1

Zadanie 1. (0–1)Przeczytaj tekst i przeanalizuj ilustracje, a następnie zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Tkanka nabłonkowa charakteryzuje się zwartym układem komórek z nieznaczną ilością substancji międzykomórkowej. Komórki mogą tworzyć jedną warstwę lub wiele warstw. Zawsze jednak między komórkami nabłonka a głębiej położonymi tkankami znajduje się tzw. błona podstawna.

1. 2. 3. 4.

Tkanka nabłonkowa została przedstawiona na ilustracji oznaczonej numerem

A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.

Zadanie 2. (0–1)Przeczytaj tekst i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

U ryb narządem zmysłu, który informuje o sile i kierunku ruchów wody, jest linia boczna. Ma ona postać kanałów biegnących po bokach głowy i wzdłuż boków ciała. Dzięki niej ryby poruszają się w wodzie swobodnie, skutecznie omijając przeszkody.

Dzięki informacjom odbieranym przez linię boczną ryby

A. reagują na zmiany temperatury wody. B. zatrzymują się przed ścianą akwarium. C. regulują przepływ wody przez skrzela. D. pokonują opór wody podczas pływania.

I grupa

BIOLOGIATest dla uczniów kończących naukę w klasie szóstej I grupa

............................................................................................................................................... .....................................

maj

202

0

Test składa się z 15 zadań. Czytaj uważnie treść poleceń. Wybierz poprawną odpowiedź i zamaluj znajdujący się obok niej kwadracik. Jeśli się pomylisz, otocz kółkiem błędnie zamalowany kwadracik i zamaluj właściwy.

2

I grupa

maj

202

0

Zadanie 3. (0–1)Przeczytaj tekst i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Błotniarki żyją w wodach stojących z dużą ilością roślinności. W celu zaczerpnięcia powietrza muszą co jakiś czas wynurzać się z wody, dlatego zasiedlają przede wszystkim powierzchniowe warstwy zbiorników wodnych. Na głowie błotniarki znajdują się czułki, a jej jednoczęściowa muszla ma cienkie i delikatne ścianki.

Z opisu wynika, że błotniarka jest przedstawicielem

A. nicieni. B. mięczaków. C. stawonogów. D. pierścienic.

Zadanie 4. (0–1)Przeanalizuj wykres i wykonaj polecenie.

Zachorowania na włośnicę w Polsce w latach 2005–2016

20050

50

100

150

200

250

300

70

2006

130

2007

292

2008

4

2009

36

2010

51

2011

23

2012

1

2013

9

2014

32

2015

27

2016

4

liczba przypadków

https://stansanitarny.gis.gov.pl/index.php/rozdzial/epidemiologia [dostęp 4.03.2020]

Zaznacz zdanie fałszywe dotyczące zachorowań na włośnicę.

A. Co 4 lata liczba zachorowań spada poniżej 5 przypadków. B. Od 2008 r. w kolejnych latach liczba chorych była mniejsza niż w 2007 r. C. W analizowanym okresie czasu odnotowano mniej niż 500 zachorowań. D. W latach 2005–2007 zachorowało więcej osób niż w pozostałym okresie.

3

I grupa

maj

202

0

Zadanie 5. (0–2)Przeczytaj teksty i wykonaj polecenie.

Ryby to kręgowce żyjące na całej kuli ziemskiej, w wodach słodkich i słonych. Temperatura ciała tych zwierząt zmienia się w zależności od temperatury otoczenia. Ich skóra jest pokryta łuskami i zawiera liczne gruczoły śluzowe. Narządem oddechowym ryb są skrzela. U większości gatunków młode osobniki znacznie różnią się od osobników dorosłych.

Płazy to ziemnowodne kręgowce zmiennocieplne, których ciało pokrywa cienka skóra, naga i wilgotna. Wymiana gazowa u osobników dorosłych odbywa się za pomocą skóry i workowatych płuc. Larwy płazów oddychają za pomocą skrzeli.

Oceń prawdziwość zdań. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe.

I. Larwy płazów żyją w wodzie, podobnie jak ryby.

II. Ryby i płazy zalicza się do zwierząt zmiennocieplnych.

Zadanie 6. (0–1)Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Wspólną cechą wszystkich parzydełkowców jest

A. pasożytniczy tryb życia. B. obecność komórek parzydełkowych. C. otwór gębowy otoczony ramionami. D. występowanie w postaci polipa i meduzy.

