III. Studia literaturowe - onte.wsg.byd.plonte.wsg.byd.pl/moodle2.0/file.php/1/source/... ·...

16
1 III. Studia literaturowe Spis treści: Wstęp ............................................................................................ 2 1. Słowa kluczowe w tytule a studia nad literaturą przedmiotu .... 2 2. Rodzaje dokumentów ............................................................... 2 3. Wyszukiwanie niezbędnej literatury ......................................... 4 3.1. System biblioteczno-informacyjny WSG .............................. 4 3.1.1. Biblioteka Główna WSG w Bydgoszczy ........................ 5 3.1.2. Biblioteki filialne w Inowrocławiu, Malborku, Ełku, Słupsku ........................................................................... 5 3.1.3. Dostęp do licencjonowanych baz danych .................... 5 3.2. Informacja biblioteczna wyszukiwanie literatury przedmiotu w katalogach bibliotecznych .............................. 5 3.3. Informacja bibliograficzna wyszukiwanie literatury przedmiotu w bibliografiach ................................................. 7 3.4. Wyszukiwanie literatury przedmiotu w internecie .............. 7 3.4.1. Wyszukiwarki internetowe.......................................... 7 3.4.2. Zasoby Open Access.................................................... 7 3.4.3. Wirtualna Biblioteka Nauki ......................................... 7 3.4.4. e- Publikacje Nauki Polskiej ........................................ 8 4. Jak gromadzić dokumenty ........................................................ 8 5. Selekcja i ocena zgromadzonej literatury (źródeł informacji) ... 9 6. Poznawanie treści i sporządzanie notatek ................................ 9 7. Etyczno-prawne aspekty wykorzystania cudzych tekstów ...... 11 7.1. Na czym polega plagiat? ................................................. 11 7.2. Na czym polega parafrazowanie? .................................... 14 7.3. Na czym polega kompilacja? ........................................... 14 7.4. Teksty z internetu ........................................................... 15

Transcript of III. Studia literaturowe - onte.wsg.byd.plonte.wsg.byd.pl/moodle2.0/file.php/1/source/... ·...

Page 1: III. Studia literaturowe - onte.wsg.byd.plonte.wsg.byd.pl/moodle2.0/file.php/1/source/... · repozytoria, patenty, strony rządowe itd. 3.4.2. Zasoby Open Access ... wydawanych przez

1

III. Studia literaturowe

Spis treści:

Wstęp ............................................................................................ 2

1. Słowa kluczowe w tytule a studia nad literaturą przedmiotu .... 2

2. Rodzaje dokumentów ............................................................... 2

3. Wyszukiwanie niezbędnej literatury ......................................... 4

3.1. System biblioteczno-informacyjny WSG .............................. 4

3.1.1. Biblioteka Główna WSG w Bydgoszczy ........................ 5

3.1.2. Biblioteki filialne w Inowrocławiu, Malborku, Ełku,

Słupsku ........................................................................... 5

3.1.3. Dostęp do licencjonowanych baz danych .................... 5

3.2. Informacja biblioteczna – wyszukiwanie literatury

przedmiotu w katalogach bibliotecznych .............................. 5

3.3. Informacja bibliograficzna – wyszukiwanie literatury

przedmiotu w bibliografiach ................................................. 7

3.4. Wyszukiwanie literatury przedmiotu w internecie .............. 7

3.4.1. Wyszukiwarki internetowe.......................................... 7

3.4.2. Zasoby Open Access .................................................... 7

3.4.3. Wirtualna Biblioteka Nauki ......................................... 7

3.4.4. e- Publikacje Nauki Polskiej ........................................ 8

4. Jak gromadzić dokumenty ........................................................ 8

5. Selekcja i ocena zgromadzonej literatury (źródeł informacji) ... 9

6. Poznawanie treści i sporządzanie notatek ................................ 9

7. Etyczno-prawne aspekty wykorzystania cudzych tekstów ...... 11

7.1. Na czym polega plagiat? ................................................. 11

7.2. Na czym polega parafrazowanie? .................................... 14

7.3. Na czym polega kompilacja? ........................................... 14

7.4. Teksty z internetu ........................................................... 15

Page 2: III. Studia literaturowe - onte.wsg.byd.plonte.wsg.byd.pl/moodle2.0/file.php/1/source/... · repozytoria, patenty, strony rządowe itd. 3.4.2. Zasoby Open Access ... wydawanych przez

2

Wstęp

Poszukiwanie, gromadzenie, selekcja, poznanie i opracowanie literatury (źródeł

informacji) jest bardzo ważnym i jednym z najtrudniejszych etapów przygotowania

pracy dyplomowej.

Źródła informacji to materiały, z których czerpane są informacje zaspokajające określone

potrzeby informacyjne. W szerszym znaczeniu źródłami informacji mogą być różnego

rodzaju dokumenty, osoby lub instytucje1.

