukania na jednej z dwóch kart ‘Kryteria szukania w cennikach RMS’ lub ‘Kryteria szukania w cennikach pozycji’.

Przyciskiem Wyczyść kryteria czyścimy wprowadzone kryteria.

Program wykona szukanie, jeśli będzie podane co najmniej jedno kryte-rium.

Page 111: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 111

Rys. 80. Okno wyszukiwania w cennikach wybranej bazy cenowej.

Po sformułowaniu kryteriów uruchamiamy proces szukania kliknięciem na przycisku Szukaj. Jeśli jakieś elementy zostaną znalezione, ich lista pojawi się na karcie ‘Lista znalezionych elementów’ (rys. 81).

Wybierając identyfikator cennika w polu Pokaż RMS z cennika: (lub Po-każ pozycje z cennika:), na liście zobaczymy tylko te elementy, które wy-stępują w danym cenniku.

Lista może zostać posortowana według kolumny wybranej w polu Sortuj według:. Również kliknięcie na nagłówku kolumny spowoduje posorto-wanie listy.

Page 112: Instrukcja Obslugi Norma Pro

112 NORMA PRO

Rys. 81. Lista znalezionych elementów w zaznaczonych cennikach bazy cen.

Wyszukiwanie w bazach cenowych Okno wyszukiwania elementów w bazach cenowych pojawia się po wy-braniu polecenia Szukaj w bazach cenowych… z menu Bazy cenowe (rys. 82). W górnej części okna zaznaczamy bazy, które mają być przeszu-kane, zaś w dolnej – definiujemy kryteria szukania, tak jak w oknie prze-szukiwania cenników.

Rys. 82.Fragment okna wyszukiwania w bazach cenowych.

Po kliknięciu na przycisku Szukaj i znalezieniu elementów wyświetlane jest okno z listą taką jak na rys. 83.

Page 113: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 113

Jeżeli w polu Pokaż RMS z bazy: (lub Pokaz pozycje z bazy:) wybierzemy konkretną bazę, w polu Pokaz RMS z cennika: (lub Pokaż pozycje z cen-nika:) będziemy mogli wybrać cennik. Uzyskamy wtedy listę tylko tych elementów, które znajdują się w tej bazie. Gdy wybierzemy Wszystkie, zo-staną pokazane wszystkie znalezione elementy z wybranej bazy.

Lista elementów zostanie posortowana według kolumny wybranej w polu Sortuj według: lub po kliknięciu na nagłówku.

Rys. 83. Okno z listą znalezionych elementów w zaznaczonych bazach cenowych.

Kopiowanie i przenoszenie cenników W przypadku, gdy chcemy zmodyfikować cennik jednocześnie zachowując poprzednią zawartość, tworzymy jego kopię pod inną nazwą i na tej kopii wykonujemy modyfikacje. Do tego celu służy polecenie Kopiuj cennik… z menu Bazy cenowe. Kolejność wykonywanych czynności jest następująca:

• z listy baz wybieramy źródłową bazę cenową;

• z listy cenników tej bazy wybieramy cennik źródłowy;

Page 114: Instrukcja Obslugi Norma Pro

114 NORMA PRO

• w oknie tworzenia nowego cennika wypełniamy pola z danymi cennika docelowego (program nam podpowiada wszystkie dane) i klikamy na przycisku OK.

• wybieramy bazę docelową, w której ma być umieszczona kopia.

Jeśli proces kopiowania przebiegł prawidłowo, nowy cennik pojawi się na liście cenników bazy docelowej.

Gdybyśmy chcieli skopiować lub przenieść większą ilość cenników, mo-żemy skorzystać z polecenia Kopiowanie i przenoszenie cenników… z menu Bazy cenowe.

W oknie, które zostanie wyświetlone (rys. 84) w górnej części decydujemy, z jakiej i do jakiej bazy kopiujemy lub przenosimy cenniki, zaś w dolnej wybieramy konkretne cenniki.

Rys. 84. Okno kopiowania i przenoszenia cenników.

Aby skopiować cennik z bazy do innej bazy należy:

♦ W grupie ‘Baza źródłowa’ wybrać bazę, z której będziemy kopiować lub przenosić cenniki. W liście pod wybraną bazą pojawi się spis cen-ników danej bazy.

Page 115: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 115

♦ W grupie ‘Baza docelowa’ wybrać bazę, do której będziemy kopiować lub przenosić cenniki. Jeśli baza źródłowa będzie taka sama jak baza docelowa, oczywiście cennika nie będzie można przenieść – można go tylko skopiować. To oznacza, że można utworzyć kopię cennika w tej samej bazie.

♦ W grupie ‘Wybór cenników do kopiowania/przenoszenia’ przy pomocy przycisków , , , (lub przeciągając elementy z lewego do prawego panelu) wybieramy te cenniki, które mają zostać przeniesione lub skopiowane.

♦ Po kliknięciu na przycisku Kopiuj lub Przenieś cenniki znajdujące się w prawym panelu zostaną skopiowane lub przeniesione do bazy doce-lowej. Jeśli w bazie docelowej istnieje już cennik o nazwie cennika źródłowego, nadawana jest mu nowa nazwa, złożona z przedrostka ‘Kopia’ i nazwy cennika źródłowego.

UWAGA! Jeśli chcemy przenieść cennik z bazy do bazy, bezpieczniej jest go skopiować, sprawdzić, czy znajdują się w nim dane, a potem usunąć z bazy źródłowej.

Wybór bieżącego cennika Bieżący cennik RMS lub pozycji, którego dotyczą takie polecenia jak Cen-nik pozycji strukturalnie…, Uaktualnij ceny… można wybrać po uru-chomieniu polecenia Wybór cennika… z menu Ceny. W oknie, które zobaczymy (rys. 85) na kartach ‘Cenniki RMS’ i ‘Cenniki pozycji’ mamy listę cenników podłączonych do kosztorysu. Ten cennik, którego dane znajdują się w polach Baza: i Cennik: jest cennikiem bieżącym.

Rys. 85. Okno wyboru bieżącego cennika.

Page 116: Instrukcja Obslugi Norma Pro

116 NORMA PRO

W oknie tym możemy dodać nowe cenniki do kosztorysu lub usunąć nie-potrzebne. Obsługa kart ‘Cenniki RMS’ i ‘Cenniki pozycji’ jest opisana na stronach 131 i 132 w rozdziale OTWIERANIE I ZACHOWYWANIE KOSZTORYSU.

Przeliczanie (uaktualnianie) cen w kosztorysie Jeśli po utworzeniu kosztorysu zmieniły się cenniki i chcemy stosownie do nich zaktualizować ceny lub chcemy pobrać ceny z jakiegoś innego koszto-rysu, z menu Ceny (menu to pojawia się, gdy mamy otwarty dowolny kosztorys) wybieramy polecenie Uaktualnij ceny… W okienku, które zostanie wyświetlone na ekra-nie, w grupie ‘Na podstawie’ zazna-czamy opcję Cenników podłączo-nych do kosztorysu, gdy aktualizu-jemy ceny na podstawie cenników aktualnie podłączonych do koszto-rysu lub opcję Innego wybranego kosztorysu, gdy podstawą aktualiza-cji jest inny kosztorys. Zaznaczając opcję Ceny robocizny, materiałów lub sprzętu, uaktualnimy ceny za-znaczonych typów elementów RMS, zaś po zaznaczeniu opcji Ceny jed-nostkowe pozycji zostaną uaktual-nione ceny pozycji.

Jeśli została zaznaczona opcja uaktualniania cen jednostkowych pozycji, możemy również zaktualizować Ceny obiektów.

Dodatkowo możemy poprosić program o wyświetlanie komunikatu, gdy cena ma być zmieniona (opcja Pytaj o akceptację zmiany ceny), o zero-wanie cen nie znalezionych (opcja Zeruj ceny nie znalezione), oraz aktuali-zację tylko cen zerowych (Uaktualniaj tylko ceny zerowe) oraz o kopio-wanie opisów pozycji (Kopiuj opisy pozycji uproszczonych z cennika). Je-śli w kosztorysie występują ceny w różnych walutach, powinny być aktu-alizowane cenami w tej samej walucie, a więc należy zaznaczyć opcję Tylko ceny w tej samej walucie.

Jeśli zaznaczymy opcję Przeglądane inne cenniki, po znalezieniu pierw-szej ceny zostaną przeszukane następne cenniki podłączone do kosztorysu

Page 117: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 117

i, jeśli zostaną znalezione kolejne ceny, wyświetli się okno z ich listą. Jeśli opcja nie jest zaznaczona, znaleziona cena zostanie wstawiona do danych elementu (gdy indeks elementu jest anonimowy, zostanie wyświetlona lista elementów podobnych).

Po zaznaczeniu opcji Automatyczny wybór najniższej ceny cena elementu zostanie uaktualniona najniższą ze znalezionych cen.

W przypadku uaktualniania cen cenami z innego kosztorysu zostanie wy-świetlone okienko, w którym wybieramy dysk, katalog i nazwę kosztorysu (patrz rozdział OTWIERANIE I ZACHOWYWANIE KOSZTORYSU).

Uaktualnienie cennika danymi z kosztorysu W przypadku gdy chcemy dokonać uzupełnienia bazy cenowej o dodat-kowe pozycje lub uaktualnienia cen niektórych pozycji, z menu Ceny wy-bieramy polecenie Uaktualnij cen-nik… W następnym kroku, po pokaza-niu się okienka takiego, jak na rysunku z prawej, musimy zdecydować, które elementy cennika RMS aktualizujemy (możemy aktualizować ceny robocizny, ceny materiałów i ceny sprzętu i/lub ceny jednostkowe pozycji) oraz czy do bazy zapisywać zerowe ceny (opcja Zapisuj także ceny zerowe). Opcja Tylko ceny w tej samej walucie po-winna być zaznaczona, gdy chcemy zaktualizować tylko ceny podane w walucie elementu lub pozycji.

Aktualizacji podlega bieżący cennik. Jeśli do kosztorysu podłączyliśmy więcej niż jeden cennik danego typu (na przykład dwa cenniki RMS i trzy cenniki pozycji), to po kliknięciu na OK trzeba wybrać ten cennik, który ma być zaktualizowany.

Przeliczanie cen w kosztorysie według podanego współczynnika

Ceny elementów RMS i/lub ceny pozycji w kosztorysie możemy skorygo-wać o pewien stały współczynnik. W tym celu z menu Ceny wybieramy polecenie Zmień ceny… W okienku, które się ukaże ustalamy ‘Zakres zmian’: jeśli zmieniamy ceny tylko jednej kategorii, zaznaczamy ją, w pole Wyrażenie (współczynnik) wpisujemy odpowiednią liczbę, a następnie

Page 118: Instrukcja Obslugi Norma Pro

118 NORMA PRO

klikamy na przycisku Pomnóż lub Podziel; jeśli chcemy przeliczyć wszystkie ceny, zaznaczamy wszystkie kategorie. Możemy również przeliczać tylko dwie kategorie – należy przy tym pa-miętać, że zostaną one przeliczone według tego samego współczynnika. Jeśli chcemy każdą z kategorii skorygować według innego współczynnika, powinniśmy je przeliczyć oddzielnie.

UWAGA! Po zmianie cen wyrażenie, według którego zostały przeli-czane nie jest zapamiętywane.

Oprócz cen możemy zmienić współczynniki cen jednostkowych lub cen RMS-ów, które zostały określone dla pozycji uproszczonych (karta ‘Ceny jednostkowe’ w oknie edycji pozycji uproszczonej). W grupie ‘Zmieniane’ zaznaczamy wtedy opcję współczynniki, a w polu Wyrażenie: wpisujemy wyrażenie, według którego współczynniki zostaną przeliczone, jeśli klik-niemy na przycisku Pomnóż lub Podziel, lub na nowo ustawione, gdy klikniemy na przycisku Ustaw.

UWAGA! Po zmianie współczynników wyrażenie, według którego zo-stały przeliczane – jest pamiętane.

Dopasowanie ceny elementu RMS do założonej wartości kosztorysu

Cenę danego elementu RMS można dopasować do założonej wartości kosztorysu. Aby to zrobić, trzeba przejść do takiego zestawienia RMS, w którym dany element się znajdzie, następnie zaznaczyć go i z menu Ceny wybrać polecenie Dopasuj cenę… W okienku, które się pokaże należy wpisać wartość kosztorysu i kliknąć na OK. Operację tę można wykonać dla kilku zaznaczonych elementów RMS.

Korzystanie z bazy Intercenbud Athenasoft oferuje Intercenbud – internetową bazę cen materiałów bu-dowlanych, której unikalną cechą jest możliwość bezpośredniego wczyta-

Page 119: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 119

nia danych do programów kosztorysowych. Baza powstała z myślą o fir-mach wykonujących usługi remontowo-budowlane, kosztorysantach, hur-towniach i producentach materiałów budowlanych i pokrewnych.

Dzięki systemowi Intercenbud małe i duże firmy wykonujące usługi re-montowe i budowlane będą miały możliwość zbierania informacji o ofer-tach handlowych, promocjach, rabatach, a co za tym idzie będą mogły łatwiej i szybciej wybrać partnerów do współpracy oraz wynegocjować najkorzystniejsze warunki zakupu potrzebnych towarów.

Rys. 86. Strona główna bazy Intercenbud.

Obecnie użytkownik będzie miał zawsze aktualną informację o cenach interesujących go produktów, obejmującą przy tym terytorium całej Polski. Ceny te będzie również mógł wykorzystać bezpośrednio w swoich programach kosztorysowych.

Oprócz cen Intercenbud zawiera takie dane o towarze jak: indeks ETO, indeks PKWiU, nazwę dostawcy i producenta, jednostka miary, ciężar właściwy, sposób pakowania, daty obowiązywania ceny, rodzaj grupy towarowej oraz adres strony www.

Z drugiej strony użytkownik otrzymuje pełną informację o producentach i dostawcach towarów: ich nazwy, adresy, województwo, na terenie którego

Page 120: Instrukcja Obslugi Norma Pro

120 NORMA PRO

działają, branżę, kontakty telefoniczne, adresy e-mail oraz „link” do ich stron www.

Zarówno kosztorysanci jak i dostawcy towarów mogą wpisać swoje pro-pozycje i uwagi do pracy systemu na specjalnej, przygotowanej do tego stronie, a następnie wysłać je do Administratora.

Baza Intercenbud, o adresie www.Intercenbud.com.pl, dostępna jest bezpłatnie i można z niej korzystać 24 h na dobę.

Strony dostawców i producentów Dostawcy i producenci materiałów budowlanych zostają zarejestrowani w systemie po zaakceptowaniu regulaminu i podaniu swojej nazwy, loginu i hasła dostępu, adresu, województwa, telefonów i faksów, adresu e-mail i strony www i oraz branży, do której należą. Po uaktywnieniu konta przez administratora uzyskują dostęp do bazy danych i mogą wprowadzać dane towarów. Wymiana informacji na temat rejestracji pomiędzy dostawcą a Administratorem odbywa się automatycznie poprzez podany przez do-stawcę adres e-mail.

System udostępnia dwie drogi wprowadzania nowych towarów i modyfi-kowania danych towarów już istniejących w bazie. Można to robić „on line”, bezpośrednio na stronie reprezentującej dany lub nowy produkt lub wczytać je z pliku tekstowego, który został wcześniej przygotowany na własnym komputerze przy pomocy programu Edytor Cenników.

Producent ma możliwość przeszukiwania listy swoich towarów i wybiera-nia ich według różnych kryteriów. Na wyselekcjonowanych towarach może wykonać takie operacje globalne jak zmiana cen, usunięcie towaru czy zmiana dat obowiązywania cen.

Ponieważ na stronie danych dostawcy i na stronie danych towaru wyświe-tlane są liczniki odwiedzin, w każdej chwili dostawca może się dowiedzieć, ile razy oglądana była jego strona i jakie jest zainteresowanie danym towarem.

Strony kosztorysanta Kosztorysanci zostają zarejestrowani w systemie po zaakceptowaniu re-gulaminu i wprowadzeniu swoich danych. Zaraz potem mogą się zalogo-wać i korzystać z bazy, to znaczy z danych wszystkich producentów i wszystkich towarów.

Page 121: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 121

Ponieważ baza zawiera wiele tysięcy pozycji, z punktu widzenia użytkow-nika najważniejsze jest, aby znaleźć ceny tylko tych towarów, które go in-teresują. Do tego celu służy strona szukania, na której można szczegółowo określić kryteria wyboru poszukiwanych towarów (rys. 87).

Rys. 87. Strona wyszukiwania w systemie Intercenbud.

Bazę przeszukiwać można zarówno pod kątem wystąpienia określonych cech towaru, jak i określonych danych dostawcy. Na przykład można wy-brać towary o nazwach zawierających tekst „klej”, od dostawców działa-jących w branży ogólnobudowlanej z obszaru województwa Mazowiec-kiego. Wynikiem wyszukiwania jest lista produktów wyświetlona po za-kończeniu procesu szukania (rys. 88) oraz lista dostawców tych produktów, która jest dostępna na stronie Lista dostawców (rys. 91). Uzyskana lista może zostać dodatkowo przefiltrowana pod kątem znalezienia towarów o najniższych lub najwyższych cenach (wybór materiałów wg dodatkowych kryteriów).

Page 122: Instrukcja Obslugi Norma Pro

122 NORMA PRO

Rys. 88. Lista materiałów uzyskana z bazy danych.

Po kliknięciu na nazwie produktu otwiera się strona informacyjna, na której wyświetlane są dane towaru (rys. 89) i analogicznie, po kliknięciu na nazwie dostawcy – na ekranie pojawi się strona danych dostawcy (rys. 90).

Rys. 89. Dane towaru.

Page 123: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 123

Rys. 90. Dane dostawcy.

Użytkownik może również obejrzeć listę dostawców wyszukanych mate-riałów, jeśli kliknie na odsyłaczu lista dostawców wyszukanych materiałów (rys. 91)

Rys. 91. Lista dostawców wyszukanych materiałów.

Jednym z głównych zadań systemu Intercenbud jest ułatwianie nawiązy-wania kontaktów między firmami budowlanymi a dostawcami towarów. Zadanie to realizowane jest między innymi poprzez możliwość bezpo-

Page 124: Instrukcja Obslugi Norma Pro

124 NORMA PRO

średniego wysłania zapytania ofertowego do wybranych producentów z prośbą o podanie cen i warunków zakupu wyselekcjonowanych towarów. Zapytanie jest generowane automatycznie w formie wiadomości e-mail dla wszystkich wyszukanych towarów danego dostawcy. Do wiadomości dołą-czane są dane użytkownika i jego adres e-mail, dzięki czemu dostawca wie, komu i na jaki adres wysłać ofertę. Utworzona wiadomość może być edytowania; na przykład uzupełnienie jej o ilości potrzebnych towarów może być dla dostawcy podstawą do zaproponowania użytkownikowi specjalnych rabatów lub innych udogodnień związanych z zakupem towaru.

Aby wejść na stronę generowania ofert, na stronie wyszukanych materia-łów (rys. 88) lub na stronie listy dostawców należy kliknąć na odsyłaczu zapytania ofertowe na wszystkie materiały. Zostanie wtedy pokazana strona z listą dostawców i umieszczonym w pierwszej kolumnie tekstem ‘skieruj zapytanie’ (rys. 92). Kliknięcie na tym tekście w wierszu dostawcy spowoduje automatyczne wygenerowanie wiadomości e-mail z listą towarów.

Rys. 92. Lista dostawców, do których można wysłać zapytania ofertowe.

Page 125: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 125

Rys. 93. Zapytanie ofertowe wygenerowane przez system Intercenbud.

Ogromną zaletą systemu Intercenbud jest możliwość pobrania listy wybra-nych towarów oraz listy dostawców tych towarów i zapisania ich w pliku na własnym komputerze. Do plików pobranych w formacie Normy i Strixa wyprowadzane są wszystkie informacje o towarze znajdujące się w bazie oraz wszystkie dane dostawców. Aby wygenerować plik Intercenbudu, na-leży wyszukać potrzebne materiały (strona Szukaj, rys. 87), a następnie je zapisać na własnym dysku w formacie Normy i Strixa klikając na odsyłaczu Pobierz materiały dla Normy i Strixa oraz nowszych (rys. 88), a potem na Zapisz materiały na dysk (rys. 94).

Rys. 94. Strona, z której zapisujemy wybrane materiały na dysk

Należy kliknąć na odsyłaczu zapisz materiały na dysk, a następnie w

Page 126: Instrukcja Obslugi Norma Pro

126 NORMA PRO

okienku pokazanym na rys. 96 zaznaczyć opcję Zapisz ten plik na dysku i kliknąć na OK. W następnym etapie, w oknie Zapisz jako trzeba wybrać folder, w którym plik zostanie zapisany oraz ewentualnie zmienić jego na-zwę, jeśli nazwa zaproponowana przez program nie jest odpowiednia i kliknąć na Zapisz (rys. 96).

Rys. 95. Strona pobierania z Intercenbudu całego cennika.

Rys. 96. Kolejne etapy pobierania i zapisywania pliku z bazy Intercenbud.

Page 127: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 127

Jeśli konieczne jest pobranie z bazy wszystkich materiałów, na stronie szukania (rys. 87) należy kliknąć na przycisku Pobierz całą bazę i na na-stępnej stronie (rys. 95) kliknąć na linku Pobierz całą bazę materiałów i Pobierz całą bazę sprzętu dla Normy i Strixa.

Po zapisaniu na dysku plik Intercenbudu może zostać zaimportowany do Normy jak każdy inny cennik. Jeśli użytkownik skopiuje go na dyskietkę i da innemu użytkownikowi, ten również będzie mógł go zaimportować do Normy. Aby to zrobić, należy uruchomić polecenie Importuj cennik… z menu Bazy cenowe. W okienku importu, na karcie ‘Cennik importo-wany’ (rys. 60) trzeba kliknąć na przycisku Przeglądaj…, znaleźć zapi-sany plik Intercenbudu, zaznaczyć opcję Pojedynczy plik i kliknąć na Rozpoznaj format. Jeśli format został poprawnie rozpoznany, można zmienić dane bazy wynikowej, w szczególności jej nazwy (karta ‘Cennik wynikowy’ (rys. 61), następnie kliknąć na OK uruchamiając w ten sposób proces importowania danych. Wygenerowany cennik zostanie umieszczony na liście zainstalowanych cenników w wybranej bazie cenowej.

W Intercenbudzie materiały zostały sklasyfikowane według indeksu KMB, zgodnego z załącznikami ministerialnymi. Klasyfikacja ta została oznaczona numerem 2, co widać na rys. 97 w kolumnie ‘kl.’.

Rys. 97. Lista elementów RMS do wyboru – za indeksem i jednostką miary poka-

zany jest numer klasyfikacji. W tym wypadku wszystkie elementy mają klasyfikację KMB (/2), a ceny pochodzą z cennika Intercenbudu.

Jeśli do kosztorysu podłączymy bazę cenową Intercenbudu, a wstawimy pozycję z katalogu, w której znajdują się materiały o indeksach ETO, to ich ceny nie zostaną znalezione. Aby program mógł je odszukać, na karcie ‘Szukanie cen’ okna opcji programu należy zaznaczyć Szukaj we wszyst-

Page 128: Instrukcja Obslugi Norma Pro

128 NORMA PRO

kich typach indeksów ETO (patrz rozdział EKRAN GŁÓWNY I OPCJE PROGRAMU, podrozdział Opcje programu).

Ponieważ indeksy ETO i KMB niecałkowicie się pokrywają i ten sam in-deks może być przypisany do różnych materiałów lub ten sam materiał może mieć różne indeksy (rys. 98), trzeba uważnie kontrolować nazwy i jednostki miary wprowadzanych elementów.

Rys. 98. Kartoteka RMS. Acetylen ma różne indeksy ETO i KMB.

Baza Intercenbud jest również dostępna na płycie CD, a pliki z niej wyge-nerowane importuje się do Normy Pro w ten sam sposób, jak z Intercen-budu internetowego.

Page 129: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 129

7. OTWIERANIE I ZACHOWYWANIE KOSZTORYSU

Tworzenie nowego kosztorysu Aby utworzyć nowy kosztorys:

♦ Z menu Plik wybieramy polecenie Nowy lub klikamy na przycisku znajdującym się na pasku narzędzi.

Rys. 99. Okno tworzenia nowego kosztorysu.

♦ W okienku, które się pojawi (rys. 99), na karcie ‘Opcje nowego koszto-rysu’ wprowadzamy podstawowe dane o kosztorysie: • W pole Nazwa koszt.: wpisujemy nazwę kosztorysu. Nazwa ta może

być dłuższa niż osiem znaków, może zawierać polskie litery, nie może natomiast zawierać znaków ‘*’ i ‘?’.

• W pole Krótki opis kosztorysu: wpisujemy krótką charakterystykę kosztorysu informującą np. o zakresie prac, czy przewidywanych terminach ich rozpoczęcia i zakończenia. Opis ten ma znaczenie in-formacyjne; będzie widoczny podczas szukania kosztorysu na dysku i może zostać umieszczony na wydrukach.

• W grupie ‘Rodzaj kosztorysu’ deklarujemy w jakiej postaci koszto-rys będzie wyświetlany na ekranie w czasie tworzenia. Może to być

Page 130: Instrukcja Obslugi Norma Pro

130 NORMA PRO

kosztorys w normalnej postaci (opcja Kosztorys), w postaci książki obmiarów (opcja Książka przedmiarów) oraz kosztorys inwestorski, w którym każda pozycja będzie podsumowywana z uwzględnieniem narzutów (opcja Kosztorys inwestorski). Deklaracja postaci wyświetlania nie jest ostateczna – w każdym momencie tworzenia kosztorysu postać tę można zmienić.

• Jeśli tworzymy kosztorys uproszczony, bazujący na cennikach za-wierających ceny jednostkowe pozycji, zaznaczamy opcję Kalkula-cja uproszczona.

• Klikając na przycisku Na podstawie… możemy utworzyć koszto-rysy na bazie już istniejącego kosztorysu (Tworzenie kosztorysu na bazie innego kosztorysu).

• W polu Szablon liczenia narzutów: wybieramy sposób, według któ-rego będą obliczane narzuty. Wybór ten jest ważny z punktu widze-nia uzyskania takiego wydruku kosztorysu ofertowego, który nie zostanie zakwestionowany przez inwestora. 1. Jeśli wybierzemy Zamówienia publiczne(oferta), to narzuty będą

liczone pozycjami od kosztów jednostkowych i w tym przypadku na wydruku kosztorysu ofertowego iloczyn ceny i ilości będzie równy wartości pozycji, a wartość kosztorysu jest obliczana w sposób następujący:

Ck = Suma[L * (n*c + N)] + Nk

gdzie: L – obmiar robót w pozycji, n*c – koszty bezpośrednie pozycji na jednostkę obmiaru, N – narzuty pozycji wyliczone na jednostkę obmiaru (np. Kp+Z), Nk - narzuty dla całego kosztorysu (np. VAT).

2. Jeśli wybierzemy Narzuty liczone dla całego kosztorysu, to na-rzuty będą liczone od wartości zsumowanych kosztów w całym

w pozycji

Page 131: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 131

kosztorysie, a wartość kosztorysu będzie obliczana w sposób następujący:

Ck = Suma(L * n*c) + N + Nk

gdzie:

L – obmiary robót,

n*c – koszty bezpośrednie na jednostkę obmiaru,

N – wartość narzutów (np. Kp + Z)

Nk – narzuty dla całego kosztorysu (np. VAT)

3. Jeśli w polu Szablon liczenia narzutów: wybierzemy Ustawienia własne, będziemy mogli sami ustawić opcje obliczania narzutów.

To, co wybierzemy w tym momencie, będzie widoczne w opcjach kosztorysu na karcie ‘Liczenie narzutów’ (patrz rozdział OPCJE KOSZTORYSU, Opcje obliczania narzutów).

♦ Na karcie ‘Cenniki RMS’ decydujemy, z jakich cenników elementów RMS będziemy korzystać podczas pracy z kosztorysem (rys. 100). Lista tych cenników wyświetlona jest w polu Lista używanych cenników. Pierwszy cennik, (jeśli nie mamy zainstalowanego żadnego) dodajemy klikając na przycisku Wybór cennika…, Jeśli mamy utworzoną więcej niż jedną bazę cenową, dostaniemy listę baz, z której wybieramy bazę, a następnie właściwy cennik. Jeśli mamy tylko jedną bazę, od razu do-staniemy listę cenników do wyboru. Po wybraniu cennika w polu Baza: pojawi się identyfikator bazy, z której cennik pochodzi, w polu Cennik: – identyfikator cennika, zaś cennik zostanie dopisany do listy.

Aby dopisać następny cennik, korzystamy z przycisków (Dodaj) lub (Dodaj z bazy). Po kliknięciu na pierwszym z nich zostanie wy-generowany pusty wiersz, do którego będziemy mogli wpisać na przykład identyfikator bazy i cennika, który jeszcze nie istnieje lub wprowadzić dane przyciskiem Wybór cennika… Kliknięciem na przy-cisku Dodaj z bazy od razu zostanie wstawiony cennik wybrany z listy cenników danej bazy.

w pozycji

Page 132: Instrukcja Obslugi Norma Pro

132 NORMA PRO

Rys. 100. Karta, na której wybieramy cenniki RMS współpracujące z kosztorysem.

Przycisk służy do usunięcia cennika z listy, zaś przycisk umożli-wia edycję, przy czym zmiany potwierdzamy przyciskiem , a anulujemy .

Przyciskami i zmieniamy kolejność cenników na liście. Jest to istotne, ponieważ cenniki przeszukiwane są w kolejności takiej, jak na liście.

Jeśli włączymy opcję Pokazuj informacje cenników w liście, oprócz identyfikatora bazy i cennika zostanie dodatkowo wyświetlona infor-macja o poziomie cen oraz opisie cennika.

♦ Na karcie ‘Cenniki po-zycji’ decydujemy, z ja-kich cenników jednost-kowych pozycji bę-dziemy korzystać pod-czas pracy z kosztory-sem (rys. 101). Obsługa listy jest taka sama jak w przypadku cenników RMS.

Rys. 101. Lista cenników pozycji podłączonych do kosztorysu.

Page 133: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 133

♦ Akceptujemy ustawienia kliknięciem na przycisku OK. Na ekranie po-jawi się pusty formularz kosztorysu.

UWAGA! Nie jest konieczne określanie wyżej opisanych opcji, gdyż można je zdefiniować później, wywołując okno opcji kosztorysu (menu Opcje, polecenie Kosztorysu… (patrz rozdział OPCJE KOSZTORYSU).

Tworzenie kosztorysu na bazie innego kosztorysu Jeśli chcemy utworzyć nowy kosztorys na bazie już istniejącego koszto-rysu, z menu Plik wybieramy polecenie Nowy lub klikamy na odpowiada-jącym mu przycisku na pasku narzędzi. Po ukazaniu się okna z rys. 99 i wpisaniu nazwy kosztorysu klikamy na przycisku Na podstawie… W wyniku otrzymamy okno takie, jak okno otwierania już istniejącego kosztorysu (rys. 102), z którego wybieramy kosztorys bazowy. Po dokona-niu wyboru i potwierdzeniu kliknięciem na przycisku Otwórz pola nowego kosztorysu zostaną wypełnione informacją pobraną z kosztorysu bazowego. Ich zawartość może oczywiście zostać przez nas zmodyfikowana.

Otwieranie do edycji już istniejącego kosztorysu Jeśli chcemy pracować nad kosztorysem, który wcześniej został zapisany na dysku, z menu Plik wybieramy polecenie Otwórz… lub klikamy na

przycisku znajdującym się na pasku narzędzi.

Po pojawieniu się okna z rys. 102:

♦ W polu Katalogi kosztory-sów: wybieramy z listy jeden z katalogów zade-klarowanych w ścieżce dostępu do kosztorysów (patrz polecenie Opcje programu, karta ‘Ścieżki programu’).

♦ Jeśli kosztorys znajduje się w innym folderze niż zadeklarowane w ścieżkach dostępu do kosztorysów, w polu Szukaj w: i pod nim przeszu-kujemy drzewo folderów, aż znajdziemy poszukiwany kosztorys. Kliknięciem na strzałce z prawej strony pola rozwijamy listę wszystkich

Page 134: Instrukcja Obslugi Norma Pro

134 NORMA PRO

dostępnych dysków oraz otwartych folderów. Kliknięcie na literze lub nazwie określonego dysku lub folderu spowoduje jego wybranie i wyświetlenie jego zawartości w polu poniżej. Z kolei dwukrotne klik-nięcie na folderze otwiera go, zaś kliknięcie na pliku – powoduje umieszczenie jego nazwy w polu Nazwa pliku:.

Rys. 102. Okno otwierania już istniejącego kosztorysu.

Zaraz po pojawieniu się okna z rys. 102 w polu Szukaj w: otwierany jest pierwszy folder wpisany w ścieżce dostępu do kosztorysów (patrz roz-dział EKRAN GŁÓWNY I OPCJE PROGRAMU).

♦ W polu Pliki typu: zaznaczamy typ pliku, który chcemy wprowa-dzić. Jeśli otwieramy kosztorys, będzie nim typ Kosztorysy(*.kst).

♦ Z listy kosztorysów wyświetlonej w okienku pod polem Szukaj w: wybieramy (klikając na jego nazwie) potrzebny kosztorys, zaś z listy wer-sji rozwiniętej po kliknięciu na strzałce obok pola Wersja: – wersję kosztorysu. Lista pokazanych wersji

będzie zależała od liczby zapamiętywanych wersji ustawionej w opcjach

Page 135: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 135

programu i od ilości wykonanych operacji zapisu na dysk danego kosz-torysu. Wersja kst oznacza ostatnią wersję kosztorysu, poprzednie wer-sje oznaczane są kolejno 001, 002, itd. od najmłodszej do najstarszej.

♦ W dolnej części okna, w części ‘Opis wybranego kosztorysu’ pojawiają się podstawowe informacje o kosztorysie: opis, wartość i dane użyt-kownika.

♦ Po potwierdzeniu kliknięciem na przycisku Otwórz na ekranie zostanie wyświetlony wybrany kosztorys oraz pojawi się nowe menu i pasek na-rzędzi.

♦ Jeśli nie znamy nazwy kosztorysu, możemy spróbować go znaleźć we-dług fragmentu tekstu pochodzącego z opisu lub strony tytułowej. W tym celu klikamy na przycisku Szukaj, następnie w oknie, które się ukaże, w polu Szukany tekst: wpisujemy fragment tekstu i klikamy na przycisku OK.

Rys. 103. Wyszukiwanie kosztorysów wg fragmentu tekstu z opisu

lub strony tytułowej.

Zachowywanie kosztorysu Każdy kosztorys po poprawnej edycji powinien być zapisany (zapamiętany do późniejszej edycji) na dysku. Jeśli kosztorys zachowujemy pod tą samą

nazwą, z którą został otwarty, klikamy na przycisku lub z menu Plik wybieramy polecenie Zachowaj. Jeśli zaś chcemy zachować kosztorys pod inną nazwą, z menu Plik wybieramy polecenie Zachowaj jako…

Page 136: Instrukcja Obslugi Norma Pro

136 NORMA PRO

Rys. 104. Okno zachowywania kosztorysu.

W tym wypadku pojawia się okno bardzo podobne do okna otwierania kosztorysu (rys. 104). W oknie tym zostaje wyświetlona zawartość pierw-szego folderu, który wpisany jest w ścieżce dostępu do kosztorysów. Jeśli chcemy zapisać kosztorys w innym folderze, wybieramy go z listy wy-świetlonej w polu Katalogi kosztorysów: lub otwieramy w polu Zapisz w:, a jeśli chcemy nadać mu nową nazwę, wpisujemy ją w polu Nazwa pliku:. Kosztorys zostaje zapamiętany po kliknięciu na przycisku Zapisz.

Jeśli kosztorys chcemy wyeksportować do innego formatu, wybieramy go w polu Zapisz jako typ:. Wybranie typu Widok tekstowo uaktywni opcje grupy ‘Eksportowany zakres kosztorysu’ i wtedy możemy zdecydować, jaką część kosztorysu zapisujemy.

Wersje kosztorysu Każdy kosztorys możemy zapamiętać w kilku ostatnich wersjach. Ilość pa-miętanych wersji wprowadzamy w polu Liczba wersji na dysku: po wy-wołaniu polecenia Programu… z menu Opcje. Za każdym razem, gdy zapisujemy kosztorys poleceniami Zachowaj lub Zachowaj jako…, two-rzona jest kolejna wersja. Wersja kst (plik o rozszerzeniu .KST) oznacza

Page 137: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 137

ostatnią wersję kosztorysu, poprzednie wersje oznaczane są kolejno 001, 002, itd, od najmłodszej do najstarszej (tzn. wersja o numerze 003 jest starsza niż wersja 001). Pliki związane z tymi wersjami mają rozszerzenia .001, 002, itd.

Kopia awaryjna i zapasowa bieżącego kosztorysu Kopia awaryjna kosztorysu o rozszerzeniu .AWA zapisywana jest na dysk co kilka minut. Jeżeli w trakcie pracy nad kosztorysem „padnie” system lub program, ostatni stan można odzyskać wczytując kosztorys o nazwie pad-niętego kosztorysu i tym właśnie rozszerzeniu. Częstość automatycznego tworzenia kopii awaryjnej podajemy w opcjach programu (menu Opcje, polecenie Programu…) wpisując odpowiednią ilość minut w pole Kopia awaryjna co:.

W przypadku gdy zaznaczona jest opcja Zachowywanie ostatniej kopii awaryjnej w pliku *.BAK oraz jeśli kosztorys został zapisany na dysk i za-mknięty prawidłowo, ostatnia kopia awaryjna zmienia rozszerzenie na .BAK i staje się kopią zapasową bieżącej wersji kosztorysu.

Kopia zapasowa nie powstaje, jeśli opcja Zachowywanie ostatniej kopii awaryjnej w pliku *.BAK nie jest zaznaczona.

Załóżmy, że w trakcie pracy nad kosztorysem ŁAZIENKI.KST nastąpiła awaria zasilania – program został przerwany a system zresetowany. Po po-wtórnym uruchomieniu Normy Pro znaleziona zostaje kopia awaryjna i wyprowadzany jest komunikat informujący o tym fakcie (rys. 105).

Rys. 105. Komunikat o znalezieniu kopii awaryjnej.

W tym momencie musimy podjąć decyzję, co z tą kopią zrobić: możemy ją wczytać do programu i dalej pracować nad kosztorysem (przycisk Wczy-taj), możemy pozostawić na dysku i dopiero potem ją wczytać (Pozostaw) lub też możemy ją usunąć z dysku (Usuń), w przypadku gdy jesteśmy całkowicie pewni, że dokonane zmiany nie muszą być zachowane. Jeśli kopię awaryjną zostawiliśmy na dysku, to aby ją wczytać, wywołujemy polecenie Otwórz… z menu Plik, w polu Wyświetl pliku typu: wybieramy

Page 138: Instrukcja Obslugi Norma Pro

138 NORMA PRO

typ Wszystkie pliki(*.*) i w liście plików szukamy pliku o nazwie kosztorysu i rozszerzeniu .AWA (patrz rys. 106). Plik ten następnie otwie-ramy do edycji.

Rys. 106. Kosztorysy wraz z plikami kolejnych wersji i kopiami awaryjnymi.

Page 139: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 139

8. OPCJE KOSZTORYSU Prawidłowe ustawienie opcji kosztorysu jest bardzo ważne, ponieważ rzu-tuje na sposób obliczeń narzutów, rozliczeń materiałów i robocizny, wy-glądy ekranów, dostęp do cenników, przeliczanie walut, itd. Opcje koszto-rysu można określić zanim zaczniemy wprowadzać pozycje lub zmieniać je później, w trakcie pracy z kosztorysem. Każdy kosztorys ma swoje in-dywidualne ustawienia, zapamiętywane razem ze wszystkimi pozostałymi danymi.

Do określania parametrów kosztorysu służy polecenie Opcje kosztorysu… z menu Kosztorys. W oknie opcji (rys. 107) znajduje się zestaw kilkunastu kart, które służą do zdefiniowania najważniejszych właściwości kosztorysu. Do parametrów kosztorysu należy włączyć również formularz kalkulacji zawierający opis wszystkich zasad i założeń, według których obliczany jest kosztorys. Formularz kalkulacji można obejrzeć i zmodyfikować wy-wołując polecenie Formularz kalkulacji z menu Opcje.

Rodzaj kosztorysu i typy kalkulacji Rodzaj kosztorysu i typy kalkulacji określamy na karcie ‘Opisy’ (rys. 107).

♦ W grupie ‘Rodzaj kosztorysu’ wybieramy typ, który jest dla nas najbar-dziej odpowiedni. Wybranie opcji Kosztorys oznacza, że nasz kosztorys będzie przedstawiony w sposób tradycyjny, jako zwykły kosztorys. Opcja Książka przedmiarów służy do przedstawienia kosztorysu w formie tabeli zawierającej dokładny opis zdefiniowanych obmiarów. Zaznaczenie opcji Kosztorys inwestorski spowoduje wygenerowanie takiego obrazu kosztorysu, w którym każda pozycja będzie podsu-mowana wraz z obliczonymi dla niej narzutami. Zmiana opcji kosztorysu w trakcie jego tworzenia może spowodować wyświetlenie komunikatu z informacją o zmianach, które zostały dokonane w wyniku zmiany sposobu obliczeń (rys. 130).

♦ Pole wyboru Kalkulacja uproszczona zaznaczamy wtedy, gdy chcemy prowadzić kosztorysowanie uproszczone (patrz rozdział KOSZTO-RYSOWANIE UPROSZCZONE).

♦ Jeśli planujemy wprowadzenie okresów rozliczeniowych i rozliczanie wykonanych robót, powinniśmy zaznaczyć opcję Rozliczanie wykona-

Page 140: Instrukcja Obslugi Norma Pro

140 NORMA PRO

nych robót (patrz rozdział HARMONOGRAMOWANIE I ROZLI-CZANIE WYKONANYCH ROBÓT).

Rys. 107. Opcje kosztorysu – karta ‘Opisy’

♦ Opcję Harmonogramowanie robót zaznaczamy wtedy, gdy do rozlicza-nia robót chcemy wprowadzić klucze lokalizacyjne i wykonawcze oraz wtedy, gdy dane z kosztorysu mają być przesłane do programów do harmonogramowania (patrz rozdział HARMONOGRAMOWANIE I ROZLICZANIE WYKONANYCH ROBÓT).

♦ Jeśli chcemy korzystać z cenników dostawców, określać rabaty i inne dane związane z dostawcami powinniśmy zaznaczyć opcję Cenniki dostawców.

Opcje określone na tej karcie można zapamiętać jako domyślne kliknięciem na przycisku Zachowaj jako domyślne.

Opcje, które zostały zapamiętane jako domyślne można z powrotem przywrócić klikając na przycisku Wczytaj opcje domyślne.

Opcje można również czytać z innego kosztorysu wykorzystując przycisk Wczytaj z kosztorysu.

Page 141: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 141

Opis, charakterystyka obiektu i strona tytułowa Krótki opis kosztorysu, charakterystykę obiektu i zawartość strony tytuło-wej wprowadzamy na karcie ‘Opisy’ opcji kosztorysu (rys. 107).

Opis kosztorysu W polu Opis kosztorysu: wpisujemy krótki tekst, streszczający charakter robót.

Strona tytułowa Po kliknięciu na przycisku Strona tytułowa…, znajdującym się na karcie ‘Opisy’, pojawia się okno służące do definiowania parametrów tytułowej strony wydruku kosztorysu. Na karcie ‘Dane strony tytułowej’ wypeł-niamy poszczególne pola wprowadzając tekst z klawiatury.

Nazwę kosztorysu można wpisać z klawiatury lub wprowadzić jako jeden z typów: kosztorys ofertowy, zamienny i powykonawczy. Wystarczy kliknąć na strzałce znajdującej się w polu Nazwa kosztorysu:, aby rozwinęła się lista wyżej wymienionych typów kosztorysów.

Rys. 108. Okno definiowania danych strony tytułowej – karta ‘Dane

strony tytułowej’.

Page 142: Instrukcja Obslugi Norma Pro

142 NORMA PRO

Rys. 109. Wybieranie typu kosztorysu.

Wyjaśnienie, jak wypełniać pola umieszczone jest na górze karty. Na dole znajduje się przycisk Wczytaj domyślne, umożliwiający wczytanie wcze-śniej zapisanych danych strony tytułowej, Zachowaj jako domyślne, po-zwalający na zapamiętanie bieżących danych strony, Wczytaj z koszto-rysu, przy pomocy którego możemy wczytać dane z innego kosztorysu. Przyciskiem Akceptuj i skopiuj do schowka potwierdzamy poprawność danych i ładujemy je do schowka. Dane ze schowka możemy potem wstawić do innych dokumentów.

Karta ‘Opcje druku strony tytułowej’ zawiera ustawienia dotyczące za-wartości i wyglądu strony tytułowej (rys. 110).

Rys. 110. Opcje druku strony tytułowej.

Page 143: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 143

Karta ‘Klauzula o uzgodnieniu kosztorysu’ służy do wpisania tekstu klauzuli. Tekst możemy wprowadzić z klawiatury lub wczytać z już istnie-jącego kosztorysu (przycisk Wczytaj z kosztorysu).

W grupie ‘Hasła dla danych strony:’ definiujemy szereg haseł (czyli tek-stów opisujących pola), które mogą znaleźć się na stronie. Teksty wpro-wadzone w pola Nazwa inwestycji, Adres inwestycji, Inwestor, Adres in-westora, itd. pojawią się na wydruku jako komentarze. Również teksty wpisane w pola znajdujące się w obszarze ‘Hasła dla podpisów:’ umiesz-czone zostaną na wydruku.

W polu Poziom cen kosztorysu wpisujemy z klawiatury informacje o po-ziomie cen. Pole to staje się niedostępne, gdy zaznaczymy opcję z bazy cenowej, gdyż informację tę będziemy czerpać z cennika dołączonego do kosztorysu.

Rys. 111. Na górze wypełnianie haseł umieszczanych na stronie tytułowej, na dole

fragment wydruku strony tytułowej z tymi hasłami.

W grupie ‘Umieść na wydruku’ zaznaczamy te składniki kosztorysu, które mają znaleźć się na stronie tytułowej.

W grupie ‘Kolejność druku narzutów’ określamy, w jakiej kolejności mają być drukowane tabele narzutów (o ile w ogóle mają być drukowane). Mamy dwie możliwości: najpierw druk narzutów indywidualnych w działach, następnie narzutów wspólnych działów i na końcu – narzutów na całość kosztorysu lub odwrotnie, najpierw narzuty na kosztorys, potem na-rzuty wspólne i narzuty indywidualne. Na rysunkach poniżej pokazany jest

Page 144: Instrukcja Obslugi Norma Pro

144 NORMA PRO

wydruk obu tych wariantów (na cały kosztorys naliczany jest tylko podatek VAT).

Narzuty wydrukowane wg opcji indyw., wspólne, kosztorysu.

Narzuty wydrukowane wg opcji kosztorysu, wspólne, indyw.

Charakterystyka obiektu Przycisk Charakterystyka… (rys. 107) umożliwia wywołanie okna, w którym wprowadzamy tekst opisujący szczegółowo kosztorys.

Rys. 112. Okno edycji charakterystyki obiektu i robót.

Page 145: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 145

Tekst ten można dzielić na paragrafy i podparagrafy. Jeśli tak zrobimy, strukturę paragrafów ładnie widać po włączeniu opcji Konspekt:. Wtedy z lewej strony pojawi się drzewo paragrafów, a z prawej zawartość para-grafu. Na rys. 112 widać charakterystykę obiektu opisaną przy pomocy paragrafów. Jeśli charakterystyka jest tekstem prostym, może oczywiście zostać przedstawiona w postaci jednego paragrafu.

Jeśli przystępujemy do pisania nowej charakterystyki, widzimy tylko jeden para-graf (rysunek obok). W tym momencie mo-żemy zacząć pisać tekst.

Na dole okna edycji charakterystyki znajdują się przyciski ułatwiające tworzenie dokumentu. Przycisk Wczytaj… służy do wczytania charakte-rystyki z innego kosztorysu, przycisk Szukaj… – do znalezienia słowa czy frazy w dokumencie, zaś przycisk Zastąp… – do zastąpienia znalezionego tekstu innym tekstem. W grupie ‘Podział strony’ umieszczone są przyciski Wstaw i Usuń umożliwiające wstawienie lub usunięcie podziału strony. W grupie ‘Paragraf’ mamy przyciski obsługujące wstawianie i usuwanie paragrafów (Nowy i Usuń), przesuwanie ich na niższy bądź wyższy poziom ( , ) oraz ustawianie numeracji (opcje Włącz numerowanie, Kontynuacja numeracji).

Jeśli włączymy numerowanie paragrafów, będziemy mogli określić format tej numeracji wybierając w polu Szablon numeracji: odpowiedni szablon. Szablony numeracji dodajemy, modyfikujemy i usuwamy po kliknięciu na przycisku Edytuj… W oknie takim jak na rys. 113 definiujemy poszcze-gólne parametry numeracji. Żeby użytkownikowi ułatwić obsługę tego okna, domyślnie zdefiniowano osiem schematów numeracji, które repre-zentowane są przez przyciski umieszczone w grupie ‘Przyjmij schemat numeracji’. Kliknięcie na jednym z tych przycisków spowoduje zmianę ustawień w polach.

Page 146: Instrukcja Obslugi Norma Pro

146 NORMA PRO

Rys. 113. Okno określania formatów numeracji.

Jak ustawienia wpływają na wygląd numeracji pokażemy na przykładzie. Załóżmy, że chcemy uzyskać trójpoziomową strukturę paragrafów z taką numeracją, jak na rysunku poniżej. Każdy poziom jest tu formatowany w inny sposób.

W polu Poziom: wybieramy ten poziom, który aktualnie formatujemy. W grupie ‘Opcje paragrafu’ wybranego poziomu określamy:

• Wygląd numeracji w polu Styl numeracji:. Dla poziomu 1 wybieramy styl I, II, III…, dla poziomu 2 – , A,B.C… , zaś dla poziomu 3 – 1,2,3…

Page 147: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 147

Rys. 114. Numeracja poziomu pierwszego, drugiego i trzeciego.

• Separator oddzielający dany poziom od poprzed-niego (wyższego) w polu Separator od poziomu wyższego:. Gdybyśmy na przykład dla drugiego poziomu wprowadzili znak równości (=), to uzyskamy taki wygląd numeru jak na rysunku obok. Najczęściej separatorem tym jest kropka.

Wprowadzenie separatora tego typu ma sens wtedy, gdy zaznaczymy opcję Numerator zawiera numeratory wyższych poziomów, ponieważ wtedy numer poziomu wyższego nie zlewa się z numerem bieżącym.

• Separator oddzielający dany poziom od następnego (niższego) w polu Separator od poziomu niższego:. Gdybyśmy na przykład dodatkowo dla drugiego poziomu wprowadzili znak równości (=), to uzyskamy taki wygląd numeru jak na rysunku obok. Separator ten oddziela również numer paragrafu od tekstu, który występuje za nim. Najczęściej separator od niższego poziomu jest kropką.

• Jeśli chcemy, aby numer zawierał numer paragrafu wyższego, należy zaznaczyć opcję Numerator zawiera numeratory wyższych poziomów.

Page 148: Instrukcja Obslugi Norma Pro

148 NORMA PRO

Na rysunku obok pokazane jest numerowanie, gdy poziom drugi i trzeci mają tę opcję włączoną, zaś separatorami poziomów są kropki.

Gdybyśmy chcieli uzyskać numerację taką, jak na rysunku poniżej, wy-starczy kliknąć na przycisku .

Pomimo że w drzewie paragrafy są wcięte, na wydruku wcięcia nie będzie, jeśli nie zaznaczymy opcji Wcięcie.

Wyróżnienie pierwszego wiersza danego poziomu możemy uzyskać, jeśli zaznaczymy opcję Wyróżnienie pierwszego wiersza paragrafu. Wtedy możemy zmienić typ, rozmiar i kolor czcionki oraz tło, na którym jest drukowana.

Numerowanie elementów, pozycji i działów Na karcie ‘Numerowanie’ określamy opcje sterujące numerowaniem elementów, pozycji i działów (rys. 115).

Rys. 115. Karta ‘Numerowanie’.

Page 149: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 149

• Zaznaczenie opcji Pozycje numerowane działami oznacza, że pozycje będą numerowane w każdym dziale osobno, zaś numer ich będzie składał się z numeru działu i numeru pozycji w dziale. W przeciwnym wypadku pozycje zostaną ponumerowane w sposób ciągły w całym kosztorysie (rys. 116).

Rys. 116. Z lewej pozycje numerowane działami, z prawej w sposób ciągły.

• W Normie Pro pozycje są numerowane automatycznie. Opcję tę mo-żemy wyłączyć zaznaczając Pozycje numerowane ręcznie i wtedy sami musimy pilnować właściwej numeracji.

• Standardowo nieaktywne warianty elementów RMS, pozycji czy dzia-łów nie są numerowane. Jeśli jednak chcemy, aby były, musimy zazna-czyć opcję Numerowanie nieaktywnych.

• Jeśli chcemy działy numerować ręcznie, zaznaczamy opcje Działy nu-merowane ręcznie.

• Format numeracji działów wprowadzamy w polu Numeracja działów:. Standardowo działy numerowane są cyframi. Można jednak wyobrazić sobie numerację rzymską (wtedy w polu wpisujemy znak ‘I’) lub lite-rową (małymi lub dużymi literami) i wtedy w polu wpisujemy literę ’A’ lub ‘a’.

• W grupie ‘Numeracja RMS w zestawieniu zerowych i niezerowych’ wybieramy sposób numerowania RMS w zestawieniach RMS o cenach zerowych i cenach niezerowych.

Jeśli zaznaczymy opcję Ciągła 1,2 ,...(tylko pokazanych), numeracja będzie ciągła w danym zestawieniu.

Jeśli zaznaczymy Tak jak w zestawieniu wszystkich, numery elementów w zestawieniu będą takie jakie występowały w zestawieniu wszystkich elementów (rys. 117).

Page 150: Instrukcja Obslugi Norma Pro

150 NORMA PRO

Rys. 117. Zestawienie materiałów z cenami zerowymi. Z lewej numeracja ciągła, z

prawej numeracja jak w zestawieniu wszystkich materiałów.

Ceny i waluty w kosztorysie Karta ‘Ceny i waluty’ (rys. 118) pozwala ustalić walutę kosztorysu (pole Waluta kosztorysu) oraz określić, z jakim poziomem cen będzie współ-pracował kosztorys (grupa ‘Pobieranie cen z poziomu’). W polu Tabela walut kosztorysu: wyświetlane są waluty występujące w kosztorysie wraz z zapamiętanymi kursami, a przyciskiem Aktualizuj można wczytać aktu-alne kursy walut.

Rys. 118. Karta ‘Ceny i waluty’.

Cenniki kosztorysu Cenniki RMS

Karta ‘Cenniki RMS’ pozwala wybrać cenniki elementów RMS podłą-czane do kosztorysu. Opis wyboru cenników znajduje się na str. 131 w roz-dziale OTWIERANIE I ZACHOWYWANIE KOSZTORYSU.

Page 151: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 151

Cenniki pozycji Karta ‘Baza cen pozycji’ umożliwia wybranie cenników pozycji podłącza-nych do kosztorysu. Opis karty znajduje się na str. 132 w rozdziale OTWIERANIE I ZACHOWYWANIE KOSZTORYSU.

Cennik obiektów Na karcie ‘Cennik obiektów’ określamy cechy cennika obiektów.

Ponieważ w kosztorysie znajdują się obliczone ceny wykonania różnych robót, wartość takiego kosztorysu, jego działów i poddziałów można za-chować w cenniku obiektów i wykorzystać w innych kosztorysach. Pod-czas wywoływania polecenia Wstaw do cennika obiektów… z menu Kosztorys lub menu Dział zaznaczony dział lub cały kosztorys jest au-tomatycznie wstawiany do tego właśnie cennika. Cennik obiektów może być jednocześnie podłączony do kosztorysu jako cennik pozycji, to znaczy jako cennik, z którego pobierane są ceny.

Zawartość cennika obiektów można obejrzeć i modyfikować w widoku struktury drzewiastej w oknie katalogów norm (polecenie Zapisywanie cen obiektów | Pokaż cennik strukturalnie… z menu Ceny) lub w oknie cennika (polecenie Zapisywanie cen obiektów | Pokaż cennik… z menu Ceny).

Jeśli do katalogu pozycji wstawiamy własny obiekt, należy określić do ja-kiego wydawnictwa i katalogu ma należeć. Dane te potrzebne są do zbu-dowania drzewa właściwego dla danego cennika. Domyślne wydawnictwo, nazwę, numer, podstawę, a nawet numer wariantu również określamy na karcie ‘Cennik obiektów’ (rys. 119).

Cennik obiektów wybieramy po kliknięciu na przycisku Wybór cennika… Jeśli w systemie jest więcej niż jedna baza, najpierw wybieramy bazę, a potem cennik, jeśli zaś jest jedna baza, od razu wybieramy cennik.

Do wprowadzenia wydawnictwa z listy wydawnictw służy przycisk umieszczony z prawej strony pola Wydawnictwo. Po kliknięciu na nim otwiera się okno z danymi wydawnictwa. Nazwę i numer katalogu wpro-wadzamy bezpośrednio z klawiatury lub klikając na przycisku z prawej strony pola Katalog: (okna edycji wydawnictw i katalogów opisane są w rozdziale CENY, BAZY CENOWE I CENNIKI, podrozdział Wydaw-nictwa i katalogi).

Page 152: Instrukcja Obslugi Norma Pro

152 NORMA PRO

W polu Podstawa wprowadzany podstawę, jaką będę miały obiekty, a w polu Wariant – numer wariantu.

Rys. 119.Karta ‘Cennik obiektów’.

Ceny dostawców Karta ‘Ceny dostawców’ jest dostępna wtedy, gdy w opcjach kosztorysu, na karcie ‘Opisy’ została zaznaczona opcja Cenniki dostawców.

♦ Jeśli zaznaczymy opcję Sygnalizowanie rabatów większych niż maksy-malny, to w oknie zmiany danych RMS, na karcie ‘Dostawca’ po wypełnieniu rabatów pojawi się ostrzeżenie, gdy rabat zastosowany jest wyższy od rabatu maksymalnego.

♦ Jeśli zaznaczymy opcję Pytanie o rabat przy wstawianiu cen z bazy, to po każdym wstawieniu towaru z cennika do-stawców zostanie wy-prowadzone pytanie o wprowadzenie rabatu.

♦ Jeśli zaznaczymy opcję Edycja cen efektywnych, gdy był zastosowany rabat, to w oknie Zmień dane RMS w pozycji, mimo ustawionych ra-batów producenta, mamy możliwość edycji ceny jednostkowej ele-mentu. W przeciwnym wypadku ceny jednostkowej nie będzie można zmienić.

Page 153: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 153

♦ Jeśli zaznaczymy opcję Ustawianie rabatu, gdy nie była podana cena do-stawcy, w oknie zmiany danych RMS na karcie ‘Dostawca’ możemy ustawić rabat nawet wtedy, gdy cena dostawcy była równa zeru.

Rys. 120. Karta ’Ceny dostawców’.

Rozliczanie RMS Na karcie ‘Rozliczanie RMS’ (rys. 124) określamy sposób rozliczania ro-bocizny, materiałów inwestora oraz definiujemy współczynniki norm dla całego kosztorysu..

♦ W grupie ‘Rozliczanie robocizny’ zaznaczamy opcję Osobno, jeśli każdy zawód ma być traktowany oddzielnie. Gdy zaznaczymy opcję Razem, zawody są sumowane. W przypadku zaznaczenia Warianty ‘osobno’ i ‘razem’, robocizna występuje w dwóch wariantach: osobno i razem.

Rys. 121. Pozycja z robocizną rozliczaną osobno.

Page 154: Instrukcja Obslugi Norma Pro

154 NORMA PRO

Rys. 122.Pozycja z robocizną rozliczaną razem.

Rys. 123. Pozycja z robocizną rozliczana według opcji Warianty ‘ osobno’

i ‘razem’, aktywnym wariantem jest wariant osobnego rozliczania.

Stawkę robocizny wpisujemy w pole Stawka robocizny:. Pole to jest niedostępne, gdy jest zaznaczona opcja osobnego rozliczania robocizny.

♦ W grupie ‘Materiały inwestora’ wybieramy sposób rozliczenia materia-łów inwestora. Materiały te mogą być Nie odliczane, Odliczane w podsumowaniu lub Odliczane od kosztów bezp.

Rys. 124. Opcje kosztorysu – karta ‘Rozliczanie RMS’.

♦ W grupie ‘Współczynniki norm, uzasadnienie’ możemy ustalić współ-czynniki norm dla całego kosztorysu wraz z uzasadnieniem ich stoso-wania.

Page 155: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 155

Opcje obliczania narzutów Na karcie ‘Liczenie narzutów’ ustawiamy opcje obliczeń narzutów.

Rys. 125. Opcje kosztorysu – karta ‘Liczenie narzutów’.

Wybór sposobu obliczania narzutów W grupie ‘Narzuty liczone’ zaznaczamy opcję pozycjami, jeśli chcemy, aby narzuty były liczone dla każdej pozycji osobno i dopiero potem sumowane, opcję działami, gdy narzuty mają być obliczane od każdego działu i potem sumowane dla całego kosztorysu lub opcję Dla całości, gdy mają być obliczane od wartości całego kosztorysu. Zaznaczenie opcji Dla kosztów jednostkowych oznacza, że narzuty liczone pozycjami będą naliczane od kosztów jednostkowych, w przeciwnym wypadku – od całkowitych nakładów. Jeśli zaznaczymy opcję Z narzutami działów i pozycji, bę-dziemy mogli definiować indywidualne narzuty na pozycję i na działy, jeśli nie – pozostaną tylko narzuty wspólne działów i całego kosztorysu. Włą-czenie jednej z opcji grupy ‘Narzuty liczone’ spowoduje zablokowanie lub odblokowanie opcji umieszczonych obok. I tak, jeśli włączymy działami, to zablokowana zostanie opcja Dla kosztów jednostkowych, jeśli zaznaczymy dla całości, zostaną zablokowane opcje Dla kosztów jednostkowych i Z na-rzutami działów i pozycji.

Ażeby uniknąć nieporozumień w przypadku tworzenia kosztorysów ofer-towych zgodnych z ustawą o zamówieniach publicznych, użytkownik ma

Page 156: Instrukcja Obslugi Norma Pro

156 NORMA PRO

możliwość wyboru szablonu obliczeń dla kosztorysów tego typu oraz może uaktywnić opcję generowania ostrzeżeń dotyczących wydruków dla różnych sposobów obliczania narzutów.

Szablon obliczania narzutów wybieramy w polu kosztorysu Szablon li-czenia narzutów:. Jeśli wybierzemy Zamówienia publiczne(oferta), to automatycznie zostaną zaznaczone właściwe opcje, których nie będzie można zmienić. Jeśli wybierzemy Narzuty liczone dla całego kosztorysu, to narzuty będę liczone od wartości zsumowanych kosztów w całym kosztorysie. Jeśli w polu Szablon liczenia narzutów: wybierzemy Usta-wienia własne, to opcje staną się dostępne i będzie można określić własny sposób obliczania narzutów.

UWAGA! Dokładne wyjaśnienie konsekwencji wyboru określonych ustawień narzutów znajduje się w rozdziale NARZUTY.

Ostrzeżenia generowane przed wydrukami Na karcie ‘Liczenie narzutów’ znajduje się dodatkowe pole wyboru Sprawdzanie sposobu liczenia narzutów. Jeśli pole to zostanie zaznaczone, program będzie generował ostrzeżenia w przypadku wystąpienia niedokładności wyliczeń wartości pozycji i podsumowań (rys. 126). W dol-nej części okna kontroli wydruków wyświetlana jest informacja o tym, z jakimi niedokładnościami mamy do czynienia.

Rys. 126. Przykładowe ostrzeżenia i informacje generowane przed

wydrukiem kosztorysu.

Page 157: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 157

Opcje dotyczące rozliczania kosztów transportu W grupie ‘Koszty zakupu i transportu materiałów i sprzętu’ decydujemy, w jaki sposób do kosztorysu włączane są koszty zakupu i transportu mate-riałów i sprzętu.

Zaznaczenie opcji doliczanie do ceny jedn. oznacza, że koszty zakupu i transportu materiałów doliczane są do ceny jednostkowej, a koszty prze-wozu, montażu, demontażu i obsługi sprzętu zostają wliczone w cenę ma-szynogodziny. W polu Dla nowych materiałów: wpisuje się procent, o jaki ma być podniesiona cena jednostkowa nowo wprowadzanych materiałów, tak aby uwzględnione w niej były koszty zakupu i transportu materiałów. Jeśli sposób obliczania kosztów jest inny niż procentowy, należy go określić indywidualnie dla każdego materiału (patrz rozdział ELEMENTY RMS, Uwzględnianie kosztów transportu w cenie materiałów i sprzętu). Jeśli procent ten zostanie zmieniony, dla wszystkich materiałów, które na karcie ‘Koszty transportu’ mają zaznaczoną opcję Z opcji kosztorysu (patrz rys. 225) procent ten też zostanie zmieniony, a więc również zmienią się te koszty.

W przypadku sprzętu koszty transportu nie są automatycznie doliczane do kosztów maszynogodziny, należy więc je zmienić indywidualnie dla każ-dego sprzętu.

Domyślnie nowy kosztorys jest otwierany z opcją doliczanie do ceny jed-nostkowej.

Jeśli tworzymy kosztorys tradycyjnie (przy włączonej opcji jako narzuty lub pozycje), wstawiając koszty zakupu jako narzuty, a koszty transportu jako osobne pozycje, po jego wykonaniu możemy przełączyć sposób roz-liczania na doliczanie do ceny jedn.. Wtedy z kosztorysu znikną koszty zakupu i koszty transportu, a ich wartości zostaną doliczone do cen jed-nostkowych materiałów i cen maszynogodziny. Trzeba przy tym pamiętać, że nie da się z powrotem automatycznie wyodrębnić kosztów zakupu czy transportu, można natomiast ręcznie wprowadzić je jako pozycje lub na-rzuty. Jeżeli do przeliczonego kosztorysu zostaną wstawione nowe pozycje, to do cen jednostkowych nowo wprowadzanych materiałów będą doliczane koszty według stawki procentowej, którą powinniśmy określić w polu Dla nowych materiałów. W ten sam sposób możemy przeliczyć kosztorysy utworzone w starszych wersjach Normy.

Page 158: Instrukcja Obslugi Norma Pro

158 NORMA PRO

Dokładność wyświetlania cen i kwot Na karcie ‘Dokładność prezentacji’ możemy określić dokładność (ilość miejsc po przecinku) dla różnych kategorii danych: obmiarów, podsumo-wania pozycji, podsumowania kosztorysu, nakładów i wartości jednost-kowej i norm. Domyślnie ceny i kwoty zaokrąglane są do 2 miejsc po przecinku.

Rys. 127. Opcje kosztorysu – karta ‘Dokładność prezentacji'

Jeżeli w grupie ‘Dokładność obliczeń kosztów jednostkowych’ zazna-czymy opcję Ogranicz do wartości jednostk., to precyzja obliczania kosztów jednostkowych zostanie ograniczona do dokładności wyświetlania na ekranie, jeśli zaś opcję Pełna (maksymalna) – wartości te obliczane będą w pełnej precyzji.

W grupie ‘Miejsce zaokrąglania wartości obmiarów’ możemy zdecydować, na jakim etapie obliczeń obmiary będą zaokrąglane do precyzji podanej w polu Obmiarów: w grupie ‘Dokładność obliczeń i prezentacji’. Jeśli zaznaczymy opcję Wiersze obmiaru:, to do podanej dokładności jako pierwsze zostaną zaokrąglone wiersze obmiaru, i dalej wszystkie następne. Jeżeli zaznaczymy Sumy częściowe:, to wiersze obmiaru będą obliczane z maksymalną dokładnością (ale będą wyświetlone z dokładnością prezen-tacji), a jako pierwsze zostaną zaokrąglone sumy częściowe. Przy zazna-czonej opcji Suma końcowa, wszystkie obliczenia będą wykonywane z pełną precyzją, a dopiero suma końcowa zostanie zaokrąglona z podaną

Page 159: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 159

dokładnością. Jeśli wybierzemy opcję Sumy częściowe lub Suma końcowa, suma wierszy nie musi się równać sumie częściowej (rys. 128).

Rys. 128. Na rysunku widać, że suma wierszy w kolumnie ‘Poszcz’ (7.60+49.51=

57.11) nie jest równa wartości sumy częściowej (=57.10).

Jeśli zaznaczymy opcję Wiersze obmiaru: poszczególne sumy powinny się zgadzać (rys. 129).

Rys. 129. Na rysunku widać, że suma wierszy w kolumnie ‘Poszcz’ (7.60+49.51=

57.11) jest równa sumie częściowej (=57.11).

Gdy zaznaczymy opcję Sygnalizowanie zaokrągleń wartości większych niż.., to gdy w procesie przeliczania kosztorysu wartość zaokrąglona będzie różnić się od pierwotnej o więcej niż określony procent, zostanie wy-świetlony odpowiedni komunikat (patrz rys. 130).

Gdy komunikat z listą ostrzeżeń pojawi się pierwszy raz, można w nim ustawić opcje prezentacji wartości znajdujące się w opcjach kosztorysu na karcie ‘Dokładność prezentacji’. Jeśli zaznaczymy opcję Zwiększ precyzję liczenia i prezentacji kosztów jednostkowych o 1, to na karcie tej liczba wpisana w polu Wartość jednostk: zwiększy się o 1. Jeśli zaznaczymy opcję Licz koszty jednostkowe z pełną precyzją, na karcie tej w grupie ‘Dokładność obliczeń kosztów jednostkowych’ zostanie ustawiona opcja Pełna (maksymalna). Zaznaczenie opcji Zwiększ precyzję liczenia norm o 1 spowoduje zwiększenie dokładności obliczeń i prezentacji norm o 1.

Page 160: Instrukcja Obslugi Norma Pro

160 NORMA PRO

Rys. 130. Komunikat wyświetlony po zmianie rodzaju kosztorysu ze zwykłego

na kosztorys inwestorski.

Jeśli nie chcemy, aby okno z ostrzeżeniami było pokazywane, zaznaczamy opcję Nie ostrzegaj więcej o takich sytuacjach.

