IGRZYSKAERY

NOWOŻYTNEJ

Katarzyna Bierzanowska

SPIS TREŚCI

I. Historia nowożytnych igrzysk

olimpijskich .................................................. 3

II. Symbole

olimpijskie .......................................................................

................ 5

III. Letnie igrzyska

olimpijskie .......................................................................

..... 9

IV. Zimowe igrzyska

olimpijskie .......................................................................

. 11

V. Dyscypliny

olimpijskie .......................................................................

........... 13

VI. Polska na igrzyskach ery

nowożytnej ......................................................... 15

VII. Bibliografia .................................................................

................................... 17

2

HISTORIA NOWOŻYTNYCH IGRZYSK OLIMPIJSKICH

Po roku 393 n.e., kiedy to rozegrano ostatnie Igrzyska ery

starożytnej, pamięć o greckim wychowaniu zamarła. Powrócono do

niego w czasie odrodzenia - wzmianki o igrzyskach olimpijskich

znajdują się w pismach takich twórców jak Matteo Palmieri, Hans

Sachs i Thomas Kyd.

W 1833 r. w Szwecji powstało Towarzystwo Olimpijskie. Z

inicjatywy tej organizacji rok później zorganizowano dla

upamiętnienia starożytnych igrzysk greckich tzw. Igrzyska

Skandynawskie. Pierwsza Olimpiada tego typu odbyła się 14 lipca

1834 r. w Ramlösa w Szwecji. W programie przewidziano biegi, skoki

wzwyż, o tyczce i przez żywego konia, zapasy, ćwiczenia

zręcznościowe, wspinanie się po linie i maszcie. Drugie i ostatnie

Igrzyska Skandynawskie odbyły się 2 lata później.

Ideę wskrzeszenia starożytnych Igrzysk jako pierwszy

zaproponował grecki filantrop i weteran wojen z Turkami, Evangelos

Zappas w 1833 r. Dzięki jego hojności, od 1859 r. co 4 lata miały się

odbywać "olimpijskie zawody gimnastyczne". Doszło do rozegrania

trzech Igrzysk - w 1859, 1870 i 1875 r. Były to zawody narodowe, w

których startowali wyłącznie Grecy. W tym samym czasie trwały

prace wykopaliskowe w Olimpii. Nasilała się fascynacja antyczną

kulturą, co zaowocowało ideą wskrzeszenia Igrzysk. Jako pierwszy

pomysł odnowienia starożytnej rywalizacji sportowej z udziałem

zawodników z całego świata postulował w 1888 r. Francuz Pascal

Grousset. Powstała w ten sposób koncepcja, której orędownikiem

stał się francuski baron Pierre de Coubertin. Z jego inicjatywy w

3

czerwcu 1894 r. zwołano w Paryżu Międzynarodowy Kongres dla

Wskrzeszenia Igrzysk Olimpijskich z udziałem 79 delegatów i 2000

zaproszonych gości. 23 czerwca 1894 r. powołano do życia Igrzyska

Olimpijskie ery nowożytnej. Dla kontroli przebiegu I Igrzysk

Olimpijskich, które początkowo miały odbywać się co 2 lata,

powołano Międzynarodowy Komitet Olimpijski , w skład którego

weszło piętnastu przedstawicieli dwunastu krajów biorących udział w

posiedzeniu Kongresu. Pierwszym prezesem MKOl został wybrany

Grek Demetrius Vikelas, który zabiegał, by pierwsza Olimpiada

odbyła się w 1896 r. w Atenach, a nie, jak to początkowo zakładano,

w 1900 r. w Paryżu. Komitet pozytywnie rozpatrzył jego postulaty.

Początkowo prezesem MKOl miał być przedstawiciel kraju, którego

miasto jest organizatorem Igrzysk, jednak gdy przed Igrzyskami w

Paryżu w 1900 r. wybrano barona de Coubertin, zmieniono ten zapis.

Francuz był prezesem MKOl aż do 1925 r.

Nowożytne letnie igrzyska olimpijskie odbywają się od 1896 roku

(Ateny), a zimowe od 1924 (Chamonix). Nowożytne igrzyska

olimpijskie nawiązują do tradycji starożytnych igrzysk greckich.