1. Słowa kluczowe w tytule a studia nad literaturą przedmiotu

Przy przystępowaniu do studiów literaturowych zdarza się, że student czuje się bezradny,

nie wie, jakich informacji i gdzie ma szukać.

Właściwy, ukierunkowany dobór literatury ułatwi studentowi wyłonienie z tytułu pracy

słów kluczowych (głównych pojęć).

Przykłady wyłonienia z tytułów prac dyplomowych słów kluczowych (głównych pojęć)

pomagających ukierunkować studia nad literaturą przedmiotu.

I. Aktywność turystyczna dzieci i młodzieży:

aktywność turystyczna (wiedza z turystyki, akty prawne dot. turystyki szkolnej)

dzieci i młodzież (elementy wiedzy z psychologii rozwojowej)

II. Obróbka obrazu w języku C:

język C, programowanie w języku C (wiedza z informatyki)

obróbka obrazu, przetwarzanie obrazu (wiedza z informatyki)

III. Instrumenty finansowe zarządzania ryzykiem w przedsiębiorstwie eksportowym:

instrumenty finansowe (wiedza z ekonomii)

zarządzanie ryzykiem (wiedza z ekonomii)

przedsiębiorstwo eksportowe (wiedza z ekonomii)

2. Rodzaje dokumentów

Termin „dokument” oznacza m.in. pismo urzędowe; dowód stwierdzający czyjąś

tożsamość, np. dowód osobisty itd. W znaczeniu ogólnym dokument to utrwalony

przejaw myśli ludzkiej2.

1Dembowska M. i In (red) Słownik terminologiczny informacji naukowej, Wrocław 1979, Źródło informacji, s.

130. 2 Birkenmajer A. i in. (red.), Encyklopedia wiedzy o książce, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich

1971, Dokument, s. 527.

Page 3: III. Studia literaturowe - onte.wsg.byd.plonte.wsg.byd.pl/moodle2.0/file.php/1/source/... · repozytoria, patenty, strony rządowe itd. 3.4.2. Zasoby Open Access ... wydawanych przez

3

Dzisiaj, w dobie rozwoju technologii komputerowych, wyróżnić możemy dwa podstawowe

typy dokumentów:

DOKUMENTY3

Istniejące w postaci fizycznej

Mają konkretną, fizyczną postać

– formę realizacji (utrwalenia)

tekstu, np. książka, czasopismo.

Nieistniejące w postaci fizycznej

(dokumenty elektroniczne)

Nie mają fizycznej postaci, ale

posiadają fizyczną lokalizację –

miejsce, gdzie są utrwalone, np.

książka w internecie.

Do niedawna student przygotowujący pracę dyplomową korzystał z dokumentów

piśmienniczych. Dzisiaj ma możliwość użycia również elektronicznych, które mogą być

cyfrowymi odpowiednikami dokumentów piśmienniczych lub dokumentami istniejącymi

tylko w wersji elektronicznej.

Tabela 1. Rodzaje dokumentów Tradycyjne (dokumenty piśmiennicze) Elektroniczne (dokumenty cyfrowe)

notatki z wykładów, materiały dostarczone

przez wykładowcę

materiały online na serwerach uczelni

umieszczone przez wykładowców

podręczniki akademickie, skrypty podręczniki, skrypty online

monograficzne opracowania książkowe książki online

materiały pokonferencyjne materiały pokonferencyjne online

czasopisma czasopisma elektroniczne

akty prawne akty prawne online

wydawnictwa informacyjne: encyklopedie,

leksykony, słowniki, poradniki, przewodniki

turystyczne, katalogi itd.

wydawnictwa informacyjne online:

encyklopedie, leksykony, słowniki, poradniki,

przewodniki turystyczne, katalogi itd.

niepublikowane prace dyplomowe

(licencjackie, inżynierskie, magisterskie),

rozprawy doktorskie

prace dyplomowe (licencjackie, inżynierskie,

magisterskie), rozprawy doktorskie online

3 Narojczyk K., Dokument elektroniczny i jego opis bibliograficzny w publikacjach humanistycznych, Olsztyn,

Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2005, ISBN 83 –7299–390–4.

