Ja też usilnie próbowałam zmierzyć się z naturą. Chciałam być ruda. Podo-bały mi się piegi i zielone oczy. Jeszcze w szkole podstawowej przygoto-wując się do Olimpiady z Historii Sztuki podziwiałam Narodziny Wenus.

Mieszkałam w bloku, którego aż siódemka mieszkańców miała naturalnie rude włosy, co się dość rzadko zdarza. Jeszcze rzadziej widzi się całą rodzinę. A tu proszę: rudy syn, rudy ojciec. Piętro wyżej: mama, tata, trójka dzieci. Nie mogłam uwierzyć, że Magda i jej bracia mieli żal do swoich rodziców za to, że są rudzielcami. Dla mnie o kilka lat starsza dziewczyna była ideałem piękna.

Rudych ideałów jest wielu. Piękne włosy i charakterystyczna uroda są atrybutem Julianne Moore, Nicole Kidman. Maluch może kochać czerwono-włosą syrenkę Ariel, kiedy dziesięciolatek znajdzie ideał w Ani z Zielonego Wzgórza, Judy Jetson czy Willmę Flinstone. Dorosłego zachwyca Katherine Hepburn. Rudzi byli Vincent Van Gogh i Królowa Elżbieta I. Rudzi są Axl Rose, Sarah Maclachlan i Bettie Midler. ▷

AGNIESZKA MARZyłA W DZIECIńStWIE O tyM, żEBy JAK ANIA Z ZIElONEGO WZGóRZA KuPIć SZAMPON, PO użyCIu KtóREGO,

JEJ WłOSy Z RuDyCH ZMIENIłyBy SIę W KASZtANOWE. WłOSy ANI StAły SIę ZIElONE, AGNIESZKI Są WCIąż PIęKNE I RuDE.

JEJ SyNEK JESt BlONDyNEM.KAROlINA KARBOWNIK

RUDEjest piękne

HEy kids 7

RUDE LICZBY

Rudowłosi to zaledwie niespełna 4% ogółu ludzi. Większość z nich jest mieszkańcami Wielkiej Brytanii, Ir-landii i Australii. Najwięcej, bo aż 13% naturalnych rudzielców, ma obywatel-stwo szkockie. Na drugim miejscu pla-suje się Irlandia ze swoją stanowiącą aż 10% rudej ludności populacją. W Stanach Zjednoczonych jest ich pomię-dzy 1, a 2%, co przekłada się na 6-18 milionów ludzi naturalnie ryżych – naj-więcej na świecie.

Stąd też moi rudzi sąsiedzi w liczbie siedem na około 40 mieszkających w bloku osób, stanowili mniejszość nie-zwykle liczną, jak na polskie warunki. Nie, nikt nie wierzył przepowiedniom, jakoby mieli przynosić pecha. Raczej witaliśmy się z uśmiechem na twarzy, zupełnie nie wiedząc, iż widok rudych włosów przyspiesza oddech, bicie ser-ca i zwiększa metabolizm. Do takich wniosków doszli naukowcy, których

rudy kolor włosów poprowadził do przeprowadzania badań nad nim, w wielu dziedzinach.

Zaczęło się od pytania skąd rudości pochodzą?

Rude zabarwienie włosów wystę-puje u osób, które mają większą za-wartość feomelaniny – jednej z form melaniny – występującej w skórze, naskórku i włosach grupy pigmentów. Melanina, a dokładniej jej konkretne formy powstałe w procesie melanoge-nezy – ich ilość i wzajemny stosunek, odpowiadają za odcień naszej karnacji, włosów, skłonności do piegów, powsta-wania zmian skórnych i wrażliwości na słońce. Przewaga feomelaniny nad barwnikiem ciemnym, czyli eumelani-ną powoduje, że organizm produkuje więcej witaminy D w odpowiedzi na promieniowanie słoneczne. Stąd też osoby o rudych włosach i jasnej kar-nacji są bardziej podatne na oparzenia skóry.

