W numerze:

Majwka w KokszetauPolonia Kazachstanu czyta poemat Pan TadeuszPierwszy jazzman w KirgizjiKonkurs Recytatorski Midzy niebem a stepem

Kwartalnik Polonii w Kazachstanie nr 43 kwiecie - maj - czerwiec 2013

Znani PolacyGlos Polski - 2 - Nr 43/2013

13 wrzenia 1894 roku to dzie, w ktrym Julian Tuwim przyszed na wiat . Poeta urodzi si w odzi w rodzinie ydowskiej. Mody Tuwim odziedziczy pasje jzykowe od swojego ojca, ktry ukoczy studia we Francji i wada kilkoma jzykami. Ojciec poety pracowa w jednym z bankw, gdzie mia stanowisko korespondenta i urzdnika. Matk poety bya Adela Krukowska, crka waciciela zakadu drukarskiego. Po swoich rodzicach Tuwim odziedziczy zamiowanie do przedmiotw humanistycznych, te szy mu wietnie. Nieco gorzej byo z przyjmowaniem do wiadomoci, wiedzy z zakresu przedmiotw cisych. Przyszy poeta do tego stopnia nie mia do nich serca, e z ich powodu spdzi dodatkowy rok w klasie szstej szkoy powszechnej. Pierwsze kopoty rodziny Tuwimw zaczy si podczas rewolucji roku 1905. Wwczas to caa rodzina zmuszona bya opuci d i przenie si do Wrocawia.

Fascynacja modego Tuwima jzykami obcymi daa o sobie zna ju w roku 1911, kiedy to przeoy na jzyk esperanto kilka wierszy Staffa. Dwa lata pniej Tuwim pisze swj pierwszy utwr, zatytuowany Proba. Utwr ten okaza si na tyle interesujcy, e znalazo si dla niego miejsce na amach Kuriera Warszawskiego. Nie wiadomo dlaczego, pod wierszem widnia podpis skadajcy si z inicjaw przyszej ony poety Stefanii Marchew.

W roku 1916 Julian Tuwim osiada w Warszawie, gdzie ma zamiar rozpocz studia wysze. Poeta wybra prawo i filozofi, ale zarzuci oba kierunki po ukoczeniu zaledwie pierwszych semestrw. Trzy lata pniej wraz z kilkoma innymi poetami, zakada grup poetyck Skamander. W kwietniu 1919 roku, w wielkiej synagodze w odzi, odby si lub poety ze Stefani Marchew. W nastpnym roku wybucha wojna polsko-bolszewicka. Julian Tuwim znalaz wwczas zajcie w biurze prasowym, ktre pracowao dla naczelnego wodza si zbrojnych Jzefa Pisudskiego. Dla modego Tuwima, wzorem i rdem inspiracji bya twrczo Leopolda Staffa. Wicej na ten temat mona si dowiedzie czytajc pamitniki poety. Julian Tuwim zaoy istniejcy do dzi Zwizek Artystw i Kompozytorw Scenicznych.

Okres warszawski koczy si dla poety w roku 1939 kiedy to opuszcza Polsk i przez Rumuni i Wochy dociera do Francji. Wraz z nim emigruj inni znani poeci tacy jak Antoni Sonimski, Jan Lecho, Mieczysaw Grydzewski i Kazimierz Wierzyski, nazwani potem poetami satelitami. Polscy poeci spotykali si w jednej z paryskich kawiarni. Nastrj tych spotka by raczej smutny, przepeniony poczuciem bezsilnoci, klski i goryczy. Ziemia francuska nie okazaa si jednak na dugo bezpiecznym schronieniem dla ydowskiego poety. W rok pniej Francja kapituluje i Tuwim udaje si do Brazylii, gdzie osiada wraz z Lechoniem w Rio de Janeiro. Jego wdrwka po wiecie koczy si w Nowym Jorku, Tuwim mieszka tam do roku 1946. Mieszkajc w Ameryce poeta publikowa swoj twrczo w Nowej Polsce i Robotniku. W tym czasie nastpi rozpad grupy Skamander. Prawdopodobn przyczyn takiego stanu rzeczy, byy sympatie Tuwima do Zwizku Radzieckiego, ktrych nie podzielali inni czonkowie grupy.

