III. Hasło osobowe

1

III. Hasło osobowe

III.1. - Hasło przedmiotowe osobowe.

III.1.1.. Uwagi ogólne

III.1.2. Forma hasła osobowego.

III 1.2.1. Nazwy wyrażone imieniem i nazwiskiem

III.1.2.2. Nazwy rozpoczynające się od imienia i nazwy wyrażone samym imieniem

III.1.2.3. Nazwy wyrażone samym nazwiskiem

III.1.2.4. Pseudonimy, przydomki

III.1.2.5. Nazwy dawne

III.1.2.6. Nazwy kościelne

III.1.2.7. Nazwy władców i członków ich rodzin

III.1.2.6. Nazwy zbiorowe inne niż nazwy rodów i rodzin

III.1.3. Wybór nazwy, zmiany nazwy.

III.1.4. Dopowiedzenia

III.1.4.1. Daty biograficzne

III.1.5. Warianty nazwy (odsyłacze)

III.2. Hasło wzorcowe osobowe przedmiotowe – pola wymagane do wypełnienia rekordu

wzorcowego w formacie MARC 21

III.3. Przykłady haseł wzorcowych

III.4 Określniki stosowane po hasłach osobowych

III.4.1. -a…

III 4.2. -adaptacje filmowe…

III.4.3. - cuda

III 4.4. -dedykacje

III.4.5. - duchowość…

III.4.6. - ekslibrisy…

III.4.7. - historiografia

III.4.8. - inscenizacje

III.4.9. - język

III.4.10. - krytyka

III.4.11. - kult

III.4.12 - liturgia

III.4.13. - nauczanie

III.4.14. - obchody

III.4.15. - pamiątki

III.4.16. - pieczęcie

III.4.17. - podróże apostolskie

III.4.18. - pomniki, - pomniki nagrobne, - konfesje

III.4.19. - przekłady

III.4.20. - recepcja

III.4.21. - repertuar

III.4.22 - sanktuaria

III.4.23. - tablice pamiątkowe

III.4.24. - testament

III.4.25. - w filmie

III.4.26. - w fotografii

III.4.27. - w literaturze

III.4.28. - w muzyce

III.4.29. - w sztuce

2

III.4.30. - w teatrze

III.4.31. - wydawnictwa i rękopisy

III.4.32. - zamach

III.4.33. - zbiory

III.4.34. określniki stosowane po nazwach rodów i dynastii ( - antropologia, - genealogia, polityka)

III.5. Metodyka opracowania przedmiotowego z użyciem hasła osobowego - wybrane zagadnienia.

III.5.1 Biografie indywidualne

III.5.2. Biografie władców, przywódców i głów państw, polityków.

III.5.3. Biografie duchowieństwa katolickiego – papieży, prymasów, kardynałów, biskupów,

proboszczów

III.5.4.. Biografie świętych i błogosławionych.

III.5.5. Biografie artystów ludowych.

III.5.6 Pamiętniki indywidualne. Cecha językowo-etniczna w opracowaniu pamiętników.

III.5.7. Osoba jako przedmiot dzieła literackiego

3

III.1. Hasło przedmiotowe osobowe.

III.1.1. Uwagi ogólne

Opis przedmiotowy dokumentu traktującego o danej osobie/-ach powinien zawierać hasło/-a

osobowe wyrażające nazwę tej osoby/tych osób.

Hasło osobowe to nazwa własna identyfikująca osobę (rzeczywistą lub fikcyjną) lub grupę osób.

Podstawą wyboru i redakcji hasła są: norma PN-N-01229:2002 Hasło opisu bibliograficznego–

Hasło osobowe i wydana przez Bibliotekę Narodową instrukcja Marii Janowskiej1

W hasłach przedmiotowych mogą wystąpić nazwy identyfikujące:

- osoby rzeczywiste,

- bóstwa, postaci mityczne i legendarne,

- postaci fikcyjne (bohaterowie literaccy i filmowi),

- rodziny, rody i dynastie.

Hasło osobowe zapisujemy w rekordzie wzorcowym w polu 100,w rekordzie bibliograficznym w

polu 600.

1 M. Janowska, Hasło osobowe. Wybór i zasady tworzenia w bibliografii narodowej i katalogach Biblioteki Narodowej

– Warszawa: Biblioteka Narodowa, 1998. ISBN: 83-7009-238-1

4

III.1.2. Forma hasła osobowego

W JHP BN nazwa danej osoby zawsze występuje w tej samej formie. Nazwę osobową należy

podawać w haśle w mianowniku liczby pojedynczej, z wyjątkiem współczesnych nazw greckich,

których części mające charakter patronimiczny występują w dopełniaczu.

Jeżeli w opisie bibliograficznym nazwa osobowa występuje w liczbie mnogiej (np. nazwisko

małżeństwa lub rodzeństwa), w haśle należy podać indywidualne nazwy poszczególnych osób.

III.1.2.1. Nazwy wyrażone imieniem i nazwiskiem

Nazwa własna składająca się z imienia i nazwiska jest zapisywana w haśle w szyku przestawnym

tzn. w kolejności nazwisko, imię, przed imieniem występuje przecinek oraz spacja. Dotyczy to

wszystkich nazw składających się z imienia i nazwiska, a więc również pseudonimów oraz nazw

osób fikcyjnych.

Np..:

Mickiewicz, Adam (1798-1855)

Proust, Marcel (1871-1922)

Prus, Bolesław (1847-1912)

Poirot, Hercule

Holmes, Sherlock

III.1.2.2. Nazwy rozpoczynające się od imienia i nazwy wyrażone samym imieniem

Nazwy te podaje się uwzględniając polską wersję imienia, o ile jest ona poświadczona w źródłach

informacji. Jeśli nie ma formy spolszczonej, przyjmujemy nazwę oryginalną

Nazwy, które zapisuje się zaczynając od imienia, to przede wszystkim:

- nazwy świętych i błogosławionych oraz papieży

Np.:

Wojciech (św. ; ca 956-997)

Joanna d’Arc (św. ; ca 1412-1431)

Paula Elżbieta Cerioli (św. ; 1816-1865)

5

Serafin z Sarowa (św. ; 1759-1833)

Atanazy Brzeski (św. ; ca 1597-1648)

Eufrozyn Pskowski (św. ; ca 1386-1481)

Piotr Casani (bł. ; 1572-1647)

Piotr Jerzy Frassati (bł. ; 1901-1925)

Aethelwold (św. ; ca 908-984)

Josemaría Escrivá de Balaguer (św. ; 1902-1975)

Jan XXIII (papież ; 1881-1963)

Pius IX (papież ; 1792-1878)

- nazwy dostojników kościelnych, przywódców religijnych, nazwy zakonne

Bartłomiej I (patriarcha Konstantynopola ; 1940- )

Sathya Sai Baba (1926-2011)

Moris (mały brat ; 1928- )

- nazwy władców i członków ich rodzin.

Np.:

Elżbieta II (królowa Wielkiej Brytanii ; 1926- )

Henryk IV (król Francji ; 1553-1610)

Bolesław Krzywousty (książę Polski ; 1086-1138)

Septymiusz Sewer (cesarz rzymski ; 146-211)

Jerzy II Rakoczy (książę Siedmiogrodu ; 1621-1660)

Od imienia rozpoczynają się również nazwy osobowe islandzkie. Po imieniu następuje nazwisko

patronimiczne lub matronimiczne.

Nazwiska patronimiczne islandzkie tworzone są od imienia ojca z dodatkiem końcówki -son (syn)

lub –dóttir (córka) w zależności od płci.

Nazwiska matronimiczne islandzkie tworzone są od imienia matki z dodatkiem końcówki -son

6

(syn) lub –dóttir (córka) w zależności od płci.

Np.:

Davỉð Stefánsson (1895-1964)

Arnaldur Indriðason (1961- )

Yrsa Sigurđardóttir (1963- )

III.1.2.3. Nazwy wyrażone samym nazwiskiem

Nazwa wyrażona samym nazwiskiem występuje przede wszystkim w przypadku nazw rodów,

rodzin i dynastii. W przypadku osób indywidualnych stosujemy ją jedynie wówczas, gdy imię nie

jest znane.

Np.:

- nazwy rodów, rodzin i dynastii

Nazwę osobową należy podawać w haśle w mianowniku liczby pojedynczej. Dotyczy to nazw

rodzin, z wyjątkiem nazw rodów i dynastii pochodzących od imienia. Nazwy rodów panujących

otrzymują obligatoryjne dopowiedzenie (ród), nazwy pozostałych rodów i rodzin - dopowiedzenie

(rodzina).

Np.:

Kwiatkowski (rodzina)

Radziwiłł (rodzina)

Montesquieu (rodzina)

Szabo (rodzina)

Kennedy (rodzina)

Vasa (ród)

Habsburg (ród)

Bourbon (ród)

Nazwy rodów odimienne należy podawać w mianowniku liczby mnogiej.

7

Np.:

Piastowie (ród)

Przemyślidzi (ród)

Jagiellonowie (ród)

Arpadowie (ród)

W wyjątkowych przypadkach występują inne formy, poświadczone w źródłach

informacyjnych

Np.:

Mogołów Wielkich, dynastia

Julijsko-Klaudyjska, dynastia

Askańska, dynastia

Herodiańska, dynastia

-osoba indywidualna – brak informacji o imieniu

Np.:

Święcicki (fl. 1944)

Niczke, W.