Naukowcy poszli jeszcze dalej. Okazało się, bowiem, że osoby z rudy-mi włosami są mniej odporne na ból i działanie środków znieczulających. A to za sprawą genu MC1R, który jest re-ceptorem również odpowiadającym za uczucie bólu. Wyniki tych badań obiły się szerokim echem na całym świecie. Doktor Daniel I. Sessler z Clevland Cli-nic, wyjaśnił, iż badania zostały pod-jęte w wyniku zwierzeń i barwnych opowieści anestezjologów narzekają-cych na trudności w znieczulaniu osób z rudymi włosami. Po opublikowaniu badań do doktora Sesslera zaczęły na-pływać liczne listy od rudowłosych po-twierdzających swój lęk przed bólem, zwłaszcza podczas wizyt u dentysty. Dlatego naukowcy sugerują, że rudo-włosi powinni w trakcie zabiegów do-stawać większe dawki leków znieczu-lających, niż ludzie z innym kolorem włosów.

Gen MC1R i jego mutacje wpływają-ce na dziedziczenie rudego koloru wło-sów odkryto w 1997 roku. Znaleziono go u 60 spośród 67 badanych osób z ru-dymi włosami oraz u 20 z 77 brunetów i szatynów.

Są też hipotezy, że mniejsza ilość słońca w północnych częściach na-szego globu powoduje brak selekcji na chroniącą przed nim ciemną skórę. Jasna karnacja tu nie cierpi, więc rude włosy mogą rozprzestrzeniać się w wyniku dryfu genetycznego. Jednak ta hipoteza chwieje się, kiedy patrzymy w przeszłość i występowanie rudych włosów w pradawnych czasach. Bo-wiem pierwsi rudzielce na ziemi poja-wili się w Afryce. Było to około 50 ty-sięcy lat temu. Dopiero później dotarli do Europy. Zmumifikowane ciała osób z rudymi włosami odnaleziono także w Azji, na chińskiej pustyni takla Makan. Ich pochodzenie datuje się na drugie tysiąclecie przed naszą erą. Rudzi prze-winęli się także przez Mitologię Grecką. W wierzeniach starożytnych Greków, po śmierci stawali się wampirami. Z ko-lei Starożytni Egipcjanie palili rudych żywcem, aby jak najszybciej pozbawić ich koloru. Ich wierzenie w złe moce osób z rudymi włosami miało zwią-zek z wizerunkiem boga Set. ów bóg ciemności i chaosu, pan burz i pustyń, demon zła, był przedstawiany, jako rudowłosy mężczyzna o białej skórze. Aczkolwiek, badania zmumifikowane-go ciała faraona Ramzesa II wykazały, iż ten pochodzący z 19 dynastii władca także miał rude włosy.

8 tEMAt, żE HEy! rude jest piękne

▷

Na sąsiedniej stronie: Norma Jeane, czyli Marilyn Monroe w naturalnie rudych włosach.

Poniżej: rude bohaterki dziecięcych lat: - Wilma Flinstone- Mała Syrenka Ariel

- Pippi Pończoszanka- Ania z Zielonego Wzgórza.

Na następnej stronie: Cate Blanchett w tytułowej roli w filmie Elżbieta I oraz Michał Anioł Grzech Pierworodny

fot:

mat

eria

ły p

raso

we

/ PA

/ K

PAHEy kids 9

KOLOR ZACHODZĄCEGO

SŁOŃCA

Nie było łatwo być rudym. W kul-turze germańskiej zakrzewiło się wie-rzenie, że osoby z czerwonymi włosa-mi to czarownice. Od XV do XVIII wieku czarownica była obiektem, w której poszukiwano śladów diabła. A do tych należały wszelkie nienormalne cechy, wśród nich piegi, plamy na skórze, ku-rzajki, znamiona i właśnie rude włosy. Szacuje się, że na przestrzeniu 300 lat pomiędzy rokiem 1483, a 1784 tortu-rowano, spalono na stosie bądź utopio-no około 45 tysięcy kobiet uznanych za czarownice.

