HolocaustHolocaust

Termin holocaustTermin holocaust

HolocaustHolocaust, (, (całopaleniecałopalenie – termin angielski, – termin angielski, pochodzący z kościelnej łaciny pochodzący z kościelnej łaciny holocaustumholocaustum, z , z gr. gr. holo-kautóoholo-kautóo – spalam ofiarę w całości), – spalam ofiarę w całości), spolszczenie: spolszczenie: HolokaustHolokaust – określenie – określenie stosowane do prześladowań i zagłady milionów stosowane do prześladowań i zagłady milionów Żydów przez władze III Rzeszy oraz jej Żydów przez władze III Rzeszy oraz jej sojuszników w okresie II wojny światowej. Jest sojuszników w okresie II wojny światowej. Jest synonimem pojęcia synonimem pojęcia SzoaSzoa (hebr. (hebr. שואהשואה – – całkowita zagłada, zniszczenie, – transkrypcja całkowita zagłada, zniszczenie, – transkrypcja angielska: angielska: ShoahShoah), uważanego przez niektórych ), uważanego przez niektórych za stosowniejsze, gdyż nie odwołujące się do za stosowniejsze, gdyż nie odwołujące się do pozytywnego znaczenia całopalenia. W Polsce pozytywnego znaczenia całopalenia. W Polsce używa się ponadto terminu używa się ponadto terminu ZagładaZagłada. .

Czym był HolocaustCzym był Holocaust

Holocaust stanowił bezprecedensową próbę zagłady całego narodu Holocaust stanowił bezprecedensową próbę zagłady całego narodu przy użyciu metod przemysłowych, która nigdy wcześniej i później przy użyciu metod przemysłowych, która nigdy wcześniej i później nie była przeprowadzona w takiej skali. Holocaust był wyjątkowy, nie była przeprowadzona w takiej skali. Holocaust był wyjątkowy, także dlatego, że w założeniach miał doprowadzić do ostatecznego także dlatego, że w założeniach miał doprowadzić do ostatecznego celowego rozwiązania kwestii żydowskiej, czyli fizycznej likwidacji celowego rozwiązania kwestii żydowskiej, czyli fizycznej likwidacji całego narodu, co nie było wprost wyrażonym celem wobec żadnej całego narodu, co nie było wprost wyrażonym celem wobec żadnej innej nacji . Stanowił systematyczny i realizowany przez aparat innej nacji . Stanowił systematyczny i realizowany przez aparat państwowy proces likwidacji całego narodu w tzw. państwowy proces likwidacji całego narodu w tzw. Endlösung der Endlösung der JudenfrageJudenfrage ( (Ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiejOstateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej) . Chociaż ) . Chociaż polityka Hitlera wobec Słowian i Bałtów (uznawanych za polityka Hitlera wobec Słowian i Bałtów (uznawanych za podludzipodludzi) ) również zakładała eksterminację elit naukowych i kulturalnych również zakładała eksterminację elit naukowych i kulturalnych (ponieważ zdaniem nazistów cywilizacja i sztuka rozwijały się (ponieważ zdaniem nazistów cywilizacja i sztuka rozwijały się jedynie dzięki nacjom zachodnim ), oraz eksploatację pozostałej jedynie dzięki nacjom zachodnim ), oraz eksploatację pozostałej części narodu poprzez pracę niewolniczą , z uwagi na fakt, że części narodu poprzez pracę niewolniczą , z uwagi na fakt, że polityka przemysłowego ludobójstwa za samą przynależność polityka przemysłowego ludobójstwa za samą przynależność narodową wymierzona była wyłącznie wobec Żydów, do narodową wymierzona była wyłącznie wobec Żydów, do pozostałych zbrodni nazizmu nie używa się zazwyczaj nazwy pozostałych zbrodni nazizmu nie używa się zazwyczaj nazwy HolocaustHolocaust. .

