Informacja o wynikach kontroli wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanychpx... · ustawa - ustawa...

KSR-41014/07 Nr ewid. 5/2008/P07116/KSR

NAJWYśSZA IZBA KONTROLI

DEPARTAMENT ŚRODOWISKA, ROLNICTWA I ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Informacja o wynikach kontroli wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych

W a r s z a w a k w i e c i e ń 2 0 0 8 r .

________________________________

Wprowadzanie do obrotu wyrobów budowlanych

Dyrektor Departamentu Środowiska, Rolnictwa i Zagospodarowania Przestrzennego

Tadeusz Bachleda-Curuś

Zatwierdzam:

Marek Zająkała Wiceprezes NajwyŜszej Izby Kontroli

Warszawa, dnia 21 kwietnia 2008 r.

NajwyŜsza Izba Kontroli ul. Filtrowa 57 00-950 Warszawa tel./fax: 0-22-444 50 00 www.nik.gov.pl

Misją NajwyŜszej Izby Kontroli jest dbałość o gospodarność i skuteczność w słuŜbie publicznej dla Rzeczypospolitej Polskiej

Wizją NajwyŜszej Izby Kontroli jest cieszący się powszechnym autorytetem najwyŜszy organ kontroli państwowej, którego raporty będą oczekiwanym i poszukiwanym źródłem informacji dla organów władzy i społeczeństwa

3

Spis treści

1. Wprowadzenie ………………………………………………………………… 5

2. Podsumowanie wyników kontroli …………………………………………… 6

2.1. Ogólna ocena kontrolowanej działalności ………………………………… 6

2.2. Synteza wyników kontroli ………………………………………………… 7

2.3. Uwagi końcowe i wnioski ………………………………………………… 12

3. WaŜniejsze wyniki kontroli …………………………………………………… 14

3.1. Charakterystyka stanu prawnego oraz uwarunkowań ekonomicznych i organizacyjnych …………………………………………………………….

14

3.2. Istotne ustalenia kontroli …………………………………………………….. 22

3.2.1. Organizacja systemu wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych …………………………………………………….......

22

3.2.2. Zasady wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych .................... 30

3.2.3. Kontrole wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych ………… 36

3.2.3.1. Realizacja zadań przez GINB …………………………………. 36

3.2.3.2. Realizacja zadań przez winb ………………………………… 38

3.2.3.3. Wyniki kontroli zleconych na podstawie art. 12 pkt 2 ustawy o NIK 48

3.2.3.4. Kontrole przeprowadzane przez organy celne ……………….. 50

3.2.4. Kontrole dopuszczania do stosowania w budownictwie wyrobów budowlanych ………………………………....................................

51

4. Informacje dodatkowe o przeprowadzonej kontroli ………………………. 61

4.1. Przygotowanie kontroli …………………………………………………. 61

4.2. Postępowanie kontrolne i działania podjęte po zakończeniu kontroli ….. 61

5. Załączniki 65

5.1. Słowniczek waŜniejszych pojęć …………………………………………. 65

5.2. Wykaz jednostek objętych kontrolą ……………………………………… 65

5.3. Lista osób zajmujących kierownicze stanowiska, odpowiedzialnych za kontrolowaną działalność …………………………

68

5.4. Wykaz organów, którym przekazano informację o wynikach kontroli …….. 68

5.5. Wykaz aktów prawnych …………………………………………………. 68

4

Najczęściej stosowane w informacji skróty i oznaczenia:

DWB - Departament Wyrobów Budowlanych w GUNB

GINB - Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego

GUNB - Główny Urząd Nadzoru Budowlanego

ITB - Instytut Techniki Budowlanej w Warszawie

Kpa - Kodeks postępowania administracyjnego

KWZWB - Krajowy Wykaz Zakwestionowanych Wyrobów Budowlanych

minister - minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej

SNRWB - System Nadzoru Rynku Wyrobów Budowlanych

ustawa - ustawa o wyrobach budowlanych z dnia 16 kwietnia 2004 r.

UOKiK - Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

WINB - Wojewódzki Inspektorat Nadzoru Budowlanego

winb - Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego

Słowniczek waŜniejszych pojęć znajduje się w pkt. 5.1. Informacji.

Wprowadzenie

5

1. Wprowadzenie

Temat kontroli P/07/116: Wprowadzanie do obrotu wyrobów budowlanych.

Celem kontroli było dokonanie oceny działalności organów administracji publicznej w zakresie wykonywania zadań nałoŜonych przepisami ustawy o wyrobach budowlanych. W szczególności dotyczyło to funkcjonowania systemu kontroli wyrobów budowlanych oraz przestrzegania zasad wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i prowadzonych postępowań administracyjnych. Ponadto zbadano i oceniono prawidłowość zastosowania w obiektach budowlanych wyrobów budowlanych.

Ogólne tło badanej problematyki. OŜywienie gospodarki od 2004 r., a takŜe wzrost produkcji budowlano-montaŜowej spowodował, Ŝe prawidłowość wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych odgrywa coraz większą rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa konstrukcji, bezpieczeństwa poŜarowego i bezpieczeństwa uŜytkowania realizowanych obiektów budowlanych. Wejście w Ŝycie z dniem 1 maja 2004 r. przepisów ustawy o wyrobach budowlanych, dało organom nadzoru budowlanego uprawnienia do eliminowania z obrotu wyrobów nie spełniających wymagań ustawowych.

Główne zagadnienia objęte kontrolą dotyczyły prawidłowości wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych, funkcjonowania systemu kontroli tych wyrobów oraz dopuszczenia do ich zastosowania w obiektach budowlanych.

Czynności kontrolne przeprowadzono w okresie od 21 sierpnia 2007 r. do 24 stycznia 2008 r. Kontrola została przeprowadzona na podstawie art. 2 ust. 1, w związku z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli1, zwana dalej „ustawą o NIK” pod względem celowości, rzetelności, gospodarności i legalności w Głównym Urzędzie Nadzoru Budowlanego, Urzędzie Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Instytucie Techniki Budowlanej w Warszawie, w 10 wojewódzkich inspektoratach nadzoru budowlanego oraz u 7 inwestorów realizujących obiekty budowlane ze środków publicznych. Kontrola w 23 jednostkach samorządu terytorialnego została przeprowadzona na podstawie art. 2 ust. 2 w związku z art. 5 ust. 2 ustawy o NIK pod względem legalności, gospodarności i rzetelności, a kontrola 2 podmiotów gospodarczych pod względem gospodarności i rzetelności (art. 2 ust. 3 pkt 4 w związku z art. 5 ust. 3 ustawy o NIK).

Kontrola została podjęta z inicjatywy NIK. Potrzebę przeprowadzenia kontroli zgłosiła Komisja Infrastruktury Sejmu RP.

Badaniami kontrolnymi obj ęto okres od 1 lipca 2004 r. do 30 czerwca 2007 r. W kontroli koordynowanej przez Departament Środowiska, Rolnictwa i Zagospodarowania Przestrzennego uczestniczyło 10 delegatur NIK, tj. z: Białegostoku, Gdańska, Katowic, Krakowa, Lublina, Łodzi, Poznania, Szczecina, Warszawy i Wrocławia. Na podstawie art. 29 pkt 2 lit. f) ustawy o NIK zasięgnięto informacji w Polskim Centrum Akredytacji oraz w Izbie Celnej w Warszawie. NajwyŜsza Izba Kontroli na podstawie art. 12 pkt 3 ustawy o NIK, zleciła GINB przeprowadzenie kontroli doraźnej wybranych producentów.

1 J.t. Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1701.

Podsumowanie wyników kontroli

6

2. Podsumowanie wyników kontroli

2.1. Ogólna ocena kontrolowanej działalności

NajwyŜsza Izba Kontroli negatywnie ocenia funkcjonowanie systemu kontroli wyrobów wprowadzanych do obrotu, w zakresie wyrobów budowlanych.

Realizacja zadań przez organy nadzoru budowlanego właściwych w sprawach wyrobów budowlanych wprowadzanych do obrotu, obejmowały postępowaniem kontrolnym małą liczbę wyrobów budowlanych i ich producentów, a liczba kontroli planowych zmniejszyła się w kolejnych latach, co świadczy o zbyt małym zaangaŜowaniu tych organów w procedurę kontroln ą.

RównieŜ organy celne, uczestniczące w systemie kontroli wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu, wykonywały swoje zadania w niewielkim zakresie.

Organy nadzoru budowlanego nie korzystały z prawa poddania wyrobu budowlanego badaniom lub zlecenia ich przeprowadzenia, a w latach 2005 -2007 nawet nie zaplanowano środków finansowych na ten cel.

Współpraca organów nadzoru budowlanego i organów celnych z Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów była niewystarczająca, co nie sprzyjało sprawowaniu skutecznego nadzoru w zakresie wyrobów budowlanych wprowadzanych do obrotu.

Nierzetelne informacje dotyczące wyrobów budowlanych przekazywane przez organy wyspecjalizowane do Prezesa UOKiK, spowodowały, Ŝe system kontroli wyrobów budowlanych monitorowany był w ograniczonym zakresie.

Utworzony – na podstawie ustawy o systemie oceny zgodności i ustawy o wyrobach budowlanych – system kontroli wyrobów wprowadzanych do obrotu dotyczący wyrobów budowlanych, nie zapewniał efektywnej kontroli tych wyrobów.

W ocenie NIK, nieprawidłowo funkcjonujący system stwarza moŜliwość wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych nie spełniających wymagań, w tym szczególnie istotnych dla bezpieczeństwa konstrukcji obiektów budowlanych.


7

2.2. Synteza wyników kontroli

1. W okresie objętym kontrolą 10 Wojewódzkich Inspektorów Nadzoru Budowlanego2 przeprowadziło u producentów i sprzedawców ogółem 4.288 kontroli wprowadzenia do obrotu wyrobów budowlanych, w tym 3.409 kontroli planowych i 897 doraźnych. Skontrolowano ogółem 10.500 wyrobów budowlanych. W 2005 r. przeprowadzono 1.359 kontroli planowych i 163 doraźne, a w 2006 r. 924 kontrole planowe i 524 doraźne. Zmniejszyła się liczba producentów i sprzedawców poddanych kontroli, a nawet stwierdzono, Ŝe 1 Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego przeprowadził średnio rocznie kontrole wyrobów budowlanych tylko u ok. 8% producentów. W drugim półroczu 2004 r. GINB przeprowadził 59 kontroli u producentów i sprzedawców, skontrolowano 149 wyrobów budowlanych, a w I półroczu 2007 r. przeprowadzono 19 kontroli u producentów i sprzedawców. Nastąpił spadek liczby kontroli o 67%, przy zmniejszeniu liczby skontrolowanych wyrobów budowlanych do 72, tj. o 51,7%. (str. 36-45)

W ocenie NIK, spadek liczby kontroli producentów i sprzedawców moŜe skutkować wzrostem liczby wyrobów budowlanych wprowadzanych do obrotu poza systemem kontroli.

2. śaden z 10 skontrolowanych WINB nie posiadał informacji o liczbie producentów wyrobów budowlanych i liczbie sprzedawców działających na terenie ich właściwości. Dane o producentach i sprzedawcach wyrobów budowlanych, których poddano kontroli, organy nadzoru budowlanego uzyskiwały m.in. z ksiąŜek telefonicznych. (str. 38-45)

Zdaniem NIK, w celu racjonalnego planowania kontroli wyrobów budowlanych, konieczne jest utworzenie przez Wojewódzkie Inspektoraty Nadzoru Budowlanego rejestrów producentów wyrobów budowlanych.

3. Kontrole przeprowadzone przez 10 winb ujawniły nieprawidłowości we wprowadzeniu do obrotu 3.617 spośród 10.500 (34,4%) objętych tymi kontrolami wyrobów budowlanych. Nieprawidłowości w liczbie 4.887 dotyczyły: braku lub niewłaściwie sporządzonej oceny zgodności wyrobu budowlanego z wymaganiami podstawowymi, braku specyfikacji technicznej wyrobu budowlanego, utraty waŜności aprobaty technicznej oraz braku oznakowania i informacji o wyrobie budowlanym. Dziewięć (na 10 skontrolowanych) organów nadzoru budowlanego nie korzystało z prawa poddania wyrobu budowlanego badaniom lub zlecenia ich przeprowadzenia,

2 W dalszej treści Informacji zastosowano skróty: winb – wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego,

a WINB – Wojewódzki Inspektorat Nadzoru Budowlanego


8

stosownie do art. 25 ustawy o wyrobach budowlanych. W planach finansowych organów nadzoru budowlanego na 2005 r., 2006 r. i 2007 r. w ogóle nie zaplanowano środków finansowych na ten cel. (str. 38-48)

4. Organy nadzoru budowlanego i organy celne nie przekazywały do Prezesa UOKiK kompletnych informacji dotyczących systemu kontroli wyrobów, w tym o wynikach przeprowadzonych kontroli wyrobów budowlanych oznakowanych znakiem CE3 oraz o wszczęciu i zakończeniu postępowań w zakresie wyrobów wprowadzanych do obrotu niezgodnie z zasadniczymi wymaganiami4, określonymi w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 14 kwietnia 2004 r. w sprawie przepływu informacji, dotyczących systemu kontroli wyrobów wprowadzonych do obrotu.5 W 2004 r. UOKiK nie otrzymał od organów nadzoru budowlanego informacji dotyczących przeprowadzonych kontroli przez te organy, a w 2005 r. nie przekazano drogą elektroniczną rocznego planu kontroli i zbiorczego zestawienia przeprowadzonych kontroli. Za 2006 r. informacje takŜe były niepełne; nie przekazano drogą elektroniczną rocznego planu kontroli, a zbiorcze zestawienie przeprowadzonych kontroli zamieszczono w systemie informatycznym HERMES dopiero 2 października 2007 r. (str. 22-24)

5. Spośród 11 przypadków dokonania zatrzymań wyrobów budowlanych o 8 z nich organy celne poinformowały Prezesa UOKiK, natomiast nie przekazały takiej informacji za 2006 r. – 2 przypadki i za 2007 r. – 1 przypadek, pomimo obowiązku wynikającego z § 9 ww. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 kwietnia 2004 r. Prezes UOKiK o 3 zatrzymaniach wyrobów budowlanych w latach 2006-2007 został powiadomiony przez wojewódzkich inspektorów nadzoru budowlanego w opiniach wydanych na wniosek organów celnych o zatrzymanych wyrobach budowlanych. W 6 przypadkach organy celne przekazały informacje z opóźnieniem od 4 do 98 dni, w stosunku do 14-dniowego terminu określonego w § 9 ust. 2 ww. rozporządzenia. Spośród 7 opinii wydanych przez Wojewódzkich Inspektorów Nadzoru Budowlanego stwierdzających, Ŝe wyroby budowlane nie spełniają wymagań zasadniczych, 4 opinii nie przekazano do UOKiK, pomimo obowiązku wynikającego z § 6

3 Oznakowanie CE to symbol umieszczany na wyrobie przez producenta tego wyrobu, w celu

poświadczenia, ze wyrób jest zgodny z odnoszącymi się do niego wymaganiami prawnymi związanymi z szeroko pojętym bezpieczeństwem. Wymagania te zapisane SA w ponad 20 dyrektywach Unii Europejskiej, a kaŜda z nich odnosi się do innej kategorii wyrobów.

4 W przypadku wyrobów budowlanych naleŜy przez to rozumieć wymagania podstawowe, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (j.t. Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 ze zm.).

5 Dz. U. Nr 87, poz. 812 ze zm.


9

rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 kwietnia 2004 r. w sprawie działań podejmowanych w związku z zatrzymaniem wyrobów, co do których istnieją uzasadnione okoliczności wskazujące, Ŝe nie spełniają one zasadniczych wymagań6. (str. 22-24)

6. Informacje przekazywane przez organy nadzoru budowlanego do UOKiK w formie pisemnej były niespójne z informacjami przekazanymi przez te organy drogą elektroniczną. Dotyczyło to powiadomień o wynikach przeprowadzonych kontroli oraz powiadomień o wszczęciu i zakończeniu postępowań w zakresie wprowadzonych do obrotu wyrobów niezgodnych z zasadniczymi wymaganiami. (str. 22-24)

7. Prowadzony w UOKiK rejestr wyrobów niezgodnych z zasadniczymi wymaganiami, w zakresie wyrobów budowlanych, nie zawierał wszystkich danych, o których mowa w § 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 kwietnia 2004 r. w sprawie rejestru wyrobów niezgodnych z zasadniczymi wymaganiami.7 Brak było danych m.in. numeru identyfikacyjnego wpisu i daty wpisu do rejestru dla 36 spośród 75 wyrobów budowlanych ujętych w rejestrze. (str. 22-24)

Zdaniem NIK niepełna realizacja przez organy nadzoru budowlanego i organy celne zadań nałoŜonych przepisami prawa, świadczy o złej współpracy tych organów z Prezesem UOKiK. Brak danych - lub niepełne dane o wyrobach budowlanych wprowadzonych do obrotu - spowodowały ograniczenia w korzystaniu z informacji dotyczących systemu kontroli tych wyrobów.

8. Krajowy Wykaz Zakwestionowanych Wyrobów Budowlanych prowadzony przez GINB zawierał niepełne dane o liczbie zakwestionowanych wyrobów budowlanych. GINB wpisywał do KWZWB dane dotyczące zakwestionowanych wyrobów budowlanych na podstawie kart wyrobu, pomimo działającego od 2006 r. informatycznego Systemu Nadzoru Rynku Wyrobów Budowlanych (SNRWB). W 8 postępowaniach na 24 skontrolowane (33,3%) nie korzystano z moŜliwości automatycznego publikowania w KWZWB danych i informacji w zakresie zakwestionowanych wyrobów budowlanych. (str. 24-26)

9. Organy nadzoru budowlanego w trakcie obowiązkowych kontroli obiektów budowlanych, dokonywały sprawdzenia dowodów dopuszczenia wyrobów budowlanych do stosowania w budownictwie tylko na podstawie oświadczeń

6 Dz. U. Nr 87, poz. 813. 7 Dz. U. Nr 87, poz. 811.


10

kierowników budowy8. Taki tryb postępowania uniemoŜliwiał ustalenie jakości wyrobów budowlanych, a takŜe stwierdzenie, Ŝe zastosowane wyroby budowlane spełniają wymagania szczególnie istotne dla bezpieczeństwa konstrukcji i bezpieczeństwa poŜarowego obiektów budowlanych. (str. 57-60)

10. Inspektorzy nadzoru inwestorskiego nieprawidłowo wykonywali nadzór inwestorski na terenie budowy. Nie korzystali z uprawnień wynikających z art. 26 ustawy - Prawo budowlane, i nie Ŝądali od kierowników budowy dowodów dopuszczenia do stosowania w budownictwie wyrobów budowlanych, co ustalono na 27 spośród 32 (84,4%) realizowanych inwestycji. Inspektorzy nadzoru inwestorskiego kontrolowanych jednostek nie wydawali kierownikom budowy poleceń, potwierdzonych wpisem do dziennika budowy, przedstawienia do kontroli dowodów dopuszczenia wyrobów budowlanych do stosowania w budownictwie. (str. 50-57)

11. Instytut Techniki Budowlanej, jako jednostka aprobująca, wydawał aprobaty techniczne, pomimo braku dokumentów niezbędnych do przeprowadzenia postępowań aprobacyjnych. Na 35 skontrolowanych postępowań aprobacyjnych, w 12 przypadkach przeprowadzono postępowania z naruszeniem § 3 ust. 3 pkt 5 i § 7 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 8 listopada 2004 r. w sprawie aprobat technicznych i jednostek upowaŜnionych do ich wydawania9. Dotyczyło to m.in. braku dowodów opłat za przeprowadzenie weryfikacji wniosków o udzielenie aprobat technicznych, wszczęcia postępowania bez zawarcia z wnioskodawcami porozumień o przeprowadzenie postępowań. (str. 30-36)

12. ITB ustalał odpłatność za przeprowadzenie czynności związanych z udzieleniem aprobat technicznych, w 35 skontrolowanych postępowaniach aprobacyjnych, niezgodnie z § 19 ww. rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 8 listopada 2004 r. Odpłatność ustalono bez udokumentowanej liczby godzin pracy. Spośród skontrolowanych 35 aprobat technicznych, ITB informacje o ich udzieleniu przekazywał do Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego w terminie od 7 do 213 dni, pomimo określenia terminu, bezzwłocznego przekazywania, co było niezgodne z art. 9 ust. 5 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych10. (str. 30-36)

8 Z art. 46 ustawy – Prawo budowlane nie wynika obowiązek przechowywania, przez okres prowadzenia

robót budowlanych, dokumentów dotyczących własnych wyrobów budowlanych z wyjątkiem art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych.

9 Dz. U. Nr 249, poz. 2497. 10 Dz. U. Nr 92, poz. 881.


11

13. W ITB odpłatność za przeprowadzenie czynności polegających na weryfikacji wniosku o udzielenie aprobaty technicznej oraz wniosku o udzielenie europejskiej aprobaty technicznej naliczano i pobierano w kwocie stanowiącej równowartość w złotych 500 euro, powiększoną o stawkę 22% podatku od towarów i usług. Dotyczyło to 35 skontrolowanych postępowań o udzielenie aprobat technicznych i 14 spośród 18 postępowań o udzielenie europejskich aprobat technicznych. Odpłatność za czynności polegające na weryfikacji wniosku, zarówno w postępowaniach o udzielenie aprobat technicznych, jak i postępowaniach w zakresie europejskich aprobat technicznych, została ustalona w kwocie równowartości w złotych 500 euro. Odpłatności za te czynności regulują rozporządzenia Ministra Infrastruktury - odpowiednio: z dnia 8 listopada 2004 r. w sprawie aprobat technicznych oraz jednostek organizacyjnych upowaŜnionych do ich wydawania (§ 18 ust. 2) i z dnia 14 października 2004 r. w sprawie europejskich aprobat technicznych oraz polskich jednostek upowaŜnionych do ich wydawania 11 (§ 17 ust. 2).

ITB nie wystąpiła z wnioskiem o pisemną interpretację, co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w tej indywidualnej sprawie, w trybie art. 14b - 14p ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa12

W trakcie kontroli, jak równieŜ do dnia sporządzenia informacji, minister właściwy do spraw finansów publicznych i minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej, nie przedstawili jednoznacznego stanowiska w sprawie odpłatności za weryfikację wniosków określonych w § 18 ust. 2 i § 17 ust. 2 ww. rozporządzeń Ministra Infrastruktury.

Zdaniem Ministerstwa Infrastruktury rozwaŜenia wymaga wprowadzenie w ww. rozporządzeniach jednoznacznej regulacji stanowiącej, Ŝe ustalona cena za weryfikację wniosku zawiera juŜ podatek VAT (brutto). (str. 30-36)

11 Dz. U. Nr 237, poz. 2375. 12 J.t. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.


12

2.3. Uwagi końcowe i wnioski

NajwyŜsza Iza Kontroli stwierdziła, Ŝe organy nadzoru budowlanego nie wykazywały odpowiedniego zaangaŜowania w realizacji zadań związanych z kontrolą wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu oraz w zakresie współpracy z Prezesem UOKiK.

Niska liczba przeprowadzonych kontroli wyrobów budowlanych i kontroli u producentów przez organy nadzoru budowlanego nie zapewnia właściwego nadzoru nad rynkiem wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu.

Regulacje prawne w sprawach wyrobów budowlanych wprowadzanych do obrotu, tj. ustawa o wyrobach budowlanych i ustawa - Prawo budowlane, wymagają nowelizacji w zakresie procedury kontrolnej dotyczącej wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu.

W celu poprawy funkcjonowania kontroli wyrobów budowlanych wprowadzanych do obrotu, NIK uwaŜa za konieczne podjęcie działań przez:

I. Ministra Infrastruktury:

1. RozwaŜenie opracowania projektu nowelizacji ustawy o wyrobach budowlanych w zakresie:

– zmiany art. 22, dotyczącej moŜliwości dokonania zabezpieczenia dowodów, w tym wyrobów budowlanych na okres niezbędny do wydania decyzji administracyjnej przez właściwy organ,

– zmian art. 25 i art. 26, dotyczących objęcia obowiązkiem poddania wyrobu budowlanego badaniom oraz zniesienia ponoszenia kosztów przeprowadzanych badań przez Skarb Państwa.

2. RozwaŜenie opracowania projektu nowelizacji ustawy – Prawo budowlane, w zakresie:

– zmian art. 59a i art. 46, dotyczących objęcia obowiązkową kontrolą wszystkich wyrobów budowlanych zastosowanych w obiekcie budowlanym, o których mowa w ustawie o wyrobach budowlanych oraz wprowadzenie dla tych wyrobów, obowiązku przechowywania dokumentów.

3. Znowelizowanie rozporządzenia z dnia 8 listopada 2005 r. w sprawie aprobat technicznych oraz jednostek organizacyjnych upowaŜnionych do ich wydawania i rozporządzenia z dnia 14 października 2004 r. w sprawie europejskich aprobat technicznych oraz polskich jednostek organizacyjnych upowaŜnionych do ich wydawania, odpowiednio zmiany § 18 ust. 2 i § 17 ust. 2 przez jednoznaczne określenie, Ŝe ustalona w tych przepisach kwota stanowi „cenę” brutto” (z podatkiem VAT) lub „cenę” netto (bez podatku od towarów i usług).


13

4. Wzmocnienie nadzoru nad Instytutem Techniki Budowlanej w zakresie udzielania aprobat technicznych.

II. Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów:

1. Podjęcie – w ramach systemu kontroli wyrobów wprowadzonych do obrotu – aktywnej współpracy z organami nadzoru budowlanego w celu poprawy przepływu informacji dotyczących wyrobów budowlanych.

III. Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego:

1. Zapewnienie bieŜącego przekazywania do Prezesa UOKiK informacji o wyrobach budowlanych wprowadzanych do obrotu.

2. Zwiększenie liczby kontroli producentów i kontroli wyrobów budowlanych.

3. Wzmocnienie nadzoru nad działalnością wojewódzkich inspektorów nadzoru budowlanego w zakresie wyrobów budowlanych.

4. Spowodowanie utworzenia, przez wojewódzkich inspektorów nadzoru budowlanego, rejestrów producentów wyrobów budowlanych.

WaŜniejsze wyniki kontroli

14

3. WaŜniejsze wyniki kontroli

3.1. Charakterystyka stanu prawnego oraz uwarunkowań

ekonomicznych i organizacyjnych

Zasady wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych, zasady kontroli wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu oraz zasady działania organów administracji publicznej w tej dziedzinie określa ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych13 (zwana dalej „ustawa”).

Wyrób budowlany14 moŜe być wprowadzony do obrotu, jeŜeli nadaje się do stosowania przy wykonywaniu robót budowlanych, w zakresie odpowiadającym jego właściwościom uŜytkowym i przeznaczeniu, to jest ma właściwości uŜytkowe umoŜliwiające prawidłowo zaprojektowanym i wykonanym obiektom budowlanym, w których ma być zastosowany w sposób trwały, spełnienie wymagań podstawowych (art. 4 ustawy).

Przepisy art. 5, 6, 7 i 8 ustawy określają sposoby oznakowania wyrobu budowlanego, który nadaje się do stosowania przy wykonywaniu robót budowlanych oraz oznakowania wyrobu budowlanego wprowadzonego do obrotu.

Szczegółowe regulacje dotyczące systemu wprowadzania wyrobów budowlanych do obrotu określają następujące rozporządzenia Ministra Infrastruktury:

1) z dnia 14 października 2004 r. w sprawie europejskich aprobat technicznych oraz polskich jednostek organizacyjnych upowaŜnionych do ich wydawania 15,

2) z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie systemów oceny zgodności, wymagań, jakie powinny spełniać notyfikowane jednostki uczestniczące w ocenie zgodności oraz sposobu oznaczania wyrobów budowlanych oznakowaniem CE16,

3) z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie sposobów deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym17,

oraz obwieszczenia Ministra Infrastruktury: z dnia 5 listopada 2004 r. w sprawie wykazu jednostek organizacyjnych państw członkowskich Unii Europejskiej upowaŜnionych do wydawania europejskich aprobat technicznych oraz wykazu wytycznych do europejskich aprobat technicznych18 i z dnia 5 lipca 2004 r. w sprawie wykazu mandatów udzielonych przez Komisję Europejską na opracowanie: europejskich norm zharmonizowanych oraz wytycznych do europejskich aprobat technicznych, wraz z zakresem przedmiotowym tych mandatów 19.

13 Dz. U. Nr 92, poz. 881. 14 Wyrób budowlany – patrz Słowniczek waŜniejszych pojęć. 15 Dz. U. Nr 237, poz. 2375. 16 Dz. U. Nr 195, poz. 2011. 17 Dz. U. Nr 198, poz. 2041. 18 M. P. Nr 48, poz. 829. 19 M. P. Nr 32, poz. 571.


15

Zgodnie z art. 9 ust. 1 - 4 ustawy, aprobaty technicznej20 udziela się dla wyrobu budowlanego, dla którego nie ustanowiono Polskiej Normy wyrobu, albo wyrobu budowlanego, którego właściwości uŜytkowe, odnoszące się do wymagań podstawowych, róŜnią się istotnie od właściwości określonej w Polskiej Normie wyrobu, objętego:

1) mandatem udzielonym przez Komisję Europejską na opracowanie norm zharmonizowanych lub wytycznych do europejskich aprobat technicznych;

2) wykazem, o którym mowa w ust. 7 ustawy (dot. określenia rozporządzeniem wykazu wyrobów budowlanych nie objętych mandatami).

Aprobata techniczna udzielana jest odpłatnie, na koszt wnioskodawcy i na czas określony:

- dla wyrobu budowlanego, dla którego nie ustanowiono Polskiej Normy wyrobu,

- wyrobu budowlanego, którego właściwości uŜytkowe, odnoszące się do wymagań podstawowych, róŜnią się od właściwości określonych w Polskiej Normie wyrobu.

Te same zasady obowiązują w przypadku zmiany lub przedłuŜenia waŜności aprobaty technicznej. Jednostki organizacyjne udzielające aprobat technicznych są obowiązane przekazywać bezzwłocznie do Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego informację o udzielonej aprobacie (zakres tej informacji określa ust. 5 art. 9 ustawy).

Szczegółowe zasady wydawania aprobat technicznych oraz wykaz jednostek upowaŜnionych do ich wydawania określił Minister Infrastruktury w rozporządzeniu z dnia 8 listopada 2004 r.21

Organami właściwymi, zgodnie z art. 11 ustawy, w sprawach wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu, w zakresie uregulowanym w ustawie, oraz wyspecjalizowanymi, w rozumieniu ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności22, są:

1) wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego,

2) Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego.

Do podstawowych obowiązków właściwych organów naleŜy kontrola wprowadzonych do obrotu wyrobów budowlanych, prowadzenie postępowań administracyjnych w tym zakresie oraz wykonywanie zadań, o których mowa w art. 39 ust. 3 pkt. 1 – 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności, tj. prowadzenie kontroli spełniania przez wyroby zasadniczych wymagań i niezwłoczne informowanie Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o wynikach przeprowadzonych kontroli, prowadzenie postępowań w sprawie wprowadzonych do obrotu wyrobów niezgodnych z zasadniczymi wymaganiami i przekazywanie Prezesowi UOKiK informacji

20 Aprobata techniczna – jest to pozytywna ocena techniczna przydatności wyrobu budowlanego do zamierzonego

stosowania, uzaleŜniona od spełnienia wymagań podstawowych przez obiekty budowlane, w których wyrób budowlany jest stosowany (art. 2 pkt 2 ustawy ).

21 Dz. U. Nr 249, poz. 2497. 22 Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2087 ze zm.


16

o wszczęciu i zakończeniu tych postępowań, niezwłoczne przekazywanie Prezesowi UOKiK kopii wydanych decyzji, współpraca z Prezesem UOKiK.

Zakres obowiązków wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego określa art. 13 ustawy, a Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego art. 14 ustawy. Na podstawie art. 15 ustawy prowadzony jest Krajowy Wykaz Zakwestionowanych Wyrobów Budowlanych, a sposób prowadzenia Wykazu określił Minister Infrastruktury w rozporządzeniu z dnia 29 lipca 2004 r.23

Zasady kontroli wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu reguluje rozdział 4 (art. 16 – 27) ustawy, a zasady postępowania administracyjnego w sprawach wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu rozdział 5 (art. 28 – 33) ustawy.

Ustawa o wyrobach budowlanych określa równieŜ zasady odpowiedzialności karnej w art. 34 – 35 ustawy, a orzekanie w tych sprawach następuje na podstawie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia (art. 36 ustawy).

Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności reguluje zasady funkcjonowania systemu oceny zgodności z zasadniczymi i szczegółowymi wymaganiami24 dotyczącymi wyrobów, zasady i tryb udzielania akredytacji oraz autoryzacji, sposób zgłaszania Komisji Europejskiej i państwom członkowskim Unii Europejskiej autoryzowanych jednostek oraz autoryzowanych laboratoriów, zadania Polskiego Centrum Akredytacji, zasady działania systemu kontroli wyrobów wprowadzonych do obrotu, przy czym przepisów art. 7, art. 13 ust. 1 i 2, art. 40b – 40k, art. 41 – 41c, art. 42 oraz art. 45 ustawy o systemie oceny zgodności, nie stosuje się do wyrobów budowlanych, w rozumieniu ustawy o wyrobach budowlanych, o której mowa wyŜej. Zgodnie z art. 3 tej ustawy, system oceny zgodności tworzą:

1) przepisy określające zasadnicze i szczegółowe wymagania dotyczące wyrobów,

2) przepisy oraz normy określające działania podmiotów uczestniczących w procesie oceny zgodności.

System kontroli wyrobów wprowadzonych do obrotu obejmuje: kontrolę spełniania przez wyroby zasadniczych wymagań, postępowanie w sprawie wprowadzonych do obrotu wyrobów niezgodnych z zasadniczymi wymaganiami, monitorowanie systemu kontroli wyrobów wprowadzonych do obrotu (art. 3a ustawy o systemie oceny zgodności).

System kontroli wyrobów wprowadzonych do obrotu tworzą Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów i organy wyspecjalizowane, w tym organy nadzoru budowlanego (art. 38 ust. 1, ust. 2 pkt 6 i ust. 3 pkt 6 ustawy o systemie oceny zgodności).

Prezes UOKiK jest organem monitorującym system, do którego zadań naleŜy współpraca z organami wyspecjalizowanymi, opiniowanie okresowych planów kontroli przeprowadzonych przez organy wyspecjalizowane, przekazywanie tym organom informacji wskazujących, Ŝe wyrób wprowadzony do obrotu nie spełnia zasadniczych

23 Dz. U. Nr 180, poz. 1861. 24 Zasadnicze wymagania – w przypadku wyrobów budowlanych naleŜy przez to rozumieć wymagania

podstawowe, o których mowa w art. 5 ustawy – Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 ze zm.).


17

wymagań oraz prowadzenie rejestru wyrobów niezgodnych z zasadniczymi wymaganiami, a takŜe gromadzenie informacji dotyczących systemu kontroli wyrobów wprowadzonych do obrotu (art. 39 ust. 1 i 2 ustawy o systemie oceny zgodności), natomiast zakres zadań organów wyspecjalizowanych określa art. 39 ust. 3 ustawy o systemie oceny zgodności.

Zadania organów wyspecjalizowanych (takŜe organów nadzoru budowlanego) to m.in.: prowadzenie kontroli spełniania przez wyroby zasadniczych wymagań i informowanie Prezesa UOKiK o wynikach przeprowadzonych kontroli; prowadzenie postępowań w sprawie wprowadzonych do obrotu wyrobów niezgodnych z zasadniczymi wymaganiami i przekazywanie Prezesowi UOKiK informacji o wszczęciu i zakończeniu tych postępowań; niezwłoczne przekazywanie Prezesowi UOKiK kopii wydanych decyzji oraz współpraca z Prezesem UOKiK.

Bezpieczeństwo, jakość i trwałość prawidłowo zaprojektowanych i wykonanych obiektów budowlanych zaleŜy od właściwości uŜytkowych i parametrów technicznych wyrobów budowlanych zastosowanych przy ich wznoszeniu.

W dniu 20 grudnia 1949 r. utworzono Polski Komitet Normalizacyjny, a dekretem Rady Państwa z dnia 4 marca 1953 r. o normach i o Polskim Komitecie Normalizacyjnym m.in. rozróŜniono normy, ze względu na zakres stosowania, na normy zakładowe, resortowe i państwowe.

Ustawą z dnia 22 marca 1957 r. o zmianach w organizacji i zakresie działania naczelnych organów administracji państwowej w niektórych gałęziach przemysłu, budownictwa i komunikacji, utworzono Ministerstwo Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, którego zakres działania obejmował m.in. sprawowanie funkcji naczelnego organu państwowego nadzoru budowlanego dla budownictwa powszechnego i zastrzeŜonego do właściwości ministra budownictwa specjalnego oraz ustalanie zasad, norm, wytycznych i trybu postępowania w tym zakresie.

Ustawą z dnia 27 listopada 1961 r. o normalizacji, opracowywanie i ustanawianie Polskich Norm powierzono Polskiemu Komitetowi Normalizacyjnemu oraz wprowadzono zmienione następująco rozróŜnienie norm: Polskie Normy – powszechnie obowiązujące, normy branŜowe – obowiązujące w zakresie określonej branŜy (dziedziny) gospodarki, normy zakładowe – obowiązujące w jednym lub kilku zakładach. Ponadto wprowadzono do stosowania zasadę, Ŝe artykuły wykonane zgodnie z Polska Normą i normami branŜowymi powinny być oznakowane w sposób określony przez Komitet, a dotychczasowe normy państwowe stały się obowiązującymi Polskimi Normami.

W latach 70. ubiegłego wieku, w powiązaniu ze zmianami gospodarczymi, nastąpiła znacząca zmiana w podejściu do wyrobów budowlanych wprowadzanych do obrotu.

W dniu 29 marca 1972 r. utworzono Polski Komitet Normalizacji, Miar i Jakości, któremu powierzono m.in. sprawy w zakresie jakości wyrobów, usług, robót i obiektów budowlanych.

Ustawą z dnia 24 października 1974 r. - Prawo budowlane, która obowiązywała od 1 marca 1975 r., określone zostały m.in. zadania organów administracji państwowej


18

(terenowych organów administracji państwowej) w zakresie sprawowania nadzoru urbanistyczno-budowlanego i sprawowania nadzoru techniczno-budowlanego oraz określono uprawnienia tych organów m.in. do kontroli wyrobów budowlanych przeprowadzanych na budowach i u producentów tych wyrobów. Ustawą dopuszczono równieŜ, po wydaniu stosownych decyzji, do powszechnego stosowania w budownictwie nowe materiały, elementy i konstrukcje budowlane, tj. takie, których właściwości, zakres i sposób stosowania nie zostały określone we wcześniej wydanych normach i decyzjach o dopuszczeniu do stosowania. W dniu 29 kwietnia 1975 r. Minister Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych wydał rozporządzenie w sprawie dopuszczenia do stosowania w budownictwie nowych materiałów oraz nowych metod wykonywania robot budowlanych. Do wydawania decyzji o dopuszczeniu do powszechnego stosowania w budownictwie nowych materiałów, elementów i konstrukcji budowlanych oraz nowych metod wykonywania robót budowlanych upowaŜniono 6 jednostek: Instytut Techniki Budowlanej, Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Techniki Instalacyjnej „Instal”, Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa, Instytut Badawczy Dróg i Mostów, Centrum Naukowo-Badawcze Kolejnictwa oraz Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Instalacji i Urządzeń Elektrycznych w budownictwie „ElektromontaŜ”.

Na podstawie ustawy z dnia 8 lutego 1979 r. o jakości wyrobów, usług, robót i obiektów budowlanych, rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 31 sierpnia 1979 r. określono zasady i tryb kwalifikacji jakości wyrobów, usług, robót i obiektów budowlanych oraz obowiązki producentów i wykonawców w tym zakresie, która podlegała poświadczeniu świadectwem kwalifikacji jakości według wzoru określonego przez Polski Komitet Normalizacji, Miar i Jakości.

Uchwałą nr 119 Rady Ministrów z dnia 3 sierpnia 1979 r. w sprawie organizacji kontroli jakości wyrobów, usług, robót i obiektów budowlanych jednostkach gospodarki uspołecznionej określono zasady obowiązujące przy sprawowaniu tej kontroli m.in. w zakresie wyrobów budowlanych. Kierowników jednostek gospodarki uspołecznionej produkujących wyroby budowlane obowiązano do zorganizowania kontroli jakości produkowanych wyrobów, której zadaniem było m.in. niedopuszczenie do obrotu wyrobów, które nie odpowiadały wymaganiom ustalonym w normach, przepisach szczególnych i umowach. NałoŜono równieŜ, obowiązek wystawienia świadectwa kontroli jakości wyrobu zawierającego informację o waŜniejszych właściwościach jakościowych wyrobu.

Do 31 grudnia 1994 r. nadrzędnym organem sprawującym nadzór i kontrolę w zakresie wyrobów budowlanych był minister właściwy do spraw budownictwa.

Podjęcie w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku w Polsce procesów dostosowawczych do przepisów unijnych zapoczątkowało tworzenie systemu wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych w oparciu o regulacje zawarte w dyrektywie 89/106/EWG Rady Wspólnot Europejskich z dnia 21 grudnia 1988 r. w sprawie zbliŜenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Państw Członkowskich odnoszących się do wyrobów budowlanych w brzmieniu nadanym dyrektywą 93/68/EWG Rady z dnia 22 lipca 1993 r. Począwszy od 1994 r. następowało


19

stopniowe wdraŜanie regulacji zawartych w dyrektywie Rady 89/106/EWG. Kolejne nowelizacje przepisów ustawy - Prawo budowlane oraz wprowadzenie w Ŝycie, z dniem 1 stycznia 2003 r., przepisów ustawy o systemie oceny zgodności, doprowadziły stopniowo do zbliŜenia obowiązujących w Polsce zasad i procedur wprowadzania wyrobów budowlanych do obrotu, do postanowień zawartych w dyrektywie, w tym m.in., Ŝe:

- dyrektywę stosuje się do wyrobów budowlanych w zakresie, w jakim odnoszą się do nich zasadnicze wymogi dotyczące obiektów budowlanych,

- Państwa Członkowskie podejmą wszelkie niezbędne środki w celu zapewnienia, aby wyroby budowlane, przeznaczone do wykorzystania w obiektach budowlanych mogły być wprowadzane na rynek tylko wówczas, gdy są uŜyteczne, to znaczy, Ŝe wykazują takie cechy, iŜ obiekty, w których mają być wbudowane, wmontowane lub instalowane, zakładając, Ŝe obiekty te są prawidłowo zaprojektowane i wykonane, mogą spełniać zasadnicze wymogi.

Ustawą z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane, wprowadzoną dnia 1 stycznia 1995 r., m.in. określono fakultatywnie obowiązek stosowania wyrobów budowlanych dopuszczonych do obrotu i powszechnego lub jednostkowego stosowania w budownictwie oraz określono organy administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego: starostę (realizował zadania przy pomocy powiatowego inspektora nadzoru budowlanego), wojewodę (realizował zadania przy pomocy wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego) i Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego. Do obowiązków tych organów naleŜały m.in. zadania nadzoru i kontroli nad przestrzeganiem przepisów prawa budowlanego, w szczególności wprowadzania do obrotu i stosowania wyrobów budowlanych dopuszczonych do obrotu i stosowania w budownictwie.

W dniu 1 maja 2004 r. – w dniu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej - weszły w Ŝycie przepisy ustawy o wyrobach budowlanych.

Ustawa o wyrobach budowlanych określiła zasady wprowadzania do obrotu wyrobów, zasady kontroli wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu oraz zasady działania organów administracji publicznej w tej dziedzinie. Ponadto wyroby budowlane podlegają kontroli na podstawie przepisów ustawy o systemie oceny zgodności oraz ustawy Prawo budowlane.

Celem funkcjonowania systemu kontroli wyrobów wprowadzonych do obrotu, w tym prowadzenia kontroli wyrobów budowlanych przez organy nadzoru budowlanego i organy celne, jest zapewnienie ochrony interesów konsumentów i innych uŜytkowników wyrobu, jak i producentów, którzy mogliby ponieść straty w wyniku nieuczciwej konkurencji ze strony producentów, którzy zaniŜają koszty nie przestrzegając wymagań.


20

Schemat systemu kontroli wyrobów wprowadzonych do obrotu

Osłabienie koniunktury w gospodarce, które miało miejsce w Polsce, i regres w inwestycjach szczególnie gwałtownie odbiły się na rynku budowlanym. W latach 2000-2004 produkcja budowlana zmniejszyła się o około ¼.

Wejście w Ŝycie przepisów ustawy o wyrobach budowlanych zbiegło się ze wzrastającym zapotrzebowaniem na te wyroby. Na podstawie danych o „Ruchu budowlanym” opublikowanym przez GUNB za lata 2004 – 2006, liczba wydanych decyzji o pozwoleniu na budowę od 2004 r. systematycznie wzrastała. W 2004 r. wydano 162,6 tys. decyzji o pozwoleniu na budowę, w 2005 r. 174,6 tys. decyzji, a w 2006 r. wydano 203,6 tys. decyzji. Począwszy od 2005 r. odnotowano wzrost produkcji budowlanej - w 2005 r. produkcja budowlana była wyŜsza od produkcji budowlanej w roku poprzednim o 7,4%, a w 2006 r. wyŜsza o 17,5%.25

Według szacunków GUS, w 2007 r. produkcja budowlana ogółem, w porównaniu do 2006 r., wzrosła o 12%, a produkcja budowlana zrealizowana przez przedsiębiorstwa zatrudniające powyŜej 9 osób wzrosła o 15,7%. Produkcja materiałów budowlanych wzrastała od 2005 r. i wynosiła w porównaniu do roku poprzedniego: 104,0% w 2005 r.,

25 „Aktualna sytuacja w sektorze budownictwa”, opracowanie prof. dr hab. Wiktoria Bolkowska,

Warszawa 24 stycznia 2008 r.

Prezes Urzędu Ochrony

Konkurencji i Konsumentów

Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego

Rejestr wyrobów niezgodnych z podstawowymi wymaganiami

Krajowy Wykaz Zakwestionowanych

Wyrobów Budowlanych

16 wojewódzkich

inspektorów nadzoru budowlanego

RYNEK WYROBÓW BUDOWLANYCH

MO

NIT

OR

ING

K

ON

TR

OL

A


21

119,4% w 2006 r. i 112,4% w 2007 r. Liczba mieszkań oddanych do uŜytku wynosiła: 114,1 tys. w 2005 r., 114,2 tys. w 2006 r. i 133,8 tys. w 2007 r.

Wzrost produkcji budowlano-montaŜowej w cenach bieŜących przedstawiono w poniŜszej tabeli, na podstawie danych z „Rocznika Statystycznego Rzeczypospolitej Polskiej 2007” Głównego Urzędu Statystycznego.

2000 r. 2005 r. 2006 r. Grupy w mln zł

Ogółem 74.945,3 78.564,4 94.148,0 Przygotowanie terenu pod budowę

607,3 1.292,3 1.988,4 Wznoszenie budynków i budowli, inŜynieria lądowa i wodna 53.257,1 54.893,9 64.795,0

Wykonywanie instalacji budowlanych 16.018,7 16.091,4 19.451,3

Wykonywanie robót budowlanych wykończeniowych 5.006,1 6.217,8 7.777,7

Wynajem sprzętu budowlanego i burzącego z obsługą operatorską 56,1 69,0 135,6

Ustawa o wyrobach budowlanych ustanowiła dwa odrębne systemy wprowadzania wyrobów budowlanych do obrotu (na rynek):

- systemu europejskiego - wyroby budowlane oznakowane „CE” mogą być zgodnie z przepisami stosowane równieŜ w Polsce,

- systemu krajowego - wyroby budowlane oznakowane znakiem budowlanym „B” mogą być stosowane wyłącznie w Polsce.

Stosowane w budownictwie wyroby budowlane wymagają oznakowania (znakiem „CE” lub znakiem budowlanym „B”), z wyjątkiem: wyrobów budowlanych umieszczonych w określonym przez Komisję Europejską wykazie wyrobów mających niewielkie znaczenie dla zdrowia i bezpieczeństwa, dla których producent wydał deklarację zgodności z uznanymi regułami sztuki budowlanej (art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy o wyrobach budowlanych), wyrobów uznanych decyzją właściwego wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego za regionalne wyroby budowlane, które mogą być oznakowane znakiem budowlanym „B” po spełnieniu warunków przez producenta (art. 8 ust. 1 pkt. 2, 3 i 4 ustawy o wyrobach budowlanych) oraz wyrobów budowlanych dopuszczonych do jednostkowego zastosowania w obiekcie budowlanym (art. 10 ust. 1 ustawy o wyrobach budowlanych).

Istotne ustalenia kontroli

22

3.2. Istotne ustalenia kontroli

3.2.1. Organizacja systemu wprowadzania do obrotu wyrobów

budowlanych

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

Do zadań Prezesa UOKiK naleŜy m.in. monitorowanie systemu kontroli wyrobów26 wprowadzonych do obrotu, w tym wyrobów budowlanych oraz gromadzenie informacji dotyczących tego systemu. W szczególności gromadzone w UOKiK informacje dotyczą wyników kontroli i prowadzonych postępowań administracyjnych w sprawach wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu.

W UOKiK uruchomiono centralny system informatyczny HERMES, w celu zapewnienia sprawnego i efektywnego przepływu informacji od organów wyspecjalizowanych do Prezesa UOKiK. Pierwsze informacje obejmujące wyroby budowlane wprowadzono do systemu w czerwcu 2005 r. Przekazywanie tych informacji naleŜy do obowiązków organów wyspecjalizowanych, w tym organów nadzoru budowlanego w zakresie wyrobów budowlanych.

Do systemu przekazywania informacji o wyrobach budowlanych włączono takŜe organy celne.

Współpraca pomiędzy Prezesem UOKiK i organami nadzoru budowlanego nie była właściwa.

Prezes UOKiK nie otrzymywał od organów nadzoru budowlanego kompletnych informacji, dotyczących systemu kontroli wyrobów, w tym o wynikach kontroli wyrobów budowlanych, o których mowa w rozporządzeniu z dnia 14 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobu przepływu informacji dotyczących systemu kontroli wyrobów27 lub otrzymywał te informacje nieterminowo.

Niektóre WINB nie przekazały do UOKiK terminowo kompletnych informacji o wynikach przeprowadzonych kontroli wyrobów budowlanych oznaczonych CE oraz informacje o wszczęciu i zakończeniu postępowań w zakresie wyrobów wprowadzonych do obrotu niezgodnych z zasadniczymi wymaganiami28.

W 2004 r. UOKiK nie otrzymał informacji dotyczących kontroli wyrobów budowlanych przeprowadzonych przez organy nadzoru budowlanego. W 2005 r. nie przekazano drogą elektroniczną rocznego planu kontroli, zestawienia zbiorczego przeprowadzonych kontroli oraz informacji o działaniach podjętych przez organy celne w odniesieniu do zatrzymanych wyrobów. Dane za 2006 r. takŜe były niepełne; nie otrzymano drogą elektroniczną rocznego planu kontroli na 2006 r., a zbiorcze zestawienie przeprowadzonych kontroli umieszczono w systemie informatycznym

26 Wyroby oznakowane CE. 27 Dz. U. Nr 87, poz. 812 ze zm. 28 W przypadku wyrobów budowlanych naleŜy przez to rozumieć wymagania podstawowe, o których mowa w art. 5

ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (j.t. Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 ze zm.).