Jednocześnie, w przeciwieństwie do tych negatywnych i zabobonnych skojarzeń, doceniano piękno mie-dzianych włosów. legendy podają, że pierwszym rudzielcem na świecie był książę Idon, który poszukiwał lądu dla swojego ludu, by ten się schronił przed katastrofą czekającą ich kontynent. Gdy ujrzał Atlantydę, natychmiast się w niej zakochał. Dotarł do niej w porze zacho-du słońca, kiedy chmury i niebo odbija-ły rudawe promienie słoneczne. Książę pragnął zachować ten obraz dla poko-leń. Jego marzenie się spełniło: włosy stały się rude, jak zachodzące słońce, a piegi na twarzy były odbiciem pięknych liści drzew rosnących na Atlantydzie. Patrzący na rudowłosych miał zawsze w nim widzieć piękno zachodzącego na Atlantydzie słońca.

Na początku XVII wieku, kiedy swoje rządy w Wielkiej Brytanii koń-czyła Królowa Elżbieta I, pojawiły się wierzenia we wróżki. te zawsze miały rude włosy. Przedstawiano je jako fi-glarne postacie o pozaziemskich zdol-nościach. O tym, jak te zdolności miały się w zestawieniu z rudą władczynią nie wiadomo. Na Wyspach Brytyjskich rude włosy były wówczas krzykiem mody. Do dziś trwają spekulacje nad tym, czy piękne czerwone loki Elżbie-ty I, tak często opisywane w kronikach, zaakcentowane na portretach władczy-ni, są prawdziwe, czy to jedynie peruka. Prawdopodobnie Elżbieta I była rze-czywiście ruda, ale z czasem straciła włosy zasłaniając łysinę sztucznymi. tak czy inaczej, stała się ikoną stylu swoich czasów i była często naślado-wana przez swoje podwładne, które

ZA CZASóW PANOWANIA ElżBIEty I RuDE WłOSy Były KRZyKIEM MODy.

KOBIEty FARBOWAły JE luB NOSIły PERuKI.

JEDNA Z lEGEND PODAJE, Iż RuDE WłOSy MIAły KOlOREM PRZyPOMINAć PIęKNO

ZACHODZąCEGO NAD AtlANtyDą SłOńCA.

10 tEMAt, żE HEy! rude jest piękne

farbowały włosy, bądź nosiły peruki. twarz wybielano, a włosy o nasady głowy golono, by mieć modne, wysokie czoło. tak, jak piękna królowa – ostat-nia zasiadająca na tronie przedstawi-cielka dynastii tudorów. Dynastii, któ-rej rude włosy mogą być symbolem.

W kraju o tak często spotykanym miedzianym kolorze włosów, pierw-szym rudym władcą miała być celtycka wojowniczka Boudika, która poprowa-dziła swój lud, plemię Icenów, w walce z Rzymianami w latach 60-tych naszej ery. Początkowo dominująca zniszczyła rzymska kolonię Camulodunum, roz-gromiła rzymskiego legio IX Hispana. Spaliła osadę londinium, zniszczyła Verulamium zabijając około 70 tys. lu-dzi. Zdziesiątkowane siły rzymskie szy-kowały się do odwrotu, gdy ostatecznie pokonały Boudikę w bitwie Watling Street. Warto przy okazji dodać, że w Starożytnym Rzymie niewolnik z rud-mi włosami był w wyższej cenie niż blondyn, szatyn, czy brunet.

Późniejszy władca Wielkiej Bryta-nii, rudy Król Artur wprowadził kraj w kłopoty. urosła legenda, iż stało się to przez pechowy kolor jego włosów. Churchill też był rudzielcem…

Rudym wojownikiem był także skandynawski Wiking – Rurik, zało-życiel ruskiej dynastii Rurykowiczów. Przezywano go the Rus (czerwonogło-wy). Podbity w IX wieku przez Rurika ląd nazwano na jego cześć Rosją. Rów-nież z Rosji wywodzi się wizerunek klauna z rudymi włosami. W czasach Hiszpańskiej Inkwizycji płomienne włosy były świadectwem, iż ich właści-ciel wykradł ogień z piekieł. Musiał za to być spalony na stosie, podobnie jak czarownice.