Opcja Sygnalizuj zaokrąglenia większe niż.. odpowiada tej samej opcji ustawianej na karcie ‘Dokładność prezentacji’ w oknie opcji kosztorysu.

Ze względu na różne sposoby sumowania elementów RMS w kosztorysie normalnym i inwestorskim, podsumowania i sumy końcowe mogą się od siebie różnić.

Opcje widoków zestawień Karta ‘Widok zestawień’ (rys. 131) służy do określenia składników zesta-wień wyświetlanych na ekranie.

Page 161: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 161

Rys. 131. Karta ‘Widok zestawień’.

• Grupa ‘Podsumowanie kosztorysu’ dotyczy widoku Podsumowanie. Zaznaczenie opcji Pokaż tabelę działów spowoduje pojawienie się w podsumowaniu kosztorysu informacji o kosztach działów.

Rys. 132. Podsumowanie kosztorysu, gdy opcja Pokaż tabelę działów

nie jest zaznaczona.

Jeśli w widoku Podsumowanie w polu Wybór działu kosztorysu wybie-rzemy Cały kosztorys, to w podsumowaniu zobaczymy tylko działy najwyższego poziomu (rys. 133), jeśli zaś będziemy oglądać podsumo-wanie działu, wyświetlone zostaną koszty poddziałów tego działu.

Page 162: Instrukcja Obslugi Norma Pro

162 NORMA PRO

Rys. 133. Podsumowanie kosztorysu, gdy opcja Pokaż tabelę działów

jest zaznaczona.

• W grupie ‘Sortowanie zestawienia RMS’ decydujemy w jaki sposób ma zostać uporządkowana lista elementów RMS występujących w ze-stawieniach. Jeśli zaznaczymy opcję Indeks ETO, to elementy RMS zostaną wyświetlone w kolejności numerów ETO od numeru najmniej-szego do największego. Po włączeniu opcji Nazwa RMS lista elemen-tów zostanie wyświetlona według nazw. Opcja Wartość w kosztorysie umożliwia uporządkowanie elementów RMS według ich wartości, w kolejności od największej do najmniejszej. Po zaznaczeniu opcji Grupa nakładów uzyskamy listę RMS posortowaną według grup nakładów. Można też włączyć opcję Dostawca lub Indeks u dostawcy i wtedy otrzymamy listę według kodów dostawców lub symboli towarów występujących u danego dostawcy.

Jeśli zaznaczymy opcję Kolejność rosnąco, zestawienie zostanie po-sortowane w kolejności od wartości najmniejszej do największej.

• W grupie ‘Tabela elementów scalonych’ deklarujemy jak ma być poka-zywana tabela elementów scalonych. Opcja Pełna dotyczy pokazywania parametrów ekonomiczno-technicznych. Jeśli jest zaznaczona, to wyświetlana jest informacja o nazwach, ilościach i wartościach jedno-stek elementarnych (rys. 134). Jeśli zaznaczymy Bez parametrów ek.-techn., informacja o nich się nie pojawi (rys. 135). Po zaznaczeniu opcji Wszystkie działy w tabeli zostaną pokazane działy wszystkich pozio-mów. Zaznaczenie opcji Najwyższe poziomy pozwoli na wybranie nu-meru poziomu zagłębienia, do którego mają zostać wyświetlone działy

Page 163: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 163

(jeśli wybierzemy 1 – wyświetlą się tylko działy poziomu 1, jeśli 2 – wyświetlone zostaną działy poziomu 1 i 2, a ewentualne działy poziomu 3 nie będą pokazane itd.). Zaznaczenie opcji Tylko działy z pozycjami spowoduje wyświetlenie tylko tych działów, w których znajdują się pozycje.

Rys. 134. Tabela elementów scalonych. Włączona opcja Pełna, pokazane tylko

działy pierwszego poziomu.

Rys. 135. Tabela elementów scalonych. Włączona opcja Bez parametrów

ek.-techn., pokazane tylko działy pierwszego poziomu.

Jeśli zaznaczymy opcję Narzuty wierszami, to za wartością netto w kolejnych wierszach zostaną wyświetlone wszystkie narzuty na koszto-rys (rys. 136).

Rys. 136. Tabela elementów scalonych. Zaznaczona opcja Narzuty wierszami.

Page 164: Instrukcja Obslugi Norma Pro

164 NORMA PRO

Jeśli opcję Narzuty wierszami wyczyścimy, to wartości narzutów kosztorysu zostaną zsumowane w odpowiadających im kolumnach i wyświetlone w jednym wierszu (rys. 137). W kolumnie „RAZEM” zo-stanie pokazana suma narzutów.

Rys. 137. Tabela elementów scalonych. Opcja Narzuty wierszami wyczyszczona.

Jeśli zaznaczymy opcję Zawsze pokaż dział, to w przypadku wystąpienia w kosztorysie tylko jednego działu, będzie on pokazany w tabeli.

• W grupie ‘Działy w zestawieniu materiałów’, dotyczącym widoku Zest.materiał. w działach ustalamy, które działy mają być pokazy-wane. Włączenie opcji Wszystkie oznacza, że w zestawieniach będą pokazywane materiały z wszystkich działów. Zaznaczenie opcji Naj-wyższe poziomy pozwoli na wybranie poziomu zagłębienia, do którego chcemy oglądać zestawienie materiałów. I tak, jeśli wybierzemy 1 – zostaną wyświetlone tylko materiały w działach poziomu 1, jeśli 2 – zostaną wyświetlone materiały działów poziomu 1 i 2 itd. Zaznaczenie opcji Tylko działy z pozycjami spowoduje wyświetlenie materiałów tylko tych działów, w których znajdują się pozycje.

• Jeśli zestawienie RMS sortujemy według grup i zaznaczymy opcję Pod-sumuj wartości grup RMS , to w ostatnim wierszu danej grupy, w ko-lumnie „Wartość” znajdzie się podsumowanie wartości elementów da-nej grupy (rys. 138).

• Zaznaczenie opcji Wylicz ilości RMS z wartości oznacza, że ilości RMS wyświetlane w zestawieniach będą wynikały z podzielenia wartości przez cenę jednostkową.

Page 165: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 165

Rys. 138. Zestawienie materiałów z podsumowaniem wartości grup RMS.

Opcje widoku pozycji Na karcie ‘Widok pozycji’ deklarujemy, w jaki sposób wyświetlana będzie pozycja w widoku Kosztorys.

Rys. 139. Opcje kosztorysu – karta ‘Widok pozycji’.

♦ Grupa ‘Wartości nakładów pozycji’ dotyczy sposobu wyświetlania na-kładów RMS w pozycji. Włączenie opcji Podsumowanie kosztów bezp. pozwoli w podsumowaniu pozycji wyświetlić wiersz kosztów bezpośrednich (rys. 140).

Page 166: Instrukcja Obslugi Norma Pro

166 NORMA PRO

Rys. 140. Podsumowanie pozycji. Włączona opcja Podsumowanie kosztów bez-

pośrednich.

Rys. 141. Podsumowanie pozycji. Wyłączona opcja Podsumowanie

kosztów bezpośrednich.

Przy pomocy opcji Podsumowanie z narzutami sterujemy wyświetla-niem wartości pozycji z narzutami. Jeśli opcja ta jest wyczyszczona, w podsumowaniu pozycji nie są pokazywane narzuty. Jeżeli opcja ta jest zaznaczona, to w podsumowaniu pozycji wyświetlane są informacje o narzutach, przy czym przy włączonej opcji Pokazane wartości na-rzutów w kolejnych wierszach pokazane są wszystkie narzuty i za nimi całkowita wartość pozycji (z narzutami), a przy włączonej opcji Pokazana tylko suma – tylko wiersz „Razem z narzutami”.

Rys. 142. Podsumowanie pozycji po włączeniu opcji: Podsumowanie z narzutami (Pokazane wartości narzutów), Podsumowanie kosztów bezpośrednich, Pokazane materiały inwestora, Pokazane ceny jednostkowe, Wydzielenie nakładów stałych.

Podsumowanie kosztów

bezpośrednich

Pokazane materiały inwestora

Pokazane ceny jednostkowe Wydzielenie

nakładów stałych

Podsumowanie z narzutami, Pokazane

wartości narzutów

Page 167: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 167

Zaznaczenie opcji Pokazane materiały inwestora, Pokazane ceny jed-nostkowe spowoduje pojawienie się w podsumowaniu odpowiednich informacji tak, jak to widać na rys. 142. Jeśli zostanie zaznaczona opcja Wydzielenie nakładów stałych, to do ceny jednostkowej nie będę wli-czone wartości nakładów o normie stałej. W podsumowaniu pozycji nakłady te wyświetlone zostaną w osobnym wierszu (rys. 142).

Z prawej strony karty (rys. 139) znajdują się dodatkowe opcje dotyczące pokazywania danych pozycji.

♦ Jeśli zaznaczymy Pokazane indeksy ETO RMS, to w wierszu RMS, w kolumnie „Podstawa” zostanie wyświetlony numer indeksu ETO tego RMS.

♦ Włączenie opcji Pokazane wyrażenia obmiaru spowoduje wyświetlenie wyrażenia obmiaru, a nie tylko jego wartości.

♦ W polu Wyrażenia norm w RMS decydujemy o sposobie wyświetlania norm w elementach RMS.

Załóżmy, że w danej pozycji współczynnik norm dla robocizny opisany jest wyrażeniem pokazanym na rysunku z prawej, zaś norma na robociznę opisana jest wyrażeniem takim, jak rysunku z lewej.

Jak więc będą wyglądały RMS-y w zależności od wybranej opcji?

• Jeśli wybierzemy Norma*wartość wsp. norm, to norma zostanie przedstawiona w pełnej postaci (to znaczy jako wyrażenie), a współczynnik norm jako wartość wyrażenia.

• Jeśli wybierzemy Norma*pełne wsp. norm., to norma zostanie przedstawiona w postaci wyrażenia, a współczynnik norm również jako wyrażenie.

Page 168: Instrukcja Obslugi Norma Pro

168 NORMA PRO

• Jeśli wybierzemy Wartość normy*wartość wsp. norm, to norma zo-stanie przedstawiona jako wartość wyrażenia i współczynnik norm również jako wartość wyrażenia.

• Jeśli wybierzemy Wartość normy*pełne wsp. norm, to norma zosta-nie przedstawiona jako wartość wyrażenia a współczynnik norm w pełnej postaci (czyli jako wyrażenie).

• Jeśli wybierzemy Wyliczona

wartość normy, to norma zostanie przedstawiona jako wartość.

♦ Włączenie opcji Pokazani dostawcy RMS powoduje wyświetlenie da-nych dostawców w nazwie elementu (rys. 143).

Rys. 143. Dane RMS razem z informacją o dostawcy.

♦ Jeśli w grupie ‘Grupy RMS oddzielone’ zaznaczymy pustym wierszem, to przed każdą grupą robocizny, materiałów czy sprzętu zostanie wy-świetlony jeden pusty wiersz (rys. 144), jeśli zaś tytułem -R-, -M-,-S-, to przed każą grupą RMS będzie odpowiednio wyświetlony tekst -R-, -M- lub -S-.

Page 169: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 169

Rys. 144. Widok pozycji. Zaznaczona opcja Grupy RMS oddzielone wierszem.

♦ W polach Komentarz w obmiarach wprowadzamy znaki, które będą prezentowały znaki ograniczające komentarze występujące w obmia-rach.

♦ W polu Tekst odwołania do innej pozycji (#p) wpisujemy tekst wyświe-tlany zamiast symbolu #p w tych wierszach, w których występują odwołania do obmiaru innej pozycji.

Ochrona kosztorysu przed zapisem i zmianami Na karcie ‘Ochrona’ mo-żemy wprowadzić hasła upoważniające do przeglą-dania, zapisywania i druko-wania kosztorysu (przyciski Hasło odczytu, Hasło za-pisu i Hasło druku) oraz nałożyć na kosztorys ochronę przed zapisem (za-znaczona opcja Ochrona przed zapisem) i zmianami cen, nakładów, obmiarów i wykonanych robót.

Rys. 145. Opcje ochrony przed zapisem.

Puste wiersze

Page 170: Instrukcja Obslugi Norma Pro

170 NORMA PRO

W grupie ‘Dopuszczalne modyfikacje w kosztorysie’ decydujemy, czy po-zwalamy innym użytkownikom na wykonywanie wszystkich zmian w kosztorysie (zaznaczona opcja Wszystkie zmiany) czy tylko na niektóre (opcja Tylko wybrane). Jeśli wprowadzamy uprawnienia do wykonywania zmian, powinniśmy wpisać hasło do tych zmian – przyciskiem Hasło zmian.

Po zaznaczeniu opcji Tylko wybrane określamy, na jakie zmiany pozwa-lamy:

• Jeśli zaznaczymy zmiany cen, będzie można edytować tylko ceny (ceny RMS bezpośrednio w widoku Ceny, a ceny pozycji uproszczonych w widoku Wprowadzone pozycje).

• Jeśli zaznaczymy zmiany nakładów, będzie można edytować tylko dane nakładów.

• Jeśli zaznaczymy zmiany obmiarów, będzie można edytować tylko ob-miary (bezpośrednio w widoku Przedmiar).

• Jeśli zaznaczymy wykonanie robót, będzie można edytować tylko wy-konane roboty (bezpośrednio w widoku Wykonanie robót).

Hasła wpisuje się w oknie ‘Zmiana hasła’. W polu Aktualne hasło: wprowadzić należy hasło, jeśli już było określone, a w polach Nowe hasło: i Powtórz hasło:, nowe hasło. Jeśli nie ma aktualnego hasła, pole Aktualne hasło: pozostawiamy puste. Również wtedy, gdy chcemy zrezygnować z ochrony hasłem, pola Nowe hasło: i Powtórz hasło: powinny być puste.

Formularz kalkulacji Formularz kalkulacji zawiera informację o przyjętych założeniach, według których był liczony kosztorys. Na trzech kartach hasłowo opisane są opcje kosztorysowania dotyczące metod kalkulacji, cen i normatywów (karta ‘Kosztorys’), narzutów (karta ‘Narzuty’) oraz uwzględniania kosztów materiałów i sprzętu (karta ‘Materiały, sprzęt’).

Okno formularza kalkulacji wywoływane jest z menu Opcje poleceniem Formularz kalkulacji.

Page 171: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 171

Rys. 146.Karta ‘Kosztorys’ formularza kalkulacji.

Część opcji jest skorelowana z kosztorysem i na ich podstawie – przyci-skiem Ustaw opcje – można ustawić opcje kosztorysu. Są to opcje doty-czące kosztorysowania uproszczonego, sposobu liczenia narzutów (dla kosztów jednostkowych pozycji lub dla całości kosztorysu), wliczania kosztów zakupu materiałów (w cenie jednostkowej lub jako narzuty i po-zycje), odliczania materiałów inwestora oraz dokładności wyliczania ograniczonej do pełnych groszy (czyli 2 miejsca po przecinku).

Do formularza można też pobrać opcje z kosztorysu wykorzystując przy-cisk Wg kosztorysu.

Przyciskiem Wczytaj można wczytać ustawienia formularza zapisane w pliku (np. ustawienia formularza innego kosztorysu), a przyciskiem Zapisz zapisać je do pliku.

Formularz kalkulacji może zostać wydrukowany razem z kosztorysem.

Page 172: Instrukcja Obslugi Norma Pro

172 NORMA PRO

9. EKRAN GŁÓWNY KOSZTORYSU Ekran główny zawiera pasek menu z menu głównym pozwalającym na wy-konywanie wszystkich operacji koniecznych do tworzenia, modyfikacji, zapamiętania i wydrukowania kosztorysu oraz potrzebnych zestawień mate-riałów, sprzętu i robocizny (elementów RMS) czy materiałów inwestora. Menu to zmienia się w zależności od sposobu wyświetlania kosztorysu lub rodzaju wybranego zestawienia. Oprócz menu na ekranie znajdują się dwa paski narzędzi – pasek narzędzi głównych (górny) oraz pasek narzędzi od-powiadający aktualnie wybranemu widokowi kosztorysu.

Nowy kosztorys najczęściej tworzymy w widoku o nazwie Kosztorys (wtedy kosztorys jest w swojej podstawowej formie) dla kosztorysu zwy-kłego (nie inwestorskiego), dlatego też wygląd ekranu głównego, najważ-niejsze polecenia menu i przyciski paska narzędzi zostaną opisane dla tej właśnie konfiguracji. Pozostałe polecenia specyficzne dla innych rodzajów kosztorysów i różnych widoków zostaną przedstawione w dalszej części instrukcji.

Rys. 147. Okno programu Norma Pro z otwartym oknem kosztorysu.

Menu Po utworzeniu nowego kosztorysu na ekranie pojawia się menu z polece-niami, z których część nie będzie aktywna dopóki nie wprowadzimy pierw-szej pozycji. Poniżej znajduje się krótki opis poszczególnych poleceń dla

Page 173: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 173

widoku Kosztorys, w przypadku gdy prowadzimy kalkulację pełną. Dla innych widoków, dla innych typów kosztorysu lub w zależności od ustawionych opcji kosztorysu niektóre polecenia znikają lub pojawiają się nowe. Zostaną one opisane w rozdziałach WIDOKI I ZESTAWIENIA, EDYCJA OBMIARU, KOSZTORYSOWANIE UPROSZCZONE, HARMONOGRAMOWANIE I ROZLICZANIE ROBÓT.

♦ Menu Plik umożliwia otwarcie następnego nowego kosztorysu polece-niem Nowy, otwarcie następnego kosztorysu poleceniem Otwórz…, za-mknięcie bieżącego kosztorysu poleceniem Zamknij, zapisanie na dysk bieżącego kosztorysu poleceniem Zachowaj, zapisanie bieżącego kosz-torysu pod inną nazwą lub zapisanie go lub jego widoku w formacie pliku tekstowego, formacie programu PLANISTA lub formacie GET Managera poleceniem Zachowaj jako…, wysłanie kosztorysu pocztą elektroniczną poleceniem Wyślij pocztą…, wydrukowanie kosztorysu poleceniem Drukuj…, wydrukowanie zestawień poleceniem Drukuj zestawienia…, wydrukowanie bieżącego widoku poleceniem Drukuj widok…, obejrzenie wydruku widoku na ekranie poleceniem Podgląd wydruku widoku, zmianę ustawień drukarki poleceniem Ustawienia drukarki…, otwarcie jednego z ostatnio edytowanych kosztorysów kliknięciem na jego nazwie, opuszczenie programu Norma Pro poleceniem Koniec.

♦ Menu Edycja daje możliwość cofnięcia ostatnio wykonanej operacji poleceniem Cofnij, przywrócenia stanu sprzed cofnięcia poleceniem Przywróć, usunięcia zaznaczonego fragmentu kosztorysu z jednocze-snym załadowaniem go do Schowka poleceniem Wytnij, skopiowania do Schowka zaznaczonego fragmentu poleceniem Kopiuj, wstawienia w inne miejsce wcześniej skopiowanego fragmentu poleceniem Wklej, wstawienie do Schowka wiersza zawierającego zsumowane odwołania do skopiowanych pozycji lub sum częściowych poleceniem Wklej specjalnie…, definitywnego usunięcia zaznaczonego fragmentu poleceniem Usuń, wyszukania tekstu w kosztorysie poleceniem Znajdź…oraz, w zależności od widoku, zaznaczenia wszystkich pozy-cji lub działów kosztorysu – poleceniem Zaznacz wszystkie pozycje lub Zaznacz wszystkie działy.

♦ Menu Widok umożliwia wyświetlenie kosztorysu na ekranie w kilku różnych układach: jako Kosztorys (widać pozycje oraz należące do nich elementy robocizny, sprzętu i materiałów), Działy kosztorysu (widać tylko podział na działy), Wprowadzone pozycje (widać tylko pozycje),

Page 174: Instrukcja Obslugi Norma Pro

174 NORMA PRO

Przedmiar (tylko obmiary), jako Podsumowanie (widać tylko sumy kosztów materiałów, sprzętu i robocizny wraz z narzutami) oraz Narzuty kosztorysu, gdzie pokazane są tylko poszczególne rodzaje narzutów.

Polecenia menu Ceny służą do wyświetlenia na ekranie cen wszystkich elementów lub tylko wybranych kategorii (robocizny, sprzętu i materia-łów).

Poza tym, korzystając z polecenia Zestawienia, możemy przejrzeć kosztorys szczegółowo wg robocizny, materiałów, sprzętu, materiałów inwestora itd., w całym kosztorysie, w działach lub okresach rozlicze-niowych.

Jeśli w opcjach kosztorysu zaznaczyliśmy, że będziemy stosować rozli-czanie robót, to dostępne będzie polecenie Wykonanie robót, przy pomocy którego obejrzymy wykonane roboty oraz rachunek ilościowy.

Jeśli w kosztorysie stosowaliśmy warianty RMS, pozycji bądź działów, staje się dostępne polecenie Warianty danych, które dołącza do kosztorysu widok wariantów pozwalając na ocenę i ewentualny wybór optymalnych wariantów.

♦ Menu Kosztorys obejmuje polecenia dotyczące całego kosztorysu. Po-lecenie Zmień normy… pozwala zmienić normy dla całego kosztorysu lub dla wybranych działów czy pozycji. Przy pomocy polecenia Sumuj robociznę… możemy zsumować robociznę w całym kosztorysie lub w wybranych działach czy pozycjach. Polecenie Zastąp robociznę… służy do zastąpienia robocizny w wybranych pozycjach, działach lub całym kosztorysie inną stawką, jeśli w kosztorysie występuje więcej niż jedna stawka robocizny. Poleceniem Dopasuj robociznę… można dopasować stawkę robocizny do zadanej wartości kosztorysu. Polecenie Uprość pozycje… daje możliwość usunięcia elementów RMS z pozycji i przedstawienie jej w postaci uproszczonej. Polecenie Wstaw do cennika obiektów… pozwala – jako pozycję uproszczoną – wstawić do cennika cały kosztorys lub jego dział. Poleceniem Sprawdź koszto-rys… możemy pod różnym kątem sprawdzić prawidłowość utworzonego kosztorysu (weryfikowane są obmiary, normy, ceny, itd.). Polecenie Dołącz kosztorys… pozwala na dołączenie innego kosztorysu na koniec kosztorysu, nad którym pracujemy. Polecenie Wstaw kosztorys… umożliwia wstawienie innego kosztorysu przed lub po aktualnie zaznaczonej pozycji. Przy pomocy polecenia Porównaj

Page 175: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 175

kosztorys… możemy porównać bieżący kosztorys z innym kosztorysem uzyskując informację o różniących się pozycjach, cenach RMS i narzutach (na przykład dla stwierdzenia różnic między kolejnymi wersjami tego samego kosztorysu lub między wersjami utworzonymi przez różnych kosztorysantów). Polecenie Opcje kosztorysu… pozwala określić parametry ogólne kosztorysu takie jak wygląd strony tytułowej, cennik i poziom cen, sposób rozliczania robocizny, dokład-ność obliczeń, waluta itd. Polecenie Parametry kosztorysu… umożli-wia wprowadzenie przeliczeniowej jednostki elementarnej oraz ilości jednostek w celu obliczenia kosztów przypadających na jedną jed-nostkę. Poleceniem Narzuty kosztorysu… możemy przełączyć się na widok narzutów, a co za tym idzie uzyskać dostęp do dodawania, mo-dyfikowania i usuwania różnych narzutów obejmujących cały kosztorys, jak również narzuty wspólne działów.

Polecenia menu Rejestracja zmian pozwalają na rejestrowanie zmian wprowadzanych w kosztorysie, przyjęcie ich lub odrzucenie.

♦ Menu Dział umożliwia edycję działów kosztorysu. Poleceniem Wstaw… możemy wstawić nowy dział lub poddział kosztorysu obej-mujący wybrane pozycje, poleceniem Wstaw kosztorys składowy… wstawić do kosztorysu inny kosztorys jako dział, poleceniem Zmień… – zmienić opis, normy oraz parametry ekonomiczno-techniczne obo-wiązujące w danym dziale, poleceniem Usuń… – usunąć wybrane działy (pozostawiając pozycje do nich przypisane), a poleceniem Przesuń… – zmienić położenie działu. Polecenie Narzuty… służy do dokładnego określenia narzutów indywidualnych występujących w da-nym dziale, jak również pozwala edytować narzuty wspólne działów i narzuty kosztorysu, polecenie Parametry ek-tech… pozwala przypisać parametry ekonomiczno-techniczne działu: ilość i rodzaj jednostek elementarnych. Jeśli w opcjach kosztorysu zostanie zaznaczona opcja harmonogramowania robót, dostępne stanie się polecenie Klucz planu…, które umożliwia edycję kluczy planów działów. Polecenie Ustaw wariant… umożliwia przyporządkowanie działowi określonego wariantu. Dział może zostać zapisany do pliku jako kosztorys poleceniem Zapisz jako kosztorys…

Jeśli któryś z działów został wstawiony jako kosztorys składowy, stanie się dla niego dostępne polecenie Kosztorys składowy… pozwalające na określenie sposobu włączenia tego kosztorysu do kosztorysu bieżącego.

Page 176: Instrukcja Obslugi Norma Pro

176 NORMA PRO

Zaznaczony dział możną wstawić do cennika obiektów poleceniem Wstaw do cennika obiektów…

Polecenie Idź do służy do szybkiego przeniesienia się do wybranego działu.

♦ Menu Pozycja służy do manipulacji całymi pozycjami kosztorysu. Można więc wstawić nową pozycję poleceniem Wstaw pozycję…, wstawić nową pozycje uproszczoną poleceniem Wstaw pozycję uproszczoną…, wstawić pracę rusztowań poleceniem Wstaw pracę rusztowań…, wstawić koszty transportu poleceniem Wstaw koszty transportu…, wstawić pozycję scaloną poleceniem Wstaw pozycję scaloną…, a poleceniem Wstaw obiekt… jako pozycję wstawić do kosztorysu inny kosztorys, jego dział lub poddział.

Polecenie Wstawiaj w środek jest przełącznikiem, przy pomocy któ-rego możemy ustawić tryb wstawiania pozycji za aktualnie podświe-tloną pozycją (polecenie zaznaczone) lub na dopisywanie ich na końcu kosztorysu (polecenie nie zaznaczone).

Polecenie Typ pozycji umożliwia zmianę typu pozycji na szczegółową, uproszczoną, scaloną lub obiekt.

Poleceniem Zmień pozycję… można zmienić zawartość zaznaczonej pozycji, poleceniem Opis robót – włączyć lub wyłączyć pokazywanie tekstu „Kalkulacja kosztów” dla pozycji składowych, poleceniem Usuń grupę pozycji… usunąć jedną lub kilka pozycji, a poleceniem Usuń pozycje „Kalkulacja kosztów” usunąć pozycje, dla których była wyłączona opcja Opis robót (to znaczy pozycje „Kalkulacja kosztów”) i przekształcić pozycje scalone w pozycje uproszczone. Polecenie Na-rzuty… umożliwia określenie narzutów na bieżącą pozycję, polecenie Klucz wykonawczy… – zdefiniowanie kluczy wykonawczych, w przypadku gdy chcemy na podstawie kosztorysu tworzyć harmonogram robót. Polecenie Ustaw wariant… umożliwia przyporządkowanie pozycji określonemu wariantowi. Poleceniem Przesuń pozycję…można przesunąć zaznaczoną pozycję w inne miejsce. Jeśli chcemy połączyć dwie pozycje w jedną, użyjemy polecenia Połącz pozycje… Poleceniem Utwórz pozycję scaloną… można z kilku pozycji utworzyć jedną pozycję. Polecenie Wstaw do katalogu… umożliwia wstawienie zaznaczonej pozycji do katalogu norm i baz cenowych. Zaznaczoną pozycję uproszczoną można wstawić do wybranego cennika poleceniem

Page 177: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 177

Wstaw do cennika. pozycji. Szybki skok do innej pozycji kosztorysu wykonamy przy pomocy polecenia Idź do.

♦ Menu RMS umożliwia manipulowanie elementami RMS w ramach jed-nej pozycji lub między pozycjami. Dodatkowe elementy RMS wsta-wiamy do wybranej pozycji poleceniami Wstaw robociznę…, Wstaw materiały…, Wstaw sprzęt… Korzystając z polecenia Zmień element RMS… możemy zmienić zawartość zaznaczonego elementu RMS. Po-lecenie Usuń element RMS… służy do usunięcia z wybranych pozycji zaznaczonego elementu RMS, zaś polecenie Przesuń element RMS… – do zmiany jego położenia. Poleceniem Pokaż zestawienie RMS wy-świetlimy zestawienie aktualnie zaznaczonej grupy. Polecenia Dodaj do cennika i Dodaj do kartoteki RMS pozwalają na dopisanie zaznaczonego elementu RMS do cennika lub kartoteki RMS. Pole-ceniem Sumuj robociznę… sumujemy wszystkie elementy robocizny występujące w zaznaczonej pozycji. Polecenie Przywróć robociznę z katalogu pozwala przywrócić katalogową robociznę związaną z daną pozycją, jeśli wcześniej w pozycji tej robocizna była podsumowana. Polecenie Zastąp robociznę… umożliwia zastąpienie robocizny inną robocizną występującą w kosztorysie. Polecenie Przywróć RMS-y z katalogu umożliwia wczytanie na nowo katalogowych elementów przypisanych do pozycji. Polecenie Ustaw wariant… służy do przywiązywania wariantu do danego elementu. Przy pomocy polecenia Dobór RMS… możemy obejrzeć, jakie elementy RMS i przez jakie pozycje z cennika były zastępowane.

♦ Menu Ceny umożliwia obsługę kosztorysu pod kątem cen i cenników. Polecenie Uaktualnij ceny… pozwala na przeliczenie (uaktualnienie) cen w kosztorysie według wybranego cennika lub innego kosztorysu. Poleceniem Zmień ceny… możemy przeliczyć ceny wybranej grupy elementów RMS według wprowadzonego współczynnika.

Polecenie Wybór cennika… służy do wybrania cenników, z których będą pobierane ceny do naszego kosztorysu. Polecenie Pokaż cennik… umożliwia obejrzenie i ewentualnie poprawienie cen wybranego cennika. Jeśli do kosztorysu podłączony jest cennik pozycji, poleceniem Cennik pozycji strukturalnie… można obejrzeć go w postaci drzewa w oknie katalogów norm.

Polecenie Uaktualnij cennik… umożliwia uaktualnienie wybranego cennika cenami pobranymi z bieżącego kosztorysu. Poleceniem Utwórz

Page 178: Instrukcja Obslugi Norma Pro

178 NORMA PRO

nowy cennik… możemy utworzyć nowy cennik w wybranej bazie cenowej, a poleceniem Importuj cennik… zaimportować dysk lub plik cennika zewnętrznego.

Polecenie Jednostki miary… pozwala na dodawanie nowych i edycję istniejących jednostek miar, polecenie Przeliczanie jednostek miar… umożliwia wprowadzenie przeliczników między różnymi jednostkami miar w różnych typach indeksów ETO. Polecenie Kartoteka RMS… umożliwia obejrzenie i edycję kartoteki RMS, a polecenie Kartoteka dostawców – listy dostawców materiałów i sprzętu.

Polecenie Ustaw rabaty… umożliwia określenie rabatów dla po-szczególnych dostawców towarów (jeśli operujemy cennikami do-stawców/producentów). Wypadku gdy chcemy, aby dane o dostawcach zostały usunięte z danych materiałów i sprzętu, uruchamiamy polecenie Usuń dane o dostawcach.

Polecenie Zapisywanie cen obiektów… pozwala na wybór i przeglą-danie cennika, do którego będą zapisywane tworzone przez nas obiekty, takie jak działy i kosztorysy.

♦ Menu Opcje służy do określenia parametrów pracy programu i kosztorysów. Polecenie Programu… umożliwia ustawienie opcji ogólnych programu Norma Pro (między innymi ścieżek dostępu do baz cenowych i katalogów norm). Polecenie Wydruków… pozwala zdefi-niować i wybrać styl wydruku (Style…), zdefiniować i wybrać zestaw wydruków (Zestawy…), przygotować wydruk pod kątem formatu strony, czcionki, nagłówków i stopek dla wybranego typu, itd. (Układ strony…), określić opcje wydruków dla wybranego stylu (Opcje…). Polecenie Kosztorysu… umożliwia ustawienie takich parametrów jak: rodzaj kosztorysu, nazwę pliku bazy cenowej do niego podłączonej, sposób rozliczania robocizny i materiałów inwestora, sposoby obliczania narzutów, dokładność obliczeń i prezentacji danych czy na-łożenie ochrony na kosztorys. Wygląd ekranu możemy zmieniać przy pomocy polecenia Wyświetlania…, a obejrzeć i zmodyfikować formularz kalkulacji poleceniem Formularz kalkulacji.

♦ Jeśli z programu Norma Pro chcemy uruchamiać pomocnicze narzędzia (na przykład edytory, bazy danych czy arkusze kalkulacyjne), korzy-stamy z polecenia Narzędzia… Standardowo do Normy Pro dołączany jest kalkulator systemu WINDOWS, na którym można wykonywać obliczenia, a wynik przenosić do Normy przez schowek.

Page 179: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 179

♦ Menu Okno daje możliwość utworzenia nowego okna kosztorysu oraz różnego wyświetlania okien kosztorysów, jeśli jednocześnie pracujemy nad kilkoma kosztorysami lub jeden i ten sam kosztorys mamy w kilku oknach. Polecenie Nowe okno służy do otworzenia nowego okna bieżą-cego kosztorysu. Możemy wtedy ten sam kosztorys przedstawić w róż-nych widokach; na przykład w jednym oknie z menu Widok wybieramy polecenie Kosztorys, a w drugim – Działy. Polecenie Zamknij umożliwia zamknięcie aktualnie otwartego okna. Poleceniem Sąsiadu-jąco poziomo ustawiamy otwarte okna obok siebie, poleceniem Sąsia-dująco pionowo – jedno pod drugim, zaś poleceniem Kaskada tak, aby było widać pasek tytułu każdego okna. Jeśli okna kosztorysów zostały zwinięte do przycisków (lub ikon), które porozrzucane są po ekranie, to poleceniem Uporządkuj ikony umieścimy je na dole ekranu programu Norma Pro. Poleceniami Główny pasek narzędzi, Pasek narzędzi widoku, Pasek komunikatów oraz Drzewo elementów możemy wyświetlać lub usuwać z ekranu odpowiadające im paski narzędzi, pa-sek stanu i drzewo kosztorysu. Na końcu menu znajduje się lista aktualnie otwartych okien, która umożliwia przełączanie się między oknami w przypadku, gdy przysłaniają się wzajemnie. Jeśli widoczne są chociaż małe fragmenty okien, to kliknięcie na takim fragmencie spo-woduje natychmiastowe przywołanie na ekran całego okna.

♦ Menu Pomoc posiada tylko dwa polecenia: Tematy pomocy… dające dostęp do treści pomocy oraz polecenie O programie…, po wywołaniu którego dostaniemy informację o wersji programu, jego producencie, właścicielu i numerze licencji.

Menu podręczne (kontekstowe) Zamiast wybierać polecenia z menu głównego, możemy skorzystać z tzw. menu kontekstowego. Menu kontekstowe wywołujemy przez kliknięcie prawym przyciskiem myszy na zaznaczonym elemencie, na którym chcemy wykonać jakąś operację. Na przykład jeśli zaznaczymy dział i klikniemy na nim prawym przyciskiem, otrzymamy menu z poleceniami dotyczącymi działu (rys. 148), jeśli zaznaczymy element RMS, dostaniemy menu skojarzone z elementem RMS. Wszystkie zmiany, które wprowadzimy po wywołaniu dowolnego polecenia, będą dotyczyły zaznaczonego elementu.

Page 180: Instrukcja Obslugi Norma Pro

180 NORMA PRO

Rys. 148. Menu podręczne dla zaznaczonego działu FUNDAMENTY.

Główny pasek narzędzi Główny pasek narzędzi zawiera najczęściej używane polecenia menu i jest taki sam dla wszystkich widoków i zestawień. Jeżeli przycisk jest wysza-rzony, polecenie z nim związane w danym momencie nie jest możliwe do wykonania. Poniżej znajduje się opis poszczególnych przycisków.

• Przycisk Nowy kosztorys umożliwia otwarcie nowego koszto-rysu i jest odpowiednikiem polecenia Nowy z menu Plik.

• Przycisk Otwórz kosztorys służy do otwarcia istniejącego koszto-rysu; jest odpowiednikiem polecenia Otwórz… z menu Plik.

• Przycisk Zapamiętaj kosztorys umożliwia zapisanie (zapamię-tanie) na dysku bieżącego kosztorysu i jest odpowiednikiem pole-

cenia Zachowaj z menu Plik.

• Przycisk Drukuj widok w wybranym stylu służy do wydruko-wania zawartości bieżącego ekranu w stylu, który wybiera się po

kliknięciu na strzałce.

• Przycisk Podgląd wydruku widoku w wybranym stylu umożliwia uzyskanie na ekranie obrazu bieżącego widoku, tak jak

będzie wydrukowany.

• Przycisk Wytnij do schowka pozwala na usunięcie zaznaczo-nego fragmentu kosztorysu z jednoczesnym załadowaniem go do

Page 181: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 181

Schowka i jest odpowiednikiem polecenia Wytnij z menu Edycja (do schowka Windows ładowane jest tylko to, co widać na widoku, ale pa-miętana jest pełna informacja o wycinanym fragmencie).

• Przycisk Kopiuj do schowka służy do skopiowania zaznaczo-nego fragmentu kosztorysu do Schowka i jest odpowiednikiem

polecenia Kopiuj z menu Edycja (kopiowane jest tylko to, co widać na widoku).

• Przycisk Wklej ze schowka umożliwia wstawienie zawartości Schowka w wybrane miejsce kosztorysu i odpowiada poleceniu

Wklej z menu Edycja.

• Przycisk Cofnij operację umożliwia cofnięcie efektów ostat-nio wykonanej operacji i jest odpowiednikiem polecenia Cofnij z

menu Edycja. Po kliknięciu na strzałce otrzymamy listę ostatnio wyko-nanych operacji, które można cofnąć. Wybierając pozycję z listy cofamy wybraną operację wraz ze wszystkimi operacjami wykonanymi po niej.

• Przycisk Przywróć operację pozwala na przywrócenie stanu sprzed ostatniego cofnięcia (wycofanie się z cofnięcia) i jest odpo-

wiednikiem polecenia Przywróć z menu Edycja.

• Przycisk Widok skrócony umożliwia wyświetlenie kosztorysu w formie skróconej, na którym opis elementu pokazany jest w jednym

wierszu. Widok skrócony można stosować, gdy kosztorys znajduje się w każdym widoku. Przeglądanie kosztorysu oraz wykonywanie operacji przesuwania, kopiowania i usuwania elementów jest tu bardzo ułatwione.

• Przycisk Pełny kosztorys pozwala na wyświetlenie pełnego kosztorysu, to znaczy wszystkich pozycji wraz z elementami RMS i

ich cenami, wartościami, itd. Przycisk ten odpowiada poleceniu Kosztorys z menu Widok.

• Przycisk Lista działów służy do wyświetlenia działów kosztorysu i odpowiada poleceniu Działy kosztorysu z menu Widok.

• Przycisk Lista pozycji umożliwia wyświetlenie tylko pozycji kosztorysu bez uwzględniania elementów RMS i odpowiada pole-

ceniu Wprowadzone pozycje z menu Widok.

• Przycisk Książka obmiarów pozwala na oglądanie i szczegółową edycję książki obmiarów. Przycisk ten odpowiada poleceniu

Przedmiar z menu Widok.

Page 182: Instrukcja Obslugi Norma Pro

182 NORMA PRO

• Przycisk Wykonane roboty umożliwia wyświetlenie widoku wykonanych robót lub rachunku ilościowego i jest aktywny dla

kosztorysu, dla którego w opcjach zadeklarowaliśmy rozliczanie wykona-nych robót. Aby uzyskać te same widoki, możemy skorzystać z polecenia Wykonanie robót z menu Widok.

• Przycisk Podsumowanie kosztorysu służy do wyświetlenia pod-sumowania kosztorysu, to znaczy kosztów robocizny, materiałów i

sprzętu wraz ze wszystkimi narzutami. Przycisk ten odpowiada poleceniu Podsumowanie z menu Widok.

• Przycisk Tabela elementów scalonych daje możliwość wy-świetlenia kosztorysu w postaci tabeli elementów scalonych.

Przycisk ten odpowiada poleceniu Zestawienia | Tabela elementów scalo-nych z menu Widok. Po kliknięciu na strzałce obok wyświetli się lista widoków, które występują w menu Zestawienia. Korzystając z niej można na przykład wywołać dodatkowe widoki zestawienia pozycji, jeśli zostały zdefiniowane.

• Przycisk Zestawienie cen umożliwia wyświetlenie elementów RMS wraz z ich cenami. Po kliknięciu na strzałce dostaniemy

menu, z którego możemy wybrać szczegółowe zestawienia cen robocizny, materiałów i sprzętu. Polecenie to odpowiada poleceniu Ceny z menu Widok.

• Przycisk Zestawienie robocizny służy do wyświetlenia wszyst-kich elementów robocizny wraz z ilością, cenami i wartością.

Przycisk ten odpowiada poleceniu Zestawienia | Robocizna z menu Wi-dok.

• Przycisk Zestawienia materiałów umożliwia wyświetlenia wszystkich materiałów wraz z ilością, cenami i wartością. Po

kliknięciu na strzałce zostanie wyświetlone menu, z którego wybieramy rodzaj zestawienia. Przycisk ten odpowiada poleceniu Zestawie-nia | Materiały z menu Widok.

• Przycisk Zestawienie sprzętu pozwala wyświetlić elementy sprzętu wraz z ilością, cenami i wartością. Przycisk ten odpowiada

poleceniu Zestawienia | Sprzęt z menu Widok.

• Przycisk Katalogi norm i cenniki pozycji służy do przeglądania zawartości katalogów norm i cenników pozycji i wprowadzania

nowych pozycji do kosztorysu.

Page 183: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 183

• Przycisk O programie jest odpowiednikiem polecenia O progra-mie… z menu Pomoc.

• Przycisk Pomoc umożliwia wywołanie pomocy po wskazaniu konkretnego elementu ekranu.

Okno kosztorysu – widok Kosztorys Okno kosztorysu, tak jak każde inne okno, posiada pasek tytułu, na którym umieszczona jest nazwa kosztorysu oraz informacja, w jakim widoku aktu-alnie pracujemy lub jakie zestawienie znajduje się na ekranie.

Rys. 149. Okno kosztorysu, widok Kosztorys.

W górnej części okna wyświetlany jest pasek narzędzi charakterystyczny dla danego widoku. W tej części instrukcji zostanie opisane okno widoku Kosztorys, w którym najczęściej pracujemy.

Pasek narzędzi widoku Kosztorys

• Przycisk Wstaw dział umożliwia wstawienie do kosztorysu no-wego działu i jest odpowiednikiem polecenia Wstaw… z menu Dział.

• Przycisk Miejsce wstawiania przełącza sposób wstawiania no-wej pozycji. Jeśli jest wciśnięty, nowa pozycja jest wstawiana za zaznaczoną (bieżącą) pozycję, w przeciwnym wypadku po-zycja wstawiana jest na końcu kosztorysu.

Page 184: Instrukcja Obslugi Norma Pro

184 NORMA PRO

• Przycisk Dodaj pozycję umożliwia wstawienie nowej pozycji kosztorysu i jest odpowiednikiem polecenia Wstaw pozycję… z menu Pozycja.

• Przycisk Wstaw pracę rusztowań pozwala na utworzenie po-zycji służącej do rozliczania pracy rusztowań i jest odpowiedni-kiem polecenia Wstaw pracę rusztowań… z menu Pozycja.

• Przycisk Wstaw koszty transportu służy do wstawienia kosz-tów transportu jako kolejnej pozycji kosztorysu i odpowiada poleceniu Wstaw koszty transportu… z menu Pozycja.

• Przycisk Wstaw pozycję scaloną umożliwia wstawienie nowej pozycji scalonej i odpowiada poleceniu Wstaw pozycję sca-loną… z menu Pozycja.

• Przycisk Połącz pozycje pozwala połączyć kilka zaznaczonych pozycji i odpowiada poleceniu Połącz pozycje… z menu Pozycja.

• Przycisk Utwórz pozycję scaloną służy do utworzenia pozycji scalonej z kilku zaznaczonych pozycji i jest odpowiednikiem polecenia Utwórz pozycję scaloną… z menu Pozycja.

• Przycisk Wstaw robociznę umożliwia wstawienie nowej robo-cizny do bieżącej pozycji i odpowiada poleceniu Wstaw robociznę… z menu RMS.

• Przycisk Wstaw materiały pozwala na wstawienie nowego ma-teriału do bieżącej pozycji i jest odpowiednikiem polecenia Wstaw materiały… z menu RMS.

• Przycisk Wstaw sprzęt służy do wstawienia nowego sprzętu w bieżącej pozycji i jest odpowiednikiem polecenia Wstaw sprzęt… z menu RMS.

• Przycisk Zamień RMS umożliwia znalezienie elementu RMS w wybranym cenniku, w Intercenbudzie, w innym kosztorysie lub kartotece RMS i podstawienie go zamiast elementu bieżącego.

• Przycisk Widok zestawienia RMS pozwala przełączyć się na widok takiego zestawienia, które związane jest z aktualnie za-znaczonym elementem. Na przykład, jeśli zaznaczyliśmy jakiś materiał, dostaniemy zestawienie materiałów, jeśli robociznę – zestawienie robocizny, itd.

Page 185: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 185

• Przycisk Ustawienie wariantu aktywnego elementu umożli-wia wybór wariantu dla danego elementu, pozycji lub działu.

• Przycisk Aktywacja wariantu wybranego elementu pozwala na wybór aktywnego wariantu dla tego elementu, który ma przyporządkowany wariant.

Drzewo działów i pozycji kosztorysu Jeśli w menu Okno zaznaczyliśmy po-lecenie Drzewo elementów, z lewej strony okna pojawi się drzewo pokazu-jące strukturę kosztorysu. W drzewie tym od głównej gałęzi, jaką jest kosztorys, odchodzą gałęzie działów, poddziałów i pozycji. Klikając na znakach plus , bądź minus rozwijamy lub zwijamy odpowiednią gałąź. Kliknięcie na elemencie drzewa powoduje zaznaczenie go na widoku kosztorysu.

Przy pomocy techniki przeciągnij-i-upuść na elementach drzewa można wykonywać operacje, takie jak przeno-szenie pozycji w dziale i z działu do działu oraz przenoszenie działów, a ko-rzystając z menu podręcznego – wszystkie polecenia dostępne dla za-znaczonego elementu.

W górnej części drzewa znajdują się dwie opcje Pozycje i 1.1…1. Jeśli zaznaczymy Pozycje, to drzewo będzie wyświetlane razem z pozycjami, w przeciwnym wypadku zostaną wy-świetlone tylko działy. Jeśli zaznaczymy opcję 1.1…1, to numery działów i pozycji będą pokazywane w pełnej postaci, jeśli nie – numery działów i pozycji będą skrócone do ostatniego numeru w ramach działu wyższego poziomu.

Jeśli drzewo zostało raz wywołane, pojawia się w każdym widoku i nie-których zestawieniach.

Page 186: Instrukcja Obslugi Norma Pro

186 NORMA PRO

Pasek stanu (komunikatów) Na dole okna programu Norma Pro znajduje się pasek stanu, na którym umieszczone są dodatkowe informacje dotyczące aktywnego kosztorysu, a mianowicie: numer kolejny bieżącej pozycji i ilość wszystkich pozycji, wartość kosztorysu ogółem oraz nazwy cenników, z którą współpracuje kosztorys. W przypadku wystąpienia błędu programowego, z lewej strony paska pojawi się tekst komunikatu, którego treść może być interesująca dla twórców programu.

Rys. 150. Pasek stanu (komunikatów).

Zawartość okna widoku Kosztorys W oknie widoku Kosztorys znajdują się informacje dotyczące pozycji kosztorysu oraz umieszczone pod nią – dane elementów RMS wchodzą-cych w skład pozycji. W pierwszej kolumnie („Lp”) pokazany jest numer pozycji. Postać numeru zależy od tego, czy w opcjach kosztorysu zazna-czyliśmy opcję Pozycje numerowane działami (gdy kosztorys będzie dzielony na działy); jeśli tak, to numer pozycji składa się z numeru działu i poddziału oraz kolejnego numeru w dziale lub poddziale; jeśli nie – po-zycje są numerowane w sposób ciągły od początku kosztorysu, natomiast pod numerem znajduje się informacja, do którego działu i poddziału po-zycja należy. W następnej kolumnie („Podstawa”) wyświetlana jest pod-stawa wyceny, czyli numer katalogowy pozycji, a w kolumnie „Opis” z opis pozycji i elementu wraz z obmiarem. Jeśli w kosztorysie zaznaczyli-śmy opcję harmonogramowania robót i przyporządkowaliśmy pozycji klucz wykonawczy, to na ekranie pojawia się kolumna „Klucz wykonaw-czy”, w której wyświetlona jest jego nazwa. Elementy RMS są również numerowane, a ich numery oznaczono znakiem gwiazdki *. Rodzaj ele-mentu jest opisany nazwą ujętą w myślniki (np. materiały: –M). Dla każ-dego elementu wyświetlony jest opis wraz z normą zużycia i ceną za jed-nostkę miary (kolumna „Opis”), jednostka miary (kolumna „jm”), nakłady czyli iloczyn obmiaru i normy zużycia (kolumna „Nakłady”), koszt na jed-nostkę obmiaru (cena jednostkowa), czyli iloczyn normy zużycia i ceny (kolumna „Koszt jedn.”) oraz wartość danego elementu, czyli iloczyn

Numer bieżącej pozycji

Ilość wszystkichpozycji

Wartość kosztorysuogółem

Cenniki

Page 187: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 187

obmiaru i ceny jednostkowej (kolumny „R”, „M” i „S”). W przedostatnim wierszu pozycji znajduje się suma wartości poszczególnych elementów RMS oraz wartość całej pozycji. Ostatni wiersz zawiera podsumowanie cen jednostkowych elementów RMS i sumaryczną cenę jednostkową dla pozycji.

Jeśli w opcjach kosztorysu wybrane zostało wyświetlanie podsumowania pozycji wraz z narzutami, to na końcu każdej pozycji zostaje wyświetlone zestawienie narzutów.

Jeśli kosztorys został podzielony na działy i poddziały, to w widoku poka-zane są również ich nazwy, a na końcu działu – podsumowanie.

Rys. 151. Fragment kosztorysu w widoku Kosztorys.

To, jakie kolumny i podsumowania widzimy, zależy od ustawień wybra-nych w opcjach kosztorysu (polecenie Opcje | Kosztorysu…) i opcjach wyświetlania (polecenie Opcje | Wyświetlania…). Dla każdego widoku lub zestawienia dostępny jest nieco inny komplet kolumn do wyświetlania. Informacje o tym, jak dostosować widoki kosztorysu do swoich potrzeb można znaleźć w rozdziale WYGLĄD EKRANU.

Edycja i zmiana właściwości różnych elementów kosztorysu

Kosztorys można wyświetlić na ekranie w różnych widokach i zestawieniach. W każdym z nich można przejść do edycji pokazanych danych oraz zmienić sposób ich wyświetlania.

Page 188: Instrukcja Obslugi Norma Pro

188 NORMA PRO

Jeśli chcemy wejść w tryb edycji danych działu, pozycji, nakładów RMS czy narzutów, należy dwukrotnie kliknąć:

• w przypadku działu – na kolumnie ‘Lp’ ;

• w przypadku pozycji – na wierszu pozycji, ale poza kolumną „Opis”;

• w przypadku elementu RMS – na wierszu go zwierającym.

Otworzy się wtedy odpowiednie okno, a w zależności od tego, na której kolumnie i wierszu klikniemy, zostanie podświetlona i przygotowana do edycji wskazana dana.

Opis działu i pozycji możemy edytować bezpośrednio w kosztorysie dwukrotnie klikając na kolumnie „Opis” wybranego wiersza. Generalnie w tych widokach i zestawieniach, w których występują nazwy lub opisy działów, pozycji czy elementów RMS można je edytować bezpośrednio w danym widoku.

Jeśli chcemy zmienić sposób pokazywania danego widoku czy zestawienia, należy wyświetlić go na ekranie, a następnie dwukrotnie kliknąć na nagłówku i kolumnie, którą chcemy poddać zmianom. Zostanie wtedy otwarte okno opcji wyświetlania bieżącego widoku z podświetloną wska-zaną kolumną

Zmiana szerokości kolumn na ekranie Program daje możliwość zmiany szerokości kolumn wyświetlanych na wi-doku. Aby zmienić szerokość kolumny, należy najechać wskaźnikiem myszy nad linię oddzielającą ją od innych kolumn (niekoniecznie na na-główku) i gdy wskaźnik przyjmie kształt obustronnej strzałki ciągnąć w prawo lub lewo. W miarę ciągnięcia kolumna będzie się poszerzała lub zwężała. Jeśli ciągniemy za lewy brzeg kolumny, kolumna znajdująca się po lewej stronie będzie odpowiednio zmniejszała lub zwiększała swoje rozmiary; podobnie będzie działo się z prawą kolumną w przypadku cią-gnięcia za prawy brzeg. Jeśli będziemy chcieli zmienić szerokość tylko jednej kolumny, wskaźnik myszy powinniśmy umieścić na jej prawej krawędzi i ciągnąć przy naciśnietym klawiszu <Shift>. Kolumny mają swoją minimalną i maksymalną szerokość, określoną w opcjach wyświe-tlania (polecenie Opcje | Wyświetlania…), która w procesie zmiany rozmiarów nie może zostać przekroczona.

Page 189: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 189

W zależności od tego, czy w opcjach wyświetlania zaznaczona jest opcja Dopasuj kolumny automatycznie program automatycznie dopasuje sze-rokości pozostałych kolumn do wielkości okna widoku lub pozostawi je nie zmienione.

UWAGA! Szerokości kolumn możemy zmieniać w opisany wyżej sposób w każdym widoku i każdym zestawieniu.

Zmiana kolejności kolumn na ekranie Jeśli nie odpowiada nam domyślna kolejność kolumn na ekranie, możemy ją zmienić stosując metodę przeciągnij i upuść. W tym celu łapiemy za nagłówek kolumny, którą chcemy przesunąć i przeciągamy ją wzdłuż po-zostałych nagłówków w inne miejsce. Podczas przeciągania wskaźnik

myszy zmienia kształt na przekreśloną strzałkę , co oznacza, że w tym

miejscu nie można umieścić przeciąganej kolumny lub na – wtedy można puścić przycisk myszy i kolumna zostanie przeniesiona. Z prawej strony strzałki wyświetlana jest nazwa przesuwanej kolumny, która porusza się razem ze wskaźnikiem.

Kolejność i rodzaj wyświetlanych kolumn daje się zmienić w opcjach wyświetlania, tzn. po wybraniu polecenia Wyświetlania… z menu Opcje lub dwukrotnym kliknięciu na nagłówku.

UWAGA! Kolejność kolumn możemy zmieniać w opisany wyżej sposób w każdym widoku i każdym zestawieniu.

Usuwanie kolumn z widoku Kolumnę, której nie chcemy mieć na ekranie, możemy usnąć łapiąc lewym przyciskiem myszy za jej nagłówek i przeciągając go w górę lub w dół poza obszar kosztorysu. W momencie gdy wskaźnik zmieni kształt na nożyczki ( ), puszczamy przycisk, a kolumna znika z widoku.

Kolumny można również usunąć korzystając opcji wyświetlania dostęp-nych po wybraniu polecenia Wyświetlania… z menu Opcje.

UWAGA! Usuwanie kolumn możemy wykonać w opisany wyżej sposób w każdym widoku i każdym zestawieniu.

Page 190: Instrukcja Obslugi Norma Pro

190 NORMA PRO

Wyszukiwanie tekstu lub wprowadzonych zmian w widoku lub zestawieniu

W każdym widoku lub zestawieniu można uruchomić wyszukiwanie inte-resującego nas tekstu lub wprowadzonych zmian, jeśli wcześniej były reje-strowane. Do tego celu służy polecenie Znajdź… z menu Edycja.

Rys. 152. Okno wyszukiwania tekstu lub wprowadzonych zmian.

Wyszukiwanie tekstu W oknie wyszukiwania (rys. 152) zaznaczamy opcję Szukany tekst, a w polu poniżej wpisujemy cały wyraz lub fragment tekstu. Następnie zazna-czamy opcję Tylko cały wyraz, gdy szukany tekst ma być wyrazem, a nie fragmentem tekstu. Jeśli w wyszukiwaniu mają być brane pod uwagę małe lub duże litery, zaznaczamy opcję Rozróżniaj litery małe/duże. Po zaznaczeniu opcji Znacznik pozycji będą przeszukiwane tylko nazwy znaczników pozycji.

Wyszukiwanie uruchamiamy kliknięciem na przycisku Następny. Po znalezieniu szukanego elementu można szukać następnego lub można wrócić do poprzedniego (przycisk Poprzedni). Jeśli chcemy zaznaczyć wszystkie jego wystąpienia klikamy na przycisku Zaznacz. Wyszukiwanie kończymy kliknięciem na przycisku Zakończ.

Wyszukiwanie wprowadzonych zmian Jeśli chcemy przeszukiwać widok pod kątem wprowadzonych zmian, w oknie wyszukiwania (rys. 152) zaznaczamy opcję Zmiany. Klikając na przyciskach Następny i Poprzedni kolejno przechodzimy do miejsc, gdzie były wprowadzone jakieś zmiany.

Page 191: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 191

Poruszanie się po ekranie i zaznaczanie elementów Po ekranie kosztorysu (widoków, zestawień) poruszamy się głównie przy pomocy myszy, wykorzystując paski przewijania poziomego i pionowego oraz przy pomocy poleceń Idź do z menu Pozycja lub Dział.

Zaznaczenie pojedynczego elementu przy pomocy myszy polega na klik-nięciu na nim lewym przyciskiem.

Aby zaznaczyć kilka elementów, należy zaznaczyć jeden z nich, a na na-stępnych klikać lewym przyciskiem myszy przy naciśniętym klawiszu <Ctrl>. Jeśli chcemy zaznaczyć kilka elementów leżących jeden pod drugim (blok), zaznaczamy pierwszy z nich, a na ostatnim klikamy przy naciśniętym klawiszu <Shift>.

Jeśli do przeglądania ekranu i zaznaczania elementów chcemy użyć kla-wiatury, to:

<↑> – umożliwia przejście do poprzedniego elementu.

<↓> – umożliwia przejście do następnego elementu

<Ctrl> + <Home > – umożliwia przejście na początek zestawienia czy widoku.

<Ctrl> + <End > – umożliwia przejście na koniec początek zestawienia czy widoku.

<PgUp> – umożliwia przewinięcie o jeden ekran do góry.

<PgDn> – umożliwia przewinięcie o jeden ekran w dół.

<Ctrl> + <PgUp> – umożliwia przejście do poprzedniej pozycji i wy-świetlenie jej na górze okna.

<Ctrl> + <PgDn> – umożliwia przejście do następnej pozycji i wyświe-tlenie jej na górze okna

<Shift> + <PgUp> – umożliwia przejście do poprzedniego działu i wy-świetlenie go na górze okna.

<Shift> + <PgDn> – umożliwia przejście do następnego działu i wy-świetlenie go na górze okna.

<Ctrl> + <↓> – przesuwa w dół ramkę przygotowaną do zaznaczenia elementu, który następnie możemy zaznaczyć klawiszem <Spacja>.

Page 192: Instrukcja Obslugi Norma Pro

192 NORMA PRO

<Ctrl> + <↓> – przesuwa w górę ramkę przygotowaną do zaznaczenia elementu, który następnie możemy zaznaczyć klawiszem <Spacja>.

<Spacja> – służy do zaznaczenia pojedynczego elementu.

<Ctrl> + <Spacja> – umożliwia skasowanie zaznaczenia.

<Shift> + <Spacja> – służy do zaznaczania kilku elementów znajdujących się jeden pod drugim (bloku).

<Shift> + <↑> – umożliwia poruszanie się do góry z jednoczesnym za-znaczeniem bloku.

<Shift> + <↓> – umożliwia poruszanie się w dół z jednoczesnym zazna-czeniem bloku.

<Shift> + <Ctrl> + <Home> – zaznaczenie bloku od pierwszego zazna-czonego elementu do pierwszego elementu w kosztorysie (jeżeli są to RMS-y, wiersze obmiarów czy wiersze rozliczeń wykonanych robót, to do pierwszego wiersza w pozycji).

<Shift> + <Ctrl> + <End> – zaznaczenie bloku od pierwszego zazna-czonego elementu do ostatniego elementu w kosztorysie (jeżeli są to RMS-y, wiersze obmiarów lub wiersze rozliczeń wykonanych robót, to do ostatniego wiersza w pozycji).

<Tab> – umożliwia przenoszenie podświetlenia do kolejnych pól edycyj-nych znajdujących się na paskach narzędzi. W oknach dialogowych prze-nosi zaznaczenie ramką na kolejne elementy okna: pola edycyjne, pola wyboru, opcje i przyciski.

Page 193: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 193

10. POZYCJE KOSZTORYSU Pozycję kosztorysu wstawia się poleceniem Wstaw pozycję… z menu Pozycja. Jeśli pracujemy w kosztorysie szczegółowym, polecenie to wstawia pozycję szczegółową, jeśli w kosztorysie uproszczonym – pozycję uproszczoną. W rozdziale tym zostanie opisane wstawianie pozycji w kosztorysie szczegółowym, a wstawianie pozycji w kosztorysie uprosz-czonym opisane jest w rozdziale KOSZTORYSOWANIE UPROSZ-CZONE.

Wstawianie nowej pozycji Nową pozycję szczegółową wstawiamy zawsze tak samo, niezależnie od widoku, w jakim został wyświetlony kosztorys, a mianowicie z menu Po-zycja wybieramy polecenie Wstaw pozycję… lub klikamy na przycisku

znajdującym się na pasku narzędzi widoków Kosztorys, Wprowa-dzone pozycje lub Przedmiar. Jeśli przy tym przedtem włączamy wsta-wianie w środek (przycisk wciśnięty), pozycja zostanie wstawiona za aktualnie podświetloną, w przeciwnym wypadku zostanie wstawiona na końcu kosztorysu

W oknie Katalogi norm i bazy cen jednostkowych pozycji i obiektów (rys. 153) zostanie wyświetlona lista zainstalowanych katalogów norm i baz cenowych. Z listy tej wybieramy odpowiedni katalog, rozdział, tabelę i kolumnę, która jest naszą konkretną pozycją kosztorysową, a następnie dwukrotnie na niej klikamy lub klikamy na przycisku Wstaw zaznaczoną pozycję ( ).

Nową pozycję możemy również wstawić korzystając z metody przeciągnij-i-upuść: otwieramy katalog norm kliknięciem na przycisku , znaj-dujemy kolumnę odpowiadającą naszym potrzebom i przeciągamy jej na-zwę na pozycję, za którą ma zostać wstawiona.

Okno katalogów znajduje się na ekranie, dopóki go nie zamkniemy, mo-żemy więc jednorazowo wprowadzić wiele pozycji.

Okno katalogów można również zwinąć, przejść do edycji pozycji w kosztorysie, a potem znowu go rozwinąć i dalej wstawiać pozycje.

Page 194: Instrukcja Obslugi Norma Pro

194 NORMA PRO

Rys. 153. Okno wyboru pozycji z listy katalogów norm.

Sposób korzystania z katalogów norm opisany jest w rozdziale KATA-LOGI NORM I BAZY CEN JEDNOSTKOWYCH I OBIEKTÓW.

Po powrocie do kosztorysu należy przejść do edycji każdej pozycji i okre-ślić dla niej obmiar i inne własności.

Edycja danych pozycji Aby wejść w tryb edycji pozycji, należy dwa razy kliknąć na jej podstawie lub z menu Pozycja wybrać polecenie Zmień pozycję…

W oknie pozycji, na karcie ‘Opis’ (rys. 154):

♦ W polu Podstawa: znajduje się numer podstawy wyceny wybranej po-zycji, czyli typ katalogu (np. KNR), numer katalogu (np.4-01), rozdziału (np.12), tabeli (np.04) i kolumny (np.02).

♦ W polu Znacznik: możemy wpisać lub wybrać z listy znacznik pozycji, który jest dopisywany poniżej podstawy wyceny. Możemy w ten sposób wyróżniać pozycje z jakichś względów wymagające szczególnej uwagi.

♦ W polu Opis pozycji: wyświetlany jest opis wstawionej pozycji. Jeśli chcemy opis ten zmodyfikować, wystarczy przenieść wskaźnik myszy w miejsce, które będzie poprawiane, kliknąć i zacząć pisać nowy tekst.

Page 195: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 195

Rys. 154. Okno danych pozycji kosztorysu, karta ‘Opis’.

♦ W polu Obmiar: wpisujemy z klawiatury wartość obmiaru w jednost-kach wyświetlonych w polu Jednostka:. Obmiar może być wprowa-dzony jako liczba lub jako wyrażenie matematyczne (szczegóły for-mułowania obmiarów – patrz rozdziały EDYCJA OBMIARU i WI-DOKI, podrozdział Widok Przedmiar).

♦ Jeżeli podpowiadana jednostka obmiaru nie jest odpowiednia, możemy wybrać nową z listy rozwiniętej po kliknięciu na strzałce umieszczonej obok pola Jednostka: lub wpisać ją ręcznie z klawiatury.

♦ W polu Precyzja: wyświetlana jest domyślna dokładność obmiaru obo-wiązująca dla obmiarów wszystkich pozycji, ustawiana w opcjach kosztorysu (patrz rozdział OPCJE KOSZTORYSU). Dokładność tę można zmniejszyć lub zwiększyć, wpisując odpowiednią liczbę w pole lub wykorzystując sąsiednie strzałki. Możemy zatem określać różne precyzje dla różnych pozycji kosztorysu.

♦ Jeśli zaznaczona jest opcja Precyzja z opcji kosztorysu, pole Precyzja jest nieaktywne i zawiera precyzję ustawioną w opcjach kosztorysu. Je-śli opcję tę wyczyścimy, będziemy mieli możliwość zmiany precyzji.

♦ W polu Lp. widać liczbę porządkową wstawianej pozycji. Standardowo nowa pozycja wprowadzana jest jako ostatnia. Jeśli chcemy wstawić ją w określonym miejscu w środku kosztorysu, na przykład na miejscu o numerze 6, w pole Lp. wpisujemy liczbę 6. Po potwierdzeniu kliknię-

Page 196: Instrukcja Obslugi Norma Pro

196 NORMA PRO

ciem na OK wybrana pozycja zostanie wstawiona, zaś wszystkie pozo-stałe pozycje zostaną kolejno przenumerowane.

♦ Możemy zaznaczyć opcję Uzupełnienie:, która pozwala na oznaczenie wprowadzanej pozycji jako uzupełnienia do pozycji poprzedniej. Numer pozycji będącej uzupełnieniem jest taki sam jak pozycji poprzedniej z dodanym znakiem apostrofu (np. pozycja 7’ jest uzupełnieniem pozycji 7).

♦ Liczba wpisana w polu Krotność: traktowana jest jak dodatkowy współ-czynnik norm dla wszystkich RMS, gdy wprowadzana jest pozycja szczegółowa lub jak współczynnik, przez który przemnażane są ceny jednostkowe pozycji w przypadku pozycji scalonych i uproszczonych.

♦ Po kliknięciu na przycisku Katalog norm… możemy wrócić do listy katalogów i wyboru pozycji.

♦ Jeśli edytujemy pozycję i weszliśmy do okna katalogów norm kliknię-ciem na przycisku Katalog norm…, następnie wybraliśmy tę samą po-zycję, to po zamknięciu okna katalogów i powrocie do okna edycji po-zycji stanie się dostępny przycisk Pokaż RMS… Kliknięcie na nim spowoduje wyświetlenie okna zawierającego listę elementów RMS przypisanych do tej pozycji (rys. 155). Wyświetlany jest numer indeksu elementu, jego nazwa oraz norma zużycia wraz z jednostką miary.

Rys. 155. Lista elementów RMS dla pozycji pokazanej na rys. 154.

Na karcie ‘Podstawa’:

♦ W polu Wydawnictwo: umieszczona jest nazwa wydawnictwa, w któ-rym został wydany katalog norm.

♦ W polach Katalog: znajduje się nazwa i numer katalogu.

♦ W polu Podstawa: wyświetlony jest numer podstawy.

Page 197: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 197

♦ W polu Wariant: numer wariantu pozycji.

Rys. 156. Karta ‘Podstawa’ okna danych pozycji.

Na karcie ‘Współcz. norm’:

♦ Możemy zmienić normy dla Robocizny, Materiałów i Sprzętu, wpisując w odpowiednie pola wartości współczynników, jeśli chcemy, aby były różne od jedności. Współczynniki norm mogą być przedsta-wione w postaci wyrażenia (patrz rysunek z prawej).

♦ Zaznaczając opcję Wartość pozycji uwzględnij w innych pozycjach mo-żemy spowodować, aby pozycja była rozliczana w innych pozycjach. Pozycja, która jest rozliczana w innych pozycjach oznaczana jest numerem z apostrofem. Jeśli opcja ta została zaznaczona, a potem po-zycja została rozliczona w innych pozycjach, to po wywołaniu okna edycji tej pozycji, w polu Pozycja jest rozliczona w pozycjach znajduje się lista tych pozycji (patrz podrozdział Rozliczanie pozycji w innych pozycjach).

♦ Jeśli już wcześniej udostępniliśmy jakieś pozycje do rozliczania, to ich lista pojawi się w polu Do wartości pozycji doliczyć pozycje. Podświe-tlając poszczególne pozycje możemy zdecydować, które pozycje rozli-czane są w bieżącej pozycji (patrz podrozdział Rozliczanie pozycji w innych pozycjach).

Page 198: Instrukcja Obslugi Norma Pro

198 NORMA PRO

Na karcie ‘Rusztowania’:

♦ W polu Numer grupy rusztowań: możemy wybrać grupę rusztowań, do której zaliczymy daną pozycję. Jeśli klikniemy na strzałce obok pola, dostaniemy listę wcześniej zdefiniowanych grup. Jeśli na liście tej nie ma żadnych grup, wpisujemy z klawiatury numer pierwszej grupy, pa-miętając potem o jej zdefiniowaniu (patrz podrozdział Wstawianie pracy rusztowań).