23

HERMES dopiero w dniu 2 października 2007 r.

Informacje przekazywane Prezesowi UOKiK przez organy nadzoru budowlanego w formie pisemnej, były niespójne z informacjami przekazanymi przez te organy drogą elektroniczną. Dotyczyło to powiadomień o wynikach przeprowadzonych kontroli oraz powiadomień o wszczęciu i zakończeniu postępowań w zakresie wprowadzonych do obrotu wyrobów niezgodnych z zasadniczymi wymaganiami. Na przykład:

– Winb w Warszawie spośród 11 przeanalizowanych postępowań, dotyczących wyrobów znakowanych CE, tylko w 4 przypadkach przekazał do UOKiK wszystkie informacje, dotyczące wyników kontroli oraz o wszczęciu i zakończeniu postępowania. W jednym przypadku winb przesłał do UOKiK powiadomienie o wynikach kontroli (postępowanie dotyczące wprowadzenia do obrotu wanny stalowej emaliowanej). W pozostałych natomiast przypadkach winb nie przekazał informacji do UOKiK za pomocą systemu HERMES.

– Winb w Krakowie nie przekazał do UOKiK kwartalnego zestawienia informacji za III i IV kwartał 2005 r. oraz za IV kwartał 2006 r. (przekazał tylko w formie elektronicznej). Informacja za I kwartał 2007 r. równieŜ została przekazana 2 maja 2007 r., tj. po terminie, który upłynął 15 kwietnia 2007 r. Ponadto, przekazane do UOKiK informacje za I i II kwartał 2007 r. były niekompletne bowiem nie zawierały powiadomień o wszczęciu i zakończeniu postępowań wprowadzonych do systemu informatycznego HERMES. Na pięć powiadomień, dwa dotyczące wszczęcia postępowania, zostały wprowadzone do systemu z przekroczeniem 14 dniowego terminu. Dwukrotnie wprowadzono do systemu powiadomienia o wynikach tej samej kontroli. W jednym przypadku nie wprowadzono do systemu powiadomienia o zakończeniu postępowania, pomimo wydania decyzji.

– Winb w Poznaniu przekazał Prezesowi UOKiK kwartalne zestawienia informacji o wynikach kontroli, o wszczętych i zakończonych postępowaniach oraz kopie wydanych decyzji za III i IV kwartał 2005 r. oraz I kwartał 2007 r. (w pozostałych okresach nie prowadził postępowań administracyjnych w odniesieniu do wyrobów oznaczonych CE). Informacje te przekazano w formie pisemnej z opóźnieniem, odpowiednio: 45, 18 i 3 dni. 7 spośród 9 kopii decyzji – zamiast niezwłocznie - przekazano po upływie od 23 do 79 dni od dnia kiedy decyzje te stały się ostateczne.

Przepływ informacji do Prezesa UOKiK o wprowadzonych do obrotu wyrobach budowlanych zatrzymanych przez organy celne nie był właściwy. Spośród 11 przypadków dokonania zatrzymań wyrobów budowlanych o 8 z nich UOKiK został poinformowany bezpośrednio przez organy celne. Organy celne w 2006 r. i 2007 r. nie poinformowały Prezesa UOKiK o 3 przypadkach zatrzymań wyrobów budowlanych, o których poinformowali wojewódzcy inspektorzy nadzoru budowlanego. Obowiązek przekazania takich informacji wynika z § 9 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobu przepływu informacji dotyczących systemu kontroli wyrobów29. W 6 przypadkach organy celne przekazały informacje z opóźnieniem od 4 dni do 98 dni, w stosunku do 14-dniowego terminu określonego w § 9 ust. 2 tego rozporządzenia.

29 Dz. U. Nr 87, poz. 812 ze zm.


24

W kontrolowanym okresie, w 7 przypadkach winb wydali opinie stwierdzające, Ŝe zatrzymane wyroby budowlane nie spełniały wymagań podstawowych. Ustalono, Ŝe 4 z tych opinii, nie zostały przekazane do UOKiK, pomimo obowiązku wynikającego z § 6 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 kwietnia 2004 r. w sprawie działań podejmowanych w związku z zatrzymaniem wyrobów, co do których istnieją uzasadnione okoliczności wskazujące, Ŝe nie spełniają one zasadniczych wymagań30.

Brak informacji lub niespójność informacji dotyczących wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu przekazywanych przez organy nadzoru budowlanego do Prezesa UOKiK powodował, Ŝe Prezes UOKiK, jako organ monitorujący systemu kontroli wyrobów, nie miał pełnych informacji dotyczących zatrzymanych wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu.

Stwierdzono brak współpracy między Prezesem UOKiK a organami wyspecjalizowanymi. W porozumieniu o współpracy Prezesa UOKiK z GINB z dnia 21 października 2004 r. zawarto, Ŝe przynajmniej raz w roku odbywać się będą spotkania Prezesa UOKiK z Głównym Inspektorem Nadzoru Budowlanego w celu podsumowania dotychczasowej współpracy oraz ustalenia priorytetów we wzajemnym współdziałaniu na rok następny. W okresie objętym kontrolą nie odbyły się spotkania dotyczące wzajemnej współpracy między tymi organami.

Do zadań Prezesa UOKiK naleŜy równieŜ prowadzenie rejestru wyrobów niezgodnych z zasadniczymi wymaganiami, w zakresie wyrobów budowlanych oznaczonych znakiem CE. Prowadzony w UOKiK rejestr nie zawierał wszystkich danych, o których mowa w § 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 kwietnia 2004 r. w sprawie rejestru wyrobów niezgodnych z zasadniczymi wymaganiami31. Stwierdzono, Ŝe dla 36 wyrobów budowlanych, spośród 75 ujętych w rejestrze, brak było danych dotyczących m.in. numeru identyfikacyjnego wpisu lub daty wpisu do rejestru.

Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego

Zgodnie z ustawą o wyrobach budowlanych, do obowiązków GINB naleŜy:

- prowadzenie Krajowego Wykazu Zakwestionowanych Wyrobów Budowlanych,

- zatwierdzanie wojewódzkich rocznych planów kontroli,

- przedstawianie Prezesowi UOKiK do zaopiniowania okresowych planów kontroli wprowadzonych do obrotu wyrobów budowlanych,

- sporządzanie i przekazywanie Prezesowi UOKiK rocznych sprawozdań z przeprowadzonych kontroli wprowadzonych do obrotu wyrobów budowlanych.

GINB moŜe sporządzać roczne plany kontroli, prowadzić kontrole planowe i doraźne oraz zlecać badania pobranych, w toku kontroli, próbek wyrobów budowlanych. GINB moŜe równieŜ wezwać wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego do: udziału w kontroli prowadzonej przez GINB, przeprowadzenia kontroli doraźnej oraz wprowadzenia zadań do wojewódzkiego rocznego planu kontroli. 30 Dz. U. Nr 87, poz. 813. 31 Dz. U. Nr 87, poz. 811.


25

Do zajmowania się sprawami prawidłowości wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych, powołano w GUNB wydzieloną komórkę organizacyjną - Departament Wyrobów Budowlanych. Obowiązki przeprowadzenia kontroli obiektów budowlanych i robót budowlanych, w zakresie prawidłowości zastosowania wyrobów budowlanych, powierzono Departamentowi Inspekcji Budowlanej, z wyłączeniem terenów zamkniętych, których kontrole przekazano Departamentowi ds. Budownictwa na Terenach Zamkniętych.

W okresie objętym kontrolą o 11,1% zmniejszyła się liczba pracowników GUNB zajmujących się kontrolą wyrobów budowlanych, przy czym o 16,7% zmalała liczba pracowników Departamentu Wyrobów Budowlanych. W Departamencie tym planowano zatrudnić w 2007 r. 18 pracowników, a zatrudniono średnio w I półroczu 2007 r. 15,5 pracowników. Działania podejmowane dla obsadzenia wolnych etatów w Departamencie Wyrobów Budowlanych GUNB nie przyniosły oczekiwanego rezultatu. Zatrudnienie w GUNB wzrosło w okresie objętym kontrolą o 2 etaty, z 204 etatów w II półroczu 2004 r. do 206 etatach w I półroczu 2007 r.

WdroŜenie systemu kontroli wyrobów budowlanych zostało poprzedzone przeprowadzeniem od 7 maja 2004 r. do 22 czerwca 2004 r. 6 dwudniowych szkoleń dla pracowników organów nadzoru budowlanego. W szkoleniach tych uczestniczyło 57 pracowników GUNB i 115 pracowników WINB. Ponadto w 2004 r. pracownicy Departamentu Wyrobów Budowlanych uczestniczyli w 4 szkoleniach. W czerwcu 2005 r. 30 pracowników GUNB i 59 pracowników WINB uczestniczyło w ogólnopolskiej naradzie edukacyjnej na temat Prawa budowlanego oraz systemu nadzoru nad rynkiem wyrobów budowlanych. W 2006 r. pracownicy DWB uczestniczyli w 5 szkoleniach i seminariach. W szkoleniu zorganizowanym w I półroczu 2007 r. uczestniczyło 18 pracowników.

W styczniu 2006 r. GUNB wdroŜył I wersję informatycznego ogólnopolskiego Systemu Nadzoru Rynku Wyrobów Budowlanych (SNRWB), którego koszt budowy, rozbudowy i zakupu sprzętu informatycznego wyniósł 477,3 tys. zł. System ten wykorzystywany jest do bieŜącego monitorowania sprawowania nadzoru rynku wyrobów budowlanych w zakresie m.in. działalności kontrolnej winb. Stanowi takŜe bazę danych, do której wprowadzane są m.in. informacje o kontrolowanym podmiocie, wyrobie budowlanym oraz zakresie i ustaleniach kontroli, a takŜe informacje o wydanych orzeczeniach. Wykorzystując wprowadzone do systemu informatycznego SNRWB dane o skontrolowanych wyrobach budowlanych wspomagano dokonywanie zamieszczenia wpisów do KWZWB oraz wpisów do karty wyrobu zakwestionowanego.

Wykorzystywana od 1 stycznia 2007 r. w GUNB II wersja systemu SNRWB zawiera dane wprowadzone po jej uruchomieniu i nie była w pełni kompatybilna z I wersją systemu SNRWB. Dane zgromadzone w 2006 r. w I wersji systemu nie były dostępne przez wykorzystywaną w 2007 r. (w trakcie kontroli NIK) II wersję systemu SNRWB.

Krajowy Wykaz Zakwestionowanych Wyrobów Budowlanych prowadzony przez GINB w systemie komputerowym, nie umoŜliwiał uzyskania danych odnośnie wpisów dotyczących grup wyrobów oraz producentów dokonanych w poszczególnych okresach,


26

przez co wydruki tych danych nie mogły być wykonane i wykorzystane przy planowaniu kontroli na kolejne lata.

Do obowiązków GINB naleŜy m.in. aktualizowanie wpisów dokonanych do KWZWB i bezzwłocznie usuwanie na wniosek winb lub z urzędu, nie wcześniej niŜ w terminie 6 miesięcy od uprawomocnienia się decyzji wydanej przez winb. Obowiązek ten wynika z § 6 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 29 lipca 2004 r. w sprawie sposobu prowadzenia Krajowego Wykazu Zakwestionowanych Wyrobów Budowlanych32, w związku z art. 15 ust. 3 ustawy o wyrobach budowlanych.

Nie wszystkie, spośród 301 wpisów do KWZWB dokonanych w kontrolowanym okresie, dane o liczbie zakwestionowanych wyrobów budowlanych były aktualizowane. Stwierdzono, Ŝe KWZWB zawierał m.in. 100 wpisów dokonanych w wyniku decyzji administracyjnych winb, odnośnie których w kontrolowanym okresie GINB nie podjął czynności wyjaśniających, pomimo upływu ponad 6 miesięcy od dokonania wpisu do KWZWB oraz braku informacji winb o terminie usunięcia wpisu lub wystąpienia winb z wnioskiem o jego usunięcie.

Dopiero w wyniku kontroli NIK, GINB wystąpił do właściwych winb o przedstawienie wyjaśnień i podjęcie stosownych działań dotyczących spraw związanych z ww. wpisami do KWZWB. Ponadto do zbioru KWZWB wpisywano dane dotyczące zakwestionowanych wyrobów budowlanych na podstawie kart wyrobu, pomimo działającego od 2006 r. informatycznego SNRWB. W 8 na 24 skontrolowane postępowania (33,3%) nie korzystano z moŜliwości automatycznego publikowania w KWZWB danych i informacji dotyczących zakwestionowanych wyrobów budowlanych.

Wojewódzcy inspektorzy nadzoru budowlanego

Wojewódzcy inspektorzy nadzoru budowlanego ustawą o wyrobach budowlanych zostały obowiązani do prowadzenia kontroli planowych i doraźnych wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu, prowadzenia postępowań administracyjnych I instancji, udziału w kontrolach prowadzonych przez GINB – na jego wezwanie, zlecania badań pobranych w toku kontroli próbek wyrobów budowlanych, bezzwłocznego przekazywania do GINB postanowień i decyzji oraz do wydawania dla organów celnych opinii o wyrobach budowlanych.

Zatrudnienie w 16 WINB w II półroczu 2004 r. wyniosło ogółem 475 pracowników, a w I półroczu 2007 r. wzrosło do 484 osób, tj. o 1,9%. Zmniejszeniu natomiast uległo zatrudnienie pracowników wyznaczonych do kontroli wyrobów budowlanych. W 16 WINB nie osiągnięto w kontrolowanym okresie zaplanowanego zatrudnienia 96 pracowników przeprowadzających kontrole wyrobów budowlanych – średnie zatrudnienie tych pracowników w kontrolowanym okresie wynosiło 79,3 etatu, tj. 82,6% planu zatrudnienia. W I półroczu 2004 r. zatrudnienie pracowników wyznaczonych do kontroli wyrobów budowlanych wynosiło średnio 86,5 etatu, a w I

32 Dz. U. Nr 180, poz. 1861.


27

półroczu 2007 r. - 74,15 etatu, tj. mniej o 13,8%. Stały, w badanym okresie, poziom zatrudnienia pracowników wyznaczonych do kontroli wyrobów budowlanych osiągnęło 6 spośród 16 WINB: średnio 4,3 etaty w WINB w Kielcach, średnio 5 pracowników w WINB w Białymstoku, w Bydgoszczy i w Olsztynie oraz średnio 6 pracowników w WINB w Katowicach i Łodzi. NajniŜszą średnią obsadę etatów dla pracowników kontrolujących wyroby budowlane (średnio mniej niŜ 4 pracowników), osiągnięto w następujących WINB:

- w Warszawie – 2 etaty w I półroczu 2006 r. wobec 9 etatów w II półroczu 2004 r. i 4 etatów w I półroczu 2007 r.;

- w Gorzowie Wielkopolskim – 2,3 etatu w I półroczu 2006 r. 3 etaty w II półroczu 2005 r. i 3,3 etatu w II półroczu 2006 r. i I półroczu 2007 r.;

- w Opolu – 2,5 etatu w II półroczu 2006 r. i I półroczu 2007 r. oraz 3,5 etatu w II półroczu 2005 r.;

- we Wrocławiu – 3,6 etatu w I półroczu 2007 r.

W I połowie 2007 r. najwyŜsze zatrudnienie na stanowiskach kontrolerskich do spraw wyrobów budowlanych było w WINB w Lublinie, Łodzi i Katowicach, średnio po 6 osób.

W 9 spośród 10 skontrolowanych WINB wydzielone zostały komórki organizacyjne wyspecjalizowane do kontroli wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu. Tylko w jednym, w Małopolskim Wojewódzkim Inspektoracie Nadzoru Budowlanego w Krakowie, nie wydzielono samodzielnej komórki realizującej zadania z zakresu kontroli wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu. W WINB w Krakowie zadania kontroli wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu, obok zadań kontrolnych wynikających z ustawy - Prawo budowlane, powierzono Wydziałowi Kontroli i Inspekcji.

W kontrolowanym okresie wystąpiły braki kadrowe wśród pracowników WINB zajmujących się kontrolą wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu. W 9 spośród 10 skontrolowanych WINB zatrudnienie pracowników do kontroli wyrobów budowlanych było średnio o 1 – 2 etaty mniejsze od zaplanowanego, a w jednym przypadku (WINB w Warszawie), z 9 zatrudnionych w II połowie 2004 r., zatrudnienie w tej grupie zmniejszyło się w I połowie 2006 r. do 2 pracowników. Tyko w 1 WINB spośród 10 skontrolowanych (w Łodzi) osiągnięto pełne zaplanowane zatrudnienie pracowników do kontroli wyrobów budowlanych. Na przykład:

- W Wydziale Wyrobów Budowlanych WINB w Warszawie zatrudnionych było: 9 osób w II półroczu 2004 r., 2 osoby w I półroczu 2006 r. i 4 osoby od II półroczu 2006 r. Spadek poziomu zatrudnienia spowodowany był zarówno niskim poziomem wynagrodzeń w WINB, jak i wzrostem zapotrzebowania na specjalistów z zakresu budownictwa na terenie województwa mazowieckiego.

- W WINB w Szczecinie osiągnięto średnie zatrudnienie w kontrolowanym okresie na poziomie 5,6 etatu mimo przyznania 7 etatów przez Wojewodę Zachodniopomorskiego dla utworzenia Wydziału Kontroli Wyrobów Budowlanych.

- W WINB w Krakowie nie w pełni wykorzystano zaplanowane etaty. Według stanu na koniec 2004 r. wykorzystano 79,5% z zaplanowanych etatów, na koniec 2005 r. – 85%, w 2006 r. – 87%, w I półroczu 2007 r. – 89%. Natomiast liczba pracowników


28

wydziału kontrolującego m.in. wyroby budowlane, w tym okresie spadła z 10 w 2004 r. do 8 na koniec I półroczu 2007 r.

Stwierdzono ponad 75% fluktuację pracowników w winb w Gdańsku w kontrolowanym okresie. Spośród 9 osób zatrudnianych w Wydziale Wyrobów Budowlanych WINB w Gdańsku w kontrolowanym okresie (zatrudnienie średnie 3,8 osób; w okresie II półrocze 2004 r. – II półrocze 2006 r. zatrudniano średnio 4 pracowników i 3 pracowników w I półroczu 2007 r.), tylko 1 pracownik przepracował cały 3 letni okres na stanowisku kontrolnym. Pozostałych 8 osób przepracowało średnio ok. 14 miesięcy (od jednego półrocza do 2 lat). Przyczyną takiego stanu były niskie płace, które na stanowiskach kontrolnych w Wydziale Wyrobów Budowlanych WINB w Gdańsku wynosiły około 2,5 tys. zł.

W 2004 r. uruchomione zostały środki finansowe z rezerwy celowej ujętej w ustawie budŜetowej na 2004 r. w części 83 - „rezerwy celowe”, poz. 57 – „wdroŜenie systemu nadzoru rynku – ustawa o systemie oceny zgodności”. Ustalono, Ŝe przyznane środki zostały wykorzystane w 9 spośród 10 skontrolowanych WINB w blisko 100%, a jedynie w WINB w Szczecinie środki te wykorzystano w niepełnej wysokości (85,6%) - powodem niewykorzystania środków było niepełne zatrudnienie pracowników Wydziału Kontroli Wyrobów Budowlanych WINB w Szczecinie w II połowie 2004 r.

Wysokość środków finansowych przyznana WINB na działalność wydziałów kontroli wyrobów budowlanych była niewystarczająca i w inspektoratach podejmowano działania w celu ograniczenia kosztów związanych z podejmowaniem kontroli – typowano do kontroli podmioty, których siedziby znajdowały się w bliskiej odległości od siedziby WINB. Dotyczyło to zwłaszcza 4 spośród 10 skontrolowanych WINB: w Białymstoku, w Katowicach, w Krakowie i w Szczecinie. I tak:

- Środki przyznane dla Wydziału Kontroli Wyrobów Budowlanych WINB w Szczecinie były niewystarczające (zaniŜone o ok. 20% wg oceny winb). UniemoŜliwiło to zatrudnienie pełnej planowanej liczby pracowników w wydziale. W celu obniŜenia kosztów funkcjonowania WINB podejmowano kontrolę podmiotów gospodarczych działających w bliskiej odległości od siedziby inspektoratu.

- W WINB w Krakowie udział środków finansowych na wynagrodzenia pracowników zajmujących się kontrolą wyrobów budowlanych zmalał z 8,1% w 2004 r. do 5,6% w I półroczu 2007 r.

W 3 na 10 skontrolowanych WINB, nie wszyscy pracownicy przeprowadzający kontrole wyrobów budowlanych zostali przeszkoleni w zakresie przepisów określonych ustawą o wyrobach budowlanych. Dotyczyło to WINB: w Krakowie, w Poznaniu i w Szczecinie. I tak:

• Winb w Poznaniu stwierdził, Ŝe mała liczba szkoleń pracowników zajmujących się problematyką wyrobów budowlanych wynika z duŜego obciąŜenia powierzonymi zadaniami przypadającymi na kaŜdego pracownika. Ponadto występują duŜe trudności w pozyskaniu pracowników o właściwych kwalifikacjach przy aktualnych moŜliwościach ich wynagradzania.


29

• Według stanu na dzień 30 czerwca 2007 r., 3 na 5 pracowników Wydziału Kontroli Wyrobów Budowlanych WINB w Szczecinie, odbyło przeszkolenie z zakresu ustawy o wyrobach budowlanych.

• W WINB w Krakowie pracownicy Wydziału Inspekcji i Kontroli w latach 2004 – 2006, wzięli udział w jednym szkoleniu rocznie z zakresu wyrobów budowlanych (nie włączając tu szkoleń z zakresu systemów informatycznych).

Organy celne

Kontrole wprowadzania towarów, w tym wyrobów budowlanych, na obszar celny

Unii Europejskiej lub wyprowadzenia towarów, w tym wyrobów budowlanych, z tego

obszaru przeprowadzają organy celne na podstawie przepisów ustawy z dnia 19 marca

2004 r. - Prawo celne33 oraz ustawy z dnia 24 lipca 1999 r. o SłuŜbie Celnej34.

W szczególności, w celu ustalenia zgodności z przepisami prawa wprowadzenia

towarów, w tym wyrobów budowlanych, organy celne mogą, zgodnie z art. 6 l ustawy

o SłuŜbie Celnej m.in. kontrolować dokumenty i dane handlowe towarów, w tym

wyrobów budowlanych, dokonywać oględzin tych towarów, w tym wyrobów

budowlanych, oraz pobierać i badać ich próbki35.

Według informacji uzyskanej od Izby Celnej w Warszawie w trybie art. 29 pkt 2

lit. f) ustawy o NIK, organy administracji celnej obejmowały działaniami kontrolnymi

nie wszystkie wwoŜone wyroby budowlane. Kontrola zgłoszeń celnych wyrobów

budowlanych podlegała ogólnym zasadom dotyczącym weryfikacji zgłoszeń z art. 68

Wspólnotowego Kodeksu Celnego, które obejmują m.in. kontrolę zgłoszenia

i załączonych dokumentów oraz w wytypowanych przypadkach rewizje towarów

z moŜliwością pobrania próbek wyrobu.

Typowanie do weryfikacji zgłoszeń celnych odbywało się na podstawie

systemowej analizy ryzyka z wykorzystaniem informatycznego systemu wspomagania

zgłoszeń celnych CELINA, w którym umieszczane były centralnie dyrektywy odnośnie

zastrzeŜeń dotyczących pojawienia się prawdopodobieństwa wystąpienia

nieprawidłowości w obrocie określonym towarem, lub na podstawie odrębnych

przepisów prawa i wytycznych.

Zasadą było, Ŝe w przypadku wystąpienia towaru objętego zastrzeŜeniem

wprowadzonym do systemu CELINA lub w wyniku, uzasadnionego wątpliwościami,

wytypowania zgłoszenia celnego do kontroli przez dyspozytora zgłoszenie celne

poddawane było weryfikacji przez funkcjonariusza celnego.

33 Dz. U. Nr 68, poz. 622 ze zm. 34 J.t. Dz. U. z 2004 r. Nr 156, poz. 1641 ze zm. 35 Szczegółowy tryb postępowania organów celnych przy zatrzymywaniu wyrobów, w tym wyrobów budowlanych,

określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 kwietnia 2004 r. w sprawie działań podejmowanych w związku z zatrzymaniem wyrobów, co do których istnieją uzasadnione okoliczności wskazujące, Ŝe nie spełniają one zasadniczych wymagań (Dz. U. Nr 87, poz. 813).


30

3.2.2. Zasady wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych

Ocena zgodności w procesie wprowadzania do obrotu wyrobu budowlanego

Wszystkie wyroby budowlane wprowadzane do obrotu podlegają ocenie zgodności; w procesie oceny zgodności uczestniczą producenci, ich upowaŜnieni przedstawiciele, importerzy, jednostki certyfikujące, jednostki kontrolujące oraz laboratoria – art. 4 i art. 6 ust. 1 ustawy o systemie oceny zgodności.

Wyrób budowlany wyprodukowany w Polsce i wprowadzany na rynek krajowy, podlega ocenie zgodności z Polską Normą wyrobu lub aprobatą techniczną udzielaną dla wyrobu objętego mandatem udzielonym przez Komisję Europejską na opracowanie norm zharmonizowanych lub wytycznych do europejskich aprobat technicznych (w przypadku nie ustanowienia Polskiej Normy wyrobu) lub dokumentacją techniczną, na podstawie, której wykonano wyrób budowlany.