Polityka nazistów wobec ŻydówPolityka nazistów wobec Żydów

Partia nazistowska i jej przywódca Adolf Hitler po dojściu Partia nazistowska i jej przywódca Adolf Hitler po dojściu do władzy w 1933 rozpoczęli realizację programu do władzy w 1933 rozpoczęli realizację programu rasistowskiego i antysemickiego, przewidującego rasistowskiego i antysemickiego, przewidującego izolację ludności żydowskiej i stopniowe pozbawienie jej izolację ludności żydowskiej i stopniowe pozbawienie jej wszelkich praw obywatelskich oraz cywilnych. wszelkich praw obywatelskich oraz cywilnych. Wspierano także emigrację Żydów z Niemiec. Oskarżali Wspierano także emigrację Żydów z Niemiec. Oskarżali Żydów o pasożytnictwo, wyzysk, demoralizowanie i Żydów o pasożytnictwo, wyzysk, demoralizowanie i niszczenie narodów, wśród których zamieszkują. niszczenie narodów, wśród których zamieszkują. Propaganda nagłaśniała także rzekomą organizację Propaganda nagłaśniała także rzekomą organizację międzynarodowego spisku, obejmującego żydowskich międzynarodowego spisku, obejmującego żydowskich bankierów i przemysłowców, a także polityków bankierów i przemysłowców, a także polityków pochodzenia żydowskiego i znajdujących się pod pochodzenia żydowskiego i znajdujących się pod wpływem Żydów. Spisek ten miał mieć charakter wpływem Żydów. Spisek ten miał mieć charakter międzynarodowy; obejmował rzekomo liberałów, międzynarodowy; obejmował rzekomo liberałów, socjaldemokratów i komunistów, a także masonów, i socjaldemokratów i komunistów, a także masonów, i inne organizacje społeczno-polityczne przeciwstawiające inne organizacje społeczno-polityczne przeciwstawiające się ideom nazizmu. się ideom nazizmu.

Polityka nazistów wobec Żydów Polityka nazistów wobec Żydów c.d.c.d.

Propaganda nazistowska Propaganda nazistowska stworzyła pojęcie stworzyła pojęcie hańbienia rasyhańbienia rasy (Rassenschande), aby uzasadnić (Rassenschande), aby uzasadnić konieczność wprowadzenia konieczność wprowadzenia restrykcyjnego prawa restrykcyjnego prawa zakazującego małżeństw kobiet zakazującego małżeństw kobiet niemieckich z Żydami. Jedna z niemieckich z Żydami. Jedna z ustaw norymberskichustaw norymberskichstawa o stawa o ochronie niemieckiej krwi i czciochronie niemieckiej krwi i czci (niem. (niem. Gesetz zum Schutze des Gesetz zum Schutze des deutschen Blutes und der deutschen Blutes und der deutschen Ehredeutschen Ehre) z dnia 1 ) z dnia 1 września 1935 wprowadzała września 1935 wprowadzała sankcje karne za łamanie jej sankcje karne za łamanie jej postanowień, zwykle w postaci postanowień, zwykle w postaci więzienia lub zesłania do obozu więzienia lub zesłania do obozu koncentracyjnego. koncentracyjnego.