Na karcie ‘Warianty’ możemy określić rozszerzenia podstawy i opisu po-zycji w zależności od wybranego wariantu.

Rys. 157. Określanie uzupełnienia opisu i podstawy w zależności od wariantu.

♦ W polach Grupy wariantów lokalnych, dla których są modyfikowane dane pozycji: wybieramy przyciskiem grupę wariantów, dla któ-rych automatycznie będzie modyfikowana podstawa bądź opis pozycji.

♦ W polu Kombinacje wariantów: pojawią się warianty należące do danej grupy. Wypełniając pola Uzupełnienie podstawy i/lub Uzupełnienie opisu określamy, jaki tekst będzie dopisany do podstawy i/lub opisu, gdy zostanie wybrany dany wariant. Dokładny opis skutków wprowadzenia takich rozszerzeń znajduje się w podrozdziale Warianty pozycji, Modyfikowanie podstawy i opisu pozycji w zależności od wybranego wariantu.

Na karcie ‘Opis do katalogu’ wyświetlony jest opis katalogu, z którego została wstawiona dana pozycja.

Page 199: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 199

Na wszystkich kartach znajdują się przyciski Dodaj nową, OK i Anuluj.

♦ Jeśli rezygnujemy z wprowadzania pozycji, klikamy na przycisku Anu-luj.

♦ Jeśli wprowadzamy tylko jedną pozycję i akceptujemy wszystkie usta-wienia, klikamy na przycisku OK.

♦ Jeśli wprowadzamy kilka pozycji, klikamy na przycisku Dodaj nową.

Wprowadzanie cen elementów RMS Jeżeli przed przystąpieniem do tworzenia kosztorysu wybrany został co najmniej jeden konkretny cennik, program będzie automatycznie nadawał ceny tym elementom RMS, których indeksy znajdują się w bazie. W przy-padku gdy indeks elementu jest indeksem ogólnym (kończy się na ‘99’lub ‘00’) i w opcjach programu zostało wybrane Rozszerzone przeszukiwanie baz cenowych, to po zaakceptowaniu wprowadzanej pozycji dostaniemy okienko z listą elementów podobnych do wybranego (rys. 158).

Rys. 158. Lista elementów podobnych do wybranego.

Na liście tej zaznaczamy element, o który nam chodzi i klikamy na przy-cisku Wybierz cenę. Jeśli chcemy podejrzeć, w których pozycjach wy-stępuje ten element, klikamy na przycisku Pozycje…. Przycisk Zamień RMS służy do zamiany szukanego elementu na podświetlony, zaś przycisk Bez zmian pozostawia go w stanie nie zmienionym. Przyciskiem Przerwij zatrzymujemy proces przydzielania ceny. Jeśli w innych wstawianych pozycjach dany element ma być również zastępowany przez element

Page 200: Instrukcja Obslugi Norma Pro

200 NORMA PRO

podświetlony, klikamy na przycisku Zamieniaj zawsze, i wtedy dla tego elementu nie będzie wyświetlane opisywane tu okno.

Jeśli nie podłączyliśmy do kosztorysu żadnego cennika lub komputer nie znalazł ceny danego elementu, a w opcjach programu na karcie ‘Szukanie cen’ w grupie ‘Uszczegóławianie RMS’ włączona jest opcja wg kartoteki RMS, na ekranie pojawi się okno z podobnymi elementami pobranymi z kartoteki RMS (rys. 159).

Rys. 159. Propozycje wstawienia elementów RMS, których nie znaleziono w

cennikach.

Jeśli wybraliśmy element, który ma inną jednostkę miary niż pierwotna, dostaniemy ekran z propozycją zamiany, a po potwierdzeniu z oknem, w którym wprowadzamy przelicznik (rys. 160).

Rys. 160. Wprowadzanie przelicznika jednostek miar.

Jeśli zaznaczymy opcję Dodaj do bazy przeliczników jednostek miar, otrzymamy następne okno (rys. 161), w którym dodajemy nowy przelicznik dla naszego, konkretnego materiału o podanym indeksie ETO.

Page 201: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 201

Rys. 161. Dodawanie nowego przelicznika do tabeli przeliczników.

Warianty nakładów Jeżeli w katalogu norm dla danej pozycji kosztorysowej występują ele-menty alternatywne, program nie jest w stanie podjąć decyzji, jaki element zastosować. W takim przypadku na ekranie pojawi się okno Wybór wa-riantów nakładów z listą elementów alternatywnych (rys. 162), z której albo wybieramy element właściwy albo przesyłamy do kosztorysu całą grupę wariantów.

Rys. 162. Okno Wybór wariantów nakładów z grupą elementów alternatywnych.

W liście grup wariantów w kolumnie „Grupa” wyświetlona jest nazwa grupy wariantów, w kolumnie „Wybrane warianty” – nazwy wariantów zaznaczonych w liście Warianty w grupie oddzielone przecinkami, w kolumnie „Niepusta” – informacja o tym, czy grupa zawiera jakieś wa-rianty, a w kolumnie „Z grp.” – informacja o tym, czy wybrane warianty są przesyłane z grupą (wartość TAK), czy bez niej (NIE).

Page 202: Instrukcja Obslugi Norma Pro

202 NORMA PRO

Jeśli w pozycji występuje kilka grup wariantów, dla każdej z nich możemy określić inny sposób wstawiania nakładów do kosztorysu. Na przykład jedną grupę możemy wstawić w całości z wariantami, a z innej grupy wybrać tylko jeden nakład do wstawienia.

Jeśli w danej grupie został zaznaczony więcej niż jeden wariant (klikanie na nazwach wariantów przy wciśniętym klawiszu <Ctrl>), uaktywnia się opcja Prześlij z grupą wariantów, która steruje wstawianiem nakładów do pozycji. Jeśli jest zaznaczona, nakłady są wstawiane razem z grupą wariantów, w przeciwnym wypadku – jako zwykłe, nie wariantowe nakłady.

Przycisk Zaznacz wszystkie służy do zaznaczenia wszystkich wariantów we wszystkich grupach.

Na przykład na rys. 162 została wybrana pozycja ‘Jednokrotne malowanie farbami olejnymi starych tynków…’. Dla pozycji tej mamy dwa rodzaje farb, których możemy użyć do malowania. Jeśli w grupie ‘Warianty w grupie farba’ podświetlimy wariant ‘ftalowa nawierzchniowa’ i klikniemy na OK, to tylko ta farba zostanie wstawiona do kosztorysu. Jeśli zaś za-znaczymy opcję Prześlij z grupą wariantów i klikniemy na OK, obie farby zostaną wstawione do kosztorysu jako warianty

Po wstawieniu grupy wariantów pozycja w kosztorysie wygląda tak jak na rys. 163.

Rys. 163. Do kosztorysu została wstawiona grupa wariantów: farba olejna/farba

ftalowa. Aktywny jest pierwszy wariant, czyli farba olejna.

Page 203: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 203

Jeśli dla pozycji jest kilka grup wariantów, dla każdej z nich indywidualnie określamy sposób wstawiania nakładów, chyba że chcemy wstawić wszystkie grupy z wszystkimi wariantami. Wtedy klikamy na przycisku Zaznacz wszystkie, a następnie na OK.

Pomijanie elementów RMS Aby podczas dodawania nowej pozycji pominąć robociznę, materiały lub sprzęt, należy zdefiniować nowy dział, w którym odpowiednie współ-czynniki norm zostaną wyzerowane.

Rys. 164. Nowy dział, pomijanie sprzętu (współczynnik norm na sprzęt=0).

Jeśli w dziale były już jakieś pozycje wstawiane ze współczynnikami większymi od zera, lecz dalsze pozycje mają być pozbawione jednego typu (lub więcej) elementu, należy wywołać okno poprawiania działu (patrz rozdział DZIAŁY KOSZTORYSU, Zmiana danych działu) i wyzerować odpowiednie wartości. Po tej operacji wszystkie nowo wprowadzane po-zycje nie będą posiadały tego elementu, dla którego norma=0.

Rys. 165. W dziale ROBOTY DODATKOWE normy na sprzęt zostały wyzerowane,

zaś norma na robociznę została zwiększona.

Page 204: Instrukcja Obslugi Norma Pro

204 NORMA PRO

W nazwie działu z zerową normą zaznaczono, która kategoria została wy-zerowana (rys. 165).

UWAGA! Aby w nazwie działu umieszczono informację o zmienionych normach, w opcjach kosztorysu, na karcie ‘Widok pozycji’, w polu wyboru Wyrażenia norm RMS: nie może być wybrana opcja Wyliczona wartość normy.

Jeśli chcemy pominąć robociznę, materiał i (lub) sprzęt w konkretnej po-zycji, wystarczy wyzerować dla niej odpowiednie współczynniki norm.

Wstawianie kosztów transportu Jeśli w opcjach kosztorysu na karcie ‘Liczenie narzutów’ ustawiona jest opcja rozliczania kosztów zakupu i transportu materiałów jako narzuty lub pozycje, do kosztorysu można wstawiać koszty transportu jako odrębną pozycję. Do tego celu służy polecenie Wstaw koszty transportu … z menu Pozycja lub to samo polecenie wybrane z menu podręcznego. Można

też wykorzystać przycisk znajdujący się na pasku narzędzi kosztorysu.

Rys. 166. Pozycja będąca kosztami transportu.

Okno kosztów transportu wygląda podobnie jak okno wstawiania pozycji (rys. 166). W oknie tym wypełniamy pola Podstawa:, Wydawn, Znacznik:, w polu Opis pozycji: wpisujemy dokładną treść opisu, w polu Odległość: wpisujemy odległość, na jaką będziemy transportować materiały lub sprzęt

Page 205: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 205

oraz zaznaczamy, co przewozimy: Materiały czy Sprzęt. Jeśli przewozimy sprzęt, pojawi się pole Liczba przewozów. Na karcie ‘Współcz.norm’ wprowadzamy tylko ewentualnie dane dotyczące rozliczania kosztów transportu w innych pozycjach (patrz str.197); współczynniki norm na robociznę, materiały i sprzęt nie są dostępne. Na karcie ‘Podstawa’ możemy wprowadzić wydawnictwo, katalog, podstawę i wariant dla tej pozycji.

Po wypełnieniu wszystkich danych i kliknięciu na OK dostajemy okno wprowadzania szczegółów, czyli elementów M lub S. Wygląd okna i pola, które w nim wypełniamy, zależą od typu elementu i są inne dla materiałów, inne dla sprzętu. Okno to ma puste pola, z których część wypełniamy ręcznie, a część korzystając z listy materiałów (lub sprzętu) znajdujących się w kosztorysie.

Rys. 167. Okno wprowadzania nakładów dla kosztów transportu materiałów.

Po kliknięciu na OK pojawia się okno dodawania nowego elementu RMS (rys. 168).

Page 206: Instrukcja Obslugi Norma Pro

206 NORMA PRO

Rys. 168. Okno wstawiania elementu RMS, gdy dodawane są koszty transportu.

Aby ściągnąć z kosztorysu element, który transportujemy, klikamy na przycisku Kosztorysie w grupie ‘Szukaj RMS w:’. Pojawia się okienko szukania elementu RMS (takie jak na rys. 169, lecz z pustymi polami) z za-znaczonymi domyślnie opcjami szukania (patrz rozdział ELEMENTY RMS), w którym klikamy na przycisku Szukaj.

Rys. 169. Lista materiałów znajdujących się w kosztorysie.

Po uzyskaniu listy materiałów znajdujących się w kosztorysie (rys. 169), szukamy potrzebnego materiału i klikamy na przycisku Wybierz, w wy-

Page 207: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 207

niku na karcie ‘Dane RMS ’ zostaną umieszczone dane wybranego mate-riału. Wybieramy kartę ‘Koszty transportu’ .

Rys. 170. Określanie kosztów transportu materiałów.

Na karcie zadajemy koszty ładowania i rozładowania materiału (pola Koszt załadunku i Koszt rozładunku), koszty transportu pierwszych kilku ki-lometrów (Transport pierwsze i km) oraz koszty transportu każdego na-stępnego kilometra ponad pierwsze kilometry (Transport każdy dalszy 1 km). Koszty transportu możemy wyrazić w innej walucie niż waluta kosztorysu wybierając ją z listy walut. W polu Ilość materiału wpisujemy transportowaną ilość materiału lub zaznaczamy opcję Całość użytego materiału, zaś w pole Ilość na 1 kurs wprowadzamy ilość materiału, którą można przewieść jednym kursem. Dodatkowo możemy zaznaczyć opcję Liczbę kursów zaokrąglić w górę. Wielkości kosztów transportu, zała-dunku i rozładunku wprowadzane w wyżej wymienionych polach dotyczą kosztów jednego kursu. Jeśli do przewiezienia mamy dużo materiałów, których nie da się przewieźć jednym kursem, to informacja o tym, ile kur-sów potrzeba, zostanie umieszczona w opisie pozycji.

Przycisk Następny pozwala na przejście do wprowadzania następnego transportowanego elementu.

Przycisk Pokaż opis pozycji umożliwia obejrzenie danych pozycji, jaką jest transport.

Po kliknięciu na przycisku OK zostają przeprowadzone potrzebne wyli-czenia, a element wprowadzony do pozycji.

Page 208: Instrukcja Obslugi Norma Pro

208 NORMA PRO

Dla kosztów transportu sprzętu okno z rys. 170 będzie wyglądało nieco ina-czej (rys. 171).

Rys. 171. Okno określania kosztów transportu sprzętu.

Przy transporcie sprzętu można wstawiać nakłady nie wyszczególnione w kosztorysie (wpisując z ręki nazwę i indeks). Umożliwia to wyliczenie kosztów transportu kilku rodzajów sprzętu razem (np. jednym transportem wysyłamy betoniarkę, rusztowania itd.).

Koszty transportu są taką samą pozycją jak każda inna, można więc do niej zastosować większość poleceń dotyczących pozycji (usuwanie, po-prawianie, przenoszenie, kopiowanie, upraszczanie, rozliczanie w innych pozycjach, scalanie itd.).

Wstawianie pracy rusztowań Korzystając z polecenia Wstaw pracę rusztowań… z menu Pozycja (lub klikając na przycisku ) możemy wstawić do kosztorysu nową pozycję automatycznie wyliczającą czas pracy rusztowania i jego wartość. Oblicza-nie czasu pracy rusztowań w programie zgodne jest z instrukcją zawartą w rozdziale XVI KNR 2-02.

Page 209: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 209

Rys. 172. Okno wstawiania czasu pracy grupy rusztowań.

Pola okienka z rys. 172 wypełniamy tak, jak dla zwykłej pozycji: w pole Podstawa: wpisujemy podstawę wyceny (pole to może być puste), a w pole Opis pozycji: – opis pozycji.

Na karcie ‘Rusztowania’ w polu Numer grupy rusztowań: wpisujemy nu-mer nowej grupy rusztowań (kliknięcie na strzałce obok pola spowoduje wy-świetlenie numerów grup wcze-śniej zdefiniowanych). Dodatkowo wypełniamy pola Współczynnik wykorzystania rusztowań: i Teore-tyczny skład zespołu roboczego: odczytane z założeń do rozdziału XIX KNR 2-02.

Czas pracy rusztowania zostanie wyliczony poprzez zsumowanie roboczo-godzin wziętych z pozycji zaliczonych do danej grupy i podzielenie jej przez iloczyn współczynnika wykorzystania i teoretycznego składu zespołu roboczego. Na ekranie (i na wy-

druku) pojawi się pozycja, w której zamiast obmiaru wyświetlona będzie lista pozycji, których robocizna ma wpływ na czas pracy tej grupy rusztowań. W pozycji tej wystąpi tylko jeden element, a mianowicie sprzęt o nazwie „czas pracy rusztowania”. Element ten jest traktowany jak każdy inny element, a więc po dwukrotnym kliknięciu na jego nazwie otworzy się okienko edycji RMS (patrz rozdział ELEMENTY RMS, rys. 202), w któ-

Page 210: Instrukcja Obslugi Norma Pro

210 NORMA PRO

rym określamy normę na wykorzystanie rusztowania (pole Norma:) oraz cenę za godzinę pracy jednostki normy (polu Cena jednostkowa:). Na przykład, jeśli znamy cenę godziny pracy jednego kompletu rusztowania, np. 0,40 zł, a potrzebujemy 10 kompletów, to w polu Norma: wprowadzamy liczbę 10, a w polu Cena jednostkowa: tę cenę. Jeśli indeks ETO (czyli rusztowanie) podpowiedziany przez program nie jest właściwy, w polu Indeks ETO: musimy wprowadzić numer tego rusztowania, o które nam chodzi (możemy przy tym skorzystać z mechanizmów szukania elementu RMS).

Poniżej podany jest przykład obliczania czasu pracy I-szej grupy ruszto-wań. Zdefiniowane zostały następujące parametry pracy rusztowania: norma=10, cena jednostkowa=0,40, współczynnik wykorzystania ruszto-wań=0,84, teoretyczny skład zespołu roboczego=2. Do grupy tej zaliczono pozycje 5 i 19 o następujących nakładach na robociznę: 370.3028 r-g i 200.6368 r-g, czyli o łącznych nakładach=570,9396 r-g. Czas pracy rusz-towania jest wyliczony jako iloraz nakładów na robociznę pomnożonych przez normę i iloczynu współczynnika wykorzystania i teoretycznego składu zespołu roboczego:

(570.9396*10/(0,84*2)=3398,4500).

Koszt pracy rusztowania obliczany jest jako iloczyn czasu jego pracy i ceny jednostkowej i wyświetlany w kolumnie „S”.

Rys. 173. Pozycja będąca czasem pracy rusztowań.

Czas pracy rusztowań jest taką samą pozycją jak każda inna; można więc do niego zastosować większość poleceń dotyczących pozycji (usuwanie, poprawianie, przenoszenie).

Jeśli w kosztorysie nie ma pozycji, które przywiązane byłyby do wstawia-nej grupy pracy rusztowań, po wstawieniu pracy rusztowań nakłady, koszty jednostkowe i sprzęt będą równe zero (rys. 174)

Page 211: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 211

Rys. 174. Brak pozycji przypisanych do tej grupy rusztowań.

Wartości te dopiero wtedy zostaną wypełnione, gdy do danej grupy rusz-towań przypiszemy pozycje, czyli gdy dla określonych pozycji na karcie ‘Rusztowania’ w polu Numer grupy rusztowań wprowadzimy właściwą grupę rusztowań (patrz też opis karty ‘Rusztowania’ na str.198)

Wstawianie pozycji niekatalogowej Nie wszystkie roboty można skosztorysować w oparciu o typowe katalogi, takie jak KNR czy KSNR. Nietypowe czynności wprowadzamy ręcznie po wybraniu z listy katalogów pozycję niekatalogowa. W okienku, takim jak na rys. 154, wpisujemy wszystkie potrzebne dane i klikamy na przycisku OK. Elementy RMS związane z daną pozycją również wstawiamy ręcznie korzystając z poleceń Wstaw Robociznę…, Wstaw materiały… i Wstaw sprzęt… wywołanych z menu RMS (lub używając odpowiadających im przycisków znajdujących się na pasku narzędzi , , ).

Rys. 175. Pozycja niekatalogowa w kosztorysie.

Pozycje uproszczone Wstawianie pozycji uproszczonych

Pozycję uproszczoną wstawiamy po wybraniu polecenia Wstaw pozycję uproszczoną… z menu Pozycja lub po wybraniu tego samego polecenia z menu podręcznego, które uzyskamy, jeśli klikniemy na jakiejś pozycji prawym przyciskiem myszy. Podczas wstawiania pozycji uproszczonych

Page 212: Instrukcja Obslugi Norma Pro

212 NORMA PRO

korzystamy z katalogów typu KSNR lub innych, do których istnieją cenniki robót. W oknie katalogów norm znajduje się część zawierająca cenniki pozycji, z których również można wstawiać pozycje uproszczone.

Po wybraniu pozycji dostaniemy okienko, w którym na kartach ‘Opis’, ‘Współcz.norm’ i ‘Rusztowania’ wypełniamy pola tak jak dla zwykłej pozycji, zaś na karcie ‘Ceny jednostkowe’ (rys. 178) edytujemy pola, jak dla pozycji uproszczonej (patrz podrozdział Upraszczanie pozycji, str. 214). Jeśli pola cen jednostkowych są wyzerowane, to albo nie podłą-czyliśmy do kosztorysu cennika pozycji uprosz-czonych, albo nie znalezione zostały ceny dla wstawianej pozycji. Możemy wtedy odpowiednie ceny wprowadzić „z ręki”.

W Załączniku nr 2 zawierającym ceny jednost-kowe robót budowlanych znajdują się pozycje niekatalogowe będące rozszerzeniami katalogów KNR 2-02 i KNR 2-31 oznaczone symbolem KNRZ. Po imporcie załącznika pozycje te znajdą się w cenniku i można je wstawiać, tak jak pozycje z katalogów.

Wstawianie pozycji do cennika Zmodyfikowaną pozycję uproszczoną możemy wstawić do cennika pozy-cji. W tym celu zaznaczamy ją i z menu Pozycja wybieramy polecenie Wstaw do cennika pozycji. W ten sposób, korzystając z kosztorysów można tworzyć swoje własne cenniki.

Upraszczanie pozycji Upraszczanie pozycji możemy stosować wtedy, gdy chcemy ukryć nakłady na robociznę, sprzęt i materiały lub wtedy, gdy chcemy wpisywać koszty jednostkowe dla RMS lub całej pozycji. Aby pozycję uprościć, zaznaczamy ją, a następnie z menu Pozycja wybieramy polecenia Typ | Uproszczona.

Page 213: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 213

Rys. 176. Pozycja przed uproszczeniem.

Rys. 177. Pozycja z rys. 176 po uproszczeniu.

Jeżeli pozycję uprościmy z usunięciem RMS-ów, to znikną one z ekranu i kosztorysu, a później nie będziemy w stanie przywrócić pierwotnych da-nych i podziału na RMS-y (chyba że natychmiast użyjemy polecenia Cof-nij). Jeśli będzie to konieczne, RMS-y można przywrócić z katalogu, ale wtedy dane ich mogą być już zmienione.

Jeżeli pozycję uprościmy bez usuwania elementów RMS, pozostaną one na ekranie i w kosztorysie, służąc nie tylko do obliczania wartości pozycji, ale na przykład do obliczania ilości pewnych materiałów.

Na rys. 176 i rys. 177 widać pozycję przed uproszczeniem i tę samą pozy-cję po uproszczeniu, w przypadku usuwania elementów RMS.

Upraszczanie pozycji nie jest tym samym, co wstawianie pozycji uprosz-czonych. W pierwszym przypadku ceny jednostkowe wyliczane są z cen jednostkowych nakładów na RMS-y znajdujących się w kosztorysie, zaś w drugim wstawia się pozycję, do której ceny pobierane są z cennika pozycji uproszczonych.

Page 214: Instrukcja Obslugi Norma Pro

214 NORMA PRO

Rys. 178. Karta ‘Ceny jednostkowe’ dla pozycji uproszczonej.

Po uproszczeniu pozycji możemy zdecydować, w jaki sposób będą obli-czane ceny jednostkowe. W tym celu dwukrotnie na niej klikamy i w oknie, które zostanie wyświetlone wybieramy kartę ‘Ceny jednostkowe’ (rys. 178). Na karcie tej w polu Cena jednostkowa pozycji (z narzutami) wy-świetlona jest cena obliczona jako suma cen jednostkowych R,M i S, a w polu Współczynnik ceny jednostkowej – współczynnik, przez który zo-stanie przemnożona cena jednostkowa. Pozycji uproszczonej można też przypisać walutę (pole Waluta).

W grupie ‘Koszty jednostkowe bezpośrednie*współczynnik’ w odpo-wiednich polach pokazane są ceny poszczególnych RMS, które składają się na cenę jednostkową. Ceny te można zmienić i wtedy, przy zaznaczonej opcji Wylicz z cen jednostkowych R+M+S, zmienia się cena jednostkowa pozycji (zmiana jest widoczna na ekranie kosztorysu dopiero po za-akceptowaniu ustawień kliknięciem na OK).

Domyślnie opcja Wylicz z cen jednostkowych R+M+S jest wyczyszczona i można edytować cenę jednostkową pozycji.

Jeśli przy którymś z elementów R, M lub S zaznaczymy opcję szczegó-łowo, to cena dla danego R, M lub S będzie wyliczana z elementów RMS w pozycji (nie będzie można ręcznie ustawić kosztów jednostkowych bez-pośrednich).

Dopuszczalne jest zarówno jednoczesne uproszczenie jak i uszczegóło-wienie kilku zaznaczonych pozycji.

Page 215: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 215

Uszczegóławianie pozycji uproszczonej Pozycję uproszczoną można uszczegółowić, wybierając polecenie Typ Pozycji | Szczegółowa z menu Pozycja. Po pokazaniu się okienka z pyta-niem czy wczytać RMS z katalogu, należy podjąć właściwą decyzję. W przypadku gdy upraszczając pozycję usunęliśmy RMS-y, powinniśmy ra-czej odpowiedzieć „Tak”, chyba że potem poszczególne RMS-y będziemy wprowadzać ręcznie. Jeśli nie usuwaliśmy RMS-ów, możemy je pozosta-wić w nie zmienionej postaci odpowiadając „Nie” lub zaktualizować, kli-kając na „Tak”.

Jeśli pozycja uproszczona była wstawiana z cennika pozycji, to nie zawsze można ją uszczegółowić, gdyż nie zawsze znalezione zostaną dla niej katalogi norm, z których można byłoby pobrać RMS-y.

Pozycje scalone Pozycja scalona jest to pozycja skalkulowana na podstawie innych pozycji w ten sposób, że jej wartość jest równa sumie wartości pozycji składowych. Przy liczeniu wartości pozycji składowych ich obmiary mogą być mnożone przez obmiar pozycji scalonej lub nie.

Aby utworzyć pustą pozycję scaloną, z menu Pozycja wybieramy polece-nie Wstaw pozycję scaloną… Zostaje otwarte okno danych pozycji, takie jak na rys. 154, do którego wprowadzamy odpowiednie dane. Aby dodać pozycję składową do pustej pozycji scalonej (lub jako pierwszą składową), należy w momencie wyboru polecenia z menu (lub wciskania przycisku na pasku narzędzi) przytrzymać klawisz <Shift>.

Zaznaczenie pozycji i wybranie poleceń Typ pozycji|Scalona z menu Po-zycja zmienia zwykłą pozycję na pustą scaloną.

Jeśli w kosztorysie mamy pozycje, z których chcemy utworzyć pozycję scaloną, zaznaczamy je, a następnie wybieramy polecenie Utwórz pozycję

scaloną… z menu Pozycja lub klikamy na przycisku .

Na rys. 179 pokazane są cztery zaznaczone pozycje, z których zostanie utworzona pozycja scalona.

Page 216: Instrukcja Obslugi Norma Pro

216 NORMA PRO

Rys. 179. Zaznaczono cztery pozycje, z których zostanie utworzona

pozycja scalona.

W oknie danych pozycji (rys. 154) wypełniamy odpowiednie pola, a po kliknięciu na OK pojawi się nowa pozycja, której wartość jest sumą wartości poszczególnych pozycji (rys. 180). Pozycje składowe zostaną przenumerowane, a ich numer będzie złożony z numeru pozycji scalonej oraz kolejnego numeru podpozycji.

Rys. 180. Pozycja scalona i jej pozycje składowe.

Pozycje składowe

Pozycja scalona

Page 217: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 217

W drzewie kosztorysu pozycje składowe stanowią następny poziom za-głębienia i są ‘podporządkowane’ swojej pozycji scalonej.

W oknie edycji pozycji składowej, oprócz wszystkich danych charaktery-zujących pozycję, znajduje się opcja Nakłady mnożone przez obmiar po-zycji scalonej. Jeśli zostanie zaznaczona, wtedy nakłady w pozycji skła-dowej zostaną pomnożone przez obmiar pozycji scalonej, a informacja o tym zostanie wyświetlona w wierszu „Razem” w widoku kosztorysu, a w kolumnie „Obmiar” w widoku wprowadzonych pozycji (rys. 181).

Zanim operacja przemnażania zostanie wykonana, pojawi się okno, w którym decydujemy, czy dopasować obmiar pozycji składowej tak, aby wartość pozycji się nie zmieniła.

Jeśli odpowiemy nie, obmiar pozycji składowej będzie przemnożony przez obmiar pozycji scalonej (rys. 181) i wtedy wartość pozycji składowej, a co za tym idzie wartość pozycji scalonej, zmieni się.

Rys. 181.Obmiar pozycji składowej 69.1 został pomnożony przez obmiar pozycji

scalonej bez dopasowywania do wartości pozycji.

Jeśli odpowiemy tak, obmiar pozycji składowej zostanie tak dopasowany, aby wartość pozycji składowej nie zmieniła się, a więc nie zmieniła się wartość pozycji scalonej (rys. 182).

Rys. 182. Obmiar pozycji składowej 69.1 został pomnożony przez obmiar pozycji

scalonej z dopasowywaniem do wartości pozycji.

Pozycje składowe są oznaczane w kolumnie „Podstawa”' jako „Kalkulacja kosztów” i nie są domyślnie pokazywane na wydruku kosztorysu. Jeśli chcemy, aby pozycje składowe były drukowane, zmieniamy ich kwalifi-

Page 218: Instrukcja Obslugi Norma Pro

218 NORMA PRO

kację wybierając polecenie Opis robót z menu Pozycja (tak aby obok tek-stu Opis robót pokazał się znak ) lub w opcjach wydruku, na karcie ‘Kosztorys’, w grupie ‘Rozwijanie pozycji scalonych’ zaznaczamy opcję Wszystkie lub Zaznaczone. Dzięki tym możliwościom możemy dokładnie skalkulować pozycje, lecz przedstawiać je inwestorowi bez zbędnych szczegółów.

Jeżeli w kosztorysie prowadzimy rozliczenie wykonanych robót, to musimy zdecydować, czy wykonane roboty będą wpisywane w pozycji scalonej, czy w pozycjach składowych. Do tego celu służy polecenie Wpisywanie wykonanych robót z menu Roboty. Jeśli chcemy, aby do danej pozycji można było wpisywać wykonane roboty, z lewej strony polecenia Wpisywanie wykonanych robót powinien znaleźć się znak . Jeśli wpisujemy roboty w pozycji scalonej, nie będzie można ich wpisywać do poszczególnych pozycji składowych i odwrotnie.

Pozycję scaloną można wstawiać do katalogu, tak jak każdą inną pozycję. W drzewie katalogów pozycja scalona jest przedstawiona ikoną , infor-mującą, że składa się z pozycji składowych. Kliknięcie na tej ikonie spo-woduje wyświetlenie pozycji składowych (rys. 183). Do kosztorysu mo-żemy wstawić z katalogu zarówno pozycję scaloną jak i jej części skła-dowe.

Rys. 183. Pozycja scalona w drzewie katalogów.

Pozycję scaloną można również wstawić do cennika pozycji. W tym przy-padku w cenniku zostanie zapisana jako pozycja uproszczona, bez infor-macji o pozycjach składowych.

Pozycję scaloną można przekształcić w pozycję uproszczoną wykorzy-stując polecenie Usuń pozycje „Kalkulacja kosztów” z menu Pozycja. W takim przypadku pozycje, które były oznaczone jako ”Kalkulacja kosztów” (wyłączona opcja Opis robót) zostaną usunięte. Możliwość ta jest

Page 219: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 219

przydatna, gdy chcemy przekazać gotowy kosztorys komuś, przed kim chcemy ukryć szczegóły kalkulacji.

Wstawianie pozycji z katalogów Dynamische BauDaten Aby wstawić pozycję z katalogu DBD-Bauteile, należy kliknąć na przyci-

sku . Wstawiona pozycja jest pozycją scaloną, na którą składają się podpozycje opisane jako kalkulacja kosztów. Obmiar pozycji edytuje się po kliknięciu na przycisku . Dwukrotne kliknięcie na pozycji składowej wywoła standardowe okno edycji pozycji.

Rys. 184. Pozycja scalona wstawiona z katalogu DBD-Bauteile.

Aby wstawić pozycję z katalogu STLB-Bau, należy kliknąć na przycisku

. Wstawiona pozycja jest pozycją uproszczoną, którą edytujemy jak zwykłą pozycję uproszczoną.

Wstawianie obiektów jako pozycji Kosztorysy przez nas tworzone, działy i poddziały kosztorysów można traktować jak obiekty, czyli większe, bardziej rozbudowane struktury. Obiekty raz opracowane mogą zostać wstawione do cenników, tak aby można było je powtórnie wykorzystać w procesie tworzenia innych kosz-torysów.

Do kosztorysu jako pozycje możemy wstawić obiekty z cennika lub obiekty zapisane jako pliki kosztorysów.

Page 220: Instrukcja Obslugi Norma Pro

220 NORMA PRO

1. Jeśli chcemy wstawić obiekt zapisany jako kosztorys, z menu Pozycja wybieramy polecenie Wstaw obiekt…, następnie w oknie otwierania kosztorysów znajdujemy kosztorys, który chcemy wstawić. Po wybra-niu kosztorysu i kliknięciu na OK, dostaniemy okno, w którym decydu-jemy, jaki element (cały kosztorys, czy jeden z jego działów), w jakim wariancie (jeśli są warianty) i w jakiej jednostce miary wstawić do kosztorysu (rys. 185).

Rys. 185. Okno z danymi wstawianego obiektu.

Na przykład na rys. 185 wczytany został cały kosztorys. Jeśli chcemy wprowadzić go w całości do nowego kosztorysu, zaznaczamy najwyż-szy poziom i klikamy na OK, jeśli chcemy wprowadzić tylko jeden z działów, również go zaznaczamy i klikamy na OK. Jeśli wczytujemy obiekt z tymi wariantami, które były wybrane w kosztorysie pierwot-nym, nic nie zmieniamy w oknie wariantów. Jeśli zaś chcemy wpro-wadzić go w innym wariancie, musimy rozwinąć drzewo wariantów i kliknąć na tym wariancie, który wybieramy.

Rys. 186. Ten sam kosztorys wprowadzony w wariancie droższym i tańszym.

Page 221: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 221

W dolnym lewym rogu okna wstawiania obiektu, wyświetlana jest lista jednostek miar, z którymi można wstawić kosztorys. Jeśli nie zde-finiowaliśmy w kosztorysie żadnych parametrów ekonomiczno-tech-nicznych, pojawi się tu tylko jedna jednostka, a mianowicie „szt.” Jeśli są jakieś zdefiniowane parametry, zostaną wyświetlone wraz ze swoimi cenami jednostkowymi. Do cennika możemy więc wstawić obiekt z wybraną jednostką miary.

Jeśli przed wczytaniem zaznaczymy opcję Wczytać koszty bezpośrednie RMS, w danych pozycji zostaną uwidocznione koszty bezpośrednie elementów RMS, w przeciwnym wypadku koszty te nie zostaną wczytane i na karcie ‘Ceny jednostkowe’ okna edycji pozycji koszty jednostkowe bezpośrednie RMS będą równe zeru.

Jeśli przed wczytaniem zaznaczymy opcję Wczytać wartość całkowitą, jako cena jednostkowa obiektu zostanie wczytana jego wartość całko-wita, w przeciwnym wypadku cena jednostkowa będzie wyliczana z cen jednostkowych RMS.

Opcja Wczytać koszty bezpośrednie – zaznaczona

Opcja Wczytać koszty bezpośrednie – wyczyszczona.

Opcja Wczytać wartość całkowitą - zaznaczona

Opcja Wczytać wartość całkowitą - wyczyszczona

Page 222: Instrukcja Obslugi Norma Pro

222 NORMA PRO

Włączenie opcji Aktualizować wczytaną wartość spowoduje, że w razie zmiany danych w obiekcie z oryginalnego kosztorysu, zostanie ona uwzględniona w kosztorysie, do którego obiekt został wstawiony.

2. Jeśli chcemy do kosztorysu wstawić obiekt z cennika obiektów, wywo-łujemy polecenie Wstaw pozycję… z menu Pozycja, w oknie katalo-gów norm przechodzimy do grupy ‘Bazy cen jednostkowych pozycji i obiektów’ i tam wybieramy bazę cenową, właściwy cennik, a następnie pozycję, którą może być cały obiekt lub jedna z jego części składowych.

Rys. 187. Wstawianie obiektu z cennika do kosztorysu.

Wstawianie pozycji do katalogu Jeśli zmodyfikowaliśmy pozycję katalogową i chcemy ją w zmienionej po-staci zapamiętać dla późniejszych kosztorysów, możemy zapisać ją do dowolnego katalogu, w tym na przykład do katalogu własnego. Program umożliwia utworzenie dowolnej liczby katalogów własnych, z których potem możemy pobierać pozycje tak, jak z katalogów norm KNR czy KSNR. Do katalogu własnego możemy również zapisać pozycję, która była wstawiona jako niekatalogowa. Opis tworzenia katalogów przedstawiony jest w rozdziale KATALOGI NORM I BAZY CEN JEDNOSTKOWYCH POZYCJI I OBIEKTÓW.

Aby wstawić pozycję do katalogu należy:

♦ Kliknąć na pozycji.

Page 223: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 223

♦ Z menu Pozycja wybrać polecenie Wstaw do katalogu… Ukaże się okno katalogów z małym oknem informującym, co użytkownik ma zrobić, aby wstawić pozycję (rys. 188).

Rys. 188. Okno katalogów norm po wywołaniu polecenia Wstaw do katalogu… z

menu Pozycja.

♦ W oknie katalogów otworzyć katalog i rozdział lub tabelę, do której mamy wstawić pozycję i kliknąć na przycisku Wstaw. Pozycja może być najwcześniej wstawiona na tym poziomie drzewa katalogów, na którym przycisk Wstaw jest aktywny.

Wstawianie pozycji do cennika Zaznaczoną pozycję lub pozycje można wstawić do cennika poleceniem Wstaw do cennika pozycji… z menu Pozycja. Jeśli do kosztorysu podłą-czony jest jeden cennik pozycji, operacja zostanie wykonana automatycz-nie. Jeśli jest podłączonych kilka cenników lub nie ma żadnego podłączo-nego cennika, program zapyta, do której bazy cenowej i do którego cennika pozycje wstawić.

Page 224: Instrukcja Obslugi Norma Pro

224 NORMA PRO

Zaznaczanie pozycji Aby zaznaczyć jedną pozycję, wystarczy kliknąć na niej lewym przyci-skiem myszy. Zaznaczona pozycja jest wyróżniona kolorem, który usta-wiamy w opcjach wyświetlania (polecenie Opcje | Wyświetlania, karta ‘Kolory ekranu’). Domyślnie jest to kolor zielony.

Aby zaznaczyć kilka pozycji, należy zaznaczyć jedną z nich, a na następ-nych klikać lewym przyciskiem myszy przy naciśniętym klawiszu <Ctrl>. Jeśli chcemy zaznaczyć kilka pozycji leżących jedna pod drugą, zazna-czamy pierwszą z nich, a na ostatniej klikamy przy naciśniętym klawiszu <Shift>.

Przesuwanie pozycji Aby przesunąć pozycję (lub kilka pozycji) w inne miejsce kosztorysu, na-leży:

♦ Zaznaczyć tę pozycję (lub pozycje).

♦ Z menu Pozycja wybrać polecenie Przesuń pozycję…

♦ Po pojawieniu się okienka z rys. 189 wpisać w pole za pozycję o nume-rze: numer pozycji, za którą przesuwamy wybraną pozycję. Je-śli chcemy, aby pozycja po prze-sunięciu była pierwszą pozycją, w pole za pozycję o numerze: wpro-wadzamy 0 (zero).

Rys. 189. Okienko przesuwania pozycji.

♦ Potwierdzić operację kliknięciem na przycisku OK.

Podobnie przesuwamy pozycję korzystając z menu podręcznego: klikamy prawym przyciskiem myszy w jej obszarze i wybieramy polecenie Przesuń pozycję…

Do przesunięcia pozycji w inne miejsce możemy również wykorzystać me-todę następującą:

♦ Klikamy na pozycji, którą chcemy przenieść.

♦ Z menu Edycja wybieramy polecenie Wytnij lub klikamy na przycisku znajdującym się na pasku narzędzi.

Page 225: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 225

♦ Klikamy na pozycji, za którą umieścimy przenoszoną pozycję.

♦ Z menu Edycja wybieramy polecenie Wklej lub klikamy na przycisku znajdującym się na pasku narzędzi. Po zastosowaniu tej metody

mogą zginąć powiązania z innymi pozycjami (np. odwołania do ob-miarów, rozliczanie pozycji w innych pozycjach, itp.).

♦ Istnieje jeszcze trzeci sposób przesuwania pozycji, wykorzystujący me-chanizm przeciągnij-i-upuść. Łapiemy za pozycję lewym przyciskiem myszy i przeciągamy ją na pozycję, za którą ma zostać umieszczona. Przeciąganie można również wykonać na drzewie działów i pozycji.

Kopiowanie pozycji Jeśli mamy wstawić pozycję podobną do już istniejącej wygodnie jest ją skopiować i potem zmodyfikować.

Po zaznaczeniu kopiowanej pozycji klikamy na przycisku (lub z menu Edycja wybieramy polecenie Kopiuj), następnie przenosimy wskaźnik na pozycję, za którą umieścimy kopię (przy wybranej opcji Wstawiaj w śro-dek) i klikamy na przycisku (lub z menu Edycja wybieramy polecenie Wklej).

Jeśli operację wklejania przeprowadzimy przy naciśniętym klawiszu <Shift>, pozycja zostanie wstawiona przed pozycję, która została pod-świetlona.

Tak jak w przypadku przenoszenia pozycji po zastosowaniu tej metody mogą zginąć powiązania z innymi pozycjami.

Zaznaczoną pozycję (lub kilka pozycji) można skopiować stosując metodę przeciągnij-i-upuść: klikamy na kopiowanej pozycji, przeciągamy ją na pozycję, za którą ma zostać umieszczona i przed puszczeniem przycisku myszy naciskamy klawisz <Ctrl>.

Usuwanie pozycji Aby usunąć pozycję lub grupę pozycji:

♦ Klikamy w obszarze pozycji (lub klikamy prawym przyciskiem wywo-łując menu podręczne).

♦ Z menu Pozycja wybieramy polecenie Usuń grupę pozycji…

Page 226: Instrukcja Obslugi Norma Pro

226 NORMA PRO

Rys. 190. Okienko usuwania pozycji.

♦ Po pojawieniu się okienka z rys. 190:

• Zaznaczamy opcję Pozycje, jeśli chcemy usunąć określone pozycje (z dowolnych działów) i w pola od: i do: wpisujemy numery usu-wanych pozycji.

lub

Zaznaczamy opcję Z wybranych działów, jeśli chcemy usunąć wszystkie pozycje z wybranych działów. W celu wybrania działów klikamy na przycisku Wybierz… i po chwili otrzymujemy nowe okienko (rys. 191). W okienku tym z lewej strony znajduje się lista zdefiniowanych działów, w prawej zaś miejsce na listę działów wy-branych.

Rys. 191. Okienko wybierania działów.

Wybranie działu polega na kliknięciu na jego nazwie znajdującej się na liście w grupie ‘Działy kosztorysu’ np. na ROBOTY WYKOŃCZE-NIOWE, a następnie kliknięciu na przycisku Dodaj>>, w wyniku czego wybrana nazwa pojawi się w prawej części okienka w grupie ‘Wybrane działy’. Jeśli chcemy usunąć dział z listy wybranych działów, podświe-tlamy go przez kliknięcie i klikamy na przycisku <<Usuń. Wybór potwierdzamy kliknięciem na przycisku OK.

Page 227: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 227

W przypadku posługiwania się wielopoziomową strukturą działów, w polu Liczba pokazanych poziomów działów: możemy wpisać (lub wy-brać), do którego poziomu działy zostaną pokazane.

♦ Jeśli wszystkie ustawienia akceptujemy, klikamy na przycisku OK. Wy-brane pozycje lub wszystkie pozycje z wybranych działów zostaną usu-nięte.

Pojedynczą pozycję możemy również usunąć na dwa inne sposoby:

• Klikamy w obszarze usuwanej pozycji, a następnie z menu Edycja wy-bieramy polecenie Wytnij (lub klikamy na przycisku znajdującym się na pasku narzędzi). W tej metodzie usuwana pozycja ładowana jest do Schowka i może być wielokrotnie kopiowana w różne miejsca tego samego lub innego kosztorysu.

• Klikamy w obszarze usuwanej pozycji, a następnie naciskamy klawisz <Ctrl>+<Del> lub z menu Edycja wybieramy polecenie Usuń. W tym przypadku pozycja usuwana jest definitywnie. Odzyskać niechcący skasowane dane możemy tylko wtedy, gdy natychmiast skorzystamy z polecenia Cofnij z menu Edycja lub przycisku z głównego paska narzędzi.

Jeśli chcemy usunąć kilka pozycji, zaznaczamy je, a następnie z menu Edycja wybieramy polecenie Usuń lub naciskamy klawisze <Ctrl>+<Del>.

Poprawianie pozycji Jeśli chcemy poprawić już wprowadzoną pozycję, należy:

♦ Naprowadzić kursor nad jej obszar (nie na element RMS) i dwukrotnie kliknąć.

lub

♦ Kliknąć w jej obszarze, a następnie z menu Pozycja wybrać polecenie Zmień pozycję…

lub ♦ Kliknąć na niej prawym przyciskiem myszy i z menu podręcznego wy-

brać polecenie Zmień pozycję…

Page 228: Instrukcja Obslugi Norma Pro

228 NORMA PRO

Po wykonaniu jednej z powyższych czynności otrzymamy okienko z da-nymi pozycji, takie same jak na rys. 154. Możemy zatem zmienić opis po-zycji, obmiar, jednostkę miary obmiaru, współczynniki norm, a nawet za-mienić pozycję na inną wczytując ją z katalogów norm (przycisk Katalog norm…). Na dole okna znajdują się dwa przyciski pozwalające na przej-ście do pozycji poprzedniej lub następnej (Poprzednia i Następna).

Łączenie pozycji Czasami zachodzi konieczność połączenia dwóch pozycji w jedną. W tym celu należy kliknąć na pozycji, którą chcemy dołączyć do innej i z menu Pozycja wybrać polecenie Połącz pozycje… W okienku, takim jak na ry-sunku z prawej, w pole do pozycji o numerze: wpisujemy numer pozycji, do której dołączamy wybraną i potwierdzamy kliknięciem na OK. Wybrane pozycje zostaną połączone w jedną. Nowa pozycja przyjmie opis pozycji, do której jest dołączana wybrana pozycja, zaś wszystkie takie same elementy RMS zostaną zsumowane. Jeśli pozycje mają inne obmiary i normy, komputer je skoryguje (wcześniej wyświetli ostrze-gający komunikat).

Możemy również połączyć kilka pozycji w jedną. W tym celu zaznaczamy je i z menu Pozycja wybieramy Połącz pozycje… Pozycje zostaną dołą-czone do ostatniej zaznaczonej pozycji.

Rozliczanie pozycji w innych pozycjach Rozliczanie pozycji w innych pozycjach możemy zastosować wtedy, gdy w kosztorysie uproszczonym chcemy ukryć szczegółową kalkulację pewnych kosztów. Ponieważ pozycja może być rozliczona w wielu pozycjach, jej koszty (dodatnie lub ujemne) można po trochu wliczyć na przykład w koszty każdej pozycji w danym dziale. Jeżeli ceny pozycji ściągamy z cennika, jest to jedyny sposób, aby na stałe zapisać w kosztorysie (w spo-sób niewidoczny dla odbiorcy kosztorysu) własne modyfikacje.

W przypadku gdy daną pozycję chcemy rozliczać w innych pozycjach, na karcie ‘Współcz.norm’ zaznaczamy opcję Wartość pozycji uwzględnij w innych pozycjach . W pierwszym momencie pole Pozycja jest rozliczana w pozycjach: jest puste (rys. 192).

Page 229: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 229

Rys. 192. Pozycja 117(‘Rusztowania zewnętrzne’) będzie rozliczana w innych

pozycjach.

Na rys. 193 pokazana jest karta ‘Współcz.norm.’ dla pozycji nr 112, na której widać, że zdefiniowano dwie pozycje rozliczane w innych pozy-cjach: są to pozycje 117’ i 123’ (pole Lista pozycji rozliczanych w innych pozycjach:). Jeśli teraz zaznaczymy na przykład pozycję nr 117’, a na-stępnie klikniemy na przycisku , to pozycja ta zostanie umieszczona w polu Do wartości pozycji doliczyć pozycje: i rozliczona w bieżącej pozycji, czyli w pozycji nr 112 (rys. 194).

Jeśli w danej pozycji rozliczamy kilka pozycji, należy je po kolei zaznaczać i klikać na przycisku .

Rys. 193. Pozycje, które mogą być rozliczone w pozycji nr 112.

Page 230: Instrukcja Obslugi Norma Pro

230 NORMA PRO

Aby usunąć pozycję z pola Do wartości pozycji doliczyć pozycje:, należy ją zaznaczyć i kliknąć na przycisku Usuń.

Rys. 194. Pozycja 15’ rozliczana jest w pozycji nr 5.

Kliknięciem na przycisku OK akceptujemy wybrane ustawienia i wracamy do widoku kosztorysu.

Domyślnie pozycje rozliczane w innych pozycjach nie mają unikalnych numerów, lecz numer pozycji poprzedniej ze znakiem apostrofu.

Jeśli obejrzymy teraz pozycję nr 117’, to zobaczymy, że w polu Pozycja jest rozliczona w pozycjach: na karcie ‘Współcz.norm.’ została wyświetlone pozycje nr 112 i 115, to znaczy pozycje, w których pozycja nr 117’ jest rozli-czona.

Rys. 195. Pozycja nr 117’ jest rozliczona w pozycjach nr112 i 115.

Jeżeli pozycja jest rozliczona w pozycjach o zerowej wartości, to jej war-tość będzie równo rozłożona na wszystkie pozycje. Jeśli jednak chociaż jedna pozycja ma wartość niezerową, to nic nie zostanie dodane do pozycji o wartościach zerowych.

Narzuty na daną pozycję Program umożliwia zdefiniowanie narzutów na daną pozycję.

Page 231: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 231

Rys. 196. Wprowadzanie narzutów na pozycję nr 112.

Po zaznaczeniu pozycji, dla której definiujemy nowe narzuty, z menu Po-zycja wybieramy polecenie Narzuty… W efekcie na ekranie zostanie wy-świetlony kosztorys w widoku narzuty. W widoku tym pokazane są wszystkie narzuty, które wpływają na koszt jednostkowy pozycji (rys. 196), a na początku okna umieszczono wiersz narzutów na tę pozycję.

Aby wprowadzić nowy narzut, z menu Narzuty wybieramy polecenie Dodaj narzut… (lub klikamy na przycisku znajdującym się na pa-sku narzędzi widoku Narzuty). W okienku, które się ukaże wprowa-dzamy dane dla nowego narzutu (rys. 197). W przypadku, gdy dla wybranej pozycji zmieniamy jakiś inny narzut (np. koszty pośrednie), klikamy na nim i z menu Narzuty wybieramy polecenie Zmień narzut…(lub korzy-stamy z menu podręcznego dla tego narzutu).

Rys. 197. Dodawanie narzutów na pozycję.

Narzut, który został zmieniony podświetlany jest kolorem żółtym.

Sposób definiowania narzutów opisany jest w rozdziale NARZUTY.

Page 232: Instrukcja Obslugi Norma Pro

232 NORMA PRO

Harmonogramowanie robót - klucze wykonawcze Jeśli w opcjach kosztorysu zaznaczymy opcję Harmonogramowanie robót, to daną pozycję można będzie podłączyć do wybranego klucza wyko-nawczego. W tym celu podświetlamy pozycję, a następnie z menu Pozycja wybieramy polecenie Klucz wykonawczy… W oknie, które zostanie wyświetlone na ekranie (rys. 198) definiujemy nowe, modyfikujemy i usuwamy stare klucze.

Rys. 198. Okno wyboru, dodawania, modyfikowania i usuwania kluczy

wykonawczych.

W przypadku gdy klucz wykonawczy już istnieje, wybieramy go z listy i klikamy na przycisku OK, jeżeli nie – zakładamy nowy wykorzystując przycisk Dodaj klucz (rys. 199). Domyślnie kolejne klucze dodawane są z taką samą jednostką obmiaru jak obmiar bieżącej pozycji, dlatego też opcja Wszystkie jest zgaszona.

Jeśli chcemy zmodyfikować klucz, zaznaczamy go i klikamy na przycisku Zmień klucz.

Jeśli chcemy usunąć klucz, zaznaczamy go i klikamy na przycisku Usuń klucz.

Jeśli z danej pozycji chcemy zdjąć klucz, na liście kluczy zaznaczamy bez klucza i klikamy na OK.

Opcja Wszystkie służy do pokazywania wszystkich zdefiniowanych kluczy; jeżeli jest wyłączona, pokazywane są tylko klucze o takiej samej jednostce miary jak obmiar pozycji.

Page 233: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 233

Po utworzeniu pierwszego klucza i przyłączeniu go do pozycji, na ekranie pojawi się kolumna „Klucz wykonawczy”, w której wyświetlane będą na-zwy kluczy.

Rys. 199. Definiowanie nowego klucza wykonawczego.

Ten sam klucz wykonawczy możemy przywiązać do wielu pozycji, two-rząc tym samym nowy system grupowania. Jeśli kosztorys zawierający klucze wykonawcze wyeksportujemy do programu PLANISTA lub GET Manager, to będą one pomocne w tworzeniu planu robót.

Klucze można także wykorzystać do rozliczania wykonanych robót.

Wstawianie pozycji z innego kosztorysu Bardzo często wykonujemy czynności już wcześniej rozpisane w innych kosztorysach. Dlatego też nie warto ich na nowo definiować – lepiej ścią-gnąć je do aktualnego kosztorysu i potem ewentualnie poprawić. Dotyczy to szczególnie pozycji zawierających dużo elementów RMS, które wprowa-dzamy ręcznie.

Aby wstawić pozycję z innego kosztorysu, należy:

♦ Kosztorys ten otworzyć w drugim oknie (patrz rozdział OTWIERANIE I ZACHOWYWANIE KOSZTORYSU oraz rozdział OPERACJE NA KOSZTORYSIE, podrozdział Praca z wieloma kosztorysami).

♦ Ustawić wskaźnik myszy w obszarze pozycji, którą chcemy skopiować do naszego kosztorysu i kliknąć lewym przyciskiem.

♦ Z menu Edycja wybrać polecenie Kopiuj lub kliknąć na przycisku znajdującym się na głównym pasku narzędzi.

Page 234: Instrukcja Obslugi Norma Pro

234 NORMA PRO

♦ Przełączyć się do aktualnego kosztorysu i kliknąć na pozycji, za którą ma być wstawiona pozycja z innego kosztorysu.

♦ Z menu Edycja wybrać polecenie Wklej lub kliknąć na przycisku znajdującym się na głównym pasku narzędzi.

Innym, bardzo wygodnym sposobem skopiowania pozycji z innego kosz-torysu, jest wykorzystanie metody przeciągnij-i-upuść. Tak jak w pierwszej metodzie otwieramy drugi kosztorys. Okna kosztorysów umieszczamy tak, aby były oba widoczne (najlepiej użyć poleceń Sąsiadująco pionowo lub Sąsiadująco poziomo z menu Okno), następnie łapiemy lewym przyciskiem myszy wybraną pozycję i przeciągamy ją do drugiego okna.

Warianty pozycji W kosztorysie mogą występować warianty pozycji. W zależności od obra-nego wariantu pozycji wartość kosztorysu może przyjmować różne wiel-kości. Jeśli już przyporządkujemy poszczególne nazwy wariantów okre-ślonym pozycjom, możemy ustawiać aktywny wariant i oceniać wartość kosztorysu. Sposób definiowania wariantów i przyporządkowywania ich pozycjom opisany jest w rozdziale WARIANTY.

Modyfikowanie podstawy i opisu pozycji w zależności od wybranego wariantu

Jeśli chcemy rozszerzyć opis pozycji w zależności od wybranego wariantu, możemy wykorzystać pola znajdujące się na karcie ‘Warianty’ okna danych pozycji. W rozszerzonym opisie możemy umieścić na przykład uzasadnienia wyboru lub rezygnacji z wyboru. W przykładowym kosztorysie mamy dwie pozycje wariantowe dotyczące układania płytek na schodach metodą zwykłą i kombinowaną. Metoda kombinowana jest droższa, za to płytki tak ułożone dają ładniejszy wzór, metoda zwykła jest tańsza, lecz efekt estetyczny nie jest najlepszy.

Jeśli wejdziemy zatem w dane pozycji kombinowanej (KNR 0-12 1120-04), to na karcie ‘Warianty’ możemy ustawić następujące rozszerzenia opisów:

Page 235: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 235

1. Jeśli zostanie wybrana metoda zwykła, opis uzupełniamy o tekst: ‘Nie wybrano tej pozycji, gdyż jest to zbyt drogie rozwiązanie, mimo że ładniejsze’. W tym przypadku w polu Kombinacje wariantów: wybieramy ‘Okładziny: zwykła’, a w polu uzupełnienie opisu wpisujemy tekst rozszerzenia.

2. Jeśli zostanie wybrana metoda kombinowana, opis uzupełniamy o tekst: ‘Wybrano tę pozycję, bo daje świetny efekt estetyczny’. W tym przypadku w polu Kombinacje wariantów: wybieramy ‘Okładziny: kombinowana’, a w polu uzupełnienie opisu wpisu-jemy powyższy tekst.

Ustawmy również rozszerzenia w danych pozycji zwykłej (KNR 0-12 1120-03). Na karcie ‘Warianty’ tej pozycji zadeklarujmy następujące rozszerzenia opisów:

1. Jeśli zostanie wybrana metoda zwykła, opis uzupełniamy o tekst: ‘Wybrano tę pozycję, ponieważ jest stosunkowo tania’. W tym przypadku w polu Kombinacje wariantów: wybieramy ‘Okładziny: zwykła’, a w polu uzupełnienie opisu wpisujemy tekst rozszerzenia.

2. Jeśli zostanie wybrana metoda kombinowana, opis uzupełniamy o tekst: ‘Nie wybrano tej pozycji mimo niskiej ceny, ponieważ proste ułożenie płytek jest mało efektowne’. W tym przypadku w polu Kombinacje wariantów: wybieramy ‘Okładziny: kombinowana’, a w polu uzupełnienie opisu wpisujemy powyższy tekst.

Page 236: Instrukcja Obslugi Norma Pro

236 NORMA PRO

Popatrzmy teraz, jak będą zmieniały się opisy pozycji w zależności od wybranego wariantu:

Rys. 200. Pozycje KNR 0-12 1120-04 i KNR 0-12 1120-03.Wybrano

metodę kombinowaną.

Rys. 201. Pozycje KNR 0-12 1120-04 i KNR 0-12 1120-03.Wybrano

metodę zwykłą.

Page 237: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 237

11. ELEMENTY RMS

Dodanie elementu RMS do pozycji Jeśli chcemy dodać jakiś element do pozycji (robociznę, materiały lub sprzęt), z menu RMS wybieramy jedno z poleceń Wstaw robociznę…, Wstaw materiały… lub Wstaw sprzęt… (lub klikamy na odpowiadają-cym im przycisku: , , ). Po pokazaniu się okienka takiego, jak na rys. 202 kolejno wypełniamy pola.

Dane ogólne W pole Nazwa: wpisujemy nazwę elementu, w grupie ‘Typ’ zaznaczamy typ elementu, w grupie ‘Indeks ETO’ wybieramy rodzaj indeksu: ETOB, KMB lub Własny i w pole wpisujemy numer indeksu.

Rys. 202. Okno dodawania nowego elementu RMS.

♦ Jeśli znamy wszystkie dane, w polu Norma: wprowadzamy normę (norma, tak jak w przypadku pozycji, może być wyrażeniem), z listy jednostek miar rozwiniętej po kliknięciu na strzałce obok pola Jedn. miary: wybieramy jednostkę miary, zaś w pole Cena jednostkowa wpi-sujemy cenę jednostkową (pole to jest nieaktywne, gdy stosujemy ceny dostawców i w opcjach kosztorysu wyczyszczona jest opcja Edycja cen efektywnych, gdy był zastosowany rabat). Jeśli jako jednostkę miary wybierzemy procent (%), to wartość tego nakładu zostanie obliczona

Page 238: Instrukcja Obslugi Norma Pro

238 NORMA PRO

jako procent od innych nakładów tego samego typu, dla którego jest włączona opcja Uwzględniany przy wyliczaniu nakładów pomoc-niczych. Wpisanie za znakiem procentu litery określającej typ elementu (‘R’, ‘M’ lub ‘S’) spowoduje wyliczenie wartości dodawanego nakładu od wszystkich nakładów wskazanego typu.

W polu Waluta: oprócz złotówek możemy wybrać walutę obcą dla da-nego elementu, jeżeli wcześniej zdefiniowaliśmy ją w opcjach pro-gramu.

W przypadku gdy nakład ma być niezależny od wartości obmiaru po-zycji, w polu Norma: wpisujemy całkowitą ilość danego nakładu i za-znaczamy opcję Stała. Wtedy nakłady dla tego elementu nie są obli-czane jako iloczyn normy i obmiaru, lecz przyjmują wartość normy, a koszt jednostki obmiaru jest korygowany.

Jeśli nie znamy jednostki miary i ceny jednostkowej, możemy przeszu-kać dowolny kosztorys w poszukiwaniu podobnego elementu (przycisk Kosztorysie w grupie ‘Szukaj RMS w:’), bazę cenową (przycisk Bazie cenowej…), bazę Intercenbud (przycisk Intercenbudzie…) lub karto-tekę RMS (przycisk Kartoteka RMS…). W przypadku szukania w ba-zie cenowej lub kosztorysie dostaniemy okienko wyszukiwania opisane w podrozdziale Wyszukiwanie elementu RMS, Przeszukiwanie bazy cenowej i kosztorysu). Jeśli zaś chcemy przeszukać Intercenbud, najpierw pokaże się okno z polami, w których definiujemy kryteria szukania (Wyszukiwanie elementu RMS, Przeszukiwanie bazy Intercenbud). Klikając na przycisku Szukaj w okienku z rys. 218 uru-chamiamy proces przeszukiwania, w wyniku którego zostanie przed-stawiona lista elementów spełniających narzucone kryteria (rys. 218). Po podświetleniu wybranego elementu i kliknięciu na przycisku Wy-bierz odpowiednie dane wypełnią pola Jedn. miary i Cena jedn. w oknie z rys. 202.

Jeśli chcemy przeszukać kartotekę RMS, klikamy na przycisku Karto-teka RMS, w wyniku czego otrzymamy okno przeszukiwania kartoteki, takie jak na rys. 45. Po ustawieniu kryteriów wyszukiwania klikamy na przycisku Szukaj i z listy znalezionych elementów wybieramy potrzebny element klikając na przycisku Wybierz (patrz podrozdział Wyszukiwanie elementu RMS, Przeszukiwanie kartoteki RMS).

Page 239: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 239

♦ Jeśli chcemy, aby dany nakład został uwzględniany w procesie oblicza-nia nakładów pomocniczych dla aktualnej pozycji, zaznaczamy opcję Uwzględniany przy wyliczaniu nakładów pomocniczych.

♦ Podczas wstawiania nakładu można zadeklarować, aby został on zakwa-lifikowany do grupy, od której potem można będzie policzyć specjalne narzuty. Zaznaczenie opcji Indywidualnie umożliwia zdefiniowanie lub wybranie grupy dla nakładu w tej pozycji i oznacza, że zostanie on wyłączony z ogólnej puli nakładów tego samego rodzaju i potraktowany indywidualnie. Oczywiście do takiej grupy możemy zakwalifikować również nakłady z innych pozycji, zaznaczając dla nich opcję Indywidualnie i wybierając ją z listy grup. Na przykład jeśli cement występuje w pozycjach 1,4,7,15,18 i 20, to np. cement z pozycji 4 i 18 można wydzielić z grupy wszystkich cementów i zaznaczając opcję Indywidualnie zaliczyć np. do grupy „Cement I”. Dla reszty cementów można zdefiniować grupy w widoku Zestawienia materiałów.

♦ W przypadku wstawiania materiałów dostępna staje się opcja Całość in-westora. Jeśli ją zaznaczymy, cały nakład w bieżącej pozycji po-traktowany zostanie jako materiał inwestora (patrz również podrozdział Materiały inwestora).

♦ W przypadku wstawiania sprzętu dostępna staje się opcja Deskowanie (patrz podrozdział Deskowania).

Deskowania Opcję Deskowania wykorzystujemy wtedy, gdy w pozycji występuje ele-ment reprezentujący deskowanie (np. KNR-W 2-02 0245-01). Jeżeli ją za-znaczymy, stanie się dostępna karta ‘Deskowanie’, gdzie będziemy mogli określić wielkość kompletu deskowania, uzgodnioną między inwestorem i wykonawcą (pole komplet wielkości:) przypadającego na określoną wiel-kość obmiaru (pole na obmiar:), czas pozostawienia deskowania w dniach (pola Czas pozostawienia deskowania: i dni:), oraz ilość motogodzin pracy przypadających na każdy dzień (pole każdy po:). Dane wprowadzone do tych pól posłużą do obliczenia nakładów, kosztów jednostkowych i warto-ści pracy deskowań. Należy pamiętać, że Cena jednostkowa: i Norma: są podawane dla deskowań o pewnej powierzchni (zwykle 100 m2), dlatego też wartość wpisana w polu komplet wielkości: musi odpowiadać tej samej powierzchni.

Page 240: Instrukcja Obslugi Norma Pro

240 NORMA PRO

Koszt pracy deskowania jest obliczany jako iloczyn ilości maszynogodzin i ceny najmu kompletu deskowań o powierzchni uzgodnionej przez strony.

Rys. 203. Element RMS reprezentujący deskowanie z wprowadzonymi danymi.

Na przykład dla deskowania zdefiniowanego jak na rys. 203, dla wielkości obmiaru 281 m2 nakłady, koszty jednostkowe i wartość pracy deskowania wyglądają jak na rys. 204.

Rys. 204. Obliczenie nakładów, kosztów jednostkowych i wartości pracy

deskowania.

♦ W grupie ‘Numer RMS w pozycji’ pokazany jest numer dodawanego elementu RMS oraz przycisk Następny, który służy do wprowadzenia następnego elementu.

Page 241: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 241

♦ Potwierdzamy operację kliknięciem na przycisku OK.

UWAGA! Nie można dodać elementu RMS do pustego kosztorysu.

Dostawca Jeśli w opcjach kosztorysu, na karcie ‘Opisy’ została zaznaczona opcja Cenniki dostawcy, w oknie danych RMS pojawi się karta ‘Dostawca’, na której można wprowadzić dane towaru związane z jego dostawcą lub pro-ducentem.

Rys. 205. Karta ‘Dostawcy’ z danymi dostawcy towaru.

W polu Dostawca: znajduje się kod dostawcy lub producenta towaru, w polu Indeks u dostawcy: – symbol towaru u dostawcy, w polu Cena do-stawcy: – cena towaru u dostawcy. W polu Rabat maksymalny: znajduje się maksymalna procentowa wartość rabatu u danego dostawcy, zaś w polu Rabat zastosowany: – faktyczny rabat na dany towar. Cena towaru podawana w polu Cena jednostkowa: na karcie ogólnych danych elementu RMS (rys. 202) ma wartość uwzględniającą rabat dostawcy.

Pozycje, w których występuje dany element RMS Jeśli chcemy zobaczyć, w jakich pozycjach występuje dany element RMS, dwa razy na nim klikamy, a następnie wybieramy kartę ‘Pozycje’. Znaj-dziemy na niej listę tych pozycji, w których występuje dany element RMS wraz z podsumowaniem ilości i wartości tego elementu w całym kosztory-sie. Dwukrotne kliknięcie na pozycji przeniesie nas do kosztorysu, do tej właśnie pozycji.

Page 242: Instrukcja Obslugi Norma Pro

242 NORMA PRO

Rys. 206. Lista pozycji, w których występuje ‘Zaprawa cementowo-wapienna m50’.

RMS o identycznym indeksie ETO Gdy w zestawieniu elementów RMS znajdują się już nakłady o indeksie takim samym jak indeks wstawianego nakładu, zostaje wyświetlone okno z listą tych elementów (rys. 207).

W górnej części okna pokazane jest nazwa, indeks ETO, jednostka miary i cena wstawianego nakładu oraz symbol u dostawcy i dostawca, gdy ope-rujemy cennikami dostawców.

W części środkowej wyświetlona jest lista nakładów o takim samym in-deksie ETO występujących w kosztorysie.

W dolnej części znajdują się następujące przyciski:

• Pozycje – wyświetla okno z listą pozycji zawierających nakład zazna-czony na liście.

• Dobierz – dane wstawianego nakładu zostaną zastąpione danymi na-kładu zaznaczonego na liście.

• Dobieraj zawsze – dane wstawianego nakładu zostaną zastąpione da-nymi nakładu wybranego z listy oraz następne nakłady o tej nazwie już bez pokazywania dialogu.

• Zastąp – dane nakładu wybranego z listy zostaną zastąpione danymi wstawianego nakładu.

• Wstaw – do kosztorysu zostanie wstawiony nakład z aktualnymi da-nymi (indeksem, nazwą) wyświetlonymi w górnej części okna.

Page 243: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 243

Rys. 207. Okno wyboru RMS, jeśli w kosztorysie wystąpiły elementy o identycznym

indeksie ETO.

Zaznaczanie elementu RMS Aby zaznaczyć element, klikamy na nim lewym przyciskiem myszy.

Aby zaznaczyć kilka elementów, należy zaznaczyć jeden z nich, a na na-stępnych klikać lewym przyciskiem myszy przy naciśniętym klawiszu <Ctrl>. Jeśli chcemy zaznaczyć kilka elementów leżących jeden pod dru-gim, zaznaczamy pierwszy z nich, a na ostatnim klikamy przy naciśniętym klawiszu <Shift>.

Wstawianie elementu RMS przez kopiowanie Wyróżniony przez kliknięcie element RMS może zostać skopiowany do tej samej lub do innej pozycji. Kopiowanie najprościej jest wykonać w nastę-pujący sposób: klikamy na elemencie, z menu Edycja wybieramy polece-nie Kopiuj (lub klikamy na przycisku znajdującym się na pasku na-rzędzi), przenosimy wskaźnik myszy w nowe miejsce i klikamy na ele-mencie, za który wstawiamy skopiowany element. Następnie z menu Edy-cja wybieramy polecenie Wklej (lub klikamy na przycisku ). Po wyko-naniu tych czynności element zostanie skopiowany i, jeżeli w danej pozycji już znajdował się element o tym samym indeksie, wszystkie wartości zostaną podwojone (rys. 208 i rys. 209).