III.1.2.4. Pseudonimy, przydomki

Pseudonim mający postać imienia i nazwiska należy podać w formie: nazwisko i imię

Np.:

Lechoń, Jan (1899-1956)

Samozwaniec, Magdalena (1894-1972)

Twain, Mark (1835-1910)

Jeżeli któraś z części pseudonimu wielowyrazowego ma charakter nazwiska, należy ją podać na

pierwszym miejscu; części pseudonimu przestawione na dalsze miejsca należy poprzedzać

przecinkiem i odstępem. Jeżeli osoba używa pseudonimu zawierającego nazwę innej osoby, należy

go podać zachowując kolejność wyrazów występującą w pseudonimie

8

Np.:

Hurkowa, Pani

Pietraszek, Dr

Niby Rej

Nie Mickiewicz

Jeżeli żadna z części pseudonimu nie może być traktowana jako nazwisko, należy zachować

kolejność wyrazów występującą w pseudonimie, jedynie rodzajnik stojący na początku pseudonimu

należy przestawić na jego koniec i poprzedzić przecinkiem i odstępem

Np.:

Ciocia Mania

Obywatel kaliski

Oficer sztabu polskiego

Ojciec z Ojcowa

Polonais, Un

Pole, Ein

III.1.2.5. Nazwy dawne

Greckie nazwy starożytne należy podawać w języku łacińskim. Należy podawać:

-tylko imię, jeżeli wystarcza do identyfikacji osoby

Np.

Aristoteles (387-322 a.C.)

Plato (427-347 a.C.)

Sophocles (496-406 a.C.)

-imię i przydomek, jeśli imię nie identyfikuje osoby

Np.:

Apollonius Rhodius (ca 295-ca 215 a.C.)

9

Apollonius Dyscolus (ca 100 – ca 200)

Dyonysius Periegeta

Starożytne nazwy rzymskie należy podawać w języku łacińskim. Na początek należy wysuwać

część, pod którą dana osoba jest wykazywana w wydawnictwach informacyjnych.

Np.

Horatius Flaccus, Quintus (65-8 a.C.)

Vergilus Maro, Publius (70-19 a.C.)

Sulla, Lucius Cornelius (138-78 a.C.)

Nazwy średniowieczne należy podawać w języku ojczystym danej osoby. Jeżeli występują

wątpliwości, przyjmuje się formę zlatynizowaną.

Np.

Długosz, Jan (1415-1480)

Iacobus Aquensis

Dante Alighieri (1265-1321)

Nazwy renesansowe podajemy w języku ojczystym danej osoby. Jeżeli jest ona bardziej znana pod

formą zlatynizowaną bądź pod przybraną nazwą łacińską lub grecką, należy w haśle umieścić tę

nazwę.

Np.

Kochanowski, Jan (1530-1584)

Petrarca, Francesco (1312-1374)

Erasmus, Desiderius Rotterodamus (1467-1536)

(a nie: Gerhards, Gerhard)

Janicki, Klemens (1516-1543)

(a nie: Janicius)

10

III.1.2.6. Nazwy kościelne

Papieże

W nazwie papieża należy podać imię (imiona) papieża w języku polskim. Kolejny numer związany

z imieniem (imionami) należy zapisywać cyframi rzymskimi. Należy dodawać jako dopowiedzenie

określenie godności „papież”. Jeżeli uwzględnia się daty biograficzne, należy je podawać jako

drugie dopowiedzenie.

Nie należy uwzględniać przydomków towarzyszących imieniu (imionom) papieża, dodatkowych

tytułów kościelnych (np. „ojciec Kościoła”) ani faktu jego beatyfikacji czy kanonizacji.

W kartotece wzorcowej należy umieszczać jako formy odrzucone znane wersje w innych językach

(w tym przede wszystkim w języku łacińskim i języku ojczystym danej osoby).

Np.:

Jan Paweł II (papież ; 1920-2005)

Pius XI (papież ; 1857-1939)

100 0 |a Pius |b V |c (papież ; |d 1504-1572)

400 1 |a Ghislieri, Antonio

400 1 |a Ghislieri, Michele

400 0 |a Pio |b V

Święci i błogosławieni

Nazwami świętych i błogosławionych są nazwy nadane przy kanonizacji lub beatyfikacji.

Nazwę tę należy podawać w języku polskim, jeżeli nazwa taka istnieje (imiona, dopowiedzenia,

nazwisko – jeżeli istnieje wersja spolszczona). Należy dodawać jako dopowiedzenie skrót

odpowiedniego określenia w języku polskim: św. (święty) lub bł. (błogosławiony). Nie należy

uwzględniać dodatkowych tytułów kościelnych (np. „patriarcha Rusi”). Jeżeli uwzględnia się daty

biograficzne, należy je podawać jako następne dopowiedzenie.

W kartotece wzorcowej należy umieszczać jako formy odrzucone znane wersje w innych językach

(w tym przede wszystkim w języku ojczystym danej osoby).

Np.:

Joanna Beretta Molla (św. ; 1922-1962)

Piotr Mohyła (św. ; 1574-1647)

Jan Bosco (św. ; 1815-1888)

Augustyn (św. ; 354-430)

11

Pio z Pietrelciny (św. ; 1887-1968)

Maksymilian Maria Kolbe (św. ; 1894-1941)

Maria od Jezusa Ukrzyżowanego (bł. ; 1846-1878)

Duchowieństwo

Dla dostojników Kościoła oraz członków zgromadzeń zakonnych należy wybierać nazwę

(zawierającą imię i nazwisko bądź imię, ewentualnie z przydomkiem), pod którą dana osoba jest

bardziej znana. Nazwę tę należy podawać w języku ojczystym danej osoby. Nazwy dostojników i

zakonne z okresu starożytności należy podawać w języku łacińskim, z okresu średniowiecza i

renesansu w języku ojczystym, chyba że są wątpliwości lub jest ona bardziej znana pod formą

zlatynizowaną - wtedy przyjmujemy nazwę łacińską.

W przypadku nazw zaczynających się od imienia oraz nazw w języku łacińskim dopuszcza się

podawanie ich w formie spolszczonej, jeżeli taka jest w użyciu.

Jeżeli na początek nazwy wysuwa się imię danej osoby, należy dodać dopowiedzenie zawierające

odpowiednie określenie: „kardynał”, „arcybiskup”, „metropolita”, „biskup”, „patriarcha”, „ojciec

Kościoła” lub inny tytuł kościelny (ewentualnie z nazwą geograficzną, jeżeli jest związany z

diecezją), nazwę zakonu.

Dopowiedzenie należy podawać w języku polskim. Poszczególne wyrazy dopowiedzenia można

skracać, dbając o zrozumiałość skrótów.

Np.

Jakub ze Żnina (arcybp gniezn.)

Moris (mały brat ; 1928- )

Wyszyński, Stefan (1901-1981)

Jeżeli duchowny został kanonizowany lub beatyfikowany, należy podać jego nazwę ostatnią, tzn.

nazwę nadaną przy kanonizacji lub beatyfikacji i pominąć tytuł kościelny.

Np.:

Stanisław (św. ; ca 1030-1079)

a nie: Stanisław (św. ; bp krak.))

Honorat Koźmiński (bł. ; 1829-1916)

a nie: Honorat Koźmiński (bł. ; kapucyn))

12

III.1.2.7. Nazwy władców i członków ich rodzin

Nazwy władców

Należy podać:

- imię (imiona) władcy,

- kolejny numer związany z imieniem (imionami),

- przydomek, nazwisko, nazwę dynastii itp.

Imię, przydomek itp. należy podawać w języku polskim, o ile istnieje. W kartotece wzorcowej

należy umieszczać jako formy odrzucone znane warianty nazwy w innych językach (w tym przede

wszystkim w oficjalnym języku kraju rządzonego przez władcę). Numer należy podawać cyframi

rzymskimi.

Należy dodawać sformułowane w języku polskim dopowiedzenie zawierające tytuł władcy (król,

królowa, cesarz, car itp.) z nazwą państwa/terytorium/ludu, nad którym dana osoba

sprawowała/sprawuje władzę. Poszczególne wyrazy dopowiedzenia można skracać, dbając o

zrozumiałość skrótów.

Jeżeli uwzględnia się daty biograficzne, należy je podawać jako następne dopowiedzenie.

Nie należy uwzględniać informacji o beatyfikacji lub kanonizacji władcy.

Np.:

Jerzy Dołgoruki (wielki książę kijowski ; ca 1092-1157)

Jerzy II Rakoczy (książę Siedmiogrodu ; 1621-1660)

Tyberiusz (cesarz rzymski ; 42 a.C.-37)

Jadwiga (królowa Polski ; 1374-1399)

Nazwy innych członków rodzin panujących

Należy podawać na pierwszym miejscu imię (imiona) danej osoby, a jako dopowiedzenie tytuł

rodowy lub nazwę godności.

Np.:

Maria Kazimiera (królowa Polski ; 1641-1716)

Anna (księżniczka ; córka Elżbiety II, królowej Wielkiej Brytanii)

W nazwach członków rodzin, które już nie sprawują władzy, na pierwsze miejsce należy wysuwać

13

nazwisko. Można dodawać jako dopowiedzenie tytuł rodowy przysługujący danej rodzinie.

Np.:

Habsburg, Karl Stephan (1860-1933)

(arcyksiążę austriacki z żywieckiej linii Habsburgów)

Windsor, Wallis Warfield (księżna ; 1896-1986)

III.1.2.8. Nazwy zbiorowe inne niż nazwy rodów i rodzin

Nazwy podaje się w formie występującej źródłach informacji.

Np.:

108 polskich męczenników za wiarę (bł.)

51 hiszpańskich męczenników za wiarę (bł.)

Brauliusz Maria Corres, Fryderyk Rubio i ich 69 towarzyszy Męczenników (bł.)

14

III.1.3. Wybór nazwy, zmiany nazwy

Podstawową zasadą wyboru hasła jest podawanie zawsze tej samej nazwy danej osoby i w tej samej

formie.

W przypadku, gdy dana osoba używa/używała lub jest znana pod różnymi nazwami,

polska norma dopuszcza zachowanie tych nazw w hasłach i powiązanie ich relacją kojarzeniową

(odsyłaczami „zob. też”).

W hasłach przedmiotowych JHP BN nie jedna osoba może wystąpić tylko pod jedną nazwą,

wszystkie pozostałe traktujemy jako formy odsyłaczowe.