Odbieranie praw ŻydomOdbieranie praw ŻydomNajpierw Niemcy odbierali Żydom prawa do: chodzenia Najpierw Niemcy odbierali Żydom prawa do: chodzenia po chodnikach, jazdy na rowerze, przebywania w parku, po chodnikach, jazdy na rowerze, przebywania w parku, wejścia do kawiarni, restauracji, korzystania z wejścia do kawiarni, restauracji, korzystania z komunikacji miejskiej i kolejowej. Żydzi musieli komunikacji miejskiej i kolejowej. Żydzi musieli uczęszczać do specjalnych szkół. Poza miejscem uczęszczać do specjalnych szkół. Poza miejscem zamieszkania mogli przebywać jedynie w ściśle zamieszkania mogli przebywać jedynie w ściśle określonych godzinach. Praktycznie zupełnie określonych godzinach. Praktycznie zupełnie pozbawiono ich możliwości godziwej pracy zarobkowej. pozbawiono ich możliwości godziwej pracy zarobkowej. Nakazano im także noszenia specjalnych opasek z Nakazano im także noszenia specjalnych opasek z gwiazdą Dawida na ramieniu. Ułatwiało to ich gwiazdą Dawida na ramieniu. Ułatwiało to ich piętnowanie, prześladowanie przez hitlerowskich piętnowanie, prześladowanie przez hitlerowskich żołnierzy. Masowo demolowano i rabowano sklepy żołnierzy. Masowo demolowano i rabowano sklepy żydowskie, palono synagogi, uniemożliwiano żydowskie, palono synagogi, uniemożliwiano obchodzenie świąt religijnych. obchodzenie świąt religijnych.

Powstawanie gettPowstawanie gettOd października 1939 roku Niemcy zaczęli Od października 1939 roku Niemcy zaczęli tworzyć specjalne dzielnice mieszkalne dla tworzyć specjalne dzielnice mieszkalne dla Żydów - getta. Później otaczano je murem i Żydów - getta. Później otaczano je murem i drutem kolczastym tak, aby ludność aryjska drutem kolczastym tak, aby ludność aryjska nie miała z nimi żadnego kontaktu. nie miała z nimi żadnego kontaktu. Pierwsze getta na ziemiach polskich Pierwsze getta na ziemiach polskich powstały w Piotrkowie Trybunalskim, powstały w Piotrkowie Trybunalskim, Puławach i Radomsku. W Terezinie na Puławach i Radomsku. W Terezinie na terenie Czech założono pokazowe getto, terenie Czech założono pokazowe getto, które w 1943 roku odwiedzili wysłannicy które w 1943 roku odwiedzili wysłannicy Czerwonego Krzyża. Chociaż z pozoru Czerwonego Krzyża. Chociaż z pozoru getta przypominały zwyczajne osiedla, to getta przypominały zwyczajne osiedla, to jednak panowała w nich wielka ciasnota, jednak panowała w nich wielka ciasnota, racje żywnościowe były bardzo ubogie. Na racje żywnościowe były bardzo ubogie. Na przykład w 1941 roku racja dla jednej osoby przykład w 1941 roku racja dla jednej osoby pochodzenia żydowskiego wynosiła 184 pochodzenia żydowskiego wynosiła 184 kalorii (a dla Niemca - 2310 kalorii). kalorii (a dla Niemca - 2310 kalorii). Najlepiej podobno powodziło się tym, którzy Najlepiej podobno powodziło się tym, którzy pracowali dla Niemców, również przy pracowali dla Niemców, również przy wywózkach do obozów, przy pilnowaniu wywózkach do obozów, przy pilnowaniu porządku. Zdjęcie znajdujące się po prawej porządku. Zdjęcie znajdujące się po prawej stronie przestawia Budowa murów getta w stronie przestawia Budowa murów getta w Warszawie na rozkaz gubernatora Fischera, Warszawie na rozkaz gubernatora Fischera, Warszawa , sierpień 1940. Warszawa , sierpień 1940.