Rys. 208. Element nr2, który chcemy skopiować.

Page 244: Instrukcja Obslugi Norma Pro

244 NORMA PRO

Rys. 209. Element nr2 po skopiowaniu do tej samej pozycji poleceniem Wklej.

Jeśli chcemy skopiować element bez podwajania wartości, wykonujemy czynności opisane powyżej, z tym że stosujemy polecenie Wklej specjal-nie z menu Edycja. W wyniku takiej operacji zostanie utworzony nowy element o takich samych wartościach jak element kopiowany (rys. 210). Ten sam efekt uzyskamy, gdy użyjemy polecenia Wklej (lub przycisku

) z jednoczesnym naciśnięciem klawisza <Shift>.

Opisany powyżej mechanizm przydaje się w przypadku wstawiania ele-mentu tylko trochę różniącego się od już istniejącego (rys. 211).

Rys. 210. Element nr2 po skopiowaniu do tej samej pozycji poleceniem Wklej z

jednoczesnym naciśnięciem klawisza <Shift>.

Rys. 211. Trochę zmodyfikowany nowo wstawiony element.

Innym sposobem skopiowania zaznaczonego elementu (elementów) jest użycie techniki przeciągnij-i-upuść. Zaznaczamy kopiowany nakład, prze-ciągamy go na element, za którym ma być umieszczony i przed puszcze-niem przycisku myszy naciskamy klawisz <Ctrl>.

Wstawianie elementu RMS z innego widoku Do danej pozycji przy pomocy techniki przeciągnij-i-upuść można dodać nakład pobrany z widoku zestawień lub cen. W tym celu dla bieżącego kosztorysu otwieramy drugie okno, wyświetlamy w nim kosztorys w na przykład w widoku zestawienia materiałów (polecenie Widok | Zestawie-nia | Materiałów), łapiemy interesujący nas nakład i przeciągamy na określoną pozycję do okna kosztorysu, a następnie w oknie, które się po-każe określamy wszystkie potrzebne dane.

Page 245: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 245

Przesunięcie elementu RMS Jeśli chcemy przesunąć element RMS w ramach tej samej pozycji, klikamy na nim lewym przyciskiem myszy i z menu Po-zycja wybieramy polecenie Przesuń

element RMS… W okienku, które się ukaże, w polu za RMS o numerze: wpisujemy numer elementu, za który przesuwamy wybrany element. Operację potwierdzamy kliknięciem na przycisku OK.

Przesunięcie elementu RMS do innej pozycji Aby przesunąć element RMS do innej pozycji, należy:

♦ Kliknąć na jego nazwie. ♦ Z menu Edycja wybrać polecenie Wytnij do schowka lub kliknąć na

przycisku znajdującym się na pasku narzędzi. ♦ Kliknąć na pozycji, do której ma być przeniesiony element.

♦ Z menu Edycja wybrać polecenie Wklej lub kliknąć na przycisku , znajdującym się na pasku narzędzi.

Po wykonaniu tych czynności wybrany nakład zostanie przeniesiony i umieszczony na liście elementów zgodnie ze swoim typem.

Innym sposobem przeniesienia elementu (elementów) jest użycie techniki przeciągnij-i-upuść. Zaznaczamy kopiowany nakład (lub kilka nakładów) i przeciągamy go na element, za który ma być przesunięty (w ramach danego typu nakładu).

Usuwanie elementu Aby usunąć dowolny element (lub grupę elementów) z pozycji, należy kliknąć na tej pozycji i z menu Pozycja wybrać pole-cenie Usuń element RMS…. Po pokazaniu się okienka usuwania zazna-czamy opcję Nr RMS oraz wprowadzamy zakres usuwanych pozycji (w pola od: i do:), jeśli chcemy usunąć określone pozycje, opcję Wszystkie Robocizny, gdy usuwamy wszystkie robocizny z danej pozycji, Wszystkie Materiały – gdy materiały, itd.

Page 246: Instrukcja Obslugi Norma Pro

246 NORMA PRO

Pojedynczy element łatwo usuniemy, gdy klikniemy na nim i z menu Edycja wybierzemy polecenie Wytnij do schowka (lub Usuń) lub też klikniemy na przycisku , znajdującym się na głównym pasku narzędzi.

Zmiana danych elementu RMS Jeśli chcemy zmienić dane elementu RMS, naprowadzamy kursor nad jego obszar, klikamy i z menu Pozycja wybieramy polecenie Zmień element RMS. Ten sam efekt uzyskamy, gdy dwukrotnie klikniemy myszą w tym obszarze.

Okno zmiany danych elementu (rys. 212) jest bardzo podobne do okna wprowadzania nowego elementu i zawiera takie same pola, które wypeł-niamy w sposób opisany w podrozdziale Dodanie elementu do pozycji. Przyciski Poprzedni i Następny służą do przywołania poprzedniego lub następnego elementu.

Rys. 212. Okno zmiany danych elementu RMS.

Warianty elementów RMS Często podczas wstawiania pozycji może pojawić się okno z listą warian-tów nakładów do wyboru, tak jak to zostało opisane na stronie 201 w roz-dziale POZYCJE KOSZTORYSU.

Page 247: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 247

Niezależnie od tego użytkownik może sam dodać do pozycji element RMS i przyporządkować go jakiemuś wariantowi. Warianty RMS opisane są w rozdziale WARIANTY, Warianty elementów RMS.

Rys. 213. Wybór aktywnego wariantu elementu RMS.

Podział materiałów (lub innych elementów) na grupy Podział materiałów na grupy wprowadza się wtedy, gdy konieczne jest różne obliczanie narzutów dla różnych materiałów (na przykład różne będą koszty zakupu dla materiałów drogich, inne dla masowych czy prefabry-katów). Operację przydzielania materiałów do grup najlepiej jest wykonać po wprowadzeniu wszystkich pozycji kosztorysu.

Aby przydzielić materiał do grupy, z menu Widok wybieramy polecenie Zestawienia | Materiały lub klikamy na przycisku , znajdującym się na głównym pasku narzędzi (patrz również rozdział ZESTAWIENIA, podrozdział Zestawienie Materiałów). Po dwukrotnym kliknięciu na da-nym materiale (lub wybraniu polecenia Zmień RMS… z menu RMS) pojawi się na ekranie okno, takie jak na rys. 214. Okno to podobne jest do okna z rys. 202, lecz zawiera pole umożliwiające określenie ilości materia-łów inwestora – Inwestora: oraz opcję Całość w obszarze ‘Ilość’. Przypo-rządkowanie materiału określonej grupie polega na kliknięciu na strzałce znajdującej się obok pola Grupa: i wybraniu z listy nazwy grupy. W przy-padku gdy lista nie zawiera żadnych grup lub chcemy utworzyć nową grupę, nazwę grupy wpisujemy z klawiatury bezpośrednio do pola.

Tak zdeklarowana grupa pojawi się potem na liście grup w oknie definio-wania narzutów.

Page 248: Instrukcja Obslugi Norma Pro

248 NORMA PRO

Rys. 214. Okno zmiany danych elementu z możliwością wprowadzenia grupy mate-

riałowej oraz materiałów inwestora.

Materiały inwestora Aby wprowadzić materiały inwestora, postępujemy tak, jak opisano w po-przednim podrozdziale (przechodzimy do zestawienia materiałów i dwu-krotnie klikamy na nazwie wybranego materiału). Po pokazaniu się okna z rys. 214 zaznaczamy opcję Całość, jeśli cały materiał będzie materiałem in-westora lub w pole Inwestora: wpisujemy tylko tę część, która będzie in-westora. Po zatwierdzeniu ustawień wszystkie obliczenia uwzględniające materiały inwestora zostaną przeprowadzone automatycznie, w podsumo-waniu pojawi się pozycja ‘Materiały inwestora’, a ich wartość zostanie odjęta od sumy, od której obliczane są narzuty.

Sumowanie robocizny w pozycji Jeśli w opcjach kosztorysu, na karcie ‘Rozliczanie RMS’, w grupie ‘Roz-liczanie robocizny’ została zaznaczona opcja Osobno, to podczas wpro-wadzania pozycji robocizna jest rozbijana na poszczególne zawody. W przypadku, gdy chcemy dla danej pozycji zastosować rozliczenie łączne robocizny, z menu RMS wybieramy polecenie Sumuj robociznę…

Page 249: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 249

Rys. 215. Sumowanie robocizny.

Na rys. 215 widać jak wygląda robocizna w podziale na zawody i po wyko-naniu sumowania. Sumowania robocizny w wybranych pozycjach, działach lub w całym kosz-torysie możemy również dokonać po wywołaniu polecenia Sumuj roboci-znę… z menu Kosztorys (patrz rozdział OPERACJE NA KOSZTO-RYSIE) lub w opcjach kosztorysu zaznaczając opcję Razem na karcie ‘Rozliczanie RMS’, w grupie ‘Rozliczanie robocizny’ (patrz rozdział OPCJE KOSZTORYSU).

Zastępowanie robocizny Robociznę występującą w pozycji można zastąpić inną, którą wybiera się z listy wyświetlonej po wybraniu polecenia Zastąp robociznę z menu RMS.

Rys. 216. Okno z listą zawodów występujących w kosztorysie.

Przywracanie robocizny z katalogu Gdy w pozycji robocizna jest rozliczana razem (patrz rozdział OPCJE KOSZTORYSU, karta ‘Rozliczanie RMS’), poleceniem Przywróć ro-bociznę z katalogu można wczytać robociznę z katalogów norm.

Page 250: Instrukcja Obslugi Norma Pro

250 NORMA PRO

Przywracanie elementów RMS z katalogu Jeśli zmiany, które wprowadziliśmy do elementów RMS nam nie odpowia-dają i chcemy powrócić do pierwotnych, katalogowych elementów i ich danych, z menu Pozycja wybieramy polecenie Przywróć RMS-y z kata-logu. Po tej operacji zostaną zachowane poprzednie ceny elementów RMS, reszta danych się zmieni.

Dodawanie elementu RMS do cennika Zaznaczony element RMS możemy dodać do cennika RMS poleceniem Dodaj do cennika… z menu RMS. Jeśli do kosztorysu podłączony jest tylko jeden cennik, element zostanie dodany właśnie do niego. Jeśli kosz-torys współpracuje z kilkoma cennikami lub nie ma żądanego cennika, najpierw pojawi się odpowiednie okno umożliwiające wybór cennika lub bazy cenowej i cennika.

Przed dodaniem elementu program sprawdza, czy taki element już istnieje. Jeśli nie – jest dodawany w całości, jeśli tak – modyfikowane są tylko jego ceny.

Dodawanie elementu do kartoteki RMS Zaznaczony element można dodać do kartoteki RMS wybierając polecenie Dodaj do kartoteki RMS z menu RMS.

Dobieranie elementów RMS z cennika Jeśli podczas wstawiania pozycji lub przeliczania kosztorysu w cenniku nie zostanie znaleziony dany element RMS, pojawi się okno Wybór elementu RMS i jego ceny z propozycją wyboru elementu podobnego. W oknie tym (rys. 158) decydujemy, czy pozostawiamy dany element, czy zmieniamy mu tylko cenę, czy wręcz ‘podmieniamy’ go na inny. Czynności, które wykonamy w tym oknie zostaną zapamiętane i po wywołaniu polecenia Dobór RMS… z menu RMS można będzie zobaczyć, jak były dobierane elementy RMS z cennika do RMS kosztorysu. Jeżeli dla wybranego przyporządkowania zostanie wskazany dobór „automatyczny”, to przy kolejnych uaktualnieniach cen program automatycznie pobierze cenę bez pytania użytkownika.

Podobny proces ma miejsce, gdy w kosztorysie występują już elementy o identycznym indeksie ETO i podczas wstawiania nowego elementu poja-

Page 251: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 251

wia się okno W zestawieniu występują RMS o identycznym indeksie ETO (rys. 207).

Rys. 217. Okno, w którym widać, jak były dobierane elementy RMS podczas prze-

liczania kosztorysu i wstawiania nowych pozycji.

Na liście znajdują się elementy o indeksie ETO i nazwie, które były za-mieniane na inne lub dobierana była dla nich cena. W kolumnie „Dobór” wyświetlany był sposób, w jaki były dobierane ceny z cennika. W dalszych kolumnach wyświetlany jest indeks, nazwa i dostawca elementu, który zastąpił element oryginalny. Metodę doboru elementu, czyli zawartość kolumny „Dobór” można zmienić dwukrotnie klikając na wierszu tego elementu. Możliwe są trzy metody dobierania:

1. propozycja – użytkownikowi zostanie przedstawiona lista do wyboru.

2. wycenianie – element przyjmie cenę odpowiadającego elementu, (po-zostałe dane nie zostaną zmienione).

3. wstawianie – zamiast elementu oryginalnego do kosztorysu zostanie w całości wstawiony element mu odpowiadający.

Na przykład na rysunku poniżej zadeklarowano, że w przyszłości zamiast „taśmy spoinowej” zostanie wstawiona „Taśma spoinowa papierowa dl 23m” od dostawcy RIGIPS, zamiast „płytki ceramiczne lub terakotowe” – „płytki terakotowe 150x150,” a „kształowniki stalowe profilowane U...” będą wyceniane jak „Profil Int. UW 75(4m). Dla reszty pojawi się okno z propozycją wyboru elementu RMS.

Page 252: Instrukcja Obslugi Norma Pro

252 NORMA PRO

Lista doboru jest pamiętana razem z kosztorysem. Można ją zapisać na dysku (Zapisz w pliku), wczytać z dysku (Wczytaj z pliku), usunąć za-znaczony wiersz (Usuń) lub usunąć wszystkie wiersze (Usuń wszystkie). Raz opracowana lista doboru RMS, określona dla jednego kosztorysu i zapisana na dysku może być przydatna dla innych kosztorysów. Wystarczy ją wczytać z pliku i wtedy przy wstawianiu nowych pozycji i przeliczaniu kosztorysu RMS-y będą dobierane według niej.

Wyszukiwanie elementu RMS W oknie dodawania nowego elementu lub zmiany danych elementu znaj-dują się przyciski umożliwiające znalezienie potrzebnego elementu w cennikach podłączonych do kosztorysu, innym kosztorysie, bazie Inter-cenbud lub w kartotece RMS.

Przeszukiwanie cennika lub kosztorysu Najczęściej będziemy poszukiwali elementu RMS w zainstalowanych cennikach lub utworzonych przez nas kosztorysach.

Po wybraniu przeszukiwana bazy cenowej lub kosztorysu (przyciski Bazie cenowej… i Kosztorysie w grupie ‘Szukaj RMS w:’ z rys. 212 i rys. 214) możliwe są różne reakcje programu.

W przypadku gdy w oknie dodawania nowego elementu RMS zostanie wpisana tylko nazwa lub indeks, to po kliknięciu na jednym z wyżej wy-mienionych przycisków program najpierw spróbuje wyszukać w cennikach podłączonych do kosztorysu lub kosztorysie wskazany element. Jeśli zostanie znaleziony tylko jeden odpowiadający nazwie lub indeksowi, od razu wstawia brakujące dane w pola okna edycji nakładu (rys. 202). Jeśli zostanie znalezionych kilka elementów, to pojawia się okno wyszukiwania (rys. 218) wraz z listą znalezionych elementów.

Page 253: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 253

Rys. 218 Okno wyszukiwania elementu RMS w bazie cenowej lub kosztorysie.

W pozostałych przypadkach, to znaczy wtedy gdy program nie znajdzie żadnych elementów zgodnych z wprowadzoną nazwą lub indeksem lub w ogóle nic w te pola nie wpiszemy, wyświetli się okno (rys. 218), w którym możemy zadeklarować szczegółowe warunki wyszukiwania.

W oknie tym:

♦ W grupie ‘Kryteria szukania’ zaznaczamy opcje określające jaki typ da-nych będzie przeszukiwany. Jeśli zaznaczymy opcję Tekst nazwy, będzie przeprowadzone szukanie nazwy elementu RMS według opcji zaznaczonych w grupie ‘Nazwa RMS’. Jeśli zaznaczymy opcję Zgod-ność indeksu, bądź Podobne indeksy, przeglądane będą indeksy ele-mentów. Gdy zaznaczymy Wybrany typ RMS, będą tylko przeszuki-wane elementy danego typu, jeśli zaś zaznaczymy Dostawca i podamy kod dostawcy, będą przeszukiwane towary tylko tego dostawcy.

♦ W grupie ‘Klasyfikacja indeksu’ decydujemy, według jakiej klasyfikacji będzie przeprowadzone szukanie. Jeśli zaznaczymy Dowolna, kla-syfikacja nie będzie brana pod uwagę, jeśli zaznaczymy ETO(1), KMB(2) lub Własna(3) zostaną przeszukane tylko elementy należące do podanej klasyfikacji, jeśli zaś zaznaczymy U producenta, będą przeszukiwane symbole towarów definiowane przez dostawcę.

♦ W grupie ‘Typ RMS’ zaznaczamy, jakiego typu element jest poszuki-wany

Page 254: Instrukcja Obslugi Norma Pro

254 NORMA PRO

♦ Opcje grupy ‘Nazwa RMS’, służące do określenia sposobu wyszukiwa-nia wg nazwy są dostępne w przypadku, gdy wcześniej zaznaczyliśmy opcję Tekst nazwy. Jeśli zaznaczymy opcję Fragment, to będą wyszu-kiwane elementy zawierające w swojej nazwie tekst wpisany w polu Nazwa:, jeśli zaś opcję Początek, to program będzie wybierał elementy, których początek nazwy zgodny jest z tekstem wpisanym w pole Nazwa:. Zaznaczenie opcji Całe wyrazy (dostępna, gdy przeszukujemy kosztorys) pozwala na wyszukanie całych wyrazów.

♦ W grupie ‘Szukaj w:’ zaznaczamy opcję Cennikach, gdy chcemy prze-szukać cenniki. Jeśli jest to cennik inny niż dołączony do kosztorysu, klikamy na przycisku Cennik… i w liście zaznaczamy cenniki do przeszukania. W przypadku gdy na liście nie ma cennika, który chcemy przeszukać, dodajemy go do listy (patrz str. 131). Jeśli chcemy przeszukiwać kosztorys, zaznaczamy opcję Kosztorys, a gdy chcemy przeszukać kosztorysy inne niż aktualny, wykorzystujemy przycisk Kosztorys… Zaznaczając opcję Intercenbud możemy przeszukać bazę Intercenbud, definiując kryteria szukania na karcie ‘Intercenbud’. W razie potrzeby danego elementu można poszukać w Kartotece RMS.

♦ Klikając na przycisku Szukaj uruchamiamy proces przeszukiwania, w wyniku którego zostanie przedstawiona lista elementów spełniających narzucone kryteria (rys. 218). Po podświetleniu wybranego elementu i kliknięciu na przycisku Wybierz odpowiednie dane zostaną przekazane do okna, z którego szukanie zostało wywołane.

Przeszukiwanie bazy Intercenbud Możemy nie mieć na stałe podłączonej bazy Intercenbud, a mimo to mo-żemy ją przeszukać bezpośrednio z Normy. W tym celu w oknie z rys. 218 zaznaczamy opcję Intercenbud, a następnie przechodzimy na kartę ‘In-tercenbud’, gdzie definiujemy kryteria szukania (rys. 219). Intercenbud możemy przeszukać według nazwy elementu, jego nazwy skróconej, in-deksu KMB, jednostki miary, typu, indeksu PKWiU, ceny oraz według dostawcy. Dane dostawcy możemy wpisać ręcznie lub możemy je wybrać z okna dostawców (takiego jak na rys. 47) po kliknięciu na przycisku znajdującym się z prawej strony pola Kod:. Kod dostawcy i województwo można również wybrać z listy, która rozwinie się po kliknięciu na strzałce wyświetlanej z prawej strony pola.

Page 255: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 255

Rys. 219. Okno definiowania kryteriów szukania w bazie Intercenbud.

Po sformułowaniu kryteriów szukania przechodzimy z powrotem na kartę ‘Parametry szukania’. Na karcie tej ustawiamy dodatkowe warunki wy-szukiwania i klikamy na przycisku Szukaj. Proces przeszukiwania bazy Intercenbud przebiega dwuetapowo. Najpierw są wyszukiwane materiały według kryteriów sformułowanych na karcie ‘Intercenbud’, a potem na znalezioną listę nakładane są warunki ustawione na karcie ‘Parametry szukania’. Przy niefortunnym zdefiniowaniu tych warunków może się zdarzyć, że nie zostaną znalezione żadne materiały, mimo że są w Inter-cenbudzie. W takim przypadku należy rozszerzyć kryteria wyszukiwania, na przykład zaznaczając opcję szukania według fragmentu nazwy.

Przeszukiwanie kartoteki RMS W programie Norma Pro mamy możliwość wyszukiwania elementów RMS z kartoteki zawierającej uporządkowaną informację o wszelkich zawodach, materiałach i sprzęcie. W oknie z rys. 218 zaznaczamy opcję Kartoteka RMS i formułujemy kryteria takie jak opisano w podrozdziale Przeszukiwanie cennika lub kosztorysu, a następnie klikamy na przy-cisku Szukaj. Jeśli jakieś elementy spełniające wybrane kryteria zostaną znalezione, ich lista pojawi się w oknie. Kliknięcie na elemencie, a na-stępnie wykorzystanie przycisku Wybierz spowoduje przekazanie danych elementu do okna, z którego kartoteka została wywołana.

Page 256: Instrukcja Obslugi Norma Pro

256 NORMA PRO

Uwzględnianie kosztów transportu w cenie materiałów i sprzętu

Jeśli koszty zakupu i transportu mają być doliczane do ceny jednostkowej, w opcjach kosztorysu, na karcie ‘Rozliczenie RMS’ powinna być zazna-czona opcja doliczane do ceny jednostkowej. Domyślnie nowe materiały mają doliczane koszty zakupu w wysokości określonej w polu Dla nowych materiałów (w przypadku sprzętu koszty transportu nie są automatycznie doliczane do ceny maszynogodziny). Jeśli chcemy zobaczyć, jak były obliczane te koszty lub jeśli dla wybranych pozycji chcemy zmienić bądź stawkę, bądź sposób obliczania tych kosztów, musimy przejść do widoku zestawienia materiałów (lub zestawienia sprzętu) poleceniami: Widok, Zestawienia i Materiały (lub Sprzęt).

Aby wejść w tryb określenia sposobu obliczania kosztów transportu dla wy-branego materiału (lub sprzętu), dwukrotnie klikamy na jego nazwie (lub wybieramy polecenie Zmień RMS... z menu RMS), a potem w oknie edycji elementu RMS wybieramy kartę ‘Koszty transportu’ (rys. 220).

Rys. 220. Okno edycji elementu RMS z kartą Koszty transportu.

Dostępne są następujące metody obliczania kosztów transportu:

• nie wliczane – koszty transportu nie są doliczane do ceny jednostkowej materiału (lub sprzętu);

Page 257: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 257

Rys. 221.Okno wyboru sposobu rozliczania transportu.

• szczegółowa kalkulacja – do ceny jednostkowej (lub ceny maszynogo-dziny) doliczony zostanie koszt załadunku i rozładunku (lub koszt montażu i demontażu) oraz koszty przewozu materiałów lub sprzętu (rys. 222);

Rys. 222. Szczegółowa kalkulacja kosztów transportu.

• wartość – do ceny zostanie dodana wartość całkowita kosztów trans-portu danego materiału lub sprzętu (rys. 223);

Page 258: Instrukcja Obslugi Norma Pro

258 NORMA PRO

Rys. 223. Koszty transportu doliczane jako wartość.

• na jednostkę miary materiału – do ceny zostanie dodana wartość wyni-kająca z kosztów transportu przypadających na jednostkę miary ma-teriału (rys. 224);

Rys. 224. Koszty transportu materiałów na jednostkę miary.

• procent wartości nakładu – do ceny pozostanie dodana wartość stano-wiąca podany procent wartości nakładu (rys. 225). Jeśli zostanie zaznaczona opcja Z opcji kosztorysu, procent ten zostanie pobrany z opcji kosztorysu (z pola Dla nowych materiałów, grupa ‘Koszty zakupu i transportu materiałów i sprzętu, ’karta ‘Liczenie narzutów’). W tym przypadku każda zmiana tego procentu w opcjach spowoduje zmianę w materiałach, a co za tym idzie zmianę ich kosztów zakupu lub transportu.

Page 259: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 259

Rys. 225. Koszty transportu jako procent wartości nakładu.

W oknach zestawień materiałów i sprzętu można uwidocznić kolumnę ‘Transport’ pokazującą sposób obliczania kosztów transportu (menu Opcje, polecenie Wyświetlania..., karta ‘Opcje kolumn’). Na rys. 226 wi-dać, że w pozycji nr 7 transport liczony jest szczegółowo, w pozycjach 10 i 11 – kwotowo, w pozycjach 3 i 4 – na jednostkę miary, a w pozycjach 1, 8 i 9 – procentowo. Oczywiście wartość kosztów transportu zawarta jest już w cenie jednostkowej (lub cenie maszynogodziny).

Rys. 226. Zestawienie materiałów z kolumną ‘Transport’.

Stawki kosztów transportu mogą zostać jednocześnie zmienione dla wielu zaznaczonych materiałów przy pomocy polecenia Stawka kosztów transportu… z menu RMS.

Page 260: Instrukcja Obslugi Norma Pro

260 NORMA PRO

12. DZIAŁY KOSZTORYSU Podział kosztorysu na działy jest wygodny wtedy, gdy poszczególne typy robót chcemy rozliczać oddzielnie. Kosztorys możemy podzielić na działy wcześniej, zanim zaczniemy wprowadzać pozycje lub później, gdy już mamy wypełniony kosztorys częściowo lub całkowicie. Jeśli definiujemy dział przed wprowadzaniem pozycji, to wszystkie nowe pozycje będą zali-czane do tego działu, dopóki nie zostanie utworzony nowy dział. W pro-gramie Norma Pro można utworzyć strukturę wielopoziomową działów o głębokości do 10 poziomów.

Operacje wstawiania, przenoszenia, kopiowania i usuwania działów oraz określania ich parametrów można łatwo wykonać w widoku Działy kosz-torysu.

Definiowanie nowego działu W celu zdefiniowania nowego działu klikamy na pozycji, która ma być pierwszą pozycją działu i z menu Działy wybieramy polecenie Wstaw… (lub klikamy na przycisku z głównego pasku narzędzi). Dział zostanie wstawiony po kliknięciu na przycisku OK lub Wstaw.

Dane ogólne działu

Rys. 227. Definiowanie nowego działu, gdy mamy już wprowadzone pozycje.

Na karcie ‘Opis działu’ (rys. 227) określamy poziom działu w strukturze i wypełniamy pole Nazwa:. W polu Pozycje od: wprowadzamy lub modyfi-kujemy numery pozycji, które mają znaleźć się w dziale. Domyślnie w polu do: znajduje się numer ostatniej pozycji bieżącego poziomu. Jeśli chcemy

Page 261: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 261

zdefiniować pusty dział i dopiero potem wstawiać do niego pozycje, zazna-czamy opcję Pusty (znikną wtedy pola od: i do:). Numer działu, umiesz-czony w polu Numer:, jest nadawany automatycznie i nie można go zmienić, chyba że działy są ręcznie numerowane.

Nowy dział lub poddział wstawiany jest zawsze za aktualnie zaznaczonym działem, a wszystkie następne działy i poddziały zostają odpowiednio przenumerowane.

W polu wyboru poziomu wyświetlony jest domyślnie Następny poziom, jeśli nie zdefiniowaliśmy żadnego działu lub poziom aktualnie zaznaczo-nego działu.

Jeśli chcemy utworzyć nowy dział na najwyższym poziomie (niezależnie od tego, na jakim poziomie aktualnie się znajdujemy), w polu wyboru po-ziomu wybieramy z listy Poziom 1.

Jeśli wstawiamy nowy dział na tym samym poziomie, co zaznaczony dział, wprowadzamy tylko jego nazwę, a akceptujemy numer i poziom podpowiedziany przez program.

Jeżeli dla danego działu chcemy wprowadzić pod-dział, czyli kolejny poziom zagłębienia, w polu wy-boru działu wybieramy poziom o jeden większy. Na przykład wprowadźmy poddział „B1” do działu „B. Po wywołaniu polecenia wstawiania nowego działu na karcie ‘Opis działu’

w polu Numer: , w tym wypadku Poziom 1 (rysunek z lewej). Ponieważ tworzymy pod-dział działu „B”, w polu wyboru działu

wybieramy Poziom 2, a jako nazwę działu wprowadzamy „B1” (rysunek z prawej). Po kliknięciu na OK zostanie utworzony poddział

„B1” działu „B” (rysu-nek z lewej). Postępując w ten sposób możemy tworzyć kolejne poddziały, aż do 10 poziomów zagłębienia.

Całą istniejącą strukturę działów można przenieść na niższy poziom i podporządkować ją nowemu działowi, jeśli w polu wyboru poziomu wybie-rzemy Następny poziom. Najlepiej będzie widać to na przykładzie. Załóżmy, że dotychczasowa

Page 262: Instrukcja Obslugi Norma Pro

262 NORMA PRO

struktura działów wygląda jak na rysunku z prawej: na najwyższym po-ziomie znajdują się trzy działy „A”, „B” i „C”, a dział „B” ma dodatkowo

poddziały. Wstawmy teraz dział „XXX”, dla którego wybierzemy Następny poziom. W wy-niku otrzymamy nową strukturę, w

której na najwyższym poziomie (poziom 1) znajdzie się nowy dział, a wszystkie pozostałe działy staną się jego poddziałami (rysunek z prawej).

Współczynniki norm i robocizna w dziale Karta ‘Współczynniki norm’ umożliwia zmianę norm w dziale na po-szczególne typy nakładów. Dodatkowo, w polu Robocizna: możemy wy-brać cenę robocizny obowiązującą w danym dziale. Domyślnie jest to cena określona dla całego kosztorysu. Jeśli chcemy wybrać inną cenę, rozwi-jamy listę kliknięciem na strzałce obok pola Robocizna:, a gdy żadna nam nie odpowiada, wprowadzamy nową kliknięciem na przycisku Do-daj…pamiętając, że nowa robocizna musi różnić się od innych indeksem lub nazwą.

Rys. 228. Karta ‘Współczynniki norm’.

UWAGA! Jeśli jako wartość któregoś współczynnika wstawimy liczbę zero, to przy dodawaniu nowych pozycji elementy RMS z nim związane nie będą wprowadzone do działu (np. jeśli współczynnik norm dla mate-riałów=0, to wszystkie materiały w dziale zostaną pominięte).

Page 263: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 263

Parametry ekonomiczno-techniczne Na karcie ‘Parametry ekonomiczno-techniczne’ określamy parametry ekonomiczno-techniczne działu (patrz podrozdział Parametry ekono-miczno-techniczne w działach). Nowy rodzaj parametru definiujemy po kliknięciu na przycisku Dodaj, nadając parametrowi nazwę i wprowadzając ilość jednostek w danym dziale.

Wydawnictwo i katalog Jeśli mamy zamiar wstawić dział do cennika obiektów, na karcie ‘Pod-stawa’ można określić dla niego wydawnictwo, nazwę i numer katalogu, podstawę oraz wariant.

Rys. 229. Karta ‘Podstawa’.

Zmiana danych działu Jeśli chcemy zmienić dane działu, dwukrotnie klikamy na jego nazwie lub z menu Dział wybieramy polecenie Zmień… (lub korzystamy z menu podręcznego dla tego działu). W wyniku tego na ekranie ukaże się takie same okno jak na rys. 227.

Usuwanie działu Aby wejść w tryb usuwania działu, klikamy na jego nazwie i z menu Dział wybieramy polecenie Usuń (lub wykorzystujemy menu podręczne dla tego działu lub też naciskamy klawisze <Ctrl>+<Del>). Okienko usuwania za-wiera kilka opcji: jeśli zaznaczymy opcję Działy, możemy wpisać w pola

Page 264: Instrukcja Obslugi Norma Pro

264 NORMA PRO

od: i do: zakres usuwanych działów, jeśli zaznaczymy Wybrane działy, stanie się dostępny przycisk Wybierz…, służący do wybrania działów (tak jak w opisano to rozdziale POZYCJE KOSZTORYSU, Usuwanie pozy-cji). Zaznaczenie opcji Razem z pozycjami i poddziałami spowoduje usunięcie działów wraz z całą ich zawartością, w przeciwnym wypadku usunięte zostaną tylko definicje działów.

Przesunięcie działu Aby przesunąć dział, wystarczy go zaznaczyć, z menu Dział wybrać pole-

cenie Przesuń i w okienku wpisać liczbę przesuwanych działów i numer działu, za którym chcemy je umieścić. Dział można łatwo przesunąć korzy-stając z metody przeciągnij-i-upuść.

Kopiowanie działu Aby skopiować dział wraz z całą jego zawartością, przechodzimy do wi-doku działów (menu Widok, polecenie Działy kosztorysu), tam zazna-czamy dział do skopiowania, z menu Edycja wybieramy polecenie Kopiuj (lub klikamy na odpowiadającym mu przycisku), następnie klikamy na nazwie tego działu, za którym ma być wstawiona kopia i z menu Edycja wywołujemy polecenie Wklej.

Kosztorys złożony Kosztorys złożony powstaje przez wstawienie kosztorysu jako działu.

Wstawianie kosztorysu składowego jako działu Do kosztorysu można wstawić inny kosztorys jako dział. Do tego celu służy polecenie Wstaw kosztorys składowy… z menu Dział. Aby wstawić kosztorys jako dział, zaznaczamy ten dział, za którym ma być wstawiony nowy dział i wywołujemy powyższe polecenie. W wyniku dostaniemy okno otwierania kosztorysu, takie jak na rys. 102, w którym wybieramy kosztorys do wstawienia. Po kliknięciu na Otwórz zostanie utworzony nowy dział o nazwie takiej, jaką ma opis wstawianego kosztorys, a jego jednostki elementarne, współczynniki norm i narzuty będą takie, jak w kosztorysie składowym. Jeśli opcje obliczania kosztorysu składowego różnią się od opcji ustawionych dla kosztorysu głównego, zostanie wy-prowadzony odpowiedni komunikat.

Page 265: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 265

Jeżeli w kosztorysie składowym znajdują się nakłady o identycznym kodzie ETO i nazwie jak w kosztorysie, do którego jest wstawiany, to jeśli ich cena jest taka sama (lub zerowa), to będą połączone w zestawieniu RMS, jeśli zaś cena jest różna, to do zestawienia RMS zostanie dodany nowy RMS o nazwie zmodyfikowanej przez dopisanie znaku '.

Dane kosztorysu składowego To, w jaki sposób kosztorys zostanie włączony do kosztorysu określamy w oknie, które wywołamy poleceniem Kosztorys składowy… z menu Dział. W oknie danych kosztorysu składowego zaznaczamy opcję Zewnętrzny, gdy chcemy, aby kosztorys składowy był tylko połączony odsyłaczem z kosztorysem głównym. W takim wypadku plik kosztorysu składowego istnieje obok kosztorysu głównego i:

• każda zmiana wykonana w kosztorysie składowym będzie widoczna w kosztorysie głównym (po jego wczytaniu).

• zmiany w kosztorysie głównym dotyczące kosztorysu składowego będą sygnalizowane podczas zapisu kosztorysu głównego na dysk i mogą zostać zapisane w oryginalnym kosztorysie składowym.

Gdy zaznaczymy opcję Włączony do kosztorysu, kopia kosztorysu skła-dowego zostanie wbudowana w kosztorys główny. W tym przypadku zmiany w kosztorysie głównym nie wpłyną na kosztorys składowy, i rów-nież zmiany wykonywane w kosztorysie składowym nie będę widziane w kosztorysie głównym.

Rys. 230. Określanie sposobu włączenia kosztorysu składowego do kosztorysu

głównego.

Parametry ekonomiczno-techniczne w działach Dla każdego działu (jak również dla całego kosztorysu) można określić pewną jednostkę przeliczeniową, zwaną jednostką elementarną, której

Page 266: Instrukcja Obslugi Norma Pro

266 NORMA PRO

wartość będzie interesującym wskaźnikiem dla inwestora. Taką jednostką może być na przykład 1m2 wzniesionego budynku lub 1mb kładzionej ka-nalizacji, a jej koszt odzwierciedli wszystkie koszty poniesione w dziale. Jak kształtują się wartości jednostek elementarnych można zobaczyć w ta-beli elementów scalonych, która pojawi się po wybraniu z menu Widok polecenia Zestawienia | Tabela elem. scalonych (patrz rozdział ZESTA-WIENIA, podrozdział Tabela elementów scalonych).

Aby wprowadzić jednostki elementarne, z menu Dział wybieramy polece-nie Parametry ek-tech…przechodząc tym samym do karty ‘Parametry ekonomiczno-techniczne’ okna edycji działu (rys. 227). Po kliknięciu na przycisku Dodaj w okienku, które się ukaże (rys. 231), w polu Nazwa jed-nostki elementarnej: wpisujemy skrót jednostki, zaś w polu Liczba jedno-stek elementarnych: ich ilość przeliczeniową. Potwierdzamy wartości klik-nięciem na OK.

Rys. 231. Okno definiowania jednostki elementarnej.

Klucz planu Jeśli wcześniej w opcjach kosztorysu zaznaczyliśmy opcję Harmonogra-mowanie robót, to w menu Dział pojawi się polecenie Klucz planu…, przy pomocy którego będzie można danemu działowi przyporządkować określony klucz. Sposób definiowania kluczy opisany jest w rozdziale HARMONOGRAMOWANIE I ROZLICZANIE WYKONANYCH RO-BÓT.

Narzuty w działach Każdy dział może mieć swoje ‘prywatne narzuty’. Narzuty te określamy po kliknięciu na danym dziale i wybraniu z menu Dział polecenia Narzuty…

Definiowanie narzutów indywidualnych zostało dokładnie opisane w pod-rozdziale Definiowanie narzutów indywidualnych w działach rozdziału NARZUTY.

Jeśli w oknie parametrów kosztorysu, na karcie ‘Liczenie narzutów’, nie została zaznaczona opcja Z narzutami działów i pozycji, a my mimo to

Page 267: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 267

wywołamy polecenie Narzuty… z menu Dział, zostanie wygenerowany komunikat o powstałej sprzeczności z pytaniem, czy zaznaczyć tę opcję. Odpowiedź pozytywna spowoduje jej zaznaczenie i przejście do widoku Narzuty, z wybranym działem przygotowanym do definiowania narzutów. Odpowiedź negatywna spowoduje przejście do widoku narzutów, w którym będziemy mogli zdefiniować tylko narzuty wspólne działów i na-rzuty na cały kosztorys.

Warianty działów W zależności od potrzeb możemy definiować działy alternatywne, postę-pując tak jak w przypadku elementów i pozycji.

Wstawianie działów do cennika obiektów Cały zaznaczony dział może zostać wstawiony do cennika obiektów pole-ceniem Wstaw do cennika obiektów… z menu Dział. Jeśli wcześniej wybraliśmy cennik obiektów i określiliśmy domyślne dane wydawnictwa i katalogu, zostanie wyświetlone okno z rys. 232. Jeśli zaś nie podłączyliśmy cennika obiektów, najpierw pojawi się okno wyboru cennika obiektów (rys. 119), następnie okno z rys. 232. Po ewentualnej zmianie danych i kliknięciu na OK do cennika zostanie wstawiony dział jako jedna pozycja lub dział razem z pozycjami, w zależności od tego, czy zaznaczymy opcję Wstaw pozycje w oknie wstawiania obiektu (rys. 232). Jeśli w dziale zdefiniowano parametry ekonomiczno-techniczne, ich lista zostanie wyświetlona w dolnej części okna. Dział można wtedy wstawić z jednostką miary charakterystyczną dla danego parametru.

Rys. 232. Wstawianie działu IZOLACJE do cennika obiektów.

Page 268: Instrukcja Obslugi Norma Pro

268 NORMA PRO

Rys. 233. Cennik obiektów z działem IZOLACJE, który został wstawiony razem z

pozycjami.

Rys. 234. Ten sam cennik obiektów w oknie katalogów norm i baz cenowych jed-

nostkowych pozycji i obiektów.

Jeśli do cennika wstawiamy dział o bardziej rozbudowanej strukturze, za-wierającej poddziały, to w oknie z rys. 232, zamiast opcji Wstaw pozycje pojawi się opcja Wstaw poddziały. Zaznaczenie tej opcji spowoduje poja-wianie się okna z rys. 232 tyle razy, ile jest poddziałów. Za każdym razem możemy zdecydować, czy poddział pominąć (przycisk Pomiń), czy wsta-wić jako pojedynczą pozycję czy wraz z pozycjami.

Page 269: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 269

Zapis działu w postaci kosztorysu Zaznaczony dział możemy zapisać jako kosztorys. W tym celu wywołu-jemy polecenie Zapisz jako kosztorys… z menu Dział.

Dział zapisany jako kosztorys może później zostać wstawiany do innych kosztorysów jako obiekt.

Page 270: Instrukcja Obslugi Norma Pro

270 NORMA PRO

13. EDYCJA OBMIARU Obmiar edytujemy na ekranie widoku Przedmiar, który otwiera się po wybraniu polecenia Przedmiar z menu Widok. Ekran, menu i pasek na-rzędzi służący do edycji obmiaru opisane są w podrozdziale Widok Przedmiar rozdziału WIDOKI i ZESTAWIENIA.

Pozycja obmiaru może składać się z pięciu różnych rodzajów wierszy: wyrażenia, opisu (komentarza), stałej lokalnej, sumy częściowej i końca obliczeń pomocniczych. Każdy wiersz wpisujemy w polu edycyjnym znajdującym się na górze okna.

Wstawianie nowego wiersza do pozycji obmiaru Jeśli chcemy wstawić nowy wiersz przed aktualnym wierszem, klikamy na

przycisku . Wstawienie wiersza za aktualnym wierszem polega na klik-

nięciu na przycisku (lub wybraniu polecenia Wstaw wiersz z menu Obmiar). Pusty wiersz jest przygotowany do wprowadzania danych. Mo-żemy tu wprowadzić wyrażenie albo komentarz.

Wstawianie wyrażenia Podstawowym rodzajem wiersza dla pozycji obmiaru jest wyrażenie. Wy-rażeniem może być pojedyncza liczba, jak również wyrażenie matema-tyczne zawierające liczby, podstawowe operatory matematyczne („+” – dodawania, „–” – odejmowania, „*” – mnożenia, „/” – dzielenia, „^” – potęgowania), procenty (np. 12%), nawiasy (dowolna ilość poziomów), funkcje, stałe i komentarze. Po wstawieniu pustego wiersza wyrażenie wpisujemy z klawiatury bezpośrednio w wierszu zaś kończymy wpisywa-nie naciśnięciem klawisza <Enter>. Jeśli wyrażenie jest poprawne, pro-gram je zaakceptuje, jeśli nie – zaproponuje jego zamianę na komentarz. W pole Opis wiersza obmiaru możemy wpisać krótki opis wprowadzanego wiersza.

Rys. 235. Prawidłowo wpisane wyrażenie służące do obliczania obmiaru.

Znaki identyfikujące komentarz w wyrażeniu określane są w opcjach ko-sztorysu, na karcie ‘Widok pozycji’. Domyślnie są to znaki „<” i „>”.

Page 271: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 271

Komentarz umieszczamy więc między znakami „<” i „>” i wtedy treść tam wpisana nie jest brana pod uwagę podczas obliczania wartości wyrażenia.

Liczba

Komentarz umieszczonyw wyrażeniu, ujęty w

znaki ’ <’ , ‘ >’

Rys. 236. Obmiar wraz z komentarzem.

Jeśli chcemy wprowadzić do wyrażenia jednostki miary, musimy je potra-ktować jako komentarz, to znaczy umieścić między znakami „<” i „>”.

Rys. 237. Wyrażenie wraz z jednostkami miary.

Obmiar może składać się z kilku niezależnych wierszy, których wartości są sumowane. Na przykład na rys. 238 wartość obmiaru pozycji „Rozebranie pokrycia dachowego…” składa się z czterech części: obmiaru od strony szkoły, obmiaru od strony ul.Królewskiej, obmiaru od strony ul.Kwiatowej oraz obmiaru od strony hotelu. Znaczenie każdego wyrażenia jest opisane w wierszu komentarza.

Rys. 238. Obmiar zdefiniowany jako ciąg niezależnych wierszy.

Jak widać na (rys. 238) wyliczone wartości kolejnych wierszy są zsumo-wane i umieszczone w kolumnie „Razem”.

Page 272: Instrukcja Obslugi Norma Pro

272 NORMA PRO

Jeśli całe wyrażenie chcemy potraktować jak komentarz, klikamy na przy-cisku .

Wstawianie komentarza Jeśli chcemy w wierszu umieścić opis np. sposobu obliczania obmiaru lub wykonywanej czynności, wpisujemy go w polu edycyjnym obmiaru bez-pośrednio z klawiatury.

Wiersz komentarza

Wiersz wyrażenia Rys. 239. Wiersz komentarza i wiersz wyrażenia w obmiarze.

Opis wiersza można również wpisać bezpośrednio w kolumnie „Podst”, wystarczy tylko dwukrotnie kliknąć na wysokości wybranego wiersza i wprowadzić tekst z klawiatury (rys. 240). Opis ten będzie też widoczny w kolumnie „Podstawa” w widoku Kosztorys.

Rys. 240. Komentarz wpisany w kolumnie „Podst”.

Edycja wiersza obmiaru Aby wejść w tryb edycji istniejącego wiersza obmiaru, wystarczy kliknąć na nim dwa razy i po pojawieniu się kursora tekstowego można rozpocząć wprowadzanie zamian.

Page 273: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 273

Usuwanie wiersza obmiaru Aby usunąć wiersz obmiaru, należy go zaznaczyć, a następnie kliknąć na przycisku lub nacisnąć kombinację klawiszy <Ctrl>+<Del>.

Stałe globalne Definiowanie stałych globalnych

Jeśli w wyrażeniu, obliczeniach pomocniczych lub sumach częściowych obmiarów różnych pozycji wiele razy będzie występowała ta sama wiel-kość, to zamiast za każdym razem wpisywać jej wartość, można nadać jej nazwę i w tej formie wstawiać do obmiaru. Na przykład na rys. 245 widać, że prawie w każdym wierszu znajduje się liczba 0.40, dlatego też nadamy jej nazwę np. SzerOtw i wstawimy wszędzie tam, gdzie występuje.

Aby zdefiniować stałą, z menu Obmiar wybieramy polecenie Definicje stałych…, a następnie w wy-świetlonym oknie klikamy na przycisku Dodaj, w wyniku czego dostaniemy okienko de-finiowania stałej (rys. 241).

Rys. 241. Okienko definiowania stałej.

W polu Nazwa stałej: wpisujemy jej nazwę, w której możemy używać małych i dużych liter (w tym polskich) oraz cyfr 0-9, przy czym nazwa musi zaczynać się od litery. W polu Wartość: wprowadzamy jej wartość liczbową. Po kliknięciu na OK. stała zostanie umieszczona na liście zdefi-niowanych stałych (rys. 242).

Rys. 242. Okno, w którym znajduje się lista zdefiniowanych stałych.

Page 274: Instrukcja Obslugi Norma Pro

274 NORMA PRO

Edycja stałej Jeśli chcemy zmienić wartość stałej, podświetlamy ją na liście i klikamy na przycisku Zmień.

Usuwanie stałej Jeśli chcemy usunąć stałą, podświetlamy ją na liście i klikamy na przycisku Usuń.

Wstawianie stałej do wyrażenia Wstawienie stałej do wyrażenia polega na wybraniu polecenia Wstaw stałą… z menu Obmiar, kliknięciu na jej nazwie i potwierdzeniu kliknię-ciem na przycisku OK. Innym sposobem jest wpisanie jej nazwy bezpo-średnio w wyrażeniu.

Rys. 243. Fragment obmiaru z wstawionymi stałymi WysDrzwi, Szer-

Drzwi1,SzerDrzwi2, SzerDrzwi3 .

Stałe możemy traktować również jako parametry i zmieniając ich wartość przeliczać na nowo obmiary.

Stałe globalne są dostępne w całym kosztorysie.

Definiowanie stałych lokalnych Oprócz stałych globalnych możemy definiować stałe lokalne, to znaczy stałe, które będą widoczne tylko w pozycji, w której zostały zdefiniowane. W tym celu do obmiaru wstawiamy wiersz (najlepiej na początku), do któ-rego wpisujemy nazwę stałej i jej wartość w postaci „nazwa sta-

Page 275: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 275

łej=wartość” (nazwa może zawierać znaki takie, jak nazwa stałej global-nej). Następnie w innych częściach obmiaru używamy w wyrażeniach tej właśnie nazwy. Dla pozycji pokazanej na rys. 244 w pierwszym wierszu obmiaru zdefiniowano stałą lokalną ‘Grubość’, a w następnych wierszach wyrażenia z odwołaniami do niej.

Rys. 244. Definicja stałej lokalnej i odwołania do niej.

Suma częściowa Jeżeli chcemy podzielić obliczenia obmiaru na pewne grupy logiczne, mo-żemy zastosować tzw. sumy częściowe, deklarowane kliknięciem na przy-

cisku . Wprowadzenie sumy częściowej spowoduje pojawienie się w kolumnie „Poszcz” przerywanej kreski i umieszczonej pod nią sumy do-tychczas przeprowadzonych obliczeń. Każda suma częściowa jest w ra-mach pozycji oznaczona kolejną literą alfabetu. Do tak oznaczonych sum częściowych można odwołać się podczas definiowania innych obmiarów (patrz podrozdział Odwołania do sum częściowych i obliczeń pomoc-niczych).

Wartości sum częściowych są sumowane razem z innymi składnikami obmiaru, a końcowa suma umieszczana jest w kolumnie „Razem”.

Poniżej, na rys. 245 pokazany jest fragment obmiaru z sumami częściowymi.

Definicja stałej lokalnej ‘Grubość’, której wartość

wynosi 0.16

Odwołania do stałej lokalnej ‘Grubość’

Page 276: Instrukcja Obslugi Norma Pro

276 NORMA PRO

Rys. 245. Obmiar składający się z dwóch sum częściowych „A” i „B” oraz kilku

wierszy obliczeń.

Obliczenia pomocnicze Obliczenia pomocnicze są to pewne fragmenty obmiaru obejmujące jeden lub kilka wierszy, których wartości zostaną zsumowane, lecz nie zostaną bezpośrednio uwzględnione w obmiarze.

Aby ciąg wierszy oznaczyć jako obliczenia pomocnicze, należy zakończyć je wierszem końca obliczeń pomocniczych wprowadzanym kliknięciem na

przycisku . Wartości poprzednich wierszy zostaną zsumowane i ozna-czone kolejną literą (jak w przypadku definiowania sum częściowych), a wartość w kolumnie „Razem” – wyzerowana (rys. 246).

Obliczeniapomocnicze

„B”

„A”

Rys. 246. Obliczenia pomocnicze oznaczone literami.

Page 277: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 277

Tak wpisujemy odsyłacz do sumy częściowej A

znajdującej się w definicji obmiaru ósmej pozycji

Obliczenia pomocnicze oznaczone literami mogą zostać wykorzystane w procesie definiowania innych obmiarów (patrz podrozdział Odwołania do sum częściowych i obliczeń pomocniczych).

Odwołania do pozycji, sum częściowych i obliczeń pomocniczych

Do wyrażeń definiujących obmiar można wstawiać odwołania do wartości obmiarów innych pozycji. Odwołanie musi być poprzedzone znakiem „#”, następnie musi być wpisana litera „p” oznaczająca pozycję, a zaraz za nią numer pozycji. Na przykład wyrażenie 8.5*#p23 oznacza wymnożenie wartości obmiaru pozycji o numerze 23 przez liczbę 8.5. W opcjach kosztorysu, na karcie ‘Widok pozycji’, w polu Tekst odwołania do innej pozycji (#p) można określić tekst, który zastąpi ciąg znaków #p, gdy wiersz obmiaru zostanie zaakceptowany przez użytkownika. To oznacza, że w wierszu obmiaru wpisujemy np. 8.5*#p23, a po naciśnięciu klawisza <Enter> otrzymujemy 8.5*poz.23.

Rys. 247. Ciąg znaków ‘#p’ zostanie zastąpiony tekstem ‘poz.’.

Jeśli do pozycji obmiaru wprowadziliśmy sumy częściowe lub obliczenia pomocnicze oznaczone literami, to podczas definiowania innych obmiarów również do nich możemy się odwołać. Odwołanie musi zawierać odsyłacz do numeru pozycji (czyli „#”, literę „p” i numer pozycji) oraz literę symbolizująca sumę częściową lub obliczenie pomocnicze. Na przykład definiując obmiar w pozycji 125 chcemy wykorzystać dwukrotną sumę częściową oznaczoną literą A z pozycji numer 92 (patrz rys. 245). Pi-szemy więc w okienku edycyjnym wyrażenie: 2*#p92A (które zostanie zamienione na 2*poz.92A).

Jeśli odwołujemy się do sumy częściowej w tej samej pozycji, możemy pominąć numer pozycji i napisać np. #pA.

Page 278: Instrukcja Obslugi Norma Pro

278 NORMA PRO

Podczas wpisywania numeru pozycji należy pamiętać, żeby był on zgodny z systemem numerowania ustawionym w opcjach kosztorysu. Oznacza to, że gdy pozycje numerowane są działami, w odwołaniach musi być uwzględniony numer działu, np. #p3.1.2 (druga pozycja w poddziale nr 1 działu nr 3).

Odwołanie można łatwo wstawić przez zastosowanie następującej metody: zaznaczamy wiersz sumy częściowej, do której się odwołujemy i kopiujemy go do Schowka (Kopiuj z menu Edycja), następnie przeno-simy wskaźnik myszy w to miejsce, do którego chcemy wstawić odwołanie i z menu Edycja wybieramy polecenie Wklej odwołania. Zaznaczenie kilku wierszy sum częściowych, skopiowanie ich do Schowka, a następnie użycie polecenia Wklej odwołania spowoduje wsta-wienie w wierszu sumy odwołań (rysunek z prawej). Podobny efekt można uzyskać korzystając z metody przeciągnij-i-upuść: po zaznaczeniu wiersza (lub wierszy) sumy częściowej przeciągamy go przy naciśniętym klawiszu <Shift>.

W ten sam sposób odwołujemy się do obliczeń pomocniczych.

Rys. 248. Na rysunku widać, że obmiary pozycji 58 i 59 są powiązane z obmiarem

pozycji 57 o wartości 135.37, zatem w pozycjach tych można się odwołać do pozycji 57.

Page 279: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 279

Rys. 249. W pozycjach 58 i 59 umieszczono odwołania do pozycji 57.

Jeśli usuwamy pozycję, do której jest odwołanie, na ekranie pojawi się stosowne okno z prośbą o podjęcie decyzji, co wpisać do definicji obmiaru zamiast odwołania (rys. 250). Jeśli jest zaznaczona opcja wartością, odwołanie zostanie zastąpione wartością obmiaru. Jeśli zaznaczymy wyra-żeniem, to odwołanie zostanie zastąpione wyrażeniem wpisanym w polu obok. Domyślnie jest to symbol odwołania do nieistniejącej pozycji (#p0). Symbol ten możemy pozostawić lub wpisać w pole inne wyrażenie. Jeśli usuwamy kilka pozycji, do których istnieją odwołania i zaznaczymy opcję Zastępuj odwołania do wszystkich pozycji, to wszystkie odwołania zostaną zastąpione w ten sam sposób. W przeciwnym wypadku, gdy opcję tę wyczyścimy, dla każdej usuwanej pozycji pojawi się okienko z rys. 250 i dla każdej z nich będziemy mogli określić inny sposób zastępowania od-wołania.

Rys. 250. Okno pokazywane podczas próby usuwania pozycji, do

której jest odwołanie.

Page 280: Instrukcja Obslugi Norma Pro

280 NORMA PRO

Podczas kopiowania do schowka pozycji, w której znajduje się odwołanie, odwołanie zamieniane jest na odpowiednią wartość obmiaru. Jeżeli jednak jednocześnie kopiujemy pozycję, do której jest odwołanie, postać odwoła-nia zostanie zachowana.

Przenoszenie w tym samym kosztorysie pozycji zawierającej odwołanie nie wpływa na jego postać, jeśli nie jest wykonane poprzez schowek.

Przenoszenie pozycji do innego kosztorysu traktowane jest jak kopiowanie przez schowek. Dlatego też, aby w przenoszonych pozycjach zachować odwołania do innych pozycji, należy je przekopiować wraz z tymi, do któ-rych są odwołania.

Wstawianie funkcji i wzorów Jeśli w obmiarze musimy obliczać powierzchnie czy objętości różnych fi-gur geometrycznych lub potrzebujemy użyć funkcji matematycznych, mo-żemy skorzystać z wzorów, które dołączone są do programu.

Aby wstawić wzór do wyrażenia, należy z menu Obmiar wybrać polecenie Wstaw wzór…, w oknie, które się ukaże w polu Zestaw wzorów kliknąć na zestawie wzorów, zaś w polu Wzory – na konkretnym wzorze.

Rys. 251. Okno wstawiania funkcji.

Jeśli chcemy, aby wybrany wzór podstawił się jako funkcja, powinna zo-stać zaznaczona opcja Funkcja. Wtedy po kliknięciu na przycisku OK w wyrażeniu pojawi się nazwa funkcji z otwartymi nawiasami, między które wpisujemy wartości parametrów oddzielone średnikami (patrz rysunek z prawej). Po wpisaniu

Page 281: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 281

parametrów i przejściu do następnego wiersza wartość funkcji zostanie uwzględniona w wartości wyrażenia.

Jeśli zaś wzór ma zostać wstawiony w postaci rozwiniętej (jako ciąg wy-rażeń), opcja Funkcja powinna być wyczyszczona. Wtedy po kliknięciu na przycisku OK w okienku edycyjnym pojawi się nazwa pierwszego pa-rametru przygotowanego do wpisania wartości, a w kolumnie „Opis i wy-liczenia” zostaną wygenerowane wiersze parametrów i wiersze kolejnych wyrażeń wzoru. Po nadaniu wartości wszystkim parametrom zostanie ob-liczona wartość wyrażenia i umieszczona w kolumnie „Poszcz”.

Rys. 252. Wzór wstawiany w postaci rozwiniętej. Z lewej zaraz po wstawieniu,

z prawej po nadaniu wartości parametrom.

Rys. 253. Figura, której powierzchnię mamy obliczyć (na górze) i wyrażenie obmiaru z wstawionymi funkcjami (na dole).

Na rys. 253 pokazano wyrażenie na obliczenie dosyć skomplikowanej fi-gury. Przed wpisaniem wyrażenia zdefiniowane zostały stałe X, Y i H, które figurują w wyrażeniu. Wykorzystano tu wzory na obliczanie po-wierzchni koła:

PoleKołaR(promień)

i trójkąta:

PoleTrójkąta(podstawa;wysokość).

H H

X Y X

Page 282: Instrukcja Obslugi Norma Pro

282 NORMA PRO

Definiowanie własnych funkcji i wzorów Jeśli często używamy jakiegoś wyrażenia (lub serii wyrażeń), możemy nadać mu nazwę i zapamiętać jako wzór lub funkcję.

Definiowanie własnej funkcji lub wzoru, który później będzie wstawiany w postaci ciągu wyrażeń, powinno przebiegać w sposób następujący: ♦ Definiujemy stałe lokalne, które będą argumentami funkcji (nie jest

ważne, czy mają jakieś wartości i jakie).

♦ Definiujemy samą funkcję (jedno– lub wielowierszową).

♦ Zaznaczamy stałe lokalne wraz z funkcją od nich zależną.

♦ Z menu Obmiar wybieramy polecenie Zachowaj wzór…

♦ W okienku takim jak na rys. 256 wybieramy zestaw wzorów, do którego dołączamy nasz wzór (lub ewentualnie tworzymy nowy zestaw) i w polu Nazwa: wpisujemy nazwę funkcji bez nawiasów np. MojaFunkcja. Za nazwą możemy umieścić krótki opis oddzielony spacją.

Rys. 254. W pozycjach 63 i 64 ‘Dach nad garażem’ ma obmiar, który można by

potraktować jak funkcję.

Na przykład obmiary występujące w pozycjach 63 i 64 w wierszu ‘Dach nad garażem’ można potraktować jak funkcję, która również się przyda w

Page 283: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 283

następnych pozycjach (rys. 254). W pozycji 63 najpierw utworzono stałe lo-kalne i wstawiono je do wyrażenia, następnie zaznaczono wiersze stałych GrPl i WysPl (które będą argumentami funkcji) oraz następny wiersz i całość zapamiętano jako funkcję o nazwie MojaFunkcja (rys. 256).

Rys. 255. Zaznaczone wiersze, w których zdefiniowano stałe lokalne oraz

wyrażenie stanowiące funkcję zależną od tych stałych.

Rys. 256. Okno, w którym wprowadzamy nazwę nowego wzoru.

Wstawienie własnej funkcji do obmiaru odbywa się tak jak wstawianie funkcji dostarczanych z programem (patrz podrozdział Wstawianie funkcji) i polega na wybraniu polecenia Wstaw wzór… z menu Obmiar, zaznaczeniu opcji Funkcja, podświetleniu nazwy funkcji MojaFunkcja i kliknięciu na OK.

Nazwa funkcji wraz z otwartymi nawiasami przygotowanymi do wprowa-dzania argumentów pojawi się we wstawianym wierszu (rys. 257).

Page 284: Instrukcja Obslugi Norma Pro

284 NORMA PRO

Rys. 257. Nazwa zdefiniowanej przez nas funkcji w trakcie wstawiania do wiersza

obmiaru.

Wewnątrz nawiasów wpisujemy argumenty funkcji w postaci wyrażeń oddzielonych średnikami (rys. 258). Aktualna wartość funkcji zależeć bę-dzie oczywiście od wartości jej argumentów.

Rys. 258. Funkcja MojaFunkcja z nazwami stałych (u góry) i argumentami

liczbowymi wpisanymi bezpośrednio (u dołu). Wartości funkcji są różne, ponieważ wartości argumentów są różne.

Funkcję własną można również wstawić w postaci rozwiniętej. Wtedy w oknie wstawiania czyścimy opcję Funkcja i dalej postępujemy w sposób opisany w podrozdziale Wstawianie funkcji i wzorów.

Podczas definiowania funkcji i wzorów można korzystać z sum częścio-wych i obliczeń pomocniczych oraz wstawiać odwołania do nich w postaci #pA (patrz podrozdział Odwołania do pozycji, sum częściowych i obliczeń pomocniczych).

Wstawianie do obmiaru rysunków i innych obiektów Do wierszy obmiaru można wstawiać obiekty graficzne (i nie tylko) two-rzone innymi programami. Dotyczy to całego kosztorysu, działów i pozy-cji. Wielkość rysunku może być ustalona lub skalowana w zależności od szerokości kolumn.

Aby do wiersza przedmiaru wstawić obiekt, z menu Obmiar wybieramy polecenie Wstaw obiekt…, a następnie w oknie, które się pokaże wybie-ramy albo utworzenie nowego obiektu (opcja Utwórz nowy), albo wczy-tanie go z pliku istniejącego na dysku (opcja utwórz z pliku).W tym dru-gim przypadku podajemy nazwę i ścieżkę dostępu do pliku oraz decydu-jemy, czy obiekt będzie na stałe włączony do kosztorysu (opcja Łącz wy-czyszczona), czy tylko zostanie utworzone do niego łącze (opcja Łącz za-znaczona).

Page 285: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 285

Rys. 259. Wstawianie nowych obiektów oraz obiektów utworzonych z plików.

Gdy klikniemy na wstawionym obiekcie i z menu Obmiar wybierzemy pol-ecenie Skalowanie… dostaniemy okno, w którym możemy określić wiel-kość obiektu i sposób, w jaki będą zmieniały się jego rozmiary (rys. 260).

Rys. 260. Okno skalowania rysunku.

Obiekt może być edytowany przy pomocy programu, w którym został utworzony lub programu, który powiązany jest z danym typem – wystarczy dwa razy kliknąć na obiekcie lub z menu Obmiar wybrać polecenie Obiekt | Edytuj. Z trybu edycji obiektu wracamy do Normy przy użyciu klawisza <Esc>.

Do obsługi edycji obiektów służą polecenia Edytuj, Otwórz i Konwertuj wywoływane z menu Obmiar | Obiekt + nazwa.

Polecenie Edytuj otwiera obiekt w oknie, które zastępuje okno Normy i ma taki sam efekt, jak dwukrotne kliknięcie na obiekcie. W oknie tym nie są

Page 286: Instrukcja Obslugi Norma Pro

286 NORMA PRO

dostępne polecenia menu Plik otwieranej aplikacji. Po powrocie do Normy poprawiany obiekt zostanie automatycznie zaktualizowany.

Polecenie Otwórz otwiera osobne okno aplikacji, w którym można edy-tować obiekt tak jakby się osobno wywołało tę aplikację. W oknie tym dostępne są polecenia menu Plik z dodatkowym poleceniem Aktualizuj + nazwa kosztorysu. Aby obiekt w Normie został zaktualizowany stosownie do wprowadzonych zmian, powinno być wywołane polecenie Aktualizuj.

W Normie Pro można łatwo umieszczać rysunki z programu Rysunek. Wystarczy tylko w oknie wstawiania obiektu wybrać Dokument programu Rysunek, a następnie przystąpić do tworzenia nowego lub edycji istniejącego rysunku.

Rys. 261. Kosztorys w widoku Przedmiar z wstawionym planem miasta i

rysunkiem placu, wykonanym w programie Rysunek.

Warianty obmiarów Obmiary, tak jak elementy RMS, pozycje i działy mogą być przedstawiane alternatywnie. Na przykład możemy przedstawić inwestorowi propozycję wyłożenia glazurą wszystkich ścian w kuchni do wysokości dwóch metrów

Page 287: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 287

lub tylko tych ścian, które są widoczne, a tych fragmentów za szafkami – nie. W takim przypadku zarówno obmiary jak i wartości pozycji będą się znacznie od siebie różniły.

Rys. 262. Pozycja z wariantami obmiarów.

Po wprowadzeniu nowego wiersza (lub wierszy) obmiarów definiujemy grupy i warianty, a następnie przypisujemy je alternatywnym wierszom tak jak opisano w rozdziale WARIANTY.

Import obmiarów Do programu Norma Pro można wczytać obmiary z plików utworzonych przez programy AllPlan, ArCon oraz innych programów CAD, jak również obmiary zapisane w plikach tekstowych o strukturze zrozumiałej dla programu Norma Pro. Informacja o tym, jakie kolumny wczytywać do ob-miaru i w jakiej kolejności, zapisana jest w specjalnych plikach konfigura-cyjnych: imptxtob.cfg – dla plików tekstowych i impallpl.cfg – dla plików AllPlan. Dla plików wygenerowanych z programu ArCon nie jest po-trzebny plik konfiguracyjny, ponieważ ich struktura jest z góry znana. Obmiary wyeksportowane z programu Rysunek wczytuje się jako pliki tekstowe.

Pliki konfiguracyjne impallpl.cfg i imptxtob.cfg, znajdują się w folderze, w którym zainstalowano Normę Pro. Zawartość każdego pliku może być przez nas zmodyfikowana po wczytaniu go do dowolnego edytora teksto-wego, np. do Notatnika.

Page 288: Instrukcja Obslugi Norma Pro

288 NORMA PRO

Rys. 263. Zawartość pliku konfiguracyjnego imptxtob.cfg umożliwiającego import obmiarów z plików AllPlan (na dole) i pliku impallpl.cfg umożliwiającego import

obmiarów z plików tekstowych (na górze).

Możemy tu określić rodzaj separatora użytego do oddzielenia kolumn, którego kod dziesiętny wpisujemy w polu Separator za znakiem równości (np. kod 9 oznacza tabulator, kod 59 – średnik). Można również zmienić kolejność kolumn, przestawiając je w wierszu pola Kolumny. Jeżeli jakiejś kolumny nie chcemy wczytywać, wymazujemy jej nazwę z wiersza pozo-stawiając puste miejsce. Jeśli natomiast chcemy do obmiaru wczytać z pliku dodatkowe kolumny, nie występujące w pliku konfiguracyjnym, w wierszu Kolumny umieszczamy ich nazwy oddzielone przecinkami.

Poniżej objaśnione jest znaczenie poszczególnych kolumn: • Nazwa – jest to nazwa obmierzanego elementu.

• Identyfikator – jest to jednoznaczny identyfikator w ramach całego pro-jektu.

• Wartość – jest to wartość obmiaru w postaci liczby.

• Jednostka – jest to jednostka miary obmiaru.

• Wyrażenie – jest to wyrażenie służące do obliczenia obmiaru.

• Lokalizacja określa położenie lub kategorię obmierzanego elementu.

• Materiał, Obiekt, Funkcja, to dodatkowe dane mogące ułatwić użyt-kownikowi obsługę obmiarów.

Aby zaimportować obmiar, z menu Obmiar wybieramy polecenie Import obmiarów…. W okienku, które się ukaże, w polu Nowe połączenie z: (rys. 264) wybieramy jeden z plików CAD-owskich lub plik tekstowy. Po kliknięciu na OK w kolejnym okienku przeglądając drzewo folderów znaj-dujemy potrzebny plik i klikamy na przycisku Otwórz. Zostanie utworzone połączenie do pliku, w którym wcześniej zapisaliśmy obmiary i umiesz-czone na liście w polu Użyte połączenia: (rys. 264).

Page 289: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 289

Rys. 264. Lista połączeń z plikami obmiarów.

Po potwierdzeniu na OK. plik obmiarów zostaje wczytany, a jego okienko wyświetlone obok okna kosztorysu (rys. 265). Po przełączeniu się do okna importu obmiarów, w menu pojawia się menu Obmiar, umożliwiające sortowanie listy obmiarów oraz wstawianie wybranego obmiaru.

Aby wstawić obmiar do wybranej pozycji, przeciągamy go z okna obmia-rów na tę pozycję. Zostaje utworzony nowy wiersz, w którym znajdą się dane z przeciągniętego obmiaru.