W rok po zakoczeniu wojny poeta wraca do kraju. Zaraz potem staje si ulubiecem wczesnych wadz. Zyskuje wic pewnego rodzaju ochron, odpowiednie przywileje i honory. Wadze ogaszaj, e jest najwikszym poet wczesnych czasw. Nazywaj go nawet poet pastwowym. Niedugo potem w domu pastwa Tuwimw pojawia si adoptowana crka, ktrej na imi Ewa. Od roku 2006 dziaa zaoona przez ni fundacja imienia Juliana Tuwima i Ireny Tuwim, ktra sprawuje prawn opiek nad caym dorobkiem artystycznym poety i jego siostry. W roku 1947 Tuwim otrzymuje stanowisko kierownika artystycznego jednego z warszawskich teatrw, ktre sprawuje przez trzy lata.

W ostatnim okresie ycia, Tuwim pisa wiersze tylko na zamwienie bliskich sobie ludzi i redaktorw rnych pism. Wiele z tych wierszy dotyczy rnego rodzaju rocznic. Pasja tumaczenia poezji z jzykw obcych nie opucia go do koca ycia. W ostatnich latach nadal tumaczy poezj, oraz fragmenty literatury obcej, ktre sam nazwa kuriozami. Kocow twrczo poety mona byo czytywa na amach miesicznika Problemy, a cykl kuriozalnych przypadkw literackich, nosi tytu Cicer cum Caule

Julian Tuwim zmar 27 grudnia 1953 roku w zakopiaskim orodku ZAIKS-u. Jego grb znajduje si w wojskowej czci warszawskiego cmentarza na Powzkach.

Opracowano na podstawie Internetu

Tym razem co wiosennego

Saatka z selerem skadniki:seler, groszek, 2 jajka, 10 dag sera, por, ananasy, majonez, sl, cukier, pieprz.Wszystkie skadniki wymiesza

Surwka ze wieej kapusty,

selera i marchwi skadniki:p gwki kapusty, 2 marchwie, 1 may seler, 1 may pczek zielonej pietruszki, sl, cukier, sok z cytryny lub kwasek cytrynowy.Kapust po usuniciu zewntrznych lici i opukaniu poszatkowa. Marchew i seler umy, obra, zetrze na tarce o maych oczkach. Wymiesza przyprawi sol, cukrem, sokiem z cytryny lub kwaskiem cytrynowym, posypa zielon pietruszk.

Surwka z pomidorw i ogrkw skadniki:2 due pomidory, 2 wiee ogrki, 1 cebula, 2 yki oleju lub 3-4 yki mietany, 1 yka koperku, sl, pieprzUmyte i obrane ogrki, pomidory i cebul pokroi. Wszystko razem wymiesza. Przyprawi olejem lub mietan, sol i pieprzem. Mona doda zielony koperek. Podawa do wdliny.

SMACZNEGO!

Polskie przepisyGos Polskiw numerze

- 3 -Nr 43/2013

Okadka Inieyczka na stepie - fot. z archiwum DKP w Czkaowie

Wkadkas. 18Majwka w Kokszetau - W. KalistaPolonia Kazachstanu czyta Pana Tadeusza - W. Chmielewski

s. 19Festiwal Polonia piewajca - E. Konik, z archiwum Stowarzyszenia Polakw Obwodu AkmoliskiegoCzkaowo Konkurs Recytatorski - W. Chmielewski, K. Furmanowicz

Okadka IIKrokusy - any krokusw w tatrach, tutaj w Dolinie Chochoowskiej zdjcie z albumu Polska w fotografii

Znani Polacy ..................................................................2Polskie przepisy .............................................................3Najwaniejsze bitwy i wojny Polski ..................................4Rotmistrz Witold Pilecki - sylwetka bohatera....................5Majwka w Kokszetau.................................................6-7

Przystanek Czkaowo..............................................16-17Kalejdoskop.............................................................18-19