Eksterminacja ŻydówEksterminacja ŻydówPrawdziwa zagłada, jeżeli w ogóle Prawdziwa zagłada, jeżeli w ogóle można to tak określić, rozpoczęła się można to tak określić, rozpoczęła się dopiero z początkiem 1942 roku. W dopiero z początkiem 1942 roku. W styczniu Hitler ogłosił "ostateczne styczniu Hitler ogłosił "ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej" rozwiązanie kwestii żydowskiej" ("Endlösung"). Zgodnie z tym założeniem ("Endlösung"). Zgodnie z tym założeniem stopniowo wywożono ludzi z getta, stopniowo wywożono ludzi z getta, zsyłając ich do obozów masowej zsyłając ich do obozów masowej zagłady. Masowo mordowano także zagłady. Masowo mordowano także Żydów w obozach pracy. "Ostateczne Żydów w obozach pracy. "Ostateczne rozwiązanie" objęło tereny całej Europy. rozwiązanie" objęło tereny całej Europy. W Związku Radzieckim wykonywały je W Związku Radzieckim wykonywały je specjalne grupy operacyjne, tak zwane specjalne grupy operacyjne, tak zwane "Einsatzgruppen". Sami Żydzi na swoje "Einsatzgruppen". Sami Żydzi na swoje masowe mordowanie mówili "szoa" masowe mordowanie mówili "szoa" ("Shoah") czyli "zagład. Poza obozami, ("Shoah") czyli "zagład. Poza obozami, najbardziej znanym miejscem najbardziej znanym miejscem eksterminacji jest wąwóz Babi Jar koło eksterminacji jest wąwóz Babi Jar koło Kijowa, gdzie w 1941 zamordowano ok. Kijowa, gdzie w 1941 zamordowano ok. 100.000 Żydów, a także podwileńskie 100.000 Żydów, a także podwileńskie Ponary, gdzie naziści wymordowali Ponary, gdzie naziści wymordowali prawie 80.000 Żydów.prawie 80.000 Żydów.

Eksterminacja Żydów krajach Eksterminacja Żydów krajach europejskich europejskich

Rząd III Rzeszy nie tylko Rząd III Rzeszy nie tylko realizował plan wymordowania realizował plan wymordowania Żydów przy pomocy własnych Żydów przy pomocy własnych wyspecjalizowanych służb na wyspecjalizowanych służb na terytoriach okupowanych, ale terytoriach okupowanych, ale także stosował naciski także stosował naciski polityczne i wojskowe, aby polityczne i wojskowe, aby zmusić pozostałe kraje zmusić pozostałe kraje europejskie do współpracy w tej europejskie do współpracy w tej zbrodni. Rezultaty takiej polityki zbrodni. Rezultaty takiej polityki były różne: od aktywnej były różne: od aktywnej współpracy (Słowacja, Francja), współpracy (Słowacja, Francja), przez współpracę częściową przez współpracę częściową (Rumunia, Bułgaria,Węgry), do (Rumunia, Bułgaria,Węgry), do kategorycznej odmowy kategorycznej odmowy (Włochy, Dania). (Włochy, Dania).

Sposoby zabijania ŻydówSposoby zabijania ŻydówWładze nazistowskie oceniły taką metodę Władze nazistowskie oceniły taką metodę zabijania Żydów za zbyt kosztowną zabijania Żydów za zbyt kosztowną (amunicja) i pracochłonną oraz trudną do (amunicja) i pracochłonną oraz trudną do powtórzenia w krajach, w których terror był powtórzenia w krajach, w których terror był słabszy, a działania wojenne dalekie. Na słabszy, a działania wojenne dalekie. Na mniejszą skalę eksperymentowano z innym mniejszą skalę eksperymentowano z innym pomysłem: samochodami wydzielającymi pomysłem: samochodami wydzielającymi gazy spalinowe do ładowni i zabijające gazy spalinowe do ładowni i zabijające znajdujących się w niej ludzi tlenkiem węgla. znajdujących się w niej ludzi tlenkiem węgla. Jeszcze przed decyzjami Konferencji w Jeszcze przed decyzjami Konferencji w Wannsee takich metod użyto w obozie Wannsee takich metod użyto w obozie zagłady ludności żydowskiej z wydzielonego zagłady ludności żydowskiej z wydzielonego Kraju Warty (Wartheland) – Kulmhof. W Kraju Warty (Wartheland) – Kulmhof. W niektórych obozach stosowano gaz Cyklon B, niektórych obozach stosowano gaz Cyklon B, używany dawniej jako środek owadobójczy. używany dawniej jako środek owadobójczy. Eksterminacja obejmowała wszystkie grupy Eksterminacja obejmowała wszystkie grupy Żydów lub osób uznanych za Żydów, w tym Żydów lub osób uznanych za Żydów, w tym osób starszych, kobiet i dzieci. osób starszych, kobiet i dzieci. Systematycznie opróżniono żydowskie getta, Systematycznie opróżniono żydowskie getta, przeprowadzano polowanie na Żydów przeprowadzano polowanie na Żydów ukrywających się po tzw. stronie aryjskiej, ukrywających się po tzw. stronie aryjskiej, zwożono ludzi z terytoriów okupowanych całej zwożono ludzi z terytoriów okupowanych całej Europy. Wykorzystując pomoc kolaborantów Europy. Wykorzystując pomoc kolaborantów osoby pochodzenia żydowskiego osoby pochodzenia żydowskiego odizolowywano i wysyłano transportem odizolowywano i wysyłano transportem kolejowym do obozów zagłady, gdzie były z kolejowym do obozów zagłady, gdzie były z reguły bezzwłocznie kierowane do komór reguły bezzwłocznie kierowane do komór gazowych, ich ciała palone, a mienie stawało gazowych, ich ciała palone, a mienie stawało się własnością III Rzeszy. się własnością III Rzeszy.