Page 4: III. Studia literaturowe - onte.wsg.byd.plonte.wsg.byd.pl/moodle2.0/file.php/1/source/... · repozytoria, patenty, strony rządowe itd. 3.4.2. Zasoby Open Access ... wydawanych przez

4

normy, patenty Polski Komitet Normalizacyjny

(http://www.pkn.pl/)

Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej

(http://www.uprp.pl/)

biblioteczne katalogi kartkowe biblioteczne katalogi online, np. katalog

online Biblioteki WSG w Bydgoszczy, katalog

online Biblioteki UE w Poznaniu

Narodowy Uniwersalny Katalog Centralny

(NUKAT) – katalog centralny polskich

bibliotek naukowych i akademickich

(http://www.nukat.edu.pl)

Katalog Rozproszony Bibliotek Polskich

(KaRo) (http://karo.umk.pl/Karo/)

bazy pełnotekstowe, abstraktowe,

bibliograficzne, np. EBSCO; ELSEVIER;

SPRINGER; SCOPUS i in.

narzędzia wyszukiwawcze, np. Google Books

(Usługa Book Search działa podobnie jak

wyszukiwarka internetowa. Wystarczy

przeprowadzić wyszukiwanie w Google

Books lub Google.pl. Gdy znajdziemy książkę,

której treść pasuje do wyszukiwanych haseł,

wyświetla się odpowiedni link na stronie

wyników wyszukiwania)

(http://books.google.pl/)

Źródło: opracowanie własne.

3. Wyszukiwanie niezbędnej literatury

3.1. System biblioteczno-informacyjny WSG

System biblioteczno-informacyjny WSG tworzą Biblioteka Główna wraz z bibliotekami

filialnymi przy wydziałach zamiejscowych w Inowrocławiu, Malborku, Słupsku i Ełku.

Page 5: III. Studia literaturowe - onte.wsg.byd.plonte.wsg.byd.pl/moodle2.0/file.php/1/source/... · repozytoria, patenty, strony rządowe itd. 3.4.2. Zasoby Open Access ... wydawanych przez

5

3.1.1. Biblioteka Główna WSG w Bydgoszczy

Studenci mogą wypożyczyć książki oraz skorzystać na miejscu z książek, czasopism,

dokumentów kartograficznych, normalizacyjnych, audiowizualnych, dźwiękowych,

elektronicznych.

Użytkownicy biblioteki mają do dyspozycji 30 komputerów z podłączeniem do internetu

(w tym kilka dla osób niepełnosprawnych).

Ponadto w Bibliotece Głównej można zapisać się na szkolenie indywidualne lub zbiorowe

dot. wyszukiwania informacji w oparciu o nowoczesne technologie informacyjne.

3.1.2. Biblioteki filialne w Inowrocławiu, Malborku, Ełku, Słupsku

Studenci mogą wypożyczyć książki oraz skorzystać na miejscu z książek, czasopism i

komputerów z podłączeniem do internetu. Książki niedostępne w bibliotekach filialnych, a

będące w bazie Biblioteki Głównej WSG można zamówić u bibliotekarza filialnego. Po

przesłaniu pocztą student korzysta z nich na miejscu w bibliotece filialnej.

3.1.3. Dostęp do licencjonowanych baz danych

Z każdego komputera na terenie kampusu w Bydgoszczy oraz w wydziałach

zamiejscowych studenci mogą korzystać z licencjonowanych zasobów elektronicznych:

Wirtualna Biblioteka Nauki (dostęp do baz danych Elsevier, Springer, Wiley-

Blackwell, EBSCO, Nature, Science, Web of Knowledge, SCOPUS);

LEX POLONICA MAXIMA (program informacji prawnej);

e-Publikacje Nauki Polskiej (publikacje z różnych dziedzin nauki, wydawane

przez wydawnictwa akademickie oraz wydawnictwa instytutów naukowych,

stowarzyszeń i towarzystw naukowych z całej Polski);

ibuk.pl (wybrane podręczniki akademickie i książki naukowe w j. polskim).

3.2. Informacja biblioteczna – wyszukiwanie literatury przedmiotu w

katalogach bibliotecznych

Katalogi biblioteczne zawierają informację lokalizującą poszukiwaną literaturę. Dzisiaj

katalogi biblioteczne online są podstawowym narzędziem informacyjno-wyszukiwawczym

niemalże każdej biblioteki. Czynność tę student może wykonać w domu, jeśli ma dostęp

do internetu. Wyszukiwać można:

w katalogu Biblioteki Głównej WSG (www. biblioteka.wsg.byd.pl);

Page 6: III. Studia literaturowe - onte.wsg.byd.plonte.wsg.byd.pl/moodle2.0/file.php/1/source/... · repozytoria, patenty, strony rządowe itd. 3.4.2. Zasoby Open Access ... wydawanych przez

6

w katalogach lokalnych (np. katalog Biblioteki UKW w Bydgoszczy, katalog

Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu);

w katalogach centralnych (wspólny katalog kilku bibliotek, który pozwala na

zlokalizowanie konkretnej książki w danej bibliotece).

Najkorzystniej jest zacząć od katalogów centralnych, gdyż one obejmują największą ilość

dostępnych źródeł informacji.