Zadanie 7. (0–1)Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Do stawonogów wyrządzających poważne szkody w lasach, sadach i na polach zaliczane są:

A. rusałka pawik, mól odzieżowy, giez bydlęcy. B. pszczoła miodna, wołek zbożowy, komar widliszek. C. jedwabnik morwowy, paź królowej, turkuć podjadek. D. bielinek kapustnik, mszyca burakowa, stonka ziemniaczana.

P F

P F

4

I grupa

maj

202

0

Zadanie 8. (0–1)Przeanalizuj rysunek i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Wskazane na ilustracji syfony służą małżom do

A. chwytania i przytrzymywania ofiar. B. dostrzegania zmian intensywności światła i poruszania się. C. pobierania pokarmu i usuwania jego niestrawionych resztek. D. odstraszania drapieżników i wabienia partnerów do rozrodu.

Zadanie 9. (0–1)Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

W leczeniu chorób układu krążenia stosuje się substancje pozyskiwane ze śliny pijawek, ponieważ

A. nasilają one produkcję krwinek białych odpowiadających za odporność. B. zapobiegają one krzepnięciu krwi. C. obniżają one stężenie cholesterolu we krwi. D. zwiększają one ilość hemoglobiny w krwinkach czerwonych.

Zadanie 10. (0–2)Przeczytaj tekst i zaznacz poprawne uzupełnienia zdania. Wybierz odpowiedzi A albo B oraz C albo D.

U stawonogów ciało pokrywa sztywny chitynowy oskórek, który chroni narządy wewnętrzne i jest miejscem przyczepu mięśni. Co pewien czas oskórek musi być wymieniany.

Proces wymiany oskórka nosi nazwę A/B; jest konieczny, ponieważ oskórek C/D.

I. A. linienia B. regeneracji

II. C. nie powiększa się wraz ze wzrostem zwierzęcia, co ten wzrost ogranicza. D. niemal nie przepuszcza wody, co grozi odwodnieniem zwierzęcia.

syfony

5

I grupa

maj

202

0

Zadanie 11. (0–1)Przeczytaj tekst i wykonaj polecenie.

Obserwowano proces pobierania pokarmu u trzech gatunków pierścienic: pijawki lekarskiej, rurecznika mułowego i dżdżownicy ziemnej. Stwierdzono, że pijawka lekarska przyjmuje pokarm rzadko, a rurecznik mułowy i dżdżownica ziemna pobierają go bardzo często. Pijawka odżywia się krwią ssaków, która ze względu na dużą zawartość białka jest pokarmem o wysokiej wartości odżywczej. Pozostałe obserwowane gatunki odżywiają się martwą materią organiczną, która nie jest tak odżywcza jak krew.

Zaznacz problem badawczy rozwiązywany w opisanym doświadczeniu.

A. Od czego zależy rodzaj pokarmu wybieranego przez różne gatunki pierścienic? B. Od czego zależy częstość przyjmowania pokarmu przez różne gatunki pierścienic? C. Jaka jest wartość odżywcza pokarmów spożywanych przez różne gatunki pierścienic? D. Jaki jest wpływ pokarmu przyjmowanego przez różne gatunki pierścienic na ich aktywność?

Zadanie 12. (0–1)Przeczytaj tekst i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Uczniowie przeczytali w internecie, że otoczenie rośliny miedzianą folią chroni ją przed zjedzeniem przez ślimaki. Postanowili informację sprawdzić. Przygotowali dwa plastikowe pojemniki i okleili miedzianą folią dno oraz boki jednego z nich. Następnie oba pojemniki umieścili w pustym akwarium, a na ich szczycie położyli liście sałaty (patrz schemat). Na dnie akwarium umieścili sześć ślimaków winniczków i obserwowali je przez godzinę.

Aby doświadczenie było wykonane poprawnie, należy

A. odizolować akwarium od światła. B. ograniczyć dostęp dwutlenku węgla do akwarium. C. zwilżyć wodą dno akwarium. D. wzbogacić powietrze w akwarium w tlen.

miejsce umieszczenia ślimaków

pojemnik oklejony miedzianą folią

6

I grupa

maj

202

0

Zadanie 13. (0–1)Przeczytaj tekst i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Rak szlachetny należy do największych skorupiaków słodkowodnych żyjących w Polsce. Najlepiej czuje się w wodzie, w której zawartość tlenu wynosi 8–10 mg/l. Z czterech różnych akwariów pobrano próbki wody i oznaczono w nich zawartość tlenu. Wyniki przedstawiono w zamieszczonej niżej tabeli.