20

Cyprian Kamil Norwid zapomniany .............................8R. Matusiak, ycie polonijne w Kirgistanie .................9-10Poznajemy bogaty wiat przyrodynaszych ojczyzn............................................................11Rozsawili Polsk..........................................................12Dlaczego pragn wyjecha na stae do Polski................13Polonia Kazachstanu czyta poemat Pan Tadeusz Adama Mickiewicza..............................14Delegacja polskiego Sejmu przebywaa z oficjaln wizyt w Kazachstanie..................................15

Konkurs Recytatorski Midzy niebem a stepem ............L. Krynicki, Co Polak, to historia...............................21-22E. Konik, Kronika tajynszyska................................23-25Widokwka z... agowa................................................26 Jej bogactwo przeyte lata ................................. 27-28Kcik dla dzieci.............................................................29 Dzien Flagi i Dzie Polonii .............................................30Wskazwki metodyczne..........................................31-32Wane daty w historii Polski...........................................33Polskie tradycje wci ywe..........................................34Kalendarium.................................................................35

fot.

mni

amm

niam

.com

Gos Polski - 4 - Nr 43/2013

Po kilku godzinach oczekiwania na swojego Bitwa pod Racawicamizwierzchnika, gen. A. Tormasow, majc pod swoj komend 3 tys. onierzy i 12 dzia, uderzy w centrum W dniu 1 kwietnia 1794 r. cz si powstaczych i prawe skrzydo szyku wojsk powstaczych. Atak wyruszya na spotkanie z maszerujcym w kierunku rosyjskiej piechoty i kawalerii zosta poprzedzony Krakowa brygadierem Antonim Madaliskim, aby silnym ogniem artyleryjskim, ktrego skutek odczua podj wspln akcj przeciwko Rosjanom zwaszcza II Maopolska Brygada Kawalerii, ktra koncentrujcym si pod Skalbmierzem. Natomiast bronia prawego skrzyda pod Racawicami. Na ni Tadeusz Kociuszko w dniu 3 kwietnia na czele wanie po przygotowaniu artyleryjskim uderzya regularnego wojska (4 tys.) i przyczonych jazda rosyjska i wobec przewagi nieprzyjaciela, ulega kosynierw (1920) ruszy w kierunku Warszawy czciowemu rozbiciu. Wkrtce jednak powrcia z zamiarem wyzwolenia stolicy i tym samym na pole boju, atakujc nieprzyjaciela.rozszerzenia powstania. W Koniuszy poczy si

Bronica polskiego centrum piechota, wsparta z brygad gen. Antoniego Madaliskiego i innymi wasn artyleri, pomimo poniesionych strat, oddziaami przebijajcymi do powstaczych wytrzymaa ostrza artylerii i atak piechoty gen. szeregw z Ukrainy i Polesia. O wicie 4 kwietnia A. Tormasowa.oddziay powstacze podjy dalszy marsz w stron

Tymczasem polskie lewe skrzydo byo atakowane Skalbmierza, a nastpnie pod Racawice, w miejsce przez wydzielon grup pk. Pustowaowa, w sile majcej si rozegra bitwy. W skad si powstaczych jednego batalionu jegrw, trzy szwadrony kawalerii wchodziy nastpujce jednostki:i sotni Kozakw z dwoma dziaami. Jazda polska 2. regiment piechoty imienia Krlewicza - gen. Jzef gen. Madaliskiego kilkakrotnie bya odrzucana przez Wodzicki;piechot tej grupy.3. regiment piechoty - gen. Mikoaj Czapski;

Do wzmocnienia lewego skrzyda T. Kociuszko dwa bataliony 4 Regimentu Pieszego Buawy Wielkiej wysa kilka kompanii z dwch regimentw piechoty. Koronnej Piotra Oarowskiego;Spowodowao to osabienie rosyjskiego centrum 6. regiment piechoty zwany anowym - pk Maciej i lewego skrzyda. T. Kociuszko postanowi Szyrer;wykorzysta sprzyjajc okazj do pobicia 7. regiment piechoty - mjr Florian Dbowski;osabionego przeciwnika. Byskawicznie sformowana I Wielkopolska Brygada Kawalerii Narodowej - gen. grupa szturmowa w skadzie czterech kompanii z 3. Antoni Madaliski;i 6. regimentu piechoty i 320 kosynierw, wsparta II Maopolska Brygada Kawalerii Narodowej - gen. artyleri, ktra miaa za zadanie obezwadni Ludwik Manget;rosyjskie dziaa, natara brawurowo na stanowiska 4. puk przedniej stray - mjr Ignacy Zborowski;artylerii zdobywajc 12 dzia.Kompania artylerii - pk. Henryk Deybl;