Polskie Państwo Podziemne Polskie Państwo Podziemne wobec eksterminacji Żydówwobec eksterminacji Żydów

Już od lipca 1942 roku podziemie polskie stale donosiło Londynowi o Już od lipca 1942 roku podziemie polskie stale donosiło Londynowi o masowych zagładach dokonywanych na Żydach w obozach przez masowych zagładach dokonywanych na Żydach w obozach przez Niemców. Początkowo Anglicy nie wierzyli w doniesienia. We wrześniu Niemców. Początkowo Anglicy nie wierzyli w doniesienia. We wrześniu 1942 roku Kierownictwo Walki Cywilnej wydało odezwę, w której 1942 roku Kierownictwo Walki Cywilnej wydało odezwę, w której protestowało przeciwko takiemu traktowaniu ludzi. protestowało przeciwko takiemu traktowaniu ludzi. Armia Krajowa nawiązała kontakt z organizacją bojową w getcie Armia Krajowa nawiązała kontakt z organizacją bojową w getcie warszawskim - ŻOB (Żydowska Organizacja Bojowa). Była to warszawskim - ŻOB (Żydowska Organizacja Bojowa). Była to konspiracyjna grupa wojskowa powstała z inicjatywy lewicy konspiracyjna grupa wojskowa powstała z inicjatywy lewicy syjonistycznej, Bundu i PPR-u. W AK w gruniu 1942 roku powstała Rada syjonistycznej, Bundu i PPR-u. W AK w gruniu 1942 roku powstała Rada Pomocy Żydom zwana "Żegotą". Pomocy Żydom zwana "Żegotą". Żydom pomagała również ludność cywilna: głównie udzielając Żydom pomagała również ludność cywilna: głównie udzielając schronienia, za co groziła kara śmierci zarówno dla ukrywającego się schronienia, za co groziła kara śmierci zarówno dla ukrywającego się Żyda, jak i dla Polaka, który mu pomagał. Jednakże postawa Polaków nie Żyda, jak i dla Polaka, który mu pomagał. Jednakże postawa Polaków nie była jednolita. Z jednej strony chętnie udzielano im schronienia, a z była jednolita. Z jednej strony chętnie udzielano im schronienia, a z drugiej wydawano bądź szantażowano, w najlepszym razie obojętnie drugiej wydawano bądź szantażowano, w najlepszym razie obojętnie patrzono na ich los. Nie należy jednak oceniać postawy Polaków żyjąc w patrzono na ich los. Nie należy jednak oceniać postawy Polaków żyjąc w miarę bezpiecznym i spokojnym XXI wieku, bo trudno przewidzieć jak miarę bezpiecznym i spokojnym XXI wieku, bo trudno przewidzieć jak człowiek się zachowałby w takiej sytuacji - w końcu nie każdy decydował człowiek się zachowałby w takiej sytuacji - w końcu nie każdy decydował się na bohaterskie czyny ratując Żydów, ale z drugiej strony ratował się na bohaterskie czyny ratując Żydów, ale z drugiej strony ratował siebie i swoich najbliższych. Stąd też ocena nigdy nie będzie obiektywna. siebie i swoich najbliższych. Stąd też ocena nigdy nie będzie obiektywna.