Przez większość sportowców igrzyska olimpijskie są traktowane, jako

najważniejsze zawody sportowe, a złoty medal olimpijski, jako

najcenniejsze trofeum; wyjątkiem są tu tenisiści, kolarze i piłkarze,

ale międzynarodowe federacje tych sportów starają się podnieść

rangę konkursów olimpijskich.

4

5

Ateny 1896: Pierwsze nowożytne igrzyska. Baron de Coubertin realizuje swoją wizję szlachetnej sportowej rywalizacji.

SYMBOLE OLIMPIJSKIE

Flaga olimpijska

Najbardziej znany ze wszystkich symboli

olimpijskich, flaga olimpijska, odzwierciedla

ideały Pierre de Coubertin – twórcy igrzysk

nowożytnych. Pięć różnokolorowych

przecinających się kół symbolizuje zarazem

różnorodność, jak i jedność ludzi zamieszkujących Ziemię.

Poszczególne kolory symbolizują dane kontynenty: niebieski –

Europę, czarny – Afrykę, czerwony – Amerykę, żółty – Azję i zielony –

Australię. Dodatkowo kolory te zostały dobrane tak, by każdy z nich

pojawiał się przynajmniej raz na jakiejś fladze państwowej. Flaga

olimpijska wciągana jest na maszt podczas ceremonii otwarcia

igrzysk. Koła oznaczają też 5 dyscyplin sportowych w starożytności.

Ogień olimpijski

Ogień olimpijski wzniecany jest za pomocą skupionych promieni

słonecznych w ruinach świątyni Olimpii. Stamtąd sztafeta olimpijska

przekazuje pochodnię olimpijską kolejnym biegaczom. Tradycja

zapalania ognia sięga Igrzysk z 1928, a jego przenoszenia w

sztafecie – 1936. Na koniec

ogień niesiony w pochodni

przybywa do miasta -

gospodarza igrzysk. Tutaj w

trakcie ceremonii otwarcia

zapalany jest znicz olimpijski,

który płonie przez cały czas trwania zawodów.

6

Do tej pory płomień olimpijski zgasł trzykrotnie:

1976 roku w Montrealu (powodem było oberwanie chmury)

2004 na igrzyskach w Atenach na starym stadionie z igrzysk

1896

2008 w Pekinie (według oficjalnych komunikatów powodem

były problemy techniczne)

Motto

Oficjalnym mottem igrzysk jest łacińskie zdanie: Citius Altius Fortius,

czyli Szybciej, Wyżej, Mocniej. Innym znanym cytatem opisującym

olimpiadę jest zdanie: Najważniejszą rzeczą w igrzyskach

olimpijskich jest nie zwyciężyć, ale wziąć w nich udział, podobnie jak

w życiu nie jest ważne triumfować, ale zmagać się z organizmem.

Ceremonia otwarcia

Tradycyjnie igrzyska otwiera

trwająca kilka godzin

ceremonia otwarcia, której

celem jest m.in.

zaprezentowanie miasta i

państwa, w którym odbywają

się igrzyska. Stałym elementem

tej ceremonii jest defilada

państw biorących udział w zawodach. Z uwagi na szacunek dla

ojczyzny igrzysk defiladę otwiera Grecja, a kończy gospodarz. Po

wejściu wszystkich krajów na stadion olimpijski głowa państwa

organizującego zawody lub przewodniczący MKOl dokonuje

oficjalnego otwarcia igrzysk, wypowiadając formułę: Igrzyska

7

Olimpijskie w ... uważam za otwarte. Później, w trakcie odgrywania

hymnu olimpijskiego, na maszt wciągana jest flaga olimpijska, którą

wnoszą na arenę wybitne osobistości. Przedostatni biegacz sztafety

olimpijskiej wbiega na stadion, niosąc ogień olimpijski. Przekazuje go

ostatniemu biegaczowi sztafety. Często wypuszczane są gołębice –

symbol pokoju. Na koniec wszyscy flagowi zbierają się w kole, a

jeden wybrany zawodnik oraz jeden wybrany sędzia składają, w

imieniu wszystkich zawodników i sędziów, przysięgę olimpijską.

Elementem ceremonii otwarcia jest również wniesienie oraz

wciągnięcie na maszt flagi państwa organizującego zawody, podczas

wciągania flagi odgrywa się hymn.