Po doczeniu pozostaych kosynierw, podjto Wojsko ochotnicze: 1920 kosynierw i pikinierw - szturm na rosyjskie centrum, ktre ulego polskiej dowodzone przez generaa Jana Slaskiego.piechocie i kosynierom. Nastpnie atak zosta Kolumny rosyjskie dowodzone przez: gen. mjr. skierowany na pnoc, gdzie nadal znajdowaa si Aleksandra Tormasowa, gen. mjr. Fiodora Denisowagrupa pk. Pustowaowa. Podjty szturm przynis i gen. mjr. Nikoaja Rachmanowa maszerujce oczekiwany efekt. Rozbite siy grupy gen. w kierunku Krakowa, w dniu 2 kwietnia poczyy si A. Tormasowa popiesznie wycofyway si przez w Skalbmierzu. Dowdztwo na caoci rosyjskiego Racawice na wschd. By to wany moment w bitwie, zgrupowania liczcego ok. 6 tys. onierzy obj gen. gdy jej przeduenie mogoby si zakoczy mjr F. Denisow. Dowdca rosyjski podj decyzj niepowodzeniem Kociuszki wobec rozwijajcej si o zaatakowaniu wojsk powstaczych pod Koniusz ju grupy gwnodowodzcego gen. F. Denisowa, poprzez ich oskrzydlenie od pnocnego wschodu ktry widzc ucieczk swoich wojsk spod Racawic i poudnia.nie zdecydowa si na podjcie dziaa ofensywnych.Na podstawie zezna jecw rosyjskich, Tadeusz Straty rosyjskie wyniosy ok. 600 onierzy i 12 dzia. Kociuszko dowiedzia si o grocym niebez-Z szeregw powstaczych ubyo 200 onierzy.pieczestwie, zmieniajc jednoczenie kierunek

Odniesione pod Racawicami zwycistwo byo marszu. Maszerujcy rwnolegle do wojsk sukcesem taktycznym, ale przede wszystkim miao T. Kociuszki, gen. A. Tormasow zagrodzi mu bardzo due znaczenie moralne. Wrd powstacw w poudnie drog pod Racawicami, zajmujc wzrosa wiara w moliwo pobicia zaborcw, a dziki dogodne pozycje na wzgrzach i oczekiwa wieciom spod Racawic nastpi szybki rozwj na wsparcie maszerujcej za powstacami kolumny powstania.gen. F. Denisowa.

Bojaliwi nabrali odwagi, a niezdecydowani dali Tadeusz Kociuszko uszykowa swoje wojska si unie fali. Takimi sowami okreli znaczenie do ewentualnej walki, rozmieszczajc na skrzydach bitwy prof. Tadeusz Rawski.kawaleri, w centrum w dwch liniach stana

piechota, na ktrej flankach usypane zostay szace dwch baterii artylerii. Za piechot zostali ukryci Ryszard Najczukkosynierzy jako odwd.

Najwaniejsze bitwy i wojny Polski

- 5 -Nr 43/2013

Witold Pilecki (1901-1948) pseudonimy Witold", Wojskowych zacz je organizowa i przekazywa Tomek", Romek", nazwiska konspiracyjne: Tomasz wane informacje.Serafiski", Roman Jezierski, Leon Bryjak", Jan Witold Pilecki podj plan ucieczki z Auschwitz. Uznaski", Witold Smoliski", kryptonim T-IV"; Wraz z dwoma winiami: Janem Redzejem oficer rezerwy Wojska Polskiego, wspzaoyciel i Edwardem Ciesielskim dokona tego w czasie wit Tajnej Armii Polskiej, dobrowolny wizie KL wielkanocnych z 26 na 27 kwietnia 1943 r. Chcia Auschwitz, oficer Komendy Gwnej Armii Krajowej i osobicie w Komendzie Gwnej AK przedstawi NIE", wizie polityczny okresu stalinowskiego, ofiara sytuacj w KL Auschwitz i uzyska zgod na akcj mordu sdowego. zbrojn i wyzwolenie winiw.

