Nadużycia w obrocie informacją na rynku kapitałowym

Aleksandra Klimczak

AGENDA

1. Informacja na rynku kapitałowym

2. Zachowania podlegające zakazowi

4. Insider trading

5. Instytucje nadzorujące

6. Najnowszy przypadek

7. Nadużycia a etyka

3. Manipulacja instrumentem finansowym

Informacja na rynku kapitałowym

dobro ekonomiczne o wymiernej wartości

informacja poufna

podstawa podejmowania decyzji inwestycyjnych

precyzyjna informacja dotycząca spółki giełdowej,

która nie została jeszcze przekazana do publicznej

wiadomości, a która po takim przekazaniu

mogłaby być wykorzystana przy podejmowaniu

decyzji inwestycyjnych przez racjonalnie działającego

inwestora i w istotny sposób wpłynąć na cenę akcji lub instrumentu pochodnego

Zachowania podlegające zakazowi

1. Ujawnianie informacji poufnych

2. Udzielanie rekomendacji oraz nakłanianie

do nabycia lub zbycia instrumentów

finansowych

3. Wykorzystywanie informacji poufnych

4. Manipulacja instrumentem finansowym,

w tym manipulacja informacją

Manipulacja instrumentem finansowym

świadome wprowadzanie w błąd innych inwestorów

w celu wpłynięcia na zmianę kursu instrumentu finansowego,

z zamiarem osiągnięcia korzyści ekonomicznych

należy, obok wykorzystywania informacji poufnych,

do najpoważniejszych przestępstw na rynku kapitałowym

katalog zachowań uznawanych za manipulację

instrumentem finansowym zawarty w art. 39 ust. 2

ustawy o obrocie instrumentami finansowymi

z 29 lipca 2005 roku

Nieuczciwe praktyki o charakterze manipulacji

pump and dump – rozpowszechnianie pozytywnych informacji

dotyczących danego papieru wartościowego lub zawieranie transakcji kupna w celu podwyższenia jego ceny, a następnie dokonanie jego sprzedaży po zawyżonej cenie innym inwestorom, wprowadzonym w błąd fałszywymi informacjami lub sztucznie wywołaną zmianą ceny

trash and cash – zawieranie transakcji sprzedaży lub upowszechnianie

nieprawdziwych negatywnych informacji w celu zaniżenia ceny papieru

wartościowego, który manipulujący ma zamiar nabyć

scalping – rozpowszechnianie fałszywych lub wprowadzających w błąd

informacji za pośrednictwem mediów w celu wpłynięcia na cenę

instrumentu finansowego w kierunku korzystnym dla manipulanta

Manipulacja informacją

jest to rozpowszechnianie za pomocą środków masowego

przekazu, w tym internetu, lub w inny sposób

fałszywych lub nierzetelnych informacji albo pogłosek,

które wprowadzają lub mogą wprowadzać w błąd

w zakresie instrumentów finansowych

(art. 39 ust. 2 pkt 4 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi)

jest szczególnym rodzajem naruszenia związanego z obrotem na rynku kapitałowym

w celu uniknięcia strat wynikających z tego rodzaju manipulacji należy zachowywać szczególną ostrożność i weryfikować otrzymywane informacje

Wybrane cechy informacji

Źródło: Dziennik Gazeta Prawna, Zwalczanie przestępczości finansowej, str. 7

Manipulacja – sankcje prawne

uznana w polskim prawie za przestępstwo

zagrożona karą grzywny do 5 mln zł albo karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5 lub obiema karami łącznie

sankcję grzywny w wysokości do 2 mln zł przewidziano także za wejście w porozumienie mające na celu dokonanie manipulacji na rynku

manipulacja informacją (jeżeli nie została dokonana

w ramach wypełniania obowiązków zawodowych przez

dziennikarza) jest zagrożona w zakresie administracyjnym

karą pieniężną do 200 tys. zł lub do dziesięciokrotności

uzyskanej korzyści majątkowej, lub obu karom łącznie;

w innym przypadku grozi sankcja karna jak przy manipulacji

Insider trading

obrót papierami wartościowymi z wykorzystaniem

informacji poufnych lub tajemnicy zawodowej

insider – osoba mająca dostęp do informacji poufnych, m. in. osoby zatrudnione w spółce oraz zewnętrzni doradcy

trudna weryfikacja

główny motyw – osiągnięcie korzyści majątkowej lub nadzwyczajnych zysków; również względy osobiste oraz ego

Insider trading – sankcje prawne

zakazany w Polsce i na świecie

traktowany jako przestępstwo podlegające odpowiedzialności karnej na gruncie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi

zagrożony karą grzywny w wysokości do 2 mln zł

lub karą pozbawienia wolności do 3 lat lub obiema karami jednocześnie

Instytucje nadzorujące

Komisja Nadzoru Finansowego (KNF)

organ administracji publicznej sprawujący państwowy nadzór nad rynkiem finansowym w Polsce

podejmuje działania służące prawidłowemu funkcjonowaniu rynku finansowego w Polsce

podejmuje działania edukacyjne i informacyjne w zakresie działania rynku finansowego

stwarza możliwości polubownego i pojednawczego

rozstrzygania sporów między uczestnikami rynku finansowego

wykonuje swoje zadania przy pomocy

Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego (UKNF)

identyfikuje podejrzane sytuacje na rynku, zbiera materiał dowodowy,

który przekazuje Prokuraturze Okręgowej w Warszawie

Insider trading

Raj Rajaratnam Rajat Gupta

Bohaterowie jednej z największych afer w historii Wall Street

Raj Rajaratnam

skazany na 11 lat pozbawienia wolności, odszkodowanie w wysokości 1o mln dol. oraz rekordową grzywnę – 93 mln dol.  

uznany za winnego wszystkich 14 zarzucanych mu czynów

„współczesna twarz insider tradingu”

indyjski potentat finansowy

założyciel funduszu hedgingowego Galleon Group

aresztowany pod zarzutem pozyskiwania oraz wykorzystywania poufnych informacji w celu zawierania lukratywnych transakcji giełdowych

Rajat Gupta

były dyrektor Goldman Sachs

członek rad nadzorczych wielkich

amerykańskich korporacji:

Procter&Gamble, American Airlines

cenne źródło rad dla instytucji,

rządów i liderów biznesu;

specjalny doradca Kofiego Annana

do reformy zarządzania ONZ

oskarżony o insider trading

proces rozpocznie się w kwietniu przyszłego roku

Nadużycia – ocena etyczna

zjawiska negatywne:

zawierają cechy kradzieży i oszustwa

sprzeczne z regułami uczciwego obrotu i konkurencji

godzą w zdrowe relacje na rynku, zwłaszcza w powszechny i równy dostęp do informacji wszystkich jego uczestników

naruszają zaufanie inwestorów do rynku

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!