PIĘKNO ZAKLĘTE W OBRAZIE

Jedno z rosyjskich powiedzeń brzmi: Nie było nigdy świętego rude-go. Być może podpierając się ognistym temperamentem, a może ze względu na bliskość do koloru czerwonego uzna-wanego w dawnych czasach za diabel-ski, w sztuce grzesznice były rude. W Katedrze św. Pawła w londynie można podziwiać dzieło przedstawiające hi-storię wypędzenia Adama i Ewy z Raju. Adam wskazuje na zakazany owoc, drugą ręką zaś na Ewę i jej długie blond włosy. Kiedy kochankowie zgrzeszą, a anioł wypędzi ich z Edenu, Adama wi-dać z liściem figowym otaczającego ra-mieniem rudowłosą już Ewę.

Na znajdującym się w Kaplicy Syk-styńskiej w Watykanie fresku Grzech Pierworodny Michała Anioła, Ewa ma brązowe włosy. Wręczający jej jabłko szatan przypomina kobietę – węża, której włosy są rude. Co więcej, zły syn Ewy, Kain, to też rudzielec.

Rude kobiety jednak od zawsze in-trygowały. Wielu artystów malowało podobizny historycznych postaci nie mając żadnych danych na temat kolo-rów ich włosów, nadając im właśnie rude odzienie. tak było m. in. z Maria Magdaleną. Prawdziwy szał na rudo-ści w sztuce rozpoczął się w epoce wiktoriańskiej. Dla Wielkiej Brytanii 64 lata rządów Królowej Wiktorii to czas świetności imperium, które było nowoczesne i bogate. Nie szczędzono środków na sztukę, stąd tez jej widocz-ny w tym okresie rozkwit. I zamiłowa-nie malarzy do rudowłosych. te były przedstawiane zarówno, jako kobiety temperamentne, jak i romantyczne. Kiedy pojawiał się rycerz w lśniącej

zbroi, by uratować piękną damę, ta miała rude włosy.

W literaturze miedziane głowy czę-sto odzwierciedlały postacie o gorą-cym temperamencie, wesole, czasem demoniczne. Wystarczy przeczytać kilka stron przygód Ani biegającej po Zielonych Wzgórzach, czy zajrzeć do Witkacego.

Niewątpliwie, rudowłosi na prze-strzeni wieków inspirują. Pojawiają się w sztuce od dawna i od dawna przy-kuwają wzrok. Może, dlatego odcienie rudego są jednymi z najlepiej sprzeda-jących się farb do koloryzacji? Kiedy przestaliśmy wierzyć w naznaczone śladami szatana czarownice, rudość kojarzy nam się z piękną boginią We-nus. Widzimy piękne postacie wyma-lowane przez Renoira, tycjana, Hughsa i wielu innych. Czytamy o przygodach Pippi Pończoszanki. W Danii narodziny rudego dziecka uważa się za zaszczyt. We Francji bycie rudym to przezna-czenie. Dlatego też tamtejsze kobiety założyły stowarzyszenie Proud to Be Red. W holenderskiej Bredzie co roku we wrześniu odbywa się zjazd rudziel-ców Redhead Day. W 2010 roku wzięło w nim udział ponad 4000 naturalnych rudzielców z 30 krajów. Impreza wciąż się rozrasta.

luiza wspomina, iż jako dziecko wstydziła się włosów, poprzez które inne dzieci przezywały ją rudzielec, marchewka. Dziś zauważa, jakim pięk-nym kolorem włosów obdarzyła ją natura. I cieszy się, że wyróżnia się z tłumu. Agnieszka, która w dzieciństwie chciała czarodziejskim szamponem zmienić kolor włosów potwierdza, iż jeśli ktoś chce zaczepić jakąś osobę w grupie, np. na przystanku autobuso-wym – dopytać się, przeprowadzić an-kietę, czy nawet poprosić o pieniądze – ona, dosłownie, idzie na pierwszy ogień.

TO NIE DZIECKO LISTONOSZA

Na koniec apel do tatusiów: nie dziwcie się, jeśli urodzi Wam się rude dziecko, zupełnie nieprzypominające kolorem włosów matki i Was! Gen od-powiadający za tą barwę jest recesyw-ny. Może ujawniać się nawet, co kilka pokoleń, podczas, gdy przodkowie mie-li ciemne włosy. �

fot.

mat

eria

ły p

raso

we

/ M

icha

ł Ani

oł G

rzec

h Pi

erw

orod

nyHEy kids 11