Witold Pilecki dziaajc aktywnie w konspiracji, od Pilecki walczy w Powstaniu Warszawskim, 1940 r. pracowa jako ajent hurtowni kosmetycznej po ktrym trafi do niemieckiej niewoli. Wiziony Raczyski i Ska, co pozwalao mu na w miar w stalagach Lamsdorf i Murnau, po uwolnieniu wstpi swobodne poruszanie si po Warszawie. Pomimo tylu do 2. Korpusu Polskiego. Na osobisty rozkaz generaa rnorodnych zaj zawsze stara si znale czas dla Wadysawa Andersa przedosta si do Polski, swoich najbliszych. Z on kontaktowa si by prowadzi dziaalno wywiadowcz. Nie stosunkowo czsto, z dziemi o wiele rzadziej; wsplnie zareagowa ju jednak na rozkaz ucieczki z Polski udao s i im spdzi zaledwie ki lka dni . wydany przez Andersa. Po wojnie napisa obszerniejsz W 1940 r. wadze niemieckie zaczy organizowa wersj raportu dotyczcego Auschwitz.na ziemiach polskich obozy koncentracyjne. Obok Witolda Pileckiego zatrzymano 8 maja 1947 r., a od zastraszenia spoeczestwa chodzio rwnie 6 do 22 maja 1947 r. uwiziono 23 osoby, z ktrych tylko o wyzyskanie darmowej siy roboczej i grabie mienia, 7 zostao uznanych za niewinne i zwolniono. Od 9 maja oraz eksterminacj winiw. Pilecki znajdowa si w X Pawilonie wizienia

Aresztowania wrd onierzy Tajnej Armii Polskiej, mokotowskiego w cakowitej izolacji. ledztwo osadzanie coraz wikszej liczby skazacw w obozie przeciwko niemu nadzorowa pk R. Romkowski. (...) koncentracyjnym Auschwitz i rozszerzajca si jego za Zaraz po uwizieniu Pileckiego, jego owicimscy sawa w miar zwikszania jego funkcji ekster- przyjaciele zwrcili si do innego wspwinia minacyjnych - wpyny na decyzj Witolda Pileckiego, premiera Jzefa Cyrankiewicza z prob o interwencj. by tam dobrowolnie si uda. Zamiar ten zrealizowa Zamiast odpowiedzi, Cyrankiewicz wystosowa pismo 19 wrzenia 1940 r. podczas apanki na oliborzu, skd do przewodniczcego skadu sdziowskiego, w ktrym pod nazwiskiem Tomasza Serafiskiego dosta si sugerowa, by nie brano pod uwag dziaalnoci do Auschwitz jako wizie nr 4859. Jesieni 1941 r. Tomasza Serafiskiego w Auschwitz, lecz by otrzyma awans na porucznika, ktry potwierdzi fakt, rozprawiono si z nim jako wrogiem ludu i Polski e Pilecki poszed do obozu ochotniczo, eby tam Ludowej. zorganizowa konspiracj wojskow i zdoby Rozstrzygnicia zapaday poza sal sdow. Proces wiarygodne dane o zbrodniach popenianych przez w swym zaoeniu mia dostarczy materiau Niemcw. W ZWZ-AK obowizywaa pragmatyka, propagandowego na potwierdzenie tezy o szpiegowskiej i z zasady nie awansowano winiw. dziaalnoci grupy Witolda i wsppracy z Niemcami