Akwarium 1. Akwarium 2. Akwarium 3. Akwarium 4.

5,2 mg/l 10,3 mg/l 9 mg/l 6,2 mg/l

Gdybyśmy zamierzali zbadać kondycję raków w wodach o różnej zawartości tlenu, próbą kontrolną powinny być raki w wodzie z akwarium

A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.

Zadanie 14. (0–1)Przeczytaj tekst i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Do wysokiego wazonu napełnionego wodą włożono niewielki plastikowy pojemnik napełniony wodą i zamknięty pokrywką. Pojemnik opadł na dno. Następnie wyjęto go z wazonu, wylano wodę, przykryto i ponownie włożono do wazonu. Tym razem pojemnik utrzymywał się na powierzchni wody. W kolejnych etapach stopniowo dolewano do niego wody i sprawdzano, co się z nim dzieje.

Przeprowadzony eksperyment symuluje funkcjonowanie u ryb pęcherza pławnego, który

A. jest narządem równowagi. B. wspomaga proces oddychania. C. ułatwia pokonywanie oporu wody. D. reguluje głębokość zanurzenia.

Zadanie 15. (0–2)Przeanalizuj tabelę i wykonaj polecenie.

Rozwój zarodkowy traszki zwyczajnej w wodach o różnej temperaturze

Średnia temperatura wody w °C

Czas trwania rozwoju zarodkowego w dobach

Przeżywalność zarodków na 100 obserwowanych

7,5 61 5,2

14,7 24 64,4

19,9 15 90,6

24,3 10 94,5

W. Juszczyk, Płazy i gady krajowe, PWN, Warszawa 1987, s. 130

Uzupełnij zdanie. Wybierz odpowiedzi A albo B oraz 1. albo 2.

I. Im niższa jest temperatura wody, tym rozwój zarodkowy traszki zwyczajnej jest

A. dłuższy, B. krótszy,

II. a przeżywalność zarodków –

1. większa. 2. mniejsza.

1

Zadanie 1. (0–1)Przeczytaj tekst i przeanalizuj ilustracje, a następnie zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Tkanka nabłonkowa charakteryzuje się zwartym układem komórek z nieznaczną ilością substancji międzykomórkowej. Komórki mogą tworzyć jedną warstwę lub wiele warstw. Zawsze jednak między komórkami nabłonka a głębiej położonymi tkankami znajduje się tzw. błona podstawna.

1. 2. 3. 4.

Tkanka nabłonkowa została przedstawiona na ilustracji oznaczonej numerem

A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.

Zadanie 2. (0–1)Przeczytaj tekst i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

U ryb narządem zmysłu, który informuje o sile i kierunku ruchów wody, jest linia boczna. Ma ona postać kanałów biegnących po bokach głowy i wzdłuż boków ciała. Dzięki niej ryby poruszają się w wodzie swobodnie, skutecznie omijając przeszkody.

Dzięki informacjom odbieranym przez linię boczną ryby

A. pokonują opór wody podczas pływania. B. regulują przepływ wody przez skrzela. C. zatrzymują się przed ścianą akwarium. D. reagują na zmiany temperatury wody.

I grupa

BIOLOGIATest dla uczniów kończących naukę w klasie szóstej II grupa

............................................................................................................................................... .....................................

maj

202

0

Test składa się z 15 zadań. Czytaj uważnie treść poleceń. Wybierz poprawną odpowiedź i zamaluj znajdujący się obok niej kwadracik. Jeśli się pomylisz, otocz kółkiem błędnie zamalowany kwadracik i zamaluj właściwy.

2

II grupa

maj

202

0

Zadanie 3. (0–1)Przeczytaj tekst i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Błotniarki żyją w wodach stojących z dużą ilością roślinności. W celu zaczerpnięcia powietrza muszą co jakiś czas wynurzać się z wody, dlatego zasiedlają przede wszystkim powierzchniowe warstwy zbiorników wodnych. Na głowie błotniarki znajdują się czułki, a jej jednoczęściowa muszla ma cienkie i delikatne ścianki.