Tabela 2. Polskie katalogi centralne

Katalog centralny Adres internetowy

NUKAT – katalog centralny polskich bibliotek naukowych i

akademickich. Można w nim znaleźć informacje o niemal

kompletnej polskiej produkcji wydawniczej od 2002 r. obejmującej

różne typy dokumentów, jak książki i czasopisma, nagrania

dźwiękowe, druki muzyczne, dokumenty kartograficzne, dokumenty

ikonograficzne, dokumenty życia społecznego, filmy, a także

informacje o dokumentach wydanych przed 2002 r. oraz starych

drukach.

http://www.nukat.edu.pl

KaRo – pozwala na dostęp do informacji o zasobach wielu polskich

bibliotek i ułatwia wyszukanie interesujących pozycji księgarskich,

czasopism lub opisów bibliograficznych. Należy go traktować jako

narzędzie uzupełniające polski centralny katalog NUKAT.

http://karo.umk.pl

Katalogi Centralne Biblioteki Narodowej – m.in. pozwalają uzyskać

informacje na temat dokumentów zagranicznych dostępnych w

polskich bibliotekach naukowych w wersji drukowanej i

elektronicznej.

http://www.bn.org.pl/katalogi-i-

bibliografie

Katalog SYMPOnet – baza zawiera informacje o materiałach

konferencyjnych, przedkonferencyjnych i pokonferencyjnych

znajdujących się w bibliotekach polskich, zasięg chronologiczny od

1981 r.

http://gate.bg.pw.edu.pl/F/?func=find-

b-0&local_base=sym01

Źródło: opracowanie własne.

Więcej informacji na temat katalogów online polskich i zagranicznych bibliotek można

znaleźć na stronie internetowej Ośrodka Informacji Naukowej Biblioteki Głównej WSG

(http://biblioteka.wsg.byd.pl/article,137,2,Katalogi-innych-bibliotek.html).

Page 7: III. Studia literaturowe - onte.wsg.byd.plonte.wsg.byd.pl/moodle2.0/file.php/1/source/... · repozytoria, patenty, strony rządowe itd. 3.4.2. Zasoby Open Access ... wydawanych przez

7

3.3. Informacja bibliograficzna – wyszukiwanie literatury przedmiotu w

bibliografiach

Wyszukiwanie w bazach bibliograficznych umożliwia studentowi zapoznanie się ze spisem

literatury (piśmiennictwa) na dany temat bez jej przynależności do danej biblioteki.

Adresy stron internetowych przydatnych baz bibliograficznych można znaleźć na stronie

internetowej Ośrodka Informacji Naukowej Biblioteki Głównej WSG

(http://biblioteka.wsg.byd.pl/article,136,2,Bibliografia-online.html).

3.4. Wyszukiwanie literatury przedmiotu w internecie

Zasoby internetowe są dzisiaj najłatwiej dostępnymi źródłami informacji, jednak nie

zawsze wiarygodnymi. Informacje te mogą być błędne, przedawnione, umieszczone przez

osoby bez odpowiedniego zaplecza naukowego. Dlatego student, przygotowując pracę

dyplomową, powinien wiedzieć, jak korzystać ze źródeł internetowych.

3.4.1. Wyszukiwarki internetowe

Poszukując literatury niezbędnej do pisania pracy dyplomowej, student powinien

wybierać tylko wyszukiwarki, które skierują go do literatury naukowej:

Google Scholar – zawiera abstrakty, jak i wybrane pełne teksty;

Google Books (wcześniej znana jako Google Book Search) – miliony

książek z całego świata;

Scirus – naukowa wyszukiwarka przeszukuje cyfrowe archiwa,

repozytoria, patenty, strony rządowe itd.

3.4.2. Zasoby Open Access

Open Access (Otwarty Dostęp) – wolny, bezpłatny, powszechny, trwały i natychmiastowy

dostęp do danych i publikacji elektronicznych o charakterze naukowym i edukacyjnym.

Adresy stron internetowych przydatnych elektronicznych repozytoriów wiedzy można

znaleźć na stronie internetowej Ośrodka Informacji Naukowej Biblioteki Głównej WSG

(http://biblioteka.wsg.byd.pl/article,133,59,Wolny-dostep.html).

3.4.3. Wirtualna Biblioteka Nauki

Program jest realizowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. To

powszechny, bezpłatny dostęp do najważniejszych publikacji naukowych na świecie.

Wybrane zasoby WBN są dostępne dla wszystkich instytucji akademickich w kraju.

Program przydatny naukowcom, doktorantom, a także studentom przygotowującym

Page 8: III. Studia literaturowe - onte.wsg.byd.plonte.wsg.byd.pl/moodle2.0/file.php/1/source/... · repozytoria, patenty, strony rządowe itd. 3.4.2. Zasoby Open Access ... wydawanych przez

8

prace dyplomowe we wszystkich dziedzinach wiedzy i specjalnościach naukowych. Można

skorzystać z następujących zasobów licencyjnych: Elsevier, Springer, Wiley-Blackwell,

EBSCO, Nature, Science, Web of Knowledge, SCOPUS (http://wbn.edu.pl/).