Np.:

Szczypiorski, Andrzej (1928-2000)

nie: Andrews, Maurice S.


nie: Wojtyła, Karol

Henryk III (król Francji ; 1551-1589)

nie: Henryk Walezy (król Polski ; 1551-1589)

Słomczyński, Maciej (1920-1998)

nie: Alex, Joe

nie: Kwaśniewski, Kazimierz

Spośród nazw różnych, pod którymi dana osoba występuje, należy wybrać w następującej

kolejności:

a) nazwę najczęściej używaną przez daną osobę, np. nazwę używaną do podpisywania własnych

dzieł

Np.:

Prus, Bolesław (1847-1912)

Stendhal (1783-1842)

Orwell, George (1903-1950)

Celan, Paul (1920-1970)

Dietrich, Marlene (1901-1992)

15

Callas, Maria (1923-1977)

Worcell, Henryk (1909-1982)

b) nazwę występującą we współczesnych wydawnictwach informacyjnych: bieżących

bibliografiach narodowych i kartotekach wzorcowych prowadzonych przez narodowe agencje

bibliograficzne, słownikach biograficznych, encyklopediach itp., wydanych przede wszystkim w

kraju działalności (pobytu) danej osoby.

Np.:

Modrzewski, Andrzej Frycz (ca 1503-1572)

Kossak, Zofia (1889-1968)

c) nazwę ostatnią

Np.:

Sayn-Wittgenstein, Karolina (1819-1887)

Beck, Jadwiga (1896-1974)

Kalergis, Maria (1822-1874)

August II Mocny (król Polski ; 1670-1733)

Teresa Benedykta od Krzyża (św. ; 1891-1942)


Jeżeli dana osoba występuje wyłącznie pod pseudonimem, należy przejąć pseudonim do hasła

wzorcowego. Jeżeli dana osoba występuje pod różnymi pseudonimami lub pod rzeczywistą nazwą i

pseudonimem (pseudonimami), należy przejąć do hasła nazwę dominującą wg powyższych

kryteriów.

Jeżeli dwie osoby (lub więcej) występują razem pod jednym pseudonimem, należy uwzględnić go

jako formę odrzuconą dla każdej z osób pod nim występujących, a w haśle wzorcowym przyjąć

imię i nazwisko danej osoby.

Np.:

dwie osoby występujące wspólnie pod jednym pseudonimem – Andrzej Zbych.

16

100 1 |a Safjan, Zbigniew |d (1922-2011)

400 1 |a Zbych, Andrzej

667 |a prozaik, pseud. Andrzej Zbych wspólnie z Andrzejem Szypulskim

100 1 |a Szypulski, Andrzej |d (1936-2011)

400 1 |a Janowicz, Remigiusz

400 1 |a Zbych, Andrzej

667 |a pisarz, scenarzysta, dziennikarz, Andrzej Zbych: pseudonim wspólnie ze Zbigniewem

Safjanem

Nazwiska zawierające wiele elementów (nazwiska złożone, z rodzajnikami, przyimkami itp.)

należy porządkować według zasad przyjętych w wydawnictwach informacyjnych odpowiedniego

kraju. Nazwisk ani imion we współczesnych językach europejskich nie należy podawać w hasłach

w formie spolszczonej

Np.:

Chopin, Fryderyk (1810-1849)

nie: Szopen, Fryderyk

Schubert, Franz (1797-1828)

nie: Schubert, Franciszek

Szubert, Franciszek

Hašek, Jaroslav (1883-1923)

nie: Haszek, Jarosław

Nazwy wyrażone pismem niełacińskim należy poddać konwersji.

Jeśli dana osoba jest powszechnie znana pod nazwą pisaną alfabetem łacińskim, należy tę nazwę

przejąć do hasła. Formę transliterowaną należy podać w kartotece wzorcowej jako hasło odrzucone

Np.:

Avicenna (980-1037)

nie: Aven Sina

Ibn Sina

Husain ibn ‘Abd Allah

Ibn Sina, Abu Ali

Ibn Sina, abu Ali al-Husain

Ibn Sina, Abu ‘Ali al-Husain Ibn ‘Abd Allah

17

III.1.4. Dopowiedzenia

Jako podstawowe, obligatoryjne dopowiedzenie podaje się daty biograficzne, tj. rok urodzenia i

śmierci.

Dopowiedzenia podaje się po nazwie w nawiasie okrągłym z odstępem przed pierwszym nawiasem

Dopowiedzenia tego samego typu należy oddzielać przecinkiem i odstępem. Dopowiedzenia

różnego typu oddziela się średnikiem z odstępami po obu jego stronach.

Np.:

Jadwiga |c (królewna, córka Władysława Jagiełły, króla Polski ; |d 1408-1431)

Małgorzata |c (księżniczka, hrabina Snowdon ; |d 1930-2002)

Elżbieta Granowska |c (królowa Polski , żona Władysława Jagiełły ; |d ca 1372-1420)

Kazimierz |b VII |c (książę pomorski ; |d 1557-1605)

Małgorzata |b I |c (królowa Danii, Norwegii i Szwecji ; |d 1353-1412)

Dopowiedzenie (pseud.) stosujemy obligatoryjnie po

- pseudonimach wyrażonych nazwą pospolitą np. Sowa (pseud.), Żołnierz (pseud.),

- po nazwach będących nazwami własnymi obiektów innego typu (geograficznych i

korporatywnych), np. Malta (pseud.), Unia Wolności (pseud.).

Nie stosujemy go po imionach i nazwiskach. Nazwy pseudonimów zapisujemy bez cudzysłowu.

Dopowiedzenie (ród) stosujemy dla nazw rodzin panujących, dla pozostałych dopowiedzenie

(rodzina).

Inne stosowane dopowiedzenia to m.in.: (św.), (bł.), (papież), oznaczenie zakonu, tytułu

kościelnego, dopowiedzenia typu: cesarz, król, królowa, książę, księżna, księżniczka itp., wszystkie

tytuły rodowe i administracyjne.

Nie stosuje się w hasłach przedmiotowych dopowiedzeń typu tytuł naukowy lub zawodowy,

określenie zawodu, miejsce pracy, nawet, jeśli nie jest możliwe ustalenie dat biograficznych, a

dodane dopowiedzenie pozwoliłoby rozróżnić dwie osoby o identycznej nazwie.

Nie dodaje się określenia „st.” (starszy), „mł.” (młodszy), „sen.” (senior), „jr” (junior), „ojciec” i

„syn”, jeżeli znane są daty biograficzne.

18

Np.:

Holbein, Hans (1465-1524) i Holbein, Hans (ca 1497-1543)

Strauss, Johann (1804-1849) i Strauss, Johann (1825-1899)

Dozwolone jest stosowanie tych dopowiedzeń tylko w przypadku, gdy nie można ustalić dat

biograficznych osoby. Stosowane też są w formach odrzuconych.

Np.:

100 1 |a Dumas, Alexandre |d (1802-1870)

400 1 |a Dumas, Aleksander |c (ojciec)

400 1 |a Dumas, Alexsandre |c (ojciec)

400 1 |a Dumas, Alexandre |c (pére)

400 1 |a Dumas |c (pére)

Po nazwach osób boskich, postaci mitycznych, legendarnych, bohaterów literackich i filmowych

stosuje się dopowiedzenia identyfikujące:

- (rel.),

- (mit.),

- (postać bibl.),

- (postać lit.),

- (postać film.).

19

III.1.4.1. Daty biograficzne

Daty biograficzne dodaje się zasadniczo w celu rozróżnienia osób o takich samych nazwach

Np.:

Długosz, Jan (1415-1480) i Długosz, Jan (1929-1962)

Radziwiłł, Janusz (1612-1655) i Radziwiłł, Janusz (1880-1967)

Kowalski, Jan (1921- ) i Kowalski, Jan (1930- )

W JHP BN daty te dodajemy obligatoryjnie do wszystkich nazw osobowych (poza nazwami osób

fikcyjnych), nawet jeśli nie jest to niezbędne do identyfikacji danej osoby.

Daty muszą pochodzić z ogólnodostępnych źródeł informacji (encyklopedie, informatory, słowniki

biograficzne, artykuły w czasopismach, nekrologi, notki o autorach zamieszczane w publikacjach

itp.). W żadnym wypadku nie należy podawać dat uzyskanych inną drogą, czy to od osoby

zainteresowanej czy to osób trzecich, ani ustalać dat analizując treść publikacji, np. pamiętników.

Jeżeli w opracowywanym dokumencie wyraźnie podane są daty biograficzne, np. urodził się w roku

1920, żył w latach 1925-1980, przyjmujemy je do hasła osobowego, weryfikując w miarę

możliwości w innych źródłach informacji (w pierwszej kolejności encyklopedie, słowniki, a

następnie katalogowana pozycja). Jeżeli informacja podana w publikacji jest niepełna, ma charakter

opisowy, umowny np. „w 1925 roku miałem pięć lat”, „zmarł w 1990 mając osiemdziesiąt lat”, nie

należy ustalać dat samodzielnie, (w tym przypadku nie obliczać daty urodzenia).

Zapis daty w dopowiedzeniu:

W zapisie daty przed i po myślniku nie wstawia się spacji.

Np.:

|d (1875-1940)

|d (ca 1625-ca 1700)

|d (1595-ante 1651)

|d (ante 1725-non post 1799)

Daty roczne sprzed naszej ery oznacza się skrótem „a.C.” (ante Christum).

Np.:

Sophocles (ca 496-406 a.C.)

20

W przypadku, gdy nie znana jest jedna z dat, w jej miejsce wstawia się znak „?”

Wyjątek – dla osób żyjących współcześnie w miejscu drugiej daty zostawia się spację (cezurę

stanowi 120 lat, czyli dla osoby urodzonej w 1889 roku, należy w miejscu drugiej daty wstawić

znak zapytania, dla osoby urodzonej w 1950 roku należy w miejscu drugiej daty wstawić spację).

Uwaga: od każdego nowego roku data graniczna ulega przesunięciu, należy wiec pamiętać o

aktualizacji haseł.

Np.:

|d (?-1827)

|d (1515-?)

|d (1887-?)

|d (1889-?)

|d (1950- )

Nie używa się określeń: „ur.” i „zm.”. Poprawny zapis:

|d (1671-?)

|d (?-1750)

Przełom lat oznaczony kreską ukośną „/” stosuje się tylko dla lat po sobie następujących.

