HIGIENA I EPIDEMIOLOGIA

Grzegorz Nałęcz-Jawecki Zakład Badania Środowiska

Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej WUM

0

Higiena

Higiena to nauka o zachowaniu zdrowia, warunkach wpływających na jego zachowanie

i środkach zapobiegających chorobom.

1

to nauka o wpływie środowiska naturalnego i sztucznego na zdrowie ludzi

i reakcjach organizmu na te wpływy.

Marcinkowski JT [red]. Higiena. AM w Poznaniu, Poznań 1995.

Ekologia Nauka o strukturze i funkcjonowaniu przyrody.

Zajmuje się całością zjawisk dotyczących wzajemnych zależności między organizmami a ich żywym i nieożywionym środowiskiem.

Ekologia człowieka Zależności pomiędzy człowiekiem a otaczającym go

środowiskiem: fizycznym, biologicznym, socjoekonomicznym i kulturalnym, z uwzględnieniem wzajemnych relacji pomiędzy poszczególnymi ludźmi,

grupami ludzi i innych gatunków.

Populacja biocenoza ekosystem

2

Homeostaza

Zdolność utrzymywania stałości parametrów wewnętrznych w systemie.

Jednostka (ssak): • Temperatura ciała

• Ciśnienie osmotyczne i objętość płynów ustrojowych,

• pH płynów wewnątrz- i zewnątrzkomórkowych,

• Ciśnienie tętnicze krwi.

Ekosystem: • Zrównoważenie przychodów z rozchodami materii,

• Zużycie całości energii wyprodukowanej na wewnętrzne potrzeby ekosystemu,

• Zachowanie różnorodności i struktury wewnętrznej biocenozy,

• Zdolność układu do przywracania równowagi po zakłóceniach wynikających ze stresów środowiskowych.

3

Zdrowie

Zdrowie to stan całkowitego tzn. fizycznego, psychicznego i socjalnego

dobrego samopoczucia wynikający nie tylko z braku choroby

lub zniedołężnienia (WHO, 1948).

Zdrowie to nie tylko brak choroby lub niedomaganie, ale dobre samopoczucie oraz taki stopień

przystosowania się biologicznego, psychicznego i społecznego, jaki jest osiągalny dla danej jednostki w najkorzystniejszych warunkach (Marcin Kacprzak, 1960).

4

Czynniki warunkujące zdrowie 1. Stan zdrowotny społeczeństwa w kontekście

sytuacji demograficznej; 2. Stan odżywienia i zaopatrzenia w żywność / wodę; 3. Warunki mieszkaniowe; 4. Zaopatrzenie w odzież; 5. Poziom wykształcenia; 6. Zagrożenie bezrobociem; 7. Warunki pracy; 8. Możliwości korzystania ze środków łączności

i komunikacji; 9. Możliwości rekreacji i wypoczynku; 10.Możliwości oszczędzania; 11.System zabezpieczenia społecznego; 12.Prawa i swobody obywatelskie.

Za WHO. Marcinkowski JT. [red]. Higiena. AM w Poznaniu, Poznań. 1995.

5

Czynniki wpływające na zdrowie

Jethon Z. [red]. Medycyna zapobiegawcza i środowiskowa. PZWL, W-wa. 1997.

• Makrośrodowisko • Czynniki materialne: warunki klimatyczne,

naturalne i antropogeniczne czynniki fizyczne, chemiczne i biologiczne;

• Środowisko społeczne: ustrój, dochód narodowy, system edukacji, opieki zdrowotnej, polityka społeczna, wzorce kulturowe, styl życia;

• Środowisko indywidualne • Czynniki związane z pozycją społeczno-zawodową i bytową; • Zachowania o znaczeniu zdrowotnym: odżywianie się, używki,

zachowania seksualne, umiejętność wypoczywania, aktywność fizyczna, higiena osobista, zachowania wpływające na bezpieczeństwo w pracy i ruchu drogowym;

• Wiek, płeć, stan zdrowia, wykształcenie, więzi społeczne, system wyznawanych wartości, cechy osobowościowe i charakterologiczne.