3.4.4. e- Publikacje Nauki Polskiej

e-Publikacje Nauki Polskiej to zbiór publikacji naukowych z różnych dziedzin,

wydawanych przez polskie uczelnie, instytuty naukowe, towarzystwa i stowarzyszenia

naukowe oraz muzea. Przeznaczeniem bazy jest zebranie w jednym miejscu trudno

dostępnej literatury z ośrodków naukowych z całej Polski i udostępnianie jej poprzez

platformę: http://www.epnp.pl

Należy korzystać z działów informacji – pracownik działu informacji w

każdej bibliotece nie poszuka za studenta literatury, ale może wskazać,

jak to zrobić.

4. Jak gromadzić dokumenty

Student ma ograniczoną ilość czasu, dlatego tak powinien zorganizować pracę, aby

szybko rozstrzygać, które dokumenty będą mu potrzebne, a które może pominąć. Nie ma

potrzeby gromadzenia książek, z których wykorzysta się np. trzy strony czy czasopism, z

których przydatny będzie jeden artykuł.

W tabeli podano praktyczne rady, jak gromadzić potrzebne dokumenty.

Tabela 3. Sposoby gromadzenia dokumentów

Dokumenty piśmiennicze Dokumenty internetowe

Niewielkiego rozmiaru dokumenty (artykuły z

czasopism, fragmenty książek itp.) należy kserować i

wkładać do teczek przeznaczonych na poszczególne

rozdziały. Jeśli ilość materiałów będzie duża, to

można założyć teczki do poszczególnych

podrozdziałów.

I. Należy utworzyć w zakładce „Ulubione” folder o

nazwie np. „Materiały do pracy”. W tym folderze

założyć podfoldery do każdego rozdziału. Jeśli

przeglądając strony internetowe, zauważymy

dokumenty przydatne do pracy, to ich adresy

internetowe kopiujemy do założonych

podfolderów.

II. W komputerze zakładamy folder „Materiały do

pracy” i do niego kopiujemy interesujące

materiały z adresami stron WWW.

Page 9: III. Studia literaturowe - onte.wsg.byd.plonte.wsg.byd.pl/moodle2.0/file.php/1/source/... · repozytoria, patenty, strony rządowe itd. 3.4.2. Zasoby Open Access ... wydawanych przez

9

Dla każdej pozycji, którą uznamy za wartą wykorzystania w pracy, natychmiast należy sporządzić opis

bibliograficzny i dołączyć go do dokumentu. Zaoszczędzi to czasu podczas ostatniego etapu – pisania pracy.

Źródło: opracowanie własne.

5. Selekcja i ocena zgromadzonej literatury (źródeł informacji)

Ważnym elementem wpływającym na ocenę prac dyplomowych jest wykorzystana

literatura, którą dyplomant przedstawia w bibliografii załącznikowej (wykazie literatury,

wykazie przypisów). Student nie powinien gromadzić całej literatury związanej z

tematem, lecz powinien wybrać aktualną i wartościową. Studia literaturowe należy

rozpocząć od przejrzenia podręczników, wydawnictw informacyjnych (encyklopedie,

słowniki itd.)4, następnie monografii, by z kolei przejść do publikacji specjalistycznych.

Na ocenę zgromadzonej literatury powinny mieć wpływ następujące elementy:

1. tytuł – określa treść publikacji (sugeruje zawartość);

2. nazwisko autora – pozwala ocenić, czy publikacja jest wartościowa;

3. data wydania – informuje o aktualności publikacji;

4. spis treści, wstęp i zakończenie – pozwala zorientować się, czy publikacja

będzie przydatna. W przypadku tekstów nieco krótszych, np. artykułów, należy

pobieżnie przeczytać cały tekst5.

Etap studiów literaturowych powinien zakończyć się tym, że student będzie posiadał

wyselekcjonowaną literaturę przydatną do pisania pracy dyplomowej, jednak nie

powinien zaprzestać poszukiwań literaturowych.

Studiowanie literatury związanej z tematem pracy powinno odbywać się

w całym okresie przygotowywania pracy dyplomowej.

6. Poznawanie treści i sporządzanie notatek

Po przejrzeniu i zweryfikowaniu zgromadzonych materiałów student powinien przystąpić

do uważnego ich przeczytania. Czynność ta składa się z dwóch etapów6:

1. Szybkie czytanie zebranych materiałów i zaznaczanie ważnych szczegółów, które

mogą być użyteczne w trakcie pisania.

4 Wydawnictwa informacyjne dostarczają szybkiej i precyzyjnej informacji.

5 Karczmarek T. T., Poradnik dla studentów piszących pracę licencjacką lub magisterską [online], 2009,

http://www.kaczmarek.waw.pl/wp-content/uploads/2009/10/poradnik_2009_tk.pdf, dostęp 30 sierpnia 2011 r. 6 Tamże.