Obmiar można również wstawić przy pomocy poleceń menu. Zaznaczamy pozycję, do której wstawiamy obmiar, przełączamy się do okna importu obmiaru, zaznaczamy obmiar do wstawienia i z menu Obmiar wybieramy polecenie Wstaw.

Trzecim sposobem wstawienia obmiaru jest zaznaczenie pozycji, do której wstawiamy obmiar, przełączenie się do okna importu obmiaru i dwukrotne kliknięcie na obmiarze przeznaczonym do wstawienia.

Po wykonaniu operacji wstawiania, do kosztorysu przenoszone są nastę-pujące dane importowanego obmiaru: nazwa do kolumny „Podstawa”, wartość do kolumny „Opis i wyliczenia” oraz identyfikator, który pozo-stanie w kosztorysie niewidoczny.

Jednostka miary importowanego ob-miaru jest porównywana z jednostką miary obmiaru pozycji i w razie nie-zgodności zostaje wygenerowany komu-nikat o błędzie z pytaniem, czy przeli-czać obmiary. Jeśli decydujemy się na przeliczanie, pojawi się okienko, w któ-rym wprowadzamy przelicznik wg którego program przeliczy obmiary. Przelicznik ten może być liczbą lub wyrażeniem.

Page 290: Instrukcja Obslugi Norma Pro

290 NORMA PRO

W oknie importu obmiaru (rys. 265) znajduje się pasek narzędzi, przy po-mocy którego można zmieniać sposób wyświetlania obmiarów.

• Pole wyboru Lokalizacja obmiarów umożli-wia wyświetlanie obmiarów konkretnej loka-lizacji lub kategorii (jeśli została zaimporto-wana odpowiednia kolumna). Standardowo pokazywane są wszystkie obmiary.

• Pole Jednostka miary umożliwia wybranie jednostki miary, według której będą wyświetlane obmiary. Na liście umieszczone są tylko te jednostki, które występują w im-portowanym pliku.

• Przycisk i lista Sortowanie obmiarów umożliwia przełączanie się na różne sposoby uporządkowa-nia obmiarów. Kolejne klikanie na przycisku daje w wyniku sortowanie wg nazwy, wg identy-fikatorów, wg lokalizacji, wg jednostki miary, wg wartości lub widok nie posortowany. Każdy z tych sposobów można również wybrać z listy rozwijającej się po kliknięciu na strzałce.

• Przycisk i lista Selekcja obmiarów pozwala na wybra-nie tylko tych obmiarów, które są użyte w kosztorysie, obmiarów nie użytych lub wszystkich obmiarów. Od-powiednią opcję możemy zaznaczyć również na liście rozwijającej się po kliknięciu na strzałce.

Page 291: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 291

Rys. 265. Okna kosztorysu i importu obmiarów.

W oknie importowanych obmiarów standardowo wyświetlane są tylko kolumny „Lp.”, „Nazwa”, „j.m” i „Wartość”. Jeśli dwukrotnie klikniemy na nagłówku jakiejkolwiek kolumny lub z menu Opcje wybierzemy pole-cenie Wyświetlania…, wejdziemy na kartę modyfikowania widoku, na której będziemy mogli dodać kolumny, zmienić ich kolejność, usunąć itd. (patrz rozdział WYGLĄD EKRANU).

Import obmiarów z programu Rysunek Obmiary zdefiniowane w obiektach programu Rysunek mogą zostać wczytane do Normy na dwa sposoby: zaimportowane z plików tekstowych (wyeksportowanych z Rysunku) lub wczytane bezpośrednio z obiektów włączonych do kosztorysu.

Import obmiarów z plików tekstowych Do Normy mogą zostać zaimportowane wartości obmiarów obiektów lub postać formuły z wyliczonymi wartościami zmiennych pobranych z obiektów. Jeśli na przykład formuła ma postać 128.75*a00 + 15*a01, gdzie a00 jest równe 35.65, a a01 – 0.3 i została zapisana w pełnej postaci, to po wyeksportowaniu i wczytaniu do Normy Pro wyrażenie obmiaru wygląda następująco: 128.75*35.65 + 15*0.3. Oprócz formuły przenoszona jest nazwa obiektu, jednostka miary, wartość obmiaru oraz lokalizacja, jeśli była wprowadzona. Na rys. 266 pokazano pozycję kosztorysu na układanie kostki na placu, którego powierzchnia została obliczona w programie Rysunek i następnie zaimportowana do programu Norma Pro.

Page 292: Instrukcja Obslugi Norma Pro

292 NORMA PRO

Rys. 266. Zaimportowany z Rysunku obmiar placu.

Obmiary pobierane z obiektów włączonych do kosztorysu Obmiary zdefiniowane w obiekcie programu Rysunek wstawionym bezpośrednio do kosztorysu można wczytać do Normy w następujący sposób.

• Zaznaczyć obiekt rysunku.

• Z menu Obmiar wybrać polecenie Import obmiarów. Zostanie otwarte okno importu obmiarów, takie jak na rys. 266 z listą tych obmiarów, które zostały oznaczone do eksportu.

• Pozostałe działania są takie same jak w przypadku importu z pliku.

Jeśli w rysunku zostały zrobione zmiany, to po powrocie do Normy importowane obmiary są aktualizowane (obmiary włączone do pozycji Normy oraz obmiary w oknie importowanych obmiarów, jeśli jest widoczne).

W przypadku wstawienia do Normy tylko połączenia do pliku (w oknach z rys. 259 wybór Utwórz z pliku i zaznaczone Łącz) włączone obmiary są aktualizowane każdorazowo po zapisie edytowanego rysunku.

Aktualizacja importowanych obmiarów Jeśli do kosztorysu wcześniej importowaliśmy obmiary, to do plików za-wierających ich wartości zostały utworzone połączenia. W przypadku gdy

Page 293: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 293

zmienimy wartości obmiarów w programie CAD, możemy powtórnie wy-eksportować je na te same pliki (do których już istnieją połączenia), a na-stępnie zaktualizować obmiary w kosztorysie. W tym celu z menu Obmiar wybieramy polecenie Aktualizuj…, w następnym okienku na liście połączeń podświetlamy to właściwe i klikamy na przycisku OK. Zostaną zaktualizowane wartości wszystkich obmiarów importowanych przy po-mocy tego połączenia. Operacja ta będzie możliwa do wykonania tylko wtedy, gdy w importowanych plikach podane będą identyfikatory po-szczególnych elementów.

Klucze lokalizacji Przyporządkowanie obmiaru, sumy częściowej lub wiersza obmiaru do określonej lokalizacji będzie możliwe wtedy, gdy zaznaczymy opcję Harmonogramowanie robót na karcie ‘Opisy’ w oknie opcji kosztorysu.

Aby przyporządkować obmiar lub jego część do danej lokalizacji, należy zaznaczyć odpowiadający mu wiersz i z menu Obmiar wybrać polecenie Klucz lokalizacji… W oknie, które się ukaże zostanie wyświetlona lista do tej pory zdefiniowanych kluczy. Z listy tej wybieramy właściwą lokalizację i klikamy na przycisku OK.

Na rysunku poniżej widać pozycję 81, działu ROBOTY WKOŃCZE-NIOWE, której kolejne wiersze obmiaru zostały przyporządkowane klu-czom lokalizacji.

Page 294: Instrukcja Obslugi Norma Pro

294 NORMA PRO

Rys. 267. Obmiary pozycji 8 w dziale zostały przyporządkowane kluczom

lokalizacji.

Page 295: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 295

14. NARZUTY Najczęściej definiujemy narzuty na cały kosztorys i narzuty wspólne działów (wtedy gdy są jednakowe dla wszystkich działów), czasami jednak musimy zmienić narzuty dla działu lub pozycji. We wszystkich tych przypadkach program Norma Pro umożliwi nam definiowanie nowych i edycję już zdefiniowanych narzutów. Narzuty mogą być obliczane na trzy sposoby: 1. Pozycjami – zostaną obliczone narzuty dla poszczególnych pozycji

(przy uwzględnieniu narzutów wspólnych działów, narzutów indywi-dualnych działów oraz indywidualnych narzutów pozycji), następnie są sumowanie dla każdego działu i dopiero potem podsumowywane dla całego kosztorysu. Narzuty pozycji mogą być obliczane od kosztów jednostkowych nakładów lub od wartości nakładów.

2. Działami – zostaną obliczone narzuty dla każdego działu (przy uwzględnieniu narzutów wspólnych działów i narzutów indywidualnych działów), następnie wartości w działach zostaną podsumowane dając podsumowanie kosztorysu.

3. Dla całości kosztorysu – zostaną obliczone narzuty od sumarycznej wartości nakładów w całym kosztorysie (przy uwzględnieniu tylko na-rzutów wspólnych działów).

Należy pamiętać, że sumaryczne wartości narzutów, a co za tym idzie wartość całego kosztorysu, mogą się różnić w zależności od przyjętego sposobu obliczania. Różnice te wynikają z zaokrągleń. Dla zilustrowania tego problemu pokazano poniżej prosty przykład obliczeń. Załóżmy, że dla danego działu obliczamy zysk w wysokości 15% dwiema metodami: od wartości całego działu lub pozycjami.

Wartość narzutów działu obliczona od wartości działu Pozycja Wartość Narzut (15%) Narzut po zaokrągleniu

1 23467,77 2 15329,44 3 18265,62 RAZEM 57062,83 8559,4245 8559,42

Page 296: Instrukcja Obslugi Norma Pro

296 NORMA PRO

Obliczanie wartości narzutów działu poprzez zsumowanie wartości narzutów dla każdej pozycji

Pozycja Wartość Narzut (15%) Narzut po zaokrągleniu

1 23467,77 3520,1655 3520,17 2 15329,44 2299,416 2299,42 3 18265,62 2739,843 2739,84

RAZEM 8559,43

Jak widać, w powyższych tabelach wartości RAZEM różnią się o jeden grosz. Dla rozbudowanego kosztorysu różnica ta może być większa.

Narzuty modyfikujemy po przejściu do widoku Narzuty kosztorysu.

Wyjaśnienie konsekwencji wyboru sposobu obliczania narzutów

Ponieważ kosztorysy często musza być utworzone i wydrukowane zgodnie z ustawą o zamówieniach publicznych, wyjaśnimy konsekwencje wyboru sposobu obliczania narzutów dla kosztorysów tego typu. W zależności od przyjętych opcji obliczania narzutów mogą powstać rozbieżności między obliczonymi a wydrukowanymi wartościami pozycji i podsumowania kosztorysu. Dotyczy to kosztorysów sporządzanych metodą szczegółową – w kosztorysach liczonych metodą uproszczoną i w kosztorysach inwestorskich problem ten nie występuje. Na przykładach pokazanych po-niżej widać, że z problemem tym stykamy się na co dzień, czasami nawet nie zdając sobie z tego sprawy.

Przykład 1:

Sprzedajemy produkt: PRODUKT 1, o cenie netto = 1.71, Podatku VAT 7%, w ilości 465, Chcemy obliczyć wartość brutto tego produktu.

W tym wypadku podatek VAT jest narzutem, który może zostać uwzględ-niony w wartości na dwa sposoby:

1. obliczamy wartość netto (4) jako iloczyn ilości i ceny netto i zaokrą-glamy do 2 miejsc po przecinku, następnie od tej wartości obliczamy podatek VAT, który również zaokrąglamy do 2 miejsc po przecinku, wartość netto sumujemy z podatkiem i otrzymujemy wartość brutto.

Page 297: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 297

Nazwa to-waru (1)

Ilość (2)

Cena netto (3)

Wart. netto(4)

St.Vat (5)

Wart. VAT (6)

Wart. brutto

(7) PRODUKT1 465.00 1.71 795.19 7% 55.66 850,85

2. obliczamy cenę brutto produktu jako sumę ceny netto i VAT-u obliczo-nego od tej ceny (cena brutto = cena netto + cena netto*StVat) i za-okrąglamy do 2 miejsc po przecinku, następnie obliczamy wartość brutto, którą również zaokrąglamy do 2 miejsc po przecinku.

Nazwa towaru

(1)

Ilość (2)

Cena netto (3)

St.Vat (4)

Cena brutto (5)

Wart. brutto(6)

PRODUKT1 465.00 1.71 7% (1.8297) 1.83 850,95

Jak widać wartość brutto wyliczona w ten sposób różni się od wartości brutto wyliczonej pierwszym sposobem. Różnica ta wynika z zaokrą-glenia w górę ceny brutto do dwóch miejsc po przecinku.

Na poniższym przykładzie również widać wpływ zaokrągleń na końcowy wynik obliczeń.

Przykład 2 Kupiliśmy 583 szt. towaru za 23567,80 zł z uwzględnieniem wszystkich kosztów. Obliczyliśmy, że cena jednej sztuki to 23567,80/583 = 40,42509288... Wartość tę zaokrągliliśmy do dwóch miejsc po przecinku otrzymując 40,43 zł. Jeśli pomnożymy tę wartość przez zakupioną ilość, to otrzymamy liczbę różną od pierwotnej (40.43*583 = 23570.69 zł). Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku Normy Pro. Nie dość, że użyt-kownik ma możliwość określenia różnych sposobów obliczania narzutów, to również może wydrukować je w różnej postaci Należy też zaznaczyć, że sposób obliczania narzutów powinniśmy wybie-rać w zależności od tego, w jakiej postaci kosztorys ma być przedstawiony klientowi. Weźmy przykładowy kosztorys, składający się tylko z dwóch działów, z dwiema pozycjami w pierwszym dziale i jedną pozycją w drugim dziale. Dla uproszczenia dla kosztorysu zdefiniowany jest tylko jeden narzut, a mianowicie zysk, w wysokości 20%. Zysk jest liczony od robocizny, ma-teriałów i sprzętu. Opcje obliczania narzutów wybieramy na karcie ‘Liczenie narzutów’ po wybraniu polecenia Opcje | Kosztorysu.

Page 298: Instrukcja Obslugi Norma Pro

298 NORMA PRO

Obliczanie narzutów działami W grupie ’Narzuty liczone:’ zaznaczamy opcję działami.

Rys. 268. Widok kosztorys, gdy narzuty są liczone działami.

Rys. 269. Widok pozycji, gdy narzuty są liczone działami.

Obliczanie ceny jednostkowej i wartości pozycji Cena jednostkowa pozycji powstaje w sposób następujący: obliczana jest wartość kosztów bezpośrednich R, M i S w pozycji, następnie od tego obliczany jest zysk. Zysk jest dodawany do kosztów bezpośred-nich, w wyniku czego zostanie obliczona wartość z narzutami w każdej grupie RMS. Zsumowane wartości R, M i S dadzą w wyniku wartość pozycji. Cena jednostkowa pozycji jest równa ilorazowi wartości pozy-cji i obmiaru.

Page 299: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 299

Robocizna Materiały Sprzęt Wartość pozycji

Cena jednostkowa

∑ kosztów bezp

1992,06 14647,96 0

20% zysk 398,41 2929,59 0Poz.1

RAZEM 2390,47 17577,55 0 19968,02

(19968,02/465 =

42,941978...)42,94

Tworzenie wartości kosztorysu Wartość całego kosztorysu powstaje w sposób następujący: dla każdego działu obliczane są wartości kosztów bezpośrednich w grupach R,M i S. Następnie dla każdego działu w każdej grupie R,M i S obliczany jest zysk. Zysk dodawany jest do kosztów bezpośrednich, z czego powstaje sumaryczna wartość R,M, S dla każdego działu.

Robocizna Materiały Sprzęt OGÓŁEM ∑ kosztów bezp 2490,08 20063,02 1054,09 20% zysk 498,02 4012,60 210,82 DZIAŁ 1 RAZEM DZIAŁ 1 2988,10 24075,62 1264,91 28328,63∑ kosztów bezp 3735,11 11433,24 0 20% zysk 747,02 2286,65 0 DZIAŁ 2 RAZEM DZIAŁ 2 4482,13 13719,89 0 18202,02

Wartość kosztorysu

46530,65

Wydruk kosztorysu ofertowego

Rys. 270. Kosztorys ofertowy. Widać, że ( ilość * cena) nie jest równa wartości pozycji,

a suma wartości wszystkich pozycji nie jest równa wartości kosztorysu.

Jeśli teraz wydrukujemy kosztorys ofertowy, program postąpi w sposób następujący: dla każdej pozycji do rubryki ilość wstawi obmiar, do rubryki cena wstawi cenę jednostkową, zaś do rubryki wyliczoną war-tość pozycji. Na przykład dla pozycji 1 będą to odpowiednio: obmiar – 465, cena – 42,94, wartość pozycji – 19968,02. Z powodów, które zo-stały wcześniej opisane, przemnożenie ilości przez cenę nie daje liczby

Page 300: Instrukcja Obslugi Norma Pro

300 NORMA PRO

znajdującej się w kolumnie wartość (ponieważ 465*42.94 = 19967,1) (rys. 270). Zauważmy również, że wartość kosztorysu nie jest równa sumie wartości wszystkich pozycji (ponieważ wartość kosztorysu jest sumą wartości działów, a nie pozycji), a suma wartości pozycji w dziale nie będzie równa wartości działu.

Obliczanie narzutów dla całości kosztorysu W grupie ’Narzuty liczone:’ zaznaczamy opcję dla całości.

Obliczanie ceny jednostkowej i wartości pozycji: Cena jednostkowa pozycji powstaje w taki sam sposób jak w poprzed-nim przypadku.

Tworzenie wartości kosztorysu: Wartość całego kosztorysu powstaje w sposób następujący: obliczane są wartości kosztów bezpośrednich w grupach R,M i S dla całego kosztorysu. Następnie obliczany jest zysk od każdej grupy RMS. Zysk dodawany jest do kosztów bezpośrednich. Wartość kosztorysu powstaje ze zsumowania wartości grup R,M i S. Robocizna Materiały Sprzęt OGÓŁEM

∑ kosztów bezp

6225,19 31496,26 1054,09

20% zysk 1245,04 6299,25 210,82

RAZEM 7470,23 37795,51 1264,91 7470,23 + 37795,51 + 1264,91= 46530,65

Wydruk kosztorysu ofertowego

Rys. 271. Kosztorys ofertowy, gdy zaznaczono opcję liczenia narzutów dla całości kosztorysu. Przypadkowo wartość kosztorysu i wartość działów jest taka sama jak

na rys. 270.

W kosztorysie ofertowym, tak jak poprzednio (ilość*cena) może nie być równa wydrukowanej wartości pozycji.

Page 301: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 301

Suma podsumowań działów i pozycji zwykle nie jest równa wartości kosztorysu.

Obliczanie narzutów pozycjami W grupie ’Narzuty liczone:’ zaznaczamy opcję pozycjami, czyścimy opcję dla kosztów jednostkowych.

Obliczanie ceny jednostkowej i wartości pozycji: Cena jednostkowa pozycji i jej wartość powstaje w taki sam sposób jak w dwóch poprzednich przypadkach.

Tworzenie wartości kosztorysu: Wartość całego kosztorysu powstaje ze zsumowania wartości wszyst-kich pozycji w kosztorysie, natomiast wartości działów – ze sumowania wartości wszystkich pozycji należących do danego działu.

Wydruk kosztorysu ofertowego W kosztorysie ofertowym (rys. 272) tak jak poprzednio (ilość*cena) może nie być równa wydrukowanej wartości pozycji.

Wartość kosztorysu jest równa sumie wartości wszystkich pozycji, a wartość działu jest równa sumie pozycji w danym dziale.

Rys. 272. Kosztorys ofertowy, gdy zaznaczono opcję liczenia narzutów pozycjami i

wyczyszczono opcję dla kosztów jednostkowych.

Obliczanie narzutów pozycjami dla kosztów jednostkowych W grupie ’Narzuty liczone:’ zaznaczamy opcję pozycjami, zaznaczamy też opcję dla kosztów jednostkowych.

Page 302: Instrukcja Obslugi Norma Pro

302 NORMA PRO

Rys. 273. Widok pozycji, gdy narzuty są liczone pozycjami od kosztów jednostkowych.

Obliczanie ceny jednostkowej i wartości pozycji: Wartość pozycji powstaje w następujący sposób: dla każdej grupy RMS-ów występujących w pozycji zostanie policzony koszt jednost-kowy, do niego zostanie dodany narzut w wysokości 20%, zaś wartość zaokrąglona. Cena jednostkowa pozycji powstanie ze sumowania kosztów jednostkowych RMS (5,14 + 37,80 + 0 = 42,94), a wartość pozycji obliczona jako iloczyn obmiaru i ceny jednostkowej pozycji (465*42,94 = 19967,10).

Rob. Mat. Sprzęt Cena jednostk. pozycji

Wart. pozycji

Koszty bezpośrednie

1992,06 14647,96 0

Koszt jednostkowy

4,28 31,50 0

Zysk 20 % od kosztów jednostkowych

0,86 6,30 0

Pozycja 1

Cena jedn. (koszt jednostkowy z narzutami)

5,14 37,80 0(5,14+37,80)=

42,94 42,94 * 465 = 19967.10

Tworzenie wartości kosztorysu: Wartość całego kosztorysu powstaje ze zsumowania wartości wszyst-kich pozycji w kosztorysie, natomiast wartości działów – ze sumowania wartości wszystkich pozycji należących do danego działu.

Page 303: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 303

Wydruk kosztorysu ofertowego

Rys. 274. Kosztorys ofertowy, gdy zaznaczono opcję liczenia narzutów pozycjami dla

kosztów jednostkowych. Widać, że ilość * cena równe są wartości pozycji, suma wartości pozycji w dziale równa jest wartości działu, a suma wartości wszystkich pozycji równa jest

wartości kosztorysu.

Jeśli teraz wydrukujemy kosztorys ofertowy, program postąpi w sposób następujący: do rubryki ilość wstawi obmiar, czyli 465, do rubryki cena wstawi cenę jednostkową, czyli 42,94, zaś do rubryki wartość wstawi 19967,10. Tak więc iloczyn obmiaru i ceny będzie równy wartości pozycji (42,94*465=199967,10).

Tylko w tym przypadku iloczyn obmiaru i ceny jest równy wartości pozycji i wartość kosztorysu równa jest sumie wartości pozycji!

UWAGA! Jeśli chcemy, aby w kosztorysie ofertowym iloczyn ilości i ceny pozycji był równy wartości pozycji, a wartość kosztorysu była równa sumie wartości pozycji, w opcjach kosztorysu na karcie ‘Na-rzuty’ musimy włączyć liczenie narzutów pozycjami i zaznaczyć opcję Dla kosztów jednostkowych.

Ażeby ułatwić użytkownikom pracę w programie Norma Pro i uniknąć nie-porozumień w przypadku tworzenia kosztorysów ofertowych zgodnych z ustawą o zamówieniach publicznych została wprowadzona możliwość wyboru szablonu obliczeń dla kosztorysów tego typu oraz ostrzeżenia do-tyczące wydruków dla różnych sposobów obliczania narzutów. Szablon obliczania narzutów możemy wybrać w okienku tworzenia nowego kosz-torysu lub w oknie opcji kosztorysu, na karcie ‘Liczenie narzutów’.

Page 304: Instrukcja Obslugi Norma Pro

304 NORMA PRO

Wstawianie nowego narzutu Narzuty wstawiamy w widoku narzutów kosztorysu (patrz rozdział WI-DOKI, podrozdział Widok Narzuty kosztorysu).

Aby wstawić nowy narzut, postępujemy następująco:

♦ Zaznaczamy wiersz, za którym ma zostać umieszczony.

♦ Klikamy na nim prawym przyciskiem myszy i z menu podręcznego wy-bieramy polecenie Dodaj narzut…

lub

klikamy na przycisku

lub

z menu Narzuty wybieramy polecenie Dodaj narzut…

♦ Wypełniamy dane w oknie definiowania narzutów (patrz podrozdział Okno definiowania narzutów).

Jeśli zaznaczonym wierszem będzie jeden z wierszy nagłówka, określający dany typ narzutów, np. „narzuty kosztorysu”, „narzuty wspólne dla wszyst-kich działów...”, „narzuty działu...” lub „narzuty pozycji...”, to nowy narzut zostanie umieszczony w obszarze danego typu jako pierwszy.

W zależności od tego, na jakim nagłówku klikniemy lub, w jakim obszarze znajduje się zaznaczony wiersz, będziemy mogli modyfikować narzuty na cały kosztorys, narzuty wspólne działów, narzuty indywidualne działu lub narzuty pozycji.

Okno definiowania narzutów Okno definiowania narzutów wygląda tak samo dla narzutów na cały kosztorys, narzutów indywidualnych działów, narzutów wspólnych działów jak i narzutów na daną pozycję. To, dla jakiej części kosztorysu wy-konujemy definiowanie narzutów, widać w tytule okna.

♦ W polu Nazwa narzutu: wpisujemy nazwę narzutu. Nazwa ta może być dowolna.

♦ W polu Skrót: wpisujemy skrót nazwy narzutu. Skrót narzutu powinien być właściwie unikalny. W jednym przypadku, a mianowicie wtedy gdy narzut nazywa się tak samo, lecz jego procent różny jest na przykład dla

Page 305: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 305

materiałów i robocizny, można zdefiniować dwa narzuty i nadać im ten sam skrót. Narzuty te zostaną obliczone i zsumowane, a w tabeli elementów scalonych wystąpią łącznie pod jednym skrótem.

Długość skrótu nie może być większa niż trzy znaki.

Skróty narzutów będą poja-wiały się w tabeli elementów scalonych jako nagłówki ko-lumn.

Rys. 275.Okno definiowania narzutów.

♦ W polu Wartość wprowadzamy wartość narzutu. Jeśli zostanie lub zo-stała zaznaczona opcja Procentowo, wartość ta będzie procentowa; jeśli nie, wartość wpisana w polu Wartość będzie traktowana kwotowo.

♦ Opcję Procentowo zaznaczamy, gdy wartość narzutu ma być obliczana jako procent od wybranego typu kosztów.

♦ Zaznaczenie opcji W rachunku 100 ma sens wtedy, gdy wcześniej zo-stała zaznaczona opcja Procentowo. W tym wypadku narzut określony w polu Wartość będzie liczony w rachunku stu, co znaczy, że kwota narzutu będzie obliczona jako procent od sumy po dodaniu narzutu. Np. niech wartość „KOSZTY” = 6371,13 będzie wartością kosztów, od których będziemy obliczać narzut „ZYSK” w wysokości 15%; zatem SUMA będzie równa (KOSZTY + ZYSK). Na dwóch poniższych ry-sunkach pokazany jest sposób obliczania tego narzutu jako zwykłego procentu i jako procentu w rachunku stu.

Rys. 276. Narzut „ZYSK” obliczony procentowo.

Sposób obliczeń [ZYSK]=0.15*[KOSZTY]

czyli 955.6695=0.15*6371.13

[KOSZTY] = 6371.13 [ZYSK] 15% = 955.67

[SUMA] = 7326.80

Page 306: Instrukcja Obslugi Norma Pro

306 NORMA PRO

Rys. 277. Narzut „ZYSK” obliczony w rachunku stu.

♦ Jeśli zaznaczymy opcję Liczony dla sumy wartości RMS, to wygląd okna nieco się zmieni – zamiast możliwości definiowania na-rzutów od poszczególnych na-kładów, pojawia się pole Dla sumy RMS liczony od:. W polu tym, po kliknięciu na strzałce, wybieramy od jakiego rodzaju kosztów będzie naliczany definiowany narzut.

♦ W polach Dla robocizny liczony od, Dla materiałów liczony od i Dla sprzętu liczony od wprowadzamy informację, czy dla danego typu na-kładu będzie liczony narzut i od jakich kosztów. Na przykład koszty pośrednie mogą być obliczane od robocizny i sprzętu, zaś koszty zakupu – tylko od materiałów. Jeśli pole odpowiadające danemu typowi nakładu pozostawimy puste, nie będzie on uwzględniany w oblicze-niach. Jeśli zaś po kliknięciu na strzałce znajdującej się obok pola określimy, jakiej kwoty dotyczy definiowany narzut, to narzuty zostaną policzone dla wszystkich nakładów tego typu, a podstawą obliczeń będą wybrane koszty. I tak, gdy wybierzemy opcję wszystkie – definiowany narzut będzie liczony z uwzględnieniem wszystkich poprzednio obliczonych narzutów; jeśli bezpośrednie – tylko od kosztów bez-pośrednich.

Listy kosztów, od jakich można liczyć narzuty będą różne dla różnych typów nakładów.

Poniżej opisane są rodzaje kosztów, które mogą się pojawić na liście, a od których mogą być naliczane narzuty.

• wszystkie – są to koszty bezpośrednie, do których zostały dodane wartości narzutów wyliczonych wcześniej.

Sposób obliczeń

[ZYSK] =0.15*[SUMA] czyli

[ZYSK] = 0.15*([ZYSK]+[KOSZTY]) czyli

0.15*[KOSZTY] (1-0.15)

czyli 1124.32 = (0.15*6371.13)/0.85

[KOSZTY] = 6371.13 [ZYSK] 15% = 1124.32 w rach.100 [SUMA] = 7495.45 [ZYSK] =

Page 307: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 307

• bezpośrednie – są to koszty bezpośrednio wynikające z zsumowania nakładów, które to sumowanie przeprowadzone jest w zależności od wybranego sposobu liczenia narzutów, czyli w pozycji, w dziale lub dla całego kosztorysu.

• netto kosztorys – jest to wartość kosztorysu po doliczeniu wszystkich narzutów działów.

• brutto ‘skrót narzutu’ – narzut jest obliczany od następującej sumy: koszty bezpośrednie + wartości wszystkich narzutów zdefi-niowanych przed narzutem o podanym skrócie + wartość narzutu o podanym skrócie.

• netto ‘skrót narzutu’ – od wartości narzutu podanego w skrócie.

Dla materiałów mogą wystąpić dodatkowe elementy:

• własne – narzut obliczany jest od materiałów własnych wykonawcy.

• inwestora – narzut obliczany jest dla materiałów zaznaczonych jako materiały inwestora.

• koszty transportu – wartością tego narzutu jest suma wartości wszystkich pozycji „Koszty transportu materiałów”.

Jeśli dla materiałów jako podstawę obliczania narzutu wybierzemy koszty bezpośrednie, to zostanie udostępniona opcja ogólne Kz Włą-czenie tej opcji oznacza, że nie będą uwzględniane te materiały, dla których w osobnych pozycjach zostały rozliczone koszty transportu.

W przypadku wprowadzania narzutów kwotowych występuje tylko element – dodaj.

Jeśli w opcjach kosztorysu zostało zadeklarowane rozliczanie wykona-nych robót, to możemy określić, do jakiego okresu rozliczeniowego ma być doliczony dany narzut kwotowy.

♦ W polu Grupa mat. wybieramy grupę materiałową, której ma dotyczyć narzut. Po kliknięciu na strzałce znajdującej się z prawej strony pola zostanie rozwinięta lista zdefiniowanych wcześniej grup. Z listy tej wybieramy tę grupę, dla której definiujemy narzut. Jeśli wybierzemy wszystkie, narzut zostanie obliczony dla wszystkich nakładów; jeśli np. Zaprawy cementowe – tylko dla materiałów zaliczonych do tej grupy; jeśli wybierzemy pozostałe – narzut obliczany będzie dla materiałów nie należących do żadnej zdefiniowanej grupy.

Page 308: Instrukcja Obslugi Norma Pro

308 NORMA PRO

♦ W przypadku gdy dodajemy lub modyfikujemy narzuty wspólne dzia-łów, na dole okienka pojawia się opcja Narzut wliczony do ceny jed-nostkowej. Opcja ta dotyczy pozycji uproszczonych i jeśli jest zazna-czona, narzut uwzględniony jest w cenie jednostkowej; jeśli zaś jest wyczyszczona, cena jednostkowa zostanie zwiększona o wartość tego narzutu.

♦ Przyciskiem Następny przejdziemy do okna definiowania następnego narzutu.

♦ Przyciskiem Poprzedni przejdziemy do okna definiowania poprzed-niego narzutu.

♦ Przyciskiem OK akceptujemy dane i wracamy do okna narzutów.

♦ Przyciskiem Anuluj rezygnujemy z wprowadzonych zmian.

Definiowanie narzutów na cały kosztorys Narzuty na cały kosztorys obliczane są od wartości uzyskanej po zsumo-waniu kosztów bezpośrednich i wartości wszystkich wcześniej zdefinio-wanych narzutów (uwzględniających narzuty wspólne działów i jeśli zo-stały zdefiniowane, narzuty indywidualne działów oraz narzuty indywidu-alne pozycji).

Aby zdefiniować narzuty na cały kosztorys, wybieramy polecenie Narzuty kosztorysu… z menu Kosztorys lub przechodzimy do widoku Narzuty kosztorysu (menu Widok) i w polu Wybór działu kosztorysu wybieramy opcję Cały kosztorys. W wyniku dostaniemy okno narzutów (rys. 279), w którym narzuty na cały kosztorys wyświetlane są pod wierszem „narzuty kosztorysu” (okno widoku narzutów opisane jest w rozdziale WIDOKI, podrozdziale Widok Narzuty kosztorysu).

W wyniku użycia jednej z metod wstawiania nowego narzutu zastosowanej do wiersza „narzuty kosztorysu” lub wierszy następnych, otrzymamy okienko definiowania narzutów (patrz podrozdział Okno definiowania narzutów), w którym wypełniamy pola danych i zaznaczamy właściwe opcje. Po kliknięciu na przycisku OK, narzut zostanie umieszczony w ob-szarze narzutów kosztorysu.

Page 309: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 309

Rys. 278. Definiowanie kwotowego narzutu na kosztorys.

Okno pokazane na rys. 279 przedstawia narzuty na cały kosztorys. Oprócz podatku VAT zdefiniowano dodatkowy narzut kwotowy (tak jak pokazano na rys. 278). Kwota 111 zł została dodana do każdego nakładu: w wierszu odpowiadającym temu narzutowi, w kolumnach ‘Od robocizny’, ‘Od ma-teriałów’, ‘Od sprzętu’ widnieje tekst „dodaj”.

Rys. 279. Kosztorys w widoku narzutów z narzutem zdefiniowanym tak jak

na rys. 278

Na rys. 279 widać, że narzut ‘Koszty dodatkowe kwotowo’ został dodany na końcu kosztorysu. Zwykle tak jest, że VAT jest ostatnim narzutem w kosztorysie. Ten przykład pokazuje jednak, że program dopuszcza wsta-wienie narzutu w dowolnym miejscu. Oczywiście osoba wykonująca kosztorys musi mieć pełną świadomość konsekwencji takiego zdefiniowa-nia narzutu.

Jeśli teraz obejrzymy podsumowanie kosztorysu, to zobaczymy, że kwota 360 zł została doliczona do wartości kosztorysu obliczonej z podatkiem VAT, a kwoty 120 zł dodane do wartości każdego nakładu (rys. 280).

Page 310: Instrukcja Obslugi Norma Pro

310 NORMA PRO

Rys. 280. Podsumowanie kosztorysu z uwzględnieniem dodatkowego kosztu „Kd”.

W taki sam sposób traktowane są dodatkowe koszty określone procentowo w stosunku do kosztów pozostałych. Na rys. 282 pokazany jest fragment wi-doku narzutów kosztorysu z kosztami dodatkowymi zdefiniowanymi tak jak na rys. 281. Z kolei na rys. 283 w podsumowaniu kosztorysu widać, że koszty dodatkowe zostały obliczone od wartości robocizny (0,4%*326158 = 1305) i dodane do wartości kosztorysu.

Rys. 281. Narzuty kosztorysu obliczane procentowo od robocizny.

Rys. 282. Dodatkowe koszty naliczane procentowo od robocizny.

Page 311: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 311

Rys. 283. Fragment widoku podsumowania z uwzględnieniem kosztów

dodatkowych obliczanych dla robocizny.

Definiowanie narzutów wspólnych działów Narzuty wspólne działów są takie same dla wszystkich działów. Definiu-jemy je w podobny sposób jak dla całego kosztorysu, z tym że operacje wstawiania wykonujemy w obszarze między wierszami „narzuty wspólne wszystkich działów” a „narzuty kosztorysu”. Jeżeli chcemy, aby nowy na-rzut był pierwszym narzutem wspólnym, zaznaczamy nagłówek „narzuty wspólne wszystkich działów” i dalej postępujemy według jednej z metod opisanych w podrozdziale Wstawianie nowego narzutu.

Jeśli narzut wspólny działów ma wartość procentową, to jest on obliczany osobno dla każdej pozycji lub dla każdego działu (w zależności od zazna-czonych opcji) i sumowany po wszystkich działach kosztorysu (patrz rys. 284).

Rys. 284. Tabela elementów scalonych z narzutami obliczanymi procentowo.

Narzut zdefiniowany kwotowo zawsze jest dodawany do wartości koszto-rysu uwzględniającej wszystkie wcześniejsze narzuty (patrz rys. 286 i rys. 286) i nie jest rozdzielany na działy.

Page 312: Instrukcja Obslugi Norma Pro

312 NORMA PRO

Rys. 285. Narzuty wspólne działów z nowym narzutem ‘Dodatek kwotowy’.

Na rys. 285 widać narzut ‘Dodatek kwotowy’ obciążający tylko robociznę. Narzut ten dodany jest do wartości kosztorysu obliczonej z uwzględnie-niem wszystkich poprzednich narzutów (rys. 286).

Rys. 286. Podsumowanie kosztorysu wraz z narzutem „Dodatek kwotowy”.

Sposób sumowania narzutów kwotowych na działy dobrze widać w widoku tabeli elementów scalonych (w opcjach wyświetlania musimy włączyć wyświetlanie kolumn reprezentujących narzuty). Na rys. 287 pokazany jest fragment tego widoku z wyróżnionym obszarem dotyczącym narzutu kwotowego, który dodawany jest dopiero po obliczeniu i zsumowaniu na-rzutów w działach.

Page 313: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 313

Rys. 287. Widok narzutu kwotowego w oknie tabeli elementów scalonych.

Definiowanie indywidualnych narzutów w działach Jeśli działy kosztorysu mają różne narzuty lub dla jakiegoś działu, oprócz narzutów wspólnych, obowiązują dodatkowe narzuty, powinniśmy je zde-finiować dla każdego działu oddzielnie. W tym celu zaznaczamy dział, z menu Dział wybieramy polecenie Narzuty… (lub korzystamy z menu podręcznego) lub przechodzimy do widoku narzutów na kosztorys i w polu Wybór działu kosztorysu wybieramy dany dział, na przykład ELEWACJA (jeśli pole jest wyszarzone, należy w opcjach obliczania narzutów zazna-czyć Z narzutami działów i pozycji). W oknie narzutów pojawi się wiersz nagłówka rodzaju narzutu „narzuty działu 6: ‘ELEWACJA’”, a za nim wszystkie narzuty brane pod uwagę podczas obliczania narzutów w dzia-łach. W przypadku gdy wcześniej dla tego działu zostały zdefiniowane ja-kieś narzuty, informacja o nich zostanie wyświetlona w kolejnych wier-szach za wierszem nagłówka (rys. 288).

Rys. 288. Okno narzutów przygotowane do definiowania

narzutów działu ELEWACJA.

W tryb definiowania nowego narzutu wejdziemy, gdy zaznaczymy wiersz nagłówka „narzuty działu...’ lub narzutu, za którym ma się pojawić nowy

Page 314: Instrukcja Obslugi Norma Pro

314 NORMA PRO

narzut i zastosujemy jedną z metod opisanych w podrozdziale Wstawianie nowego narzutu.

W oknie definiowania narzutów określamy wszystkie potrzebne dane i klikamy na przycisku OK. Nowy narzut pojawi się za wierszem „narzuty działu…” i zostanie wyróżniony kolorem żółtym (rys. 289).

Rys. 289. W dziale ELEWACJA zdefiniowano dodatkowy

narzut na grupę materiałów masowych.

W procesie obliczania narzutów działu uwzględniane są zarówno narzuty indywidualne, jak i narzuty wspólne działów, dlatego też jeżeli chcemy, aby jakiś narzut nie był liczony dla danego działu, powinniśmy go wyze-rować. Na przykład dla działu ELEWACJA został wyzerowany narzut „Du”.

Rys. 290. Przykładowe narzuty „Z” i „Ds” zdefiniowane indywidualnie dla działu

ELEWACJA, wyzerowany narzut „Du”

Może się zdarzyć przypadek, że jeden (lub kilka) z narzutów wspólnych działów ma inną wartość dla pewnego działu, np. dla działu ELEWACJA (rys. 290). Niech na przykład zysk w tym dziale będzie równy 15%. Ponie-waż zysk w narzutach wspólnych ma wartość 10%, musimy podnieść jego wartość dla tego właśnie działu.

Aby to zrobić, wystarczy dwukrotnie kliknąć na wierszu danego narzutu (czyli na wierszu „Zysk”) i w oknie edycji narzutu w polu Wartość zmienić

Page 315: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 315

wartość z 10 na 15%. Po potwierdzeniu na OK zmieniony narzut pojawia się w oknie narzutów, a jego wiersz zostaje wyróżniony kolorem żółtym.

Narzuty kwotowe zdefiniowane dla działu doliczane są w podsumowaniu tego działu.

Definiowanie narzutów na pozycję Jeżeli w pozycji występują dodatkowe narzuty lub chcemy zmienić wartość jakiegoś narzutu obowiązującego w tej pozycji, wykorzystujemy możliwość definiowania indywidualnych narzutów na pozycję. Aby to zrobić, musimy znajdować się w widoku Kosztorys lub Wprowadzone pozycje. Zaznaczamy kliknięciem właściwą pozycję i z menu podręcznego lub z menu Pozycja wybieramy polecenie Narzuty…, w wyniku czego przechodzimy do widoku narzutów, w którym jako pierwszy został umieszczony wiersz nagłówka narzutu pozycji (rys. 291), a następnie wszystkie narzuty wpływające na narzuty pozycji. W polu Wybór działów kosztorysu wyświetlony jest numer pozycji, dla której narzuty będę pod-dane modyfikacji.

Rys. 291. Okno narzutów w procesie definiowania narzutów na pozycję.

Nowy narzut definiujemy tak jak narzuty na działy klikając na wierszu, za którym ma się znaleźć i wybierając z menu Narzuty polecenie Dodaj na-rzut… lub klikając na przycisku (można też wykorzystać menu pod-ręczne).

Dla wybranej pozycji możemy również zmienić pozostałe narzuty, to zna-czy narzuty indywidualne na dział oraz narzuty wspólne działów. W przy-padku gdy niektóre z nich określone były kwotowo, ich wartość dla pozycji

Page 316: Instrukcja Obslugi Norma Pro

316 NORMA PRO

będzie wynosiła zero. Mimo to użytkownik może je zmienić i wprowadzić jakąś wartość.

Każdy nowy lub zmieniony narzut zostaje wyróżniony kolorem żółtym.

Rys. 292. Narzuty po zdefiniowaniu nowego narzutu „Np” i zmianie wartości

narzutów wspólnych„Dkw” i „Z”.

Zaznaczanie narzutu Narzut zaznaczamy poprzez kliknięcie na jego nazwie. Wiersz zaznaczo-nego narzutu otoczony jest czerwoną przerywaną ramką.

Poprawianie danych narzutu Aby poprawić dany narzut, należy przejść do widoku narzutów (polecenie Narzuty kosztorysu z menu Widok), w polu Wybór działów kosztorysu wybrać odpowiedni typ narzutów (cały kosztorys, nazwę działu lub pozy-cję) i dwukrotnie kliknąć na wybranym narzucie, a następnie w oknie rys. 275 wprowadzić konieczne zmiany.

Możemy też zaznaczyć narzut i z menu Narzuty wybrać polecenie Zmień narzut… lub też kliknąć na nim prawym przyciskiem myszy i z menu podręcznego wybrać to samo polecenie.

Usuwanie narzutu Aby usunąć dany narzut, należy przejść do widoku narzutów (polecenie Narzuty kosztorysu z menu Widok), w polu Wybór działów kosztorysu wybrać odpowiedni typ narzutów (cały kosztorys, nazwę działu lub pozy-cję), kliknąć na wybranym narzucie i z menu Narzuty wybrać polecenie Usuń, lub kliknąć na przycisku .

Page 317: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 317

Można też kliknąć na narzucie prawym przyciskiem i z menu podręcznego wybrać polecenie Usuń.

Oczywiście, jeśli jesteśmy na przykład w widoku narzutów na pozycję, to nie jest dozwolone usuwanie narzutów na działy, narzutów wspólnych działów i narzutów kosztorysu. Możliwe jest tylko usunięcie narzutów przedefiniowujących narzuty wyższego poziomu (to znaczy tych narzutów, które są podświetlone na żółto).

Zachowanie definicji narzutów Jeżeli chcemy, aby definicje narzutów zostały zachowane jako domyślne dla naszych następnych kosztorysów, z menu Narzuty wybieramy polece-nie Zachowaj jako domyślne… Dostaniemy okienko, w którym podajemy nazwę domyślnej tablicy; jeśli jest to nowa tablica, nazwę jej wpisujemy z klawiatury w pole Nowa tablica:; jeśli chcemy na istniejącej tablicy nadpisać nową tablicę, klikamy na jednej z nazw umieszczonej w polu Tablice domyślnych narzutów:. Po potwierdzeniu na OK, tablica zostanie zapamiętana.

UWAGA! Następujące nazwy tablic narzutów są zastrzeżone i nie po-winno się ich wpisywać w pole Nowa tablica: Narzuty wspólne działów, Narzuty wspólne działów koszt inwest Narzuty kosztorysu, Narzuty koszt inwest. Narzuty wspólne działów kalk uproszcz Narzuty wspólne działów kalk uproszcz koszt inwest.

Rys. 293. Okno zapamiętywania definicji narzutów.

Użytkownik może zdefiniować do 50 domyślnych tablic narzutów.

Page 318: Instrukcja Obslugi Norma Pro

318 NORMA PRO

Wczytanie definicji narzutów z innego kosztorysu Jeżeli chcemy wprowadzić do kosztorysu definicje narzutów wzięte z in-nego kosztorysu, z menu Narzuty wybieramy polecenie Wczytaj z kosz-torysu… i w oknie, które się pokaże wybieramy właściwy kosztorys.

Wczytanie do kosztorysu domyślnych definicji narzutów Jeśli chcemy wprowadzić do kosztorysu wcześniej zapisane definicje na-rzutów, z menu Narzuty wybierany polecenie Wczytaj domyślne… Wtedy dostajemy okienko z listą do tej pory zdefiniowanych tablic narzu-tów. Z listy tej wybieramy tę tablicę, która jest najbliższa naszym potrze-bom. W przypadku gdy nie odpowiada nam żadna tablica, możemy wczytać domyślne tablice oferowane przez program klikając na przycisku Programu.

Page 319: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 319

15. WARIANTY Może się zdarzyć, że inwestor poprosi o przedstawienie kosztorysu w róż-nych wariantach. Obecnie, przy mnogości technologii wykonania po-szczególnych elementów budowli i ogromnej różnorodności materiałów, można zaproponować klientowi kilka rozwiązań, z których zostanie wy-brany najlepiej spełniający jego warunki. Najczęstszym kryterium wyboru będzie zapewne koszt danego rozwiązania, ale może się zdarzyć, że klient postawi na przykład na jakość i trwałość użytych materiałów, a nie na ich cenę. Innym powodem użycia wariantów może być przypadek, w którym musimy zmieścić się w określonym zakresie wartości kosztorysu. Użycie wariantów może być też wygodne, wtedy gdy dany obiekt lub jego frag-ment można wykonać w różnych technologiach.

Warianty mogą być aktywne lub nieaktywne. Warianty nieaktywne są w kosztorysie wyróżnione innym kolorem oraz przekreślone jedną lub dwiema ukośnymi przerywanymi liniami. W drzewie działów i pozycji warianty nieaktywne odróżniają się innym kolorem ikony i przekreśleniem ( – pozycje, – działy). Nieaktywne elementy RMS są przekreślone liniami przerywanymi, a ich numery zastąpione dolnym podkreśleniem

Operacje dodawania, modyfikacji, usuwania i ustawiania wariantów wy-konujemy w oknie ustawiania wariantów lub na drzewie w widoku Wa-rianty danych (patrz rozdział WIDOKI, Widok Warianty danych).

Wybór aktywnego wariantu odbywa się przy pomocy przycisku lub kliknięciu na danym wariancie w drzewie widoku Warianty danych.

Definiowanie wariantów Warianty dla elementów RMS, pozycji, obmiarów i działów definiujemy w oknie, które wywoływane jest poleceniem Ustaw wariant… z menu RMS,

Pozycja, Obmiar lub Dział (lub kliknięciem na przycisku ). Również w tym oknie przyporządkowujemy wariant do danego elementu RMS, pozycji lub działu.

Na liście grup wariantów widzimy grupy zadeklarowane jako globalne (zaznaczona opcja Globalne) i/lub lokalne (zaznaczona opcja Lokalne). Grupy globalne, to takie, które są widoczne w całym kosztorysie, a grupy lokalne są widoczne tylko w pozycji lub dziale, w którym zostały zadekla-rowane.

Page 320: Instrukcja Obslugi Norma Pro

320 NORMA PRO

Rys. 294. W oknie wyboru wariantów znajdują się wszystkie warianty występujące

w kosztorysie

Dodawanie nowych wariantów Aby można było łatwo operować wariantami, powiązano je w grupy.

Nową grupę definiujemy po kliknięciu na przycisku Dodaj w części ‘Grupy wariantów’. W oknie, które się pojawi (rys. 295) w polu Nazwa: wpisujemy nazwę grupy. Jeśli chcemy, aby program nie dopuścił do tego, że nie wybrano żadnego wariantu, zaznaczamy opcję Musi być wybrany ja-kiś wariant. Gdy przewidujemy, że dana grupa wariantów ma być lokalna, to znaczy ma dotyczyć tylko danej pozycji lub danego działu, zaznaczamy odpowiednio opcję Lokalna dla pozycji… lub Lokalna dla działu… Po kliknięciu na OK nowa grupa pojawi się na liście.

Rys. 295.Dodawanie nowej grupy wariantów materiałów w pozycji o numerze 91.

Teraz przystępujemy do definiowania nowego wariantu. W tym celu pod-świetlamy grupę wariantów, a następnie przechodzimy do części ‘Warianty’ i tam

Page 321: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 321

klikamy na przycisku Dodaj. W oknie nowego wariantu wpisujemy jego nazwę, klikamy na OK, po czym nowy wariant pojawi się na liście.

Jeśli chcemy, możemy od razu dodać do grupy wszystkie możliwe wa-rianty.

Modyfikacja i usuwanie wariantów Aby zmodyfikować bądź usunąć warianty, w oknie z rys. 294 wykorzystu-jemy przyciski Zmień oraz Usuń znajdujące się w części ‘Grupy warian-tów’ i ‘Warianty’.

Przyporządkowanie elementu RMS, pozycji, obmiaru lub działu do danego wariantu

Aby przyporządkować element RMS, pozycję lub dział do danego wa-riantu, trzeba go zaznaczyć, a następnie wywołać okno Ustawienie wa-

riantu (przycisk lub polecenie Ustaw wariant… z menu RMS, Po-zycja, Obmiar lub Dział). W oknie tym należy wybrać grupę wariantów, właściwy wariant i kliknąć na OK. Od tego momentu dany element, pozycja lub dział jest ‘przywiązany’ do konkretnego wariantu.

Jeśli wcześniej nie zdefiniowaliśmy grupy albo wariantu właściwego dla danej pozycji, elementu czy działu, dodajemy je wykorzystując przycisk Dodaj.

Do jednego wariantu można przyporządkować kilka elementów, pozycji lub działów.

Wybór aktywnego wariantu Aktywny wariant możemy wybrać na dwa sposoby:

1. Zaznaczyć jeden z elementów RMS, pozycję lub dział należący do da-nej grupy wariantów, kliknąć na przycisku i w oknie, które się ukaże wybrać właściwy wariant (rys. 296).

Page 322: Instrukcja Obslugi Norma Pro

322 NORMA PRO

Rys. 296. Wybór aktywnego wariantu w grupie Parkiet.

2. Wywołać widok Warianty danych, i tam, na drzewie kliknąć na odpo-wiednim wariancie.

Rys. 297. Na drzewie wariantów w grupie „Parkiet” został wybrany

wariant „dębowy”.

Warianty elementów RMS Warianty elementów RMS mogą pojawić się już w czasie wstawiania no-wej pozycji. Jeśli w katalogu znajdują się alternatywne materiały, zostanie wyświetlone okno, w którym zostaną pokazane grupy oraz warianty do nich należące (rys. 298). Jeśli zdecydujemy się na wybór konkretnego wariantu, zaznaczamy go na liście Warianty w grupie, a następnie klikamy na przycisku OK. W takim przypadku do kosztorysu zostanie wstawiona pozycja z wybranym elementem, bez żadnych wariantów.

Jeśli chcemy wstawić do kosztorysu grupę ze wszystkimi wariantami, kli-kamy na przycisku Zaznacz wszystkie, zaznaczamy opcję Prześlij z grupą wariantów, a następnie potwierdzamy wybór kliknięciem na OK.

Page 323: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 323

Rys. 298. Warianty elementów RMS w czasie wstawiania pozycji do kosztorysu.

Jeśli chcemy wstawić tylko wybrane warianty, zaznaczamy je na liście wariantów (klikanie przy naciśnietym klawiszu <Ctrl>), zaznaczamy opcję Prześlij z grupą wariantów i klikamy na OK.

Rys. 299. Do kosztorysu zostaną wstawione dwa zaznaczone warianty.

Tak wstawione warianty mogą być łatwo aktywowane przy użyciu przyci-

sku .

Jeśli chcemy wstawić wszystkie lub zaznaczone elementy występujące w wariantach, ale bez przyporządkowania ich do wariantów, zaznaczamy je, czyścimy opcję Prześlij z grupą wariantów i klikamy na OK.

Page 324: Instrukcja Obslugi Norma Pro

324 NORMA PRO

Rys. 300. Do kosztorysu zostały wstawione wszystkie warianty materiałów

pokazane na rys. 298.

Czasami może się zdarzyć, że we wstawianej pozycji katalogowej nie ma wariantów, ale świadomie chcemy wprowadzić do pozycji alternatywny materiał (sprzęt lub robociznę). W takiej sytuacji dopisujemy go do pozycji poleceniem Wstaw materiał… (robociznę, sprzęt), następnie definiujemy warianty i przyporządkowujemy im poszczególne RMS-y (polecenie Ustaw wariant… z menu RMS).

Rys. 301. Do pozycji został dodany drugi rodzaj parkietu.

Na przykład na rysunku powyżej do pozycji został dołożony drugi typ parkietu, następnie została utworzona grupa wariantów „Parkiet” oraz wa-rianty: „bukowy”, „dębowy” i „jesionowy”.

Page 325: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 325

Rys. 302. Utworzenie grupy i wariantów dla tej grupy.

Następnie parkiety zostały przyporządkowane odpowiednim wariantom, a w kosztorysie wybrano wariant Parkiet: dębowy.

Rys. 303. Zostały utworzone trzy warianty: Parkiet bukowy, Parkiet dębowy i

Parkiet jesionowy; w kosztorysie wybrano wariant: Parkiet dębowy.

Aktywny wariant wybieramy podświetlając dany element, klikając na

przycisku i po pojawieniu się okna z listą wariantów zaznaczamy wa-riant, o który nam chodzi.

Page 326: Instrukcja Obslugi Norma Pro

326 NORMA PRO

Warianty robocizny Jeśli w opcjach kosztorysu, na karcie ‘Rozliczanie RMS’ w grupie ‘Roz-liczanie robocizny’ zaznaczymy opcję Warianty ‘osobno’ i ‘razem’, robo-cizna zostanie przedstawiona w dwóch postaciach: jako zsumowana oraz alternatywnie – w rozbiciu na poszczególne zawody.

Rys. 304. Warianty robocizna ’razem’ i ‘osobno’.

Warianty pozycji Jeśli chcemy przedstawić kilka wariantów pozycji, wstawiamy je wszystkie do kosztorysu. W kolejnym kroku zaznaczamy poszczególne pozycje, definiujemy grupę wariantów i warianty i przyporządkowujemy je pozy-cjom (polecenie Ustaw wariant… z menu Pozycja).

Aby ustawić aktywny wariant pozycji, klikamy na jednej z nich, tak aby

uaktywnił się przycisk , a następnie z listy wariantów wybieramy ten właściwy.

Rys. 305. Wybór aktywnego wariantu.

Po takiej operacji pozycja nieaktywna w kosztorysie i w drzewie katalogów zostaje przekreślona cienkimi przerywanymi liniami (rys. 306), a jej numer – poprzedzony dolnym podkreśleniem.

Page 327: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 327

Rys. 306. Pozycje wariantowe. Nieaktywny wariant pozycji w drzewie kosztorysu i

w widoku kosztorysu.

Warianty działów Warianty działów definiujemy podobnie jak warianty pozycji. Tworzymy alternatywny dział lub działy, definiujemy dla nich grupę wariantów i po-szczególne warianty i przyporządkowujemy je działom. Aktywny wariant wybieramy tak jak opisano w podrozdziale Wybór aktywnego wariantu. Jeśli dezaktywujemy dział, to wszystkie warianty w nim występujące są również dezaktywowane.

Warianty obmiarów Warianty obmiarów definiujemy podobnie jak warianty pozycji. Tworzymy alternatywny obmiar lub obmiary, definiujemy dla nich grupę wariantów i poszczególne warianty i przyporządkowujemy je obmiarom. Aktywny wariant wybieramy tak jak opisano w podrozdziale Wybór aktywnego wariantu.

Nieaktywny wariant pozycji

Page 328: Instrukcja Obslugi Norma Pro

328 NORMA PRO

16. HARMONOGRAMOWANIE I ROZLICZANIE WYKONANYCH ROBÓT

Program Norma Pro daje użytkownikowi możliwość wprowadzenia kluczy wykonawczych, kluczy lokalizacji, kluczy planów działów oraz okresów rozliczeniowych, które mogą zostać następnie przesłane do programów do harmonogramowania robót, takich jak Microsoft Project, Project+, Planista, Power Project. Jeśli chcemy prowadzić w programie rozliczenia wykonanych robót, to definicje kluczy mogą również zostać z powodze-niem do tego celu wykorzystane. W przypadku gdy w kosztorysie zadekla-rowane zostały okresy rozliczeniowe, dane o nich mogą zostać przesłane do programu Oodbiór.

Opcje udostępniające polecenia służące do definiowania kluczy znajdują się na karcie ‘Opisy’ okna opcji kosztorysu (patrz rozdział OPCJE KOSZTORYSU). Jeśli zatem zaznaczymy Harmonogramowanie robót i Rozliczanie wykonanych robót, będziemy mogli korzystać z poleceń Klucz wykonawczy… z menu Pozycja i Klucz lokalizacji… z menu Obmiar, zestawień wykonanych robót (polecenie Wykonanie robót z menu Widok) oraz poleceń umożliwiających określenie okresów rozlicze-niowych (polecenie Parametry kosztorysu… z menu Kosztorys).

W dodatkowym menu Roboty, które się pojawi po wejściu w widok wy-konanych robót, znajdują się polecenia służące do aktualizacji cen, plano-wania i rozliczania wykonanych robót oraz oglądania chronologii ich wy-konania.

Harmonogramowanie robót Opcję Harmonogramowanie robót włączamy wtedy, gdy chcemy dane z kosztorysu przesłać do programów służących do planowania robót lub wtedy, gdy chcemy skorzystać z kluczy wykonawczych i lokalizacyjnych do rozliczania wykonanych robót.

Po włączeniu opcji harmonogramowania w niektórych widokach i zesta-wieniach pojawią się kolumny odpowiadające kluczom – w widoku Przedmiar kolumna „Klucz wykonawczy” i „Lokalizacja”’, a w widoku Kosztorys i Wprowadzone pozycje – kolumna „Klucz wykonawczy”.

Page 329: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 329

Klucze lokalizacji Klucze lokalizacji możemy zdefiniować, gdy zaznaczymy opcję Harmo-nogramowanie robót na karcie ‘Opisy’ w oknie opcji kosztorysu. Jeśli potem z menu Kosztorys wybierzemy polecenie Parametry koszto-rysu…, to na karcie ‘Słownik lokalizacji’ będziemy mogli zdefiniować nowe klucze oraz zmodyfikować lub usunąć już istniejące definicje kluczy lokalizacji (rys. 307).

Rys. 307. Zdefiniowane klucze lokalizacji.

Nowy klucz definiujemy po klik-nięciu na przycisku Dodaj klucz. W okienku, które się ukaże (rysunek obok) do pola Klucz: wpisujemy skrót nazwy klucza, a w polu Na-zwa: – jego nazwę.

Przyciskiem Zmień klucz wpro-wadzamy zmiany do nazwy pod-świetlonego klucza, zaś przyciskiem Usuń klucz usuwamy zaznaczony klucz.

Poszczególne obmiary lub wiersze obmiarów przyporządkowujemy określonej lokalizacji w widoku Przedmiar w następujący sposób: zaznaczamy wiersz obmiaru, z menu Obmiar wybieramy polecenie

Klucz lokalizacji…, klikamy na nazwie klucza i potwierdzamy OK. Jeśli już przyporządkowaliśmy klucz, a chcemy się z tego wycofać, z listy wybieramy kluczy wybieramy pozycję „bez klucza”.

Page 330: Instrukcja Obslugi Norma Pro

330 NORMA PRO

Na rys. 308 pokazano kosztorys BLIŹNIAK w widoku Przedmiar z ob-miarami przydzielonymi poszczególnym lokalizacjom. Jeśli nie zdefinio-waliśmy potrzebnej lokalizacji, robimy to na bieżąco wykorzystując przy-cisk Dodaj klucz.

Rys. 308. Obmiary przyporządkowane kluczom lokalizacji.

Klucze wykonawcze Klucze wykonawcze również definiujemy wykorzystując polecenie Pa-rametry kosztorysu… z menu Kosztorys. W oknie parametrów wybie-ramy kartę ‘Klucze wykonawcze’ i tam dodajemy nowe, poprawiamy i usuwamy stare klucze.

Page 331: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 331

Rys. 309. Lista kluczy wykonawczych zdefiniowanych w kosztorysie.

Nowy klucz definiujemy po kliknięciu na przycisku Dodaj klucz. W wyświetlonym okienku (rys. 310) w polu Klucz: wpisujemy nazwę skróconą klucza, a w pole Nazwa: jego nazwę pełną. Po kliknięciu na OK nowy klucz pojawi się na liście.

Rys. 310. Definiowanie nowego klucza wykonawczego.

Przyciskiem Zmień klucz wprowadzamy zmiany do nazwy podświetlonego klucza, zaś przyciskiem Usuń klucz usuwamy zaznaczony klucz.

Poszczególne pozycje obmiarów przyporządkowujemy określonemu klu-czowi wykonawczemu w widoku Kosztorys lub

Wprowadzone pozycje w następujący spo-sób: zaznaczamy pozycję, z menu Pozycja wybieramy polecenie Klucz wykonaw-czy…, klikamy na nazwie klucza i po-

twierdzamy OK. Jeśli chcemy wycofać się z przydzielonego klucza, ze słownika wybieramy pozycję „bez klucza”.

Na rys. 311 pokazano kosztorys BLIŹNIAK w widoku Wprowadzone po-zycje z pozycjami przydzielonymi poszczególnym kluczom wykonaw-czym.

Page 332: Instrukcja Obslugi Norma Pro

332 NORMA PRO

Rys. 311. Pozycje przyporządkowane kluczom wykonawczym.

Klucze planów działów Klucze planów działów w wprowadzamy na karcie ‘Plany działów’ znaj-dującej się w oknie parametrów kosztorysu (polecenie Parametry koszto-rysu… z menu Kosztorys). Na karcie znajdują się przyciski: Dodaj klucz (umożliwiający zdefiniowanie nowego klucza), Zmień klucz (wprowa-dzający w edycję nazwy klucza) oraz Usuń klucz, przy pomocy którego usu-wamy niepotrzebny klucz.

Rys. 312. Karta ‘Plany działów’

Rozliczanie wykonanych robót

Możliwość rozliczania wykonanych robót zostaje udostępniona po włącze-niu opcji Rozliczanie wykonanych robót na karcie ‘Ogólne’ w oknie ustawiania opcji kosztorysu. Jednocześnie w oknie parametrów kosztorysu pojawia się dodatkowa karta., na której definiujemy okresy rozliczeniowe.

Page 333: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 333

Do rozliczania robót można wykorzystać również klucze wykonawcze i klucze lokalizacji.

Okresy rozliczeniowe Podział na okresy rozliczeniowe wprowadzamy na karcie ‘Okresy rozra-chunkowe’ po wybraniu polecenia Parametry kosztorysu… z menu Kosztorys.

W wyświetlonym oknie (rys. 313) pokazana jest lista wcześniej zdefinio-wanych okresów wraz z terminami ich zakończenia oraz znajdują się przyciski, które wykorzystujemy do dodawania nowych, poprawiania i usu-wania starych okresów rozliczeniowych.

Rys. 313. Lista zdefiniowanych okresów rozliczeniowych.

Aby zdefiniować nowy okres, zaznaczamy okres, za którym ma być umieszczony, klikamy na przycisku Dodaj i w oknie, które się ukaże, w polu Nazwa okresu: wpisujemy jego nazwę, a w polu Termin zakończenia: – datę zakończenia (data zakończenia nie jest niezbędna). Jeśli okres ma być podokresem zaznaczonego okresu, włączamy opcję Podokres.

Rys. 314. Okienko wprowadzania nowego okresu.

Page 334: Instrukcja Obslugi Norma Pro

334 NORMA PRO

Podokres, wraz z terminem zakończenia, może zostać wstawiony nawet wtedy, gdy okres rozliczeniowy nie ma zadeklarowanej daty zakończenia.

Jeśli chcemy rozliczać się kwartalnie, klikamy na przycisku Dodaj kwar-tały, i w oknie, które się ukaże (rys. 315) w polu Od terminu: wybieramy numer kwartału. Gdy podokresami rozliczeniowymi w kwartale maja być miesiące, zaznaczamy opcję Z podokresami miesiącami (rys. 316). W polu Liczba: wpisujemy liczbę wstawianych kwartałów. Kwartały zostaną wstawione jako okresy przy zaznaczonej opcji Dodawane okresy, a jako podokresy przy tej opcji wyczyszczonej.

Jeśli mamy zamiar rozliczać się miesięcznie, klikamy na przycisku Dodaj miesiące i wyświetlonym oknie wpisujemy liczbę miesięcy, które mają być dodane. Gdy miesiące mają zostać dodane jako okresy, opcja Dodawane okresy powinna być zaznaczona, a gdy jako podokresy – opcja ta musi być wyczyszczona.

Rys. 315. Dodawanie kwartalnych okresów rozliczeniowych.

Rys. 316. Pierwszy kwartał 2002 roku został wprowadzony bez miesięcy, a drugi –

z miesiącami.

Wprowadzanie do kosztorysu danych o wykonanych robotach Po wprowadzeniu okresów rozliczeniowych i ewentualnie kluczy przystę-pujemy do określania wykonanych robót. W tym celu przechodzimy do widoku wykonanych robót i wprowadzamy rozliczenie ręcznie lub z menu Roboty wybieramy Wykonanie robót i jedno z poleceń umożliwiających określenie zaawansowania robót w zależności od kluczy lokalizacji, kluczy wykonawczych, czy też bez ich uwzględniania. W rozliczaniu wykonanych

Page 335: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 335

robót można wykorzystać wszystkie trzy sposoby rozliczania jednocześnie. Widok wykonanych robót opisany jest w rozdziale WIDOKI.

Ręczne wprowadzanie rozliczania robót Ręczne wprowadzanie rozliczenia robót w zaznaczonej pozycji wygląda podobnie jak wprowadzanie wierszy obmiaru. Najpierw w polu wyboru Okres rozrachunkowy: wybieramy ten okres, który zamierzamy rozliczać, następnie klikamy na przycisku wstawiania nowego wiersza

(lub z menu Roboty wybieramy polecenie Wstaw wiersz). Do pozycji zostanie dodany nowy wiersz, w którym w kolumnie „Za okres” pojawi się nazwa okresu rozrachunkowego, a w kolumnie W następnym kroku, już we wstawionym wierszu, w kolumnie „Wyliczenie wykonanych robót” znajdzie się kursor tekstowy przygotowany do wprowadzania ilości wykonanych robót.

Rys. 317. Wprowadzenie rozliczenia robót w I kwartale2002 r.

Jeśli dwukrotnie klikniemy na nazwie okresu w kolumnie „Za okres” otworzy się do edycji pole, w którym wybieramy z listy okres (lub podokres) rozliczeniowy lub wpisu-jemy ręcznie datę zakończenia robót (należy pamiętać, aby daty mieściły się w terminach zakończenia okresów rozliczeniowych, jeśli zostały zadeklarowane).

W kolumnie „Wyliczenie wykonanych robót” wpisujemy procent lub ilość wykonanego obmiaru. Jeśli obmiar ma być traktowany procen-towo, to za wprowadzaną liczbą należy wpisać znak procentu (np. 15%). Po naciśnięciu klawisza <Enter> lub po kliknięciu poza edyto-wanym wierszem dane zostaną zaakceptowane.

Jeśli chcielibyśmy zmodyfikować wiersz rozliczenia, wystarczy dwu-krotnie kliknąć na komórce, której dane zmieniamy.

Page 336: Instrukcja Obslugi Norma Pro

336 NORMA PRO

Gdy dana robota rozliczana jest w kilku okresach rozliczeniowych, w polu Okres rozrachunkowy: wybieramy nowy okres, a następnie do-dajemy nowy wiersz, w którym okres lamy terminy i ilości wykonanych robót.

Na rys. 318 pokazane jest rozliczenie robót pozycji nr 81 w II kwartale 2002 r, z podziałem na podokresy.

Rys. 318.Rozliczenie robót w pozycji 81w II kwartale 2002 r.

Częściowe wykonanie robót Częściowe rozliczenie robót można wykorzystać wtedy, gdy jednocze-śnie rozliczamy większą ilość pozycji kosztorysu.

Polecenie Częściowo… z menu Roboty | Wykonanie robót umożliwia wprowadzenie procentowego lub wartościowego wykonania robót w okresach rozliczeniowych, jeśli takie były zadeklarowane lub w różnych terminach w czasie trwania robót. Po wywołaniu tego polecenia otrzymamy okienko dialogowe, w którym deklarujemy, w jakich pozycjach wykonano roboty, w jakim okresie czasu i o jakiej wartości (rys. 319).