Po przekroczeniu bramy z napisem Arbeit macht w czasie okupacji. Ponadto mia sta si rodkiem frei, niezalenie od przygotowania i wyobrae, kady sterroryzowania spoeczestwa w jego odruchach przybyy przeywa szok. (...) Obozowe przeycia nie niepodlegociowych. Dlatego oskaryciel da dla tylko nie zaamay Pileckiego psychicznie, ale jakby oskaronych kary mierci. W ostatnim sowie oskareni dodatkowo mobilizoway do walki i do dziaania. (...) odrzucili zarzut szpiegostwa i wiadomego uczestnictwa Pilecki postawi przed sob byo poczenie grup w dziaalnoci tego typu, podkrelali natomiast postaw konspiracyjnych w Auschwitz i przygotowanie onierskiej suby w dobrej sprawie. do powstania. (...) Witoldowi Pileckiemu, po wielu 25 maja 1948 r. o godz. 21.30 w obecnoci rozmowach i przekonywaniu udao si doprowadzi Wiceprokuratora Naczelnej Prokuratury Wojska do swoistego porozumienia politycznego midzy Polskiego mjr S. Cypryszewskiego, Naczelnika poszczeglnymi partiami i nurtami politycznymi. wizienia Mokotowskiego por. Ryszarda Moko, Wyrazem tego porozumienia bya wigilia zorgani- lekarza por. dr lek. Kazimierza Jezierskiego, zowana w 1941 r., na ktrej spotkali si przedstawiciele duchownego ks. kpt. Wincentego Martusiewicza rnych ugrupowa ze Stanisawem Dubois i Janem rozstrzelano Witolda Pileckiego, a ciao potajemnie Mosdorfem na czele. Po utworzeniu obozu Birkenau pogrzebano prawdopodobnie na tzw. czce dzi rwnie tam zaczto wciga nowych ludzi w krg kwate ra cmenta rza Powzkowsk iego . konspiracji obozowej. Dopiero we wrzeniu 1990 r. Sd Najwyszy uniewinni

Wanym polem dziaania Pileckiego w obozie byo rotmistrza i jego towarzyszy, ukaza niesprawiedliwy przekazywanie meldunkw do Komendy Gwnej charakter wydanych wyrokw, uwypukli patriotyczn ZWZ-AK w Warszawie. Pocztkowo przekazywa je postaw skazanych w tym procesie. W lipcu 2006 r. za porednictwem zwalnianych winiw-czonkw Prezydent RP Lech Kaczyski odznaczy Witolda ZOW. Pniej, gdy Niemcy znieli zbiorow Pileckiego Orderem Ora Biaego. odpowiedzialno za ucieczki, sam Zwizek Organizacji Opracowano na podstawie pilecki.ipn.gov.pl

Witold Pilecki - sylwetka bohatera

Gos Polski - 6 - Nr 43/2013

Maj - miesic kiedy wszystko kwitnie i wiat przyszed czas na delektowanie si smakami wyglda cudownie. Nie inaczej jest w Kokszetau, w rnych narodowych specjaw.Kazachstanie. Ale oprcz radoci danej nam przez natur, obchodzone s tu te wita, podczas ktrych wszyscy si ciesz. Zaczynamy witowanie 1 maja, jest to Dzie Zjednoczenia Narodw Kazachstanu. Ju od rana mona spotka ludzi ubranych w stroje narodowei spieszcych na parad. Liczn grup Polakw

Akim Kokszetau z zainteresowaniem pyta o smak polskich potraw i nie opar si sugestiom pani Ludmiy. Poczstowa si pierogami, a na deser zabra sobie kawaek szarlotki. Potem dopiero mogli czstowa si wszyscy, ktrzy tak dugo czekali na poznanie polskich smakw.

reprezentowali uczniowie naszej szkoy. Wszyscy ubrali przepikne, polskie stroje ludowe, czym podkrelali bogactwo polskiego folkloru. Oprcz tego, pod kierunkiem pani Ludmiy Suchowieckiej, zosta przygotowany i piknie nakryty st z polskimi daniami. Znalazy si na nim przerne smakowo pierogi, bliny, naleniki, krokiety, pieczone kiebaski, kiszone ogrki, marynowane pomidory i tradycyjna saatka warzywna (ktr ja przygotowaam). Nie zabrako te prawdziwego bigosu, ktry przyrzdzi sam prezes, pan Aleksander Suchowiecki. Na deser bya szarlotka, kisiel i kompot. St zwraca uwag spacerujcych, ktrzy bardzo chcieli sprbowa polskich smakw, Bardzo szybko nasz st opustosza. Wszystkim ale mogli to zrobi dopiero po paradzie. nasze smaki przypady do gustu, ale to nie dziwi, bo