Page 10: III. Studia literaturowe - onte.wsg.byd.plonte.wsg.byd.pl/moodle2.0/file.php/1/source/... · repozytoria, patenty, strony rządowe itd. 3.4.2. Zasoby Open Access ... wydawanych przez

10

2. Analityczne czytanie – polega na krytycznej analizie tekstu.

W trakcie czytania lub zaraz po student powinien zrobić notatki z przeczytanych

materiałów, gdyż w ten sposób nie traci czasu na ponowne czytanie tych samych

dokumentów. Można wyróżnić następujące rodzaje notatek:

notatki bibliograficzne;

notatki terminologiczne;

wykazy wątpliwości i niejasności;

wyjątki z większej całości (kserokopie);

cytaty;

dane faktograficzne;

plany, tezy, streszczenia wybranych artykułów, rozdziałów;

ocena przeczytanego tekstu;

schematy opracowanych zagadnień;

luźne uwagi dotyczące pewnych fragmentów bądź całości7.

Kartki (zwane fiszkami), na których student będzie robił notatki, powinny być jednakowej

wielkości, zapisywane jednostronnie oraz powinny zawierać opis bibliograficzny

dokumentu, na podstawie którego wykonywana została notatka.

Przykład notatki bibliograficznej:

Schildt H., Java. Kompendium programisty, Gliwice, 2005, ISBN 83-

7361-862-7.

Przykład notatki z cytatem:

Opis bibliograficzny

Przecławski K., Turystyka a wychowanie, Warszawa, 1973, s.74.

Cytat

„Uprawianie turystyki kształtuje postawę aktywną, uczy pokonywania

trudności, usuwa obawy przed wysiłkiem, kształtuje postawy odwagi,

hartu, a także solidarności w wysiłku”.

7 Tamże.

Page 11: III. Studia literaturowe - onte.wsg.byd.plonte.wsg.byd.pl/moodle2.0/file.php/1/source/... · repozytoria, patenty, strony rządowe itd. 3.4.2. Zasoby Open Access ... wydawanych przez

11

Po zgromadzeniu większej liczby kartek z notatkami należy je posegregować i powkładać

do teczek bądź segregatorów, w których zbieramy materiały (kserokopie fragmentów

książek, artykułów, wycinki prasowe itp.) dotyczące poszczególnych rozdziałów,

ewentualnie podrozdziałów.

7. Etyczno-prawne aspekty wykorzystania cudzych tekstów

7.1. Na czym polega plagiat?

„Słownik wyrazów obcych” definiuje plagiat jako „1. przywłaszczenie cudzego utworu lub

pomysłu twórczego, wydanie cudzego utworu pod własnym nazwiskiem. 2. dosłowne

zapożyczenie z cudzego dzieła opublikowane jako oryginalne i własne”8.

Kiedy student popełnia plagiat? Otóż wtedy, gdy wykorzysta cudze sformułowania w

dosłownym brzmieniu bez ujęcia ich w cudzysłów i bez podania źródła, z którego one

pochodzą. Musi zatem w przypisie podać autora i tytuł dzieła, z którego zaczerpnął cudzą

myśl oraz numery stron, na których znajdują się cytowane fragmenty, np.:

PRZYKŁAD I

(przypis u dołu strony):

TEKST

„Problemy badawcze to pytania, na które szukamy odpowiedzi na

drodze badań naukowych”¹. Natomiast według Janusza Sztumskiego

„problemem badawczym nazywamy to, co jest przedmiotem wysiłków

badawczych, czyli po prostu to, co orientuje nasze przedsięwzięcia

poznawcze”².

PRZYPISY

__________________

¹ Łobocki M., Wprowadzenie do metodologii badań pedagogicznych,

Kraków, „Impuls”, 2003, s. 110.

² Sztumski J., Wstęp do metod i technik badań społecznych, Wyd. 5 zm.

i uzup., Katowice, „Śląsk”, 1999, s. 41.

8 Sobol E. (red.), Słownik wyrazów obcych, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1999, Plagiat, s. 863.

Page 12: III. Studia literaturowe - onte.wsg.byd.plonte.wsg.byd.pl/moodle2.0/file.php/1/source/... · repozytoria, patenty, strony rządowe itd. 3.4.2. Zasoby Open Access ... wydawanych przez

12

PRZYKŁAD II

(metoda numerowania przypisów):

TEKST

„Problemy badawcze to pytania, na które szukamy odpowiedzi na

drodze badań naukowych” [1, s. 110]. Natomiast według Janusza

Sztumskiego [2, s. 41] „problemem badawczym nazywamy to, co jest

przedmiotem wysiłków badawczych, czyli po prostu to, co orientuje

nasze przedsięwzięcia poznawcze”.

WYKAZ PRZYPISÓW

1. Łobocki M., Wprowadzenie do metodologii badań pedagogicznych,

Kraków, „Impuls”, 2003, ISBN 83-7308-296-4.