Rys. 319. Częściowe wykonanie robót. W I kwartale wykonano 25% robót w zazna-

czonych pozycjach, czyli w pozycjach 78,79 i 80.

Page 337: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 337

W grupie ‘W pozycjach’:

• Zaznaczamy opcję Cały kosztorys, gdy wprowadzone rozliczenie ma dotyczyć wszystkich pozycji kosztorysu.

• Zaznaczamy opcję Pozycje i wypełniamy pola od: i do:, gdy rozli-czać będziemy pewien zakres pozycji.

• Zaznaczamy opcję Wybrane działy i klikamy na przycisku Wybór działów, gdy rozliczany będzie konkretny dział lub grupa działów.

• Włączamy opcję Aktywny dział, jeśli rozliczenie ma dotyczyć aktu-alnie zaznaczonego działu.

• Zaznaczamy opcję Aktywna pozycja, jeżeli rozliczamy aktualnie podświetloną pozycję.

• Włączamy opcję Zaznaczone pozycje, gdy rozliczana ma być grupa wcześniej zaznaczonych pozycji.

W polu Wartość: wpisujemy albo procentowo albo kwotowo wartość wykonanych robót. Jeśli wartość jest wprowadzona procentowo, to w polu tym za liczbą musi znaleźć się znak procentu %. Jeżeli w polu wpisujemy kwotę, oprócz liczby nie wpisujemy żadnych innych zna-ków. Podana kwota będzie rozłożona na pozycje proporcjonalnie do ich wartości.

W polu Okres wykonania: wybieramy z listy okres rozrachunkowy lub wpisujemy z klawiatury datę wykonania rozliczenia. Należy przy tym pamiętać, żeby daty mieściły się w terminach wybieranych okresów rozliczeniowych. Widać więc że dopuszczalne jest podzielenie okresu rozliczeniowego na terminy. Na przykład okres II Kwartał 2002, który trwa do 30.06.2002 może być rozliczany w trzech terminach: do 6.06, do 16.06 i do końca, czyli do 30.06, może też być rozliczany codzien-nie.

Po kliknięciu na przycisku OK widok wykonanych robót, znajdujący się na ekranie, zostanie uzupełniony o informacje o ilości i wartości. wykonanych robót w danym okresie.

Na rys. 320 pokazany jest widok wykonanych robót zadeklarowanych tak jak na rys. 319.

Page 338: Instrukcja Obslugi Norma Pro

338 NORMA PRO

Rys. 320. Częściowe wykonanie robót; widoczny I kwartał 2002, w którym w

pozycjach 78-80 zrealizowano 25% robót.

Rys. 321.Widok wszystkich okresów rozliczeniowych.

Na rys. 322 pokazany jest inny sposób rozliczania wykonanych robót. W polu Wartość: wprowadzona jest kwota, za którą wykonano roboty, a w polu Okres wykonania: wpisany termin zakończenia tej części robót.

Page 339: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 339

Rys. 322. Kwotowa deklaracja wartości i terminu wykonanych robót.

Po kliknięciu na OK podana kwota zostanie przeliczona na procent w stosunku do całych robót, a na widoku wykonanych robót zamiast na-zwy okresu pojawi się termin wykonania prac (rys. 323).

Rys. 323. Widok wykonanych robót. Do 15.05.2002 w pozycjach 82 i 83 wykonano

roboty za kwotę 9500 zł, co po przeliczeniu stanowiło 49.34% sumy wartości pozycji 82 i 83..

Wykonanie robót wg klucza lokalizacji Wykorzystując polecenie Wykonanie robót | Wg klucza lokalizacji z menu Roboty możemy rozliczać roboty według kluczy lokalizacji. Okienko, które dostaniemy w wyniku wybrania tego polecenia jest bardzo podobne do tego z rys. 319. W obszarze ‘W pozycjach’ znajdują się takie same opcje wyboru, pole Okres wykonania: ma takie same znaczenie, jak pole Okres:, a pole Wykonano:, jak pole Wartość: (opis na str.337 - 337). W polu Klucze: dodatkowo wyświetlana jest lista klu-czy lokalizacji.

Page 340: Instrukcja Obslugi Norma Pro

340 NORMA PRO

Rys. 324.Określanie wykonania robót dla danej lokalizacji.

Stosownie do wybranego klucza, okresu wykonania oraz wartości wy-konanych w tej lokalizacji robót i kliknięciu na OK zmieni się widok wykonanych robót (rys. 325). W kolumnie „Wyliczenie wykonanych ro-bót” pod opisem pozycji znajduje się informacja o ilości wykonanych robót, nazwie lokalizacji oraz procencie wykonania robót w danej lo-kalizacji.

Rys. 325.Widok wykonanych robót z uwzględnieniem kluczy lokalizacji.

Wykonanie robót wg klucza wykonawczego Wykorzystując polecenie Wykonanie robót | Wg klucza wyko-nawczego… z menu Roboty możemy rozliczać roboty według kluczy wykonawczych. Okienko, które dostaniemy w wyniku wybrania tego polecenia jest bardzo podobne do tego z rys. 319. i rys. 324. W obszarze ‘W pozycjach’ znajdują się takie same opcje wyboru, pole Okres wy-konania: ma takie same znaczenie, jak pole Okres:, a pole Wykonano:, jak pole Wartość: (opis na str.337 - 337). W polu Klucze: wyświetlana jest lista kluczy wykonawczych.

Page 341: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 341

Rys. 326.Deklarowanie wykonania robót dla kluczy wykonawczych.

Stosownie do wybranego klucza, okresu wykonania oraz wartości wy-konanych dla tego klucza robót i kliknięciu na OK zmieni się widok wykonanych robót (rys. 327). W kolumnie „Wyliczenie wykonanych ro-bót” pod opisem pozycji znajduje się informacja o ilości wykonanych robót, nazwie klucza oraz procencie wykonania dla danego klucza wy-konawczego.

Rys. 327.Widok wykonania robót w pozycjach 84,85 i 86 powiązanych z kluczem

wykonawczym IZOLACJE.

Chronologia wykonanych robót Przy pomocy polecenia Chronologia wykonania … z menu Roboty można obejrzeć listę kolejno wykonywanych robót dla wybranych okresów rozliczeniowych (rys. 328). W grupie ‘Wykonanie pokazy-wane’ decydujemy o zakresie pokazywanej listy dla okresu wybranego w polu Wybór okresu/podokresu/terminu.

Page 342: Instrukcja Obslugi Norma Pro

342 NORMA PRO

Rys. 328. Chronologiczna lista wykonanych robót w II kwartale 2002r.

Aktualizacja cen w okresach rozliczeniowych Ceny wykonanych robót są takie jak zostały ustalone w kosztorysie w momencie deklarowania robót i pamiętane osobno dla każdego wiersza rozliczenia. Jeśli inwestycja trwa dłuższy czas, to ceny mogą się zmienić. Gdy w takim przypadku zaktualizujemy ceny w kosztorysie przed zapisa-niem wykonanych robót, nie musimy w cenach wykonanych robót nic zmieniać. Jeśli jednak z jakichś powodów chcemy zmienić ceny w robotach już rozliczonych, możemy je zaktualizować cenami z aktu-alnego cennika. Wtedy z menu Roboty wybieramy polecenie Aktualizuj ceny pozycji… i w oknie, które się ukaże deklaru-jemy zakres zmienianych pozycji oraz okres rozliczeniowy, w którym ceny mają zostać zmie-nione.

Operacja ta może być niebezpieczna, ponieważ nie powinno się zmieniać cen po rozliczeniu się z inwestorem.

Page 343: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 343

Obmiary równe wykonanym robotom Jeśli po wykonaniu robót obmiary rozliczone różnią się od obmiarów za-łożonych, można wykonać operację, która pod obmiary pozycji podstawi obmiary faktycznie wykonane. Do tego służy polecenie Wykonane roboty jako obmiary z menu Roboty. Wykonanie tego polecenia ma wpływ nie tylko na widok wykonanych robót, ale również na widok Przedmiar.

Okno określania opcji tego podstawiania (rys. 329) zaznaczamy okres wy-konania robót, z którego brany jest obmiar (lista Okresy wykonania ro-bót:), zaznaczamy opcję Wstawiane tylko sumy, gdy chcemy, aby w ko-lumnie „Opis i wyliczenia” w widoku Przedmiar zniknęło szczegółowe rozbicie, a pojawiła się całkowita suma obmiarów.

Rys. 329. Okno ustawiania sposobu przyporządkowania obmiarów

wykonanym robotom.

Działanie tych opcji najlepiej będzie pokazać na przykładzie.

Rys. 330. Obmiar wykonanych robót w pozycji 81 (146.12) jest większy niż obmiar

zaplanowany(144.77).

Page 344: Instrukcja Obslugi Norma Pro

344 NORMA PRO

Rys. 331. Pozycja 81 w widoku Przedmiar.

Jeśli w oknie opcji wybierzemy I kwartał 2002, to obmiar pozycji przyjmie wartość obmiaru wykonanego w tym kwartale. Jeśli zaś zaznaczymy oba kwartały, to obmiar pozycji będzie miał wartość wykonaną w obu kwartałach. W grupie ‘Okresy wykonania’ zaznaczona opcja Pozostaw za-znaczone.

Rys. 332. Jako obmiar pozycji został przyjęty obmiar wykonany w I kwartale.

W oknie z rys. 329 zaznaczono I kwartał 2002.

Rys. 333. Jako obmiar pozycji został przyjęty obmiar wykonany w I i II kwartale.

W oknie z rys. 329 zaznaczono I kwartał 2002 i II kwartał 2002. Zaznaczona opcja Wstawiane tylko sumy. Na górze widok wykonanych robót, na dole widok

przedmiar.

Page 345: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 345

Jeśli w grupie ‘Okresy wykonania’ zaznaczymy opcję Usunąć wszystkie, okresy rozliczeniowe znikną z widoku wykonanych robót, a z widoku Przedmiar – zniknie szczegółowe rozpisanie obmiarów.

Rys. 334. Widok wykonanych robót. Pozycja 81, gdy zaznaczono opcję Usunąć wszystkie na górze w widoku wykonanych robót, na dole w widoku Przedmiar,

gdzie zniknęły szczegóły wyliczeń obmiaru.

Rys. 335. Widok wykonanych robót. wyczyszczona opcja Wstawiane tylko sumy

Rys. 336. Widok Przedmiar, wyczyszczona opcja Wstawiane tylko sumy.

Page 346: Instrukcja Obslugi Norma Pro

346 NORMA PRO

17. WIDOKI Kosztorys możemy oglądać w różnych widokach. Każdy z widoków służy do obejrzenia kosztorysu pod innym kątem oraz posiada specyficzne na-rzędzia pozwalające na wykonywanie różnych operacji. Widok, który ak-tualnie znajduje się na ekranie można wydrukować na drukarce używając polecenia Drukuj… z menu Plik (patrz rozdział WYDRUK KOSZTO-RYSU). Opisy poniżej wymienionych widoków dotyczą ich ustawień do-myślnych. Ilość, rodzaj i kolejność wyświetlanych kolumn można zmienić na karcie ‘Opcje kolumn’ w oknie opcji wyświetlania kosztorysu (patrz rozdział WYGLĄD EKRANU).

Widok Kosztorys Widok Kosztorys dla kosztorysu zwykłego jest podstawowym widokiem, w którym najczęściej pracujemy i został opisany w rozdziale EKRAN GŁÓWNY I OPCJE KOSZTORYSU. Jeśli jednak pracujemy w innym typie kosztorysu, w kosztorysie inwestorskim, widok Kosztorys będzie różny od wcześniej opisanego (rys. 337).

Rys. 337. Kosztorys inwestorski w widoku Kosztorys.

Kosztorys jest przedstawiony w innym układzie, a tabela zawiera kolumny „Lp”, „Podstawa”, „Opis”, „j.m.”, „Nakłady”, „Cena jedn.”, „Koszt jedn., „Ilość” i „Wartość”. Każda pozycja jest podsumowana i obliczone są dla niej narzuty. Taka postać kosztorysu może być bardziej zrozumiała dla in-

Page 347: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 347

westora, który nie zawsze jest dobrze zaznajomiony z tajnikami kosztory-sowania.

Jeśli jesteśmy w innym widoku lub zestawieniu, aby przejść do widoku Kosztorys, z menu Widok wybieramy polecenie Kosztorys lub klikamy na przycisku znajdującym się na głównym pasku narzędzi.

Widok Wprowadzone pozycje Jeśli chcemy obejrzeć tylko wprowadzone pozycje, bez wyodrębniania ele-mentów RMS, możemy skorzystać z widoku Wprowadzone pozycje. Aby przejść do tego widoku, z menu Widok wybieramy polecenie Wpro-wadzone pozycje lub klikamy na przycisku znajdującym się na głów-nym pasku narzędzi.

Rys. 338. Kosztorys w widoku Wprowadzone pozycje.

W oknie widoku wprowadzonych pozycji mamy podane następujące in-formacje o pozycji: numer, podstawę wyceny, opis, jednostkę miary ob-miaru i wielkość obmiaru.

Pasek narzędzi tego widoku jest prawie taki sam, jak widoku Kosztorys. Zawiera przyciski Wstaw dział, Wstaw pozycję, Wstaw pracę ruszto-

Page 348: Instrukcja Obslugi Norma Pro

348 NORMA PRO

wań, Wstaw koszty transportu oraz pole wprowadzania obmiaru i nu-meru grupy rusztowań (patrz rozdział EKRAN GŁÓWNY KOSZTO-RYSU, podrozdział Pasek narzędzi widoku Kosztorys). Przyciski do-tyczące elementów RMS, jak również polecenia menu związane z nimi, zawarte w menu RMS, nie są dostępne.

Jeżeli chcemy wprowadzić jakieś zmiany do pozycji, dwukrotnie klikamy w jej obszarze lub z menu Pozycja wybieramy polecenie Zmień pozycję. Wszystkie inne polecenia dotyczące pozycji są takie same jak dla widoku Kosztorys.

Jeśli wybierzemy widok Wprowadzone pozycje dla kosztorysu inwestor-skiego lub kalkulacji uproszczonej, zmienią się pokazywane kolumny: za kolumną „Jedn. obm.” pojawią się „Cena jedn”, „Ilość” i „Wartość” (rys. 339).

Rys. 339. Widok Wprowadzone pozycje dla kosztorysu tworzonego w kalkulacji

uproszczonej lub kosztorysu inwestorskiego.

Widok Działy kosztorysu Widok Działy kosztorysu wywoływany z menu Widok (lub kliknięciem na przycisku znajdującym się na pasku narzędzi) służy do przejrzenia kosztorysu pod kątem zdefiniowanych działów. Widzimy na nim uszere-

Page 349: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 349

gowane i ponumerowane działy wraz z nazwą i zakresem należących do nich pozycji. Kliknięciem na przycisku Wstaw dział możemy zdefi-niować nowy dział. W menu Pozycja i RMS polecenia dotyczące operacji na pozycjach i elementach RMS nie są dostępne.

Rys. 340. Widok Działy kosztorysu.

Widok Przedmiar Widok Przedmiar służy do oglądania i szczegółowej edycji obmiarów de-klarowanych w kosztorysie, umożliwiając rozpisanie wszystkich składni-ków wpływających na ich wartość oraz wprowadzenie komentarzy okre-ślających, z czego dane wyliczenie wynika. Aby go wywołać, należy z menu Widok wybrać polecenie Przedmiar lub kliknąć na przycisku znajdującym się na głównym pasku narzędzi.

Na ekranie widoku Przedmiar (rys. 341) widzimy wyszczególnione pozy-cje z numerem, podstawą wyceny, opisem, jednostką miary obmiaru i wy-rażeniem, przy pomocy którego jest wyliczany obmiar. Dodatkowo mamy kolumnę „Poszcz”, w której umieszczane są wartości wyrażeń i sum czę-ściowych. Na końcu, w kolumnie „Razem”, wyświetlany jest obmiar su-maryczny. Na pasku narzędzi znajdują się przyciski umożliwiające wsta-wienie nowej pozycji oraz przyciski obsługujące edycję obmiarów.

Page 350: Instrukcja Obslugi Norma Pro

350 NORMA PRO

Rys. 341. Kosztorys w widoku Przedmiar.

Opis obmiaru edytujemy bezpośrednio w kosztorysie, dwukrotnie na nim klikając. W ten sam sposób wchodzimy w edycję wiersza obmiaru.

Trzy pierwsze przyciski umożliwiają wstawienie działu, wybranie miejsca wstawiania pozycji i wstawienie pozycji. Następne przyciski służą do edy-cji obmiarów.

♦ Przycisk Wstawienie wyrażenia za aktualnym wierszem umożliwia wstawienie pustego wiersza za wiersz bieżący i wpi-sanie tam wyrażenia lub komentarza.

♦ Przycisk Wstawienie wyrażenia przed aktualnym wierszem umożliwia wstawienie pustego wiersza przed wiersz bieżący.

♦ Przycisk Wstawienie sumy częściowej umożliwia wstawienie wiersza podsumowującego część obmiaru.

♦ Przycisk Wstawienie końca obliczeń pomocniczych umożliwia wstawienie wiersza kończącego obliczenia pomocnicze.

♦ Przycisk Wstawienie funkcji umożliwia wstawienie do wyraże-nia funkcji obliczających powierzchnie i objętości niektórych fi-gur geometrycznych, funkcji matematycznych, funkcji własnychlub specjalnej funkcji do projektowania instalacji alarmowych.

Page 351: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 351

♦ Przycisk Usuń zaznaczony wiersz umożliwia usunięcie pod-świetlonego wiersza.

♦ Przycisk Wyrażenie wskazuje, czy w wierszu znajduje się wy-rażenie (jeśli tak – jest wciśnięty). Pozwala również zamienić komentarz na wyrażenie.

♦ Przycisk Komentarz wskazuje, czy w wierszu znajduje się ko-mentarz (jeśli tak – jest wciśnięty). Pozwala również zamienić wyrażenie na komentarz.

♦ Przycisk Suma częściowa wskazuje, czy w wierszu znajduje się suma częściowa obmiaru (jeśli tak – jest wciśnięty) oraz umoż-liwia zamianę wiersza na koniec obliczeń pomocniczych.

♦ Przycisk Koniec obliczeń pomocniczych wskazuje, czy wiersz kończy obliczenia pomocnicze (jeśli tak – jest wciśnięty) oraz umożliwia zamianę wiersza na sumę częściową.

♦ Przycisk Wybór wariantu pozwala przyporządkować obmiar do wariantu.

♦ Przycisk Aktywuj wariant aktywnego elementu pozwala wy-brać aktywny wariant.

W menu głównym widoku Przedmiar pojawia się nowe menu: Obmiar. Większość jego poleceń odpowiada przyciskom z paska narzędzi i umoż-liwia wstawienie nowego wiersza (Wstaw wiersz, Wstaw wiersz przed), wstawienie symbolu sumy częściowej (Wstaw sumę częściową), znacz-nika końca obliczeń pomocniczych (Wstaw koniec obl. pomocniczych), wskazanie typu bieżącego wiersza obmiaru (Typ) oraz pozwala na zdefi-niowanie i wstawienie stałych (Definicje stałych… i Wstaw stałą), okre-ślenie klucza lokalizacji, jeśli włączymy opcję harmonogramowania (Klucz lokalizacji…), przyporządkowanie wariantu (Ustaw wariant…), zapamiętanie nowego wzoru (Zachowaj wzór…), wstawienie wzoru do obmiaru (Wstaw wzór…), zaimportowanie obmiarów z innych programów i ustawienie odpowiednich połączeń (Import obmiarów…) oraz aktuali-zowanie obmiarów w kosztorysie wg tych połączeń (Aktualizuj…).

Widok Narzuty kosztorysu Widok Narzuty kosztorysu ułatwia obejrzenie kosztorysu pod kątem struktury narzutów, jak również umożliwia dodawanie i usuwanie narzutów

Page 352: Instrukcja Obslugi Norma Pro

352 NORMA PRO

oraz zmianę ich danych. W okienku widoku, na pasku narzędzi z lewej strony znajduje się pole Wybór działu kosztorysu, a za nim przyciski służące do dodania nowego i usunięcia już istniejącego narzutu .

Rys. 342. Kosztorys w widoku Narzuty kosztorysu.

W polu Wybór działu kosztorysu możemy wybrać cały kosztorys, dział (jeśli w opcjach kosztorysu zadeklarowaliśmy istnienie narzutów indywi-dualnych w działach i zostały one zdefiniowane) lub pozycję (jeżeli narzuty liczone są pozycjami i określiliśmy indywidualny narzut na niektóre pozycje).

W oknie widoku narzutów każdy element kosztorysu (dla którego okre-ślono narzuty) ma swój obszar z wyświetlonymi wierszami reprezentują-cymi zdefiniowane narzuty. Dostępne do edycji są tylko obszary tych na-rzutów, które wpływają na narzuty wybranego elementu kosztorysu. I tak, jeśli oglądamy narzuty pozycji, to możemy dla niej zmienić indywidualny narzut w dziale, narzuty wspólne działów, nie możemy natomiast zmienić ani dodać narzutu na cały kosztorys. Ta sama sytuacja będzie miała miej-sce, gdy wybierzemy dział – narzuty kosztorysu nie będą dostępne, po-nieważ nie mają żadnego wpływu na wartości narzutów działu.

Do edycji narzutu przechodzimy po dwukrotnym kliknięciu na jego wier-szu lub po zaznaczeniu go i wybraniu polecenia Zmień narzut… z menu Narzuty.

Nowy narzut dodajemy po kliknięciu prawym przyciskiem myszy na wier-szu, za którym ma się znaleźć i wybraniu polecenia Dodaj narzut… Pole-cenie to dostępne jest również w menu Narzuty. Podobnie postępujemy, gdy usuwamy narzut, wywołując tylko polecenie Usuń narzut…

Pole Wybór działu

Page 353: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 353

Widok Podsumowanie kosztorysu W widoku Podsumowanie, który wywołujemy z menu Widok (lub kli-kamy na przycisku ) zobaczymy podsumowanie całego kosztorysu ze wszystkimi narzutami, wartościami pozycji uproszczonych (kolumna „Uproszczone”) oraz z kosztami robocizny, materiałów i sprzętu.

Rys. 343. Podsumowanie kosztorysu.

Okno podsumowania posiada przyciski pozwalające na: odliczenie mate-riałów inwestora od kosztów bezpośrednich – , odliczenie materiałów inwestora w podsumowaniu – , dopasowanie kosztów robocizny do za-łożonej wartości kosztorysu – , przejście do widoku narzutów – . W polu ze strzałką nazwanym Wybór działu kosztorysu możemy wybierać podsumowanie całego kosztorysu lub interesujących nas działów.

Wiersze, które dają się zaznaczyć przerywaną linią można skopiować do Schowka poleceniem Kopiuj z menu Edycja.

Page 354: Instrukcja Obslugi Norma Pro

354 NORMA PRO

Przegląd i edycja cen w kosztorysie Jeśli chcemy obejrzeć kosztorys pod kątem cen, z menu Widok wybieramy polecenie Ceny, a następnie w zależności od tego, które ceny nas interesują polecenie Robocizna, Materiały, Sprzęt lub Wszystkie. Odpowiednikiem polecenia Ceny jest przycisk znajdujący się na pasku narzędzi.

Rys. 344. Widok wszystkich cen.

Ceny elementów RMS można edytować bezpośrednio w oknie widoku cen, a przy pomocy przycisków można wykonać sortowanie, wyszukiwanie i przełączenie się na inne widoki.

♦ Przyciski Edycja cen robocizny, Edycja cen materia-łów, Edycja cen sprzętu, przełączają na widok cen od-powiednio robocizny, materiałów i sprzętu.

♦ Przycisk Zestawienie cen przełącza na widok cen wszystkich elementów.

♦ Przycisk Szukaj RMS umożliwia wyszukanie elementu RMS w bieżącej bazie cenowej.

♦ Przycisk Pozycje zawierające RMS wywołuje okno z listą pozycji, w których występuje zaznaczony element.

♦ Przycisk Zmiana sortowania przełącza sposób wyświetlania elementów: według indeksów, alfabetycznie według nazw, według wartości lub według grup.

Page 355: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 355

♦ Przycisk Ceny wszystkie/niezerowe/zerowe służy do zmiany wyświetlania cen: wszystkich nakładów, tylko cen niezero-wych lub tylko cen zerowych.

Jeśli chcemy poprawić jakąś cenę, dwukrotnie klikamy na pozycji ją za-wierającej i w oknie danych RMS, w polu cena wpisujemy właściwą wartość.

Widok skrócony Widok skrócony jest bardzo wygodną, poprawiającą czytelność i ułatwiającą manipulowanie jego elementami, formą przedstawienia kosztorysu.

Rys. 345. Widok skrócony widoku Kosztorys.

Dane elementu (pozycji, nakładu, działu) w tym widoku wyświetlane są tylko w jednym wierszu, niezależnie od tego, ile faktyczne wierszy zaj-mują. Widok skrócony można stosować, gdy kosztorys znajduje się w każdym widoku.

Aby przejść do widoku skróconego, należy kliknąć na przycisku znaj-dującym się na pasku narzędzi głównych.

Page 356: Instrukcja Obslugi Norma Pro

356 NORMA PRO

Widoki Wykonanie robót Na widok Wykonanie robót (z menu Widoki) składają się widoki zwią-zane z wprowadzaniem i rozliczaniem wykonanych robót. Są to widoki Wykonane roboty, Rachunek ilościowy i Zbiorczy rachunek ilościowy. Widoki te są dostępne tylko wtedy, gdy w opcjach kosztorysu, na karcie ‘Opisy’ zaznaczono opcję Rozliczanie wykonanych robót.

W wyżej wymienionych widokach znajdują się przyciski, przy pomocy których można przejść do innych widoków oraz pola wyboru okresów rozliczeniowych i terminów wykonanych robót.

Widok Wykonane roboty Wszystkie operacje rozliczania wykonanych robót przeprowadzamy w wi-doku Wykonanie robót, do którego przechodzimy po wybraniu sekwencji poleceń Wykonanie robót | Wykonane roboty z menu Widok (rys. 346).

Drzewo elementów kosztorysu jest teraz przedstawione w trochę innej postaci. Poszczególne pozycje i działy mają z lewej strony ikony, które w formie małych wykresów kołowych przedstawiają procent wykonanych robót w danym okresie rozliczeniowym. W górnej części drzewa znajduje się dodatkowa opcja %, której włączenie powoduje wyświetlenie w formie liczbowej procentu wykonanych robót.

W oknie wykonanych robót na pasku narzędzi znajdują się następujące przyciski:

♦ Przycisk Wykonane roboty umożliwia przełączenie się na widok wykonanych robót.

♦ Przycisk Rachunek ilościowy robót umożliwia przejście do okna zawierającego ilościowe zestawienie wykonanych robót w wybranym okresie rozliczeniowym.

♦ Przycisk Zbiorczy rachunek ilościowy umożliwia obejrzenie zestawienia ilościowego wykonanych robót w działach w wy-branym okresie rozliczeniowym.

♦ Przycisk Niezerowe wartości robót służy do włączenia lub wy-łączenia pokazywania robót o zerowych wartościach w danym okresie rozliczeniowym. Jeśli przycisk jest wciśnięty, po-kazywane są tylko niezerowe roboty.

Page 357: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 357

♦ Przycisk Dodanie wiersza za aktualnym umożliwia dodanie w bieżącej pozycji nowego wiersza rozliczenia.

♦ Przycisk Usunięcie wiersza służy do usunięcia zaznaczonego wiersza rozliczenia.

♦ Przycisk Wykonanie robót umożliwia wywołanie okna do zdefi-niowania częściowego wykonania robót.

Rys. 346.Okno widoku Wykonanie robót.

Oprócz przycisków na pasku umieszczone jest pole umożliwiające wybór widocznych na ekranie okresów.

Pole Okres rozliczeniowy służy do wyboru pokazywa-nego na ekranie okresu rozliczeniowego. Po kliknięciu na strzałce ukaże się lista zadeklarowanych okresów, z której wybrać można Wszystkie okresy obrachunkowe i

wtedy zobaczymy pozycje rozliczane we wszystkich okresach lub inny okres i wtedy zobaczymy pozycje rozliczane w tym właśnie okresie.

W oknie rozliczeń pokazywane są kolumny i dane opisane poniżej.

W wierszu pozycji, pod jej numerem katalogowym umieszczonym w kolumnie „Za okres” widnieją terminy kolejnych okresów, dla których wprowa-dzono wykonanie robót. W kolumnie „Wyliczenie wykonanych robót” pod opisem pozycji wyświetlona jest wyrażenie opisujące wykonaną ilość, w kolumnie „Ilość” – ilość wykonanych robót, w kolumnie „Razem” – całkowita ilość

Page 358: Instrukcja Obslugi Norma Pro

358 NORMA PRO

do wykonania, a pod nią, w wierszu „Razem wykonano”, ilość wykona-nych robót narastająco.

Edycję terminów i ilości wykonanych robót przeprowadzamy bezpośrednio w wierszu rozliczenia. Dwukrotne kliknięcie na nazwie okresu rozlicze-niowego w kolumnie „Za okres” umożliwia wybór podokresu lub edycję terminu wykonanych robót. Jeśli w okresach rozliczeniowych zostały określone ich terminy, to do pola tego można wpisać datę. Wpisanie daty nie mieszczącej się w zadeklarowanych okresach spowoduje wyświetlenie komunikatu o błędzie. Po dwukrotnym kliknięciu w kolumnie „Wyliczenie wykonanych robót” możemy wprowadzać i edytować obmiar wykonanego dla wybranej pozycji w wybranym okresie rozliczeniowym. Jeśli obmiar wprowadzamy jako procent całości, za liczbą musimy wpisać znak %.

Zaznaczony wiersz (wiersze) rozliczenia można usunąć kliknięciem na przycisku lub wywołując polecenie Usuń wiersz z menu Roboty.

Widok Rachunek ilościowy Widok Rachunek ilościowy wybieramy z menu Widok | Wykonane ro-boty. Widok ten został pokazany na rys. 347.

Rys. 347. Widok Rachunek ilościowy.

Na widoku mogą zostać pokazane następujące kolumny:

• „Lp.” – numer pozycji, • „Nazwa elementu”– nazwa (opis) pozycji; • „j.m” – jednostka obmiaru; • „Il.całkowita” – całkowita ilość robót do wykonania;

Page 359: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 359

• „Cena” – aktualna cena jednostkowa; • „Wart.całkowita – całkowita wartość pozycji w aktualnych cenach; • „Il.wyk.poprzednio” – ilość wykonana w poprzednich okresach rozra-

chunkowych (bez bieżącego); • „Wart.wyk.poprzednio” – wartość robót wykonana w poprzednich okre-

sach rozrachunkowych; • „Cena w okresie obrach.”– cena w bieżącym okresie rozrachunkowym; • „Il. w okresie obrach.” – ilość wykonanych robót w wybranym okresie

rozrachunkowym; • „Wart. w okresie obrach.” – wartość wykonanych robót w wybranym

okresie rozrachunkowym; • „Il. wykonana” – ilość wszystkich wykonanych robót ; • „Wart. wykonana” – wartość wszystkich wykonanych robót; • „Il.do wykonania” – ilość pozostała do wykonania; • „Wart. do wykonania” – wartość pozostała do wykonania; • „Zaawansowanie%” – procent zaawansowania robót. W widoku tym, w wybranym okresie rozliczeniowym, można również modyfikować obmiary, ponieważ pole Obmiar wykonanych robót jest aktywne.

Na ekranie nie są pokazane wszystkie opisane wyżej kolumny. Te, które re-prezentują interesujące nas wielkości, można dołączyć do widoku w oknie opcji wyświetlania kosztorysu (karta ‘Opcje kolumn’).

Widok Zbiorczy rachunek ilościowy Widok Zbiorczy rachunek ilościowy wybieramy z menu Widok | Wyko-nane roboty. Na widoku pokazane są wartości wykonanych robót dla wszystkich działów oraz podsumowanie kosztorysu dla wybranego okresu rozrachunkowego.

Page 360: Instrukcja Obslugi Norma Pro

360 NORMA PRO

Rys. 348. Widok Zbiorczy rachunek ilościowy.

Domyślnie na widoku wyświetlone są kolumny „L.p.”, „Nazwa” oraz „Wart. w okresie obrachunkowym”. Korzystając z karty ‘Opcje kolumn’ opcji wyświetlania kosztorysu można do widoku dołączyć kolumny „Wart. kosztorysowa”, „Wart.wyk.poprz”, „Wart. wykonana”, „Wart. do wykonania” i „Zaawansowanie%”

Widok Warianty danych W widoku Warianty danych możemy przeglądać, edytować, usuwać, do-dawać nowe warianty, wybierać warianty aktywne, łączyć ze sobą grupy wariantów i wyszukiwać warianty optymalne. Widok wariantów pojawia się obok, a nie zamiast aktualnie wyświetlonego widoku. Wraz ze zmianą widoku w menu głównym zostanie dodane menu Warianty z poleceniami umożliwiającymi wykonywanie różnych operacji na wariantach.

Po wywołaniu polecenia Warianty danych z menu Widok pokaże się okno z drzewem wariantów. W drzewie widać grupy wariantów oraz jako gałęzie – poszczególne warianty wraz z informacją o wartości kosztorysu i o procencie podwyższenia czy obniżenia wartości w stosunku do wybra-nego wariantu (rys. 349).

Page 361: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 361

Rys. 349. Widok Warianty danych.

Domyślnie w drzewie wyświetlane są warianty zdefiniowane globalnie. Jeśli chcemy mieć widoczne wszystkie warianty, z menu Warianty wy-bieramy polecenie Prezentacja wariantów… i w wyświetlonym oknie zaznaczamy opcję Pokazywane lokalne grupy wariantów.

Aktywacja wariantów Dany wariant aktywujemy kliknięciem na jego nazwie. Jeśli na przykład wybierzemy parkiet jesionowy, to z lewej strony nazwy jesionowy pojawi się znak , a z prawej w nawiasach – wartość kosztorysu dla tego wa-riantu. Jak widać na rys. 349, wtedy dla innych wariantów pojawią się znaki lub w różnych kolorach (wariant bukowy jest tańszy o 0,7 %).

Oznaczenie wariantów Symbole umieszczone z lewej strony nazw wariantów informują, czy i w jakim zakresie wartość kosztorysu dla aktualnie wybranego wariantu różni się od założonej wartości kosztorysu. Znak minus pokazuje, że wartość kosztorysu jest mniejsza od założonej, znak plus , że jest większa a znak

– że jest równa tej wartości, zaś kolor symbolu – w jakim zakresie procentowym się mieści. Domyślnie, jako wartość, do której wykonuje się porównanie jest wartość kosztorysu, co oznacza, że z lewej strony wszyst-kich aktywnych wariantów pojawi się symbol . Kolor znaków plus i mi-nus zależy od tego, w jakim zakresie plasuje się obliczona różnica.

Page 362: Instrukcja Obslugi Norma Pro

362 NORMA PRO

Opis symboli wraz i z informacją o zakresach zostanie wyświetlony po wywołaniu polecenia Prezentacja wariantów… z menu Warianty.

Rys. 350. Opis symboli występujących w drzewie wariantów.

Domyślnie w drzewie wariantów wyświetlane są warianty zdefiniowane globalnie. Jeśli chcemy mieć widoczne wszystkie warianty, zaznaczamy opcję Pokazywane lokalne grupy wariantów. W polach od i do wpisujemy procent zmniejszenia lub zwiększenia wartości, jaki związany jest z danym symbolem.

Dla symbolu możemy wybrać, czy ma obrazować wartość kosztorysu czy też dokładnie określoną wartość.

Wyszukiwanie najlepszych wariantów Polecenie Znajdź warianty z menu ‘Warianty’ umożliwia znalezienie i aktywowanie tych wariantów, które spełniają warunki narzucone na war-tość kosztorysu. W oknie z rys. 351, w grupie ‘Wartość kosztorysu’ decy-dujemy, czy kryterium wyboru ma być minimalna, maksymalna czy okre-ślona wartość kosztorysu. W części ‘Przeszukiwane warianty grup’ z listy znajdującej się z lewej strony przenosimy do prawej listy te grupy wa-riantów, wśród których szukamy wariantów optymalnych.

Page 363: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 363

Rys. 351.Określanie warunków wyszukiwania wariantów.

Po kliknięciu na OK w kosztorysie zostaną przeszukane grupy znajdujące się na prawej liście i uaktywnione te warianty, dla których jest spełniony warunek określony w grupie ’Wartość kosztorysu’.

Lista elementów, w których został użyty dany wariant Jeśli w drzewie klikniemy na grupie wariantów, możemy obejrzeć listę pozycji (lub działów), w których dana grupa była użyta. Do tego celu służy polecenie Warianty użyte w… z menu Warianty.

Rys. 352. Lista pozycji, w których była użyta grupa wariantów ‘Okładziny’.

Łączenie wariantów Jeśli w kosztorysie wystąpią grupy wariantów, które się wzajemnie uzu-pełniają, można je połączyć w jedną grupę. Jeśli na przykład mamy wa-rianty parkietów: „jesionowy”, „dębowy” i „bukowy” w grupie „Parkiet” i klepkę „Klon” i ”Buk” w grupie „Klepka”, to do grupy „Parkiet” można dołączyć wariant „Klon” z grupy „Klepka”.

Page 364: Instrukcja Obslugi Norma Pro

364 NORMA PRO

Aby połączyć warianty, należy wybrać polecenie Połącz grupy warian-tów… z menu Warianty ((lub w oknie Ustawienie wariantu kliknąć na przycisku Dołącz inne).

Rys. 353. Łączenie wariantów. Do grupy Parkiet zostanie dołączona grupa Klepka. Na rysunku z prawej do grupy Parkiet dołączono wariant klon, a wariant Buk

powiązano z wariantem bukowy. Po takim połączeniu zniknie grupa Klepka, a w grupie Parkiet znajdzie się dodatkowo wariant Klon.

Jeśli warianty w grupach się różnią, zostanie pokazane okno, w którym decydujemy, które warianty dodać, usunąć lub jak przyporządkować je sobie nawzajem. Wzajemną odpowiedniość wariantów uzyskujemy klika-jąc na nazwie wariantu w lewym polu i na równoważnej mu nazwie wa-riantu w prawym polu.

Page 365: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 365

18. ZESTAWIENIA W programie Norma Pro można wykonać zestawienia materiałów, sprzętu, robocizny, materiałów inwestora, wyświetlić tabelę elementów scalonych, statystykę oraz listę pozycji. Każde zestawienie daje się obejrzeć tak, jak będzie wydrukowane (polecenie Podgląd wydruku…) oraz wydrukować na drukarce. To, które kolumny mają być widoczne w zestawieniu ustawia się w opcjach wyświetlania. Okno opcji otwiera się, gdy dwukrotnie klik-niemy na nagłówku zestawienia lub gdy z menu Opcje wybierzemy pole-cenie Wyświetlania…

Te wiersze zestawień, które dają się zaznaczyć można skopiować do Schowka poleceniem Kopiuj z menu Edycja.

Zestawienie materiałów Okno zestawienia materiałów otrzymamy po wybraniu poleceń Zestawie-nia RMS | Materiały z menu Widok lub kliknięciu na przycisku znaj-dującym się na głównym pasku narzędzi.

Rys. 354. Zestawienie materiałów.

W oknie zestawienia znajduje się informacja o kolejnych materiałach umieszczona w następujących kolumnach: „Lp” – liczba porządkowa, „Nazwa” – nazwa materiału, „J.m.” – jednostka miary, „Ilość” – potrzebna ilość materiału, „Il inw.” – ilość materiału inwestora, „Il wyk.” – ilość ma-teriału wykonawcy, „Cena jedn.” – cena jednostki materiału, „Wartość” – wartość materiału, „Grupa” – grupa materiałowa, do której zaliczyliśmy materiał. Jeśli w opcjach kosztorysu ustawione były ceny dostawcy, do-

Page 366: Instrukcja Obslugi Norma Pro

366 NORMA PRO

datkowo zobaczymy kolumny „Dostawca”, „Cena dostawcy”, „Rabat maksymalny” i „Rabat dostawcy”.

Na górze okna umieszczony jest pasek narzędzi, na którym znajdują się pola i przyciski służące do manipulowania materiałami oraz do przełącza-nia na inne zestawienia.

♦ Pole Wybór działu kosztorysu, w którym można wybrać dział kosztorysu, a co za tym idzie zestawienie

materiałów (robocizny, sprzętu, materiałów inwestora) w nim wystę-pujących.

♦ Przycisk Materiały inwestora, który umożliwia przejście do zestawienia materiałów inwestora.

♦ Przycisk Szczegółowe zestawienie materiałów, który umożli-wia przejście do szczegółowego zestawienia materiałów z wy-szczególnieniem pozycji, do których należą.

♦ Przycisk Zestawienie materiałów działami, który pozwala przejść do zestawienia materiałów z wyszczególnieniem dzia-łów.

♦ Przycisk Zestawienie robocizny działami, który pozwala przejść do zestawienia robocizny z wyszczególnieniem dzia-łów.

♦ Przycisk Zestawienie sprzętu działami, który pozwala przejść do zestawienia sprzętu z wyszczególnieniem działów.

♦ Przycisk Usuń element, przy pomocy którego można usunąć podświetlony materiał (lub inny element) ze wszystkich pozy-cji, w których występuje.

♦ Przycisk Połącz RMS-y, który umożliwia połączenie podświe-tlonego elementu z innym, występującym w kosztorysie ele-mentem wybranym przez nas z listy.

♦ Przycisk Szukaj RMS umożliwiający wyszukanie elementu w aktualnie używanej bazie cenowej.

♦ Przycisk Pozycje zawierające RMS, przy pomocy którego można zobaczyć listę pozycji, w których występuje dany ele-ment.

Page 367: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 367

♦ Przycisk Zmiana sortowania przełączający sposób wyświe-tlania elementów: według indeksów, alfabetycznie według nazw, według wartości, według grup, dostawców i indeksów u dostawców..

♦ Przycisk Ceny wszystkie/niezerowe/zerowe służący do zmiany wyświetlania cen: wszystkich nakładów, tylko cen niezerowych lub tylko cen zerowych.

♦ Przycisk Całość inwestora, przy pomocy którego można wpro-wadzić do danych materiału ilość inwestora równą całej ilość materiału.

♦ Pole Okres rozrachunkowy, w którym można wy-brać okres rozliczeniowy, dla którego zostanie wyświetlone zestawienie materiałów (robocizny, sprzętu, materiałów inwestora).

W menu głównym zmienia się zawartość menu RMS…, które teraz za-wiera następujące polecenia: ♦ Zmień RMS… – umożliwiające zmianę danych wyróżnionego ele-

mentu lub nawet zamianę na inny element. Jeśli zaznaczymy kilka materiałów, dostępne stanie się po-lecenie Zmień grupę materiałową…, przy pomocy którego można je przyporządkować wybranej grupie materiałowej.

♦ Ilość inwestora… – pozwalające na edytowanie ilości materiałów inwestora;

♦ Stawka kosztów transportu… – pozwalające na określenie kosztów transportu dla materiałów zazna-czonych lub należących do kon-kretnej grupy w przypadku, gdy koszty transportu są doliczane do ceny jednostkowej.

♦ Usuń RMS – umożliwiające usunięcie wyróżnionego elementu)

♦ Połącz RMS… – przy pomocy którego można połączyć wyróżniony element z innym pokazanym na liście;

Page 368: Instrukcja Obslugi Norma Pro

368 NORMA PRO

♦ Lista pozycji… – umożliwiające wyświetlenie listy pozycji, do których należy dany element;

♦ Szukaj i zastąp RMS… – pozwalające na przeszukanie cenników, kar-toteki RMS lub innego kosztorysu i ewentualne zastąpienie wybranym elementem elementu wyróżnionego;

♦ Dodaj do cennika – umożliwiające dodanie elementu do wybranego lub aktualnego cennika

♦ Dodaj do kartoteki RMS – służące do dodania elementu do kartoteki RMS;

♦ Sortowanie – pozwalające wyświetlać elementy według indeksów, nazw, wartości i grup;

♦ Selekcja – umożliwiające wybranie elementów z cenami zerowymi, niezerowymi lub wszystkich.

Dwukrotne kliknięcie na wierszu elementu zawierającego daną cenę spo-woduje przejście do okna edycji odpowiadającego mu nakładu.

Zestawienie materiałów można uzyskać dla całego kosztorysu lub dla konkretnego działu, wystarczy tylko w polu Wybór działu kosztorysu wy-brać z listy Cały kosztorys lub nazwę działu (poddziału). Jeśli w koszto-rysie zdefiniowane zostały okresy rozliczeniowe, zostaje uaktywnione pole wyboru Okresy rozrachunkowe i wtedy można wykonać zestawienie dla konkretnego okresu lub dla wszystkich okresów rozliczeniowych.

Szczegółowe zestawienie materiałów Okno szczegółowego zestawienia materiałów (rys. 355) otrzymamy po wy-braniu poleceń Zestawienia RMS | Szczegółowe zest.mat. z menu Widok (jeśli już jesteśmy w oknie zestawienia elementów RMS, wystarczy kliknąć na przycisku ). Zawiera ono dodatkowe informacje interesujące inwe-stora i wykonawcę: obmiar (kolumna „Obmiar”), normę zużycia („Norma”), ilość („Ilość”), cenę jednostkową („Cena jedn.”) i wartość materiału („Wartość”). W kolumnie „Nazwa” umieszczona jest nazwa elementu, a pod nią spis pozycji, w których element występuje.

Szczegółowe zestawienie materiałów można uzyskać dla całego kosztorysu lub dla konkretnego działu, wystarczy tylko w polu Wybór działu kosztorysu wybrać z listy Cały kosztorys lub nazwę działu (poddziału).

Page 369: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 369

Pasek narzędzi i polecenia menu dotyczące podświetlonego elementu są takie same, jak dla zwykłego zestawienia materiałów.

Rys. 355. Okno szczegółowego zestawienia materiałów.

Materiały inwestora

Jeśli w oknie zestawienia materiałów klikniemy na przycisku lub z menu Widok wybierzemy polecenia Zestawienia RMS| Materiały inwe-stora, pokaże nam się okienko, w którym wyszczególnione będą materiały inwestora wraz z informacją o ich ilości, cenach i wartości. Przyciski paska narzędzi i polecenia menu RMS są takie same, jak dla zwykłego ze-stawienia.

Zestawienie materiałów działami Okno zestawienia materiałów działami (rys. 355) otrzymamy po wybraniu poleceń Zestawienia RMS | Zest. materiał. w działach z menu Widok (jeśli już jesteśmy w oknie zestawienia elementów RMS, wystarczy kliknąć na przycisku ).

W kolumnie „Nazwa” oprócz nazwy materiału znajduje się informacja, w których działach materiał ten występuje. Pozostałe kolumny mają znacze-nie takie same jak dla normalnego zestawienia materiałów.

Jeśli w polu Wybór działu kosztorysu wybierzemy nazwę działu zawiera-jącego poddziały, to uzyskamy zestawienie materiałów dla tego działu uporządkowane poddziałami.

Page 370: Instrukcja Obslugi Norma Pro

370 NORMA PRO

Rys. 356. Zestawienie materiałów działami.

Zestawienie materiałów w okresach rozliczeniowych Okno zestawienia materiałów w okresach rozliczeniowych (rys. 357) otrzymamy po wybraniu poleceń Zestawienia RMS | Zest. materiał. w okresach z menu Widok

Rys. 357. Zestawienia materiałów w okresach rozliczeniowych.

W kolumnie „Nazwa” oprócz nazwy materiału znajduje się informacja, w których okresach rozliczeniowych materiał był rozliczany i w jakiej ilości został zużyty. Za nazwami okresów wyświetlane są dwa wiersze „Razem użyto” i „Pozostało” z podsumowaniem zużycia i pozostałą ilością mate-riału.

Page 371: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 371

Jeśli w polu Wybór działu kosztorysu wybierzemy nazwę działu, uzyskamy zestawienie materiałów dla tego działu.

Zestawienie robocizny Zestawienie robocizny możemy uzyskać po wybraniu polecenia Zestawie-nia RMS | Robocizna z menu Widok lub kliknięciu na przycisku znaj-dującym się na głównym pasku narzędzi (rys. 358).

Rys. 358. Okno zestawienia robocizny.

Okno zestawienia robocizny jest bardzo podobne do okna zestawienia materiałów i zawiera te same pola i przyciski, natomiast pokazywane są tylko kolumny „Lp”, „Nazwa”, „Jm”, „Ilość”, „Cena jedn.” i „Wartość”.

Jeśli w zestawieniu dwukrotnie klikniemy na wybranym wierszu, przej-dziemy do okna edycji danych elementu mu odpowiadającego.

Zestawienie robocizny można uzyskać dla całego kosztorysu lub dla kon-kretnego działu, wystarczy tylko w polu Wybór działu kosztorysu wybrać z listy Cały kosztorys lub nazwę działu (poddziału).

Zestawienie robocizny działami Okno zestawienia robocizny działami Rys. 359) otrzymamy po wybraniu poleceń Zestawienia RMS| Zest. robocizny w działach z menu Widok (jeśli już jesteśmy w oknie zestawienia elementów RMS, wystarczy kliknąć

na przycisku ).

Page 372: Instrukcja Obslugi Norma Pro

372 NORMA PRO

Rys. 359. Zestawienie robocizny działami.

Zestawienie robocizny w okresach rozliczeniowych Okno zestawienia robocizny w okresach rozliczeniowych (rys. 360) otrzy-mamy po wybraniu poleceń Zestawienia RMS | Zest. robocizny w okresach z menu Widok

Rys. 360. Zestawienie robocizny w okresach rozliczeniowych.

Zestawienie sprzętu Zestawienie sprzętu możemy uzyskać po wybraniu polecenia Zestawienia RMS | Sprzęt z menu Widok lub kliknięciu na przycisku znajdującym się na pasku narzędzi. Okno zestawienia wygląda tak samo jak okno zesta-wienia robocizny.

Page 373: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 373

Rys. 361. Okno zestawienia sprzętu.

Zestawienie sprzętu można uzyskać dla całego kosztorysu lub dla kon-kretnego działu, wystarczy tylko w polu Wybór działu kosztorysu wybrać z listy Cały kosztorys lub nazwę działu (poddziału).

Jeśli w zestawieniu dwukrotnie klikniemy na wybranym wierszu, przej-dziemy do okna edycji danych odpowiadającego mu sprzętu.

Zestawienie sprzętu działami Okno zestawienia sprzętu działami (rys. 362) otrzymamy po wybraniu poleceń Zestawienia RMS| Zest. sprzętu w działach z menu Widok (jeśli już jesteśmy w oknie zestawienia elementów RMS, wystarczy kliknąć na przycisku ).

Rys. 362. Zestawienie sprzętu działami.

Page 374: Instrukcja Obslugi Norma Pro

374 NORMA PRO

Zestawienie sprzętu w okresach rozliczeniowych Okno zestawienia sprzętu w okresach rozliczeniowych (rys. 363) otrzy-mamy po wybraniu poleceń Zestawienia RMS | Zest. sprzętu w okresach z menu Widok

Rys. 363. Zestawienie sprzętu w okresach rozliczeniowych.

Tabela elementów scalonych Tabela elementów scalonych w nieco inny sposób niż widok Podsumowa-nie, pokazuje podsumowanie kosztorysu. Jeśli dla działów lub dla koszto-rysu wprowadziliśmy parametry ekonomiczno-techniczne, to będą one widoczne tylko w tabeli elementów scalonych. W takim przypadku infor-muje ona nas, jak kształtują się koszty działów lub całego kosztorysu na wcześniej zdefiniowaną jednostkę przeliczeniową.

Do zestawienia elementów scalonych przechodzimy po wybraniu polecenia Zestawienia | Tabela elem. scalonych z menu Widok lub kliknięciu na przycisku znajdującym się na głównym pasku narzędzi (rys. 364).

W tabeli znajdują się następujące kolumny: „Nazwa”, w której wyświe-tlona jest nazwa działu, „Robocizna”, „Materiały” i „Sprzęt”, w których pokazana jest wartość robocizny, materiałów i sprzętu, „Kp”, „Kz”, „T”, „Dpr” i „Z” (i inne) opisują narzuty zdefiniowane w działach w danym kosztorysie (indywidualne lub wspólne), „RAZEM” zawiera koszty suma-ryczne w dziale, „j.el.” – jednostkę miary elementu, ”il.j.el.” – liczbę jed-nostek elementarnych, zaś „wart.j.el.” – wartość jednostki. Dla wszystkich

Page 375: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 375

działów wszystkie kolumny są podsumowane w wierszu „RAZEM netto”. Za wierszem tym w kolejnych wierszach kolumny „RAZEM” wyświetlone są wartości narzutów na cały kosztorys. W wierszu „RAZEM brutto” i kolumnie „RAZEM” znajduje się wartość całego kosztorysu.

Rys. 364. Pełna tabela elementów scalonych.

Jeśli w kosztorysie znajdują się pozycje uproszczone, pojawia się kolumna „Uproszczone”, w której wyświetlona jest różnica między wartością pozy-cji uproszczonej, a wartością tej samej pozycji wyliczonej na podstawie RMS-ów wchodzących w jej skład. Jeśli pozycja nie posiada wyszczegól-nionych RMS-ów, bo na przykład jest wstawiana z cennika pozycji, w kolumnie tej wyświetlana jest wartość pozycji uproszczonej. Jeśli pozycja została uproszczona, a jej cena jednostkowa wyliczana jest z cen RMS-ów (zaznaczona opcja wylicz z cen jednostkowych RMS na karcie ‘Ceny jednostkowe’ danych pozycji), to kolumna ta jest pusta. W przypadku gdy cena jednostkowa pozycji nie jest wyliczona z cen RMS-ów ale wartość pozycji jest inna niż wynikająca z wyliczenia, w kolumnie „Uproszczone” zostanie wyświetlona różnica między tymi wartościami. Różnica ta może być ujemna, gdy wartość pozycji jest mniejsza niż wartość wyliczona z RMS-ów.

Tabelę elementów scalonych można pokazać w postaci pełnej lub bez da-nych o jednostkach elementarnych, z uwzględnieniem poddziałów lub bez nich, co deklarujemy w opcjach kosztorysu, karta ‘Widok zestawień’, grupa ‘Tabela elementów scalonych’.

Jeśli w tabeli dwukrotnie klikniemy na wierszu działu, przejdziemy do okna edycji narzutów na ten dział. Jeżeli klikniemy dwukrotnie na wierszu narzutu, przeniesiemy się do okna edycji narzutów na cały kosztorys.

Page 376: Instrukcja Obslugi Norma Pro

376 NORMA PRO

Zestawienie pozycji Oprócz widoku Wprowadzone pozycje mamy dostępne zestawienie po-zycji, które wywołujemy poleceniem Pozycje z menu Widok | Zesta-wienia.

Rys. 365. Zestawienie pozycji w dziale PARTER..

W oknie takim, jak na rys. 365 możemy wybrać dział, dla którego zesta-wienie jest wykonane, sortować pozycje według różnych kolumn (przycisk

), pokazać wszystkie pozycje lub tylko te z cenami zerowymi lub niezerowymi (przycisk ), przyporządkować pozycję do wariantu

(przycisk ) oraz wybrać aktywny wariant (przycisk ). W miarę po-trzeby można wyświetlić dodatkowe kolumny: „Klucz wykonawczy”, „Cena jedn.”, „C.j.R”, „C.j.M”, „C.j.S” i „C.j.RS” (ceny jednostkowe ro-bocizny, materiałów, sprzętu i sumy robocizny i sprzętu), wartości RMS z uwzględnieniem narzutów (R+narzuty, M+narzuty, S+narzuty) lub bez, „Narzuty” (wartości narzutów), „Uproszczone” (różnica między wartością pozycji uproszczonej a wartością tej pozycji wyliczonej z RMS-ów), „Rusztowania” i „Wariant danych”.

Dwukrotne kliknięcie na wierszu pozycji poza kolumną „Opis” przeniesie nas do okna edycji pozycji. Dwukrotnie kliknięcie na kolumnie „Opis” wprowadzi nas w tryb edycji opisu.

Dzięki możliwości sortowania według każdej kolumny, na przykład według wartości pozycji, łatwo w zestawieniu wyłapać nieprawidłowości występujące w kosztorysie.

Page 377: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 377

Tworzenie nowego widoku dla zestawienia pozycji

Jeśli znajdujemy się w zestawieniu pozycji, w menu Zestawienia pojawia się dodatkowe polecenie Nowy widok pozycji. Przy pomocy tego polece-nia można zdefiniować własny widok pozycji, zawierający takie ko-lumny, jakie są nam potrzebne.

Po wybraniu polecenia pojawia się okno opcji wyświetlania kosztorysu, w którym nadajemy nazwę nowemu widokowi oraz określamy, jakie kolumny mają być w nim wyświetlane. Nazwę widoku wpisujemy w polu Nazwa: znajdującym się na karcie ‘Ogólne’ (rys. 366). Po określeniu innych opcji i kliknięciu na OK pozycje zostaną pokazane w nowym widoku.

Rys. 366. Okno opcji wyświetlania kolumn w trybie definiowania nowego widoku

zestawienia pozycji.

Zdefiniowany widok pozycji można zapamiętać klikając na przycisku Zapisz domyślne. Wtedy jest on dostępny dla innych kosztorysów i może być wczytany przyciskiem Wczytaj domyślne.

Powtórnie wywołując polecenie Nowy widok pozycji można zdefiniować następne widoki (na przykład w następnym widoku o nazwie WidokKluczy wprowadzono kolumnę „Klucz wykonawczy”). Jeśli znowu użyjemy

Page 378: Instrukcja Obslugi Norma Pro

378 NORMA PRO

przycisku Zapisz domyślne, to nowy widok dopisze się do listy już za-pamiętanych widoków

Jeśli znajdziemy się w innym w innym kosztorysie i chcemy, aby do-myślnym widokiem zestawienia pozycji był jeden z widoków, które były zapamiętane, w oknie z rys. 366 klikamy na przycisku Wczytaj domyślne. W wyświetlonym oknie dostaniemy listę tych widoków (rys. 367). Wybie-ramy ten, przy pomocy którego chcemy wyświetlić zestawienie i klikamy na OK. Jeśli wybierzemy opcję Domyślna, widokiem pozycji zostanie widok zaproponowany przez program.

Rys. 367. Okno wyboru widoku pozycji.

Nowe widoki pozycji definiowane dla danego kosztorysu są razem z nim pamiętane. Aby wyświetlić kosztorys w jednym z tych widoków,

klikamy na strzałce umieszczonej obok

przycisku znajdującym się na głównym pasku narzędzi, a następnie wybieramy go z listy.

Niepotrzebny widok można usunąć w następujący sposób: przełączamy się na ten widok i z menu Widok wybieramy polecenia Zestawienia | Usuń widok pozycji.

Statystyka Do tabeli statystyki przechodzimy po wybraniu polecenia Zestawienia | Statystyka z menu Widok (rys. 368). W tabeli zostaje wyświetlona infor-macja o procentowym udziale poszczególnych elementów w stosunku do wartości w dziale i całkowitej wartości kosztorysu.

W informacji o wybranym dziale, w pierwszym wierszu w kolumnach „Rob”, „Mat”, „Sprz” znajduje się procent danego nakładu w stosunku do wartości całego kosztorysu, zaś w wierszu drugim procent tego samego

Page 379: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 379

nakładu w stosunku do wartości całego działu. W kolumnie „RAZEM”, wyświetlony jest procent wartości działu w stosunku do wartości całego kosztorysu.

W tabeli nie są pokazane wszystkie kolumny. Jeśli przejdziemy do okna opcji wyświetlania kosztorysu, to do widoku będzie można dołączyć ko-lumny wartości z narzutami nakładów R, M i S („R z narzutami”, „M z narzutami” i „S z narzutami”) oraz kolumny reprezentujące wartości wszystkich narzutów („Narzuty”).

Rys. 368. Tabela Statystyka.

Jeśli w oknie statystyki dwukrotnie klikniemy na wierszu działu, przej-dziemy do okna edycji danych tego działu. Jeżeli klikniemy dwukrotnie na wierszu narzutu, przeniesiemy się do okna edycji narzutów na cały kosztorys.

Page 380: Instrukcja Obslugi Norma Pro

380 NORMA PRO

19. KOSZTORYSOWANIE UPROSZCZONE W programie Norma Pro można prowadzić kosztorysowanie uproszczone oparte na rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 26 lutego 1999 roku wprowadzającego obowiązek stosowania uproszczonej metody kosztorysowania dla celów kosztorysu inwestorskiego wszędzie tam, gdzie jest to możliwe. Wraz z programem Norma Pro dostarczane są katalogi KNNR oraz cenniki robót zgodne z załącznikiem nr 2 do tego rozporządzenia. Co prawda zawartość załącznika nie w pełni odpowiada zawartości KNNR-ów, lecz program daje sobie doskonale radę w przypadku, gdy niektóre z tabel lub pozycji zostały przez twórców załącznika pominięte, lub gdy zostały potraktowane wariantowo (patrz podrozdział Wstawianie nowej pozycji uproszczonej).

Gdy kosztorys będzie zawierał głównie pozycje uproszczone lub na ży-czenie odbiorcy ma być to kosztorys uproszczony, w opcjach kosztorysu, na karcie ‘Opisy’, należy włączyć opcję Kosztorysowanie uproszczone lub w oknie nowego kosztorysu, również zaznaczyć tę opcję. Włączenie jej spowoduje ustawienie innych opcji ułatwiających tworzenie takiego kosztorysu.

Dodatkowo, do kosztorysu trzeba podłączyć cennik lub kilka cenników, zawierających ceny jednostkowe. Robimy to albo na etapie otwierania nowego kosztorysu, albo później, korzystając z polecenia Wybór cen-nika… z menu Ceny. Jeśli przewidujemy wstawianie do kosztorysu pozy-cji szczegółowych, powinniśmy podłączyć do niego również cenniki z ce-nami RMS-ów.

W oknie kosztorysowania zmienią się nieco polecenia menu Pozycja. Po-lecenie Wstaw pozycję… będzie oznaczało wstawienie pozycji uprosz-czonej, zaś zamiast polecenia Wstaw pozycję uproszczoną pojawi się polecenie Wstaw pozycję szczegółową…, umożliwiające wstawienie do kosztorysu pozycji pełnej, z elementami RMS. Poza tym wszystkie zasady rządzące pozycjami zostają takie jak dla pozycji szczegółowej.

Jeśli w kosztorysie będą znajdowały się zarówno pozycje uproszczone jak i pozycje pełne, to polecenia dotyczące pozycji i elementów RMS będą się zmieniały w zależności od tego, jaka pozycja (czy pozycje) zostanie za-znaczona.

Page 381: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 381

Wstawianie nowej pozycji uproszczonej Nową pozycję wstawiamy tak jak pozycję pełną, a mianowicie z menu Po-zycja wybieramy polecenie Wstaw pozycję… (wtedy zostanie wstawiona

pozycja pusta) lub klikamy na przycisku znajdującym się na pasku na-rzędzi widoków Kosztorys, Wprowadzone pozycje lub Przedmiar.

Pozycję uproszczoną możemy wstawić na dwa sposoby:

1. Wybierając ją z katalogów norm (jeśli jest skatalogowana), czyli z ga-łęzi ‘Katalogi norm’

2. Wybierając ją bezpośrednio z cennika, czyli z gałęzi ‘Bazy cen jednost-kowych pozycji i obiektów’.

Korzystanie z katalogów norm i cenników pozycji uproszczonych opisane jest w rozdziale KATALOGI NORM I BAZY CEN JEDNOSTKOWYCH POZYCJI I OBIEKTÓW).

Wybór pozycji z katalogów norm W oknie Katalogi norm i bazy cen jednostkowych pozycji i obiektów (rys. 153) rozwijamy listę katalogów. Z listy tej wybieramy odpowiedni katalog, rozdział, tabelę i kolumnę, która jest lub może być naszą konkretną pozycją kosztorysową.

Rys. 369. Okno wyboru pozycji z listy katalogów norm.

W zależności od tego, jak się ma wybrana pozycja do zawartości cennika, możemy mieć do czynienia z następującymi przypadkami:

Page 382: Instrukcja Obslugi Norma Pro

382 NORMA PRO

1. Pozycji KNNR odpowiada dokładnie jedna pozycja cennika. Jest to przypadek najprostszy i bezpośrednio po wybraniu pozycji pojawi się okienko określania jej danych (takie jak dla pozycji uproszczonej – patrz podrozdział Upraszczanie pozycji, rozdział POZYCJE KOSZTORYSU).

2. Pozycji KNNR odpowiada kilka wariantów przewidzianych przez cen-nik. Na ekranie pojawi się wykaz wszystkich wariantów i musimy wy-brać właściwy kierując się opisem robót. Podstawa wyceny została w takich przypadkach rozbudowana przez autorów załącznika o dwie kolejne cyfry w sposób arbitralny. Cyfry te nie wynikają w żaden spo-sób bezpośrednio z zawartości KNNR.

Na (rys. 370) widać, że pozycja przez nas wybrana (KNNR 3 0605-04) posiada trzy warianty. Po podświetleniu jednej z pozycji na dole okna pokazuje nam się dokładniejszy jej opis. Na jego podstawie decydu-jemy, którą z nich wybrać. Po kliknięciu na OK dostaniemy okienko edycji danych pozycji, takie jak na dla pozycji uproszczonej (patrz podrozdział Upraszczanie pozycji, rozdział POZYCJE KOSZTO-RYSU).

Rys. 370. Pozycja KNNR 3 0605-04 posiada trzy warianty.

3. Pozycja KNNR nie została uwzględniona przez autorów cennika, ale jest ona kolumną z tabeli, której inne kolumny zostały uwzględnione. W tej sytuacji program wyświetli opis tej kolumny z ceną zerową i opisy tych kolumn tabeli, dla których podano cenę w cenniku. Kosztorysant ma możliwość wyboru pozycji podobnej do szukanej z ceną podaną w załączniku lub pozycji tej, o którą mu chodzi z ceną zerową, aby następnie wprowadzić ją na podstawie własnej kalkulacji. Na rys. 371 widać listę pozycji zbliżonych do KNNR 1 0104-01

Page 383: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 383

Rys. 371. Pozycje podobne do KNNR 1 0104-01.

4. Pozycja KNNR nie istnieje w cenniku, jak również nie istnieje tabela, której mogłaby być częścią (np. KNNR 4 2003-01). Wtedy pozycja taka zostanie wprowadzona z ceną zerową, którą potem musimy wprowadzić „z ręki” w okienku edycji danych pozycji.

Wybór pozycji z cennika Rozwijamy gałąź ‘Bazy cen jednostkowych pozycji i obiektów’, odpo-wiednią bazę cenową i cennik, aż znajdziemy naszą pozycję KNNR 3 0605-04 (rys. 372).

Rys. 372. Okno katalogów norm z rozwiniętym cennikiem zaimportowanym z za-

łącznika nr 2.

Jeśli pozycja ma warianty, mają one wspólną podstawę, a różnią się tylko numerem wariantu. Na liście każdy wariant występuje jako osobna pozycja, a więc klikając na niej dwukrotnie można ją wstawić do kosztorysu.

Page 384: Instrukcja Obslugi Norma Pro

384 NORMA PRO

Ten sposób wstawiania pozycji uproszczonych jest dużo szybszy, gdyż nie ma wyszukiwania pozycji w cenniku, wyświetlania dodatkowych okien i wybierania pozycji.

W przypadku gdy nie znajdziemy pozycji w cenniku, jak na przykład po-zycji KNNR 1 0104-01, wybieramy pozycją podobną, a potem modyfiku-jemy jej zawartość.

Rys. 373. W cenniku pozycji nie ma KNNR 1 0104-01, lecz w zamian możemy

wybrać pozycję zbliżoną do niej, na przykład, KNNR 1 0104-02.

Page 385: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 385

20. WYDRUK KOSZTORYSU Kosztorys można wydrukować w różnych układach i zestawieniach. Jako pomocnicze mogą służyć wydruki widoków, to znaczy wydruki tego, co aktualnie znajduje się na ekranie. Przed wykonaniem wydruku należy zde-finiować ustawienia drukarki, określić opcje wydruków, następnie obejrzeć wydruk w podglądzie i dopiero potem drukować. Trzeba przy tym pamię-tać, że wydruk zależy od typu drukarki: nieco inaczej będzie wyglądał wy-druk z drukarki igłowej, inaczej z laserowej.

Ustawienia drukarki Rodzaj drukarki, orientację wydruku, rozmiar papieru i inne szczegółowe dane druku ustawiamy w oknie pojawiającym się po wybraniu polecenia Ustawienia drukarki… z menu Plik (rys. 374).

♦ W grupie ‘Drukarka’ wybieramy drukarkę, na którą zostanie skiero-wany wydruk. Jeśli chcemy obejrzeć lub zmienić jej ustawienia, kli-kamy na przycisku Właściwości.

Rys. 374. Ustawienia drukarki.

♦ W grupie ‘Orientacja’ zaznaczamy opcję Pionowa, gdy drukujemy kla-sycznie lub Pozioma, gdy wydruk ma być obrócony o 900. Z tej drugiej opcji korzystamy, jeśli szerokość wydruku jest większa od szerokości papieru. Pamiętajmy przy tym, że papier jest wkładamy do drukarki normalnie, natomiast uzyskany wydruk jest obrócony.

Page 386: Instrukcja Obslugi Norma Pro

386 NORMA PRO

♦ W grupie ‘Papier’ określamy rozmiar (pole Rozmiar:) i sposób podawa-nia papieru (pole Źródło:). Jeśli posiadamy drukarkę wąską, w której mieści się tylko zwykła kartka papieru, wybieramy papier A4, jeśli jest to drukarka szeroka – definiujemy sami rozmiar papieru (po kliknięciu na przycisku Właściwości na karcie ‘Papier’ szukamy pozycji niestandardowej lub definiowanej przez użytkownika i ustawiamy za-dane rozmiary).

W zależności od tego, czy dysponujemy podajnikiem papieru, czy dru-karka ma traktor do papieru ciągłego, czy też musimy podawać papier ręcznie, z listy rozwijającej się obok pola Źródło: wybieramy odpo-wiedni sposób podawania papieru.

♦ Po ustawieniu wszystkich opcji klikamy na przycisku OK.