Wreszcie radosny pochd ruszy. Mona byo polska kuchnia synie ze smakowitych potraw. Tak podziwia reprezentantw rnych narodowoci, radonie rozpoczty dzie, kiedy wszyscy jednocz ktrzy z umiechem na ustach pozdrawiali siebie si, na dugo zostanie w pamici uczestnikw nawzajem i zgromadzon publiczno. Przemarsz wydarze.przed trybun honorow w kolorowym korowodzie wito Zjednoczenia Narodw Kazachstanu poka-wszystkich zgromadzonych zjednoczy radoci, zao rado i wspprac rnych narodowoci, co wzajemn sympati i pozytywnym nastawieniem skutkuje wzajemnym szacunkiem i osigniciami do wiata. Wysuchanie przemwie akima w rnych dziedzinach.Kokszetau i prezesw rnych stowarzysze, w Tekst i footografietym oczywicie bardzo ciekawego wystpienia Wiesawa Kalista pana Aleksandra Suchowieckiego pokazao, jak nauczycielka j. polskiego w Kokszetauharmonijnie ukada si wsppraca tak kulturowo rnych narodowoci w Kokszetau. Potem

Majwka w Kokszetau

- 7 -Nr 43/2013

Tak samo byo tego roku w Kokszetau. Obchody pt. Poegnanie ojczyzny w wykonaniu wirtuoza tych wit poczylimy w jednej, uroczystej gitary, suchacza naszej szkoy, pana Vitalija akademii. Przygotowania poprzedzone byy Janykova.odpowiednim wystrojem kcika polskich tradycji W czci historycznej przypomniana bya

sytuacja polityczna Polski po I rozbiorze i dziaania patriotw chccych ratowa ojczyzn. Przedsta-wione byy najwaniejsze postanowienia ustawy rzdowej oraz scenka, w ktrej matka tumaczya synowi, co to znaczy przysiga i zgoda narodu. Zapiewalimy wsplnie Witaj majowa jutrzenko, by piewajco przej do drugiej, patriotycznej czci.

w naszej sali lekcyjnej. Biao-czerwone kwiatuszki wasnorcznie wykonane i umocowane na gazkach przez uczniw stanowiy element witecznej dekoracji. Wystawka historyczna przypominaa dziaania polskich patriotw walczcych o zmianyi ratowanie pastwa. Sama uroczysto miaa

Skaday si na ni wiersze poetw sawice uroki miejsce w kociele w. Antoniego Padewskiego polskiej ziemi recytowane przy dwikach tsknego w Kokszetau. Przybya na ni tutejsza Polonia oraz poloneza Poegnania ojczyzny wykonywanego inni gocie. Pan Aleksander Suchowiecki, prezes na akordeonie i pianinie. W tle na ekranie Stowarzyszenia Polakw Obwodu Akmoliskiego

przywita zebranych i zaprosi do wysuchania programu. Ja przedstawiam krtko histori Sejmu Wielkiego i uchwalenia Konstytucji 3 Maja z przyblieniem nazwisk najwybitniejszych polskich patriotw. Opowiedziaam take o tradycjach obchodw obu wit w Polsce. Nastpnie zaprosiam do obejrzenia programu przygotowanego przeze mnie i uczniw polskiej szkoy w Kokszetau. Skada si on z dwch czci: historycznej i wspczesnej, patriotycznej. Uroczysto rozpocz polonez M. K. Ogiskiego

wywietlane byy zdjcia polskich miast i krajobrazw. Zwieczeniem uroczystoci by polonez z Pana Tadeusza w wykonaniu uczniw naszej szkoy.

Gromkie brawa publicznoci stay si nagrod za wysiek woony w przygotowanie tego programu. Wszystkim udzieli si patriotyczny nastrj, ktry dziki nam, zanieli do swoich rodzin.