2. Sztumski J., Wstęp do metod i technik badań społecznych, Wyd. 5

zm. i uzup., Katowice, „Śląsk”, 1999, ISBN 83-7164-144-3.

Źródło: opracowanie własne.

Plagiat może dotyczyć przywłaszczenia całego utworu (zdarzały się przypadki, że studenci

przepisywali prace dyplomowe innych studentów lub pobierali je z internetu) lub jego

części.

Powyższa definicja oznacza, że plagiatem jest nie tylko przywłaszczenie cudzego utworu

(bądź fragmentu), ale również pomysłu twórczego. Dlatego jeśli w fazie koncepcyjnej

student wykorzysta pomysł innego badacza, to musi podać na czyjej pracy oparł swoją

koncepcję badań, w jaki sposób stworzył narzędzia badawcze, np. omawiając swoją

metodologię badań (w rozdziale „Metodologia badań własnych”) powinien napisać:

Page 13: III. Studia literaturowe - onte.wsg.byd.plonte.wsg.byd.pl/moodle2.0/file.php/1/source/... · repozytoria, patenty, strony rządowe itd. 3.4.2. Zasoby Open Access ... wydawanych przez

13

PRZYKŁAD:

TEKST

Inspiracją do tworzenia kwestionariusza ankiety były: II Badanie

……………………. …………………………¹ przeprowadzone przez Katedrę

Marketingu Akademii Ekonomicznej w Poznaniu oraz badania Jana

Kowalskiego prowadzone w Instytucie Socjologii UMCS w Lublinie w

2009 r. dotyczące ………………..², a także praca magisterska Witolda

Nowaka³ ………………………… napisana pod kierunkiem prof. dr hab.

Wiesława Maika w Instytucie Gospodarki Turystycznej i Geografii WSG

w Bydgoszczy .

PRZYPISY

________________________

¹ II Badanie ...

² Kowalski J. ...

³ Nowak W. ...

Źródło: opracowanie własne.

Student, poza podaniem, na podstawie czyich badań stworzył swoją koncepcję, powinien

zwrócić się do autora tychże badań z prośbą o pozwolenie ich wykorzystania.

Plagiat jest oszustwem i dlatego dyplomant go popełniający musi liczyć się z przykrymi

konsekwencjami, które mogą doprowadzić do relegowania go z uczelni bądź odebrania

mu tytułu magistra lub licencjata.

Ponadto nieuczciwemu studentowi grożą konsekwencje prawne. W ustawie o prawie

autorskim9 w art. 78 jest napisane:

Twórca, którego autorskie prawa osobiste zostały zagrożone cudzym działaniem,

może żądać zaniechania tego działania. W razie dokonanego naruszenia może

także żądać, aby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności

potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności aby złożyła publiczne

9 Ustawa z dnia 4 lutego 1994 o prawie autorskim i prawach pokrewnych, tekst ujednolicony Dz. U. z 2006 r. Nr

90 poz. 631; nowelizacje: z 2006 Nr 94 poz. 658, Nr 121 poz. 843; z 2007 r. Nr 99 poz. 662, Nr 181 poz. 1293;

z 2009 r. Nr 157 poz. 1241; z 2010 r. Nr 152 poz. 1016.

Page 14: III. Studia literaturowe - onte.wsg.byd.plonte.wsg.byd.pl/moodle2.0/file.php/1/source/... · repozytoria, patenty, strony rządowe itd. 3.4.2. Zasoby Open Access ... wydawanych przez

14

oświadczenie o odpowiedniej treści i formie. Jeżeli naruszenie było zawinione, sąd

może przyznać twórcy odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za

doznaną krzywdę albo – na żądanie twórcy – zobowiązać sprawcę, aby uiścił

odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez twórcę cel społeczny.

Ponadto rozdział 14, art. 115 mówi o odpowiedzialności karnej:

Kto przywłaszcza sobie autorstwo albo wprowadza w błąd co

do autorstwa całości lub części cudzego utworu albo

artystycznego wykonania, podlega grzywnie, karze

ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 310.

7.2. Na czym polega parafrazowanie?

Inną metodą uniknięcia plagiatu jest sparafrazowanie tekstu. Parafrazować znaczy

„rozwijać, zmieniać czyjąś myśl, treść tekstu”12. Czyli student wyraża czyjeś myśli

własnymi słowami. Nie jest to łatwe, wielu młodych ludzi ma z tym problemy. Należy

przeczytać dany tekst (nieraz wiele razy), a następnie napisać go własnymi słowami.

Podobnie jak w przypadku cytowania w cudzysłowie czyichś myśli, tak parafrazując tekst

musimy podać w przypisach autora i tytuł parafrazowanego dzieła itd. (czyli przypis

bibliograficzny).

Praca dyplomowa jest dziełem autorskim studenta i nie może składać

się z samych parafraz i cytatów.