Z opisu wynika, że błotniarka jest przedstawicielem

A. mięczaków. B. stawonogów. C. pierścienic. D. nicieni.

Zadanie 4. (0–1)Przeanalizuj wykres i wykonaj polecenie.

Zachorowania na włośnicę w Polsce w latach 2005–2016

20050

50

100

150

200

250

300

70

2006

130

2007

292

2008

4

2009

36

2010

51

2011

23

2012

1

2013

9

2014

32

2015

27

2016

4

liczba przypadków

https://stansanitarny.gis.gov.pl/index.php/rozdzial/epidemiologia [dostęp 4.03.2020]

Zaznacz zdanie fałszywe dotyczące zachorowań na włośnicę.

A. W latach 2005–2007 zachorowało więcej osób niż w pozostałym okresie. B. W analizowanym okresie czasu odnotowano mniej niż 500 zachorowań. C. Od 2008 r. w kolejnych latach liczba chorych była mniejsza niż w 2007 r. D. Co 4 lata liczba zachorowań spada poniżej 5 przypadków.

3

II grupa

maj

202

0

Zadanie 5. (0–2)Przeczytaj teksty i wykonaj polecenie.

Ryby to kręgowce żyjące na całej kuli ziemskiej, w wodach słodkich i słonych. Temperatura ciała tych zwierząt zmienia się w zależności od temperatury otoczenia. Ich skóra jest pokryta łuskami i zawiera liczne gruczoły śluzowe. Narządem oddechowym ryb są skrzela. U większości gatunków młode osobniki znacznie różnią się od osobników dorosłych.

Płazy to ziemnowodne kręgowce zmiennocieplne, których ciało pokrywa cienka skóra, naga i wilgotna. Wymiana gazowa u osobników dorosłych odbywa się za pomocą skóry i workowatych płuc. Larwy płazów oddychają za pomocą skrzeli.

Oceń prawdziwość zdań. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe.

I. Larwy płazów żyją w wodzie, podobnie jak ryby.

II. Ryby i płazy zalicza się do zwierząt zmiennocieplnych.

Zadanie 6. (0–1)Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Wspólną cechą wszystkich parzydełkowców jest

A. występowanie w postaci polipa i meduzy. B. otwór gębowy otoczony ramionami. C. obecność komórek parzydełkowych. D. pasożytniczy tryb życia.

Zadanie 7. (0–1)Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Do stawonogów wyrządzających poważne szkody w lasach, sadach i na polach zaliczane są:

A. jedwabnik morwowy, paź królowej, turkuć podjadek. B. bielinek kapustnik, mszyca burakowa, stonka ziemniaczana. C. pszczoła miodna, wołek zbożowy, komar widliszek. D. rusałka pawik, mól odzieżowy, giez bydlęcy.

P F

P F

4

II grupa

maj

202

0

Zadanie 8. (0–1)Przeanalizuj rysunek i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Wskazane na ilustracji syfony służą małżom do

A. chwytania i przytrzymywania ofiar. B. odstraszania drapieżników i wabienia partnerów do rozrodu. C. dostrzegania zmian intensywności światła i poruszania się. D. pobierania pokarmu i usuwania jego niestrawionych resztek.

Zadanie 9. (0–1)Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

W leczeniu chorób układu krążenia stosuje się substancje pozyskiwane ze śliny pijawek, ponieważ

A. zwiększają one ilość hemoglobiny w krwinkach czerwonych. B. obniżają one stężenie cholesterolu we krwi. C. zapobiegają one krzepnięciu krwi. D. nasilają one produkcję krwinek białych odpowiadających za odporność.

Zadanie 10. (0–2)Przeczytaj tekst i zaznacz poprawne uzupełnienia zdania. Wybierz odpowiedzi A albo B oraz C albo D.

U stawonogów ciało pokrywa sztywny chitynowy oskórek, który chroni narządy wewnętrzne i jest miejscem przyczepu mięśni. Co pewien czas oskórek musi być wymieniany.

Proces wymiany oskórka nosi nazwę A/B; jest konieczny, ponieważ oskórek C/D.

I. A. regeneracji B. linienia

II. C. nie powiększa się wraz ze wzrostem zwierzęcia, co ten wzrost ogranicza. D. niemal nie przepuszcza wody, co grozi odwodnieniem zwierzęcia.

syfony

5

II grupa

maj

202

0

Zadanie 11. (0–1)Przeczytaj tekst i wykonaj polecenie.