UWAGA! Jeśli na wydrukach brak niektórych znaków (na przykład li-nii tabel), należy zmienić w drukarce ustawienia grafiki (na przykład dla drukarek HP LaserJet 4 czy 4P na karcie ‘Grafika’ zaznaczyć opcję Użyj grafiki rastrowej). Jeśli na wydrukach z drukarek laserowych brak polskich znaków, na karcie ‘Czcionki’ należy zaznaczyć opcję Drukuj czcionki True Type jako grafikę.

Podgląd wydruku Każdy widok kosztorysu i każde zestawienie możemy wydrukować. Przed wydrukiem dobrze jest jednak sprawdzić na ekranie, jak będzie on wyglą-dał na kartce papieru. Do tego celu służy polecenie Podgląd wydruku… z menu Plik.

W oknie podglądu znajdują się przyciski służące do poruszania się po ekranie (Następna strona, Poprzednia strona), zamiany widoku z jednej na dwie strony (Jedna str. i Dwie str.) i odwrotnie, powiększania i zmniej-szania obrazu (Powiększ i Zmniejsz) oraz drukowania tego, co znajduje się na ekranie (Drukuj…). Podgląd wydruku opuszczamy kliknięciem na przycisku Zamknij.

Opcje wydruku Przed wydrukiem dobrze jest obejrzeć i ewentualnie zmienić opcje wydru-ków, do których uzyskamy dojście po wybraniu polecenia Wydruków z menu Opcje. Z następnego menu, które się ukaże, wybieramy polecenie

Page 387: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 387

Style… umożliwiające wybranie stylu wydruku, Zestawy…– umożliwia-jące określenie, który zestaw drukujemy, Szablony…, umożliwiające wy-bór szablonów tabel, strony tytułowej i numeracji formularzy, Układ strony…, pozwalające określić parametry strony dla wybranego stylu oraz Opcje… służące do ustawienia parametrów różnych wydruków (koszto-rysu i zestawień).

Styl wydruku Styl wydruku jest zbiorem informacji o tym, jak powinien wyglądać wy-druk, to znaczy, które informacje mają być drukowane i jak ma wyglądać strona (rozmiary, nagłówki, stopki itd.).

Po kliknięciu na poleceniu Style… ukaże się okienko, w którym wybie-ramy styl wydruku (rys. 375). Jeśli chcemy, aby wydruki były wykony-wane w stylu programu Norma Pro, na liście umieszczonej w polu ‘Zde-finiowane style:’ klikamy na Norma, jeśli zaś chcemy drukować kosztorys w formie zadeklarowanej dla widoków, klikamy na WYDRUKI WI-DOKÓW. Jeśli wybrany styl chcemy uczynić stylem domyślnym, wyko-rzystujemy przycisk Ustaw domyślny.

Rys. 375. Okno wyboru stylu wydruku.

Po wybraniu stylu określamy dalsze parametry wydruków dla tego stylu (polecenia Zestawy…, Szablony…,Układ strony… i Opcje…).

Page 388: Instrukcja Obslugi Norma Pro

388 NORMA PRO

Tworzenie nowego stylu Aby utworzyć nowy styl, w oknie wyboru stylu klikamy na przycisku Dodaj… W na-stępnym oknie (rys. 376) po-dajemy nazwę nowego stylu i jego opis.

Rys. 376. Okno definiowania nowego stylu.

Przyciski Opcje… i Układ strony… pozwalają wejść w tryby definio-wania parametrów wydruku opisane w dalszych rozdziałach.

Przycisk Wczytaj… wywołuje okno, które umożliwia wczytanie zazna-czonych opcji z istniejących stylów do nowego stylu (rys. 377).

W lewej części okna wybieramy jeden z istniejących stylów, a w prawej – zaznaczamy te opcje, które chcemy wczytać do nowego stylu.

Rys. 377. Okno wczytywania opcji z innych stylów istniejących w kosztorysie.

Jeśli będziemy drukować kosztorys korzystając z dwóch stylów, powinni-śmy wrócić do polecenia Styl…, wybrać drugi styl i również dla niego ustawić opcje.

UWAGA! Wszystkie opcje wydruków dotyczą wybranego stylu.

Pozostałe opcje zostaną opisane dla stylu Norma.

Page 389: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 389

Zestawy wydruków Zestaw wydruków obejmuje listę różnych typów wydruków, które zostaną wydrukowane, gdy uruchomimy wydruk kosztorysu. Na przykład drukując zestaw Pełny kosztorys otrzymamy wydruk: strony tytułowej, charak-terystyki obiektu, książki przedmiarów, kosztorysu i tabeli elementów scalonych. Jeśli zdecydujemy się na zestaw Oferta, to wydrukowana zo-stanie tylko strona tytułowa i oferta. Wraz z programem Norma Pro dostar-czane są zdefiniowane zestawy: Pełny kosztorys, Kosztorys, Oferta i Książka przedmiarów. Użytkownik jednak może samodzielnie zmieniać zawartość tych zestawów oraz tworzyć swoje własne zestawy. Do tego celu służy polecenie Zestawy… wywoływane z menu Opcje | Wydruków.

Rys. 378. Okno wyboru aktywnego zestawu wydruków.

W oknie z rys. 378, w polu Zdefiniowane zestawy znajduje się lista dotych-czas zdefiniowanych zestawów wydruków. Zawartość aktualnie podświe-tlonego zestawu widać w polu Zawartość wybranego zestawu. Jeśli chcemy zmienić zawartość zestawu, klikamy na przycisku Edytuj… Po wyświetleniu się okienka takiego jak na rys. 379, modyfikujemy zawartość pól Nazwa: i Opis: oraz ewentualnie zmieniamy styl przypisany do ze-stawu (pole Użyj stylu:). Na kartach ‘Kosztorys’, ‘Zestawienia’, ‘Cen-niki’, ‘Harmonogramowanie’ i ‘Rozliczenia’ wyświetlone są listy tych elementów, które są dostępne, a jeszcze nie znalazły się w danym zestawie, zaś w polu Wydruki w zestawie, te elementy, które będą drukowane. Zaznaczając poszczególne pozycje i używając przycisków , oraz

Page 390: Instrukcja Obslugi Norma Pro

390 NORMA PRO

i możemy przenosić je między kartami a polem oraz w polu zmieniać kolejność wydruku.

Tworzenie nowego zestawu polega na kliknięciu na przycisku Dodaj…, wypełnieniu wszystkich pól i zdecydowaniu, które wydruki do niego wejdą. Okno tworzenia nowego zestawu wygląda tak samo jak okno edycji zestawu.

Jeśli jakiś zestaw usuwamy, zaznaczamy go i klikamy na przycisku Usuń.

Klikając na przycisku Ustaw domyślny decydujemy, że podświetlony ze-staw będzie zestawem domyślnym, czyli tym, który pojawi się w polu wy-boru zestawu w oknie drukowania kosztorysu.

Rys. 379. Okno modyfikowania zawartości zestawu.

Formatowanie tabel Formatowanie tabel, to po prostu określenie rodzaju, koloru i grubości ra-mek zewnętrznych i wewnętrznych oraz kolorów wyróżnianych wierszy i kolumn. W Normie Pro można zdefiniować wiele różnych formatowań, które jako szablony przypisuje się różnym stylom. (patrz str. 398). Aby wprowadzić, usunąć, bądź zmodyfikować szablony formatów tabel, z menu Opcje wybieramy sekwencję poleceń Wydruków | Szablony | Tabel…. W okienku, które się pojawi (rys. 380) w polu wyboru Nazwa szablonu wybieramy szablon, który zastosujemy w danym stylu. Wraz z szablonem,

Page 391: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 391

w polach Ramki tabeli, Wiersze i Kolumny pojawiają się nazwy opisujące ramki, wiersze i kolumny przypisane do tego szablonu. Wykorzystując przycisk Edytuj… można zmodyfikować ich zawartość.

Jeśli na liście szablonów nie ma takiego, który by nam odpowiadał, klik-nięciem na przycisku Dodaj wchodzimy w tryb tworzenia nowego sza-blonu. Nadajemy mu nazwę i klikamy na OK.

Rys. 380. Okno wyboru i edycji szablonów.

Rys. 381. Okno wprowadzania nazwy nowego szablonu.

Dla nowego szablonu domyślnie ustawiany jest tylko szablon ramki, reszta parametrów jest pusta (rys. 382).

Rys. 382. Okno szablonów tabel po utworzeniu nowego szablonu.

Jeśli chcemy mieć inny szablon ramki, wybieramy go z listy, a jeśli chcemy zmienić lub utworzyć nowy, klikamy na przycisku Edytuj… i w oknie

Page 392: Instrukcja Obslugi Norma Pro

392 NORMA PRO

opisanym w podrozdziale Ramki zewnętrzne i wewnętrzne tabeli definiujemy ich wygląd..

To, które wiersze wyróżniamy i w jaki sposób, wybieramy w polu Wiersze. Jeśli żaden szablon nam nie odpowiada, klikamy na przycisku Edytuj… i zmieniamy już istniejący lub dodajemy nowy (patrz podrozdział Wyróżnianie wierszy).

Podobnie jest z wyróżnianiem kolumn. Szablon wyróżniania wybieramy w polu Kolumny:. Gdy żaden z istniejących szablonów nie jest właściwy, klikamy na przycisku Edytuj i w następnym oknie modyfikujemy stary lub w wprowadzamy nowy (patrz podrozdział Wyróżnianie kolumn).

Ramki zewnętrzne i wewnętrzne tabeli Jeśli chcemy zmodyfikować istniejący szablon ramek, wybieramy go z listy wy-świetlonej w polu Szablon ramek:. Mamy do wyboru klika standardowych szablonów dostarczanych wraz z Normą oraz cztery szablony użytkownika. (rys. 383). Wraz ze zmianą szablonu zmieniają się ustawienia ra-mek nagłówka tabeli, ramek bocznych, ramek wewnętrznych i ramki dolnej tabeli, a efekt tych zmian pokazany jest prawym dolnym rogu okna.

Rys. 383. Okno definiowania szablonów ramek.

Page 393: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 393

Wyróżnianie wierszy Jeśli modyfikujemy już istniejący szablon wyróżniania wierszy, wybieramy go z listy i klikamy na przycisku Zmień. Jeśli zaś tworzymy nowy, klikamy na przycisku Dodaj i nadajemy mu nazwę. Nazwa może być długa i w opisowy sposób informować o cechach szablonu. W oknie edycji szablonu (rys. 384) z listy wyświetlonej w polu Typ wyróżnionego wiersza zaznaczamy ten wiersz, dla którego będziemy ustawiać ramki i kolory. W Grupie ‘Ramki’ wybieramy grubość lewej i prawej strony ramki oraz górnej i dolnej, w grupie ‘Kolory’ ustawiamy kolor tekstu i tła, zaś w gru-pie ‘Czcionka’ określamy typ, rodzaj i wielkość czcionki.

Istniejący, niepotrzebny już szablon usuwamy kliknięciem na przycisku Usuń.

Rys. 384. Definiowanie szablonu wyróżniania wierszy.

Wyróżnianie kolumn Jeśli jakieś kolumny tabeli mają być wyróżnione, trzeba dla nich zdefiniować szablon, a w nim specjalne ramki oraz kolory tekstów i tła. Modyfikację już istniejących szablonów wykonujemy po kliknięciu na przycisku Zmień, a nowy szablon definiujemy po kliknięciu na przycisku Dodaj.

Page 394: Instrukcja Obslugi Norma Pro

394 NORMA PRO

Szablony wyróżnień można zdefiniować dla każdego typu wydruku od-dzielnie, co znaczy, że na wydruku przedmiaru może być wyróżniona ko-lumna „Razem”, a na wydruku kosztorysu kolumny „Wartość” i „Klucz wykonawczy”. Typ wydruku, dla którego formułujemy szablon, wybie-ramy z listy wyświetlonej w polu Typ wydruku:. Wyróżnianą kolumnę za-znaczamy w polu Dostępne kolumny i przenosimy do listy Modyfikowane

kolumny kliknięciem na przycisku .

Rys. 385. Definiowanie szablonu wyróżniania kolumn.

Dla kolumny podświetlonej na liście Modyfikowane kolumny określamy: • Tekst nagłówka w polu Nazwa:. Jeśli na przykład dla kolumny „Loka-

lizacja” w polu Nazwa: wpiszemy tekst „Miejsce”, to na wydruku ko-lumna będzie się nazywała „Miejsce”.

• Grubość prawej i lewej ramki w grupie ‘Ramki’. • Kolor tekstu i tła w grupie ‘Kolory’. • Typ, rodzaj i rozmiar czcionki w grupie ‘Czcionka’.

Page 395: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 395

Wygląd strony tytułowej Każdy użytkownik może dostosować wygląd strony tytułowej kosztorysu do własnych preferencji. Jeśli z menu Opcje wybierzemy polecenie Wy-druków |Szablony|Strony tytułowej… otrzymamy okno, w którym okre-ślamy ustawienia jej poszczególnych elementów (rys. 386).

Rys. 386. Definiowanie szablonu strony tytułowej.

Przyciski Zmień, Usuń i Dodaj znajdujące się w grupie Nazwa szablonu pozwalają na zmodyfikowanie, dodanie nowego i usunięcie szablonu.

W liście Elementy strony tytułowej wyświetlone są te składniki strony, których parametry można poddać zmianie. Dane znajdujące się w grupie ‘Atrybuty tekstu zaznaczonego elementu’, czyli kolor tekstu i tła oraz czcionkę określa się indywidualnie dla każdego składnika. Natomiast takie dane jak kolejność grup na wydruku, położenie nazwy i loga firmy oraz podpisów, linie oddzielające poszczególne części strony od siebie deklaruje

Page 396: Instrukcja Obslugi Norma Pro

396 NORMA PRO

się na kartach ‘Opisy’, ‘Kolejność’ i ‘Separatory’ w grupie ‘Układ strony.’

Na stronie tytułowej w prawym lub lewym górnym rogu strony można

umieścić logo firmy. Jeśli klikniemy na przycisku , pojawi się okno, w którym otwieramy folder z plikiem logo i zaznaczymy ten plik, z prawej strony zostanie wyświetlony jego podgląd. Logo można włączyć do sza-blonu na stałe (i wtedy przed wstawieniem go trzeba zaznaczyć opcję Za-pamiętaj w dokumencie) lub utworzyć do niego połączenie (opcja Zapa-miętaj w dokumencie wyczyszczona).

Rys. 387. Wczytywanie pliku loga firmy.

Rozmiar drukowanego loga można określić w oknie, które pokaże się po kliknięciu na przycisku Format…

Numeracja paragrafów w formularzu charakterystyki Szablony numeracji paragrafów w formularzu charakterystyki wybieramy i definiujemy po wybraniu sekwencji poleceń Opcje | wydruków | Szablony | Numeracji formularzy… Okno szablonów numeracji, które zostanie wyświetlone opisane zostało w rozdziale OPCJE KOSZTORYSU, Charakterystyka obiektu.

Opcje wydruku dla stylu Norma Układ strony

Po wywołaniu polecenia Układ strony… dostaniemy okno, które zawiera ustawienia formatu strony, wyglądu nagłówków i stopek, kolejności i ty-

Page 397: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 397

tułów wydruków oraz parametry drukowania tabel. Na każdej karcie znaj-duje się przycisk Przywróć, który służy do wczytania danych domyślnych programu oraz przycisk Domyślne, który umożliwia zapamiętanie aktual-nych ustawień jako domyślnych.

W dolnej części, w polu Styl wydruków jest wyświetlona nazwa aktualnego stylu.

Format strony – marginesy Na karcie ‘Format strony’ (rys. 389) określamy marginesy (grupa ‘Marginesy’) oraz wysokość nagłówka i stopki (grupa ‘Wysokość’), to znaczy odległość od marginesu (górnego lub dolnego) do początku wydruku właściwego, w której ma się zmieścić nagłówek lub stopka (jeśli na przykład zawartość stopki nie zmieści się w zadeklarowanej wysokości, tekst wejdzie’ na margines dolny). W grupie ‘Czcionka standardowa’, po kliknięciu na przycisku Czcionka… wybieramy rodzaj czcionki, która ma być użyta do dru-kowania. W grupie ‘Domyślne opcje druku’ możemy zaznaczyć opcję Druk obustronny i wtedy możemy drukować po obu stronach papieru. Jeśli chcemy, aby na każdej stronie drukowane były dane licencji użyt-kownika programu, zaznaczamy opcję Drukuj dane licencji użytkow-nika programu. Zaznaczanie opcji Druk czarno – biały oznacza, że mimo zdefiniowania kolorów wydruków, będą one drukowane jako czarno-białe.

Rys. 388. Marginesy, nagłówki i stopki na stronie.

Margines dolny Wiersz nazwy

programu Stopka

Margines górny

Nagłówek

Linią kropkowaną oznaczone są

marginesy drukarki.

Margines prawy Margines lewy

Page 398: Instrukcja Obslugi Norma Pro

398 NORMA PRO

Rys. 389. Ustawienia wydruku – karta ‘Format strony’.

Każdemu stylowi możemy przyporządkować szablon tabel oraz szablon strony tytułowej.

Ustawienia dla różnych typów wydruków Karta ‘Opcje’ (rys. 390) umożliwia sprecyzowanie wymagań dotyczą-cych wydruku konkretnego widoku czy zestawienia.

Z listy Typ wydruku: wybieramy rodzaj wydruku, dla którego okre-ślamy pozostałe ustawienia.

W grupie ‘Opcje rozmieszczenia’ możemy zaznaczyć opcję drukuj zawsze od nowej strony, co oznacza, że jeśli w jednym procesie dru-kujemy kilka zestawień, to wybrane zestawienie zawsze rozpoczynane jest od nowej strony, w przeciwnym wypadku zestawienie może być wydrukowane na tej samej stronie. Jeśli chcemy, aby dany typ wydruku znajdował się w całości na stronie, zaznaczamy opcję utrzymuj w całości na stronie. W przypadku ustawiania opcji dla typu, w którym uwzględniane są działy, możemy włączyć jedną z opcji działy od nowej strony – wtedy części wydruku dotyczące poszczególnych działów

Page 399: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 399

zaczynały się będą od nowej strony (opcja nie rozdzielać oznacza, że wszystkie działy będą drukowane „ciurkiem”, jeden za drugim; opcja od poziomu1, że na nowej stronie będzie rozpoczynał się wydruk po-ziomu pierwszego wraz z poddziałami; opcja od poziomu2, że na nowej stronie będzie rozpoczynał się wydruk poziomu drugiego wraz z poddziałami). Dla wydruków zawierających pozycje staje się dostępna opcja utrzymuj pozycje w całości. Jeśli jest zaznaczona, to pozycja nie jest dzielona między strony, tylko w całości przenoszona na następną stronę.

Rys. 390. Ustawienia wydruku – karta ‘Opcje’.

W polu Marg. wierszy wpisujemy odległość wiersza od górnej i dolnej linii oddzielającej wiersze. Jeśli odległość ta jest równa zeru, wiersz zaczyna się bezpośrednio za górną ramką, a dolna ramka rysowana jest zaraz za wierszem, bez żadnego odstępu. W polu Odstęp: wpisujemy odstęp między kolejnymi typami wydruków, jeśli dany typ wydruku nie zaczyna się od nowej strony, tylko wyprowadzany jest zaraz za końcem poprzedniego. Pole Dziel wiersze wyższe niż ...% obszaru druku określa, że długi tekst opisu pozycji, przekraczający podany procent obszaru druku, zostanie podzielony między strony (obszar druku = wysokość strony – marg. dolny – marg. górny – nagłówek – stopka). Im ten procent niższy, tym pusty obszar na dole strony będzie mniejszy.

Page 400: Instrukcja Obslugi Norma Pro

400 NORMA PRO

Zaznaczenie opcji bez nagłówka spowoduje, że nie będzie drukowany nagłówek strony (efekt jest taki sam, jakby wysokość nagłówka była równa zeru).

W grupie ‘Czcionka’ zaznaczamy opcję użyj standardową, jeśli bę-dziemy drukować czcionką standardową (określoną na karcie ‘Format strony’) lub klikamy na przycisku Czcionki… i z listy wybieramy taką, która nam bardziej odpowiada. Dodatkowo, zaznaczając opcję pogrubiona czcionka nagłówka tabeli będziemy mieli wytłuszczone tytuły tabel.

Dla każdego typu wydruku można określić różne ustawienia, na przy-kład każdy typ może być drukowany innym rodzajem czy wielkością czcionki.

Efekt konkretnych ustawień najlepiej jest obejrzeć przed wydrukiem korzystając z przycisku Podgląd wydruku w oknach drukowania (po-lecenia Drukuj… i Drukuj widok … z menu Plik).

Formatowanie nagłówka

Karta ‘Nagłówek’ (rys. 391) pozwala na ustawienie opcji wydruku na-główka dla każdego typu wydruku.

Rys. 391. Ustawienia wydruku – karta ‘Nagłówek’.

Page 401: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 401

Nagłówek umieszczany jest na górze strony, a jego obszar zaczyna się od marginesu górnego i kończy w odległości, która została określona w grupie ‘Wysokość’ pole Nagłówka: na karcie ‘Format strony’ (patrz rys. 389). Zawartość nagłówka powtarzana jest na każdej stronie wy-druku. Nagłówek posiada trzy sekcje: lewą (Lewa:), środkową (Cen-tralna:) i prawą (Prawa:). W każdej z tych sekcji można wstawić dowolny tekst lub/i ciąg znaków symbolizujących różne dane charakte-rystyczne dla kosztorysu (tzw. ciąg znaków sterujących). W czasie ge-nerowania wydruku ciąg ten jest zastępowany tekstem określonym wcześniej przez użytkownika.

Gdy zaznaczymy kilka typów wydruków, to edycja nagłówka dotyczy wszystkich tych wydruków.

• Jeśli klikniemy na przycisku Nr strony, to w sekcji, w której znaj-duje się kursor, zostanie wstawiony ciąg znaków ^S informujący program, że w tym miejscu ma być umieszczony numer strony.

• Kliknięciem na przycisku Tytuł wydruku zostanie wstawiony ciąg ^T, który oznacza pojawienie się w wybranym miejscu tytułu (zde-finiowanego dla danego typu wydruku na karcie ‘Tytuły wydru-ków’).

• Jeśli klikniemy na przycisku Str. tytułowa… otrzymamy okienko z listą możliwych do wstawienia elementów, które zdefiniowane są dla strony tytułowej (patrz rozdział OPCJE KOSZTORYSU, opis przycisku Strona tytułowa…). Klikamy na potrzebny element i potwierdzamy na OK. Symbol wybranego elementu pojawi się w miejscu kursora tekstowego (na przykład ciąg ^Wnf oznacza nazwę firmy).

• Jeśli klikniemy na przycisku Datę wydruku, zostanie wstawiony symbol ^M informujący program, że tu ma zostać wstawiona data bieżącego wydruku.

• Przycisk Opis kosztorysu służy do wstawienia ciągu ^O, który oznacza umieszczenie w wybranej sekcji opisu kosztorysu (zdefi-niowanego w oknie opcji kosztorysu).

• Przy pomocy przycisku Nazwę pliku można wstawić ciąg ^N sym-bolizujący nazwę pliku zawierającego kosztorys.

Page 402: Instrukcja Obslugi Norma Pro

402 NORMA PRO

• Przyciskiem Nazwę działu wstawimy ciąg ^D oznaczający nazwę działu.

Znaki sterujące możemy wstawiać w jednym ciągu np. ^O^D^S (opis kosztorysu, nazwa działu, numer strony) lub jeden pod drugim. Długość wprowadzonego ciągu sterującego w jednej sekcji jest ograniczona do 128 znaków, zaś tekst po przetworzeniu nie może być dłuższy niż 1023 znaki.

Dla tekstu nagłówka możemy wybrać rodzaj i wielkość czcionki po kliknięciu na przycisku Czcionka… Jeśli chcemy, aby nagłówki wszystkich typów kosztorysu były drukowane taką samą czcionką, za-znaczamy opcję dla wszystkich.

Wszystkie, opisane wyżej ustawienia, definiujemy osobno dla każdego typu kosztorysu. Typ ten podświetlamy na liście umieszczonej w polu Typ kosztorysu. Tak więc możemy mieć inne nagłówki dla typu kosz-torys, inne dla podsumowania, inne dla zestawienia materiałów, itd.

Na rys. 391 pokazane są ustawienia nagłówka dla typu kosztorys. W sek-cji lewej znajduje się ciąg znaków symbolizujący nazwę firmy (^Wnf), pod nim adres firmy (^Waf), wzięte ze strony tytułowej, w sekcji centralnej umieszczony jest ciąg ^T oznaczający tytuł kosztorysu oraz pod nim ciąg ^D symbolizujący nazwę działu, w sekcji prawej mamy komentarz ‘Inwestor:’, a za nim ciąg ^Win, oznaczający nazwę inwestora. Pod nim znajduje się ciąg ^Wia symbolizujący adres inwe-stora. Na rys. 392 pokazany jest fragment wydruku nagłówka kosztorysu (typ Kosztorys) odpowiadający opcjom ustawionym na rys. 391.

Rys. 392. Fragment wydruku kosztorysu ze zdefiniowanym nagłówkiem.

Sekcja centralna Sekcja prawa Sekcja lewa

Nazwa firmy Tytuł kosztorysu Nazwa inwestora

Adres firmy Nazwa działu Adres inwestora

Page 403: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 403

Formatowanie stopki

Karta ‘Stopka’ wygląda tak samo jak karta ‘Nagłówek’, tyle że dotyczy stopki, czyli zarezerwowanego obszaru na dole strony. Wszystkie reguły postępowania są takie, jak dla nagłówka.

Formatowanie wyglądu tabel

Na karcie ‘Tabela’ (rys. 393) określamy wygląd drukowanej tabeli. I znowu, wygląd ten może być indywidualnie dopasowany dla każdego typu wydruku.

Rys. 393. Opcje wydruków – karta ‘Tabela’.

Typ wydruku wybieramy z listy umieszczonej w polu Typ wydruku:. Jednocześnie w polu Kolumny: otrzymujemy listę kolumn drukowanej tabeli. Zaznaczamy kolejno nazwę kolumny i ustalamy dla niej różne parametry. W grupie ‘Wybrana kolumna’ w pola Szerokość min:, Sze-rokość max: i Szerokość: wpisujemy odpowiednie szerokości w zna-kach (jeśli chcemy, aby szerokości były stałe, zaznaczamy opcję Sze-rokość stała), dla wartości liczbowych definiujemy ich dokładność: je-żeli ma być taka jak dokładność danych, zaznaczamy opcję jak precyzja danych, jeśli inna – czyścimy tę opcję i w polu Część dziesiętna

Page 404: Instrukcja Obslugi Norma Pro

404 NORMA PRO

wpisujemy ilość cyfr po kropce dziesiętnej. W grupie ‘Wyrównanie:’ zaznaczamy właściwy dla danej kolumny sposób wyrównywania (dla kolumn zawierających liczby powinniśmy zaznaczyć opcję do kropki dziesiętnej).

Opcję dopasuj kolumny automatycznie zaznaczamy wtedy, gdy na pro-gram zrzucamy ciężar dopasowania szerokości kolumn i innych parame-trów do szerokości papieru.

Po zaznaczeniu opcji pobierz parametry z kosztorysu, dane o kolum-nach zostaną wczytane z kosztorysu.

Jeśli w kosztorysie zostały zdefiniowane dodatkowe widoki zestawienia pozycji, po wybraniu formatowania tego zestawienia pojawi się pole Nazwa:, w którym można wybrać jeden z tych widoków.

Jeśli drukujemy tabelę opisów i chcemy, aby w tabeli została wydrukowana lista numerów pozycji, dla których podstawę wyceny stanowi dany opis, na karcie ‘Tabela’ zaznaczamy tabelę opisy podstawy wyceny i do listy Ko-lumny dołączamy kolumnę „Pozycje: (rys. 394).

Rys. 394. Definiowanie kolumn dla tabeli opisów podstawy wyceny.

Page 405: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 405

UWAGA! Jeśli dla danego typu wydruku nie chcemy drukować ja-kiejś kolumny, musimy ją wybrać z listy kolumn, w pole Szerokość: wpisać wartość 0 i zaznaczyć opcję Szerokość stała.

Tytuły typów wydruków Na karcie ‘Tytuły wydruków’ definiujemy tytuł dla każdego typu wy-druku. Typ wybieramy z listy umieszczonej w polu Typ wydruku:, zaś w polu Tytuł wydruku: wpisujemy tekst, który będzie potem drukowany na przykład w nagłówku strony.

Rys. 395. Opcje wydruków – karta ‘Tytuły wydruków’.

Dodatkowe opcje wydruków Do ustawienia dodatkowych opcji wydruku wykorzystujemy ciąg poleceń Opcje | Wydruku | Opcje… W oknie opcji znajduje się kilkanaście kart, przy pomocy których określamy jakie elementy drukować dla kosztorysu, oferty, tabeli elementów scalonych, tabeli wartości scalonych, statystyki, pozycji itd. Karty te opisane są w następnych podrozdziałach.

Page 406: Instrukcja Obslugi Norma Pro

406 NORMA PRO

Opcje drukowania kosztorysu Karta ‘Kosztorys’ (rys. 396) umożliwia określenie opcji wydruku koszto-rysu.

W polu Forma: wybieramy formę wydruku kosztorysu. Forma może być Pełna i Skrócona. Jeśli wybierzemy formę pełną wydruk, będzie zawierał w opisie pozycji pełną informację o obmiarach, skróconą – tylko wartości pozycji i wartości nakładów.

Opcję Wiersz opisu kosztorysu włączamy, gdy decydujemy się na umiesz-czenie na wydruku opisu kosztorysu.

Rys. 396. Opcje wydruków stylu Norma – karta ‘Kosztorys’.

Jeśli włączymy opcję Opcje dla wydruków pobieraj z kosztorysu, to opis pozycji na wydruku będzie odpowiadał opisowi pozycji na ekranie widoku Kosztorys. Jeśli opcję tę wyczyścimy, dostępna stanie się grupa ‘Opis po-zycji’ wraz z opcjami służącymi do określenia, które elementy opisu mają znaleźć się na wydruku i jak pozycje mają być podsumowane. W polu

Page 407: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 407

Wyrażenia norm RMS wybieramy z listy sposób przedstawienia norm. Ich opis znajduje się w rozdziale OPCJE KOSZTORYSU,

W grupie ‘Rozwijanie pozycji scalonych’ mamy do wyboru trzy możliwości:

1. pozycje mogą być Nie rozwijane, i wtedy pozycja scalona będzie przed-stawiona jak pozycja uproszczona.

2. będą wydrukowane Wszystkie pozycje składające się na pozycje sca-loną. Pozycje składowe wystąpią za pozycją scaloną i w podstawie będą mieć wydrukowany tekst ‘Kalkulacja kosztów’.

3. Zostaną wydrukowane tylko pozycje Zaznaczone.

W grupie ‘Elementy nieaktywne w wariancie’ znajdują się dwie opcje ste-rujące drukowaniem wariantów. Jeśli zaznaczymy opcję Numerowanie, elementy nieaktywne będę numerowanie (gdy były numerowane w kosz-torysie), jeśli zaznaczymy opcję Drukowanie, będą drukowane.

W grupie ‘Drukuj podsumowania’ znajdują się opcje dotyczące sposobu przedstawienia podsumowania działów i całego kosztorysu. Możemy dru-kować podsumowanie działów (Działów:) dla dowolnego poziomu lub dla wszystkich poziomów w formie pełnej lub tylko wiersz Razem oraz pod-sumowanie całego kosztorysu (Kosztorysu). Podsumowanie kosztorysu może być drukowane razem z tabelą działów lub bez niej (opcja Z tabelą działów) i może przyjąć formę pełną lub skróconą (pole Forma:). Oczy-wiście, jeśli nie zaznaczymy niektórych opcji, odpowiadające im podsu-mowania nie będą drukowane.

W kosztorysie utworzonym przez Normę Pro każda pozycja może pocho-dzić z innego katalogu lub z innego wydania katalogu, dlatego też wprowa-dzono możliwość wydrukowania tabeli zawierającej listę katalogów użytych jako podstawa wyceny wraz z informacją, które pozycje zostały pobierane z danego katalogu. Jednocześnie użytkownik może sobie zaży-czyć, aby w pozycji został wydrukowany odnośnik do tabeli zawierającej listę katalogów.

Tabelę zawierająca listę podstaw wyceny można umieścić na wydruku na dwa sposoby: można dołączyć ją do wybranych rodzajów kosztorysu lub umieścić na wydruku w miejscu, które sami określimy.

Jeśli w polu Opisy podstawy wyceny: wybierzemy opcję nie drukować, nie będą drukowane odnośniki w pozycjach i nie będzie drukowana tabela opi-sów (chyba że zostanie dołączona do zestawu – patrz podrozdziały Zestawy

Page 408: Instrukcja Obslugi Norma Pro

408 NORMA PRO

wydruków i Drukowanie kosztorysu). Wybranie opcji z odnośnikami w każdej pozycji oznacza, że w każdej pozycji kosztorysu, w kolumnie „Podstawa” znajdzie się odnośnik do wiersza tabeli opisów, która zostanie wydrukowana za danym typem kosztorysu (rys. 397).

Rys. 397. Kosztorys z odnośnikiem do tabeli opisów podstawy wyceny (włączona

opcja z odnośnikami w każdej pozycji).

Opcja bez odnośników w pozycjach umożliwia wydrukowanie tabeli opi-sów podstawy wyceny, ale w pozycjach nie będą drukowane żadne infor-macje o tabeli opisów.

Jeśli wydruk opisów podstawy wyceny dołączymy do więcej niż jednego rodzaju kosztorysu, zostanie wydrukowana jedna tabela za ostatnim kosz-torysem, który miał ją zawierać.

Opcje drukowania kosztorysu uproszczonego Na karcie ‘Koszt. uproszczony’ (rys. 398) określamy opcje dla wydruków kosztorysu uproszczonego, które są bardzo podobne do opcji wydruku kosztorysu, mają tylko węższy zakres. Dla kosztorysu uproszczonego można drukować odnośniki i tabelę opisów.

Rys. 398. Karta ‘Koszt. uproszczony’.

Page 409: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 409

Opcje drukowania kosztorysu inwestorskiego Na karcie ‘Koszt.inwestorski’ znajdują się opcje dotyczące wydruku kosztorysu inwestorskiego odpowiadające w dużej części opcjom druko-wania kosztorysu.

Rys. 399. Karta ‘Koszt. inwestorski’.

Opcje drukowania kosztorysu ofertowego Na karcie ‘Oferta’ (rys. 400) znajdują się opcje obsługujące wydruk oferty.

W grupie ‘Drukuj rubryki’ decydujemy, czy mają być drukowane podstawy nakładów (opcja Podstawy nakładów) i elementy RMS (RMS).

W grupie ‘Opcje obliczeń’ ustalamy sposób obliczania wartości pozycji – albo wartość równa jest iloczynowi obmiaru i ceny jednostkowej (opcja Cennik robót (obm.=1) wyczyszczona), albo drukowana jest wartość z cennika dla jednostkowego obmiaru (opcja Cennik robót (obm.=1) zazna-czona).

Jeśli wyczyścimy opcję Opcje dla wydruków pobieraj z kosztorysu, to w grupie ‘Opis pozycji’ staje się dostępna opcja uwzględniania na wydruku

Page 410: Instrukcja Obslugi Norma Pro

410 NORMA PRO

Wyrażenia obmiaru; jeśli opcja ta jest zaznaczona, opis pozycji pobierany jest z kosztorysu.

Rys. 400. Opcje wydruków stylu Norma dla oferty.

W grupie ‘Drukuj podsumowania’ decydujemy, czy drukować podsumo-wania działów; jeśli tak, to czy wydrukować tylko wiersz RAZEM, czy drukować pełne dane. Zaznaczając opcję Kosztorysu, możemy umieścić na ofercie podsumowanie kosztorysu w formie skróconej lub pełnej (pole Forma:). Gdyby inwestora interesowały narzuty, włączamy opcję druko-wania narzutów kosztorysu (Z narzutami kosztorysu).

W polu Opisy podstawy wyceny wybieramy sposób wydruku opisów i podstawy wyceny pozycji.

Opcje drukowania książki przedmiarów Na karcie ‘Przedmiar’ określamy opcje wydruku przedmiaru. Zostały one opisane w podrozdziale Opcje drukowania kosztorysu.

Opcje drukowania rozliczenia wykonanych robót Na karcie ‘Wykonane roboty’ decydujemy, jak ma wyglądać wydruk ze-stawienia wykonanych robót.

Page 411: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 411

W grupie ‘Wykonane roboty’ możemy zaznaczyć opcję Opcje dla wydruku pobieraj z kosztorysu. W takim wypadku na wydruku opisu pozycji znajdą się wyrażenia współczynników norm. W przeciwnym razie opcja Wyrażenia norm RMS w grupie ‘Opis pozycji’ stanie się dostępna i będzie można wybrać sposób wydruku norm.

Rys. 401. Karta ‘Wykonane roboty’.

Opcje wydruku pozycji o zerowych wartościach robót mogą zostać pobrane z widoku i wtedy zaznaczamy opcję Opcje dla wydruków pobieraj z widoków lub gdy opcję tę wyczyścimy, możemy samodzielnie zdecydo-wać, czy mają być drukowane tylko pozycje o niezerowych wartościach robót (opcja Tylko pozycje o niezerowych wartościach wykonanych robót).

W grupie ‘Chronologia wykonanych robót’ zaznaczamy czy na wydruku mamy pokazać okresy rozliczeniowe (Okresy), okresy wraz z podokresami (Podokresy), czy terminy wykonania robót (Terminy).

Pozostałe opcje zostały już opisane w podrozdziale Opcje drukowania kosztorysu,

Opcje drukowania harmonogramowania Karta ‘Harmonogramowanie’ zawiera opcje. Które zostały już opisane w podrozdziale Opcje drukowania kosztorysu…

Page 412: Instrukcja Obslugi Norma Pro

412 NORMA PRO

Opcje drukowania słowników Na karcie ‘Słowniki’ umieszczone są opcje sterujące wydrukiem zesta-wienia słowników kluczy wykonawczych, planów działów i kluczy lokali-zacji. W grupie ‘Oddzielanie pozycji zestawienia’ zaznaczamy czy i w jaki sposób mają być od siebie oddzielone poszczególne pozycje zestawienia.

Rys. 402. Karta ‘Słowniki’.

Rys. 403. Słownik Kluczy wykonawczych wydrukowany przy zaznaczonej opcji Na-

zwy uzupełniaj kropkami do szerokości kolumny.

Opcje drukowania cenników Na karcie ‘Cenniki’ znajdują się opcje służące do określenia wyglądu wydruku cenników podłączonych do kosztorysu.

Page 413: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 413

Rys. 404. Karta ‘Cenniki’.

W grupie ‘Oddzielanie pozycji zestawienia’ decydujemy czy i jak mają być oddzielone od siebie poszczególne wiersze zestawienia.

W grupie ‘Cenniki elementów RMS’ określamy sposób sortowania ele-mentów (pole Sortuj wg:) oraz które ceny mają zostać wydrukowane (grupa ‘Kolumny cen’).

W grupie ‘Cenniki scalone (ceny jednostkowe pozycji)’ w polu Sortuj wg: wybieramy sposób uporządkowania pozycji, w grupie ‘Kosztorysy zwykłe – kolumny kosztów bezpośrednich’ zaznaczamy, ceny jakich nakładów drukować, a w grupie ‘Koszt inwest. – kolumny cen jedn. pozycji’ – z ja-kimi narzutami mają być drukowane ceny jednostkowe pozycji.

Opcje drukowania zestawienia wprowadzonych pozycji Karta ‘Pozycje’ umożliwia określenie wyglądu zestawienia wprowadzo-nych pozycji. Jeśli zaznaczymy opcję Opcje dla wydruków pobieraj z kosztorysu, opis pozycji wzięty zostanie z kosztorysu, z widoku Wpro-wadzone pozycje. Jeśli opcję tę wyczyścimy, w grupie ‘Opis pozycji’ bę-dziemy mogli zdecydować czy i jak mają być drukowane Wyrażenia norm RMS i Wyrażenia obmiaru.

W grupie Rozwijanie pozycji scalonych, tak jak dla kosztorysu zwykłego możemy zdecydować, czy pozycje scalone będą pokazywane jak pozycje uproszczone, czy w postaci rozwinięte, wraz z podpozycjami, z których powstały.

Page 414: Instrukcja Obslugi Norma Pro

414 NORMA PRO

W polu Podsumowanie działów: dostępne są opcje drukowania bądź nie podsumowań działów, a w polu Opisy podstawy wyceny decydujemy o wydruku odnośników i podstawy wyceny.

Rys. 405. Karta ‘Pozycje’.

Opcje drukowania zestawienia wprowadzonych pozycji dla kosztorysu inwestorskiego

Karta ‘Pozycje inwest.’ zawiera takie same opcje jak karta ‘Pozycje’ do-tyczy tylko zestawienia pozycji dla kosztorysu inwestorskiego.

Opcje drukowania zestawienia pozycji Karta ’Zestawienie pozycji’ umożliwia zdefiniowanie ustawień dla ze-stawienia pozycji. Jeśli zaznaczymy opcję Drukowanie pozycji „Kalkula-cja kosztów”, to będę drukowane pozycje będące składnikami pozycji scalonych. W grupie ‘Opis pozycji’ zaznaczamy, czy opis ma zawierać informację o materiałach inwestora, wyrażeniach obmiaru i kosztach sta-łych.

Page 415: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 415

Rys. 406.Karta ‘Zest.pozycji’.

Opcje drukowania zestawienia RMS Na karcie ‘Zest. RMS’ znajdują się opcje służące do określenia elementów wydruku zestawienia elementów RMS występujących w kosztorysie.

Rys. 407. Karta ‘Zest. RMS’.

Page 416: Instrukcja Obslugi Norma Pro

416 NORMA PRO

W grupie ‘Oddzielanie pozycji zestawienia’ ustalamy sposób oddzielania od siebie poszczególnych elementów.

W polu Sortuj wg: wybieramy sposób uporządkowania elementów. Jeśli wybierzemy Jak w kosztorysie, to zostanie on pobrany z aktualnego wi-doku zestawienia RMS.

W grupie ‘Działy w zestawieniach RMS’ deklarujemy, w jaki sposób po-kazać na wydruku działy. Po zaznaczaniu opcji Opcje dla wydruków po-bieraj z kosztorysu, działy zostaną pokazane tak, jak na widoku zestawień. Jeśli opcję tę wyczyścimy – dostępne staną się opcje Wszystkie działy, Najwyższy poziom i Tylko działy z pozycjami.

W grupie ‘Opcje zestawienia działami’ określamy jak ma wyglądać wydruk zestawienia RMS działami. Jeśli w polu Nowa tabela od poziomu: wybierzemy nie rozdzielać, to tabele będą drukowane jedna za drugą. Jeśli wybierzemy Rozdzielać od poziomu...., to każda tabela tego poziomu bę-dzie drukowana oddzielnie, zaś tabele dla działów niższych poziomów będą drukowane w sposób ciągły. Wybór opcji rozdzielać na poziomie 10 (wszystkie) spowoduje wygenerowanie oddzielnych tabel dla każdego działu i poddziału występującego w kosztorysie.

W polu Podsumowania działów: decydujemy czy i od jakiego poziomu mają byś drukowane podsumowania wartości RMS-ów w działach.

Jeśli została zaznaczona opcja Nowa tabela dla każdej grupy w zestawie-niu z wybranych grup, to dla każdej grupy elementów RMS na danym po-ziome zostanie utworzona nowa tabela, jeśli zaś opcja jest wyczyszczona, wybrane grupy zostaną umieszczone w jednej tabeli dla danego poziomu.

Tak samo dzieje się, gdy jest zaznaczona opcja Nowa tabela dla każdego dostawcy w zestawianiu z wybranych dostawców.

Obie powyższe opcje dotyczą sytuacji, w której wykonujemy zestawienie RMS dla wybranych grup lub dla wybranych dostawców (patrz podrozdział Drukowanie kosztorysu, str. 424).

Opcje drukowania zestawienia cen. Karta ‘Zest. cen’ dotyczy wydruku zestawienia cen występujących w kosztorysie. Określamy na niej czy i jak oddzielane będą od siebie po-szczególne pozycje (grupa ‘Oddzielanie pozycji zestawienia’) oraz sposób uporządkowania cen (pole Sortuj wg:).

Page 417: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 417

Rys. 408. Karta ‘Zest .cen’.

Opcje drukowania tabeli elementów scalonych Na karcie ‘Tabela elementów scalonych’ można wyczyścić Opcje dla wydruków pobieraj z kosztorysu i samodzielnie zdecydować, jakie ele-menty będą drukowane.

Rys. 409. Karta ‘Tabela elem. scal.’ dla stylu Norma.

Szczególnie istotne jest, czy będzie to wydruk pełnej tablicy (zaznaczona opcja Pełna), to znaczy tablicy zawierającej rubrykę jednostki miary ele-mentu scalonego, liczby jednostek elementarnych i wartości jednostki lub tablicy nie uwzględniającej tych rubryk (zaznaczona opcja Bez parame-trów) oraz jak drukowane są działy i narzuty.

W grupie ‘Pokazuj szczegóły’ zaznaczamy opcje tych wartości, które mają znaleźć się na wydruku.

Opcje drukowania zestawienia wartości scalonych Karta ‘Tabela wart. scal.’ umożliwia ustawienie opcji sterujących wydrukiem wartości scalonych

Page 418: Instrukcja Obslugi Norma Pro

418 NORMA PRO

Opcje drukowania statystyki Karta ‘Statystyka’ zawierają opcje bardzo podobne do tych z karty tabeli elementów scalonych.

Opcje drukowania podsumowania Na karcie ‘Podsumowanie’ znajdują się opcje sterujące wydrukiem pod-sumowania.

Rys. 410. Karta ‘Podsumowanie’.

Do wydruku podsumowania najlepiej jest pobrać dane z kosztorysu (za-znaczona opcja Opcje dla wydruków pobieraj z kosztorysu).

W grupie ‘Drukuj rubryki’ możemy zdecydować o tym, czy będą druko-wane kolumny odpowiadające elementom RMS (opcja RMS).

W grupie ‘Drukuj podsumowania’ zaznaczamy opcję Kosztorysu, jeśli chcemy aby zostało wydrukowane podsumowanie całego kosztorysu. Pod-sumowanie kosztorysu może zawierać lub nie tabelę działów (opcja Z ta-belą działów).W polu Działów: wybieramy ten poziom, od którego ma na-stąpić wydruk podsumowań działów.

Opcje drukowania zestawienia narzutów Opcje umieszczone na karcie ‘Narzuty’ wpływają na wygląd wydruku ze-stawienia narzutów na kosztorys. Jeśli zaznaczymy opcję Kosztorysu, to zostaną wydrukowane narzuty na cały kosztorys; jeśli zaznaczymy opcję Pozycji (tylko tych, w których zdefiniowano narzuty), wydrukowane zo-staną narzuty na te pozycje, dla których zostały zdefiniowane (w przeciw-nym wypadku nie zostaną w ogóle wydrukowane narzuty na pozycje). Jeśli mają być drukowane narzuty działów, w polu Działów: wybieramy po-ziom, od którego mają być pokazywane na wydruku.

Page 419: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 419

Rys. 411. Karta ‘Narzuty’.

Opcje drukowania zestawienia działów Na karcie ‘Działy’ znajdują się opcje dotyczące wydruku zestawienia działów kosztorysu. Jeśli wyczyścimy opcję Opcje dla wydruków pobieraj z kosztorysu, będziemy mogli włączyć lub wyłączyć wydruk wyrażeń współczynników norm dla pozycji (opcja Wyrażenia współczynników norm).

Rys. 412. Karta ‘Działy’.

Drukowanie kosztorysu Po określeniu ustawień drukarki i opcji kosztorysu możemy przystąpić do drukowania. W tym celu z menu Plik wybieramy polecenie Drukuj…

W oknie, które się ukaże (rys. 413) zaznaczamy konieczne opcje drukowa-nia.

♦ W grupie ‘Zakres’ określamy zakres wydruku. Jeśli zaznaczymy Wszystko, będzie drukowany cały zestaw (wszystkie elementy z listy umieszczonej w polu Lista wybranych wydruków:), jeśli zaś wpisując w pola Od: i Do: podamy zakres stron, zostaną wydrukowane tylko strony mieszczące się w zakresie.

♦ Przycisk Ustawienie… dotyczy ustawień drukarki (rys. 374).

Page 420: Instrukcja Obslugi Norma Pro

420 NORMA PRO

♦ W polu Jakość wydruku: wybieramy z listy możliwości tę, która nam najbardziej odpowiada. Trzeba pamiętać, że im gorsza jakość, tym szybsze drukowanie i odwrotnie.

Rys. 413. Okno drukowania kosztorysu.

♦ W grupie ‘Opcje’ zaznaczamy opcję Drukuj do pliku, a w polu Format pliku: wybieramy Plik drukarki, jeśli chcemy wypuścić wydruk na plik dyskowy, który można potem przenieść na inny komputer posiadający drukarkę odpowiadającą drukarce zadeklarowanej przez nas, lecz nie posiadający programu Norma Pro. Wydruk możemy wypuścić również na plik formatu HTML (pole Format pliku, plik HTML).

Dla zaoszczędzenia papieru możemy włączyć opcję Druk obustronny.

Zaznaczenie opcji Odwrotna kolejność stron spowoduje, że zestaw będzie drukowany od końca, to jest od ostatniej strony do pierwszej.

Jeśli chcemy wydrukować więcej niż jedną kopię, w polu Liczba kopii: wpisujemy odpowiednią liczbę. Włączenie opcji Sortuj kopie spowo-duje wydruk najpierw całego pierwszego egzemplarza zestawu, na-

Page 421: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 421

stępnie kolejnych jego kopii. W przypadku wyczyszczenia tej opcji drukowane będą kolejne strony zestawu – każda w wymaganej liczbie kopii.

W polu Nr. pierwszej strony: możemy wpisać numer, który ma mieć pierwsza strona wydruku (nie zawsze bowiem zaczynamy wydruk od pierwszej strony).

♦ W polu Styl wydruku: wybieramy styl: Norma lub inny. Wszystkie wy-druki będą wyprowadzane dla tego właśnie, wybranego stylu.

♦ W polu Zestaw: należy wybrać jeden z gotowych zestawów wydruków lub przygotować swój własny po wybraniu opcji Dowolny wybór.

♦ Dla wybranego zestawu w grupie ‘Lista wybranych wydruków’ pojawi się lista, z której będzie składał się wydruk. Na przykład dla zestawu Pełny kosztorys zostaną wydrukowane następujące elementy: strona tytułowa, charakterystyka obiektu, przedmiary, kosztorys i tabela ele-mentów scalonych.

• Kolejność drukowanych elementów możemy ustawić po kliknięciu na przycisku Kolejność… W okienku Kolejność drukowania wy-branych wydruków zaznaczamy element, który chcemy przesunąć wyżej lub niżej na liście, a następnie w grupie ‘Przesuń:’ klikamy na przycisku w górę lub w dół.

• Przycisk Wybór… służy do modyfikacji listy wybranego zestawu wydruków. W okienku, które się ukaże, mamy karty ‘Kosztorys’, ‘Zestawienia’ i ‘Cenniki oraz ‘Rozliczenia’ i ‘Harmonogramowa-nie’, gdy kosztorys miał zawierać rozliczanie robót i harmonogra-mowanie (patrz podrozdział Wybór drukowanych kosztorysów i zestawień). Zaznaczamy na nich elementy, które chcemy mieć na wydruku i potwierdzamy na OK. Po powrocie do okna z rys. 413 wybrane elementy pojawią się na liście.

• Jeśli chcemy jeszcze zmienić opcje któregoś elementu, zaznaczamy go na liście i klikamy na przycisku Opcje…, w wyniku czego uzy-skamy jedno z już wcześniej opisanych okien ustawiania opcji.

• W miarę potrzeby możemy jeszcze zmienić ustawienia strony klika-jąc na przycisku Układ strony…(patrz podrozdział Układ strony).

♦ W grupie ‘Drukuj:’ zaznaczymy opcję Wybrane działy wtedy, gdy wy-druk ma dotyczyć tylko niektórych działów. Działy te wybieramy po

Page 422: Instrukcja Obslugi Norma Pro

422 NORMA PRO

kliknięciu na przycisku Wybór działów…, przy czym numeracja wy-branych działów może być ciągła lub zachowana z kosztorysu. Steruje tym opcja ciągła numeracja.

Jeśli wyczyścimy opcję KWOTY, otrzymamy wydruk bez cen i warto-ści.

Włączenie opcji pozycje niezerowe pozwoli na wydruk tylko tych po-zycji, które mają wartości różne od zera; w przeciwnym wypadku dru-kowane będą wszystkie pozycje. Jeśli drukowane będą pozycje nieze-rowe, to można określić sposób ich numeracji: numeracja może uwzględniać pozycje niezerowe i wtedy trzeba zaznaczyć opcję z ze-rowymi lub pozycje zerowe mogą być ignorowane, i wtedy zaznaczyć trzeba opcję bez zerowych.

W polu Zestawienia działami określamy jak ma wyglądać wydruk ze-stawienia RMS działami.

1. Jeśli wybierzemy nie rozdzielać, to informacje o wszystkich dzia-łach, w których ten element się znajduje będą umieszczone w tym samym wierszu bezpośrednio pod nazwą elementu (rys. 414).

Rys. 414. Element w wydruku zestawienia działami, opcja Nie rozdzielać.

2. Jeśli wybierzemy Od poziomu 1, to zestawienie będzie drukowane dla każdego działu poziomu 1 w osobnych tabelach, natomiast za-wartości w działach następnych poziomów będę pokazane w wierszu danego elementu (rys. 415). Jeśli zaś wybierzemy inny poziom, to osobne tabele będą budowane dla tego poziomu, a w wierszach elementów znajdą się informacje o wartościach RMS-ów w pozio-mach podrzędnych.

Page 423: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 423

Rys. 415. Zestawienie materiałów w działach – dział FUNDAMENTY. Wybrana

opcja Od poziomu 1.

3. Jeśli wybierzemy od poziomu 10 (wszystkie), zestawienie będzie drukowane dla każdego działu osobno niezależnie od tego, czy jest to dział czy poddział.

4. Jeśli wybierzemy wszystkie z pozycjami, zostaną wydrukowane tylko te działy, które mają pozycje.

W programie Norma Pro zestawienia materiałów, sprzętu i robocizny mogą być drukowane z uwzględnieniem wszystkich pozycji, pozycji z cenami zerowymi lub tylko z cenami niezerowymi. Aby określić, które pozycje zestawień mają być drukowane, należy z listy Pozycje zesta-wień: wybrać jedną z opcji: wszystkie, zerowe ceny lub niezerowe ceny.

Listy wyboru Zestawienia działami i Pozycje zestawień będą aktywne wtedy, gdy w na liście wybranych wydruków znajdzie się chociaż jedno z zestawień RMS.

Page 424: Instrukcja Obslugi Norma Pro

424 NORMA PRO

Jeśli zaznaczymy opcję Wybrane grupy RMS, wydruk zostanie wyko-nany tylko dla tych grup RMS, które wybierzemy w oknie otwartym po kliknięciu na przycisku Wybór grup…

Zaznaczenie opcji Wybrani dostawcy spowoduje wykonanie wydruku tylko dla tych dostawców RMS, których wybierzemy w oknie otwartym po kliknięciu na przycisku Wybór dostawców…

♦ Przycisk Podgląd służy do podejrzenia wydruku.

Drukowanie uruchamiamy w oknie z rys. 413 kliknięciem na przycisku OK.

Wybór drukowanych kosztorysów i zestawień W oknie wyboru zestawień wydruków (rys. 416) zaznaczamy na kartach ‘Kosztorys’, ‘Zestawienia’, ‘Zestawienia RMS’, ‘Rozliczenia’, ‘Har-monogramowanie’ i ‘Cenniki’ poszczególne opcje i klikając na przycisku symbolizującym drukarkę przenosimy się do okna Drukuj (rys. 413), gdzie po ustawieniu parametrów uruchamiamy wydruk.

Przyciski Opcje… służą do zmiany opcji wydruku (opisanych w podroz-działach Opcje drukowania...). Przycisk Kolejność… umożliwia okre-ślenie kolejności wydruku zaznaczonych zestawień. Pole Styl wydruków pozwala wybrać styl, w jakim będzie zrealizowany wydruk.

♦ Na karcie ‘Kosztorys’ zaznaczamy te elementy kosztorysu, które mają być drukowane oraz ewentualnie określamy opcje poszczególnych ze-stawień.

Jeśli chcemy, aby została wydrukowana tabela opisów podstawy wy-ceny powinniśmy dołączyć ją do zestawu drukowanych dokumentów zaznaczając opcję Opisy podstawy wyceny. Należy przy tym pamiętać, że odnośniki do tabeli zostaną wydrukowane w pozycjach tylko wtedy; gdy wcześniej w opcjach wydruków dla danego rodzaju kosztorysu zo-stanie wybrana opcja z odnośnikami w pozycjach.

Page 425: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 425

Rys. 416. Okno wyboru wydruków, karta ‘Kosztorys’.

♦ Na karcie ‘Zestawienia’ należy zaznaczyć zestawienia, które mają być drukowane oraz ewentualnie określić opcje poszczególnych zestawień.

Jeśli do wydruku zakwalifikujemy zestawienie pozycji i w kosztorysie zdefiniowaliśmy kilka widoków pozycji, obok opcji pojawi się pole, w którym można wybrać jeden z tych widoków.

Rys. 417. Okno drukowania zestawień, karta ‘Zestawienia’.

♦ Na karcie ‘Zestawienia RMS’ zaznaczyć zestawienia tych elementów RMS, które chcemy mieć na wydruku. Klikając na zakładki ‘Roboci-zna’, ‘Materiały’ i ‘Sprzęt’ wchodzimy na poszczególne karty i tam deklarujemy opcje wydruków zestawień.

Page 426: Instrukcja Obslugi Norma Pro

426 NORMA PRO

Rys. 418. Karta ‘Zestawienia RMS’.

♦ Na karcie ‘Rozliczenia’ dla poszczególnych zestawień można dodatkowo wybrać, dla jakiego okresu rozrachunkowego ma być wykonany wydruk, i ewentualnie, czy do wydruku dołączyć słownik okresów roz-liczeniowych (opcja Okresy rozrachunkowe w grupie ‘Słowniki’).

Rys. 419. Karta ‘Rozliczenia’.

♦ Na karcie ‘Harmonogramowanie’ możemy zadeklarować pojawienie się na wydrukach informacji o kluczach wykonawczych, kluczach lo-kalizacji i kluczach planu (grupa ‘Kosztorys’) oraz dołączenie do wy-druków słowników (grupa ‘Słowniki’).

Page 427: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 427

Rys. 420. Karta ‘Harmonogramowanie’.

♦ Na karcie ‘Cennik’ ustalamy, czy i jakie cenniki drukować w zestawie-niu oraz określamy opcje wydruków.

Rys. 421. Karta ‘Cenniki’.

Page 428: Instrukcja Obslugi Norma Pro

428 NORMA PRO

21. OPERACJE NA KOSZTORYSIE

Narzuty na kosztorys Narzuty na cały kosztorys możemy obejrzeć i zdefiniować po wybraniu po-lecenia Narzuty kosztorysu… z menu Kosztorys, jak również w widoku Narzuty kosztorysu z menu Widok, wybierając z listy wyświetlanej w polu Wybór działu kosztorysu pozycję Cały kosztorys.

Narzuty wspólne działów Narzuty wspólne działów określamy w oknie widoku narzutów po wybra-niu polecenia Narzuty kosztorysu… z menu Kosztorys.

Współczynniki norm w kosztorysie Podobnie jak dla pozycji i działów można zadeklarować współczynniki norm dla całego kosztorysu. W opcjach kosztorysu na karcie ‘Rozliczanie RMS’ można wpisać współczynniki wraz z uzasadnieniami.

Zmiana norm w kosztorysie Jeśli chcemy zmienić normy w całym kosztorysie lub w jego fragmencie, korzystamy z polecenia Zmień normy… z menu Kosztorys.

Rys. 422. Okienko zmiany norm w kosztorysie.

W okienku pokazanym na rys. 422 w grupie ‘Zmieniane pozycje’ zazna-czamy zakres zmian (możemy zmienić normy w całym kosztorysie, w niektórych pozycjach, w wybranych działach, w aktywnym dziale, aktyw-nej pozycji lub zaznaczonych pozycjach), zaś w obszarze ‘Zmieniane ele-menty’ zaznaczamy typ elementu RMS, dla którego zmieniamy normy. W

Page 429: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 429

pole Współczynnik: wpisujemy współczynnik, przez który zostaną prze-mnożone (przycisk Pomnóż) lub podzielone (przycisk Podziel) aktualne normy.

Parametry kosztorysu Parametry, które występują zawsze, niezależnie od typu kosztorysu, to pa-rametry ekonomiczno-techniczne, stałe globalne występujące w obmiarach i grupy wariantów danych.. Jeśli jednak w opcjach kosztorysu włączymy harmonogramowanie i rozliczanie robót, to pojawią się dodatkowe para-metry: klucze wykonawcze, klucze lokalizacji, okresy rozrachunkowe i plan działów. Parametry kosztorysu są dostępne po wywołaniu polecenia Parametry kosztorysu… z menu Kosztorys.

Parametry ekonomiczno-techniczne w kosztorysie Parametry ekonomiczno – techniczne dla całego kosztorysu wprowadzamy na karcie ‘Parametry ekonomiczno-techniczne’. Koszt jednostki elemen-tarnej zostanie pokazany w widoku (i wydruku) Tabeli elementów scalonych.

Rys. 423. Okno wprowadzania parametrów ekonomiczno-technicznych.

Zdefiniowane stałe Na karcie ‘Zdefiniowane stałe’ wyświetlana jest lista stałych globalnych, które zostały zdefiniowane dla ułatwienia obliczeń obmiarów. Dodawanie i edycja stałych opisane są rozdziale EDYCJA OBMIARU, Stałe globalne.

Grupy wariantów Karta ‘Grupy wariantów’ pokazuje listę grup wariantów wraz z warian-tami im przyporządkowanymi. Wprowadzanie i modyfikacje grup wa-riantów opisane są w rozdziale WARIANTY, Definiowanie wariantów.

Page 430: Instrukcja Obslugi Norma Pro

430 NORMA PRO

Okresy rozrachunkowe Okresy rozrachunkowe dla kosztorysu wprowadzamy na karcie ‘Okresy rozrachunkowe’. Definiowanie okresów rozrachunkowych zostało opisane w rozdziale HARMONOGRAMOWANIE i ROZLICZANIE ROBÓT, Okresy rozliczeniowe.

Klucze wykonawcze Klucze wykonawcze, używane do celów planowania i rozliczania robót wprowadzamy na karcie ‘Klucze wykonawcze’. Definiowanie kluczy wykonawczych zostało opisane w rozdziale HARMONOGRAMOWANIE i ROZLICZANIE ROBÓT, Klucze wykonawcze.

Klucze lokalizacji Klucze lokalizacji, służące do celów harmonogramowania i rozliczania ro-bót dla kosztorysu wprowadzamy na karcie ‘Słownik lokalizacji’. Defi-niowanie kluczy zostało opisane w rozdziale HARMONOGRAMOWANIE i ROZLICZANIE ROBÓT, Klucze lokalizacji.

Plan działów Klucze planu działów służące do celów harmonogramowania i rozliczania robót wprowadzamy na karcie ‘Plany działów’. Definiowanie kluczy zo-stało opisane w rozdziale HARMONOGRAMOWANIE i ROZLICZANIE ROBÓT, Klucze planów działów.

Przeliczanie cen w kosztorysie Jeśli zachodzi potrzeba przeliczenia cen w kosztorysie według nowego cennika lub innego kosztorysu, z menu Ceny wybieramy polecenie Uak-tualnij ceny… Okno z opcjami uaktualniania zostało opisane w rozdziale CENY, BAZY CENOWE I CENNIKI, Przeliczanie (uaktualnianie) cen w kosztorysie.

Page 431: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 431

Sumowanie robocizny Jeśli chcemy rozliczać robociznę w pozycjach łącznie, bez podziału na za-wody, wybieramy polecenie Sumuj roboci-znę… z menu Kosztorys. Możemy pod-sumować robociznę w całym kosztorysie, wybranych działach lub pozycjach, ak-tywnym dziale czy aktywnej pozycji. Zsu-mowanie robocizny polega na zsumowaniu nakładów wszystkich zawodów występują-cych w pozycji w jeden element. Sumowanie robocizny jest procesem nieodwracalnym.

Zastępowanie robocizny Jeśli chcemy zastąpić robociznę inną w całym kosztorysie, dziale czy zazna-

czonych pozycjach, z menu Kosztorys wy-bieramy polecenie Zastąp robociznę. W oknie takim jak na rysunku z lewej zazna-czamy, jaką część kosztorysu poddajemy zmianom i klikamy na OK. W następnym oknie, zawierającym listę zawodów wystę-pujących w kosztorysie, zaznaczamy ten za-wód, którym chcemy zastąpić robociznę i klikamy na OK (patrz ELEMENTY RMS,

Zastępowanie robocizny).

Dopasowanie kosztów robocizny Jeśli chcemy dopasować stawkę robocizny do założonej wartości koszto-rysu, wybieramy polecenie Dopasuj robociznę… z menu Kosztorys, w wyniku czego dostaniemy listę zawodów występujących w kosztorysie. Na liście tej kliknięciem zaznaczamy te zawody, których stawki mają zostać dopasowane do wartości kosztorysu (rys. 424). Powtórne kliknięcie na za-znaczonym zawodzie, zdejmuje z niego zaznaczenie.

Page 432: Instrukcja Obslugi Norma Pro

432 NORMA PRO

Rys. 424. Wybieranie zawodów, których stawki mają być dopasowane do założonej

wartości kosztorysu.

Po kliknięciu na przycisku OK pojawi się okienko, w którym wpisujemy założoną wartość kosztorysu. Proces przeliczania roz-pocznie się po potwierdzeniu kliknięciem na OK.

Upraszczanie pozycji Jeśli chcemy uprościć pozycje w całym kosztorysie, wybranych działach czy pozycjach, z menu Kosztorys wybieramy polecenie Uprość pozy-cje…, a następnie w wyświetlonym oknie zaznaczamy, jaka część pozycji zostanie poddana uproszczeniu. Upraszczanie pozycji opisane jest w roz-dziale POZYCJE KOSZTORYSU, Upraszczanie pozycji.

Sprawdzanie poprawności kosztorysu Przy pomocy polecenia Sprawdź kosztorys… z menu Kosztorys możemy sprawdzić poprawność naszego kosztorysu. W grupie ‘Sygnalizowane błędy’ zaznaczamy opcje oznaczające te błędy, o których ma nas program ostrzegać, natomiast w grupie ‘Komunikaty’ zaznaczamy formę, w jakiej ostrzeżenie ma być przedstawione. Jeśli chcemy, aby ostrzeżenia były zapisywane w pliku, zaznaczamy opcję Zapisz do pliku i po kliknięciu na przycisku Plik… podajemy jego nazwę i lokalizację.

Page 433: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 433

Rys. 425. Okno sprawdzania poprawności kosztorysu.

Zaznaczenie opcji Wyświetl listę spowoduje wygenerowanie okna z in-formacją o lokalizacji i rodzaju błędu.

Rys. 426. Lista błędów znalezionych w kosztorysie.

Łączenie kosztorysów Czasami może się zdarzyć potrzeba połączenia dwóch lub więcej kosztory-sów w jeden. W tym celu otwieramy dowolny z kosztorysów, następnie z menu Kosztorys wybieramy polecenie Dołącz kosztorys… W oknie, które się pojawi, wybieramy dołączany kosztorys i klikamy na przycisku OK

Page 434: Instrukcja Obslugi Norma Pro

434 NORMA PRO

(można dołączyć kosztorys do pustego kosztorysu). Kosztorys dołączany jest na końcu bieżącego kosztorysu.

Jeśli chcemy wstawić kosztorys w środku kosztorysu, korzystamy z pole-cenia Wstaw kosztorys… z menu Kosztorys.

Jeżeli do kosztorysu wstawiamy kosztorys zawierający same pozycje (bez działów), to zostanie on umieszczony za aktualnie zaznaczoną pozycją kosztorysu oryginalnego, a wszystkie następne pozycje zostaną przenume-rowane.

Do kosztorysu zawierającego tylko pozycje, bez podziału na działy, nie można wstawić kosztorysu zawierającego działy. Zanim wstawimy taki kosztorys, w oryginalnym kosztorysie musimy utworzyć działy.

Jeśli do kosztorysu zawierającego działy wstawiamy kosztorys również zawierający działy, to zostanie on umieszczony za zaznaczonym działem (lub poddziałem), a wszystkie następne działy (i poddziały) zostaną prze-numerowane.

Kosztorysy złożone Kosztorys może zawierać inne kosztorysy, które nazywamy kosztorysami składowymi. Kosztorys składowy można wstawiać na dwa sposoby:

1. Jako włączony i wtedy cała zawartość kosztorysu składowego jest wczytana do kosztorysu złożonego. Ponieważ pamiętana jest ścieżka dostępu do kosztorysu składowego, można go zaktualizować w razie potrzeby.

2. Jako zewnętrzny i wtedy zawartość kosztorysu składowego jest wczy-tywana przy wczytywaniu kosztorysu złożonego. W przypadku zmian dokonanych w kosztorysie składowym można je zapisać do pliku na dysku poleceniem Dział | Zapisz jako kosztorys.

Kosztorysy składowe są umieszczane w kosztorysie złożonym jako działy.

Sposób połączenia kosztorysu składowego można zmienić w oknie wy-wołanym poleceniem Kosztorys składowy... z menu Dział.

Opis wstawiania kosztorysów składowych jest umieszczony w rozdziale DZIAŁY KOSZTORYSU, Kosztorys złożony.

Page 435: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 435

Wstawianie kosztorysu do cennika obiektów Cały kosztorys można wstawić do cennika obiektów jako pojedynczą po-zycję uproszczoną lub wraz z poddziałami i pozycjami jako oddzielnymi elementami cennika. Polecenie Wstaw do cennika obiektów…, które na to pozwala, wywoływane jest z menu Kosztorys.

Rys. 427. Okno wstawiania kosztorysu do cennika obiektów.