7.3. Na czym polega kompilacja?

Kompilacja jest to „praca, utwór, dzieło niesamodzielne, będące połączeniem części

innych dzieł lub zestawieniem cudzych badań”13. W pracach dyplomowych często spotkać

możemy kompilację, szczególnie wtedy gdy student przedstawia poglądy uczonych na

poruszane w pracy dyplomowej kwestie lub dokonuje przeglądu dotychczasowych

wyników badań w danej dziedzinie itp.

10

Tamże. 12

Sobol E. (red.), dz. cyt., Parafraza, s. 824. 13

Tamże, Kompilacja, s. 575.

Page 15: III. Studia literaturowe - onte.wsg.byd.plonte.wsg.byd.pl/moodle2.0/file.php/1/source/... · repozytoria, patenty, strony rządowe itd. 3.4.2. Zasoby Open Access ... wydawanych przez

15

Kompilacja jest procesem przetwórczym i zawsze student musi w przypisach podać

źródło inspiracji.

1. Całość lub fragment czyjegoś tekstu student może wykorzystać

tylko w formie cytatu umieszczonego w cudzysłowie z podaniem

w przypisach źródła.

2. Student może sparafrazować czyjś tekst, ale musi w przypisach

podać przypis bibliograficzny parafrazowanego dzieła.

3. Dokonując kompilacji, student musi w przypisach podać źródło

inspiracji.

7.4. Teksty z internetu

Internet – jak każdy wynalazek – może służyć zarówno celom dobrym, jak i złym. O

zaletach tego medium nie trzeba nikogo przekonywać. Jest to potężne źródło informacji,

biblioteka czynna 24 godziny na dobę, z ogromnymi e-zbiorami (np. Polska Biblioteka

Internetowa), potężnymi bazami publikacji naukowych itd. Z drugiej strony internet jest

olbrzymim źródłem dezinformacji. Mnóstwo w nim informacji nierzetelnych, błędnych,

nieaktualnych. Dlatego student powinien korzystać z niego mądrze i odpowiedzialnie.

Wielką rolę w tym zakresie mają do odegrania instytucje edukacyjne. To one powinny

nauczyć ucznia / studenta / słuchacza umiejętności poszukiwania, gromadzenia,

selekcjonowania i wykorzystywania informacji z internetu.

Kolejnym problemem, jaki pojawił się wraz z rozwojem internetu, jest przedstawianie

przez nieuczciwych studentów jako własnych prac kupionych, ściągniętych z internetu

bądź napisanych na zamówienie.

Rynek handlu pracami dyplomowanymi w internecie jest dobrze rozwinięty. Gdy w

wyszukiwarkę Google wpiszemy frazę: „sprzedam pracę magisterską”, to otrzymamy ok.

41 400 trafień (wynik z 31 października 2012 r.). Oczywiście nie tylko można sprzedać

/ kupić prace dyplomowe, ale i semestralne, roczne, maturalne lub inne opracowania.

Page 16: III. Studia literaturowe - onte.wsg.byd.plonte.wsg.byd.pl/moodle2.0/file.php/1/source/... · repozytoria, patenty, strony rządowe itd. 3.4.2. Zasoby Open Access ... wydawanych przez

16

Zdobycie gotowej pracy z internetu nie jest trudne. Nawet wnikliwi promotorzy mogą

zostać oszukani przez nieuczciwych studentów, gdyż nie sposób przeczytać wszystkiego,

co znajduje się w cyberprzestrzeni.

Nieuczciwi studenci szkodzą przede wszystkim sobie, ponieważ ich wiedza i umiejętności

są mniejsze niż tych, którzy samodzielnie pisali prace. Jednak szkodzą także

społeczeństwu, gdyż gorzej wykształceni pracują w naszych firmach, obsługują nas w

urzędach, uczą nasze dzieci itp14.

Ponadto proceder ten krzywdzi uczciwych studentów, którzy mogą zostać ocenieni gorzej

niż oszuści. Jest to sytuacja demoralizująca, ponieważ dotyczy osób wkraczających w

dorosłe życie15.

Aby skutecznie zapobiec takim sytuacjom, wprowadza się do systemu szkolnictwa

wyższego procedury antyplagiatowe. Przykład takiego przedsięwzięcia stanowi system

Plagiat.pl. Jest to program komputerowy służący do porównywania dokumentów

tekstowych. Jego zaletą jest to, że można go łatwo dostosować do struktury uczelni. Poza

tym coraz więcej uczelni decyduje się na publikowanie baz prac dyplomowych swoich

studentów w internecie.

14

Kawczyński S., Problem plagiatowania w szkolnictwie wyższym. Charakterystyka elektronicznego systemu

antyplagiatowego, „E-mentor” [online], nr 2 (19) / 2007, http://www.e-

mentor.edu.pl/artykul/index/numer/19/id/412, dostęp 26 lipca 2011 r., ISSN 1731-7428. 15

Tamże.