W procesie oceny zgodności i wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych uczestniczą, określone rozporządzeniami Ministra Infrastruktury, jednostki organizacyjne upowaŜnione do udzielania aprobat technicznych i jednostki krajowe upowaŜnione do udzielania europejskich aprobat technicznych – art. 7 ust. 2 pkt 2 i art. 9 ust. 6 pkt 2 ustawy o wyrobach budowlanych - oraz akredytowane jednostki certyfikujące wyroby budowlane.

Z informacji otrzymanej z Polskiego Centrum Akredytacji w trybie art. 29 pkt 2 lit. f ustawy o NIK wynika, Ŝe Polski system akredytacji oparty jest na wymaganiach normy PN-EN ISO/IEC 17011:2006. KaŜdy podmiot ubiegający się o akredytację, w tym jednostki certyfikujące wyroby budowlane, poddaje się dobrowolnej ocenie zgodności z wymaganiami dokumentów kryterialnych.

Do udzielania akredytacji, po przeprowadzeniu oceny w oparciu o wymagania odpowiednich norm, upowaŜnione jest Polskie Centrum Akredytacji. Akredytacja udzielona przez PCA jednostkom certyfikującym wyroby budowlane obejmuje swym zakresem:

- certyfikację wyrobów budowlanych powiązaną z oceną i akceptacją zakładowej kontroli produkcji,

- certyfikację zakładowej kontroli produkcji.

Udzielanie aprobat technicznych

Do udzielania, uchylania i zmiany aprobat technicznych upowaŜnienie uzyskało 16 jednostek określonych w § 16 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 8 listopada 2004 r. w sprawie aprobat technicznych oraz jednostek organizacyjnych upowaŜnionych do ich wydawania. Jednostki aprobujące obowiązane są prowadzić i publikować rejestr udzielonych i uchylonych aprobat technicznych (§ 15 rozporządzenia ww.) oraz bezzwłocznie przekazywać do GINB informacje o udzielonej


31

aprobacie technicznej (art. 9 ust. 5 ustawy o wyrobach budowlanych). Ponadto w ITB prowadzony jest centralny rejestr i zbiór udzielonych i uchylonych aprobat technicznych (§ 17 ww. rozporządzenia).

Do udzielania aprobat technicznych i europejskich aprobat technicznych upowaŜniony jest Instytut Techniki Budowlanej w Warszawie (§ 16 pkt 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 8 listopada 2004 r. w sprawie aprobat technicznych oraz jednostek organizacyjnych upowaŜnionych do ich wydawania i § 16 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 14 października 2004 r. w sprawie europejskich aprobat technicznych oraz polskich jednostek organizacyjnych upowaŜnionych do ich wydawania).

Jednostką aprobującą, która udzieliła najwięcej aprobat technicznych, jest Instytut Techniki Budowlanej. Według stanu na dzień 4 września 2007 r. liczba obowiązujących aprobat technicznych, zarejestrowanych w centralnym wykazie udzielonych i uchylonych aprobat technicznych prowadzonym w ITB, wynosiła 5.640 aprobat, w tym 2.636 obowiązujących aprobat technicznych udzielonych przez ITB, co z uwzględnieniem 686 i 432 obowiązujących aprobat technicznych udzielonych przez jednostki włączone do ITB, odpowiednio: od 1 kwietnia 2007 r. Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Techniki Instalacyjnej „Instal” i od 1 stycznia 2006 r. Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Przemysłu Elementów WyposaŜenia Budownictwa „METALPLAST”, stanowi 66,6% zarejestrowanych w tym wykazie obowiązujących aprobat technicznych.

Badaniami objęto działalność aprobacyjną w kontrolowanym okresie ITB oraz byłego COBRTI „Instal”.

Instytut Techniki Budowlanej w Warszawie, w kontrolowanym okresie, udzielił dla wyrobów budowlanych 888 aprobat technicznych, 18 europejskich aprobat technicznych oraz dokonał 627 zmian aprobat technicznych. Z działalności tej uzyskał kwoty: 3.499,0 tys. zł z tytułu opłat za weryfikację wniosków w sprawach aprobat technicznych, 12.764,6 tys. zł z tytułu opłat za przeprowadzenie postępowań aprobacyjnych, 43,7 tys. zł z tytułu opłat za weryfikację wniosków w sprawie europejskich aprobat technicznych oraz 373,7 tys. zł za przeprowadzenie tych postępowań.

Skontrolowane jednostki aprobujące nie we wszystkich przeprowadzonych postępowaniach aprobacyjnych przestrzegały ściśle zasad obowiązujących przy udzielaniu aprobat technicznych.

Spośród 35 skontrolowanych postępowań aprobacyjnych przeprowadzonych przez ITB:

- w 6 przypadkach do wniosków o udzielenie aprobat technicznych wnioskodawcy nie dołączyli dowodów opłat za przeprowadzenie weryfikacji tych wniosków, co było niezgodne z § 3 ust. 3 pkt 5 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 8 listopada 2004 r. w sprawie aprobat technicznych i jednostek organizacyjnych upowaŜnionych do ich wydawania,


32

- w 6 przypadkach wszczęto postępowania bez zawarcia z wnioskodawcami porozumień o przeprowadzenie postępowań, pomimo takiego wymogu wynikającego z § 7 ust. 1 ww. rozporządzenia. Ponadto w 29 przypadkach, jednostka aprobująca nie przedstawiła wnioskodawcom pisemnych stanowisk w sprawie wniosków, o których mowa w § 7 ust. 2 ww. rozporządzenia,

- w 2 przypadkach aprobaty techniczne wydano, oprócz wnioskodawców, takŜe innym podmiotom, których wnioskodawca nie wskazał we wnioskach.

W 2 przypadkach ITB dwukrotnie doliczył do opłaty za weryfikację wniosków podatek od towarów i usług, uzyskując kwotę o 1.043,19 zł wyŜszą, niŜ w pozostałych przypadkach kwot opłat za weryfikację wniosków. W trakcie kontroli NIK kwota ta zastała zwrócona wnioskodawcom.

Odpłatność za przeprowadzenie czynności związanych z udzieleniem aprobat technicznych w 35 skontrolowanych postępowaniach aprobacyjnych ustalano bez udokumentowania liczby godzin pracy, co było niezgodne z § 19 ww. rozporządzenia. TakŜe w przypadkach przeprowadzenia czynności związanych z udzieleniem 18 europejskich aprobat technicznych nie dokumentowano liczby godzin pracy. Było to sprzeczne z § 18 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 14 października 2004 r. w sprawie europejskich aprobat technicznych oraz polskich jednostek organizacyjnych upowaŜnionych do ich wydawania.

W 7 przypadkach, spośród 18 postępowań aprobacyjnych w sprawie udzielenia europejskich aprobat technicznych, wydano potwierdzenia przyjęcia wniosku z opóźnieniem od 61 do 164 dni w stosunku do dwumiesięcznego terminu określonego w § 6 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 14 października 2004 r. w sprawie europejskich aprobat technicznych. Ponadto w 9 przypadkach na 18 skontrolowanych, w formie pisemnej nie wskazano wnioskodawcom wykazu dokumentów, wyników badań i uzasadnień obliczeniowych, które wnioskodawca powinien przedstawić jednostce aprobującej, co było niezgodne z § 8 ust. 1 ww. rozporządzenia.

Informacje o udzielonych aprobatach technicznych przez ITB przekazywano do Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego bez zachowania bezzwłocznego terminu przekazania, o którym mowa w art. 9 ust. 5 ustawy o wyrobach budowlanych. Spośród skontrolowanych 35 aprobat technicznych informacje o ich udzieleniu przekazywano w terminie od 7 dni do 213 dni.

W toku kontroli zbadano równieŜ aprobaty techniczne dla wyrobów budowlanych z zakresu inŜynierii sanitarnej, których udzielił Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Techniki Instalacyjnej „Instal” w Warszawie 36. W okresie od 1 lipca 2004 r. do 31 marca 2007 r. „Instal” udzielił 516 aprobat technicznych. Ustalono, Ŝe:

36 Na podstawie rozporządzenia Ministra Budownictwa dnia 28 marca 2007 r. w sprawie połączenia Instytutu

Techniki Budowlanej i Centralnego Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Techniki Instalacyjnej „Instal" (Dz.U. Nr 56, poz. 371) z dniem 1 kwietnia 2007 r. Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Techniki Instalacyjnej „Instal" połączono z Instytutem Techniki Budowlanej.


33

− w 5 przypadkach, spośród 73 skontrolowanych postępowań aprobacyjnych w sprawie udzielenia aprobat technicznych dla wyrobów budowlanych z zakresu inŜynierii sanitarnej, dokonano weryfikacji wniosków z opóźnieniem od 37 dni do 127 dni, w stosunku do miesięcznego terminu (od dnia rejestracji wniosku), określonego § 6 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 8 listopada 2004 r. w sprawie aprobat technicznych i jednostek organizacyjnych upowaŜnionych do ich wydawania,

− w 6 przypadkach, na 73 skontrolowane, nie przedstawiono wnioskodawcom pisemnych stanowisk w sprawie wniosków, a w 5 przypadkach takie stanowisko przedstawiono w terminie dłuŜszym niŜ dwumiesięczny termin określony w § 7 ust. 2 ww. rozporządzenia,

− 4 aprobaty techniczne wydano w terminie dłuŜszym niŜ termin określony w § 9 ust. 2 ww. rozporządzenia, tj. od 67 dni do 97 dni,

− w 3 przypadkach wydano aprobaty techniczne wnioskodawcom, pomimo niekompletności wniosków.

Nie wszystkie jednostki organizacyjne udzielające aprobat technicznych przekazały informacje o udzielonych w kontrolowanym okresie aprobatach technicznych.

Jedynie 9 z 16 jednostek organizacyjnych udzielających aprobat technicznych przekazało GINB informacje o udzielonych aprobatach. Informacji do GINB o udzielonych aprobatach technicznych w okresie kontrolowanym nie przekazało 7 następujących jednostek: Instytut Energetyki (IE), Wojskowa Akademia Techniczna (WAT), Centrum Naukowo-Techniczne Kolejnictwa (CNTK), Główny Instytut Górnictwa (GIG), Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa (IBMER), Instytut Melioracji i UŜytków Zielonych (IMUZ) oraz Instytut Łączności (IŁ). GINB zwrócił się pisemnie (w trakcie kontroli NIK) o przekazanie informacji do 7 ww. jednostek, z których tylko 4 udzieliły odpowiedzi o udzieleniu łącznie 126 aprobat technicznych:

- CNTK o udzieleniu 72 aprobaty technicznych,

- IBMER o udzieleniu 11 aprobat technicznych,

- IMUZ o udzieleniu 28 aprobat technicznych,

- IŁ o udzieleniu 15 aprobat technicznych.

Jak ustalono w ITB, w centralnym rejestrze i zbiorze udzielonych i uchylonych aprobat technicznych zarejestrowano 168 aprobat technicznych udzielonych przez ww. 4 jednostki aprobujące:

- 137 aprobat technicznych udzielonych przez CNTK, w tym 92 obowiązujące i 70 zarejestrowanych w badanym okresie,

- 6 aprobat technicznych udzielonych przez IBMER przed okresem kontrolowanym (tj. przed 1 lipca 2004 r.) i wszystkie nieaktualne,


34

- 21 aprobat technicznych udzielonych przez IMUZ, w tym 10 obowiązujących i 9 w badanym okresie,

- 4 aprobaty techniczne udzielone przez IŁ przed okresem kontrolowanym i wszystkie nieaktualne.

3 jednostki aprobujące (WAT, IE oraz GIG) nie wydawały w kontrolowanym okresie aprobat technicznych dla wyrobów budowlanych.

Z porównania liczby przekazanych w dniu 29 października 2007 r. do GINB informacji o 126 aprobatach technicznych udzielonych przez 4 jednostki aprobujące jw. z liczbą aprobat technicznych udzielonych przez te jednostki i zarejestrowanych w centralnym rejestrze udzielonych i uchylonych aprobat technicznych prowadzonym przez ITB, wynika, Ŝe w kontrolowanym okresie ITB otrzymał informacje o 70 aprobatach technicznych udzielonych przez CNTK (o 12 w II półroczu 2004 r., o 28 w 2005 r., o 24 w 2006 r. i o 16 w I półroczu 2007 r.) oraz o 9 aprobatach technicznych udzielonych przez IMUZ w 2005 r., o których udzieleniu GINB nie otrzymał informacji bezzwłocznie po ich udzieleniu (w okresie kontrolowanym). Ponadto ITB nie otrzymał do zarejestrowania w centralnym rejestrze udzielonych i uchylonych aprobat technicznych 25 aprobat technicznych udzielonych przez: IBMER (5 aprobat), IMUZ (9 aprobat) oraz IŁ (11 aprobat). I tak:

– Do dnia 29 października 2007 r. GINB nie otrzymał informacji o udzielonych aprobatach technicznych od jednostek aprobujących, które dopiero w trakcie kontroli GINB przekazały informacje o aprobatach technicznych udzielonych w kontrolowanym okresie:

- Centrum Naukowo-Technicznego Kolejnictwa przekazało informacje o 72 aprobatach technicznych – wg rejestru ITB do dnia 04.09.2007 r. zarejestrowano 137 aprobat, w tym 92 obowiązujące, z tego 70 udzielone w kontrolowanym okresie, tj. nie przekazano do GINB informacji o udzieleniu 65 aprobat technicznych, w tym o 20 obowiązujących,

- Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa przekazał informacje o 11 aprobatach technicznych – wg rejestru ITB do dnia 04.09.2007 r. zarejestrowano 6 aprobat, wszystkie nieaktualne i udzielone przed dniem 1 lipca 2004 r.

- Instytut Melioracji i UŜytków Zielonych przekazał informacje o 28 aprobatach technicznych – wg rejestru ITB do dnia 04.09.2007 r. zarejestrowano 21 aprobat, w tym 10 obowiązujących i 9 udzielonych w kontrolowanym okresie,

- Instytut Łączności przekazał informacje o 15 aprobatach technicznych – wg rejestru ITB zarejestrowano 4 aprobaty, wszystkie nieaktualne i udzielone przed dniem 1 lipca 2004 r.

Stwierdzono, Ŝe centralny rejestr i zbiór udzielonych i uchylonych aprobat technicznych, do którego prowadzenia upowaŜniony jest ITB (§ 17 rozporządzenia ministra z dnia 8 listopada 2004 r. sprawie aprobat technicznych oraz jednostek organizacyjnych upowaŜnionych do ich wydawania) nie obejmował wszystkich udzielonych i uchylonych aprobat technicznych. RównieŜ GINB nie posiadał informacji o wszystkich udzielonych i uchylonych aprobatach.


35

W ITB odpłatność za przeprowadzenie czynności polegających na weryfikacji wniosku o udzielenie aprobaty technicznej i wniosku o udzielenie europejskiej aprobaty technicznej naliczano i pobierano w kwocie stanowiącej równowartość w złotych 500 euro, powiększoną o stawkę 22% podatku od towarów i usług. Dotyczyło to 35 skontrolowanych postępowań w sprawie udzielenia aprobaty technicznej oraz 14 spośród 18 postępowań przeprowadzonych w sprawie udzielenia europejskiej aprobaty technicznej37. Rozporządzenia Ministra Infrastruktury: z dnia 8 listopada 2004 r. w sprawie aprobat technicznych oraz jednostek organizacyjnych upowaŜnionych do ich wydawania i z dnia 14 października 2004 r. w sprawie europejskich aprobat technicznych oraz polskich jednostek organizacyjnych upowaŜnionych do ich wydawania, odpowiednio w § 18 ust. 2, § 17 ust. 2 stanowią, Ŝe odpłatność za dokonanie weryfikacji wniosku o udzielenie aprobaty technicznej wynosi równowartość w złotych 500 euro.

Ustalono, Ŝe ITB nie wystąpił z wnioskiem o pisemną interpretację, co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w tej indywidualnej sprawie, w trybie art. 14b – 14p ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa38

W dniu 11 października 2007 r. NIK w trybie art. 29 pkt. 2 lit. f) ustawy o NIK zwrócił się do Ministra Budownictwa (autora rozporządzeń) o udzielenie informacji czy odpłatność za weryfikację wniosku wynosząca równowartość w złotych 500 euro stanowi kwotę brutto (z uwzględnionym juŜ podatkiem od towarów i usług), czy kwotę netto (bez podatku od towarów i usług), wobec braku jednoznacznej regulacji w tych rozporządzeniach.

W dniu 22 października 2007 r. Ministerstwo Budownictwa poinformowało, Ŝe udzielenie wiąŜącej odpowiedzi na zadane pytanie wymaga uzyskania stanowiska Ministerstwa Finansów, o które wystąpiono pismem z dnia 17 października 2007 r. W dniu 31 października 2007 r. Ministerstwo Budownictwa poinformowało NIK, Ŝe Ministerstwo Finansów nie udzieliło odpowiedzi w tej sprawie i zgodnie z sugestią Ministerstwa Finansów, Minister Budownictwa zobowiązał dyrektora Instytutu Techniki Budowlanej do wystąpienia do właściwego dyrektora izby skarbowej o udzielenie interpretacji indywidualnej odnośnie sposobu naliczenia podatku od towarów i usług od przedmiotowej odpłatności za weryfikację wniosku.

W dniu 11 lutego 2008 r. Ministerstwo Infrastruktury poinformowało NIK, Ŝe nadal brak jest jednoznacznej odpowiedzi w zakresie naliczania i pobierania odpłatności za dokonanie weryfikacji wniosku. Stwierdzono równieŜ, Ŝe rozwaŜenia wymaga regulacja w ww. rozporządzeniach zasady, Ŝe ustalona cena za weryfikację wniosku zawiera juŜ podatek VAT (brutto), chyba Ŝe przepisy stanowią inaczej.

Do dnia sporządzenia Informacji, Ministerstwo Infrastruktury nie przedstawiło jednoznacznego stanowiska w sprawie naliczania i pobierania odpłatności (z podatkiem

37Taki sposób naliczania i pobierania odpłatności dotyczył 516 aprobat technicznych z zakresu inŜynierii

sanitarnej, udzielonych przez „Instal” w okresie od 1 lipca 2004 r. do 31 marca 2007 r. 38 J.t. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.


36

VAT lub bez VAT) za weryfikację wniosku o udzielenie aprobaty technicznej i europejskiej aprobaty technicznej.

3.2.3. Kontrole wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych

3.2.3.1 Realizacja zadań przez GINB

GINB nie posiadał pełnej wiedzy o liczbie producentów i zakładów produkcyjnych oraz punktów sprzedaŜy wyrobów budowlanych. GINB nie prowadził dla potrzeb planowania kontroli bazy danych o producentach i sprzedawcach wyrobów budowlanych działających na terenie kraju. Ustalono, Ŝe planowanie jednostek do kontroli odbywało się na podstawie informacji uzyskanych z innych kontroli, internetu oraz z informacji reklamowych.

W 2005 r. GINB oraz 10 WINB przeprowadziło 1.576 kontroli, w tym 1.408 kontroli planowych, w których skontrolowano 4.024 wyrobów budowlanych, a w 2006 r. 1.505 kontroli, w tym 977 kontroli planowych, w których razem skontrolowały 3.967 wyrobów budowlanych.

W II półroczu 2004 r. GINB przeprowadził 59 kontroli u producentów i sprzedawców, skontrolowano 149 wyrobów budowlanych, a w I półroczu 2007 r. przeprowadzono 19 kontroli u producentów i sprzedawców. Pomiędzy II półroczem 2004 r. i I półroczem 2007 r. stwierdzono spadek liczby kontroli o 67% przy zmniejszonej liczbie skontrolowanych wyrobów budowlanych do 72, tj. o 51,7%.

GINB ograniczał liczbę jednostek zaplanowanych do skontrolowania w rocznych planach kontroli 10 skontrolowanych WINB. Skutkiem tego był wysoki stopień wykonania planu, nawet do 150%.

W rocznych planach kontroli na 2006 r. dla 10 skontrolowanych WINB, GINB zatwierdził o 29,7% mniejszą niŜ w planie na 2005 r. liczbę kontroli planowych i doraźnych (na 2005 r. zaplanowano 1.381 kontroli, a na 2006 r. zaplanowano 971 kontroli). 10 skontrolowanych WINB osiągnięto w 2006 r. znaczne przekroczenie planu kontroli (w 2006 r. wykonano łącznie 1.448 kontroli, tj. 149,1% planu), pomimo Ŝe liczba pracowników wykonujących kontrole w 10 WINB zmniejszyła się o 9.4% (w 2005 r. wykonano 1.522 kontrole, tj. 110,2% planu). Na przykład:

– W projektach rocznych planów kontroli WINB w Szczecinie na rok 2005 zaplanowano 132 kontrole podmiotów, w tym 16 kontroli u producentów i 116 u sprzedawców; na rok 2006 zaplanowano 75 kontroli podmiotów, w tym 12 u producentów i 63 u sprzedawców; na rok 2007 r. zaplanowano 63 kontrole podmiotów, w tym 10 u producentów i 53 u sprzedawców. GINB zatwierdzając roczne plany kontroli na rok 2005 ustalił liczbę kontroli planowych na 130, w tym 30 u producentów i 100 u sprzedawców; na rok 2006 - na 99, w tym u producentów 35 i u sprzedawców 64; na rok 2007 - na 84, w tym u producentów 17 i u sprzedawców 67.

– W projektach rocznych planów kontroli WINB w Poznaniu na rok 2005 zaplanowano 132 kontrole podmiotów, w tym 52 kontrole u producentów i 52 kontrole u sprzedawców; na rok 2006 - 90 kontroli podmiotów, w tym 30 kontroli u producentów


37

i 60 kontroli u sprzedawców; na rok 2007 r. - 92 kontrole podmiotów, w tym 26 u producentów i 66 u sprzedawców. GINB zatwierdzając roczne plany kontroli na rok 2005 ustalił liczbę kontroli planowych na 170, w tym u producentów 60 i u sprzedawców 90; na rok 2006 - 39, w tym u producentów 38 i u sprzedawców 60; na rok 2007 - 84, w tym u producentów 17 i u sprzedawców 67.

– W projektach rocznych planów kontroli WINB w Katowicach na rok 2005 zaplanowano 120 kontroli podmiotów; na rok 2006 - 130 kontroli podmiotów, na rok 2007 - 105 kontroli podmiotów. GINB zatwierdzając roczne plany kontroli na 2005 r. ustalił liczbę kontroli planowych na 170, w tym u producentów 45 i u sprzedawców 110; na rok 2006 - 99, w tym u producentów 36 i u sprzedawców 63; na rok 2007 - 84, w tym u producentów 17 i u sprzedawców 67.

W planach rocznych kontroli dla 10 skontrolowanych WINB, GINB zatwierdził mniejszą niŜ w roku poprzednim liczbę jednostek – producentów – zaplanowanych do skontrolowania. W planie II półrocza 2004 r. zaplanowano kontrolę 280 producentów, w planie na cały 2005 r. przewidziano kontrole u 363 producentów, w planie na 2006 r. - 319 producentów, a na I półrocze 2007 r. - 104 producentów.

GINB przedstawił wojewódzkim inspektorom nadzoru budowlanego załoŜenia do przygotowania rocznych planów kontroli WINB. W załoŜeniach tych GINB zalecał m.in., aby zespół kontrolny (2 osoby) przeprowadzał od 3 do 5 kontroli w miesiącu, a w trakcie kontroli jednego podmiotu obejmował kontrolą 3-6 wyrobów budowlanych. Wskazywał równieŜ grupy wyrobów budowlanych zalecone do kontroli i zalecał by kontrole u producentów przeprowadzać w wyniku kontroli u sprzedawców. Ponadto GINB wskazywał, Ŝe w toku kaŜdej kontroli naleŜy sprawdzać oznakowanie wyrobów, a w toku kontroli u producentów kontrolować dokumentację wyrobu budowlanego.

GINB, jako organ II instancji, przeprowadził 134 postępowania odwoławcze, z których 23 umorzył z powodu błędów w postępowaniach winb (13) lub ze względu na niezasadność zaŜaleń (8), a w pozostałych 111 przeprowadzonych postępowaniach odwoławczych, w 100 przypadkach (90,1%) uznał całkowicie lub częściowo rację wnoszących odwołanie i uchylił decyzje winb (53 sprawy przekazano do ponownego rozpatrzenia i 47 postępowań zakończono decyzjami uchylającymi i umarzającymi postępowania winb) oraz w 11 przypadkach (9,9%) utrzymał w mocy decyzje wydane przez organ I instancji.

W kontrolowanym okresie GINB w jednym przypadku zawiadomił organy ścigania o popełnieniu wykroczenia z art. 34 pkt 2 oraz art. 35 ustawy o wyrobach budowlanych (sprawa dotyczyła cementu portlandzkiego wprowadzonego do obrotu, którego podmiot kontrolowany nie produkował). W sprawozdaniach 16 winb wykazano, Ŝe wykryto 293 przypadki wykroczeń lub przestępstw w sprawach dotyczących wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu, a w 216 przypadkach powiadomione zostały właściwe organy ścigania.


38

3.2.3.2. Realizacja zadań przez WINB

Kontrole producentów i sprzedawców

W kontrolowanym okresie 10 WINB przeprowadziło u producentów

i sprzedawców łącznie 4.288 kontroli wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych

(planowych 3.409 i doraźnych 897). Skontrolowano 10.500 wyrobów budowlanych,

spośród których w 3.617 wyrobach budowlanych (34,4%) stwierdzono 4.887

przypadków nieprawidłowości w zakresie wprowadzania wyrobów budowlanych do

obrotu.