Np.:

|d (1870/1871-1967)

|d (1615-1795/1796)

Uwaga: oznaczenie przełomu dla dat oddalonych od siebie jest zapisem błędnym (1870/1875).

Nie używa się w zapisie dat spójnika „lub”. Katalogujący opowiada się za jedną z dat, za którą

przemawiają źródła. Natomiast informacje o obu datach podaje w polu 667 rekordu wzorcowego

lub w polu 670 w podpolu b, w podpolu a podając nazwę źródła.

Np.:

100 1 |a Trotz, Michał Abraham |d (ca 1689-1764)

667 |a wydawca, autor słowników, ur. w 1689 lub 1700 r.

21

100 1 |a Sonnewend, Stefan |d (1885-1942)

670 |a IAP |b data śm. 1942

670 |a www.polonia-art.pl/pl/aukcje |b data śm. 1942

670 |a Stefan Czesław Sonnewend (1885-1939) / Jarosław Mulczynski. - Poznań, 2001|b data

śm. 1939

Nie używa się w zapisie dat sformułowań typu: „w.” (wiek), „połowa”, „koniec”, „początek”,

„przełom wieków” itp. Powyższe dane zapisuje się w następujący sposób:

żył w 19 w. |d(18..-?)

zm. w 19 w. |d(?-18..)

ur. w 18 w. zm. w 19 w. |d(?-18..) lub |d(17..-?)

nie używa się zakresu dwóch stuleci

ur. w końcu 18 w. zm. w 19 w. |d(179.-18..)

ur. w połowie 18 w. zm. w 19 w. |d(175.-18..)

ur. w połowie 19 w. |d(185.-?)

żył w I połowie 19 w. |d(18..-185.)

zm. w połowie 19 w. |d(?-185.)

żył w II połowie 19 w. |d(185.-?)

zm. w II połowie 19 w. |d(?-18..)

zm. w końcu 19 w. |d(?-189.)

ur. na początku 19 w. |d(18..-?)

zm. na początku 19 w. |d(?-18..)

ur. na początku 19 w. zm. w końcu 19 w. |d(18..-?)

przełom 18/19 w. |d(179.-18..)

Dziesięciolecia i lata wieku w datach oznaczamy 3 cyframi i kropką:

- pierwsze dziesięciolecie 19 w. 180.

- drugie dziesięciolecie 19 w. 181.

- lata 20-te 19 w. 182.

- lata 30-te 19 w. 183.

- lata 40-te 19 w. 184.

http://www.polonia-art.pl/pl/aukcje

22

- lata 50-te 19 w. 185.

- lata 60-te 19 w. 186.

- lata 70-te 19 w. 187.

- lata 80-te 19 w. 188.

- lata 90-te 19 w. 189.

Uwaga: analogiczne zapisy stosuje się dla innych wieków.

Zapis podany wyżej stosuje się w przypadku, gdy zachodzi potrzeba

rozróżnienia osób. Jeśli nie występuje konieczność rozróżnienia haseł, informacje o wieku,

dziesięcioleciu itp., w którym żyła osoba, dla której tworzony jest rekord wzorcowy podaje się w

polu 667. W przypadku, gdy w przyszłości zaistnieje konieczność rozróżnienia haseł, informacja ta

przeniesiona zostanie do pola 100, zgodnie z powyższymi zasadami.

Dla określeń typu: „przed”, „nie przed”, „po”, „między” stosuje się odpowiednie sformułowania w

języku łacińskim:

a, i = et

czynny(a) = fl.

między = inter

nie po = non post

nie przed = non ante

po = post

przed = ante

Np.:

Widawski, Piotr Weyk urodzony przed 1550 r. i zmarły po 1600 r.

100 1 |a Widawski, Piotr Weyk |d (ante 1550-post 1600)

Tommaso da Celano urodzony miedzy 1185 a 1190 r. i zmarły w 1260 r.

100 1 |a Tommaso da Celano |d (inter 1185 et 1190-1260)

Mostowska, Anna urodzona około 1762 r. i zmarła przed 1833 r.

100 1 |a Mostowska, Anna |d (ca 1762-ante 1833)

23

Skrót – „fl.” (łac. floruit), odpowiadający określeniu „czynny(a)” (w znaczeniu „czynny (a)”

zawodowo lub publicznie), stosuje się po nazwach osób, dla których nie udało się nawet w

przybliżeniu ustalić dat urodzenia i śmierci, a tylko daty poświadczające, że w danych latach lub w

danym roku osoba ta żyła.

Dopowiedzenie fl. stosuje się w polu 100 w przypadku, gdy zachodzi potrzeba rozróżnienia osób.

Np.:

100 1 |a Nowak, J. |d (fl. 1905-1914)

(pracownik kolei w latach 1905-1914)

100 1 |a Wójcik, Józef |d (fl. 1929)

(pedagog, dyr. Szkoły Powszechnej nr 29 w Warszawie w roku 1929)

Jeśli nie występuje konieczność rozróżnienia haseł, informację, kiedy dana osoba była „czynna”

podaje się w polu 667.

24

III.1.5. Warianty nazwy (odsyłacze)

Wszystkie ustalone warianty nazwy zapisujemy w rekordzie wzorcowym w polach 400. Należy tu

uwzględnić odmienne nazwy, odmienne formy nazwy danej osoby i pseudonimy, zarówno

występujące w opisach zawartych w danym zbiorze jak i te w nim nie występujące.

W przypadku nazwiska składającego się z wielu części należy sporządzić odsyłacz od dalszej części

nazwiska do jego części podanej na pierwszym miejscu. Nazwisko panieńskie odrzucamy w

przypadku, kiedy dana osoba używała go do podpisywania dzieł.

Np.:

100 1 |a Słabuszewska-Krauze, Iwona |d (1976- )

400 1 |a Krauze, Iwona Słabuszewska-

667 |a psycholog, dziennikarka

670 |a Hotel Irlandia / Iwona Słabuszewska-Krauze. - Warszawa, 2006

Nie umieszczamy odsyłaczy w formie inicjałów.

Np.:

100 1 |a Mistrz E.S.

400 1 |a Meister E.S.

400 1 |a Meister von 1466

400 1 |a Monogrammist E.S.

667 |a anonimowy miedziorytnik (niem.?), czynny ok. 1450-1467, gł. w Nadrenii i pn Szwajcarii

670 |a ULAN

670 |a NEP

Nie odrzucamy formy E.S.

Jeśli forma odrzucona jest identyczna jak nazwa w haśle osobowym wzorcowym innej osoby, do

formy odrzuconej dopisujemy w polu 400 daty biograficzne.

Np.:

100 1 |a Englert, Adam Wincenty |d (1890-1958)

400 1 |a Englert, A.

400 1 |a Judym (pseud.)

400 1 |a Korybut, Tadeusz

400 1 |a Sęp (pseud.)

400 1 |a Wysocki, Piotr |d (1890-1958)

400 1 |a Żołnierz (pseud.)

667 |a dr historii, podpułkownik żandarmerii, uczestnik walk o niepodległość Polski w I i II

wojnie światowej oraz wojnie z bolszewikami

670 |a MEW

670 |a Wikipedia

670 |a Kp. Exlibris Mjr. A. Englert / MS. - [1938].

Daty biograficzne do wariantu nazwy „Wysocki, Piotr” dołączono ze względu na konieczność

25

odróżnienia od nazwy „Wysocki, Piotr (1797-1875)” funkcjonującej już w katalogu wzorcowym.

W odsyłaczach zamieszczamy też dopowiedzenia w innych językach wraz z nazwą osobową.

Np.:

100 0 |a Anna |c (księżna pomorska ; |d 1554-1626)

400 0 |a Anna |c (Herzogin zu Mecklenburg-Schwerin)

400 0 |a Anna |c (Megapolitana, Dux)

400 0 |a Anna |c (Herzogin zu Pommern)

400 0 |a Anna |c (Pomerania, Dux)

667 |a księżniczka pomorska, córka Filipa I z dynastii Gryfitów, od 1558

żona Ulryka III

670 |a CERL online

670 |a Rodowód książąt pomorskich, t. II / E. Rymar. - Szczecin 1995

Odrzucenie nazwy z drugim imieniem danej osoby nie jest obligatoryjne, jeżeli osoba ta oficjalnie

imienia tego nie używała i nazwa ta nie pojawia się w piśmiennictwie z nią związanym.

Np.:

100 1 Chmielewski, Bogdan |d (1952- )

(nie odrzucamy formy : Chmielewski, Bogdan Adam)

Jeżeli drugie imię (imiona) lub jego skrót są spotykane w piśmiennictwie związanym z daną osobą,

umieszczamy tę nazwę jako formę odrzuconą.

Np.:

100 1 |a McCarthy, Mary |d (1912-1989)

400 1 |a McCarthy, Mary Therese

400 1 |a West, Mary Therese

400 1 |a Wilson, Mary Therese

667 |a amer. pisarka

670 |a LCA

Nie odrzucamy innej formy nazwy rodziny w polu 400. Jeśli poprzednia forma nazwiska

używanego przez rodzinę różni się od obecnej, należy uwagę o tym umieścić w polu 667. Dla nazw

polskich i spolszczonych tworzymy natomiast odsyłacze całkowite od nazw w mianowniku liczby

mnogiej, np.:

Radziwiłł (rodzina)

NU Radziwiłłowie

Kościelski (rodzina)

NU Kościelscy

26

Boniecki (rodzina)

NU Bonieccy

Borgia (rodzina)

NU Borgiowie

Romanov (ród)

NU Romanow (ród)

Romanowowie

27

III.2. Hasło wzorcowe osobowe przedmiotowe – pola wymagane do wypełnienia rekordu

wzorcowego w formacie MARC 21

W rekordzie hasła przedmiotowego osobowego utworzonego w Bibliotece Narodowej występują

obligatoryjnie:

- etykieta rekordu

- pole 008

- pole 040

- pole 100

- pole 667

- pole 670

oraz pola lokalne (9xx)

Mogą ponadto wystąpić:

- pole 400

- pola grupy 5XX

- pole 675

Uwaga: symbol (P) oznacza pole/podpole powtarzalne, (NP) oznacza pole/podpole niepowtarzalne

Etykietę rekordu oraz pola 008 i 040 wypełnia się zgodnie z zasadami wypełniania rekordu

kartoteki wzorcowej w formacie MARC 21

Pole 100 (NP) – nazwa osobowa

Wskaźnik pierwszy – typ pierwszego elementu nazwy

0 – nazwa rozpoczynająca się od imienia

1 – nazwa rozpoczynająca się od nazwiska i innej formy poza imieniem

3 – nazwa rodu, rodziny, dynastii

Wskaźnik drugi – nie zdefiniowany, zawiera <znak spacji>

Np.:

100 0 |a Anna z Podgórza

100 0 |a Karol de Foucauld |c (bł. ;|d 1858-1916)

100 0 |a Maria Ena |d (1917-2006)

30

W rekordach haseł osobowych pole 667 zawiera informację o osobie, dla której utworzono hasło.

