Golgota Wschodu Mi´dzy sierpema swastykà

Fot.

NN, z

bior

y OÊ

rodk

a KA

RTA

PolacyLitwiniBia∏orusiniUkraiƒcy˚ydzi

1 wrzeÊnia 1939

17 wrzeÊnia 1939

Pakt Hitler Stalin23 sierpnia 1939

Wrzesieƒ - listopad 1939, Polska wschodnia, ˝o∏nierz sowiecki z tyczkà podczas wytyczania linii demarkacyjnej.

Fot.

Hugo

Jag

er, z

dj´c

ia z

alb

umu

"˚o∏

nier

ze F

ühre

ra n

a po

lu w

alki

", zb

iory

OÊr

odka

KAR

TA

HolocaustHolocaust i mord na ludnosci ˝ydowskiejto szczególny rozdzial Golgoty Wschodu.Obywatele polscy narodowoÊci ˝ydow-skiej, których nie wysiedlono na wschódpadli ofiarà holocaustu. Zdj´cie przed-stawia akcj´ deportacji ludnoÊci ˝ydow-skiej z getta w Grodnie do obozu zag∏adyw Treblince.

Cierpienie i Obowiàzek

Pami´ci

Fot.

NN, z

bior

y M

uzeu

m K

atyƒ

skie

go w

War

szaw

ie

KatyƒArchangielsk

PonaryBabi Jar

Ko∏ymaBerezwecz

PoryckJanowa Dolina

BykowniaHuta Stefaƒska

KuropatyHuta Pieniacka

Ka∏ugaNorylsk

WorkutaWyspy So∏owieckie

....................................................

.........................

Katyƒ 1943. Niemiecka ekshumacja zw∏ok polskich oficerówzamordowanych przez NKWD (fotografia niemiecka)

Na Wschodzie Europy II Wojna Âwia-towa przybra∏a szczególnie brutalnyi ludobójczy charakter. „GolgotaWschodu” to symboliczne okreÊlenietragicznych losów obywateli paƒstwapolskiego. To skutek najpierw wspó∏-pracy (1939-1941), a nast´pnie star-cia niemieckiej III Rzeszy z Rosjà So-wieckà. Wojna dwóch totalitaryz-mów, narzucona narodom tej cz´Êcikontynentu, budzi∏a i prowokowa∏anarodowe i etniczne konflikty. Spira-la powszechnego gwa∏tu wciàga∏aposzczególne narody i przynios∏aogrom zbrodni i cierpieƒ, o którychobowiàzani jesteÊmy pami´taç.

Rodzina Jasioƒczaków z Woli Ostrowieckiej (Wo∏yƒ). Wszyscy zgin´li 30 sierpnia 1943 z ràk UPA.

Fot.

ze z

bior

ów L

eona

Pop

ka

Na nieludzkiejziemi

Dla wielu Golgota Wschodu trwa∏a dlugo po wojnie.Grupa kobiet przed budynkiem z has∏em:„Âwi´tujemy 38 rocznic´ Wielkiego Paêdziernika”.Bu∏tusuk, Krasnojarski Kraj, 1956.

Inta, Republika Komi , 1956.Cmentarz ∏agru przesy∏owego OLP-5, w tle obozowe baraki.

Deportacje na wschód dotyka∏y najcz´Êciej kobiet i dzieci, m´˝czyzn aresz-towa∏o zwykle NKWD i wywo˝ono ich do obozów pracy i wi´zieƒ.Na zdj´ciu polskie dzieci w sierociƒcu w Tiesowaj, obwód archangielski 1940.

Rampa kolejowa w Piƒsku, z której po 17 wrzeÊnia 1939 odprawianotransporty Polaków deportowanych w g∏àb Rosji.

Fot.

NN, z

bior

y OÊ

rodk

a KA

RTA

Fot.

NN, z

bior

y OÊ

rodk

a KA

RTA

Fot.

Rafa

∏ Trz

ciƒs

ki, z

bior

y OÊ

rodk

a KA

RTA

(maj

200

0.)

Fot.

Lubo

mir

Pol

uga,

zbi

ory

OÊro

dka

KART

A

W∏aÊciwa pami´ç o Golgocie Wscho-

du to dzisiaj wymóg pojednania.

Jest ono trudne i wymaga przede

wszystkim prawdy. Nie jest ona ∏a-

twa ani do pe∏nego ustalenia ani do

pe∏nego wypowiedzenia. Jest trudna

nie tylko dla Rosjan i Niemców. Nie

mo˝e byç skrywana. Dzisiaj powin-

na s∏u˝yç nie otwieraniu lecz zabliê-

nianiu ran.