Powstania w gettachPowstania w gettachJuż od początku ludność żydowska Już od początku ludność żydowska próbowała stawiać opór przeciwko próbowała stawiać opór przeciwko Niemcom. Pierwsze powstania wybuchły Niemcom. Pierwsze powstania wybuchły między innymi w Klecku 21 lipca 1942 rok i między innymi w Klecku 21 lipca 1942 rok i w Lachwi 3 września 1942 roku. w Lachwi 3 września 1942 roku. Jeżeli chodzi o powstanie w getcie Jeżeli chodzi o powstanie w getcie warszawskim, to najpierw kilka słów o warszawskim, to najpierw kilka słów o samym getcie. Otóż, getto to zostało samym getcie. Otóż, getto to zostało podzielone na dwie części: małe i duże podzielone na dwie części: małe i duże getto. W dużym znajdował się Pawiak i to getto. W dużym znajdował się Pawiak i to właśnie tam rozpoczęły się pierwsze walki właśnie tam rozpoczęły się pierwsze walki powstańcze. Pomiędzy obiema częściami powstańcze. Pomiędzy obiema częściami przebiegała powiem "aryjska" ulica i Żydzi przebiegała powiem "aryjska" ulica i Żydzi musieli długo czekać, zanim otworzono musieli długo czekać, zanim otworzono bramy i pozwolono im przejść do drugiej bramy i pozwolono im przejść do drugiej części. W 1942 roku zbudowano dla nich części. W 1942 roku zbudowano dla nich specjalną kładkę (mogę stwierdzić że specjalną kładkę (mogę stwierdzić że sytuacja ta jest bardzo dobrze sytuacja ta jest bardzo dobrze zobrazowana w filmie Romana Polańskiego zobrazowana w filmie Romana Polańskiego "Pianista") "Pianista")