W poszczególnych latach badanego okresu 10 WINB przeprowadziło następujące liczby kontroli wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu:

- 691 kontroli w II półroczu 2004 r. (skontrolowano 1.461 wyrobów budowlanych, stwierdzając 641 nieprawidłowości),

- 1.522 kontrole w 2005 r. (skontrolowano 3.553 wyroby budowlane, stwierdzając 1.757 nieprawidłowości),

- 1.448 kontroli w 2006 r. (skontrolowano 3.672 wyroby budowlane, stwierdzając 1.528 nieprawidłowości),

- 627 kontroli w I półroczu 2007 r. (skontrolowano 1.814 wyrobów budowlanych, stwierdzając 961 nieprawidłowości).

Najczęściej występującą nieprawidłowością, stwierdzoną w badanym okresie

przez zespoły kontrolne z 10 WINB, był brak prawidłowego oznakowania wyrobu

znakiem budowlanym.

Kontrole przeprowadzone przez 10 WINB wykazały, iŜ (w okresie objętym

kontrolą NIK) o 7,6 punktu wzrósł wskaźnik procentowy liczby wyrobów

wprowadzanych do obrotu z naruszeniem zasad określonych w ustawie o wyrobach

budowlanych w ogólnej liczbie skontrolowanych wyrobów budowlanych.

W poszczególnych półroczach okresu objętego kontrolą, wskaźnik ten wynosił: 31,2%

w II półroczu 2004 r., 33,1% w I półroczu 2005 r., 34,5% w II półroczu 2005 r., 34,4%

w I półroczu 2006 r., 34,1 w II półroczu 2006 r., do 38.8% w I półroczu 2007 r.


39

Odsetek [w %] skontrolowanych wyrobów budowlanych przez 10 WINB, w których stwierdzono nieprawidłowości, przedstawiono na poniŜszym wykresie Nr 1.

Wykres nr 1

31,233,1 34,5 34,4 34,1

38,8

0

5

10

15

20

25

30

35

40

II półr.2004

I półr.2005

II półr.2005

I półr.2006

II półr.2006

I półr.2007

Nieprawidłowości stwierdzone przez 10 WINB to: – brak oznaczenia znakiem CE stwierdzono w 74 przypadkach, − brak oznaczenia znakiem budowlanym stwierdzono w 1.633 przypadkach, − brak certyfikatu zgodności wyrobu stwierdzono w 59 przypadkach, − brak deklaracji zgodności stwierdzono w 554 przypadkach, − wyrób stwarza lub moŜe stwarzać zagroŜenie dla Ŝycia,

zdrowia, mienia lub środowiska stwierdzono w 176 przypadkach, − inne nieprawidłowości, np. brak obowiązkowej informacji

lub niewłaściwa informacja dołączona do wyrobu, niewłaściwa deklaracja zgodności – stwierdzono w 2.391 przypadkach.

Spośród 10 skontrolowanych WINB, najmniejszą liczbę, 155 nieprawidłowości dotyczących wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych ujawnił WINB w Katowicach, a największą - 771 nieprawidłowości ujawnił WINB w Poznaniu. Na przykład:

– W latach 2004 – 2007 (I półrocze) WINB w Katowicach skontrolował prawidłowość wprowadzania do obrotu 122 wyrobów budowlanych u producentów i 399 wyrobów u sprzedawców, stwierdzając nieprawidłowości we wprowadzeniu do obrotu 294 wyrobów (56,4 % badanych), polegające na braku znaku budowlanego, deklaracji zgodności i badań. W trakcie 468 obowiązkowych kontroli obiektów budowlanych, przeprowadzonych przed wydaniem inwestorowi decyzji o pozwoleniu na uŜytkowanie obiektu, potwierdzono zastosowanie wyrobów budowlanych dopuszczonych do stosowania w budownictwie.

Kontrole przeprowadzone przez 10 skontrolowanych WINB u producentów i sprzedawców w I półroczu 2007 r. wykazały, Ŝe wyroby budowlane wprowadzone do


40

obrotu z naruszeniem obowiązujących zasad stanowiły, w tym półroczu, ponad 1/3 liczby skontrolowanych wyrobów budowlanych.

Liczba kontroli wyrobów budowlanych przeprowadzanych przez 10 skontrolowanych WINB w pierwszym półroczu 2007 r. (471 kontroli) była o 33,8% mniejsza od liczby 712 kontroli przeprowadzonych w I półroczu 2005 r.

W okresie od II półrocza 2004 r. do I półrocza 2007 r. 10 skontrolowanych WINB większą liczbę kontroli wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu przeprowadziło u sprzedawców – 2.786 kontroli (65%) – niŜ u producentów 1.502 kontrole (35%).

Ustalono, Ŝe 10 skontrolowanych WINB nie prowadziło wykazu zakładów produkujących i punktów sprzedających wyroby budowlane na terenie ich działania, a w swoich planach kontroli zawarto zadania i zalecenia wskazane przez GINB z uwzględnieniem informacji o producentach i sprzedawcach uzyskanych z ksiąŜek telefonicznych, Internetu oraz innych źródeł. Na przykład:

– WINB w Szczecinie nie prowadził wykazu producentów i sprzedawców wyrobów budowlanych na terenie województw. Do planu kontroli uzyskiwano dane o producentach i sprzedawcach z ksiąŜki telefonicznej, Panoramy Firm, internetu, itp. oraz z etykiet zebranych w trakcie kontroli przeprowadzonych u sprzedawców lub informacji zebranych z innych źródeł.

– W WINB w Katowicach załoŜono elektroniczną bazę danych o producentach na podstawie informacji zebranych z róŜnych źródeł. Baza była prowadzona od 2004 r. i zawierała 567 producentów na dzień 8 listopada 2007 r.

– Plany kontroli WINB w Szczecinie sporządzono według wytycznych przekazywanych przez GINB corocznie, w których wskazywane, były grupy wyrobów budowlanych oraz podmioty do skontrolowania.

W okresie od II półrocza 2004 r. do I półrocza 2007 r. 10 skontrolowanych WINB przeprowadziło ogółem 3.409 kontroli planowych, co stanowiło 103,4% wykonania planu. Kontroli planowych nie wykonał WINB w Warszawie (na plan 385 wykonano 326 kontroli, tj. 84,7%) i we Wrocławiu (na plan 304 wykonano 257 kontroli, tj. 84,5%). Przyczyną niepełnego wykonania planu była zbyt mała liczba pracowników wykonujących czynności kontrolne zatrudnionych w WINB. Na przykład:

– Spadek liczby planowanych i wykonanych kontroli przez WINB w Warszawie nastąpił w roku 2006, kiedy to z zaplanowanych 99 kontroli przeprowadzono 108 kontroli (planowych i doraźnych). Dla porównania w roku 2005 przeprowadzono 181 kontroli (planowych i doraźnych). Kierowane do Wojewody Mazowieckiego wnioski o zwiększenie liczby etatów i środków na wynagrodzenia zaowocowały zwiększeniem, w budŜecie na 2008 r., liczby przyznanych etatów kalkulacyjnych o 6 oraz limitu kwot na wynagrodzenia o 365 tys. zł.

Wykonanie planu kontroli wyrobów budowlanych przez 10 skontrolowanych WINB w poszczególnych półroczach okresu kontrolowanego przedstawiono na poniŜszym wykresie nr 2.


41

Wykres nr 2

Wykonanie planów kontroli wyrobów budowlanych przez 10 WINB

675691 700764

681758

493

713

478

735

485

627

0

100

200

300

400

500

600

700

800

II pół.2004

I pół.2005

II pół.2005

I pół.2006

II pół.2006

I pół.2007

plan wykonanie

Oprócz kontroli planowych 10 skontrolowanych WINB przeprowadziło łącznie 879 kontroli doraźnych, co w stosunku do zaplanowanej dla 10 WINB liczby 216 kontroli doraźnych stanowiło 406,9% wykonania planu.

Ustalono, Ŝe wystąpiło znaczne zróŜnicowanie czasu, w jakim pracownicy 10 skontrolowanych WINB przeprowadzali kontrole wyrobów budowlanych. Czas zuŜyty na przeprowadzenie jednej kontroli wynosił w poszczególnych WINB średnio od 1 dnia roboczego w WINB w Gdańsku, w Poznaniu i w Szczecinie do 7,8 dni roboczych w WINB w Lublinie. Dla 4.288 kontroli przeprowadzonych w badanym okresie przez 10 skontrolowanych WINB, średni czas jednej kontroli wynosił 2,6 dni roboczych. Dla porównania, w badanym okresie średni czas przeprowadzenia kontroli wyrobów budowlanych przez GINB był ponad 3 krotnie dłuŜszy i wynosił około 8-9 dni (od 7,2 dni w I półroczu 2007 r. do 9,8 dni średnio w 2005 r.).

Pracownicy zatrudnieni do przeprowadzania kontroli wyrobów budowlanych w 10 skontrolowanych WINB, przeprowadzili 26,2 kontroli średnio w roku badanego okresu.

Najmniej w badanym okresie – średnio w roku 21,3 kontrole – przeprowadzili kontroli oraz najmniej skontrolowali wyrobów budowlanych (średnio 2,5 wyroby budowlane skontrolowane w jednej kontroli) pracownicy zatrudnieni do kontroli wyrobów budowlanych w WINB we Wrocławiu (wskaźnik: 21,0 x 2,5 = 52,5 skontrolowanych wyrobów budowlanych rocznie).

Najwięcej w kontrolowanym okresie – średnio w roku 33,2 kontrole – przeprowadzili kontroli i łącznie najwięcej wyrobów budowlanych skontrolowali (średnio 3,0 wyroby budowlane skontrolowane w jednej kontroli) pracownicy zatrudnieni do kontroli wyrobów budowlanych w WINB w Poznaniu (wskaźnik: 33,2 x 3,0 = 99,6 skontrolowanych wyrobów budowlanych rocznie).


42

Najwięcej kontroli wyrobów budowlanych na jednego pracownika przypadało w WINB w Gdańsku w 2006 r. – 43,25 (w 2006 r. WINB w Gdańsku zatrudniał średnio 4 pracowników do kontroli wyrobów budowlanych, oraz przeprowadził 173 kontrole i skontrolował 297 wyrobów budowlanych – średnio 1,72 wyroby w jednej kontroli).

Stwierdzono, Ŝe w poszczególnych 10 skontrolowanych WINB, wraz ze wzrostem liczby kontroli przeprowadzonych średnio przez jednego pracownika, zatrudnionego do kontroli wyrobów budowlanych malała liczba wyrobów budowlanych, skontrolowanych w trakcie jednej kontroli. Na przykład:

– W WINB w Łodzi jeden pracownik przeprowadzający kontrole wyrobów budowlanych przeprowadził 22,0 kontrole średnio w roku badanego okresu i średnio w jednej kontroli skontrolował 3,18 wyroby budowlane.

– W WINB w Białymstoku jeden pracownik jw. przeprowadził 23,3 kontrole średnio w roku i średnio w jednej kontroli skontrolował 2,5 wyroby budowlane.

– W WINB w Krakowie jeden pracownik jw. przeprowadził 24,3 kontrole średnio w roku i średnio w jednej kontroli skontrolował 2,2 wyroby budowlane.

– W WINB w Lublinie jeden pracownik jw. przeprowadził 30,8 kontroli średnio w roku i średnio w jednej kontroli skontrolował 2,0 wyroby budowlane.

– W WINB w Gdańsku jeden pracownik jw. przeprowadził 31,0 kontroli średnio w roku i średnio w jednej kontroli skontrolował 1,85 wyrobu budowlanego.

Ustalono, Ŝe od II półrocza 2004 r. do I półrocza 2007 r., zaplanowano przeprowadzenie w 10 winb łącznie 3.512 kontroli wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych, a wykonano w tym okresie 4.288 kontroli (planowych i doraźnych razem), co stanowiło 122,1% zaplanowanej liczby kontroli.

Poszczególne skontrolowane WINB przeprowadziły w badanym okresie następującą liczbę kontroli wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu: 318 we Wrocławiu, 349 w Białymstoku, 359 w Gdańsku, 396 w Łodzi, 399 w Krakowie, 416 w Warszawie, 459 w Szczecinie, 521 w Katowicach, 535 w Lublinie, 536 w Poznaniu.

Według załoŜeń do planu kontroli na 2007 r. przekazanych wojewódzkim organom nadzoru budowlanego przez GINB, jeden 2-osobowy zespół kontrolny powinien przeprowadzić 3-5 kontroli w miesiącu przy załoŜeniu 10 miesięcznej pracy, tj. od 30 do 50 kontroli (w załoŜeniach do planów kontroli na 2005 r. i 2006 r. zalecono uwzględniać czas pracy 11 miesięcy).

Ogółem w kontrolowanym okresie 10 WINB skontrolowało 10.500 wyrobów budowlanych.

Najmniej, spośród 10 skontrolowanych WINB, 664 wyroby budowlane skontrolował WINB w Gdańsku, a najwięcej WINB w Poznaniu 1.613 wyrobów budowlanych.

Średnio, 10 skontrolowanych WINB kontrolowały 175 wyrobów budowlanych w jednym półroczu badanego okresu.

Najmniej wyrobów budowlanych w jednym półroczu skontrolowały WINB w Gdańsku (94 wyroby w II półroczu 2004 r. i 89 wyrobów w I półroczu 2005 r.) oraz w Krakowie (98 wyrobów w II półroczu 2004 r.).


43

Pracownicy WINB w Poznaniu kontrolowali średnio w jednym półroczu 269 wyrobów budowlanych, a w I półroczu 2007 r. skontrolowali 314 wyrobów budowlanych.

Najmniej wyrobów w trakcie jednej kontroli - 1,34 wyrobu - skontrolowali pracownicy WINB w Gdańsku w I półroczu 2006 r. (średnio w okresie kontrolowanym 1,85 wyrobu w jednej kontroli), a najwięcej – 4,55 wyrobu – WINB w Poznaniu w I półroczu 2007 r.

Najwięcej, bo 925 nieprawidłowości we wprowadzeniu wyrobów do obrotu, wykazał WINB w Lublinie, a najmniej, 200 nieprawidłowości, wykazał WINB w Gdańsku.

Liczbę skontrolowanych przez 10 WINB wyrobów budowlanych w kontrolowanym okresie oraz liczbę nieprawidłowości w zakresie wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych stwierdzonych w poszczególnych półroczach kontrolowanego okresu przedstawiono na wykresie nr 3.

Wykres nr 3

Liczba skontrolowanych przez 10 WINB wyrobów budowlanych i stwierdzonych nieprawidłowości

691

1461

641764

1774

865 758

1779

892713

1759

758 735

1913

770627

1814

961

0

500

1000

1500

2000

II pół.2004

I pół.2005

II pół.2005

I pół.2006

II pół.2006

I pół.2007

liczba kontroli

liczba skontrolowanych wyrobów budowlanych

liczba stwierdzonych nieprawidłowości

W badanym okresie organy nadzoru budowlanego skontrolowały, w zakresie wyrobów budowlanych, niewielki procent producentów wprowadzających wyroby budowlane do obrotu. Na przykład WINB w Katowicach przeprowadzał rocznie kontrole wyrobów budowlanych, u mniej niŜ 8% producentów wyrobów budowlanych działających na terenie województwa śląskiego.

Procedury kontrolne nie we wszystkich przypadkach były przestrzegane przez pracowników organów nadzoru budowlanego przeprowadzających kontrole wyrobów budowlanych.

W 3 spośród 10 skontrolowanych WINB (w Katowicach, Krakowie i we Wrocławiu) stwierdzono przypadki kontroli wyrobów budowlanych, w których kontynuowano czynności kontrolne w siedzibach podmiotów kontrolowanych, pomimo upływu terminu waŜności upowaŜnień do przeprowadzenia tych kontroli, co było nie zgodne z § 3 ust. 6 w związku z § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 14 maja 2004 r.


44

w sprawie kontroli wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu. Kontrole wyrobów budowlanych prowadzą osoby działające z upowaŜnienia właściwego organu, w określonym na upowaŜnieniu terminie waŜności. Stwierdzono, równieŜ przypadki, w których pracownicy 3 spośród 10 skontrolowanych WINB (w Białymstoku, Katowicach i Warszawie) dokumentowali ustalenia z przeprowadzonych kontroli sprawdzających w formie notatek zamiast protokołów, czym naruszono art. 21 ustawy o wyrobach budowlanych. Na przykład:

– W 4 na 30 zbadanych spraw inspektorzy WINB w Białymstoku naruszyli art. 21 ust. 1 ustawy o wyrobach budowlanych przez dokumentowanie dodatkowych ustaleń kontroli sprawdzających w formie notatek słuŜbowych zamiast protokołów.

– Z 5 kontroli sprawdzających przeprowadzonych przez inspektorów WINB w Katowicach nie sporządzono protokołu kontroli; w 4 przypadkach sporządzono notatkę, a w 1 przypadku przyjęto oświadczenie kontrolowanego. Ponadto w 5 na 40 zbadanych przypadków kontroli upowaŜnienia do ich przeprowadzenia, straciły waŜność przed zakończeniem czynności kontrolnych.

– W 4 na 30 zbadanych przypadków kontroli przeprowadzonych przez WINB w Krakowie kontrolerzy przeprowadzający kontrole nie mieli przedłuŜonych terminów waŜności upowaŜnień, na podstawie których przeprowadzili kontrole.

Kontrole wyrobów budowlanych przeprowadzone przez winb u producentów na terenach województw śląskiego i małopolskiego, wykazały przypadki nieprawidłowości w funkcjonowaniu zakładowej kontroli produkcji u producentów wyrobów budowlanych. Nieprawidłowości te dotyczyły m.in.: nieposiadania przez producenta certyfikatu zakładowej kontroli produkcji; braku dokumentów - protokołów - zakładowej kontroli produkcji, braku dokumentów potwierdzających przeprowadzenie badań typu wyrobu budowlanego. Na przykład:

– We wszystkich 5 kontrolach funkcjonowania zakładowej kontroli produkcji przeprowadzonych przez winb w Katowicach stwierdzono brak badań typu wyrobu u 3 producentów dla 3 wyrobów budowlanych (bloczki fundamentowe, płyty styropianowe, opaska do nawiercania rur z tworzywa), brak certyfikatu zakładowej kontroli produkcji u 1 producenta oraz brak dokumentów z zakładowej kontroli produkcji u 2 producentów.

– Spośród 16 zbadanych kontroli przeprowadzonych u producentów przez winb w Krakowie, stwierdzono nieprawidłowości w zakresie zakładowej kontroli produkcji (ZKP): w 4 przypadkach brak było protokołów ZKP; w 3 przypadkach stwierdzono, Ŝe zakładowa kontrola produkcji nie była prowadzona właściwie; w 6 przypadkach nie przeprowadzono badań typu wyrobu budowlanego.

W kontrolowanym okresie 10 WINB przeprowadziło 2.524 kontrole na budowach, wśród których w 13 kontrolach stwierdzono przypadki nieprawidłowo wprowadzonych do obrotu wyrobów budowlanych.

Postępowania administracyjne w sprawach wyrobów budowlanych

W zakresie postępowań administracyjnych dotyczących wyrobów budowlanych 10 winb, na podstawie przepisów ustawy o wyrobach budowlanych, wydało ogółem


45

2.095 decyzji administracyjnych w sprawach wyrobów budowlanych, w tym wydano 1.305 decyzji o umorzeniu postępowania, 787 decyzji na podstawie art. 30 i art. 31 ustawy o wyrobach budowlanych, i 3 decyzje o uznaniu, Ŝe dany wyrób jest regionalnym wyrobem budowlanym. W liczbie 787 decyzji, najwięcej wydano decyzji o zakazie dalszego przekazywania określonej partii wyrobu budowlanego z obowiązkiem usunięcia nieprawidłowości (34,3%).

Spośród 787 decyzji administracyjnych wydanych przez 10 winb na podstawie art. 30 i art. 31 ustawy o wyrobach budowlanych, w kontrolowanym okresie, decyzje administracyjne dotyczyły:

− 141 decyzji administracyjnych nakazu wycofania z obrotu wyrobu budowlanego - art. 30 ust. 1 pkt 2 ustawy o wyrobach budowlanych (17,9%),

− 31 decyzji zakazu obrotu określoną partią wyrobu budowlanego – art. 30 ust. 2 ustawy (3,94%),

− 71 decyzji nakazu wycofania z obrotu wyrobu budowlanego albo jego określonej partii – art. 31 ust. 1 pkt 2 ustawy (9,0%),

− 23 decyzje nakazu wycofania z obrotu wyrobu budowlanego - art. 31 ust. 2 ustawy (2,92%),

− 7 decyzji nakazu wycofania wyrobu budowlanego albo jego określonej partii wraz z obowiązkiem odkupienia przez producenta - art. 30 ust. 1 pkt 2 i art. 31 ust. 5 ustawy (0,89%),

− 270 decyzji zakazu dalszego przekazywania określonej partii wyrobu budowlanego z obowiązkiem usunięcia nieprawidłowości art. 30 ust. 1 pkt. 1 ustawy (34,3%),

− 243 decyzje wstrzymania wprowadzania do obrotu wyrobu budowlanego albo jego określonej partii i obowiązek usunięcia w wyznaczonym terminie określonych nieprawidłowości – art. 31 ust. 1 pkt 1 ustawy (30,9%),

− 1 decyzję ograniczenia dalszego przekazywania wyrobu budowlanego uŜytkownikowi, konsumentowi i sprzedawcy – art. 31 ust. 1 pkt 3 ustawy (0,13%).

Na przykład:

– Wydział Kontroli Wyrobów Budowlanych w WINB w Lublinie przeprowadził 193 kontrole u producentów wyrobów budowlanych stwierdzając nieprawidłowości w 64 przypadkach, tj. w 33,2%. W tych przypadkach wydano 61 decyzji wstrzymujących wprowadzanie wyrobów do obrotu i zobowiązujących do usunięcia w wyznaczonym terminie nieprawidłowości oraz 3 decyzje nakazujące ich wycofanie z obrotu. Ponadto w 15 przypadkach skierowano do organów ścigania zawiadomienie o popełnieniu wykroczenia określonych w art. 34 ustawy o wyrobach budowlanych. W okresie tym przeprowadzono takŜe 342 kontrole u sprzedawców wyrobów budowlanych stwierdzając nieprawidłowości w 122 przypadkach, tj. w 35,7%. Wydano 49 decyzji zakazujących dalszego przekazywania określonej partii wyrobów do czasu usunięcia nieprawidłowości, 15 decyzji nakazujących wycofanie z obrotu wyrobów oraz 11 decyzji zakazujących obrotu nimi. Postępowania te dotyczyły najczęściej wyrobów ceramicznych, pokryć dachowych, dodatków do betonów i zapraw, urządzeń sanitarnych, stolarki okiennej i drzwiowej oraz klejów budowlanych.


46

Pobieranie próbek wyrobów budowlanych do badań

Przepis art. 25 ust. 1 ustawy o wyrobach budowlanych stanowi, Ŝe w przypadku gdy producent nie przedstawi kontrolującemu dokumentów związanych z oceną zgodności wyrobu budowlanego bądź z przedstawionych dokumentów nie wynika, Ŝe wyrób budowlany spełnia wymagania określone ustawą, właściwy organ moŜe poddać wyrób budowlany badaniom lub zlecić ich przeprowadzenie.

W 2004 r. na realizacje zadań związanych z kontrolą wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu 10 skontrolowanych WINB otrzymało środki finansowe w wysokości od 113.702 zł (Podlaski WINB) do 382.666 zł (Mazowiecki WINB). Środki zostały przekazane przez wojewodów w wyniku decyzji Ministra Finansów z dnia 30.03.2004 r. o podziale rezerw celowych, na podstawie której zwiększono plan wydatków budŜetowych z przeznaczeniem na finansowanie wydatków związanych z realizacją „Programu Wykonawczego wdraŜania systemu nadzoru rynku w zakresie dyrektyw nowego podejścia”.

W trakcie kontroli wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu, przeprowadzonych przez 10 winb, w kontrolowanym okresie, nie pobrano próbek wyrobów budowlanych do badań. W planach finansowych WINB na 2005 r., 2006 r. i 2007 r. nie ujęto planu wydatków na ten cel (wydatki związane z pobieraniem i badaniem próbek wyrobów budowlanych ewentualnie przewidziano pokryć ze środków planu finansowego WINB). Na przykład:

– Winb w Warszawie w planie na 2004 r. zaplanował kwotę 98.156 zł, na badania laboratoryjne zlecane wyspecjalizowanym firmom, której nie wykorzystano, a środki zwrócono do budŜetu państwa. Naczelnik Wydziału Wyrobów Budowlanych WINB w Warszawie stwierdził, Ŝe w następnych latach nie występował i nie interesował się zapewnieniem środków finansowych na prowadzenie badań laboratoryjnych, poniewaŜ po analizie przepisów uznał, Ŝe nie ma moŜliwości pobierania próbek i przeprowadzania badań.

– Winb w Białymstoku zwrócił do budŜetu państwa kwotę 22.354 zł, która nie została wykorzystana w 2004 r. na specjalistyczne badania laboratoryjne wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu, których parametry nie odpowiadały wymaganiom podstawowym.

– WINB w Katowicach w Ŝadnej z kontroli wyrobów budowlanych nie pobierał do badań próbek wyrobów budowlanych. W planie finansowym Inspektoratu nie planowano na ten cel środków finansowych.