Golgot´ Wschodu zapoczàtkowa∏

pakt dwóch totalitaryzmów. Dla

wielu Polaków trwa∏a ona d∏ugo po

zakoƒczeniu wojny. Do roku 1989

prawda by∏a t∏umiona i fa∏szowana.

DziÊ mamy obowiàzek mówiç o niej

g∏oÊno i wyraênie ca∏ej Europie i ca-

∏emu Êwiatu.

W roku 2009 mija 70 lat od wybuchu

wojny i poczàtków Golgoty Wschodu.

B´dzie to czas szczególnie inten-

sywnych dyskusji o historii minio-

nego wieku.

Prawda o przesz∏oÊci wià˝e si´

z czasem teraêniejszym i kszta∏tuje

przysz∏oÊç.

1939

Cierpienie

1989

Pami´ç

2009

sumieƒ ludzkich

Przedmioty nale˝àce do polskich oficerówzamordowanych w Katyniu

Niemiecka ekshumacja zw∏ok polskichoficerów zamordowanych przez NKWD, kwiecieƒ-czerwiec 1943, Katyƒ (fotografia lotnicza)

Fot.

NN, z

bior

y OÊ

rodk

a Ka

rta.

Fot.

NN, z

bior

y M

uzeu

m K

atyƒ

skie

go w

War

szaw

ie

Jan Pawe∏ II

Golgota Wschodu to wielka próba

Potrzeba pojednania

ParoÊl. W miejscu, gdzie w 1943 pochowano 133bestialsko pomordowanych polskich miesz-kaƒców leÊnik Ukrainiec postawi∏ w 1954 rokubetonowy krzy˝ i ogrodzi∏ to miejsce. Drugi krzy˝w tym samym miejscu postawi∏ w roku 1995Polak, który jako dziecko ocala∏ od zag∏ady.

Ponary. Pomniki polskich i ˝ydowskich ofiar. Zdj. z arch. Czes∏awa i Ryszarda Mackiewiczów, udost´pnione przez portalKresy.pl

Poryck. W 60-tà rocznic´ mordu na ludnoÊci polskiej prezydenci Polski i Ukrainy ods∏onili krzy˝ upami´tniajàcy tragedi´.

Janowa Dolina. Pomnik pomordowanych Polaków.

Fot.

Jan

Rutk

owsk

iFo

t. M

acie

j Sie

mas

zako

Fot.

Jan

Rutk

owsk

i

Fot.

ze z

bior

ów T

ow. M

i∏oÊn

ików

Wo∏

ynia

Geografiacierpienia

Symboliczne miejsca ludobójstwa na obywate-lach polskich na terenach wschodnich II RPw latach 1939 - 45 (wybrane przyk∏ady). Mapa prezentujàca w sposób wyczerpujàcyzbrodnie na obywatelach polskich na tych tere-nach wcià˝ wymaga opracowania.

Represje przeciw obywatelom polskim na tere-nach ZSRR 1939-1959

Mapa z 28 wrzeÊnia 1939za∏àczona do niemiecko -sowieckiego Traktatuo Granicach i Przyjaêniz podpisami Stalina i Ribbentropa.

Wystawa "Golgota Wschodu.

Polacy, Litwini, Bia∏orusini,Ukraiƒcy, ˚ydzi.

Mi´dzy sierpem a swastykà"

pod patronatem:

Marsza∏ka Sejmu RzeczpospolitejPolskiej

Bronis∏awa Komorowskiego

Koncepcja wystawy:

dr Kazimierz Wóycicki

Konsultacja naukowa:

dr Jan TarczyƒskiInstytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego

w Londynie.

Projekt plastyczny:

Krzysztof Burnatowicz

Opracownie komputerowe:

Wojciech Burnatowicz

Produkcja wystawy:Agencja DUX

Organizatorzy wystawy dzi´kujà za udost´pnieniemateria∏ów i pomoc:

OÊrodkowi Dokumentacji Historycznej „Karta”

Instytutowi Pami´ci Narodowej,

Oddzia∏owi Sto∏ecznemu Towarzystwa Mi∏oÊnikówWo∏ynia i Polesia,

Urz´dowi do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych,

Portalowi Kresy.pl (www.kresy.pl),

oraz pp. Andrzejowi Kunertowi, Leonowi Popkowi,Janowi Rutkowskiemu.