Uwagę zapisuje się z małej litery, zaczynając od narodowości, a następnie zamieszcza się nazwę

zawodu, specjalizacji, funkcji. Dla osób narodowości polskiej nie podaje się uwagi o narodowości.

Nazwę nacji podaje się w skrócie. Uwaga powinna być zwięzła i zawierać tylko podstawowe

informacje lub informacje szczególnie ważne dla opracowywanego dokumentu na temat danej

osoby. Jeśli w polu 100 wystąpi dopowiedzenie zawierające określenie funkcji, można z

wypełnienia pola 667 zrezygnować, np.:

100 0 |a Bolesław |b III |c (książę brzesko-legnicki ; |d ca 1291-1352)

400 0 |a Bolesław Hojny

400 0 |a Bolesław Rozrzutny

400 0 |a Bolesław Szczodry |c (książę brzesko-legnicki ; |d ca 1291-1352)

400 0 |a Bolko |b III |c (książę brzesko-legnicki ; |d ca 1291-1352)

670 |a PSB

670 |a Nagrobek Bolesława III legnicko-brzeskiego / oprac. Bożena Sobota. - Wrocław, 1991

Pole 670 (P) – źródło informacji


Podpole a (NP) – źródło informacji

Podpole b (NP) – znaleziona informacja

100 1 | a Canaletto |d (1697-1768)

670 |a BNI

670 |a LCA

100 0 |a Jan Chryzostom |c (św. ; |d ca 350-407)

670 |a CG |b (Jean, Chrysostôme, Saint)

670 |a Lexikon für Theologie und Kirche. - Freiburg im Breisgau, 1931 |b (Chrysostomus,

Johannes)

670 |a BLC'90/92 |b (John Chrysostom, Saint, d. 407)

670 |a Mała Encyklopedia Kultury Świata Antycznego. - Warszawa, 1958 |b (Jan Złotousty)

670 |a EKat. |b data ur. ca 350

100 0 |a Andrzej Łaskarz |d (1362-1426)

670 |a NEP |b Andrzej z Gosławic zw. Łaskarz

Nazwę osobową inną niż polska obligatoryjnie należy sprawdzić w bibliografii narodowej i/lub

kartotece wzorcowej prowadzonej przez odpowiednie agencje bibliograficzne kraju zamieszkania

lub działalności danej osoby. Jeżeli nie można ustalić kraju pobytu lub działalności, jako podstawę

należy przyjąć bibliografię i/lub kartotekę wzorcową kraju, którego językiem posługuje się dana

osoba w swojej twórczości lub działalności.

Pole 675 (NP) – źródła, w których nie znaleziono informacji.

31

W polu 675 odnotowujemy brak informacji o osobie w źródłach, które są podstawowe dla ustalenia

nazw danej osoby.


Podpole a (P) – źródło, w którym nie znaleziono informacji

100 1 |a Jurgielewiczowa, Irena |d (1903-2003)

675 |a NEP

100 1 |a Dembińska, Antonina |d (1878-1966)

675 |a PSB |a Słownik Pisarzy Polskich / red. Jan Tomkowski. - Warszawa, 2002

35

400 0 |a John of Holywood

400 1 |a Sacrobusto, Joannes de

667 |a ang. astronom i matematyk

670 |a BL

670 |a Wielka Ilustrowana Encyklopedja Powszechna Gutenberga / Kraków

670 |a Encyklopedja Powszechna Orgelbranda / Warszawa, 1866

100 1 |a Albertus, Thoma

667 |a pastor w Prenzlau (Przęsław), fl. ca 1597

670 |a Iolas Ecloga in honorem nvptiarvm [...] Thomae Alberti [...] sponsi et [...] Margarethae

Gregorii Brandes p.m. relictae filiae et nunc [...] Adami Kalbij [...] priuginae, sponsae [...] scripta a

m. Davide Herlitzio [...]. - Gryphisvvaldiae, 1587

675 |a DNB |a DBI

Nazwy współczesne

100 1 |a Kostrzewska-Przanowska, Teresa |d (1897-1988)

400 1 |a Kostrzewska, Teresa

400 1 |a Przanowska, Teresa Kostrzewska-

400 1 |a Wiara (pseud.)

400 1 |a Ziemia (pseud.)

667 |a nauczycielka, poetka, mieszkanka Grodna, żołnierz AK, po wojnie mieszkanka Gorzowa

Wlkp.

670 |a Odejść w milczeniu / [wybór wierszy i dok. Teresa Jolanta Sobolewska]. – Gorzów

Wielkopolski, 2010

100 1 |a Owoc, Władysław |d (1887-1980)

400 1 |a Fructus (pseud.)

400 0 |a Paweł

400 1 |a Wujek (pseud.)

400 1 |a Wysociński

667 |a ppłk., komendant krak. Okręgu Narodowej Organizacji Wojskowej, zmarł na emigracji we

Francji; używał pseud.: Fructus, Paweł, Wujek, Wysociński

670 |a Krakowska Narodowa Organizacja Wojskowa / Władysław Owoc ; [słowo wstępne

Tadeusz Bielecki]. - Warszawa, 1988

670 |a dione.ids.pl/~~ijp/pol/aog.html (5.08.02)

100 1 |a Wantowska, Maria |d (1922-1991)

400 0 |a Ciocia Lila

400 0 |a Stefania

667 |a dr nauk humanistycznych, współzałożycielka Ruchu Apostolskiego "Rodzina Rodzin";

pseud. AK "Stefania"

670 |a Obecność / zebrał i oprac. Piotr Kordyasz. - Warszawa, 2002

100 1 |a Buyno-Arctowa, Maria |d (1877-1952)

400 1 |a Arctowa, Maria Buyno-

400 1 |a Bambaju

400 0 |a Ciocia Mania

400 1 |a Jagmin (pseud.)

400 1 |a Jamnin (pseud.)

37

III.4. Określniki stosowane po hasłach osobowych

III.4.1. - a...

określnik ten pozwala wyrazić w haśle stosunek danej osoby do rzeczy, zjawisk, pojęć, wydarzeń,

dziedzin wiedzy a także jej relacje z innymi osobami i związki z krajami czy miejscowościami.

Określnik –a... może wiązać się z dowolnym tematem używanym w JHP BN, np.

Piłsudski, Józef (1867-1935) – a Lwów (Ukraina)

Kant, Immanuel (1724-1804) – a medycyna

Goethe, Johann Wolfgang von (1749-1832) – a Polska

Kochanowski, Jan (1530-1584) – a poezja francuska

Mickiewicz, Adam (1798-1855) – a Słowacki, Juliusz (1809-1849)

-relacje osoba a osoba

Np.:

Słowacki - Cervantes : związki i analogie / [Zofia Szmydtowa]. - [Kraków, 1950].

600 14 |a Cervantes Saavedra, Miguel de |d (1547-1616) |x a Słowacki, Juliusz (1809-1849)

600 14 |a Słowacki, Juliusz |d (1809-1849) |x a Cervantes Saavedra, Miguel de (1547-1616)

655 4 |a Literatura hiszpańska |x a literatura polska

655 4 |a Literatura hiszpańska |x historia |y16-17 w.

655 4 |a Literatura polska |x a literatura hiszpańska

655 4 |a Literatura polska |x historia |y 19 w.

-relacje osoba a terytorium, miejscowość

Np.:

Śladami prymasa Wyszyńskiego w diecezji sandomierskiej / Jacek Uliasz. - Sandomierz, 2001.

600 14 |a Wyszyński, Stefan |d (1901-1981) |x a Sandomierska, diecezja (katol.)

650 4 |a Duchowieństwo katolickie |z Polska |y 1944-1989 r.

650 4 |a Kardynałowie |z Polska |y1944-1989 r.

650 4 |a Prymasi |z Polska |y 1944-1989 r.

651 4 |a Sandomierska, diecezja (katol. ; 1818-1992) |y 1944-1989 r.

655 4 |a Biografie

Maria Skłodowska-Curie in Italia : nel centenario della nascita 1867-1934 / Mauro Picone,

Bronisław Biliński. - Wrocław, 1969

600 14 |a Skłodowska-Curie, Maria |d (1867-1934) |x a Włochy

650 4 |a Fizyka jądrowa |x historia

39

III.4.2. adaptacje filmowe

określnik ten zwykle występuje po haśle autor-tytuł (gdy opracowywany dokument omawia

adaptacje konkretnego dzieła danego autora), np.: Sienkiewicz, Henryk (1846-1916). Quo vadis –

adaptacje filmowe; zob. informacje na temat 5. Autor-Tytuł

Może jednak - gdy opracowywany dokument omawia adaptacje wielu dzieł danego autora -

wystąpić bezpośrednio po nazwie osobowej, np.:

Prus, Bolesław (1847-1912) – adaptacje filmowe

Np.:

Nowe kino szekspirowskie : adaptacje sztuk Williama Szekspira w kinie lat dziewięćdziesiątych /

Sylwia Kołos. - Kraków, 2007

600 12 |a Shakespeare, William |d (1564-1616) |x adaptacje filmowe

655 4 |a Dramat angielski |x adaptacje filmowe

655 4 |a Dramat angielski |x historia |y 15-16 w.