Tylko kontrolerzy WINB w Łodzi dwukrotnie (w 2005 r. i 2006 r.) pobrali próbki papy termozgrzewalnej - wydane w tej sprawie postanowienia winb zostały uchylone przez GINB, po odwołaniu się przedstawiciela producenta z powodu błędów formalnych winb (nie udokumentowano czynności z pobrania próbek wyrobów budowlanych do badań laboratoryjnych, zgodnie z wymaganiami określonymi w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 14 maja 2004 r. w sprawie próbek wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu39) - oraz dwukrotnie pobrali próbki płyt styropianowych EPS

39 Dz. U. Nr 130, poz. 1387.


47

70-040 Elewacja, których badania przeprowadzono w lipcu 2007 r. Wydatki związane z pobraniem próbek wyrobów budowlanych i przeprowadzeniem ich badań poniesiono ze środków planu finansowego WINB.

W WINB w Szczecinie nie pobierano próbek wyrobów do badań, poniewaŜ uznano, Ŝe nie ma moŜliwości pobrania próbek wyrobów sprowadzonych z zagranicy bezpośrednio do sieci handlowej, gdyŜ w zakresie zadań WINB nie przewidziano zakupów kontrolowanych próbek wyrobów budowlanych. Za niemoŜliwe winb w Szczecinie uznał pobieranie próbek u producenta, poniewaŜ wyroby te jeszcze nie zostały wprowadzone do obrotu. Ponadto przyczyną niepobierania próbek wyrobów, według winb w Szczecinie, był brak wyposaŜenia WINB w sprzęt do pobierania i transportu próbek do laboratorium.

Winb w Katowicach niepobieranie próbek wyrobów budowlanych uzasadniał skomplikowanymi przepisami w tym zakresie, graniczącymi - jego zdaniem - z brakiem moŜliwości ich wykonania. Wskazano w szczególności na niejasność przepisów dotyczących: zasad kwalifikowania wyrobu budowlanego do pobierania próbek, określenia strony odpowiedzialnej za pobieranie i transportowanie próbek, a takŜe określenia zasad wyceny kosztów badań i ewentualnego obciąŜania nimi producenta lub Skarbu Państwa.

Pracownicy 5 spośród 10 skontrolowanych WINB przeprowadzający kontrole wyrobów budowlanych niewłaściwie stosowali lub nie stosowali art. 22 ustawy o wyrobach budowlanych w zakresie zabezpieczenia dowodów na czas niezbędny do realizacji zadań kontroli. Na przykład:

– W WINB w Krakowie w 6 przypadkach w 2004 r. i w 2006 r. osoby przeprowadzające kontrole dokonały zabezpieczenia wyrobów budowlanych w trakcie czynności kontrolnych nie wydając postanowienia o zabezpieczeniu wyrobów budowlanych, czym naruszono przepis art. 22 ust. 1 i 2 ustawy o wyrobach budowlanych. Ponadto, w dwóch przypadkach w 2005 r., postanowienia (art. 22 ust. 1 i 2 ustawy o wyrobach budowlanych) zostały wystawione równocześnie wraz z zawiadomieniami o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie zakwestionowanego wyrobu, po dacie podpisania protokołu kontroli.

– W WINB w Katowicach osoby przeprowadzające kontrole nie określiły terminu zabezpieczenia dowodów w 15 wydanych postanowieniach o zabezpieczeniu dowodów (83,3 % badanych), co było niezgodne z § 7 pkt 1 rozporządzenia w sprawie kontroli wyrobów. Zamiast określenia terminu zabezpieczenia dowodu stosowano zapis wynikający z art. 22 ust. 1 ustawy o wyrobach budowlanych: „na czas niezbędny do realizacji zadań kontroli”.

Stwierdzono przypadki zbywania przez sprzedawców zakwestionowanych wyrobów budowlanych, których przeprowadzający kontrolę nie zabezpieczyli na czas postępowania administracyjnego. W tych przypadkach podmiot kontrolowany po zakończeniu kontroli, a przed wydaniem decyzji o wycofaniu z obrotu sprzedał zakwestionowane wyroby budowlane. Na przykład:

– W WINB w Poznaniu ustalono, Ŝe przed wydaniem decyzji administracyjnej nakazu wycofania z obrotu wyrobu budowlanego o nazwie WC Kompakt Imperial, który nie


48

spełniał wymagań ustawy o wyrobach budowlanych, skontrolowany podmiot sprzedał 5 spośród 11 zakwestionowanych w kontroli wyrobów.

3.2.3.3. Wyniki kontroli zleconych na podstawie art. 12 pkt 3 ustawy o NIK

NajwyŜsza Izba Kontroli w III kwartale 2007 r. zleciła GINB przeprowadzenie kontroli u producentów wyrobów budowlanych na terenie działania 16 WINB. Na podstawie art. 14 ust. 3 pkt 3 ustawy o wyrobach budowlanych, GINB nakazał wojewódzkim inspektoratom wprowadzenie do planów kontroli na 2007 r. zadania przeprowadzenia po dwie kontrole u producentów wyrobów budowlanych (wybranych przez WINB na podstawie danych udostępnionych przez Główny Urząd Statystyczny). Wojewódzkie inspektoraty przeprowadziły łącznie 34 kontrole (4 kontrole przeprowadził WINB w Łodzi), którymi objęto 69 wyrobów budowlanych. Spośród 69 wyrobów w 28 z nich, tj. 40,6%, inspektorzy 12 WINB stwierdzili przypadki naruszenia wymagań ustawy o wyrobach budowlanych. W wyniku stwierdzonych nieprawidłowości wszczynano postępowanie administracyjne lub producenci wyrobów zobowiązali się, w trakcie kontroli, do usunięcia nieprawidłowości.

W przeprowadzonych kontrolach wyrobów budowlanych stwierdzono nieprawidłowości (wg grup wyrobów):

– w grupie wyrobów budowlanych: stolarka okienna i drzwiowa z kształtowników PCV, skontrolowano 23 wyroby budowlane, spośród których odnośnie 8 wyrobów stwierdzono nieprawidłowości dotyczące m.in. braku oznakowania wyrobów, a w jednym przypadku braku zakładowej kontroli produkcji:

- WINB w Kielcach, w 2 kontrolach przeprowadzonych u 2 producentów stwierdził: brak oznakowania wyrobu budowlanego oraz brak informacji dołączonej do wyrobu przez producenta okien i drzwi balkonowych systemu GEALAN S3000 K5, oraz brak wstępnych badań typu, brak zakładowej kontroli produkcji oraz brak deklaracji zgodności wyrobów pustaków ściennych ŜuŜlobetonowych „Alfa”, „¾ Alfa”, „½ Alfa”. W obu przypadkach organ wszczął postępowania administracyjne.

- WINB w Lublinie, w kontroli u producenta okien i drzwi z kształtowników z nieplastyfikowanego PVC, stwierdził, Ŝe producent nie dokonał pełnej oceny zgodności wyrobu zgodnie z systemem oceny zgodności wskazanym w aprobatach technicznych wyrobów oraz nie wystawił deklaracji zgodności i nie oznakował wyrobów znakiem budowlanym. Organ wszczął postępowanie administracyjne, a producent zgłosił dobrowolne usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości i przedstawił raport z badań wstępnych typu wyrobu.

- WINB w Opolu, w kontroli u producenta okien i drzwi balkonowych systemu FORIS z kształtowników z nieplastyfikowanego PVC, stwierdził brak oznakowania i informacji dołączonej do wyrobu, które to nieprawidłowości producent usunął w trakcie kontroli.

- WINB w Rzeszowie, w kontroli u 2 producentów stwierdził nieprawidłowości: u producenta okien systemu RYVEN 5K THERMO z kształtowników z nieplastyfikowanego PVC, na etykiecie z oznakowaniem wyrobu znakiem budowlanym i dołączoną informacją brak było danych identyfikujących oszklenie, określających współczynnik przenikania ciepła oraz określających klasę akustyczną,


49

brak było informacji: „okna szczelne przeznaczone do stosowania wyłącznie w pomieszczeniach z nawiewną wentylacją mechaniczną lub odpowiednimi urządzeniami nawiewnymi”, deklaracja zgodności nie zawierała wszystkich danych wynikających ze specyfikacji technicznej, a producent nie wykonał wszystkich wymaganych badań typu wyrobu - wszczęto postępowanie administracyjne; u producenta wyrobów: betonowej kostki brukowej „BEHATON” gr. 6 cm, betonowej kostki brukowej „HOLLAND” gr. 8 cm, obrzeŜe 100 x 20 x 6 cm, oraz krawęŜnik 100 x 30 x 15 cm stwierdzono, Ŝe informacje o wyrobach były niekompletne – nie zawierały numeru i daty wystawienia krajowej deklaracji zgodności, oraz zamierzonego zastosowania wyrobu i związanych z tym informacji odnoszących się do deklarowanych właściwości i wartości. Wszystkie przedstawione przez producenta deklaracje ww. wyrobów nie zawierały pełnego opisu dotyczącego przeznaczenia i zakresu stosowania wyrobów. Na podstawie przedłoŜonych dokumentów ustalono, Ŝe producent nie dokonał pełnej oceny zgodności produkowanych kostek brukowanych, a dla krawęŜników i obrzeŜy wystawił deklaracje zgodności bez wymaganych pełnych badań. Wszczęto postępowania administracyjne.

- WINB w Warszawie, w kontrolach przeprowadzonych u 2 producentów stwierdził: u producenta okien z PCV systemu REHAU S370 Basic Design o profilu trójkomorowym stwierdzono nieprawidłowości w prowadzeniu zakładowej kontroli produkcji oraz niekompletne deklaracje zgodności i informacje dołączone do wyrobów – wszczęto postępowanie administracyjne; u producenta kręgów betonowych 80/50 i bloczków fundamentowych M6 – 240x120x380 mm, stwierdzono, Ŝe producent nie dokonał oceny zgodności produkowanych wyrobów i nie wydał deklaracji zgodności, a takŜe nie oznakował wyrobów budowlanych – wszczęto postępowanie administracyjne.

– spośród 18 skontrolowanych wyrobów murowych (8 ceramicznych i 10 z betonu), odnośnie 9 wyrobach stwierdzono nieprawidłowości dotyczące m.in. braku oznakowania i deklaracji zgodności:

- WINB w Bydgoszczy, w kontroli u producenta elementów murowych ceramicznych „U-220 188x250x220 mm LD, kat I” i „c.b. 250x120x140 mm LD, kat. I”, stwierdził nieprawidłowości, które producent dobrowolnie usunął.

- WINB w Gdańsku, w kontroli u producenta bloczków betonowych fundamentowych o wymiarach 38x24x14 cm, stwierdził, Ŝe producent nie prowadził badań typu wyrobu, nie udokumentował prowadzenia zakładowej kontroli produkcji, a takŜe nie oznakował wyrobów znakiem budowlanym – organ wszczął postępowanie administracyjne .

- WINB w Olsztynie, w kontrolach przeprowadzonych u 2 producentów stwierdzono nieprawidłowości: u producenta bloczków fundamentowych stwierdzono, Ŝe producent nie przeprowadził oceny zgodności wyrobu budowlanego, nie dokonał jego oznaczenia wymaganym oznakowaniem oraz nie dołączył wymaganej informacji - organ wszczął postępowanie administracyjne; u producenta wyrobów z betonu kontrolą objęto bloczki fundamentowe 38 x 24 x 12 i kręgi betonowe 100 x 50. Stwierdzono, Ŝe producent nie przeprowadził oceny zgodności, nie dokonał ich oznaczenia wymaganym oznakowaniem oraz nie dołączył wymaganej informacji - organ wszczął w sprawie postępowanie administracyjne.


50

– spośród 13 skontrolowanych wyrobów z betonu do budowy dróg, odnośnie 6 wyrobach stwierdzono nieprawidłowości dotyczące m.in. zakresu prowadzenia zakładowej kontroli produkcji:

- WINB w Białymstoku, w kontroli przeprowadzonej u producenta betonowej kostki brukowej „Koniczyna” i „Bruk rzymski”, stwierdził, Ŝe producent nie prowadził zakładowej kontroli produkcji, a skontrolowane wyroby wprowadził do obrotu bez oznakowania – organ wszczął postępowanie administracyjne.

– spośród 11 skontrolowanych Ŝelbetowych wyrobów budowlanych, odnośnie 5 wyrobów stwierdzono nieprawidłowości dotyczące m.in. braku oznakowania wyrobów oraz nie wystawienia deklaracji zgodności.

- WINB w Łodzi, w 2 spośród 4 kontroli przeprowadzonych u producentów, stwierdził nieprawidłowości: u producenta słupków ogrodzeniowych i desek z betonu zbrojonego stwierdzono, Ŝe producent nie przeprowadził badań typu i nie prowadził badań bieŜących potwierdzających zgodność wyrobów z odpowiednią specyfikacją techniczną, nie wystawił deklaracji zgodności i nie oznakował wyrobów budowlanych; u producenta okien i drzwi balkonowych systemu SALAMANDER 3D stwierdzono uchybienia w informacji zamieszczonej przez producenta na etykietach oraz w deklaracji zgodności – w trakcie kontroli producent usunął nieprawidłowości.

- WINB w Poznaniu, w kontroli u producenta wyrobu pn. bieg schodowy - wyrób przeznaczony do jednostkowego zastosowania, wykonany wg indywidualnej dokumentacji technicznej na określoną w projekcie budowę - stwierdzono, Ŝe przedstawiony dokument np.: „deklaracja zgodności” nie spełniał wszystkich cech oświadczenia producenta dla wyrobu jednostkowego wynikającego z art. 10 ust. 1, 2 i 3 ustawy o wyrobach budowlanych. Ponadto przedstawiona dokumentacja techniczna wyrobu była niekompletna - brakowało strony tytułowej oraz wykazu wszystkich rysunków. Po zakończeniu kontroli producent dobrowolnie usunął stwierdzone nieprawidłowości.

- WINB w Gorzowie Wielkopolskim, w kontroli u producenta elementów ogrodzeń betonowych: słupków i płyty ogrodzeniowej pełnej, stwierdził brak oznakowania wyrobów, brak badań typu wyrobów, brak wystawienia deklaracji zgodności – organ wszczął postępowanie administracyjne.

3.2.3.4. Kontrole przeprowadzane przez organy celne

Organy celne stwierdziły pojedyncze przypadki wwozu na terytorium Polski wyrobów budowlanych, których nie wyposaŜono w dokumenty wymagane dla wyrobów budowlanych. Na przykład:

– W Oddziale Celnym III Urzędu Celnego I w Warszawie wystąpiły 2 przypadki próby wwiezienia cegieł bez deklaracji zgodności wystawionej przez producenta. Na wezwanie organu celnego importer dostarczył deklaracje zgodności dla tych wyrobów budowlanych wydane przez producenta.

– Oddział Celny Towarowy I Urzędu Celnego III „Port Lotniczy” w Warszawie w 2 przypadkach, Oddział Celny IV Urzędu Celnego I w Warszawie w 1 przypadku i Urząd Celny w Radomiu w 3 przypadkach wystąpiły o opinię Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego. Opinie zostały przekazane w terminie.


51

– W 2007 r. w przywozie cegieł z Bośni i Hercegowiny, co do których istniało podejrzenie, iŜ towar ten mógł nie spełniać wymagań obowiązujących wobec wyrobów budowlanych wprowadzonych do systemu CELINA. ZastrzeŜenie to, po kilku miesiącach zostało wycofane, wobec braku wystąpienia przypadków naruszenia prawa w tym zakresie.

3.2.4. Kontrole dopuszczania do stosowania w budownictwie wyrobów

budowlanych

Do budowy obiektów budowlanych mogą być zastosowane wyłącznie wyroby wprowadzone do obrotu zgodnie z przepisami ustawy o wyrobach budowlanych i spełniające wymagania podstawowe, określone art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy - Prawo budowlane.

Kontrole przeprowadzono w 32 jednostkach realizujących inwestycje w 11 województwach, po 3 jednostki w województwach: dolnośląskim, lubelskim, łódzkim, małopolskim, podlaskim, pomorskim, śląskim, wielkopolskim i zachodniopomorskim, 1 jednostka w województwie kujawsko-pomorskim i 4 jednostki w województwie mazowieckim. W realizacji 13 spośród 32 skontrolowanych inwestycji, tj. 40,6% stosowano właściwie wprowadzone do obrotu i dopuszczone do stosowania w budownictwie wyroby budowlane. W realizacji 19 spośród 32 skontrolowanych inwestycji, tj. 59,4%, stwierdzono przypadki zastosowania w obiektach budowlanych wyrobów budowlanych, które wprowadzono do obrotu niezgodnie z ustawą o wyrobach budowlanych (brak lub niewłaściwe oznakowane wyrobu, brak informacji o wyrobie, brak dokumentów lub niewłaściwie sporządzone albo przeterminowane dokumenty wyrobu budowlanego) lub brak było dowodów, Ŝe wyroby te zostały dopuszczone do stosowania w budownictwie.

Brak oznakowania wyrobów budowlanych znakiem CE lub znakiem budowlanym B stwierdzono na terenach budowy 11 spośród 32, tj. 34,4%, skontrolowanych inwestycji (51 spośród 211 wyrobów budowlanych). Niepełne oznakowanie 14 wyrobów budowlanych stwierdzono na 2 spośród 32 skontrolowanych terenów budowy: brak w oznakowaniu 12 wyrobów budowlanych 2 ostatnich cyfr roku, w którym wyrób został oznakowany, brak numeru i daty wystawienia deklaracji zgodności w oznakowaniu jednego wyrobu oraz brak moŜliwości zidentyfikowania partii produkcji wyrobu, do której ten wyrób naleŜy. Na przykład:

– Na terenie budowy Domu Pracy Twórczej w Koszęcinie woj. śląskie, stwierdzono brak oznakowania znakiem CE lub znakiem budowlanym B 4 spośród 20 wyrobów budowlanych poddanych kontroli. Dotyczyło to: cegły pełnej wyprodukowanej na Węgrzech, rur do wody systemu Stabi, systemu pokryć dachowych (rur miedzianych i blachy miedzianej) z Niemiec oraz folii paraizolacyjnej. Dopiero w trakcie kontroli NIK wyegzekwowano od inspektora nadzoru inwestorskiego kopie deklaracji zgodności datowane w miesiącu wrześniu lub październiku 2007 r. i po dacie zakupu (folia, blacha miedziana, cegła pełna), nie zawierające numeru, daty wystawienia oraz określenia partii wyrobu (rury do wody systemu Stabi).

– Na terenie budowy domów mieszkalnych Szczecińskiego Towarzystwa Budownictwa Społecznego w Szczecinie 6 spośród 22 skontrolowanych wyrobów budowlanych nie


52

posiadało oznakowania znakiem CE lub znakiem budowlanym B. Dotyczyło to następujących wyrobów: ślusarka okienna z PCV, drzwi z ościeŜnicą z PCV, elementy studni kanalizacyjnych betonowych, pokrywy Ŝeliwno-betonowe wraz z kołnierzem stalowym, hydroizolacja budowlana w beczkach poj. 28 l.

Do 8 z 19 wyrobów budowlanych objętych kontrolą nie dołączono informacji o wyrobie budowlanym (dotyczyło 1 spośród 32 skontrolowanych inwestycji). Na przykład:

– Do 6 z 26 skontrolowanych wyrobów budowlanych znajdujących się na placu budowy siedziby Komisariatu IV Policji w Lublinie nie dołączono informacji o dokumencie potwierdzającym sposób wprowadzenia wyrobu do obrotu (nr i daty wystawienia deklaracji zgodności lub nr certyfikatu zgodności). Pięć z tych wyrobów oznakowano: 3 wyroby oznakowano znakiem CE, 2 wyroby oznakowano znakiem B, a jeden wyrób nie został w ogóle oznakowany.

Niepełną informację o wyrobie budowlanym dołączono do 39 wyrobów budowlanych, skontrolowanych na 5 inwestycjach. Na przykład:

– 2 spośród 17 skontrolowanych wyrobów budowlanych na terenie budowy Gimnazjum w Skórzewie, gmina Dopiewo, woj. wielkopolskie, nie zawierały pełnych informacji dołączonych do wyrobu budowlanego: w informacji dołączonej do pojemników z roztworem asfaltowym do gruntowania przeciwwilgociowego nie podano numeru i daty wystawienia deklaracji zgodności, a w informacji dołączonej do wyrobów pn. STYROPOL nie zawarto danych o siedzibie i adresie producenta oraz o zakładzie produkującym wyrób.

– Spośród 24 wyrobów budowlanych znajdujących się na terenie budowy 4 obiektów budowlanych, 13 wyrobów nie miało oznakowania lub w informacjach o tych wyrobach nie zawarto wszystkich danych wymienionych w § 12 rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie sposobu deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym, bądź teŜ zawarte w dokumentach informacje nie pozwalały na identyfikację wyrobu z partią, dla której wydano deklarację zgodności.

Do 6 wyrobów budowlanych (dotyczy wyrobów budowlanych zgromadzonych na terenie 4 spośród 32 skontrolowanych inwestycji) nie dołączono informacji w języku polskim. Na przykład:

– Na terenie budowy „Hali sportowej wraz z zapleczem i widownią w połączeniu z istniejącym budynkiem szkoły oraz przebudowy (modernizacji) istniejącego budynku szkoły wraz z infrastrukturą techniczną” w Sztumie, brak było dokumentów w języku polskim dla następujących wyrobów budowlanych: cegła Porotherm (dokument w j. niemieckim), masa Rigips (dokument w j. niemieckim) i panele ścian osłonowych systemu PAROC (dokument w j. angielskim).

Inspektorzy nadzoru inwestorskiego nie wyegzekwowali, od kierowników budowy, przedstawienia dokumentów potwierdzających sposób wprowadzenia do obrotu 206 wyrobów budowlanych, w tym wbudowanych, w trakcie wbudowania i znajdujących się na terenach budowy 15 spośród 32 skontrolowanych inwestycji. Dotyczyło to m.in. wyrobów budowlanych: rury stalowe ocynkowane, bloczki z betonu komórkowego, pustaki do kanałów wentylacyjnych, papa asfaltowa zgrzewalna, okna z profili PCV,


53

szyby zespolone, cegła dziurawka, a nawet płyty stropowe prefabrykowane i dźwigary stalowe. Na przykład:

– Dla 4 spośród 17 skontrolowanych na terenie budowy Gimnazjum w Skórzewie, gmina Dopiewo, woj. wielkopolskie, wbudowanych wyrobów budowlanych jednostkowego zastosowania nie było, w momencie przystąpienia do wbudowania tych wyrobów, oświadczeń producenta o zgodności z dokumentacją techniczną. Dotyczyło to następujących wyrobów: prefabrykaty zbrojarskie, konstrukcja stalowa, ślusarka okienna i drzwiowa oraz płyty stropowe prefabrykowane FILIGRAN.

– W kontroli realizacji 2 inwestycji Urzędu Miejskiego w Płocku stwierdzono brak dokumentów dla 21 wyrobów budowlanych. Spośród 38 wyrobów budowlanych, których dokumenty zbadano, 15 wyrobów nie miało deklaracji zgodności wystawionych przez producenta (wykonawca robót budowlanych posiadał jedynie kopie aprobat technicznych). Dla 6 spośród 13 wyrobów budowlanych poddanych kontroli (4 na placu budowy i 2 wbudowane), brak było dowodów potwierdzających sposób wprowadzenia ich do obrotu. Dotyczyło to następujących wyrobów: bloczki z betonu komórkowego produkcji 2 firm, pustaki wentylacyjne, papa asfaltowa zgrzewalna podkładowa, okna z profili PCV i szyba zespolona.

– Spośród 40 wbudowanych wyrobów budowlanych skontrolowanych na terenie budowy siedziby Komisariatu IV Policji w Lublinie, dla 7 wyrobów wykonawca nie przedstawił deklaracji zgodności wystawionej przez producenta wyrobu budowlanego.

Stwierdzono, Ŝe w 33 przypadkach dopiero po wbudowaniu wyrobów budowlanych w obiekty budowlane, albo po zakończeniu robót budowlanych uzyskano od producentów dokumenty dotyczące wyrobów budowlanych. Dotyczyło to 33 wyrobów zastosowanych w obiektach budowlanych 4 spośród 32 skontrolowanych inwestycji: 27 wyrobów zastosowanych przy budowie Sądu Okręgowego w Katowicach, 5 sztuk dźwigarów stalowych zastosowanych przy budowie sali sportowej w Opolu Lubelskim, płyt stropowych i płyt dachowych korytkowych zastosowanych przy budowie pięciokondygnacyjnego budynku na osiedlu Nadolnik w Poznaniu oraz 3 wyrobów jednostkowego zastosowania na budowie zespołu budynków Gimnazjum w Skórzewie, woj. wielkopolskie. Na przykład:

– Stropy pięciokondygnacyjnego budynku (z podpiwniczeniem) i stropodach na osiedlu Nadolnik w Poznaniu wykonano z płyt stropowych FILIGRAN i płyt dachowych korytkowych, które wbudowano bez oświadczenia producenta o ich zgodności z dokumentacją techniczną i przepisami, wymaganego na mocy art. 10 ust. 1 ustawy o wyrobach budowlanych. Informacje dotyczące tych wyrobów wymagających udokumentowania dopuszczenia ich do jednostkowego zastosowania, sporządzone zostały dopiero w trakcie kontroli NIK (budowa ta była na etapie realizacji robót wykończeniowych).

Dla 6 wyrobów budowlanych sporządzono dokumenty zawierające niepełne dane potwierdzające sposób wprowadzenia tych wyrobów do obrotu. Dotyczyło to wyrobów budowlanych zastosowanych w 4 spośród 32 skontrolowanych inwestycji. Na przykład:

– Dla 4 (konstrukcji stalowej i płyt stropowych FILIGRAN) spośród 17 skontrolowanych wyrobów budowlanych jednostkowego zastosowania wbudowanych w budynku Gimnazjum w Skórzewie, gmina Doplewo, woj. wielkopolskie, w oświadczeniu


54

producenta nie zawarto danych identyfikujących dokumentację techniczną – rysunków roboczych na podstawie, której wyroby te zostały wykonane.

