II Rzeczpospolita – kraj wielu narodów.

II RP w liczbach

- II RP zajmowała obszar 388, 6 tys. km² - w 1921 roku zamieszkiwało ją ponad 27 mln ludzi;- w 1939 roku – 35 mln ludzi Granice:- 1912 km – z Niemcami- 984 km – z Czechosłowacją;- 347 km – z Rumunią- 1412 km – z ZSRR- 753 km – z Litwą i Łotwą- 140 km – granica morskaPod względem administracyjnym II RP podzielona

została na 17 województw.

Struktura narodowościowa

W latach powojennych trudno było okreslić skład procentowy poszczególnych mniejszości narodowych zamieszkujących Polskę.

W II RP przeprowadzono dwa spisy powszechne, w 1921 i 1931 roku, ale tylko w tym pierwszym pytano o przynależność narodową. W 1931 natomiast pytano o język, którym posługuje się na co dzień. Ale język nie zawsze odzwierciedlał narodowość.

Niemniej udział Polaków określa się na 64 %, Ukraińców – 16 %, Żydów – 10 %, Białorusinów – 5 %, Niemców – 4 %. Na pozostały 1 % składali się mieszkańcy o narodowości Rosyjskiej, Czeskiej, Ormiańskiej i Litewskiej.

Stosunek ten jednak może być zaburzony, ponieważ wielu mieszkańców Kresów Wschodnich nie deklarowało żadnej narodowości.

Polacy dominowali przede wszystkim na terenie Polski centralnej i północno – wschodnich kresach. Na Polesiu i Wołyniu oraz w Galicji Wschodniej przeważała ludność ukraińska i białoruska ( ale nie przekraczała 50 % ogółu mieszkańców).

Żydzi mieli przewagę w wielu miastach na wschodzie kraju, a w miastach na Śląsku i Pomorzu dominowali mieszkańcy niemieccy.

Zjawisko „państwa wielonarodowego” w okresie powojennym nie było rzadkością.

Sytuacja prawna mniejszości narodowych

Wszyscy obywatele II RP, bez względu na narodowość czy wyznanie, posiadali równe prawa.

Zgodnie z tym mniejszości narodowe posiadały pełnię praw politycznych (istniały ugrupowania ukraińskie, białoruskie, żydowskie itd.) Jednak zdecydowaną większość stanowisk państwowych zajmowali Polacy. Podobna sytuacja panowała w wojsku. Oficerami mogli zostać jedynie Polacy.

Polityka wobec mniejszości narodowychPolskie ugrupowania polityczne prezentowały różne

nastawienie wobec mniejszości:- Endecja – nie ukrywała, że jej dążeniem jest

utworzenie państwa jednolitego narodowościowo;- Obóz Piłsudskiego – popierał proces asymilacji

ludności obcej z Polakami;- PPS – postulował nadanie mniejszościom

narodowym autonomii;Polskie ugrupowania polityczne jednak nigdy nie

wypracowały wspólnego stanowiska wobec mniejszości narodowych. Za jednym razem stosowali politykę przychylną, natomiast z drugiej strony podejmowały działania zniechęcające mniejszości do kooperacji z rządem.

Działania rządu

- W latach 1920 – 23 na terenach wschodnich rozpoczęto tzw. Osadnictwo wojskowe;

- W latach 1919 – 1929 w Wielkopolsce trwał proces likwidacji niemieckiej własności ziemskiej;

- W 1924 Stanisław Grabski (minister oświaty) wprowadził projekt szkół dwujęzycznych, w których uczyłyby się dzieci polskie i niepolskie( po wprowadzeniu w życie liczba godzin w językach obcych była gwałtownie redukowana);

- Ograniczono sieć i liczbę niemieckich szkół prywatnych;

Żydzi w Polsce

Po I wojnie światowej stosunki polsko – żydowskie nie uległy znacznej poprawie. Było to związane z poglądem, że ludność żydowska będąca w większości handlowcami, urzędnikami, prawnikami i lekarzami, utrudnia ludności polskiej możliwość awansu życiowego.

Niechęć do Żydów szczególnie widoczny był w środowiskach studenckich, gdzie liczba młodzieży żydowskiej stale zwiększała się.

Numerus Clausus i Numerus Nullus

W związku z narastającym niezadowoleniem studentów, młodzież polska zaczęła forsować wprowadzenie tzw. numerus clausus (ograniczenia liczby młodzieży żydowskiej) lub numerus nullus (całkowitego zakazu studiowania dla Żydów).

Studenci polscy zmuszali studentów Żydowskich do zasiadania na zajęciach w osobnych ławkach – tzw. getto ławkowe.

Mniejszości wobec państwa.

Stosunek mniejszości narodowych do Polski był zazwyczaj niechętny. Istniało przekonanie, że Polska to państwo dbające jedynie o interesy Polaków. Wielu z nich twierdziło, że Polska jako kraj między Niemcami a ZSRR nie będzie trwało zbyt długo.

Niechęć ludności niepolskiej przeradzała się w konspiracyjną działalność:

- 1920 – Ukraińska Organizacja Wojskowa (UWO) – kontynuowała walkę o niepodległą Ukrainę

- W latach 30. UWO przekształciła się w Organizację Ukraińskich Nacjonalistów – organizację terrorystyczną( ataki na urzędników, ministrów, ludzi związanych z polityką)