Sytuacja w innych gettachSytuacja w innych gettach Reichsführer SS Heinrich Himmler zarządził likwidację wszystkich gett na Reichsführer SS Heinrich Himmler zarządził likwidację wszystkich gett na terenie okupywanej Polski 11 czerwca 1943 roku. Jako pierwsze likwidacji terenie okupywanej Polski 11 czerwca 1943 roku. Jako pierwsze likwidacji miało podlec getto lwowskie. miało podlec getto lwowskie. Dnia 2 sierpnia w Treblince, największym po Oświęcimiu miejscu kaźni Żydów, Dnia 2 sierpnia w Treblince, największym po Oświęcimiu miejscu kaźni Żydów, wybuchł bunt więźniów. Na jego czele staną Leichert, były kapitan Wojska wybuchł bunt więźniów. Na jego czele staną Leichert, były kapitan Wojska Polskiego. Części więźniów udało się zbiec do okolicznościowych lasów. Polskiego. Części więźniów udało się zbiec do okolicznościowych lasów. W dwa tygodnie później w Białymstoku wybuchło kolejne powstanie żydowskie W dwa tygodnie później w Białymstoku wybuchło kolejne powstanie żydowskie po tym jak oddziały SS przystąpiły do jego likwidacji. Na czele powstania po tym jak oddziały SS przystąpiły do jego likwidacji. Na czele powstania białostockiego stanął M. Tennenbaum, jednak Niemcy już po kilku dniach białostockiego stanął M. Tennenbaum, jednak Niemcy już po kilku dniach opanowali sytuację i zabili powstańców. opanowali sytuację i zabili powstańców. 14 października wybuchł bunt więźniów w Sobiborze pod wodzą byłego 14 października wybuchł bunt więźniów w Sobiborze pod wodzą byłego radzieckiego oficera A. Pieczerskiego. Więźniom udało się opanować radzieckiego oficera A. Pieczerskiego. Więźniom udało się opanować magazyn broni, zabili nawet dwunastu SS-manów i 300-osobową grupą magazyn broni, zabili nawet dwunastu SS-manów i 300-osobową grupą sforsowali ogrodzenie z drutu kolczastego. Większość uczestników został sforsowali ogrodzenie z drutu kolczastego. Większość uczestników został jednak złapana w okolicznych lasach przez policję i SS. jednak złapana w okolicznych lasach przez policję i SS. W ramach akcji "Erntefest" ("Dożynki") Niemcy dnia 3 listopada 1943 roku W ramach akcji "Erntefest" ("Dożynki") Niemcy dnia 3 listopada 1943 roku dokonali masowego mordu na 18 tysiącach Żydów w Majdanku. dokonali masowego mordu na 18 tysiącach Żydów w Majdanku. W gettach panował bród, ludzie umierali z głodu, szerzyły się epidemie i W gettach panował bród, ludzie umierali z głodu, szerzyły się epidemie i zarazy. W ciągu trzech lat w getcie warszawskim zmarło lub zostało zabitych zarazy. W ciągu trzech lat w getcie warszawskim zmarło lub zostało zabitych około 100 tysięcy Żydów. Największe getta powstały w: Warszawie, Łodzi, około 100 tysięcy Żydów. Największe getta powstały w: Warszawie, Łodzi, Częstochowa, Sosnowiec, Stanisławów, Lublin, Lwów, a także w Wilnie, Częstochowa, Sosnowiec, Stanisławów, Lublin, Lwów, a także w Wilnie, Kownie i Mińsku. W 1943 roku zlikwidowano praktycznie wszystkie. Kownie i Mińsku. W 1943 roku zlikwidowano praktycznie wszystkie.

Skutki Niemieckiej polityki Skutki Niemieckiej polityki eksterminacji Żydóweksterminacji Żydów

Skutkiem prowadzonej przez Niemców polityki Skutkiem prowadzonej przez Niemców polityki eksterminacji Żydów była śmierć 5-6 milionów eksterminacji Żydów była śmierć 5-6 milionów osób i prawie doszczętna likwidacja wielu osób i prawie doszczętna likwidacja wielu społeczności żydowskich, w szczególności społeczności żydowskich, w szczególności zamieszkujących wschodnią Polskę, Galicję i zamieszkujących wschodnią Polskę, Galicję i Ukrainę. Z tego regionu zniknęła cała kultura Ukrainę. Z tego regionu zniknęła cała kultura sztetli, wszystkie skupiska chasydów, w zaniku sztetli, wszystkie skupiska chasydów, w zaniku pozostał język jidysz. Zginęło wówczas 80-90% pozostał język jidysz. Zginęło wówczas 80-90% Żydów zamieszkałych przed wojną Europę Żydów zamieszkałych przed wojną Europę Środkową. Wśród ocalałych wiele osób cierpiało Środkową. Wśród ocalałych wiele osób cierpiało na liczne post-traumatyczne przypadłości na liczne post-traumatyczne przypadłości psychologiczne. Ich umiejętność opowiadania o psychologiczne. Ich umiejętność opowiadania o przeszłości dojrzewała bardzo powoli. przeszłości dojrzewała bardzo powoli.

WykonanieWykonanie

Bitel Michał kl. III „c”Bitel Michał kl. III „c”