655 4 |a Film |x historia |y od 1989 r.

Kino Marka Hłaski / Konrad Ludwicki. - Katowice, 2004

600 14 |a Hłasko, Marek |d (1934-1969) |x adaptacje filmowe

655 4 |a Film polski |x historia |y 1944-1989 r.

655 4 |a Proza polska |x adaptacje filmowe

655 4 |a Proza polska |x historia |y 1944-1989 r.

-antropologia zob. 3. 4.34 określniki stosowane wyłącznie po nazwach rodów

48

III.4.11. -kult

określnik – kult stosuje się przede wszystkim po nazwach bóstw, świętych i błogosławionych, a

także innych osób otaczanych szczególną czcią (np. bohaterów narodowych), np.:

Jezus Chrystus – kult

Wojciech (św. ; ca 956-997) – kult

Kościuszko, Tadeusz (1746-1817) – kult

Guadalupe / [tekst Danuta Smołucha, Janusz Smołucha]. - Warszawa, 2011

600 04 |a Maria |c (Matka Jezusa Chrystusa) |x kult |x katolicyzm |z Meksyk

630 04 |a Matka Boska z Guadalupe (obraz)

651 4 |a Guadalupe Hidalgo (Meksyk) |x sanktuarium maryjne

655 4 |a Przewodniki turystyczne

Nowenny za wstawiennictwem św. Rity / [oprac. i red. Anna Matusiak]. - Kraków, 2010

600 04 |a Ryta |c (św. ; |d ca 1381-1447) |x kult

650 4 |a Nowenna |x katolicyzm

Kult Adama Mickiewicza w Gdańsku w ostatnim dziesięcioleciu XIX wieku : referat wygłoszony z

okazji Tygodnia Bibliotek 2006 w dniu 10 maja 2006 w Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej w

Gdańsku / Ewa Czerniakowska. - Gdańsk, 2006

600 14 |a Mickiewicz, Adam |d (1798-1855) |x kult

650 4 |a Pisarze polscy |y 19 w.

651 4 |a Gdańsk (woj. pomorskie) |x kultura |y 19 w.


Po nazwach osób świętych i błogosławionych mogą być stosowane określniki wskazujące

poszczególne wyznania (zarówno po określniku - kult- jak i bezpośrednio po haśle osobowym), np.

protestantyzm, anglikanizm, badacze Pisma Świętego itp.

Np.:

"Oto Król wasz" : zwiastun obecności Chrystusa. – Chicago, [1974]

600 0 4 |a Jezus Chrystus |x badacze Pisma Świętego

630 0 4 |a Biblia. |p NT |x analiza i interpretacja

Matka Boża chrześcijan / Wojciech Życiński. - Kraków, 1995

50

III.4.12- liturgia

określnik –liturgia stosuje się po nazwach osób boskich, bóstw, osób świętych i błogosławionych,

np.:

Maria (Matka Jezusa Chrystusa) – liturgia

Wielki Tydzień i Wielkanoc w tradycji Cerkwi Prawosławnej. - Białystok, 1996

600 04 |a Jezus Chrystus |x liturgia |x prawosławie

650 4 |a Wielkanoc |x liturgia |x prawosławie

51

III.4.13 - nauczanie

określnik – nauczanie stosuje się po nazwach hierarchów Kościoła oraz przywódców duchowych

poszczególnych religii i wyznań wyłącznie dla dokumentów na temat nauczania rozumianego jako

przekazywanie prawd wiary, wyznaczanie kierunku życia i rozwoju duchowego, np.:

Jan Paweł II (papież ; 1920- ) – nauczanie

Wyszyński, Stefan (1901-1981) – nauczanie

Tan-'dzin-rgja-mc`o (dalajlama XIV ; 1935) – nauczanie

Jan Paweł II - nauczyciel wiary i teolog : wykłady otwarte w Centrum Edukacyjnym im. Jana

Pawła II w Gliwicach w roku akademickim 2008/2009 / red. Kazimierz Wolsza. - Gliwice, 2010

600 04 |a Jan Paweł |b II |c (papież ; |d1920-2005) |x nauczanie

650 4 |a Teologia katolicka |x historia |y od 1965 r.

Dobra nowina Issy i Sai : odwieczna prawda w naukach Jezusa Chrystusa i Satya Sai Baby / oprac.

Jan Nara. - Wrocław, 1996

600 04 |a Jezus Chrystus

600 04 |a Sathya Sai Baba |d (1926-2011) |x nauczanie

630 04 |a Biblia. |p NT

650 4 |a Religia |z Indie

54

III.4.16 - pieczęcie

określnik – pieczęcie stosuje się do opisu prac na temat pieczęci stosowanych przez daną osobę,

np.:

Jan III Sobieski (król Polski ; 1629-1696) - pieczęcie

Bulla Bolesława Księcia Polski / Małgorzata Andrałojć, Mirosław Andrałojć ; tł. Martin Faber ;

Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. Wydział Historii i Nauk Społecznych. – Poznań, 2006

600 04 |a Bolesław Krzywousty |c (książę Polski ; |d 1086-1138) |x pieczęcie

650 4 |a Pieczęcie |z Polska |y 12 w.

Pieczęć majestatyczna Zygmunta Kieystutowicza W.X.L. przywieszona do autentycznego dyplomatu

z roku 1436 [Dokument ikonograficzny]

600 04 |a Zygmunt Kiejstutowicz |c (wielki książę litewski ; |d post 1365-1440) |x pieczęcie

650 4 |a Pieczęcie |z Litwa |y 15 w.

55

III.4.17- podróże apostolskie

określnik – podróże apostolskie stosuje się wyłącznie po nazwach papieży. W haśle

przedmiotowym może wystąpić określnik geograficzny wskazujący kraj lub region odwiedzany

przez papieża, np.:

Jan Paweł II (papież ; 1920- ) – podróże apostolskie - Filipiny

Powrót do Matki : wspomnienie Pierwszej Pielgrzymki Ojca Świętego Jana Pawła II do Ojczyzny -

Częstochowa 1979 / [aut. tekstów Adam Banaszkiewicz et al. ; red. nauk. Leszek Cichobłaziński]. -

Częstochowa, 2009

600 04 |a Jan Paweł |b II |c (papież ; |d 1920-2005) |x podróże apostolskie |z Polska

600 04 |a Maria |c (Matka Jezusa Chrystusa) |x kult |x katolicyzm |z Polska |y 1956-1989 r.

650 4 |a Kościół katolicki |z Polska |y 1956-1989 r.

651 4 |a Częstochowa (woj. śląskie) |x Jasna Góra |y 1956-1989 r.

655 4 |a Mowy i homilie papieskie |y od 1965 r.

- polityka zob. 3.4.34 określniki stosowane wyłącznie po nazwach rodów

57

III.4.19 - przekłady

określnik – przekłady występuje bezpośrednio po nazwie osobowej lub po haśle autor-tytuł.

Określnik-ten zwykle jest uzupełniony przymiotnikiem od nazwy języka przekładu/-ów, nie stosuje

się po nim określnika chronologicznego.

Np.:

Vergilius Maro, Publius (70-19 a.C.) – przekłady polskie

Goethe, Johann Wolfgang von (1749-1832). Faust – przekłady

Bułgarski Ezop / Mariola Walczak-Mikołajczakowa. - Poznań, 2009

600 04 |a Aesopus |d (600-500 a.C.) |x przekłady bułgarskie

650 4 |a Język bułgarski |y 19 w.

650 4 |a Przekłady bułgarskie |x historia |y 19 w.

655 4 |a Bajka i baśń grecka |x historia |y 6 w. p.n.e.

655 4 |a Bajka i baśń grecka |x przekłady bułgarskie

O angielskich tłumaczeniach utworów Norwida / Agata Brajerska-Mazur. - Lublin, 2002

600 14 |a Norwid, Cyprian Kamil |d (1821-1883) |x przekłady angielskie

650 4 |a Przekłady angielskie |x historia |y 20 w.

655 4 |a Literatura polska |x przekłady angielskie

Uwaga: określnik - przekłady stosujemy opracowując dokumenty omawiające przekłady dzieła

(dzieł), zagadnienia translatoryki, historię przekładów, nie stosujemy go do opisu dzieł

przekładanych.

III.4.20 -recepcja

Określnik -recepcja stosuje się do opisu zagadnień odbioru społecznego danej osoby lub jej

twórczości/działalności, nie stosujemy go do opisu prac na temat wpływu na środowisko literackie,

artystyczne, naukowe itp. Po określniku – recepcja nie stosujemy określnika chronologicznego,

np.:

Konopnicka, Maria (1842-1910) – recepcja – Bułgaria

Recepcja twórczości Leopolda Buczkowskiego w latach 1966-1989 / Jerzy Kazimierski. - Szczecin,

2009

600 14 |a Buczkowski, Leopold |d (1905-1989) |x recepcja

59

III.4.21 - repertuar

określnik – repertuar stosuje się po nazwach osobowych odtwórców - wykonawców dzieł

muzycznych, estradowych, kabaretowych itp., zarówno w opisie opracowań jak i dla druków

muzycznych lub tekstów utworów wykonywanych przez daną osobę, np.:

Santor, Irena (1934- ) – repertuar

Melodia dla synka : wielki przebój Anny German / muzyka Marek Sewen ; sł. Zbigniew Stawecki. -

Warszawa,cop. 2002

600 14 |a German, Anna |d (1936-1982) |x repertuar

655 4 |a Partytura

655 4 |a Piosenka polska |y 20 w.

Tato kup mi dżinsy : wielki przebój Karin Stanek / muzyka Marek Sewen ; sł. Krystyna Wolińska. -

Warszawa, 2002

600 14 |a Stanek, Karin |d (1943-2011) |x repertuar

655 4 |a Piosenka polska |y 20 w.