– Na terenie budowy StraŜy PoŜarnej w Sieradzu zastosowano papę asfaltową zgrzewalną podkładową EKSTRA WERNER, której krajowy certyfikat zgodności KCZ/65/07/04, wystawiony przez producenta, nie miał daty wystawienia ani terminu waŜności.

Stwierdzono, Ŝe terminy waŜności dowodów dopuszczenia 21 wyrobów budowlanych do stosowania w budownictwie upłynęły przed wbudowaniem tych wyrobów w obiekty budowlane. Dotyczyło to wyrobów zastosowanych w realizacji 3 spośród 32 skontrolowanych inwestycji. Stwierdzono równieŜ, Ŝe inspektorzy nadzoru inwestorskiego tych wyrobów budowlanych nie zakwestionowali i nie zapobiegli ich zastosowaniu. Przypadki takie ujawniono w realizacji następujących inwestycji: Sądu Okręgowego w Katowicach; Gimnazjum i Sali gimnastycznej w Stanisławicach gmina Bochnia; Szkoły Podstawowej w Bistuszowej gmina Ryglice. Na przykład:

– Wykonawca budynku gimnazjum i sali gimnastycznej w Stanisławicach, powiat Bochnia, woj. małopolskie nie posiadał waŜnych dokumentów wprowadzenia do obrotu wyrobów budowlanych, tj. płyt gipsowo-kartonowych i płyt styropianowych samogasnących, które wbudowywano, w trakcie kontroli NIK, w obiekty inwestycji. Jako dowody dopuszczenia do stosowania w budownictwie tych wyrobów budowlanych kierownik budowy przedstawił inspektorowi nadzoru inwestorskiego certyfikaty zgodności wyrobów, które utraciły waŜność przed wbudowaniem wyrobów. Termin waŜności certyfikatu zgodności dla płyt gipsowo-kartonowych upłynął w dniu 19.12.2005 r., a certyfikatu zgodności dla płyt styropianowych samogasnących upłynął w dniu 18 kwietnia 2006 r.

Stwierdzono na jednej inwestycji spośród 32 skontrolowanych, Ŝe inspektorzy nadzoru inwestorskiego zaakceptowali dowody dopuszczenia wyrobów budowlanych do stosowania w budownictwie, sporządzone niezgodnie z przepisami ustawy o wyrobach budowlanych. I tak:

– Inspektorzy nadzoru inwestorskiego przy realizacji Sądu Okręgowego w Katowicach akceptowali dowody dopuszczenia wyrobów budowlanych do stosowania w budownictwie, przedstawione przez wykonawcę, które były sporządzone niezgodnie z przepisami § 5 ust. 1 rozporządzenia z dnia 11 sierpnia 2004 r. Ministra Infrastruktury w sprawie sposobu deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym. Stwierdzono, Ŝe 15 deklaracjach zgodności nie posiadało numerów deklaracji zgodności, a na 1 deklaracji zgodności brak było daty jej wystawienia.

Nadzór w zakresie dopuszczenia do stosowania w budownictwie wyrobów budowlanych na terenie budowy naleŜy do zadań inspektora nadzoru inwestorskiego, którego obowiązkiem jest m.in. sprawdzenie jakości wykonywanych robót i wbudowanych wyrobów budowlanych, a w szczególności zapobieganie zastosowaniu wyrobów budowlanych wadliwych i niedopuszczonych do stosowania w budownictwie – art. 25 pkt 2 ustawy - Prawo budowlane. W tym celu inspektor nadzoru inwestorskiego ma prawo wydawać kierownikowi budowy lub kierownikowi robot polecenia, potwierdzone wpisem do dziennika budowy, dotyczące m.in. przedstawienia dowodów dopuszczenia do


55

stosowania w budownictwie wyrobów budowlanych – art. 26 pkt 1 tej ustawy. Kierownik budowy ma obowiązek m.in. realizować zalecenia wpisane do dziennika budowy – art. 22 pkt 6, tej ustawy.

Inspektorzy nadzoru inwestorskiego w 27 spośród 32 inwestycji, tj. 84,4%, nie wydawali kierownikom budowy poleceń potwierdzonych wpisem do dziennika budowy, dotyczących przedstawienia dowodów dopuszczenia do stosowania w budownictwie wyrobów budowlanych. Na przykład:

– W trakcie realizacji Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Ostrołęce wykazała, Ŝe Ŝaden z inspektorów nadzoru inwestorskiego nie dokumentował wpisem do dziennika budowy faktu sprawdzenia dowodów dopuszczenia wyrobów budowlanych do stosowania w budownictwie oraz nie pozyskali ich od wykonawcy robót budowlanych przed wbudowaniem w obiekty budowlane Szpitala. Dotyczyło to 113 dowodów dopuszczenia do stosowania w budownictwie wyrobów budowlanych.

– Inspektorzy nadzoru inwestorskiego inwestycji „Budowy Sądu Okręgowego w Katowicach” nie korzystali z uprawnień określonych przepisem art. 26 ustawy Prawo budowlane, dotyczących wydawania kierownikowi budowy poleceń, potwierdzonych wpisem do dziennika budowy, przedstawienia dowodów dopuszczenia wyrobów budowlanych do stosowania w budownictwie. Wpisów takich nie stwierdzono w Ŝadnym z 11 tomów dziennika budowy.

– W trakcie budowy obiektów gimnazjum i sali gimnastycznej w Stanisławicach gmina Bochnia, tj. od 18 sierpnia 2006 r. do 12 sierpnia 2007 r., w dzienniku budowy brak było wpisów kierownika budowy potwierdzających, Ŝe zastosowane wyroby budowlane, tj.: elementy konstrukcji dachowej, stali zbrojeniowej do wykonanie wieńca stropu nad salą gimnastyczna, poziomów kanalizacyjnych i sanitarnych oraz robót elektrycznych podtynkowych, zostały dopuszczone do obrotu.

Stwierdzono, Ŝe inspektorzy nadzoru inwestorskiego w 19 spośród 32 skontrolowanych inwestycji (tj. 59,3%) nie sprawdzili legalności wprowadzenia do obrotu wyrobów budowlanych, tj. właściwego oznakowania i kompletnego oraz prawidłowego sporządzenia dokumentów. Przypadki braku lub niewłaściwego oznakowania wyrobów budowlanych stwierdzono na terenach 11 z 32 skontrolowanych inwestycji, a braki lub niewłaściwe sporządzenie dokumentów stwierdzono na terenach 15 z 32 skontrolowanych inwestycji.

Inspektorzy nadzoru inwestorskiego 10 spośród 32 skontrolowanych inwestycji, tj. 31,2%, dopiero w trakcie kontroli NIK, zaŜądali i wyegzekwowali od wykonawców przedstawienia dowodów dopuszczenia do stosowania w budownictwie wyrobów budowlanych zastosowanych w obiektach budowlanych inwestycji oraz oczekujących na wbudowanie. Na przykład:

– W trakcie kontroli NIK wyegzekwowano dowody potwierdzające wprowadzenie do obrotu 7 z 29 wyrobów budowlanych zastosowanych przy budowie zakończonego w lutym 2007 r. stanu surowego budynku Ochotniczej StraŜy PoŜarnej w Drydze, gmina Suchowola, woj. podlaskie. Uzyskano brakujące deklaracje zgodności dla 2 z 13 wyrobów stosowanych w aktualnie realizowanym etapie tej budowy.


56

– Oświadczenie o zgodności wyrobu budowlanego jednostkowego zastosowania płyt stropowych prefabrykowanych FILIGRAN zastosowanych w maju 2007 r. na budowie osiedla mieszkaniowego Nadolnik w Poznaniu, producent wyrobu wystawił dopiero w trakcie kontroli, w dniu 15 października 2007 r.

– Dla 9 spośród 20 skontrolowanych wyrobów budowlanych znajdujących się na terenie budowy Sądu Okręgowego w Katowicach brak było udokumentowania, Ŝe wyroby te zostały oznakowane i posiadały dowody dopuszczenia do stosowania w budownictwie. W trakcie kontroli NIK inspektor nadzoru inwestorskiego wyegzekwował od kierownika budowy dokumenty dla tych wyrobów budowlanych.

– Na terenie budowy obiektów sportowych Akademii Rolniczej w Lublinie zastosowano stal zbrojeniową ST3-b-500 o średnicy 8 mm w ilości 15,9 ton, dla której brak było dokumentów potwierdzających wprowadzenie wyrobu budowlanego do obrotu. W trakcie kontroli NIK inspektor nadzoru wyegzekwował brakujące dokumenty od wykonawcy.

Inwestorzy 20 spośród 32 skontrolowanych inwestycji w umowach z wykonawcami i w umowach o inwestorstwo zastępcze zawarli obowiązek stosowania wyrobów budowlanych dopuszczonych do obrotu oraz obowiązek sprawdzenia dokumentów tych wyrobów przez inspektorów nadzoru inwestorskiego, przed ich wbudowaniem. Inspektorzy nadzoru inwestorskiego tych inwestycji nie wywiązali się z obowiązku udokumentowania sprawdzania dowodów wprowadzenia do obrotu wyrobów budowlanych oraz dopuszczenia ich do stosowania w budownictwie. Brak było w tym zakresie stosownych wpisów do dzienników budowy. Na przykład:

– Inspektorzy nadzoru inwestorskiego budowy sali sportowej z zapleczem w Opolu Lubelskim nie dokonali wpisów do dziennika budowy Ŝądania od kierownika budowy przedstawienia dokumentów potwierdzających dopuszczenie wyrobów budowlanych do obrotu pomimo, Ŝe w umowie z wykonawcą zapisano obowiązek przedkładania na Ŝądanie inspektorów nadzoru inwestorskiego tych dokumentów. TakŜe w umowie o pełnienie funkcji inspektora nadzoru inwestorskiego zobowiązano osoby sprawujące tą funkcję do zapobiegania zastosowaniu wyrobów niedopuszczonych do stosowania w budownictwie.

– W umowie na wykonanie modernizacji zespołu pałacowego, w zakresie bazy noclegowej wraz z robotami towarzyszącymi dla Śląskiego Centrum Edukacji Regionalnej w Koszęcinie zobowiązano do przedstawienia na Ŝądanie inspektora nadzoru dowodów dopuszczenia do stosowania w budownictwie wyrobów budowlanych zastosowanych w obiekcie budowlanym. W trakcie kontroli NIK stwierdzono, Ŝe na terenie budowy znajdowały się 4 wyroby budowlane, które nie posiadały oznakowania (CE lub B) ani dokumentów potwierdzających wprowadzenie tych wyrobów do obrotu. Inspektor nadzoru inwestorskiego nie zakwestionował zastosowania tych wyrobów budowlanych.

– Inspektor nadzoru inwestorskiego budowy hali sportowej z zapleczem w Opolu Lubelskim nie udokumentował, czy sprawdził zastosowane na budowie wyroby budowlane zostały dopuszczone do obrotu i czy wykonawca przedstawił dowody dopuszczenia do stosowania tych wyrobów. W umowie z Inwestorem o pełnienie nadzoru inwestorskiego zawarto, Ŝe do obowiązków inspektora nadzoru inwestorskiego naleŜy m.in. sprawdzenie wbudowanych wyrobów budowlanych, w szczególności zapobieganie zastosowaniu wyrobów budowlanych niedopuszczonych do stosowania


57

w budownictwie. W trakcie kontroli NIK stwierdzono, Ŝe 9 wyrobów budowlanych znajdujących się na terenie budowy nie było oznaczone (CE lub B) oraz nie dołączono do nich informacji o wyrobie. Ponadto stwierdzono, Ŝe deklaracje zgodności dla 5 wyrobów budowlanych – elementów konstrukcyjnych – producent wystawił dopiero po wbudowaniu tych wyrobów w obiekt budowlany, a jeden wyrób budowlany – folię ochronną czarną – zastosowano, pomimo braku dokumentów potwierdzających wprowadzenie tego wyrobu do obrotu.

Sprawdzanie wyrobów budowlanych w trakcie obowiązkowych kontroli wykonanych przez nadzór budowlany

Do skontrolowania wyrobów budowlanych szczególnie istotnych dla bezpieczeństwa konstrukcji i bezpieczeństwa poŜarowego obowiązane są organy nadzoru budowlanego (wojewódzkie i powiatowe), które przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na uŜytkowanie obiektu budowlanego mają obowiązek przeprowadzić obowiązkową kontrolę, obejmującą m.in. sprawdzenie wyrobów budowlanych szczególnie istotnych dla bezpieczeństwa konstrukcji i bezpieczeństwa poŜarowego – art. 59 ust. 1 i art. 59a ust. 1 i 2 pkt 3 ustawy - Prawo budowlane.

Do zadań organów nadzoru budowlanego równieŜ naleŜy m.in. kontrola przestrzegania i stosowania przepisów prawa budowlanego, która obejmuje sprawdzenie dopuszczenia do stosowania w budownictwie wyrobów budowlanych – art. 84 ust. 1 pkt 1 i art. 84a ust. 1 pkt 3 ustawy - Prawo budowlane.

Spośród przeprowadzonych, w badanym okresie przez 10 skontrolowanych WINB, łącznie 2.726 kontroli inwestycji, w tym obowiązkowych, tylko w 13 kontrolach przeprowadzonych w trakcie realizacji budów stwierdzono przypadki nieprawidłowości we wprowadzeniu wyrobów budowlanych do obrotu. Dotyczyło to winb w Białymstoku – 2 kontrole, winb w Poznaniu – 1 kontrola i winb we Wrocławiu – 10 kontroli.

Organy nadzoru budowlanego przeprowadzając obowiązkowe kontrole obiektów budowlanych nie sprawdzały dokumentów potwierdzających dopuszczenie wyrobów budowlanych do stosowania w budownictwie, zastosowanych w obiekcie budowlanym.

W punkcie 8.3 protokołu obowiązkowej kontroli, zgodnego z wzorem wprowadzonym rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r. w sprawie wzoru protokołu obowiązkowej kontroli40, przewidziane jest stwierdzenie organu nadzoru budowlanego przeprowadzającego obowiązkową kontrole obiektu budowlanego, Ŝe wyroby budowlane (wbudowane w zakończony obiekt budowlany), szczególnie istotne dla bezpieczeństwa konstrukcji i bezpieczeństwa poŜarowego, posiadały dokumenty potwierdzające ich dopuszczenie do obrotu i powszechnego albo jednostkowego stosowania w budownictwie. GINB zalecił, aby w protokołach obowiązkowych kontroli winb dokonywał zapisu dotyczącego zastosowanych wyrobów budowlanych na podstawie oświadczeń kierownika budowy. Treść tego zalecenia winb przekazały równieŜ do powiatowych inspektorów nadzoru budowlanego.

40 Dz. U. Nr 133, poz. 1231.


58

W protokołach obowiązkowych kontroli obiektów budowlanych przeprowadzonych przez 10 skontrolowanych WINB przyjmowało oświadczenia kierowników budów o zastosowaniu wyrobów budowlanych dopuszczonych do stosowania w budownictwie jako podstawę do stwierdzenia, w pkt 8.3 protokołu obowiązkowej kontroli, Ŝe zastosowane wyroby budowlane szczególnie istotne dla bezpieczeństwa konstrukcji i bezpieczeństwa poŜarowego, posiadały dokumenty potwierdzające ich dopuszczenie do obrotu i powszechnego albo jednostkowego stosowania w budownictwie.

W kontrolowanym okresie nastąpiła zmiana art. 46 ustawy - Prawo budowlane (od 1 maja 2004 r.) i organy nadzoru budowlanego przeprowadzając obowiązkowe kontrole nie były zobowiązane do kontroli dokumentów dotyczących wyrobów budowlanych gromadzonych w trakcie realizacji budowy obiektu budowlanego.

Stwierdzenie organu nadzoru budowlanego oparte na oświadczeniu kierownika budowy o zastosowaniu wyrobów budowlanych dopuszczonych do stosowania w budownictwie, nie wyczerpuje obowiązku z art. 59a ustawy - Prawo budowlane dotyczącego sprawdzenia wyrobów budowlanych szczególnie istotnych dla bezpieczeństwa konstrukcji i bezpieczeństwa poŜarowego obiektu budowlanego. Na przykład:

– Wydział Inspekcji i Kontroli WINB w Lublinie przeprowadził 359 kontroli budów, w tym: 174 planowe (tj. 48,5 %) oraz 185 kontroli obowiązkowych (51,5 %), dotyczących m.in. sprawdzenia wbudowanych wyrobów szczególnie istotnych dla bezpieczeństwa konstrukcji i bezpieczeństwa poŜarowego. Ich wyniki nie wykazały nieprawidłowości. Ponadto WINB w Lublinie nie wyegzekwował od powiatowych inspektorów nadzoru budowlanego (PINB) rzetelnego sporządzania protokołów z obowiązkowych kontroli o których mowa w art. 59a ustawy Prawo budowlane. Stwierdzono, Ŝe kopie protokołów z tych kontroli zawierały zapisy niepotwierdzające czy wbudowane wyroby budowlane, szczególnie istotne dla bezpieczeństwa konstrukcji i bezpieczeństwa poŜarowego, posiadają dokumenty uwiarygodniające dopuszczenie do obrotu i powszechnego albo jednostkowego stosowania w budownictwie. Natomiast 18 kopii protokołów z PINB w Puławach nie zawierało Ŝadnych wpisów w tym przedmiocie.

– Z przeprowadzonej analizy 1.228 protokołów z obowiązkowych kontroli (za 2006 r.), nadesłanych do WINB w Łodzi z powiatowych inspektoratów nadzoru budowlanego wynikało, Ŝe w 32 przypadkach powiatowi inspektorzy nie dokonali wpisu dotyczącego wyrobów budowlanych wbudowanych w obiekt lub dokonali wpisu o braku dokumentów potwierdzających dopuszczenie tych wyrobów do obrotu i powszechnego stosowania.

Powiatowi inspektorzy nadzoru budowlanego w trakcie obowiązkowych kontroli obiektów budowlanych nie dokonywali sprawdzenia dowodów dopuszczenia do stosowania w budownictwie wyrobów budowlanych. Przyjmowali, na podstawie oświadczenia kierownika budowy, Ŝe zastosowane wyroby budowlane szczególnie istotne dla bezpieczeństwa konstrukcji i bezpieczeństwa poŜarowego spełniały warunki dopuszczenia do stosowania w budownictwie. Ponadto protokoły obowiązkowych kontroli przeprowadzonych przez pinb nie były analizowane przez winb. Na przykład:


59

– W 15 spośród 30 skontrolowanych protokołów obowiązkowych kontroli obiektów budowlanych przeprowadzonych przez powiatowych inspektorów nadzoru budowlanego województwa zachodniopomorskiego, w pkt. 8.3 zamieścili zapis, w którego treści zawarli, Ŝe opierali się na oświadczeniu kierownika budowy odnośnie dokumentów potwierdzających dopuszczenie wyrobów budowlanych do stosowania w budownictwie. Dotyczyło to PINB: w Świnoujściu (5), Świdwinie (4), Koszalinie (5) oraz Kołobrzegu (1) i było zgodne z zaleceniem GINB, który zalecił w piśmie, aby w protokołach obowiązkowych kontroli PINB zamieszczano stwierdzenie oparte na oświadczeniu kierownika budowy.

– Winb w Poznaniu nie otrzymywał od pinb informacji o nieprawidłowym wprowadzaniu wyrobów budowlanych i dopuszczeniu ich do stosowania. Ponadto winb nie analizował protokołów kontroli obowiązkowych przeprowadzonych przez pinb w części dotyczącej wyrobów budowlanych. Wydział Wyrobów Budowlanych nie otrzymywał tych protokołów do wglądu.

DWB GUNB przeprowadził w kontrolowanym okresie 255 kontroli na budowach. W 50 spośród 255 kontroli (20%) stwierdzono nieprawidłowości dotyczące wprowadzenia do obrotu wyrobów budowlanych. Nieprawidłowości te stwierdzono w trakcie kontroli przeprowadzonych w kaŜdym półroczu okresu kontrolowanego. Na przykład: w II półroczu 2004 r. stwierdzono nieprawidłowości w 24 spośród 60 przeprowadzonych (40%), a w I półroczu 2005 r. nieprawidłowości stwierdzono w 1 kontroli spośród 39 przeprowadzonych kontroli wyrobów budowlanych na budowach (3%).

Stwierdzono, Ŝe w przeprowadzonych na budowach kontrolach GINB w zakresie stosowania wyrobów budowlanych przez Departament Inspekcji Budowlanej (204 kontrole), Departament ds. Budownictwa na Terenach Zamkniętych (43 kontrole), oraz Departament Wyrobów Budowlanych 8 kontroli, wykazano przypadki nieprawidłowego wprowadzenia do obrotu wyrobów budowlanych. Nieprawidłowości stwierdzono w 29 kontrolach przeprowadzonych przez DIB (14,2%), w 13 kontrolach przeprowadzonych przez DBTZ (30%) i w 8 kontrolach przeprowadzonych przez DWB (12 przypadków braku wymaganego oznakowania i 58 przypadków niewłaściwej obowiązkowej informacji o wyrobie - 100% kontroli z nieprawidłowościami).

Jedną kontrolę, na budowie Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Ostrołęce przeprowadził GINB w wyniku zawiadomienia NIK.

W kontroli przeprowadzonej przez GINB, z udziałem Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego (PINB) w Ostrołęce na budowie Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego, stwierdzono zastosowanie wyrobów budowlanych niespełniających wymagań z art. 10 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo budowlane. Inspektor nadzoru inwestorskiego nie zapobiegł wbudowaniu 1.177 szt. ceramicznych pustaków do przewodów wentylacyjnych, które wprowadzono do obrotu niezgodnie z wymogami określonymi w art. 4 i 5 ustawy o wyrobach budowlanych. Pustaki nie były oznakowane w sposób określony w art. 5 ustawy o wyrobach budowlanych. Ponadto cegła dziurawka nie posiadała stosownych oznaczeń. Wprowadzone do obrotu wyroby budowlane nie spełniały równieŜ wymagań określonych w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie sposobu deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym, poniewaŜ nie zawierały:


60

- identyfikacji wyrobu budowlanego zawierającej: nazwę handlową, typ, odmianę, gatunek i klasę według specyfikacji technicznej,

- numeru i roku publikacji Polskiej Normy wyrobu lub aprobaty technicznej, z którą potwierdzono zgodność wyrobu budowlanego,

- numeru i daty wystawienia krajowej deklaracji zgodności,

- innych danych wynikających ze specyfikacji technicznej.

W wyniku kontroli przeprowadzonej na budowie Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Ostrołęce, PINB w Ostrołęce postanowieniem wstrzymał na budowie Szpitala wykonywanie robót budowlanych z zastosowaniem wyrobów wprowadzonych do obrotu niezgodnie z przepisami ustawy o wyrobach budowlanych, tj. wstrzymał wykonanie kanałów wentylacyjnych z pustaków w ilości 2 240 szt. i wykonanie ścianek z cegły ceramicznej dziurawki w ilości 5 760 szt. oraz nakazał wycofanie tych wyrobów z terenu budowy Szpitala.

PINB w Lublińcu przeprowadzając obowiązkową kontrolę, poprzedzającą wydanie decyzji o pozwoleniu na uŜytkowanie obiektu budowlanego Domu Pracy Twórczej dla Śląskiego Centrum Edukacji Regionalnej w Koszęcinie, nie wykazał nieprawidłowości w zakresie wyrobów budowlanych zastosowanych w obiekcie budowlanym. Z kontroli NIK wynika, Ŝe PINB w Lublińcu w trakcie obowiązkowej kontroli nie zakwestionował zastosowania elementów konstrukcji stropów uŜytych do budowy obiektu budowlanego, wprowadzonych do obrotu niezgodnie z przepisami. Nie zakwestionował takŜe, wprowadzonych do obrotu niezgodnie z ustawą o wyrobach budowlanych i wbudowanych w obiekt budowlany, bloczków stropowych Teriva, wyprodukowanych w maju 2004 r., dla których deklarację zgodności wystawiono w lipcu 2004 r. PINB w Lublińcu nie zakwestionował równieŜ, dopisania do protokołu obowiązkowej kontroli przeprowadzonej w dniu 28 czerwca 2007 r., deklaracji zgodności dla 2 belek z drewna klejonego, wystawionej przez producenta w dniu 3 lipca 2007 r., tj. 5 dni po terminie, w którym PINB przeprowadził obowiązkową kontrolę tego obiektu budowlanego.

Informacje dodatkowe o przeprowadzonej kontroli

61

4. Informacje dodatkowe o przeprowadzonej kontroli

4.1. Przygotowanie kontroli

NajwyŜsza Izba Kontroli w latach ubiegłych nie podejmowała problematyki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych.

W maju i czerwcu 2007 r. Departament Środowiska, Rolnictwa i Zagospodarowania Przestrzennego przeprowadził 2 kontrole rozpoznawcze u inwestorów: 1 w województwie mazowieckim i 1 w województwie kujawsko-pomorskim.

Doboru jednostek do kontroli 30 inwestycji (po 3 w kaŜdym z 10 województw) dokonano uwzględniając ich lokalizację w województwach o największym w kraju ruchu budowlanym (mazowieckie, wielkopolskie, małopolskie, śląskie, dolnośląskie i pomorskie) oraz w województwach przygranicznych – na głównych kierunkach przywozowych z zagranicy (podlaskie, zachodniopomorskie, pomorskie, dolnośląskie, śląskie, małopolskie i lubelskie).

W zakresie wyrobów budowlanych znajdujących się na terenie budowy szczegółowym badaniom poddano do 20 wyrobów budowlanych oraz dokumenty świadczące o dopuszczeniu wyrobu budowlanego do obrotu albo jednostkowego zastosowania w obiekcie budowlanym.

