Historia sztuki średniowiecznej w Polsce cz.2

Morimond – filie śląskie przez saską Pfortę

Lubiąż, fund. 1163, uposażony 1175 I kościół – do ok. 1200

Filie LubiążaTrzebnica, fund. 1203 (bud. do 1240)

Henryków, fund. 1227

Lubiąż II - 2. poł. XIII w.

Lubiąż, kościół Cystersów, przekształceniaa) 1175-k. XII w.

b) lata 80. XIII w. c) pocz. XIV w.

d) od poł. XVIII w. (Wg Ewy Łużynieckiej)

Lubiąż, kościół Cystersów

Lubiąż I

Lubiąż II 2. poł. XIII w.

Lubiąż I i Lubiąż II

Trzebnica 1203-1240

Trzebnica, kaplica św. Jadwigi (1268-1275)

Trzebnica, kaplica

św. Jadwigi (1268-1275)

Trzebnica 1203-1240

Henryków, fund. 1227

1228 konsekracja1241 zniszczenie w

czasie najazdu Tatarów

do 1260 r. nowe prezbiterium i

transept

Henryków

Henryków

Wrocław, katedra

maswerk

chór ok. 1244-1270

Wrocław, katedra, chór

sklepienie 1272

Henryków

Wrocław

Lubiąż II

Wrocław, katedra Lubiąż II Kraków, katedra

Dominikanie – ordo praedicatorum

1206, Langwedocja - do misji nawracania katarów prowadzonej przez legatów papieskich i cystersów dołączają

Diego z Acebes i Dominik GuzmanWzorzec apostolski - wędrowne kaznodziejstwo, jałmużna jako źródło utrzymania, dysputy z katarami i waldensami 1215 sobór laterański IV – wstępne zatwierdzenie zakonu

1216 bulla Honoriusza III – ostateczne zatwierdzenie zakonu; reguła św. Augustyna, ale z wyrzeczeniem się własności – ostatecznie żebrzący charakter zakonu potwierdzony na

kapitule generalnej w 1220

Franciszkanie – ordo fratrum minorum

1209 - założenie zakonu przez Franciszka z Asyżu II zakon – klaryski (Ordo Santae Clarae) powołany 1211

1223 - Reguła św. Franciszka zatwierdzona przez Honoriusza III Spory wokół interpretacji reguły

1517 podział na obserwantów (w Polsce zwani bernardynami) i konwentuałów; z czasem dalsze podziały

obserwanci, reformaci (Ordo Fratrum Minorum Strictiorum Observantiae), rekolekci (Ordo Fratrum Minorum Reccolectorum) i alkantarzyści lub

dyskalceaci (Ordo Fratrum Minorum Discalceatum) – scaleni na mocy unii leonińskiej (Leon XIII 1897)

1619 uniezależnienie się kapucynów

Augustianie – ordo Sancti Augustini

1256 różne wspólnoty eremitów żyjących wg reguły św. Augustyna jednoczą się i

przekształcają w zakon żebrzący

Karmelici - Ordo fratrum Beatae Virginis Mariae de monte Carmel

Początkowo grupa pustelników w Palestynie1206-1214 łaciński patriarcha Jerozolimy, Albert,

nadaje im regułę (zwaną „formułą życia”) – zaczątek reguły karmelitańskiej zatwierdzony przez

Honoriusza III w 1226 r. Po przeniesieniu zakonu do Europy reguła adoptowana do nowych warunków przez

Innocentego IV w 1247

Konwenty mendykantów w Polsce (lata 30.-50. XIII w.)

dominikanie - Płock, Kraków, Sandomierz, Wrocław, Gdańsk, Głogów, Poznań

franciszkanie i klaryski - Inowrocław, Toruń, Wrocław, Kraków, Gniezno, Zawichost, Nowy

Korczyn, Głogów, Żagań, Kalisz

Sandomierz, kościół Dominikanów

Sandomierz, Kościół

Dominikanów

Sandomierz, Kościół Dominikanów


Dominikanów

Sandomierz, Kościół Dominikanów


Dominikanów

Sieradz, kościół Dominikanów

Wrocław, kościół Dominikanów (św.