655 4 |a Partytura

60

III.4.22- sanktuaria

zob. też VII. Hasło geograficzne. Obiekty w miejscowościach

określnik –sanktuaria stosuje się po nazwach osób boskich i świętych do opisu dokumentów na

temat szczególnych miejsc ich kultu, np.:

Anna (św.) – sanktuaria – Polska

Być świętym : Sanktuarium bł. Honorata Koźmińskiego w Nowym Mieście nad Pilicą / [oprac. Jan

Jurczak ; sł. wstępne Andrzej F. Dziuba]. - Nowe Miasto nad Pilicą, 2010

600 04 |a Honorat Koźmiński |c (bł. ; |d 1829-1916) |x sanktuaria

650 4 |a Architektura sakralna polska

651 4 |a Nowe Miasto nad Pilicą (woj. mazowieckie) |x sanktuarium bł. Honorata Koźmińskiego

655 4 |a Albumy

655 4 |a Fotografia polska |y od 2001 r.

Katedra : Sanktuarium Matki Bożej Pięknej Miłości p.w. Św. Marcina i Św. Mikołaja w Bydgoszczy /

[fot. Marek Chełminiak]. - Bydgoszcz, 2008

600 04 |a Maria |c (Matka Jezusa Chrystusa) |x sanktuaria |z Polska

650 4 |a Kościoły i kaplice |z Polska

651 4 |a Bydgoszcz (woj. kujawsko-pomorskie) |x kościół św.św. Mikołaja i Marcina

655 4 |a Albumy

655 4 |a Fotografia polska |y od 2001 r.

61

III.4.23 - tablice pamiątkowe

zob. też -pamiątki

określnik – tablice pamiątkowe stosuje się p nazwach osobowych osób upamiętnianych tablicami,

np.:

Żeromski, Stefan (1864-1925) - tablice pamiątkowe

Idea harcerska Andrzeja i Olgi Małkowskich / Adam Krzanowski, Henryk Bogacz, Wacław Mika. -

Korczyna, 2009

600 14 |a Małkowska, Olga |d (1888-1979) |x tablice pamiątkowe

600 14 |a Małkowski, Andrzej |d (1888-1919) |x tablice pamiątkowe

650 4 |a Harcerstwo |x obchody

651 4 |a Odrzykoń (woj. podkarpackie) |x zamek Kamieniec |x tablice pamiątkowe

64

III.4.26 - w fotografii

określnik ogólny – w fotografii stosowany po nazwie osobowej stosuje się w opisie dokumentów

omawiających fotografie, których dana osoba jest bohaterem, przedmiotem (zawsze bez

przymiotnika wskazującego na cechę etniczną), np.:

Modrzejewska, Helena (1840-1909) – w fotografii

Historia portretów Mieczysławy Ćwiklińskiej wykonanych w Zakładzie Fotograficznym Antoniego

Warszawskiego.

600 14 |a Ćwiklińska, Mieczysława |d (1880-1972) |x w fotografii

610 24 |a Zakład Fotograficzny „Do Usług” (Warszawa)

650 4 |a Aktorzy polscy |y 1918-1939 r.

651 4 |a Warszawa |x sztuka |y 1918-1939 r.

655 4 |a Fotografia polska |x tematyka |y 1918-1939 r.

655 4 |a Portrety |x historia |z Polska |y 1918-1939 r.

67

III.4.29 -w sztuce

określnik – w sztuce po nazwie osobowej stosuje się w opisie dokumentów omawiających

twórczość artystyczną, której dana osoba jest bohaterem, przedmiotem. Określnik występuje z

przymiotnikiem językowo-etnicznym, np.:

Maria Magdalena (św.) - w sztuce niemieckiej

Portrety króla Władysława Jagiełły / Jerzy T. Petrus ; Zamek Królewski na Wawelu - Państwowe

Zbiory Sztuki. - Kraków, 2010

600 04 |a Władysław Jagiełło |c (król Polski ; |d ca 1351-1434) |x w sztuce polskiej

650 4 |a Portrety |x historia |z Polska

650 4 |a Sztuka polska |x tematyka

650 4 |a Władcy |z Polska |y 14-15 w.

650 4 |a Władcy |x w sztuce polskiej

Dziewica Orleańska Jana Matejki : materiały II seminarium Instytutu Historii Sztuki UAM i

Muzeum Narodowego w Poznaniu : Rogalin, 9-10 listopada 2001 / pod red. Stanisława

Czekalskiego ; Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. Wydział Nauk o Sztuce. - Poznań, 2003

600 04 |a Joanna d'Arc |c (św. ; |d 1412-1431) |x w sztuce polskiej

600 14 |a Matejko, Jan |d (1838-1893). |t Dziewica Orleańska

655 4 |a Malarstwo polskie |x tematyka |y 19 w.


68

III.4.30 -w teatrze

określnik ogólny – w teatrze nazwie osobowej stosuje się w opisie dokumentów omawiających

przedstawienia teatralne, których dana osoba jest bohaterem, przedmiotem. Określnik występuje z

przymiotnikiem językowo-etnicznym np.:

Bach, Johann Sebastian (1685-1750) - w teatrze

Teatr Tadeusza Kościuszki : postać Naczelnika w teatrze 1803-1994 / Piotr Mitzner. - Warszawa,

2002

600 14 |a Kościuszko, Tadeusz |d (1746-1817) |x w literaturze polskiej

600 14 |a Kościuszko, Tadeusz |d (1746-1817) |x w teatrze polskim


655 4 |a Dramat polski |x tematyka |y 19-20 w.

Uwaga: określnika – w teatrze nie stosuje się po nazwach twórców (dramaturdzy, scenografowie,

reżyserzy) ani odtwórców (aktorzy) przedstawień teatralnych.

70

III.4.32 - zamach + data roczna

określnik – zamach uzupełniony datą roczną stosuje się po nazwach osób, na które dokonano

zamachu, np.,:

Aleksander II (cesarz Rosji ; 1818-1881) – zamach 1867 r.

Aleksander II (cesarz Rosji ; 1818-1881) – zamach 1881 r.

Akcja Koppe : krakowska akcja "Parasola" / Piotr Stachiewicz. - Warszawa, 1982

600 14 |a Koppe, Wilhelm |d (1896-1975) |x zamach 1944 r.

610 24 |a Armia Krajowa. |b Batalion "Parasol"

651 4 |a Kraków (woj. małopolskie ; okręg) |y 1939-1945 r.

71

III.4.33 - zbiory

określnik zbiory stosuje się do opracowania publikacji na temat kolekcjonerskich zbiorów danej

osoby lub rodziny, rodu. Po określniku – zbiory – nie stosujemy określnika chronologicznego, np.:

Pawlikowski (rodzina) – zbiory

Jasieński, Feliks (1861-1929) – zbiory

Zbiory metrologiczne Aliny i Juliusza Gustowskich : katalog wystawy, listopad 2010 - styczeń 2011

: Muzeum Dawnego Kupiectwa w Świdnicy / [tekst i oprac. graf. Roman Skowron]. – Świdnica,

2010

600 14 |a Gustowska, Alina |x zbiory

600 14 |a Gustowski, Juliusz |x zbiory

610 24 |a Muzeum Kupiectwa Śląskiego (Świdnica) |x wystawy

650 4 |a Przyrządy pomiarowe |z Polska

651 4 |a Świdnica (woj. dolnośląskie) |x wystawy |y od 2001 r.


Dar rodziny Lanckorońskich dla Zamku Królewskiego na Wawelu / Kazimierz Kuczman. – Kraków,

1995

600 34 |a Lanckoroński |c (rodzina) |x zbiory

610 24 |a Zamek Królewski na Wawelu - Państwowe Zbiory Sztuki (Kraków) |x zbiory

651 4 |a Kraków (woj. małopolskie) |x muzealnictwo |x zbiory

73

III.5. Metodyka opracowania przedmiotowego z użyciem hasła osobowego - wybrane

zagadnienia.

Hasło osobowe występuje w opisie przedmiotowym gdy dana osoba/rodzina jest przedmiotem

dokumentu. Użycie hasła osobowego wymaga zazwyczaj dodania do opisu haseł przedmiotowych

wskazujących szerszy kontekst: grupę zawodową lub społeczną, do której przynależy dana osoba,

rodzaj działalności przez nią prowadzonej. Nie są to jednak hasła dodawane obligatoryjnie, nie

wystąpią np. w opisie księgi pamiątkowej, dedykowanej danej osobie, ale nie zawierającej

informacji o życiu i działalności osoby, w opisie korespondencji, której treść nie dotyczy

zawodowej działalności piszącego czy też w opisie pamiętników, w których autor nie opisuje swej

zawodowej aktywności.

Uwaga: niektóre kategorie osób nie zostały w JHP BN wyodrębnione. Por. IV. Kategorie osób.

W jednym opisie przedmiotowym możemy użyć najwyżej trzy nazwy osobowe. Jeśli przedmiotem

dokumentu jest więcej osób, w opisie nie umieszczamy hasła osobowego dotyczącego

którejkolwiek z nich, ale staramy się uogólnić przedmiot dokumentu, tzn. wskazać temat szerszy

zakresem lub powiązany, np. grupę zawodową, rodzaj działalności, sferę zainteresowań, miejsce

zamieszkania itp..

W opracowaniu dokumentów biograficznych określnika –biografie nie używamy po:

- kategoriach osób, w tym po tematach wyrażających klasy i warstwy społeczne (np. Arystokracja,

Chłopi, Szlachta)

oraz po hasłach

- [nazwa narodowości] za granicą (np. Polacy za granicą),

- Kobieta, Dziecko, Mężczyzna, Młodzież , Ludzie starzy

- po określnikach: – absolwenci i – pracownicy.

III.5.1. Biografie indywidualne

Biografie indywidualne oprócz hasła osobowego powinny zawierać hasła wskazujące na zawód,

grupę społeczną, wszelkiego rodzaju działalność, która była ważną częścią życia danej osoby,

miejsce zamieszkania, jeśli jest w związku z działalnością osoby. Zawsze otrzymają hasło formalne

Biografie.