Ceremonia zamknięcia

W części artystycznej ceremonii zamknięcia, oprócz spektaklu

przygotowanego przez gospodarzy, swoją prezentację przedstawia

również miasto następnych igrzysk. Sportowcy ,wkraczający na

stadion, nie są już podzieleni wedle państw, a wszystkie flagi państw

uczestniczących w "festiwalu sportów" są niesione razem. Podczas

ceremonii zamknięcia odgrywa się hymny oraz wciąga na maszt

3 flagi: państwa obecnie goszczącego igrzyska, przyszłego

gospodarza oraz Grecji. Przewodniczący MKOl wypowiada formułę:

Igrzyska Olimpijskie w ... uważam za zamknięte, oraz "wzywa

młodzież całego świata do stawienia się za 4 lata w mieście

przyszłych igrzysk", po czym opuszcza się flagę olimpijską oraz gasi

znicz. Stałym elementem jest również przekazanie flagi olimpijskiej

przez mera (burmistrza, prezydenta) obecnego miasta-gospodarza

przyszłemu organizatorowi igrzysk.

Hymn olimpijski

8

Hymnem olimpijskim jest utwór przyjęty przez MKOI w 1958 r.

Autorami hymnu są artyści greccy. Słowa napisał Kostis Palamas, a

muzykę skomponował Spiros Samaras. Prawykonanie hymnu odbyło

się podczas I Nowożytnych Igrzysk Olimpijskich w Atenach w 1896

roku. W tłumaczeniu na język polski, hymn, którego autorem jest

Nikos Chadzinikolau, brzmi następująco:

Nieśmiertelny Duchu Antyku, czysty ojcze

Piękności wielkiej i prawdziwej,

Zejdź, zjaw się i zabłyśnij tu

W chwale twej ziemi i nieba.

Wznieć zapał godnych walk

Biegu, zapasów i dysku

Uwieńcz świeżą gałązką ciało,

Uczyń je żelaznym i szlachetnym.

Pola, góry i morza lśnią z tobą

Jak biało-czerwona ogromna świątynia,

Do której, Nieśmiertelny Duchu Antyku,

Biegnie twój czciciel, każdy naród.

Maskotka

Po raz pierwszy pojawiła się ona w 1968 r. na Zimowych Igrzyskach

Olimpijskich w Grenoble (Francja). Od tej pory na każde igrzyska

projektowana jest jedna lub kilka

maskotek. Zwykle są to zwierzęta

charakterystyczne dla danego

obszaru. Po raz pierwszy maskotka

była wykorzystywana na szerszą skalę

w promocji igrzysk podczas Olimpiady

9

w Moskwie w 1980 r. Niedźwiadek Misza pojawił się nie tylko

podczas ceremonii otwarcia i zamknięcia igrzysk, ale i w filmie

animowanym oraz na oficjalnych produktach handlowych.

10

LETNIE IGRZYSKA OLIMPIJSKIE

Międzynarodowe zawody sportowe organizowane co 4 lata przez

Międzynarodowy Komitet Olimpijski. Należą do największych i

najbardziej popularnych zawodów sportowych na świecie.

Zwycięstwo na igrzyskach olimpijskich uznawane jest przez

sportowców większości dyscyplin za najbardziej prestiżowe

osiągnięcie.

Letnie igrzyska olimpijskie od 1896r.:

1896: Ateny 1900: Paryż 1904: St. Louis 1908: Londyn 1912: Sztokholm 1916: Berlin (nie odbyły się)

11

1920: Antwerpia 1924: Paryż 1928: Amsterdam 1932: Los Angeles 1936: Berlin 1940: Helsinki (nie odbyły się) 1944: Londyn (nie odbyły się) 1948: Londyn 1952: Helsinki 1956: Melbourne 1960: Rzym 1964: Tokio 1968: Meksyk 1972: Monachium 1976: Montreal 1980: Moskwa 1984: Los Angeles 1988: Seul 1992: Barcelona 1996: Atlanta 2000: Sydney 2004: Ateny 2008: Pekin

12

ZIMOWE IGRZYSKA

OLIMPIJSKIE

Zimowe igrzyska olimpijskie od 1924r.:

1924: Chamonix 1928: Sankt Moritz 1932: Lake Placid 1936: Garmisch-Partenkirchen 1940: Garmisch-Partenkirchen (nie odbyły się) 1944: Cortina d’ Ampezzo (nie odbyły się) 1948: Sankt Moritz 1952: Oslo 1956: Cortina d’Ampezzo 1960: Squaw Valley 1964: Innsbruck 1968: Grenoble 1972: Sapporo

13

1976: Innsbruck 1980: Lake Placid 1984: Sarajewo 1988: Calgary 1992: Albertville 1996: Lillehammer 1998: Nagano 2002: Salt Lake City 2006: Turyn 2010: Vancouver

14

DYSCYPLINY OLIMPIJSKIE

Na pierwszych igrzyskach rozgrywano zawody jedynie w 9

dyscyplinach: lekkoatletyce, kolarstwie, szermierce, gimnastyce,

strzelectwie, tenisie, podnoszeniu ciężarów, zapasach i pływaniu

(zawody wioślarskie z powodu złej pogody odwołano). Współcześnie

ich liczba osiągnęła już 28 (niektóre klasyfikacje wydzielają 34, a

nawet 38 dyscyplin).

W skład każdej dyscypliny wchodzi od kilku do kilkunastu

konkurencji, które rozgrywane są oddzielnie przez kobiety i

mężczyzn. Jednak istnieją konkurencje, które rozgrywane są

wyłącznie przez kobiety (softball, gimnastyka artystyczna i pływanie

synchroniczne) lub wyłącznie przez mężczyzn (boks i baseball). Żeby

dana konkurencja mogła być wpisana do programu olimpijskiego

musi być powszechnie uprawiana w wielu krajach świata: dla

konkurencji męskich – w co najmniej 75 krajach na 4 kontynentach,

dla kobiecych – w co najmniej 40 krajach na 3 kontynentach.

Zimowe dyscypliny olimpijskie:

Biathlon Bobsleje

BobslejeSkeleton

Curling Hokej na lodzie Łyżwiarstwo

Łyżwiarstwo figuroweŁyżwiarstwo szybkieKrótki tor

Narciarstwo

Narciarstwo alpejskieBiegi narciarskieNarciarstwo dowolneKombinacja norweskaSkoki narciarskieSnowboard

Saneczkarstwo

15

16

Letnie dyscypliny olimpijskie:

Badminton Baseball Boks Gimnastyka

Gimnastyka artystycznaGimnastyka sportowaSkoki na trampolinie

Hokej na trawie Jeździectwo

Skoki przez przeszkodyUjeżdżenieWKKW

Judo Kajakarstwo

Kajakarstwo górskieKajakarstwo klasyczne

Karate Kolarstwo

BMXKolarstwo górskieKolarstwo szosowe Kolarstwo torowe

Koszykówka Lekkoatletyka Łucznictwo Pięciobój nowoczesny Piłka nożna Piłka ręczna Piłka siatkowa

SiatkówkaSiatkówka plażowa

Podnoszenie ciężarów Softball Sporty wodne

Piłka wodnaPływaniePływanie synchroniczneSkoki do wody

Strzelectwo Szermierka Taekwondo Tenis stołowy Tenis ziemny Triatlon Wioślarstwo Zapasy

Styl wolnyStyl klasyczny

Żeglarstwo

FinnTornado470 kobiety470 mężczyźniLaserLaser Radial49erNeilPryde RS-XStarYngling

17

POLSKA NA IGRZYSKACH ERY NOWOŻYTNEJ

IGRZYSKA LETNIE

Oficjalnie Polacy uczestniczą w letnich igrzyskach olimpijskich od

roku 1924, choć już wcześniej pojawiali się w ekipach państw

zaborczych. W tym okresie Polskę reprezentowało w 25 dyscyplinach

olimpijskich 1914 sportowców, z czego 1534 mężczyzn i 375 kobiet.

Pierwszy medal olimpijski dla Polski wywalczyła w roku 1924

czwórka kolarzy torowych w składzie: Franciszek Szymczyk, Jan

Łazarski, Józef Lange i Tomasz Stankiewicz - był to medal srebrny.