W wyświetlonym oknie w polach Wydawnictwo i Katalog określamy wy-dawnictwo, nazwę i numer katalogu, jakie zostaną przypisane wstawianym elementom. Domyślnie w polach Podstawa: i Opis: wprowadzana jest nazwa i opis kosztorysu. Wielkości te można zmodyfikować. Dodatkowo, w polu Wariant: można wpisać numer wariantu pozycji. W dolnej części wyświetlane są jednostki miary, w których dopuszcza się wstawienie kosztorysu do cennika. Jak widać, dla całego kosztorysu główna jednostka miary jest sztuka. Jeśli w kosztorysie zostały zdefiniowane jednostki elementarne, zostaną dołączone do listy. Jeśli kosztorys ma być wstawiony jako jedna pozycja, czyścimy opcje Wstaw poddziały. Jeśli zaś ma zostać wstawiony wraz z działami i poddziałami jako osobnymi pozycjami, opcja ta powinna być zaznaczona.

Na rys. 428 pokazany jest cennik pozycji, do którego wstawiono kosztorys BLIŹNIAK, jako wariant 1 o jednostce miary sztuka wraz z poddziałami.

Page 436: Instrukcja Obslugi Norma Pro

436 NORMA PRO

Rys. 428. Cennik pozycji po wstawieniu kosztorysu ‘BLIŹNIAK’ wraz z

poddziałami.

Jako drugi wariant wstawiono BLIŹNIAK z jednostką miary m2 p.u.

Rys. 429. Cennik pozycji z wstawionym kosztorysem BLIŹNIAK z inną jednostką

miary.

Jeśli zaznaczyliśmy opcję wstawiania z poddziałami, dla każdego działu pojawi się okno takie, jak na rys. 427, z tym że dane do niego podstawione będą dotyczyły danego działu. Jeśli dział ma być wstawiony z pozycjami zaznaczamy opcję Wstaw pozycje.

Gdy danego działu nie chcemy wstawiać, klikamy na przycisku Pomiń.

Operację wstawiania można przerwać kliknięciem na przycisku Przerwij.

Page 437: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 437

Rys. 430. Okno wstawiania ceny działu do cennika. Wstawiany jest dział

IZOLACJE o numerrze1.1 bez pozycji.

Po zakończeniu procesu wstawienia kosztorysu do cennika tworzone jest odpowiadające mu drzewo w oknie katalogów norm. Na rys. 431 widać, że w katalogu M_K{01} znajdują się dwie pozycje. Pierwsza z nich, to kosztorys BLIŻNIAK wstawiony jako wariant o numerze 2. Ikona sym-bolizująca ten kosztorys ma „nóżki”, a więc informuje o tym, że istnieją dla niego podpozycje. Druga – to kosztorys BLIŻNIAK wstawiony jako jedna pozycja.

Rys. 431. Okno katalogów norm z wstawionym kosztorysem BLIŹNIAK.

Jeśli teraz rozwiniemy pozycję pierwszą, to uzyskamy listę pozycji, które są działami kosztorysu. Na rys. 432 widać, że pozycja o podstawie BLIŹ-

Page 438: Instrukcja Obslugi Norma Pro

438 NORMA PRO

NIAK 1 ma podpozycje. I rzeczywiście, dział 1 – FUNDAMENTY miał oddziały.

Rys. 432. W prawym oknie znajduje się lista pozycji wraz z cenami, które są

działami kosztorysu.

Rejestracja zmian w kosztorysie Rejestracja zmian w kosztorysie umożliwia śledzenie kolejnych kroków w procesie jego powstawania. Jeśli włączymy rejestrację zmian, każda zmiana zostanie zapamiętana i specjalnie oznaczona.

Po wywołaniu poleceń Rejestracja zmian | Rejestruj zmiany… z menu Kosztorys pojawi się okno, w którym ustawiamy opcje rejestracji.

Rys. 433. Okno z opcjami rejestracji zmian.

Jeśli decydujemy się na rejestrację zmian, zaznaczamy opcję Rejestracja zmian. Gdy zmiany mają być pokazywane na ekranie, zaznaczamy opcję Pokazywanie zmian na ekranie. Zaznaczenie opcji Drukowanie zmian umożliwi ich uwzględnienie na wydruku kosztorysu. Od momentu po-twierdzenia zamiaru rejestracji zmian kliknięciem na OK., każda operacja wykonana w kosztorysie będzie zapamiętana.

Domyślnie usuwane elementy są wyróżnione kolorem ciemnoniebieskim i przekreślone ciągłą linią, zaś elementy dodane zaznaczone są na czerwono i

Page 439: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 439

podkreślone. Kolory te można zmienić w oknie Opcje wyświetlania kosztorysu, na karcie ‘Kolory ekranu’ (patrz rozdział WYGLĄD EKRANU, Kolory ekranu).

Zmiany wykonywane w danym miejscu są nie tylko tam pokazywane, ale widać je również wszędzie tam, gdzie wpłynęły na inne wielkości. Na przykład jeśli zmienimy cenę materiału w pozycji, to zmieni się wartość materiałów pomocniczych (gdy zdecydowaliśmy, że będzie liczona od tego materiału), wartość kosztów bezpośrednich, cen jednostkowych pozycji, wartość pozycji, działu i całego kosztorysu (rys. 434).

Rys. 434. Zmiany pokazane w kosztorysie, gdy zmodyfikowana została cena

luksferów.

Zmiany będę pokazane również w innych widokach, jeśli tylko wprowa-dzona zmiana wpłynęła na zawartość wyświetlanych kolumn..

Rys. 435. Zmiana ceny luksferów jest również pokazana w widoku

Wprowadzone pozycje.

Page 440: Instrukcja Obslugi Norma Pro

440 NORMA PRO

Rys. 436.Do pozycji 107 dodano papier ścierny.

Zmiany będę rejestrowane do momentu, w którym zdecydujemy się je za-akceptować lub odrzucić.

UWAGA! Numer usuniętej pozycji nie jest związany z numerem, który pozycja miała przed usunięciem. Jest to wewętrzny numer, nadawany przez program tylko po to, aby umożliwić wprowadzanie do niej odwołań.

Akceptacja lub odrzucenie wszystkich zmian Jeśli chcemy wszystkie zmiany zaakceptować, z menu Kosztorys wybie-ramy polecenie Rejestracja zmian | Akceptuj lub rezygnuj ze zmian… Po zaakceptowaniu zmian ‘stare’ wielkości znikną, a zostaną tylko nowe.

Akceptacja lub odrzucenie wybranych zmian Jeśli chcemy niektóre zmiany odrzucić a inne przyjąć, zaznaczamy cały kosztorys lub ten RMS, pozycję, dział, w którym się znajdują i z menu Kosztorys wybieramy polecenie Rejestracja zmian | Przywróć począt-kowe dane…

W oknie, które się pojawi (rys. 437) zostanie wyświetlona lista tylko tych zmian, które zostały wprowadzone w danych zaznaczonego elementu (kosztorysu, działu, pozycji, nakładzie).

Page 441: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 441

Rys. 437. Lista zmian wprowadzonych w danych materiału.

Jeśli wszystkie zmiany chcemy zaakceptować, klikamy na przycisku Po-zostaw. Te, które chcemy odrzucić, zaznaczamy na liście (klikamy na na-zwie zmiany, tak aby pojawił się symbol ) i klikamy na przycisku Zazna-czone.

Jeśli chcemy odrzucić wszystkie zmiany, wykorzystujemy przycisk Wszystkie.

Zaznaczenie opcji Sprawdź powoduje, że program po kolei sprawdza, czy w elementach ‘należących’ do kosztorysu, zaznaczonego działu czy pozycji zostały wprowadzone jakieś zmiany, i jeśli tak, kolejno wyświetla okno przywracania początkowych danych dla tych elementów. W ten sposób ‘jednym ciągiem’ można przejrzeć zmiany w całej pozycji, dziale i w całym kosztorysie. Oznacza to, że jeśli na przykład w dziale wykonaliśmy zmiany w trzech pozycjach, to po zaznaczeniu tego działu i wywołaniu polecenia Przywróć początkowe dane… trzy razy, dla każdej pozycji, zostanie wyświetlone okno z rys. 437 ze zmianami w niej wprowadzonymi. Analogicznie, jeśli w pozycji wykonaliśmy pięć zmian: dwie zmiany w danych pozycji (np. obmiar i nazwę) oraz zmiany w trzech RMS-ach, okno z rys. 437 pojawi się cztery razy: pierwsze pokaże dwie zmiany pozycji, a następne trzy zostaną wyświetlone dla każdego zmienionego RMS-a.

Jeśli opcja Sprawdź nie zostanie zaznaczona i wywołamy polecenie Przywróć początkowe dane…, okno z rys. 437 pojawi się tylko raz, po-kazując zmiany wprowadzone w danych bieżącego działu, pozycji czy nakładu.

Page 442: Instrukcja Obslugi Norma Pro

442 NORMA PRO

Porównywanie kosztorysów i tworzenie kosztorysu różnicowego

Program Norma Pro umożliwia porównanie dwóch kosztorysów: aktualnie znajdującego się na ekranie i drugiego, którego nazwę wybieramy (w oknie takim jak do otwierania kosztorysu) po wywołaniu polecenia Porównaj kosztorysy… z menu Kosztorys.

Rys. 438. Okno ustawiania opcji porównywania kosztorysów.

W wyświetlonym okienku (rys. 438) w grupie ‘Sygnalizowane różnice” za-znaczamy opcje odpowiadające tym częściom składowym kosztorysu, które chcemy porównywać. W grupie ‘Komunikaty’ decydujemy, w jaki sposób mają być wyświetlane komunikaty o występujących różnicach. Jeśli zaznaczymy opcję Stop na błędzie, to program wyprowadzi komunikat za każdym razem, gdy trafi na różnicę. Zaznaczenie opcji Wyświetl listę spowoduje wygenerowanie listy różnic, którą będziemy mogli przeglądać z możliwością zapisania jej na plik tekstowy (przycisk Zachowaj w pliku…). Opcja Zapisz do pliku i przycisk Plik… służą do wyprowadzenia listy różnic od razu na plik tekstowy.

Page 443: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 443

Rys. 439. Lista różnic występujących między kosztorysami.

Jeśli z dwóch kosztorysów chcemy utworzyć kosztorys różnicowy, za-znaczamy opcję Utwórz kosztorys różnicowy. W tym przypadku, po klik-nięciu na OK zostanie wyświetlone okno, w którym wybieramy porów-nywany kosztorys. Tworzenie kosztorysu różnicowego polega na porównywaniu pozycji i ich zawartości i rejestracji zmian w ten sposób, że jako stan początkowy traktowany jest kosztorys wczytywany, a kosztorys aktualnie edytowany jako kosztorys po zmianach. Dane zmienione będą pokazane na czerwono – stan w aktualnym kosztorysie i na niebiesko – stan w kosztorysie po-równywanym.

Wartości, które występują w kosztorysie wczytywanym, a nie występują w kosztorysie edytowanym zostają oznaczone jako usunięte, zaś te, które są w kosztorysie wczytywanym, a nie ma ich w kosztorysie edytowanym oznaczone są jako dodane. Oznaczenia te są pokazywane na ekranie w sposób określony dla rejestracji zmian.

Na przykład weźmy kosztorys BLIŻNIAK w wersji podstawowej i porów-najmy go z kosztorysem BLIŹNIAK_2. W kosztorysie BLIŻNIAK_2 w stosunku do BLIŻNIAK zostały wykonane następujące zmiany:

W pozycji 91 zmieniono materiał.

1. Pozycja 92 o podstawie KNR 2-02 1111-06 została zamieniona na po-zycję o podstawie TZKNBK XI 0505-46.

2. W pozycji 106 została zmieniona cena materiału z 9,65 na 8,57.

3. W pozycji 107 został dodany nowy materiał – papier ścierny.

Page 444: Instrukcja Obslugi Norma Pro

444 NORMA PRO

Do Normy Pro jako pierwszy wczytujemy kosztorys BLIŹNIAK, wywołu-jemy polecenie Porównaj kosztorysy… i otwieramy kosztorys BLIŹ-NIAK_2. W wyniku porównania powstanie kosztorys różnicowy, w którym wszystkie niezgodności zostaną wyróżnione.

• Wartość 47031.36 pozycji 91 oznaczona została jako usunięta, ponie-waż nie występuje w kosztorysie BLIŹNIAK, zaś wartość 4770 jako dodana, gdyż nie występuje w kosztorysie BLIŹNAK_2. (rys. 440).

Rys. 440. Kosztorys różnicowy z wyróżnionymi zmianami.

• Pozycja 92 z kosztorysu BLIŻNIAK została uznana za dodaną, gdyż nie było jej w kosztorysie BLIŹNIAK_2, a pozycja _237, czyli pozycja 92 z kosztorysu BLŹNIAK_2 została zaznaczona jako usunięta, gdyż nie było jej w kosztorysie BLIŹNIAK (rys. 440).

Rys. 441. Pozycja 106 w kosztorysie różnicowym.

Page 445: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 445

• W pozycji 106 cena luksferów = 9.65 została uznana za usuniętą, gdyż nie występuje w kosztorysie BLIŹNIAK, zaś cena 8.57 za dodaną, po-nieważ nie występuje w kosztorysie BLIŻNIAK_2 (rys. 441).

• W pozycji 107 materiał „papier ścierny” oraz wszystkie wartości z nim związane zostały oznaczone jako usunięte, gdyż nie występują w kosztorysie BLIŹNIAK, zaś te wartości, które są w kosztorysie BLIŻ-NIAK, a nie ma ich w kosztorysie BLIŹNIAK_2 oznaczone są jako dodane (rys. 442).

Rys. 442. Pozycja 107 w kosztorysie różnicowym.

Zmiany zarejestrowane w kosztorysie różnicowym możemy przyjąć lub odrzucić, w sposób opisany dla rejestracji zmian.

Praca z kilkoma kosztorysami W programie Norma Pro możemy pracować z kilkoma kosztorysami jedno-cześnie. Po otwarciu pierwszego kosztorysu, otwieramy następny. W ten sposób będziemy mieli na ekranie kilka kosztorysów, każdy w swoim wła-snym oknie. Jeżeli ostatni wprowadzony kosztorys przysłoni nam cały ob-szar roboczy (poprzednio otwarte kosztorysy są przykryte), należy kliknąć na przycisku znajdującym się w prawym górnym rogu na wysokości menu.

Odsłonięte okna kosztorysów można uporządkować przy pomocy poleceń Sąsiadująco poziomo (okna jedno nad drugim), Sąsiadująco pionowo (okna obok siebie) i Kaskada (okna uporządkowane tak, że widać pasek

Page 446: Instrukcja Obslugi Norma Pro

446 NORMA PRO

tytułu każdego z nich) z menu Okno. Jeśli któreś okno nie jest nam w da-nej chwili potrzebne, może zostać zwinięte do przycisku (ikony) po kliknię-ciu na przycisku .

Przełączanie się z kosztorysu do kosztorysu jest bardzo łatwe: wystarczy tylko kliknąć w odsłoniętym fragmencie wy-branego kosztorysu i już jego okno stanie się oknem aktywnym. Do konkretnych kosztory-sów możemy się również przełączać wykorzy-stując listę otwartych kosztorysów znajdującą się na dole listy poleceń menu Okno (patrz rysunek z prawej). Kliknięciem na wybranej nazwie kosztorysu spowodujemy przejście do jego okna. Przy nazwie aktualnego kosztorysu umieszczony jest znacznik .

Rys. 443. W programie zostały otwarte trzy kosztorysy; okna są wyświetlane

kaskadowo.

Każdy kosztorys może zostać wyświetlony w innym widoku i w każdym kosztorysie możemy wykonywać inne operacje. Jesteśmy również w stanie przenosić i kopiować informację między kosztorysami (wykorzystując po-lecenia Wytnij, Kopiuj i Wklej z menu Edycja) oraz technikę przeciągnij-i-upuść w stosunku do pozycji (patrz rozdział POZYCJE KOSZ-

Page 447: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 447

TORYSU, podrozdział Wstawianie pozycji z innego kosztorysu), działów i elementów RMS.

Po zakończeniu pracy zachowujemy zmienione kosztorysy i każdy z nich zamykamy poleceniem Zamknij z menu Plik.

Praca z jednym kosztorysem w wielu oknach W programie Norma Pro możliwa jest również praca z jednym kosztory-sem w wielu oknach. Nowe okno już otwartego kosztorysu tworzymy przy pomocy polecenia Nowe okno z menu Okno. Możemy też wykorzystać inny sposób: przy naciśniętym klawiszu <Shift> z menu Widok wybieramy odpowiedni widok lub klikamy na jednym z przycisków wido-ków. Sposoby porządkowania okien, przełączania się i wymiany informacji między nimi zostały opisane w podrozdziale poprzednim – Praca z kil-koma kosztorysami. Na liście otwartych okien w menu Okno znajduje się informacja o liczbie i rodzaju widoków, a widok aktualny oznaczony jest znakiem .

Rys. 444. Kosztorys BLIŹNIAK w dwóch widokach: Przedmiar i Działy umieszczo-

nych sąsiadująco poziomo.

Page 448: Instrukcja Obslugi Norma Pro

448 NORMA PRO

Na rys. 444 pokazany jest kosztorys BLIŹNIAK w dwóch widokach: wi-doku Działy i widoku Przedmiar. Okna widoków uporządkowane są przy pomocy polecenia Sąsiadująco poziomo z menu Okno.

Eksport kosztorysu lub widoku kosztorysu Kosztorys, zestawienie lub widok utworzone w programie Norma Pro można wyeksportować w formacie tekstowym, który będzie czytelny dla takich aplikacji jak arkusze kalkulacyjne (na przykład Excel czy Lotus) czy bazy danych (na przykład Access czy DBase) oraz w formatach zrozu-miałych dla programu Planista czy Get Manager.

Eksport w formacie tekstowym Aby wykonać eksport otwieramy odpowiedni widok lub zestawienie i z menu Plik wybieramy polecenie Zapisz jako… Po pojawieniu się okna z

rys. 445 (takiego samego jak w przypadku zachowywania kosztorysu) wybieramy miejsce, gdzie się ma znaleźć wyekspor-towany plik oraz nadajemy mu nazwę w polu Nazwa kosztorysu:. W polu Zapisz jako typ: zaznaczamy ten typ o rozsze-rzeniu.txt, który chcemy uzyskać (patrz rysunek z lewej).

Rys. 445. Okno eksportu widoku, zestawienia lub kosztorysu.

Page 449: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 449

W obszarze ‘Eksportowany zakres kosztorysu’ zaznaczamy opcję Całość, jeśli eksportujemy cały kosztorys lub Zaznaczone elementy, jeśli interesuje nas tylko aktualnie podświetlony element (dział(y), pozycja(e), elementy RMS). Wybrane ustawienia potwierdzamy kliknięciem na OK, po czym tworzony jest plik tekstowy, w którym znajdują się wszystkie dane odczytane z widoku, zestawienia lub kosztorysu.

Na rys. 446 pokazana jest zawartość pliku tekstowego, który został utwo-rzony po wyeksportowaniu widoku Działy kosztorysu.

Rys. 446. Widok działów wyeksportowany jako plik tekstowy.

W wyeksportowanych widokach pierwszym wierszem pliku jest wiersz zawierający nazwy nagłówków kolumn tabeli, zaś separatorami oddziela-jącymi kolumny w wierszu są znaki tabulatorów. Należy o tym pamiętać przy imporcie danych na przykład do aplikacji, które same nie potrafią rozpoznać separatora.

Jeśli w polu Zapisz jako typ: wybierzemy typ Zestawienie RMS lub Kosztorys tekstowo, to po kliknięciu na OK będziemy mieli możliwość zdecydowania, które kolumny mają zostać wyeksportowane (rys. 447) i w jakiej kolejności, jakich użyć separatorów do oddzielenia pól, w jaki spo-sób mają być przedstawiane liczby oraz jaka część kosztorysu ma być uwzględniona.

W oknie ‘Eksport zawartości kosztorysu’, w polu Pola zawartości: znajduje się lista wszystkich kolumn, zaś w polu Eksportowane pola: wybrane przez nas kolumny, które będą wyeksportowane. Aby przenieść kolumnę z lewej listy na prawą, zaznaczamy ją w polu Pola zawartości: i klikamy na przycisku . Jeśli chcemy zmienić kolejność kolumn na li-ście z prawej, używamy przycisków w górę i w dół. Przycisk Usuń służy do usunięcia z listy zaznaczonej kolumny.

Page 450: Instrukcja Obslugi Norma Pro

450 NORMA PRO

Rys. 447. Okno wybierania kolumn do eksportu kosztorysu.

W grupie ‘Separator pól’ zaznaczamy rodzaj znaku, którym zostaną od-dzielone od siebie kolumny w wierszu, a w grupie ‘Separator dziesiętny’ – znak oddzielający część dziesiętną liczby.

W grupie ‘Eksportowane typy elementów’ zaznaczamy, jaka część koszto-rysu ma zostać wyeksportowana: Działy, Pozycje czy RMSy.

Import wygenerowanego pliku tekstowego na przykład do arkusza EXCEL wygląda następująco: otwieramy EXCEL, z menu Plik wybieramy pole-cenie Otwórz… W oknie, które się ukaże, jako typ otwieranego pliku wybieramy Pliki tekstowe i z listy wybieramy plik naszego kosztorysu. Po rozpoznaniu separatorów i zadaniu dodatkowych pytań dotyczących for-matów danych, kosztorys zostanie wciągnięty do arkusza.

Jeśli chodzi o import na przykład do bazy ACCESS, postępujemy podob-nie. Otwieramy ACCESS, z menu Plik wybieramy polecenie Nowa baza danych… i określamy jej nazwę. Następnie z menu Plik wybieramy pole-cenia Pobierz dane zewnętrzne | Importuj…(lub w starszych wersjach tylko Importuj…) i w oknie, które się ukaże, w polu Pliki typu: wybie-ramy Pliki tekstowe. Wskazujemy plik naszego kosztorysu i klikamy na przycisku Importuj. Podczas procesu importowania danych będziemy musieli podjąć decyzje dotyczące separatorów oraz określić nazwy i for-maty pól tworzonej bazy danych.

Page 451: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 451

Eksport do programu Planista i Get Manager Jeśli chcemy wyeksportować kosztorys do programów Planista czy na-kładki Get Manager (Ms Project), postępujemy jak opisano powyżej, z tym że w oknie z rys. 445 w polu Zapisz jako typ: jako typ pliku wybieramy odpowiednio Program PLANISTA (*.pla) lub GET Manager (*.gtm).

Eksport do programu fakturującego Fortuna Dane z kosztorysu można przesłać do programu fakturującego Fortuna. Wystarczy tylko w oknie z rys. 445, w polu Zapisz jako typ:, wybrać Fak-tura FORTUNA (*.ftx).

Eksport do programów Obmiar, Odbiór, Ocena, Wykonawca Dane z kosztorysu mogą również zostać przesłane poprzez uniwersalny format ATH do programu Obmiar służącego do wprowadzania obmiarów na placu budowy przy pomocy komputera typu palmtop, programu Odbiór umożliwiającego sporządzanie protokołów odbioru i rozliczania wy-konanych prac, programu Ocena, będącego doskonałym narzędziem do graficznej prezentacji danych kosztorysu oraz programu Wykonawca, który ułatwia nadzór i kontrolę nad realizacją inwestycji.

Eksport w formacie ATH Kosztorys utworzony w Normie Pro można zapisać w formacie ATH. dzięki temu inne programy kosztorysowe są w stanie taki kosztorys od-czytać. Ponieważ nie wszystkie programy mają takie możliwości jak Norma Pro, w pliku nie są zapisywane informacje o nieaktywanych wa-riantach, a jeśli była rejestracja zmian, zapisywany jest stan aktualny wy-konanych zmian.

Zapis kosztorysu w formacie XML

Kosztorys można zapisać w postaci dokumentu XML. Format XML jest powszechnie przyjętym i coraz częściej stosowanym standardem używa-nym do wymiany danych między różnymi programami i bazami danych, działającymi nie tylko na jednej, ale nawet na różnych platformach sys-temowych. Wraz z Normą Pro dostarczany jest plik ATH2.XSD zawie-rający opis struktury kosztorysu, dzięki czemu inne programy będą w stanie prawidłowo zinterpretować wygenerowany dokument. Kosztorysy zapisane w formacie XML mogą być na przykład wczytane do baz SQL, czy do systemu SAP.

Page 452: Instrukcja Obslugi Norma Pro

452 NORMA PRO

Aby zapisać kosztorys w formacie XML, z listy typów plików wybieramy ATH 2 (XML) (*.xml).

Import z programu Zuzia, Leonardo, Winbud 3.2, Seko, Rodos, Penta, Forte

Aby wczytać do Normy Pro plik z programu Zuzia, Leonardo, Winbud 3.2, Seko należy z menu Plik wybrać polecenie Otwórz… i w oknie, które się ukaże w polu Pliki typu: zaznaczyć odpowiednio Zuzia (*.zuz), Leonardo (ex*.*), WinBud 3.2(d*.db), Sekocenbud (*.ksp) lub Seko-cenbud Inwestorskie (*.inw). Ponieważ programy Rodos i Penta potrafią zapisać

kosztorysy w formacie.ATH, aby je wczytać do Normy Pro, wystarczy wybrać pliki typu ATHENASOFT (*.ath), zaznaczyć odpowiedni plik i kliknąć na Otwórz.

Wymiana danych między programami Norma Pro i Strix Kosztorys utworzony w programie Norma Pro można wyeksportować w formacie ATH, który będzie czytelny dla innych programów np. Strix.4.1 i Norma Inwestor. Aby wyeksportować kosztorys w tym formacie, wy-starczy z menu Plik wywołać polecenie Zapisz jako…, jako typ pliku wybrać ATHENASOFT(*.ath), nadać mu nazwę i potwierdzić kliknięciem na przycisku Zapisz.

Do programu Norma Pro można importować pliki formatu.ATH, wygene-rowane przez poprzednie wersje Normy Pro i program Strix. Aby wczytać plik w tym formacie, wystarczy z menu Plik wywołać polecenie Otwórz…, jako typ pliku wybrać ATHENASOFT(*.ath), podświetlić właściwą nazwę i potwierdzić kliknięciem na przycisku Zapisz.

Page 453: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 453

22. WYGLĄD EKRANU Autorzy programu Norma Pro dali użytkownikowi możliwość zdefiniowa-nia opcji wyświetlania kolumn, wybrania kolorów charakterystycznych dla pewnych działań, rodzaju czcionki i dołączenia do menu Narzędzia róż-nych programów.

Parametry kolumn Jeśli chcemy zmienić sposób wyświetlania kolumn na ekranie, z menu Opcje wybieramy polecenie Wyświetlania… W oknie, które się ukaże znajdują się dwie karty.

Rys. 448. Karta ‘Opcje kolumn’.

Na karcie ‘Opcje kolumn’ (rys. 448) dla każdej kolumny określamy jej szerokość oraz sposób wyrównywania. Z lewej strony okna, w grupie ko-lumny, klikamy na wybranej nazwie, zaś w grupie ‘Wybrana kolumna’ definiujemy jej szerokość i wyrównywanie. Jeśli chcemy, aby sam program automatycznie zmieniał szerokości kolumn proporcjonalnie do zmian sze-rokości widoku, zaznaczamy opcję Dopasuj kolumny automatycznie. Wy-brane ustawienia możemy zapisać jako domyślne (np. dla przyszłych kosz-torysów) używając przycisku Zapisz domyślne, możemy też wczytać war-tości domyślne przy pomocy przycisku Wczytaj domyślne.

Page 454: Instrukcja Obslugi Norma Pro

454 NORMA PRO

Lista kolumn w grupie ‘Kolumny’ zależy od widoku, w którym aktualnie się znajdujemy. Jeśli będziemy w widoku Działy kosztorysu, to na liście znajdą się następujące kolumny: „Lp”, „Nazwa działu” , „Od” i „Do”. Jeśli wyświetlimy Podsumowanie, to na liście umieszczone będą kolumny „Narzut”, „RAZEM”, „Robocizna”, „Materiały” i „Sprzęt”. Tak więc dla każdego widoku i zestawienia możemy indywidualnie dopasować wygląd kolumn. Rodzaj, styl i rozmiar czcionki, która jest używana do wyświe-tlania kosztorysów możemy określić po kliknięciu na przycisku Czcionki…

Na widoku czy zestawieniu wyświetlone zostaną te kolumny, które znaj-dują się na górnej liście w grupie ‘Kolumny’. Jeśli chcemy jakąś kolumnę usunąć z widoku, zaznaczamy ją na liście i klikamy na przycisku Usuń. Kolejność kolumn ustalamy przy użyciu przycisków i . Jeśli chcemy dodać jakąś kolumnę do listy wyświetlanych kolumn, zaznaczamy ją na liście kolumn nie pokazywanych (nie pokazywane) i klikamy na przycisku Dodaj.

UWAGA! Aby do widoku wstawić pustą kolumnę, należy ją zaznaczyć w liście nie pokazywane i kliknąć na przycisku Dodaj. Jeśli pusta kolumna nie jest widoczna, znajduje się za ostatnią kolumną wyświe-tloną na liście.

Kolory ekranu Na karcie ‘Kolory ekranu’ stosownie do naszych upodobań zmieniamy kolory różnych elementów ekranu. W grupie ‘Element dokumentu’ za-znaczamy element, zaś z prawej wybieramy dla niego kolor tła i kolor tek-stu. W grupie ‘Nieaktywne warianty’ decydujemy, jak będą oznaczane warianty nieaktywne, zaś w grupach ‘Dodane elementy’ i ‘Usunięte ele-menty’ – jak będą oznaczane zmieniane elementy w czasie rejestracji zmian i tworzenia kosztorysów różnicowych.

Page 455: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 455

Rys. 449. Okno ustawiania kolorów.

Narzędzia Użytkownik może samodzielnie rozbudować menu Narzędzia wykorzystu-jąc polecenie Narzędzi… z menu Opcje. W programie Norma Pro standar-dowo w menu Narzędzia wpisany jest Kalkulator, połączenie z in-ternetową bazą cen Intercenbud (Połącz z Intercenbudem) oraz Masy jednostkowe materiałów budowlanych.

Jeśli chcemy wzbogacić menu o programy, które lubimy (na przykład grę Saper) lub które są nam potrzebne, tak aby można było je wywołać wprost z Normy Pro, dodajemy je klikając na przycisku Dodaj. Po ukazaniu się okna (rys. 450), wybieramy dysk i katalog, w którym znajduje się program oraz jego nazwę. Po potwierdzeniu kliknięciem na przycisku OK, nazwa pliku wraz z ścieżką dostępu zostanie wprowadzona w odpowiednie pola (rys. 451).

Page 456: Instrukcja Obslugi Norma Pro

456 NORMA PRO

Rys. 450. Okno dodawania gry Saper. Wybrany plik winmine.exe

Rys. 451. Okno tworzenia menu Narzędzia. Gra Saper umieszczona w menu

Ponieważ w polu Nazwa w menu: została wstawiona nazwa pliku, powin-niśmy ją zmienić na taką, która ma się ukazać w menu. W naszym przykła-dzie będzie to Saper. Znak & przed literą S oznacza, że litera ta zostanie wyróżniona podkreśleniem i będzie skrótem, przy użyciu którego szybko wywołamy tę grę (gdybyśmy chcieli wyróżnić literę ‘r’, należałoby napisać Sape&r). W polu Polecenie: wpisana jest nazwa pliku (programu) wraz ze ścieżką dostępu. Jeżeli nasz program wymaga wpisania argumentów (na przykład dla niektórych gier deklaruje się szybkość), wprowadzamy je do

Page 457: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 457

pola Argumenty:. Niektóre programy potrzebują miejsce na dysku do tworzenia plików pomocniczych i wtedy powinniśmy w polu Katalog roboczy: wpisać ścieżkę dostępu do tego miejsca. Po potwierdzeniu na OK, gra nasza znajdzie się w menu Narzędzia.

Jeśli chcemy, aby był pokazywany pasek narzędzi z poleceniami z menu Narzędzia, zaznaczamy opcję pokazuj pasek narzędzi, Dodatkowo, za-znaczenie opcji Umieść ikonę w pasku narzędzi pozwoli na wyświetlenie ikony programu na tym pasku.

Kolejność wyświetlania programów w menu Narzędzia zmieniamy klikając na przyciskach do góry i w dół umieszczonych w grupie ‘Przesuń’

Przyciskiem Usuń usuwamy z menu podświetloną pozycję.

W opisany wyżej sposób do menu Narzędzia… można również wprowa-dzić polecenia wywołania programów, które bezpośrednio korzystają z da-nych kosztorysu, na przykład programu fakturującego Fortuna.

Aby to zrobić, należy wykonać następujące czynności:

♦ W oknie opcji narzędzi (rys. 451) klikamy na przycisku Dodaj.

♦ W oknie dodawania programu (rys. 450) wybieramy potrzebną aplika-cję, tak jak opisano to na stronie 131. Po powrocie do okna z rys. 451 w polu Argumenty: wpisujemy symbol „1%” i przechodzimy do wyboru typu pliku roboczego (rys. 452).

lub

W oknie dodawania programu (rys. 450) klikamy na przycisku Anuluj. Po powrocie do okna z rys. 451 w polu Argumenty: pojawi się symbol „1%”, a my przechodzimy do wyboru typu pliku roboczego.

(W obu opisanych wyżej przypadkach „%1” oznacza, że argumentem polecenia będzie plik kosztorysu, którego typ wybrany zostanie w polu Typ pliku roboczego:.)

Page 458: Instrukcja Obslugi Norma Pro

458 NORMA PRO

Rys. 452. Parametry narzędzia: w polu Typ pliku roboczego: wybrany typ Faktura

FORTUNA.

♦ W polu Typ pliku roboczego: wybieramy typ pliku, który ma być zostać wygenerowany przez Normę Pro i następnie automatycznie wczytany do aplikacji. W naszym przykładzie jest to typ Faktura FORTUNA. Po wybraniu typu pliku w polach Polecenie: i Nazwa w menu: zostaną umieszczone odpowiednie dane: domyślna ścieżka dostępu do aplikacji (programu Fortuna) oraz nazwa polecenia uruchamiającego program.

♦ Gdyby zawartość pola Polecenie: została wyczyszczona, to znając typ pliku, program spróbowałby znaleźć i uruchomić aplikację skojarzoną z tym typem.

♦ Po kliknięciu na OK polecenie znajdzie się w menu Narzędzia.

W ten sam sposób można do menu wprowadzić inne programy, dla których argumentem jest plik kosztorysu. Zatem mogą to być wszystkie programy, do których można wyeksportować kosztorys.

Page 459: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 459

23. SPIS PRZYCISKÓW

• Przycisk Nowy kosztorys umożliwia otwarcie nowego koszto-rysu i jest odpowiednikiem polecenia Nowy z menu Plik.

• Przycisk Otwórz kosztorys służy do otwarcia już istniejącego kosztorysu; jest odpowiednikiem polecenia Otwórz… z menuPlik.

• Przycisk Zapamiętaj kosztorys umożliwia zapisanie (zapamię-tanie) na dysku bieżącego kosztorysu i jest odpowiednikiem po-lecenia Zachowaj z menu Plik.

• Przycisk Drukuj widok w wybranym stylu służy do wydruko-wania zawartości bieżącego ekranu w stylu, który wybiera się po kliknięciu na strzałce.

• Przycisk Podgląd wydruku widoku w wybranym styluumożliwia uzyskanie na ekranie obrazu bieżącego widoku, tak jak będzie wydrukowany.

• Przycisk Wytnij do schowka pozwala na usunięcie zaznaczo-nego fragmentu kosztorysu z jednoczesnym załadowaniem go do Schowka i jest odpowiednikiem polecenia Wytnij z menu Edycja (do schowka Windows ładowane jest tylko to, co widać na widoku, ale pamiętana jest pełna informacja o wycinanym fragmencie).

• Przycisk Kopiuj do schowka służy do skopiowania zaznaczo-nego fragmentu kosztorysu do Schowka i jest odpowiednikiem polecenia Kopiuj z menu Edycja (kopiowane jest tylko to, co widać na widoku).

• Przycisk Wklej ze schowka umożliwia wstawienie zawartościSchowka w wybrane miejsce kosztorysu i odpowiada poleceniu Wklej z menu Edycja.

Page 460: Instrukcja Obslugi Norma Pro

460 NORMA PRO

• Przycisk Cofnij operację umożliwia cofnięcie efektów ostatnio wykonanej operacji i jest odpowiednikiem polecenia Cofnij z menu Edycja. Po kliknięciu na strzałce otrzymamy listę ostatnio wykonanych operacji, które można cofnąć. Wybierając pozycję z listy cofamy wybraną operację wraz ze wszystkimi operacjami wykonanymi po niej.

• Przycisk Przywróć operację pozwala na przywrócenie stanu sprzed ostatniego cofnięcia (wycofanie się z cofnięcia) i jest od-powiednikiem polecenia Przywróć z menu Edycja.

• Przycisk Widok skrócony umożliwia wyświetlenie kosztorysu w formie skróconej, na którym opis elementu pokazany jest w jednym wierszu. Widok skrócony można stosować, gdy koszto-rys znajduje się w każdym widoku. Przeglądanie kosztorysu oraz wykonywanie operacji przesuwania, kopiowania i usuwania elementów jest tu bardzo ułatwione.

• Przycisk Pełny kosztorys pozwala na wyświetlenie pełnego kosztorysu, to znaczy wszystkich pozycji wraz z elementami RMS i ich cenami, wartościami, itd. Przycisk ten odpowiada poleceniu Kosztorys z menu Widok.

• Przycisk Lista działów służy do wyświetlenia działów koszto-rysu i odpowiada poleceniu Działy kosztorysu z menu Widok.

• Przycisk Lista pozycji umożliwia wyświetlenie tylko pozycji kosztorysu bez uwzględniania elementów RMS i odpowiada poleceniu Wprowadzone pozycje z menu Widok.

• Przycisk Książka obmiarów pozwala na oglądanie i szczegó-łową edycję książki obmiarów. Przycisk ten odpowiada polece-niu Przedmiar z menu Widok.

• Przycisk Wykonane roboty umożliwia wyświetlenie widoku wykonanych robót lub rachunku ilościowego i jest aktywny dla kosztorysu, dla którego w opcjach zadeklarowaliśmy rozliczanie wykonanych robót. Aby uzyskać te same widoki, możemy sko-rzystać z polecenia Wykonanie robót z menu Widok.

Page 461: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 461

• Przycisk Podsumowanie kosztorysu służy do wyświetlenia podsumowania kosztorysu, to znaczy kosztów robocizny, mate-riałów i sprzętu wraz ze wszystkimi narzutami. Przycisk ten od-powiada poleceniu Podsumowanie z menu Widok.

• Przycisk Tabela elementów scalonych daje możliwość wyświe-tlenia kosztorysu w postaci tabeli elementów scalonych. Przy-cisk ten odpowiada poleceniu Zestawienia | Tabela elementów scalonych z menu Widok. Po kliknięciu na strzałce obok wy-świetli się lista widoków, które występują w menu Zestawienia. Korzystając z niej można na przykład wywołać dodatkowe wi-doki zestawienia pozycji, jeśli zostały wcześniej zdefiniowane.

• Przycisk Zestawienie cen umożliwia wyświetlenie elementów RMS wraz z ich cenami. Po kliknięciu na strzałce dostaniemy menu, z którego możemy wybrać szczegółowe zestawienia cen robocizny, materiałów i sprzętu. Polecenie to odpowiada pole-ceniu Ceny z menu Widok.

• Przycisk Zestawienie robocizny służy do wyświetlenia wszyst-kich elementów robocizny wraz z ilością, cenami i wartością. Przycisk ten odpowiada poleceniu Zestawienia | Robocizna z menu Widok.

• Przycisk Zestawienia materiałów umożliwia wyświetlenia wszystkich materiałów wraz z ilością, cenami i wartością. Po kliknięciu na strzałce zostanie wyświetlone menu, z którego wy-bieramy rodzaj zestawienia. Przycisk ten odpowiada poleceniu Zestawienia | Materiały z menu Widok.

• Przycisk Zestawienie sprzętu pozwala wyświetlić elementy sprzętu wraz z ilością, cenami i wartością. Przycisk ten odpo-wiada poleceniu Zestawienia | Sprzęt z menu Widok.

• Przycisk Katalogi norm i cenniki pozycji służy do przegląda-nia zawartości katalogów norm i cenników pozycji i wprowa-dzania nowych pozycji do kosztorysu.

• Przycisk O programie jest odpowiednikiem polecenia O pro-gramie… z menu Pomoc.

• Przycisk Pomoc umożliwia wywołanie pomocy po wskazaniu konkretnego elementu ekranu.

Page 462: Instrukcja Obslugi Norma Pro

462 NORMA PRO

• Przycisk Wstaw dział umożliwia wstawienie do kosztorysu no-wego działu i jest odpowiednikiem polecenia Wstaw… z menu Dział.

• Przycisk Miejsce wstawiania przełącza sposób wstawiania no-wej pozycji. Jeśli jest wciśnięty, nowa pozycja jest wstawiana za zaznaczoną (bieżącą) pozycję, w przeciwnym wypadku pozycja wstawiana jest na końcu kosztorysu.

• Przycisk Dodaj pozycję umożliwia wstawienie nowej pozycji kosztorysu i jest odpowiednikiem polecenia Wstaw pozycję… z menu Pozycja.

• Przycisk Wstaw pracę rusztowań pozwala na utworzenie pozy-cji służącej do rozliczania pracy rusztowań i jest odpowiedni-kiem polecenia Wstaw pracę rusztowań… z menu Pozycja.

• Przycisk Wstaw koszty transportu służy do wstawienia kosz-tów transportu jako kolejnej pozycji kosztorysu i odpowiada poleceniu Wstaw koszty transportu… z menu Pozycja.

• Przycisk Wstaw pozycję scaloną umożliwia wstawienie nowej pozycji scalonej i odpowiada poleceniu Wstaw pozycję sca-loną… z menu Pozycja.

• Przycisk Połącz pozycje pozwala połączyć kilka zaznaczonych pozycji i odpowiada poleceniu Połącz pozycje… z menu Pozycja.

• Przycisk Utwórz pozycję scaloną służy do utworzenia pozycji scalonej z kilku zaznaczonych pozycji i jest odpowiednikiem polecenia Utwórz pozycję scaloną… z menu Pozycja.

• Przycisk Wstaw robociznę umożliwia wstawienie nowej robo-cizny do bieżącej pozycji i odpowiada poleceniu Wstaw roboci-znę… z menu RMS.

• Przycisk Wstaw materiały pozwala na wstawienie nowego ma-teriału do bieżącej pozycji i jest odpowiednikiem polecenia Wstaw materiały… z menu RMS.

• Przycisk Wstaw sprzęt służy do wstawienia nowego sprzętu w bieżącej pozycji i jest odpowiednikiem polecenia Wstaw sprzęt… z menu RMS.

Page 463: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 463

• Przycisk Zamień RMS umożliwia znalezienie elementu RMS w wybranym cenniku, w Intercenbudzie, w innym kosztorysie lub kartotece RMS i podstawienie go zamiast elementu bieżącego.

• Przycisk Widok zestawienia RMS pozwala przełączyć się na widok takiego zestawienia, które związane jest z aktualnie za-znaczonym elementem. Na przykład, jeśli zaznaczyliśmy jakiś materiał, dostaniemy zestawienie materiałów, jeśli robociznę – zestawienie robocizny, itd.

• Przycisk Ustawienie wariantu aktywnego elementu umożli-wia wybór wariantu dla danego elementu, pozycji lub działu.

• Przycisk Aktywacja wariantu wybranego elementu pozwala na wybór aktywnego wariantu dla tego elementu, który ma przyporządkowany wariant.

• Przycisk Wstawienie wyrażenia za aktualnym wierszem umożliwia wstawienie pustego wiersza za wiersz bieżący i wpi-sanie tam wyrażenia lub komentarza.

• Przycisk Wstawienie wyrażenia przed aktualnym wierszem umożliwia wstawienie pustego wiersza przed wiersz bieżący.

• Przycisk Wstawienie sumy częściowej umożliwia wstawienie wiersza podsumowującego część obmiaru.

• Przycisk Wstawienie końca obliczeń pomocniczych umożli-wia wstawienie wiersza kończącego obliczenia pomocnicze.

• Przycisk Wstawienie funkcji umożliwia wstawienie do wyraże-nia funkcji obliczających powierzchnie i objętości niektórych fi-gur geometrycznych, funkcji matematycznych, funkcji własnychlub specjalnej funkcji do projektowania instalacji alarmowych.

• Przycisk Usuń zaznaczony wiersz umożliwia usunięcie pod-świetlonego wiersza.

• Przycisk Wyrażenie wskazuje, czy w wierszu znajduje się wy-rażenie (jeśli tak – jest wciśnięty). Pozwala również zamienić komentarz na wyrażenie.

Page 464: Instrukcja Obslugi Norma Pro

464 NORMA PRO

• Przycisk Komentarz wskazuje, czy w wierszu znajduje się ko-mentarz (jeśli tak – jest wciśnięty). Pozwala również zamienić wyrażenie na komentarz.

• Przycisk Suma częściowa wskazuje, czy w wierszu znajduje się suma częściowa obmiaru (jeśli tak – jest wciśnięty) oraz umoż-liwia zamianę wiersza na koniec obliczeń pomocniczych.

• Przycisk Koniec obliczeń pomocniczych wskazuje, czy wiersz kończy obliczenia pomocnicze (jeśli tak – jest wciśnięty) oraz umożliwia zamianę wiersza na sumę częściową.

• Przycisk Wybór wariantu pozwala przyporządkować obmiar do wariantu.

• Przycisk Aktywuj wariant aktywnego elementu pozwala wy-brać aktywny wariant.

• Przycisk Dodanie narzutu służy do dodania nowego narzutu.

• Przycisk Usunięcie narzutu umożliwia usunięcie narzutu.

• Przycisk Materiały inwestora odlicz od kosztów bezpośred-nich umożliwia odliczenie materiałów inwestora od kosztów bezpośrednich

• Przycisk Materiały inwestora odlicz w podsumowaniu umoż-liwia odliczenie w podsumowaniu materiałów inwestora

• Przycisk Dopasuj robociznę umożliwia dopasowanie kosztów robocizny do założonej wartości kosztorysu

• Przycisk Narzuty umożliwia przejście do widoku narzutów.

• Przyciski Edycja cen robocizny, Edycja cen materia-łów, Edycja cen sprzętu, przełączają na widok cen od-powiednio robocizny, materiałów i sprzętu.

• Przycisk Zestawienie cen przełącza na widok cen wszystkich elementów.

• Przycisk Szukaj RMS umożliwia wyszukanie elementu RMS w bieżącej bazie cenowej.

Page 465: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 465

• Przycisk Pozycje zawierające RMS wywołuje okno z listą pozycji, w których występuje zaznaczony element.

• Przycisk Zmiana sortowania przełącza sposób wyświetlania elementów: według indeksów, alfabetycznie według nazw, według wartości lub według grup.

• Przycisk Ceny wszystkie/niezerowe/zerowe służy do zmiany wyświetlania cen: wszystkich nakładów, tylko cen niezero-wych lub tylko cen zerowych.

• Przycisk Wykonane roboty umożliwia przełączenie się na wi-dok wykonanych robót.

• Przycisk Rachunek ilościowy robót umożliwia przejście do okna zawierającego ilościowe zestawienie wykonanych robót w wybranym okresie rozliczeniowym.

• Przycisk Zbiorczy rachunek ilościowy umożliwia obejrzenie zestawienia ilościowego wykonanych robót w działach w wy-branym okresie rozliczeniowym.

• Przycisk Niezerowe wartości robót służy do włączenia lub wy-łączenia pokazywania robót o zerowych wartościach w danym okresie rozliczeniowym. Jeśli przycisk jest wciśnięty, pokazy-wane są tylko niezerowe roboty.

• Przycisk Dodanie wiersza za aktualnym umożliwia dodanie w bieżącej pozycji nowego wiersza rozliczenia.

• Przycisk Usunięcie wiersza służy do usunięcia zaznaczonego wiersza rozliczenia.

• Przycisk Wykonanie robót umożliwia wywołanie okna do zdefiniowania częściowego wykonania robót.

• Przycisk Materiały inwestora, który umożliwia przejście do ze-stawienia materiałów inwestora.

• Przycisk Szczegółowe zestawienie materiałów, który umożli-

wia przejście do szczegółowego zestawienia materiałów z wy-szczególnieniem pozycji, do których należą.

Page 466: Instrukcja Obslugi Norma Pro

466 NORMA PRO

• Przycisk Zestawienie materiałów działami, który pozwala przejść do zestawienia materiałów z wyszczególnieniem dzia-łów.

• Przycisk Zestawienie robocizny działami, który pozwala przejść do zestawienia robocizny z wyszczególnieniem działów.

• Przycisk Zestawienie sprzętu działami, który pozwala przejść do zestawienia sprzętu z wyszczególnieniem działów.

• Przycisk Usuń element, przy pomocy którego można usunąć podświetlony materiał (lub inny element) ze wszystkich pozycji, w których występuje.

• Przycisk Połącz RMS-y, który umożliwia połączenie podświe-tlonego elementu z innym, występującym w kosztorysie elemen-tem wybranym przez nas z listy.

• Przycisk Szukaj RMS umożliwiający wyszukanie elementu w aktualnie używanej bazie cenowej.

• Przycisk Pozycje zawierające RMS, przy pomocy którego można zobaczyć listę pozycji, w których występuje dany ele-ment.

• Przycisk Zmiana sortowania przełączający sposób wyświetla-nia elementów: według indeksów, alfabetycznie według nazw, według wartości, według grup, dostawców i indeksów u dostaw-ców..

• Przycisk Ceny wszystkie/niezerowe/zerowe służący do zmiany wyświetlania cen: wszystkich nakładów, tylko cen niezerowych lub tylko cen zerowych.

• Przycisk Całość inwestora, przy pomocy którego można wpro-wadzić do danych materiału ilość inwestora równą całej ilości materiału.

Page 467: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 467

24. KLAWISZE SKRÓTÓW F1 • Pomoc. F2 • Wstaw nową pozycję. F5 • Widok: Kosztorys. F6 • Widok: Działy kosztorysu. F7 • Widok: Wprowadzone pozycje. F8 • Widok: Przedmiar. F9 • Widok Podsumowanie. F10 • Widok Ceny | Wszystkie. F11 • Wstawiaj w środek lub na końcu. F12 • Widok Narzuty kosztorysu. Ctrl+A • Przywróć operację. Ctrl+C • Kopiuj do schowka. Ctrl+D • Idź do działu o numerze… Ctrl+I • Idź do pozycji o numerze… Ctrl+N • Nowy kosztorys. Ctrl+O • Otwórz kosztorys. Ctrl+P • Drukuj bieżący widok. Ctrl+R • Przesuń pozycję. Ctrl+S • Zachowaj bieżący kosztorys Ctrl+V • Wklej ze schowka. Shift+Ctrl+V • Wklej specjalnie ze schowka Ctrl+X • Wytnij do schowka. Ctrl+Z • Cofnij operację. Ctrl+Del • Usuń. Ctrl+F5 • Zestawienie – Robocizna. Ctrl+F6 • Zestawienie – Materiały. Ctrl+F7 • Zestawienie – Sprzęt.

Page 468: Instrukcja Obslugi Norma Pro

468 NORMA PRO

Ctrl+F8 • Zestawienie – Materiały inwestora. Ctrl+F9 • Szczegółowe zestawienie materiałów inwestora. Ctrl+F10 • Zestawienie materiałów w działach. Ctrl+F11 • Zestawienie – Tabela elem. Scalonych. Ctrl+F12 • Zestawienie – Statystyka. Shift+F3 • Uporządkuj okna Sąsiadująco pionowo. Shift+F4 • Uporządkuj okna Sąsiadująco poziomo. Alt+F2 • Wstaw wiersz rozliczenia robót lub wstaw wiersz do

wyrażenia obmiaru za wierszem bieżącym. Alt+Shift+F2 • Wstaw wiersz do wyrażenia obmiaru przed wierszem

bieżącym. Alt+F4 • Koniec programu. Alt+F5 • Wstaw sumę częściową do wyrażenia obmiaru. Alt+F6 • Wstaw koniec obliczeń pomocniczych do wyrażenia

obmiaru. Alt+F7 • Wstaw wzór do wyrażenia obmiaru. Alt+F8 • Wstaw stałą do wyrażenia obmiaru. Alt+F9 • Widok Wykonanie robót. Alt+F10 • Widok Rachunek ilościowy robót. Alt+F11 • Widok Zbiorczy rachunek ilościowy. ↑ • Przejdź do poprzedniego elementu. ↓ • Przejdź do następnego elementu. Ctrl+Home • Skocz na początek zestawienia lub widoku. Ctrl+End • Skocz na koniec zestawienia lub widoku. PgUp • Przewiń o jeden ekran do góry. PgDn • Przewiń o jeden ekran w dół. Ctrl+PgUp • Przejdź do poprzedniej pozycji i wyświetl ją na górze

okna Ctrl+PgDn • Przejdź do następnej pozycji i wyświetl ją na górze

okna

Page 469: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 469

Shift+PgUp • Przejdź do poprzedniego działu i wyświetl go na górze okna.

Shift+PgDn • Przejdź do następnego działu i wyświetl go na górze okna.

Ctrl+↓ • Przesuń w dół ramkę przygotowaną do zaznaczenia elementu.

Ctrl+↓ • Przesuń w górę ramkę przygotowaną do zaznaczenia elementu.

Spacja • Zaznacz element (tylko po przygotowaniu elementu do zaznaczenia przy pomocy dwóch poprzednich kombi-nacji klawiszy).

Ctrl+Spacja • Skasuj zaznaczenie. Shift+Spacja • Zaznacz kilka elementów znajdujących się jeden pod

drugim (blok). Shift+↑ • Przesuń się do góry z jednoczesnym zaznaczeniem

bloku. Shift+↓ • Przesuń się do dołu z jednoczesnym zaznaczeniem

bloku. Shift+Ctrl+Home • Zaznacz blok od pierwszego zaznaczonego ele-

mentu do pierwszego elementu w kosztorysie (je-żeli są to RMS-y, wiersze obmiarów czy wiersze rozliczeń wykonanych robót, to do pierwszego wiersza w pozycji).

Shift+Ctrl+End • Zaznacz blok od pierwszego zaznaczonego ele-mentu do ostatniego elementu w kosztorysie (je-żeli są to RMS-y, wiersze obmiarów lub wiersze rozliczeń wykonanych robót, to do ostatniego wiersza w pozycji).

Tab • Przenieś podświetlenie do kolejnych pól edycyjnych znajdują-cych się na paskach narzędzi. W oknach dialogowych przenieś zaznaczenie ramką na kolejne elementy okna: pola edycyjne, pola wyboru, opcje i przyciski.

Page 470: Instrukcja Obslugi Norma Pro

470 NORMA PRO

25. SKOROWIDZ

—A— Aktywacja wariantów, 360

—B— Baza cenowa, 20

dołączanie obcej, 79 importowanie, 80 kompresja danych, 80 kopia zapasowa, 80 kopiowanie, 80 naprawa, 80 tworzenie nowej, 78 usuwanie, 79 zmiana danych, 79

Baza danych, 20 Baza kartotek, 20 Bazy cenowe, 71, 76

polecenia menu, 73

—C— Cennik

cen asortymentów robót, 20 cen elementów obiektów, 20 cen jednostkowych robót, 20 cen obiektów, 21

Cennik pozycji, 20 RMS, 20

Cenniki, 71, 82 biektów, 105 dostawców, 105 edycja danych, 86 elementów RMS, 97 import, 86 import dyskietki, 89 import pliku, 92 import z Intercenbudu, 93 import z kartoteki RMS, 110 import z Normy 3, 109

import z płyty CD, 91 Intercenbudu, 99 konfiguracja baza, 34 kopiowanie, 113 lista, 83 nagłówki kolumn, 85 opcje korzystania z Intercenbudu,

36 opcje szukania cen, 33 pozycji, 102 tworzenie nowego cennika, 84 uaktualnianie cen, 116 uaktualnianie cenami pobranymi z

kosztorysu, 117 usuwanie, 86 współpraca z Capital, 96 wydawnictwa i katalogi, 106 wyszukiwaniu elementów RMS,

110 Ceny

dopasowanie ceny RMS, 118 polecenia menu, 75 przeliczanie cen w kosztorysie wg

współczynnika, 117 zestawienia, 353

—D— Definiowanie

narzutów, 303 Dokładność prezentacji, 158 Dostawcy

kartoteka, 68 Drzewo działów i pozycji, 185 Drzewo kosztorysu, 22 Dynamische BauDaten

opcje korzystania z katalogów, 37 Dział

zapis w postaci kosztorysu, 269 Działy

Page 471: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 471

parametry ekonomiczno-techniczne, 263

współczynniki norm i robocizna, 262

Działy kosztorysu edycja danych, 263 klucze planu, 266 kopiowanie, 264 narzuty, 266 narzuty indywidualne, 312 narzuty wspólne, 310 parametry ekonomiczno-

techniczne, 266 przesuwanie, 264 usuwanie, 263 widok, 347 wstawianie nowego, 260

—E— Edycja danych w kosztorysie,

188 Ekran główny

widoku Kosztorys, 172 Eksport

kosztorysu, 447 Eksport kosztorysu

do programów Planista i Get Manager, 450

format ATH, 450 format tekstowy, 447 formtat XML, 450

Elementy RMS dobieranie z cennika, 250 dodawanie do cennika, 250 dodawanie do kartoteki RMS, 250 dodawanie do pozycji, 237 edycja, 246 Kartoteka, 65 koszty transportu, 256 materiały inwestora, 239 nakłady pomocnicze, 239 przesuwanie, 245

przywracanie z katalogu, 250 usuwanie, 245 warianty, 247 wstawianie, 244 wstawianie przez kopiowanie, 243 wyszukowanie, 252 zaznaczanie, 243

Euro - symbol, 32

—F— Format strony

marginesy, 396 Formularz kalkulacji, 170

—G— Grupy materiałów, 247

—H— Harmonogramowanie robót, 232,

327

—I— Import

kosztorysów, 451 obmiarów, 286

Instalacja programu, 23 Intercenbud

korzystanie z bazy internetowej, 118

opcje cenników, 36

—K— Kartoteka

dostawców, 21, 68 jednostek miar, 21, 64 przeliczników jednostek miar, 21 RMS, 21, 65

aktualizacja, 67 Kartoteki, 21, 64

baza kartotek, 20 Katalogi

Page 472: Instrukcja Obslugi Norma Pro

472 NORMA PRO

Dynamische BauDaten, 61 opcje korzystania z Dynamische

BauDaten, 37 Katalogi norm, 39, 43

bazy cen jednostkowych pozycji i obiektów, 55

edycja opisu, 47 główny pasek narzędzi, 40 kopiowanie katalogu, 47 menu podręczne, 61 modyfikacje danych, 46 modyfikowanie nakładów pozycji,

52 modyfikowanie pozycji w

katalogu, 49 modyfikowanie wariantów w

pozycji, 50 pasek narzędzi modyfikacji

katalogów, 42 przenoszenie grup, katalogów i

pozycji, 54 przeszukiwanie, 58, 59 przyporządkowanie nakładu do

wariantui, 53 ścieżka dostępu, 30 tworzenie katalogów własnych, 45 tworzenie nowej grupy, 45 tworzenie nowych katalogów, 45 wstawianie katalogów z dyskui,

54 wstawianie pozycji do kosztorysu,

60 wyświetlanie i modyfikacja

nakładów, 47 wyświetlanie nakładów pozycji,

51 zabezpieczenie katalogów hasłem,

48 Katalogi własne

wstawianie pozycji, 222 Klucz zabezpieczający, 23 Klucze lokalizacji, 292, 327 Klucze planów działów, 331

Klucze wykonawcze, 329 Kolumny

usuwanie z widoku, 189 zmiana kolejności, 189 zmiana szerokości, 188

Kopiowanie bazy cenowej, 80 cenników, 113 działu, 264 katalogów norm, 47 pozycji, 225

Kosztorys drzewo działów i pozycji, 22

Kosztorys cenniki obiektów, 151 cenniki pozycji, 151 cenniki RMS, 150 ceny dostawców, 152 ceny i waluty, 150 charakterysyka, 144 dokładności, 158 dopasowanie cen do wartości, 118 dopasowanie robocizny, 430 drzewo działow i pozycjji, 185 edycja, 133 edycja danych, 188 ekran główny, 172 eksport, 447 formularz kalkulacji, 170 grupy wariantów, 428 import, 451 klucze lokalizacji, 429 klucze wykonawcze, 429 kopia zapasowa, 137 kopie awaryjne, 28, 137 łączenie, 432 narzuty, 307 nowy, 129 nowy na bazie innego, 133 numerowanie elementów, 148 ochrona, 169 okresy rozrachunkowe, 429 opcej widoków zestawień, 160

Page 473: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 473

opcje, 139 opcje obliczania narzutów, 155 opcje podsumowania, 161 opcje widoku pozycji, 165 parametry ekonomiczo-

techniczne, 428 parametry kolumn w widokach,

452 podsumowanie, tabela elementów

scalonych, 373 podział na działy, 260 porównanie z innym, 441 praca w wielu oknach, 446 praca z wieloma, 444 przeliczanie cen, 116 rejestracja zmian, 437 rozliczanie RMS, 153 rozliczenie kosztów transportu,

157 różnicowy, 22, 441 sprawdzanie poprawności, 431 stałe, 428 statystyka, 377 stawka robocizny, 28 strona tytułowa, 142 sumowanie robocizny, 430 typ, 139 upraszczanie pozycji, 431 wersje, 28, 135, 136 widok podsumowania, 352 widok skrócony, 354 wstawianie do cennika obiektów,

434 wygląd ekranu, 453 zachowywanie, 135 zapis w XML, 450 zastępowanie robocizny, 430 zestawienia cen, 353 złożony, 433 złożony, 264 złożony, 22 zmiana cen wg współczynnika,

117

zmiana norm, 427 Kosztorysowanie uproszczone,

379 Kosztorysy

ścieżki dostępu, 31 Koszty transportu, 204, 256 Koszty transportu, opcje, 157

—L— Lista cenników, 83

—Ł— Łączenie

kosztorysów, 432 pozycji, 228

—M— Marginesy strony, 396 Materiały

inwestora, 239 koszty transportu, 206 podział na grupy, 247 pomocnicze, 239 zestawienie, 364 zestawienie działami, 368 zestawienie szczegółowe, 367 zestawienie w okresach

rozliczeniowych, 369 Materiały inwestora, 248

zestawienie, 368 Menu

główne, 172 kontekstowe, 179 podręczne, Patrz menu

kontekstowe Menu główne

polecenia, 25

—N— Nagłówki i stopki strony, 399 Nakłady

Page 474: Instrukcja Obslugi Norma Pro

474 NORMA PRO

warianty, 247 Narzuty

definiowanie, 303 działu, 266 edycja, 315 indywidualne działów, 312 kosztorysu, 427 na cały kosztorys, 307 opcje obliczania, 155 pozycji, 230, 314 sposoby obliczania, 294 usuwanie, 315 wczytanie definicji, 317 wczytanie z innego kosztorysu,

317 widok, 351 wspólne działów, 310 zachowanie definicji, 316 zaznaczanie, 315

Normy - zmiana w kosztorysie, 427

—O— Obiekt, 22 Obiekty

wstawianie do kosztorysu, 219 Obmiar

definiowanie własnych funkcji i wzorów, 282

import, 286 import z programu Rysunek, 290 klucze lokalizacji, 292 obliczenia pomocnicze, 276 odwołania do pozycji, sum

częściowych i obliczeń pomocniczych, 277

stałe globalne, 273 stałe lokalne, 274 sumy częściowe, 275 usuwanie

wiersza, 273 widok, 348 wstawianie funkcji i wzorów, 280

wstawianie komentarza, 272 wstawianie nowego wiersza,

270 wstawianie rysunków, 284 wstawianie wyrażenia, 270

Ochrona kosztorysu, 169

Okresy rozliczeniowe, 332 Opcje

kosztorysu, 139 podsumowania kosztorysu, 161 programu Norma Pro, 27 rozliczania RMS, 153 widoków zestawień, 160

Opcje programu separator dziesiętny, 27 separator tysięcy, 27 Ścieżki dostępu, 30

Opisy podstawy wyceny, 406

—P— Parametry ekonomiczno-

techniczne w dziale, 263

Parametry ekonomiczo-techniczne w kosztorysie, 428

Pasek narzędzi główny, 26, 180 widoku Kosztorys, 183

Podsumowanie opcje, 161

Poprawianie pozycji, 227

Porównanie kosztorysów, 441

Pozycja kopiowanie, 225 poprawianie, 227 przesuwanie, 224 scalona, 21 szczegółowa, 21

Page 475: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 475

upraszczanie, 212 uproszczona, 21 usuwanie, 225 zaznaczanie, 224

Pozycje edycja, 194 łączenie, 228 narzuty, 230, 314 opcje widoku, 165 rozliczanie w innych, 228 scalone, 215 sumowanie robocizny, 248 uproszczone, 211, 380 uszczegóławianie pozycji

uproszczonej, 215 warianty, 234 warianty nakładów, 201 widok, 346 wprowadzanie cen RMS, 199 wstawianie, 193 wstawianie do cennika, 223 wstawianie obiektów, 219 wstawianie z katalogów

Dynamische Baudaten, 219 Ppzycje

zestawienie, 375 Producenci, Patrz Dostawcy Program Norma Pro

opcje, 27 Przesuwanie

działu, 264 elementów RMS, 245 pozycji, 224

—R— Rejestracja zmian w kosztorysie,

437 Robocizna

przywracanie z katalogu, 249 sumowanie w kosztorysie, 430 sumowanie w pozycji, 248 zastępowanie, 249

zestawienia, 370 zestawienie działami, 370 zestawienie w okresach

rozliczeniowych, 371 Rozliczanie wykonanych robót,

331 Rusztowania

wstawianie pracy, 208

—S— Serwisowanie baz cenowych, 80 Spis baz cenowych, 20 Sprawdzanie kosztorysu, 431 Sprzęt

koszty transportu, 208 zestawienia, 371 zestawienie działami, 372 zestawienie w okresach

rozliczeniowych, 373 Statystyka kosztorysu, 377 Strona tytułowa

wydruk, 394 Style wydruku, 386 Szablony

numeracji paragrafów w charakterystyce, 145, 395

ramek, 391 tabel, 389 wyróżniania kolumn, 392 wyróżniania wierszy, 392

—T— Tabela

przeliczników jednostek miar, 65 Tabela elementów scalonych,

373 wydruk, 416

Transport wstawianie kosztów, 204

Page 476: Instrukcja Obslugi Norma Pro

476 NORMA PRO

—U— Upraszczanie pozycji, 212 Uruchomienie

programu Norma Pro, 24 Usuwanie

bazy cenowej, 79 cennika, 86 działu, 263 elementów RMS, 245 narzutu, 315 pozycji, 225 widoku zestawienia pozycji, 377 wiersza obmiaru, 273

—W— Waluty

kosztorysu, 150 kursy, 31

Warianty, 21, 318 aktywacja, 360 definiowanie, 318 działów, 267, 326 elementów RMS, 321 gdzie występują, 362 globalne, 21 lokane, 21 łączenie, 362 nakładów, 247 obmiarów, 286, 326 pozycji, 325 przypisywanie, 320 robocizny, 325 symbole oznaczeń, 360 usuwanie, 320 widok, 359 wybór aktywnego, 320 wyszukiwanie najlepszych, 361

Widok Kosztorys, 172, 183, 186 Wariantydanych, 359

Widoki Działy kosztorysu, 347

Narzuty, 351 Podsumowanie kosztorysu, 352 poruszanie się po ekranie, 191 Przedmiar, 348 skrócony, 354 usuwanie kolumn, 189 widok Kosztorys, 345 Wprowadzone pozycje, 346 zaznaczanie elementów, 191 zmiana kolejności kolumn, 189 zmiana szerokości kolumn, 188

Wstawianie działu, 260 elementów RMS, 244 funkcji i wzorów do obmiarów,

280 komentarza do obmiaru, 272 kosztów transportu, 204 narzutów, 303 pozycji, 193

alternatywy elementów RMS, 201

do katalogu własnego, 222 niekatalogowej, 211 pomijanie elementów RMS,

203 uproszczonych, 211 z innego kosztorysu, 233

pozycji uproszczonej, 380 pracy rusztowań, 198, 208 wyrażenia do obmiaru, 270

Wybór aktywnego wariantu, 320 Wydawnictwa i katalogi w

cennikach, 106 Wydruk kosztorysu

cenniki, 411 drukowanie, 418 format strony, 395 formatowanie tabel, 389 Harmonogramowanie, 411 kosztorys inwestorski, 408 kosztorys uproszczony, 407 książka przedmiarów, 409

Page 477: Instrukcja Obslugi Norma Pro

Program do kosztorysowania 477

nagłówek, 399 oferta, 408 opcje, 404 opcje układu strony, 397 opcje wydruku kosztorysu, 405 opisy podstawy wyceny, 406 podsumowanie, 417 słowniki, 411 strona tytułowa, 394 style, 386 tabela elementów scalonych, 416 tytuły typów wydruków, 404 układ strony, 395 ustawienia drukarki, 384 wygląd tabel, 402 wykonane roboty, 410 zestawienie cen, 415 zestawienie działów, 418 zestawienie narzutów, 417 zestawienie pozycji, 413 zestawienie RMS, 414 zestawienie wprowadzonych

pozycji, 412 zestawienie wprowadzonych

pozycji dla koszt.inwestorskiego, 413

zestawy, 388 Wydruk zestawień, 423 Wykonanie robót

aktualizacja cen, 341 chronologia, 340 klucze lokalizacji, 338, 339 obmiary, 342 rachunek ilościowy, 357 rozliczanie, 331 rozliczanie ręczne, 334 rozliczenie częściowe, 335

zbiorczy rachunek ilościowy, 358 Wymiana danych z innymi

programami, 451 Wyszukiwanie w widokacch, 190

—X— XML

zapis kosztorysu, 450

—Z— Zaznaczanie

elementów kosztorysu, 191 elementów RMS, 243 pozycji, 224

Zestawienie materialów, 364 materiałów działami, 368 materiałów inwestora, 368 materiałów w okresach

rozliczeniowych, 369 pozycji, 375 robocizny, 370 robocizny działami, 370 robocizny w okresach

rozliczeniowych, 371 sprzętu, 371 sprzętu działami, 372 sprzętu w okresach

rozliczeniowych, 373 szczegółowe materiałów, 367

Zestawienie pozycji toworzenie nowego widoku, 376 usuwanie widoku, 377

Zmiany rejestracja, 437