Np.:

76

III.5.2. Biografie władców, przywódców i głów państw, polityków.

Biografie władców: cesarzy, królów, książąt panujących opracowujemy zgodnie ze schematem:

- hasło osobowe

- temat Władcy - określnik geograficzny - określnik chronologiczny,

- hasło geograficzne wyrażające kraj, obszar panowania - określnik chronologiczny

- temat formalny Biografie.

Np.:

Civitas Schinesghe : Mieszko I i początki państwa polskiego / red. Jan M. Piskorski ; aut. Jacek

Banaszkiewicz [et al.]. - Poznań, 2004

600 04 |a Mieszko |b I |c (książę Polski ; |d ca 935-992)

650 4 |a Władcy |z Polska |y 10 w.

651 4 |a Polska |y 10 w.

655 4 |a Biografie

Bolesław Chrobry / Jerzy Strzelczyk. - Poznań, 1999

600 04 |a Bolesław Chrobry |c (król Polski ; |d ca 967-1025)

650 4 |a Władcy |z Polska| y10-11 w.

651 4 |a Polska |y 10-11 w.

655 4 |a Biografie

Biografie przywódców i głów państw opracowujemy zgodnie ze schematem:

- hasło osobowe

- temat Przywódcy i głowy państw - określnik geograficzny - określnik chronologiczny,

- hasło geograficzne wyrażające kraj sprawowania władzy - określnik - polityka (lub - polityka

wewnętrzna) - określnik chronologiczny,

– temat formalny Biografie.

Jeśli dokument opisuje czas przed lub po zyskaniu statusu głowy państwa, należy nadać hasła

wskazujące na inną sferę działalności lub grupę zawodową np. politycy, adwokaci (czas

wcześniejszej pracy zawodowej) itp., adekwatnie do treści dokumentu. Określnik chronologiczny

wskazuje na czas omawiany w dokumencie.

On Kwaśniewski : kulisy władzy / Grzegorz Indulski, Dariusz Wilczak. - Grodzisk Mazowiecki, 2005

80

III.5.5.. Biografie artystów ludowych.

Biografie artystów (muzyków, malarzy, rzeźbiarzy itp.) ludowych otrzymają hasło Artyści ludowi

(przymiotnik językowo-etniczny) z określnikiem chronologicznym i temat wyrażający rodzaj

uprawianej sztuki z określnikiem biografie i określnikiem chronologicznym oraz hasło wskazujące

na konkretną grupę artystów z określnikiem chronologicznym.

Np.:

Izajasz Rzepa : ptasznik i mistrz od św. Franciszka / Beata Zawal-Brzezińska. - Pelplin, 2001

600 14 |a Rzepa, Izajasz |d (1904-1999)

650 4 |a Artyści ludowi polscy |y 20 w.

650 4 |a Rzeźba ludowa polska |x biografie |y 20 w.

650 4 |a Rzeźbiarze polscy |y 20 w.

651 4 |a Reda (woj. pomorskie) |x sztuka |x biografie |y 20 w.

655 4 |a Biografie

Biografie poetów ludowych otrzymają hasło Poeci (przymiotnik językowo-etniczny) z określnikiem

chronologicznym i hasło Poezja ludowa z określnikiem biografie i określnikiem chronologicznym.

Jakub Kostuch : wiersz na pisarzy sielanek : powieść o wiejskim gospodarstwie : fragmenty /

[Muzeum im. Stanisława Fischera, Bochnia ; oprac. Janina Kęsek, Anetta Stachoń]. - Bochnia,

1996

600 14 |a Kostuch, Jakub |d (1789-1857)

650 4 |a Poeci polscy |y 19 w.

655 4 |a Biografie

655 4 |a Poezja ludowa polska |y 19 w.

655 4 |a Poezja ludowa polska |x biografie |y 19 w.

81

III.5.6 Pamiętniki indywidualne. Cecha językowo-etniczna w opracowaniu pamiętników.

Teksty pamiętnikarskie, wspomnieniowe otrzymują w opisie przedmiotowym:

- hasło osobowe [autor pamiętnika],

- hasła wszystkich typów niezbędne do wyrażenia treści,

- temat formalny Pamiętniki z odpowiednim przymiotnikiem językowo-etnicznym oraz

określnikiem chronologicznym odnoszącym się do treści dokumentu (uwaga: określnik

chronologiczny nie odnosi się tu do okresu, w którym spisano bądź opublikowano pamiętnik!)

Jeżeli język, w którym spisano pamiętniki jest językiem ojczystym autora, dokument otrzyma jedno

hasło - Pamiętniki z przymiotnikiem językowo-etnicznym wskazującym jednocześnie na

narodowość i język ojczysty autora pamiętnika.

Np.:

Ja, Marta ... / Márta Mészáros ; [przekł. z węg. Krystyna Pap]. - Warszawa, 1998

600 14 |a Mészáros, Márta |d (1931- )

650 4 |a Reżyserzy węgierscy |y od 1945 r.

655 4 |a Film węgierski |x historia |y od 1945 r.

655 4 |a Pamiętniki węgierskie |y od 1945 r.

Jeżeli pamiętnik spisano w jednym z języków ojczystych (urzędowych) w danym kraju, np. autor

jest Kanadyjczykiem i napisał pamiętnik w języku francuskim (język francuski i angielski jest

językiem oficjalnym tego kraju), dokument otrzyma jedno hasło - Pamiętniki z przymiotnikiem

językowo-etnicznym wskazującym na narodowość autora pamiętnika (przymiotnik utworzony od

nazwy państwa).

Np.:

Kocham cię, życie : Mona / Ginette Bureau ; z fr. przeł. Julia Drzewoszek. – Warszawa, 2005

Tyt. oryg.: Je t'aime la vie

600 14 |a Bureau, Ginette |d (1948- )

600 14 |a Bureau, Mona

650 4 |a Chorzy w rodzinie |z Kanada |y od 1945 r.

650 4 |a Dziecko chore na białaczkę |z Kanada |y od 1945 r.

655 4 |a Pamiętniki kanadyjskie |y od 1945 r.

82

Jeżeli pamiętnik spisano w języku innym niż ojczysty, np. w języku kraju pobytu (np. autor jest

Polakiem przebywającym w Wielkiej Brytanii i napisał pamiętnik w języku angielskim, ale z tekstu

lub innych źródeł wiemy, że jest związany z krajem pochodzenia), dokument otrzyma dwa hasła -

Pamiętniki z przymiotnikiem językowo-etnicznym wskazującym na język oryginału i Pamiętniki z

przymiotnikiem językowo-etnicznym wskazującym na narodowość autora pamiętnika.

Np.:

Ostatni mazur : opowieść o wojnie, namiętności i stracie / Andrew Tarnowski ; przeł. Katarzyna

Bażyńska-Chojnacka, Piotr Chojnacki. - Warszawa, 2008

Tyt. oryg.: Last Mazurka : a tale of war, passion and loss, 2006

600 14 |a Tarnowski, Andrew |d (1940- )

600 34 |a Tarnowski |c (rodzina)

650 4 |a Arystokracja |z Polska |y 20 w.

650 4 |a Rody |z Polska |y 20 w.

655 4 |a Pamiętniki angielskie |y 20 w.

655 4 |a Pamiętniki polskie |y 20 w.

Ja urodzona w Warszawie / Anna Prucnal [oraz] Jean Mailland ; wstęp Jean Lacouture ; [adapt.

wersji pol. Anna Prucnal ; współpr. Magdalena Tarnowska]. - Kraków, 2005

Tyt. oryg.: Moi qui suis née à Varsovie, 2002

600 14 |a Prucnal, Anna |d (1940- )

650 4 |a Aktorzy polscy |z Francja |y od 1945 r.

650 4 |a Piosenkarze polscy |z Francja |y od 1944 r.

655 4 |a Pamiętniki francuskie |y od 1945 r.

655 4 |a Pamiętniki polskie |y od 1944 r.

Pamiętniki osób dwujęzycznych, piszących w dwóch obiegach otrzymają podwójne hasła:

Pamiętniki z przymiotnikami językowo-etnicznymi wskazującymi na obydwa języki, w jakich

tworzą.

Hasło „Pamiętniki żydowskie” skupia wszystkie pamiętniki napisane przez Żydów i dotyczące

tematyki żydowskiej, bez względu na język, w którym zostały spisane. Pamiętniki powstałe w

języku innym niż jidysz powinny otrzymać drugie hasło „Pamiętniki” z dopowiedzeniem

językowo-etnicznym, wskazującym na język oryginału, kraj pobytu autora.

Np.:

Dziewczynka w czerwonym płaszczyku / Roma Ligocka ; współpr. Iris von Finckenstein ; z niem.

przeł. Katarzyna Zimmerer. - Warszawa, 2004

84

III.5.7. Osoba jako przedmiot dzieła literackiego.

Dzieła literackie, których przedmiotem jest realna osoba, otrzymują w opisie przedmiotowym:

odpowiednie hasło osobowe oraz hasło wskazujące na formę dzieła. Po haśle osobowym nie

stosujemy określnika –w literaturze.

Np.:

Ania łączniczka : opowieść o Bronisławie Zaborowskiej / Juliusz German. - Warszawa, 2000

600 14 |a Zaborowska, Bronisława |d (1917-1944)

655 4 |a Powieść polska |y 20 w.

Siedem opowiadań o Mickiewiczu / wybór Jacek Kajtoch. - Warszawa, 1982

600 14 |a Mickiewicz, Adam |d (1798-1855)

655 4 |a Antologie

655 4 |a Opowiadanie polskie |y 20 w.

Włodzimierz Ilicz Lenin / Włodzimierz Majakowski ; [przekł. Piotr Kożuch et al. ; oprac. graf.

Tadeusz Michaluk]. - Warszawa, 1970

600 14 |a Lenin, Vladimir Il'ič |d (1870-1924)

655 4 |a Poezja rosyjska |y 20 w.

III. Hasło osobowe

Documents

Transcript of III. Hasło osobowe