Natomiast pierwszy medal indywidualny zdobył Adam Królikiewicz -

medal brązowy w jeździeckim konkursie skoków. Pierwszy złoty

medal zdobyła dyskobolka Halina Konopacka w 1928.

Pierwszym polskim sportowcem, który na jednych igrzyskach

wywalczył dwa medale był jeździec Michał Antoniewicz w 1928 r. -

srebrny w konkursie skoków i brązowy w WKKW, a trzy medale jako

pierwsza zdobyła w 1964 r. lekkoatletka Irena Szewińska - złoty w

sztafecie 4x100 m oraz srebrne w biegu na 200 m i skoku w dal.

Trzej polscy sportowcy zdobyli na jednych igrzyskach po dwa złote

medale: Witold Woyda w indywidualnym i drużynowym turnieju

florecistów w 1972 r., Arkadiusz Skrzypaszek w 1992 r. w pięcioboju

nowoczesnym - indywidualnie i drużynowo oraz Robert Korzeniowski

w chodzie na 20 i 50 km w 2000 r.

Najwięcej medali (32) Polska zdobyła na Igrzyskach w Moskwie w

1980, zaś najwięcej złotych medali (7) przywozili Polacy

czterokrotnie z igrzysk w: Tokio, Monachium, Montrealu, oraz

18

Atlancie. W 1984 Polska, podobnie jak inne kraje bloku wschodniego,

zbojkotowała Igrzyska w Los Angeles.

Najwięcej medali, bo aż 52 (22 złotych, 17 srebrnych i 13

brązowych), zdobywali polscy lekkoatleci. Za nimi są bokserzy,

zapaśnicy i szermierze.

IGRZYSKA ZIMOWE

W I Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w Chamonix wzięło udział

kilku naszych reprezentantów. Najlepiej z nich spisał się Leon

Jucewicz w wieloboju, zdobywając 8. miejsce. Następnie Igrzyska

organizowano w St.Moritz i Lake Placid - najlepiej z Polaków wypadł

na nich Bronisław Czech – 10. miejsce w kombinacji norweskiej

Gdy w 2002 roku do dyscyplin olimpijskich dołączono skeleton,

pierwszy medal dla Polaków – brąz - zdobył Franciszek Gąsienica-

Groń w kombinacji norweskiej.

W Squaw Valley - Elwira Seroczyńska wywalczyła srebro ,a Helena

Pilejczyk - brąz. Polska zdobywała medale na igrzyskach, ale każdy

pragnął złota. Na swój upragniony pierwszy zloty medal Polska

musiała czekać bardzo długo.

W 1972r. w Sapporo złoty medal zdobył skoczek narciarski -

Wojciech Fortuna. Igrzyska w Innsbrucku nie były dla nas tak udane,

jak te przed czterema laty w Sapporo. 6. miejsce naszych hokeistów

to najlepsza pozycja na tych igrzyskach. Rekordowa liczba Polaków

rywalizujących w konkurencjach-to jedyna pociecha z tych igrzysk

(56 Polaków). Pamiętne Igrzyska w Salt Lake City przyniosły Polsce

dwa medale wybitnego skoczka – Adama Małysza (srebrny i złoty).

Na następnych zimowych igrzyskach olimpijskich Polska zdobyła dwa

medale. Justyna Kowalczyk w biegu na 30 km zdobyła brąz, a nasz

biathlonista, Tomasz Sikora - srebro . Igrzyska w Vancouver okazały

19

się dla Polski niezwykle owocne. Joanna Kowalczyk przywiozła jeden

złoty medal oraz dwa srebrne, Adam Małysz wywalczył dwa srebrne

medale i, co okazało się największym zaskoczeniem – kobieca

drużyna łyżwiarstwa szybkiego zdobyła brąz.

20

BIBLIOGRAFIA

Zbigniew Porada, Starożytne i nowożytne igrzyska

olimpijskie, Krajowa Agencja Wydawnicza, 1980

Robert Falewicz, Historia Igrzysk Olimpijskich, Poznań,

KURPISZ, 2004

Igrzyska Olimpijskie [@:]

http://olimpiady.republika.pl/nowozytne.htm

Igrzyska Olimpijskie [@:]

http://pl.wikipedia.org/wiki/Igrzyska_olimpijskie

21