4.2. Postępowanie kontrolne i działania podjęte po zakończeniu

kontroli

Kontrolą objęto 45 jednostek. ZastrzeŜenia w trybie art. 56 ustawy o NIK złoŜyły 2 jednostki, tj. Instytut Techniki Budowlanej w Warszawie i Zarząd Komunalnych Zasobów Lokalowych w Poznaniu.

ZastrzeŜenia dyrektora Instytutu Techniki Budowlanej w Warszawie złoŜone do dyrektora Departamentu Środowiska, Rolnictwa i Zagospodarowania Przestrzennego NIK dotyczyły sposobu przedstawienia w protokole kontroli ustaleń odnoszących się do przekazywania Głównemu Inspektorowi Nadzoru Budowlanego informacji o udzielonych przez ITB aprobatach technicznych. Komisja Odwoławcza Departamentu Środowiska, Rolnictwa i Zagospodarowania Przestrzennego NIK na posiedzeniu jawnym podjęła uchwalę w dniu 6 grudnia 2007 r. o uwzględnieniu zastrzeŜenia w całości. Uchwała Komisji Odwoławczej została zatwierdzona przez upowaŜnionego Wiceprezesa NIK w dniu 12 grudnia 2007 r.

ZastrzeŜenia dyrektora Zarządu Komunalnych Zasobów Lokalowych w Poznaniu zgłoszone do dyrektora Delegatury NIK w Poznaniu dotyczyły podtrzymania 15 zastrzeŜeń do protokołu kontroli zgłoszonych do kontrolera. Komisja Odwoławcza Delegatury NIK w Poznaniu na posiedzeniu jawnym podjęła uchwałę w dniu 21 grudnia 2007 r. o uwzględnieniu 2 zastrzeŜeń w całości i 1 zastrzeŜenia w części, a pozostałe zastrzeŜenia oddaliła. Uchwała Komisji Odwoławczej została zatwierdzona przez upowaŜnionego Wiceprezesa NIK w dniu 9 stycznia 2008 r.


62

NajwyŜsza Izba Kontroli skierowała do wszystkich kierowników skontrolowanych jednostek wystąpienia pokontrolne, w których dokonała oceny kontrolowanej działalności wraz z właściwymi wnioskami pokontrolnymi.

1. W wystąpieniu pokontrolnym do GINB wnioskowano o:

– bieŜące gromadzenie danych i informacji w Krajowym Wykazie Zakwestionowanych Wyrobów Budowlanych, w zakresie wyrobów budowlanych niezgodnych z wymaganiami określonymi w ustawie,

– pełne korzystanie z instrumentów prawnych określonych w ustawie o wyrobach budowlanych oraz z systemu informatycznego SNRWB w celu sprawowania skuteczniejszej kontroli nad wyrobami budowlanymi wprowadzonymi do obrotu.

2. W wystąpieniu pokontrolnym do Prezesa UOKiK wnioskowano o:

– podjęcie działań w celu poprawy - w ramach systemu kontroli wyrobów wprowadzonych do obrotu - przepływu informacji między UOKiK a organami nadzoru budowlanego i organami celnymi,

– prowadzenie rejestru wyrobów niezgodnych z zasadniczymi wymaganiami (dla wyrobów budowlanych), w zakresie wymaganym przez rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 sierpnia 2007 r. w sprawie rejestru wyrobów niezgodnych z zasadniczymi lub innymi wymaganiami41.

3. W wystąpieniu pokontrolnym do Dyrektora ITB wnioskowano o:

– podjęcie działań w celu wyeliminowania nieprawidłowości w postępowaniach aprobacyjnych prowadzonych w zakresie udzielania i zmiany aprobat technicznych oraz europejskich aprobat technicznych,

– ustalanie odpłatności za przeprowadzenie czynności związanych z udzieleniem, zmianą i przedłuŜeniem terminu waŜności aprobaty technicznej, wyłącznie na podstawie udokumentowanej liczby godzin pracy, odpowiadającej rzeczywistym kosztom tych czynności,

– przekazywanie do Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego informacji o udzielonych aprobatach technicznych, w terminie określonym w art. 9 ust 5 ustawy o wyrobach budowlanych.

4. W wystąpieniach pokontrolnych do WINB wnioskowano m.in. o:

– zwiększenie skuteczności wykonywanych kontroli i ograniczenie moŜliwości wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych nie spełniających wymagań ustawy o wyrobach budowlanych,

– korzystanie z uprawnienia do pobierania w trakcie kontroli do badań próbek wyrobów budowlanych i przeprowadzania tych badań,

41 Dz. U. Nr 150, poz. 1057.


63

– sprawne i terminowe przeprowadzanie postępowań administracyjnych w sprawach nieprawidłowości we wprowadzaniu do obrotu wyrobów budowlanych ujawnionych w toku przeprowadzanych kontroli,

– zapewnienie rzetelnej i terminowej sprawozdawczości z realizowanych kontroli wyrobów budowlanych oraz sprawnej obsługi systemu informatycznego HERMES w zakresie tej sprawozdawczości,

– egzekwowanie poprawności sporządzania protokołów kontroli obowiązkowych przeprowadzanych przez wojewódzkie i powiatowe inspektoraty nadzoru budowlanego,

– kontynuowanie szkoleń pracowników przeprowadzających kontrole wyrobów budowlanych z upowaŜnienia wojewódzkich inspektorów nadzoru budowlanego.

5. W wystąpieniach pokontrolnych do inwestorów wnioskowano m. in. o:

– Rzetelne, bieŜące egzekwowanie od wykonawców robót dowodów potwierdzających dopuszczenie do obrotu i stosowania w budownictwie wyrobów budowlanych, stosowanych w budowie obiektów budowlanych realizowanych inwestycji,

– egzekwowanie od inspektorów nadzoru inwestorskiego wykonywania obowiązków i uprawnień wynikających z ustawy - Prawo budowlane w zakresie zapobiegania zastosowaniu wyrobów budowlanych niedopuszczonych do stosowania w budownictwie.

Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego w odpowiedzi na wystąpienie pokontrolne przedstawił stan realizacji wniosków. Wyjaśnił, Ŝe wystąpił w formie pisemnej do wszystkich WINB o bezzwłoczne przekazywanie do Krajowego Wykazu Zakwestionowanych Wyrobów Budowlanych wydanych decyzji, o których mowa w art. 15 ust. 2 ustawy, wraz z kartą wyrobu. Ponadto w celu bardziej skutecznego wykorzystania systemu informatycznego SNRWB i zwiększenia skuteczności działania wszystkich organów nadzoru budowlanego, planuje wystąpić do Ministra Infrastruktury o podjęcie inicjatywy legislacyjnej dotyczącej zmiany niektórych przepisów ustawy (m.in. art. 25 ust. 1) oraz rozporządzeń wykonawczych, a takŜe podjąć pewne prace nad modernizacją systemu SNRWB i prowadzić Krajowy Wykaz Zakwestionowanych Wyrobów Budowlanych przy jego wykorzystaniu.

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów poinformował, Ŝe podjął działania w celu wyeliminowania przypadków nieprzekazywania lub przekazywania z opóźnieniem informacji od organów nadzoru budowlanego. W styczniu 2008 r. miały zostać omówione z GINB sprawy związane z przekazywaniem informacji. Ponadto do wszystkich organów wyspecjalizowanych wystosowano pismo przypominające o obowiązkach, jakie nałoŜyła na te organy ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności.

Wojewódzcy inspektorzy nadzoru budowlanego w udzielonych odpowiedziach stwierdzili m.in., Ŝe polecono terminowe przekazywanie decyzji administracyjnych do właściwych organów, przestrzegania przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego


64

oraz procedur w zakresie pobierania próbek wyrobów budowlanych. Podjęto równieŜ działania w celu rzetelnego sporządzania protokołów z obowiązkowej kontroli. Ponadto przygotowane zostanie szkolenie z tematyki wyrobów budowlanych oraz Kodeksu postępowania administracyjnego.

Kierownicy pozostałych jednostek kontrolowanych, tj. inwestorzy poinformowali o podjętych działaniach na rzecz realizacji wniosków pokontrolnych, w tym m.in. o zobowiązaniu inspektorów nadzoru inwestorskiego do dokumentowania, przez dokonywanie wpisów w dzienniku budowy, faktu sprawdzenia dowodów dopuszczenia do stosowania w budownictwie wyrobów budowlanych oraz przeprowadzenia wewnętrznych szkoleń w zakresie praw i obowiązków uczestników procesu budowlanego z uwzględnieniem zasad prowadzenia dziennika budowy.

Do ocen, uwag i wniosków zawartych w wystąpieniu pokontrolnym zastrzeŜenia zgłosili:

1. Prezes Sądu Okr ęgowego w Katowicach pismem z dnia 29 stycznia 2008 r. znak: O.Inw./46/08/.

Komisja Odwoławcza Delegatury NIK w Katowicach na posiedzeniu jawnym podjęła uchwałę w dniu 11 lutego 2008 r. o oddaleniu zastrzeŜeń w całości.

Uchwała Komisji Odwoławczej została zatwierdzona przez upowaŜnionego Wiceprezesa NIK w dniu 21 lutego 2008 r.

2. Dyrektor Zarz ądu Komunalnych Zasobów Lokalowych w Poznaniu pismem z dnia 14 lutego 2008 r. znak: DAK-0911-8/3/2008 r.

Komisja Odwoławcza Delegatury NIK w Poznaniu na posiedzeniu jawnym podjęła uchwałę w dniu 28 lutego 2008 r. o oddaleniu zastrzeŜeń w całości.

Uchwala Komisji Odwoławczej Delegatury NIK w Poznaniu została zatwierdzona przez upowaŜnionego Wiceprezesa NIK w dniu 10 marca 2008 r.

Załączniki

65

5. Załączniki

5.1. Słowniczek waŜniejszych pojęć

Wyrób budowlany – naleŜy przez to rozumieć rzecz ruchomą, bez względu na stopień jej przetworzenia, przeznaczoną do obrotu, wytworzoną w celu zastosowania w sposób trwały w obiekcie budowlanym, wprowadzaną do obrotu jako wyrób pojedynczy lub jako zestaw wyrobów do stosowania we wzajemnym połączeniu stanowiącym integralną całość uŜytkową i mającą wpływ na spełnienie wymagań podstawowych, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2003 r. Nr 207, poz. 2016 ze zm.).

Aprobata techniczna - pozytywna ocena techniczna przydatności wyrobu budowlanego do zamierzonego stosowania, uzaleŜniona od spełnienia wymagań podstawowych przez obiekty budowlane, w których wyrób budowlany jest stosowany.

Europejska aprobata techniczna - pozytywna ocen techniczna przydatności wyrobu budowlanego do zamierzonego stosowania, uzaleŜniona od spełnienia wymagań podstawowych przez obiekty budowlane, w których wyrób jest stosowany, wydaną zgodnie z wymaganiami Unii Europejskiej.

Krajowa deklaracja zgodności - oświadczenie producenta stwierdzające, na jego wyłączną odpowiedzialność, Ŝe wyrób budowlany jest zgodny z Polską Normą wyrobu albo aprobatą techniczną.

Znak budowlany - zastrzeŜony znak wskazujący zapewnienie odpowiedniego stopnia zaufania, to znaczy, Ŝe dany wyrób budowlany jest zgodny z Polską Normą wyrobu albo aprobatą techniczną.

5.2. Wykaz jednostek objętych kontrolą

• Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

• Główny Urząd Nadzoru Budowlanego

• Wojewódzki Inspektorat Nadzoru Budowlanego w Białymstoku

• Wojewódzki Inspektorat Nadzoru Budowlanego w Gdańsku

• Wojewódzki Inspektorat Nadzoru Budowlanego w Katowicach

• Wojewódzki Inspektorat Nadzoru Budowlanego w Krakowie

• Wojewódzki Inspektorat Nadzoru Budowlanego w Lublinie

• Wojewódzki Inspektorat Nadzoru Budowlanego w Łodzi

• Wojewódzki Inspektorat Nadzoru Budowlanego w Poznaniu

• Wojewódzki Inspektorat Nadzoru Budowlanego w Szczecinie

• Wojewódzki Inspektorat Nadzoru Budowlanego w Warszawie

• Wojewódzki Inspektorat Nadzoru Budowlanego w Wrocławiu

• Instytut Techniki Budowlanej w Warszawie42 42 Na podstawie rozporządzenia Ministra Budownictwa dnia 28 marca 2007 r. w sprawie połączenia Instytutu

Techniki Budowlanej i Centralnego Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Techniki Instalacyjnej „Instal"

Załączniki

66

WYKAZ SKONTROLOWANYCH JEDNOSTEK, REALIZUJ ĄCYCH LUB NADZORUJĄCYCH REALIZACJ Ę INWESTYCJI.

Lp Nazwa skontrolowanej jednostki Funkcja jednostki skontrolowanej w

realizacji inwestycji

Nazwa inwestycji

1 2 3 4 Delegatura w Białymstoku

1.

Urząd Miejski w Suchowoli Inwestor Budynek Ochotniczej StraŜy PoŜarnej i zbiornik na ścieki we wsi Dryga w gminie Suchowola

2.

Urząd Miasta w Hajnówce Inwestor Budynek miejskiej pływalni krytej w Hajnówce

3.

Starostwo Powiatowe w Suwałkach Inwestor Budynek hostelowo-terapeutyczny w Ośrodku Wsparcia dla Osób z Zaburzeniami Psychicznymi w Lipniaku

Delegatura w Gdańsku 4.

Politechnika Gdańska Inwestor Budowa budynku Wydziału Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki Politechniki Gdańskiej

5.

Dyrekcja Rozbudowy Miasta Gdańska Inwestor Zastępczy Budowa szkoły podstawowej w Gdańsku-Ujeścisku

6.

Biuro Obsługi Budownictwa Powiernik Stanisław Kordek

Nadzór inwestorski Hala sportowa wraz z zapleczem i widownią w połączeniu z istniejącym budynkiem szkoły oraz przebudowa (modernizacja) istniejącego budynku szkoły wraz z infrastrukturą techniczną w Sztumie

Delegatura w Katowicach 7.

Zespół Pieśni i Tańca „Śląsk” im. Stanisława Hadyny w Koszęcinie

Inwestor 2 inwestycje dla Śląskiego Centrum Edukacji Regionalnej: - Odbudowa budynku folwarcznego z przeznaczeniem na Dom Pracy Twórczej; - Modernizacja zespołu pałacowego w zakresie bazy noclegowej wraz z robotami towarzyszącymi

8.

Urząd Miejski w Sosnowcu Inwestor (współinwestor)

Budowa Centrum Dydaktyczno-Naukowego Nefrologii Uniwersytetu Śląskiego w Sosnowcu

9.

Sąd Okręgowy w Katowicach Inwestor Budowa Sądu Okręgowego w Katowicach

Delegatura w Krakowie 10.

Urząd Gminy w Bochni Inwestor Budowa budynku gimnazjum i sali

gimnastycznej w Stanisławicach 11.

Starostwo Powiatowe w Oświęcimiu Inwestor Budowa hali widowiskowo-sportowej

w Powiatowym Zespole nr 8 Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących w Chełmku

12. Urząd Miejski w Ryglicach Inwestor Rozbudowa Szkoły Podstawowej w Bistuszowej

Delegatura w Lublinie 13.

Akademia Rolnicza w Lublinie Inwestor Budowa hali sportowej i pływalni

w ramach ośrodka sportowego Studium Wychowania Fizycznego i Sportu

14.

Starostwo Powiatowe w Opolu Lubelskim Inwestor Budowa hali sportowej z zapleczem

15.

Komenda Wojewódzka Policji w Lublinie Inwestor Budowa nowej siedziby Komisariatu IV Policji w Lublinie

(Dz.U. Nr 56, poz. 371) z dniem 1 kwietnia 2007 r. Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Techniki Instalacyjnej „Instal" połączono z Instytutem Techniki Budowlanej.

Załączniki

67

Delegatura w Łodzi 16. Powiatowa Komenda Państwowej StraŜy

PoŜarnej w Sieradzu Inwestor Budowa ośrodka szkoleniowego PSP

w KP PSP Sieradz 17. Urząd Miejski w Uniejowie

Inwestor Budowa Kompleksu Termalno-

Basenowego w Uniejowie 18. Sąd Okręgowy w Łodzi

Inwestor Budowa Sądu Rejonowego

i Prokuratury Rejonowej w Łowiczu Delegatura w Poznaniu

19. Urząd Gminy Dopiewo Inwestor Budowa zespołu budynków Gimnazjum w Skórzewie

20. Mosińskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego Sp. z o.o.

Inwestor Budowa 3 budynków wielorodzinnych w Krośnie

21. Zarząd Komunalnych Zasobów Lokalowych w Poznaniu

Inwestor Budowa Osiedla Mieszkaniowego Nadolnik etap III w Poznaniu

Delegatura w Szczecinie 22.

Urząd Miejski w Ustroniu Morskim Inwestor Budowa Gimnazjum w Ustroniu

Morskim 23.

Szczecińskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego Spółka z o.o. w Szczecinie

Inwestor Budowa budynków mieszkalnych przy ul. Jacka Malczewskiego, ul. Parkowej i przy ul. Jana Chryzostoma Paska w Szczecinie

24.

Stargardzkie Towarzystwo Budownictwa Społecznego Spółka z o.o. w Stargardzie Szczecińskim

Inwestor Budowa 2 budynków wielorodzinnych w Stargardzie Szczecińskim

Delegatura w Warszawie 25.

Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Warszawie Spółka Akcyjna

Inwestor 6 inwestycji: 4 wodociągowe i 2 kanalizacyjne realizowane w latach 2004-2007 w Warszawie

26.

Urząd Miasta Siedlce Inwestor 12 inwestycji modernizacyjnych obiektów szkolnych i przedszkolnych

27.

Urząd Miasta Płock Inwestor 2 inwestycje: - Rozbudowa i przebudowa Przychodni Rehabilitacyjnej przy ul. Tysiąclecia w Płocku; - Budowa kanalizacji deszczowej dla odwodnienia alejek spacerowych wraz z przebudową nawierzchni alejek na terenie Miejskiego Ogrodu Zoologicznego w Płocku przy ul. Norbertańskiej – I etap

Delegatura we Wrocławiu 28.

Zarząd Inwestycji Miejskich we Wrocławiu Inwestor Zastępczy Remont i przebudowa istniejącego

obiektu na potrzeby wielofunkcyjnego Ośrodka rehabilitacji seniora we Wrocławiu przy ulicy Sołtysowickiej 59a etap I i II

29.

Oddział Regionalnego Centrum Infrastruktury Poczty Polskiej we Wrocławiu

Inwestor Budowa Centrum Ekspedycyjno-Rozdzielczego Poczty Polskiej we Wrocławiu

30.

Urząd Miasta w śarowie Inwestor Dokończenie budowy hali sportowej przy Gimnazjum w śarowie

Departament Środowiska, Rolnictwa i Zagospodarowania Przestrzennego

31.

Samodzielny Zespół Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej w Ostrołęce

Inwestor Zastępczy Budowa Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Ostrołęce

32.

Regionalny Szpital Specjalistyczny im. dr W. Biegańskiego w Grudziądzu

Inwestor Szpital Miejski w Grudziądzu

Załączniki

68

5.3. Lista osób zajmujących kierownicze stanowiska,

odpowiedzialnych za kontrolowaną działalność

Funkcję Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego pełnił Pan Andrzej Urban do dnia 18 lutego 2005 r. i Pan Marek Naglewski od dnia 18 lutego 2005 r. do dnia 30 sierpnia 2007 r. Od dnia 31 sierpnia 2007 r. Głównym Inspektorem Nadzoru Budowlanego jest Pan Robert Dziwiński.

Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest od dnia 4 kwietnia 2007 r. Pan Marek Niechciał, a w okresie od dnia 20 września 2001 r. do dnia 14 marca 2007 r. był Pan Cezary Banasiński, który od 15 marca 2007 r. do 3 kwietnia 2007 r. pełnił obowiązki Prezesa UOKiK.

Dyrektorem Instytutu Techniki Budowlanej w Warszawie do dnia 31 grudnia 2006 r. był Pan Stanisław Wierzbicki, a od dnia 1 stycznia 2007 r. do dnia 30 czerwca 2007 r. był Kierownikiem Instytutu Techniki Budowlanej. Od dnia 1 lipca 2007 r. Dyrektorem Instytutu Techniki Budowlanej jest Pan Marek Kaproń.

5.4. Wykaz organów, którym przekazano informację o wynikach

kontroli

1. Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej

2. Marszałek Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej

3. Marszałek Senatu Rzeczpospolitej Polskiej

4. Prezes Rady Ministrów

5. Przewodniczący Sejmowej Komisji do Spraw Kontroli Państwowej

6. Przewodniczący Sejmowej Komisji Infrastruktury

7. Przewodniczący Senackiej Komisji Gospodarki Narodowej

8. Przewodniczący Sejmowej Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej

9. Minister Infrastruktury

10. Wojewodowie

11. Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego

12. Szef Centralnego Biura Antykorupcyjnego

5.5. Wykaz aktów prawnych

1. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych – Dz. U. Nr 92, poz. 881.

2. Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności – Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2087 ze zm.

3. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane – j. t. Dz. U. z 2006 r. Nr 156 poz. 1118 ze zm.

Załączniki

69

4. Ustawa z dnia 14 marca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego – j.t. Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.

5. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa – j. t. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.

6. Ustawa z dnia 19 marca 2004 r. - Prawo celne – Dz.U. Nr 68, poz. 622 ze zm.

7. Ustawa z dnia 24 lipca 1999 r. o SłuŜbie Celnej – j.t. Dz.U. z 2004 r. Nr 156, poz. 1641 ze zm.

8. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 kwietnia 2004 r. w sprawie rejestru wyrobów niezgodnych z zasadniczymi wymaganiami – Dz.U. Nr 87, poz. 811 – uchylone z dniem 4 września 2007 r.

9. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 sierpnia 2007 r. w sprawie rejestru wyrobów niezgodnych z zasadniczymi lub innymi wymaganiami – Dz.U. Nr 150, poz. 1057 – obowiązuje od 4 września 2007 r.

10. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobu przepływu informacji dotyczących systemu kontroli – Dz.U. Nr 87, poz. 812 ze zm.

11. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 kwietnia 2004 r. w sprawie działań podejmowanych w związku z zatrzymaniem wyrobów, co do których istnieją uzasadnione okoliczności wskazujące, Ŝe nie spełniają one zasadniczych wymagań – Dz.U. Nr 87, poz. 813 – uchylone z dniem 1 stycznia 2008 r.

12. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie systemów oceny zgodności, wymagań, jakie powinny spełniać notyfikowane jednostki uczestniczące w ocenie zgodności oraz sposobu oznaczania wyrobów budowlanych oznakowaniem CE – Dz. U. Nr 195, poz. 2011.

13. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 14 października 2004 r. w sprawie europejskich aprobat technicznych oraz polskich jednostek organizacyjnych upowaŜnionych do ich wydawania – Dz. U. Nr 237, poz. 2375.

14. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 8 listopada 2004 r. w sprawie aprobat technicznych oraz jednostek organizacyjnych upowaŜnionych do ich wydawania – Dz. U. Nr 249, poz. 2497.

15. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie sposobów deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym – Dz. U. Nr 198, poz. 2041 ze zm.

16. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 14 maja 2004 r. w sprawie kontroli wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu – Dz. U. Nr 130, poz. 1386.

17. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 29 lipca 2004 r. w sprawie sposobu prowadzenia Krajowego Wykazu Zakwestionowanych Wyrobów Budowlanych – Dz. U. Nr 180, poz. 1861.

18. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 14 maja 2004 r. w sprawie próbek wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu – Dz. U. Nr 130, poz. 1387.

Załączniki

70

19. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r. w sprawie wzoru protokołu obowiązkowej kontroli – Dz.U. Nr 132, poz. 1231.

20. Rozporządzenie Ministra Budownictwa z dnia 28 marca 2007 r. w sprawie połączenia Instytutu Techniki Budowlanej i Centralnego Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Techniki Instalacyjnej „Instal” – Dz.U. nr 56, poz.371.

21. Obwieszczenie Ministra Infrastruktury z dnia 5 listopada 2004 r. w sprawie wykazu jednostek organizacyjnych państw członkowskich Unii Europejskiej upowaŜnionych do wydawania europejskich aprobat technicznych oraz wykazu wytycznych do europejskich aprobat technicznych – M. P. Nr 48, poz. 829.

22. Obwieszczenie Ministra Infrastruktury z dnia 5 lipca 2004 r. w sprawie wykazu mandatów udzielonych przez Komisję Europejską na opracowanie europejskich norm zharmonizowanych oraz wytycznych do europejskich aprobat technicznych, wraz z zakresem przedmiotowym tych mandatów – M. P. Nr 32, poz. 571.

23. Obwieszczenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 25 października 2004 r. w sprawie informacji o notyfikowanych jednostkach certyfikujących i jednostkach kontrolujących oraz notyfikowanych laboratoriach – M.P. Nr 50, poz. 858.

24. Obwieszczenie Ministra Gospodarki z dnia 11 września 2006 r. w sprawie informacji o notyfikowanych jednostkach certyfikujących i jednostkach kontrolujących oraz notyfikowanych laboratoriach – M. P. Nr 69, poz. 706.

25. Obwieszczenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 4 lipca 2005 r. w sprawie informacji o notyfikowanych jednostkach certyfikujących i jednostkach kontrolujących oraz notyfikowanych laboratoriach – M. P. Nr 46, poz. 636.

Informacja o wynikach kontroli wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanychpx... · ustawa - ustawa...

Documents

Transcript of Informacja o wynikach kontroli wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanychpx... · ustawa - ustawa...