6

http://pomocafryce.org/smiertelnosc-dzieci/

Umieralność niemowląt (do 1 roku)

Anglia: •1900 r. 12,8% •1950 r. 2,8% •2000 r. 0,5%

2000 r.: •Czad 13,1% •Kongo 12,1% •Somalia 11,3% •Polska 0,7% •Szwecja 0,3%

Przyczyny (na świecie): •Zapalenie płuc 18% •Biegunki 15% •Komplikacje okołoporodowe 12%

7

8

Life_Expectancy_2008_Estimates_CIA_World_Factbook.svg

Marcinkowski JT. [red]. Podstawy higieny. Volumed, Wrocław. 1997.

Choroby cywilizacyjne

• Choroba nadciśnieniowa

• Choroba niedokrwienna serca

• Nieurazowe choroby narządów ruchu

• Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy

• Nowotwory

• Nerwice, depresja, zaburzenia psychiczne

• Otyłość

• Cukrzyca

• Choroby jatrogenne

• Uzależnienia (lekomanie, narkomanie)

9

Higiena to nauka o wpływie środowiska naturalnego i sztucznego

na zdrowie ludzi i reakcjach organizmu na te wpływy.

Zadaniem higieny jest eliminacja lub ograniczenie czynników ujemnych

i wprowadzanie dodatnich w celu ochrony zdrowia oraz zapewnienia jak najlepszych warunków do prawidłowego rozwoju psychofizycznego ludzi.

Marcinkowski JT [red]. Higiena. AM w Poznaniu, Poznań 1995.

Higiena to nauka o zachowaniu zdrowia, warunkach wpływających na jego zachowanie i środkach zapobiegających chorobom. Zakres badawczy higieny: •Badanie wpływu środowiska zamieszkania i pracy na zdrowie •Identyfikacja czynników środowiskowych (dodatnich i ujemnych) •Ustalenie związków przyczynowo-skutkowych między tymi czynnikami a zdrowiem •Ocena stanu zdrowia ludności •Określenie optymalnych warunków dla życia i pracy ludzi •Opracowanie metod i środków profilaktycznych.

10

•Higiena środowiska

•Higiena komunalna

•Higiena żywności i żywienia

•Higiena psychiczna

•Higiena okresu wzrastania i dojrzewania

•Higiena wieku podeszłego

•Higiena pracy / szkolna

•Higiena morska / lotnicza / sportowa

•Higiena w zakładach opieki zdrowotnej.

11

HIGIENA KOMUNALNA zajmuje się czynnikami środowiska zurbanizowanego,

w szczególności zaopatrzeniem osiedli i miast w wodę odpowiadającą

potrzebom fizjologicznym człowieka, usuwaniem nieczystości, zwalczaniem

zanieczyszczenia powietrza i nadmiernego hałasu, rozplanowaniem zabudowy

i zagospodarowaniem terenu zgodnym z potrzebami zdrowotnymi i in.

12

Oddział higieny pracy PSSE

Zadania:

• Ocena utrzymanie należytego stanu higienicznego zakładów pracy, instytutów i innych obiektów,

• Ocena warunków zdrowotnych produkcji i obrotu wyrobami mogącymi mieć wpływ na zdrowie ludzi,

• Ocena warunków zdrowotnych środowiska pracy, a zwłaszcza w celu zapobiegania powstawaniu chorób zawodowych i innych chorób związanych z warunkami pracy,

• Kontrola przestrzegania przez producentów i importerów substancji chemicznych obowiązków wynikających z rozporządzenia REACH,

• Kontrola oceny i dokumentacji ryzyka zdrowotnego związanego z wykonywaną pracą oraz stosowania niezbędnych środków profilaktycznych zmniejszających ryzyko,

• Badania i kontrola wykonywania pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

13