Wojciecha)

Na miejscu kościoła z pocz. XII w., przekazanego 1148

augustianom, a w 1226 - dominikanom z Krakowa

Rozbudowa o prezbiteriumKościół zniszczony w czasie najazdu tatarskiego 1241

Budowa nowego kościoła ok. 1250-1270

Pocz. XIV w. nowe prezbiteriumPodwyższenie i rozbudowa 1487

Wrocław, kościół Dominikanów (św. Wojciecha)

Kraków, pozostałości pierwotnego kościoła Dominikanów (obecnie refektarz)

Kraków, kościół Dominikanów

Kraków, kościół Franciszkanów

Chór 1237-1270Korpus nawowy

dostawiony w 3. tercji XIII w

Kraków, kościół Franciszkanów

Zawichost, kościół Franciszkanów (pierwotnie Klarysek)

Przed 1257

Zawichost, kościół Franciszkanów (pierwotnie Klarysek)

Ziębice, fara, 3. ćw. XIII w.

Trzebnica

Złotoryja, fara

korpus koniec XIII w. – recepcja form gotyku klasycznego w układzie halowym

Lwówek Śląski, fara, k. XIII w. (po 1270)

Nurty w architekturze XIII wieku – recepcja klasycznego gotyku i rozwiązania

antyklasyczne

Różnorodność funkcji (kościoły cystersów, mendykantów, fary, katedry)

Różnorodność układów przestrzennych (bazyliki, hale, sale)

Różnorodność konstrukcji (kościoły stropowe, budowle sklepione krzyżowo-żebrowo)

Różnorodność tworzywa (kamień, cegła)Dekoracja architektury (rzeźba, detal kamieniarski, ceglany i ceramiczny)

Polskie katedry gotyckie• Wrocław

– chór ok. 1244-1270– korpus ok. 1320-przed 1376

• Kraków– Chór 1320-1346– Korpus do 1364

• Gniezno– Chór 1342-1370– Korpus ok. 1370-XIV/XV

• Poznań– Chór z poł. XIII w. dostawiony do korpusu z 2. poł. XI w.– Nowa budowla

• 2. poł. XIV w. obecny korpus dostawiony do chóru z XIII w.

• 1. tercja XV w. obecny chór• Włocławek

– chór 1340-1365– ukończenie korpusu 1365-1383– 1365-1383 1411 konsekracja

• Funkcja a forma – Konkurencja między Wielkopolską a Małopolską?– Katedra jako kościół królewski

(Hans Sedlmayr, Die gotische Kathedrale als europäische Königskirche, „Anzeiger der phil.-hist. Klasse der Österreichischen Akademie der Wissenschaften“, 17: 1949, s. 390-409)

• Różnice formalne między chórami a korpusami: styl czy modus?

(Jan Białostocki, Styl i modus w sztukach plastycznych, [w:] tegoż, Sztuka i myśl humanistyczna, Warszawa 1966, s. 79-92)

Wrocław

Wrocław, katedra, korpus

pseudotransept

Kraków

Katedra krakowska jako kościół biskupi i królewski

• Siedziba biskupa krakowskiego• Od koronacji Władysława Łokietka kościół

koronacyjny królów Polski• Sanktuarium św. Stanisława• Od pochówku Władysława Łokietka i Kazimierza

Wielkiego stopniowo kształtuje się funkcja nekropolii królewskiej

(Jerzy Pietrusiński, Katedra krakowska – biskupia czy królewska? Dzieje fundacji, [w:] Sztuka i ideologia XIV wieku. Materiały Sympozjum Komisji Nauk o Sztuce PAN, Warszawa 29-30 XI 1973 r., pod red. Piotra Skubiszewskiego, Warszawa 1975, s. 249-273)

Kraków, katedra

• System filarowo-szkarpowy

Nagrobek Władysława Łokietka (zm. 1333)fund. Kazimierz Wielki, lata 40. XIV w.

baldachim i restauracja figury króla Sławomir Odrzywolski

1897-1898

Nagrobek Kazimierza Wielkiego (zm. 1370) lata 70. lub 80. XIV w.

Gniezno, katedra

obejście chóru nawa boczna korpusu

Poznań, katedra

• 1360 w nawie głównej ustawiony nagrobek Bolesława Chrobrego ufundowany przez Kazimierza Wielkiego

• Fragmenty nagrobka Bolesława Chrobrego wmontowane w neogotycki nagrobek w Złotej Kaplicy

Włocławek

Historia sztuki średniowiecznej w Polsce cz.2

Documents

Transcript of Historia sztuki średniowiecznej w Polsce cz.2