Obserwowano proces pobierania pokarmu u trzech gatunków pierścienic: pijawki lekarskiej, rurecznika mułowego i dżdżownicy ziemnej. Stwierdzono, że pijawka lekarska przyjmuje pokarm rzadko, a rurecznik mułowy i dżdżownica ziemna pobierają go bardzo często. Pijawka odżywia się krwią ssaków, która ze względu na dużą zawartość białka jest pokarmem o wysokiej wartości odżywczej. Pozostałe obserwowane gatunki odżywiają się martwą materią organiczną, która nie jest tak odżywcza jak krew.

Zaznacz problem badawczy rozwiązywany w opisanym doświadczeniu.

A. Jaki jest wpływ pokarmu przyjmowanego przez różne gatunki pierścienic na ich aktywność? B. Jaka jest wartość odżywcza pokarmów spożywanych przez różne gatunki pierścienic? C. Od czego zależy częstość przyjmowania pokarmu przez różne gatunki pierścienic? D. Od czego zależy rodzaj pokarmu wybieranego przez różne gatunki pierścienic?

Zadanie 12. (0–1)Przeczytaj tekst i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Uczniowie przeczytali w internecie, że otoczenie rośliny miedzianą folią chroni ją przed zjedzeniem przez ślimaki. Postanowili informację sprawdzić. Przygotowali dwa plastikowe pojemniki i okleili miedzianą folią dno oraz boki jednego z nich. Następnie oba pojemniki umieścili w pustym akwarium, a na ich szczycie położyli liście sałaty (patrz schemat). Na dnie akwarium umieścili sześć ślimaków winniczków i obserwowali je przez godzinę.

Aby doświadczenie było wykonane poprawnie, należy

A. wzbogacić powietrze w akwarium w tlen. B. zwilżyć wodą dno akwarium. C. odizolować akwarium od światła. D. ograniczyć dostęp dwutlenku węgla do akwarium.

miejsce umieszczenia ślimaków

pojemnik oklejony miedzianą folią

6

II grupa

maj

202

0

Zadanie 13. (0–1)Przeczytaj tekst i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Rak szlachetny należy do największych skorupiaków słodkowodnych żyjących w Polsce. Najlepiej czuje się w wodzie, w której zawartość tlenu wynosi 8–10 mg/l. Z czterech różnych akwariów pobrano próbki wody i oznaczono w nich zawartość tlenu. Wyniki przedstawiono w zamieszczonej niżej tabeli.

Akwarium 1. Akwarium 2. Akwarium 3. Akwarium 4.

9 mg/l 5,2 mg/l 6,2 mg/l 10,3 mg/l

Gdybyśmy zamierzali zbadać kondycję raków w wodach o różnej zawartości tlenu, próbą kontrolną powinny być raki w wodzie z akwarium

A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.

Zadanie 14. (0–1)Przeczytaj tekst i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Do wysokiego wazonu napełnionego wodą włożono niewielki plastikowy pojemnik napełniony wodą i zamknięty pokrywką. Pojemnik opadł na dno. Następnie wyjęto go z wazonu, wylano wodę, przykryto i ponownie włożono do wazonu. Tym razem pojemnik utrzymywał się na powierzchni wody. W kolejnych etapach stopniowo dolewano do niego wody i sprawdzano, co się z nim dzieje.

Przeprowadzony eksperyment symuluje funkcjonowanie u ryb pęcherza pławnego, który

A. wspomaga proces oddychania. B. jest narządem równowagi. C. reguluje głębokość zanurzenia. D. ułatwia pokonywanie oporu wody.

Zadanie 15. (0–2)Przeanalizuj tabelę i wykonaj polecenie.

Rozwój zarodkowy traszki zwyczajnej w wodach o różnej temperaturze

Średnia temperatura wody w °C

Czas trwania rozwoju zarodkowego w dobach

Przeżywalność zarodków na 100 obserwowanych

7,5 61 5,2

14,7 24 64,4

19,9 15 90,6

24,3 10 94,5

W. Juszczyk, Płazy i gady krajowe, PWN, Warszawa 1987, s. 130

Uzupełnij zdanie. Wybierz odpowiedzi A albo B oraz 1. albo 2.

I. Im niższa jest temperatura wody, tym rozwój zarodkowy traszki zwyczajnej jest

A. krótszy, B. dłuższy,

II. a przeżywalność zarodków –

1. większa. 2. mniejsza.