Tekst i fotografie Wiesawa Kalista nauczycielka j. polskiego w Kokszetau

2 maja - Dzie Flagi i Polonii obchodzony rokrocznie w Polsce i rodowiskach polonijnych na caym wiecie bardzo radonie.

3 maja - wito Konstytucji, pierwszej w Europie i drugiej po USA . W tym roku przypada 222 rocznica jej uchwalenia.

Gos Polski - 8 - Nr 43/2013

Cyprian Kamil Norwid jest znany rodakom w Paryu, w 1883 roku i zosta pochowany niemal wycznie jako poeta i dramatopisarz. na cmentarzu w Ivry, a nastpnie jego zwoki Niekiedy wspomina si o nim rwnie jako przeniesiono do zbiorowej mogiy na cmentarzu o filozofie, lecz mao kto zdaje sobie spraw w Montmorency. Niezrozumiany za ycia zosta z tego, i by on take malarzem, rzebiarzem oraz zapomniany na wiele lat. Do jego sztuki ilustratorem. Zachowao si niewiele jego obrazw poematw, obrazw i rysunkw nie powracano, olejnych, pozostay natomiast rysunki oraz szkice, a do momentu, gdy Zenon Przesmycki-Miriam ktre przedstawiaj midzy innymi wizerunki odkry trudn twrczo Norwida i rozsawi j Mickiewicza i Krasiskiego oraz kompozycje. wrd modopolskich artystw.

Cyprian Kamil Norwid przyszed na wiat Cyprian Kamil Norwid znany jest jako poeta w 1821 roku, w miejscowoci Laskowo-Guchy. i filozof, niewiele osb zdaje sobie spraw z tego, Modo spdzi on w Warszawie, gdzie ksztaci e by on rwnie rzebiarzem, grafikiem si w gimnazjum, a pniej take uczy si w szkole i malarzem. Artysta namalowa pitnacie obrazw malarskiej. Ponadto pobiera on lekcje prywatne u olejnych, z ktrych zaledwie cztery zachoway si znanego w stolicy malarza Jana Klemensa do naszych czasw. Oprcz malowide, noszcych Minasowicza. W 1842 roku artysta wyjecha tytuy: Kociek na Litwie, Lady Makbet, do Niemiec, a pniej take do Woch, gdzie Saturn z cyrklem nad globem ziemskim oraz kontynuowa studia artystyczne. Kilka lat pniej Jutrznia zachoway si take rysunki, Norwid przyjecha do Berlina, w ktrym zosta przedstawiajce wizerunki kobiet i mczyzn aresztowany, a nastpnie wiziony z powodw a take zarysy popiersi, sylwetki zwierzt oraz politycznych. Nastpnie artysta uda si scenki rodzajowe. do Brukseli, a stamtd wyruszy do Rzymu, gdzie Do najsynniejszych owocw twrczoci pozna Mickiewicza i Krasiskiego. W 1849 roku plastycznej Norwida naley obraz zatytuowany Norwid przyby do Parya, w ktrym pozna Jutrznia. Jest to namalowany na drewnie wybitnych polskich emigrantw, wrd grona jego wizerunek starszej kobiety z racem w rce. Do znajomych znaleli si wtedy midzy innymi namalowania obrazu Norwid uy bardzo wskiej Juliusz Sowacki oraz Fryderyk Chopin. Niedugo palety barw, ktra skadaa si gwnie z czerni, trwa jednak pobyt artysty we Francji, gdy brak oraz ciemniejszych odcieni brzu, szaroci rodkw do ycia oraz problemy osobiste sprawiy, i bkitu, rozjanionych przez biel czepka. Jasny e przenis si on do Nowego Jorku, gdzie dosta punkcik stanowi take wygasa ju wieca, ktra prac w pracowni graficznej. Po otrzymaniu znajduje si nad pokymi kartami ksiki, lecej wiadomoci o wybuchu wojny krymskiej postanowi nieopodal postaci. W oddali wida panujcy powrci do Europy, jego plany doszy na zewntrz mrok, ktry przecina delikatna una do skutku i artysta przenis si na krtki czas rowawej powiaty. Obraz ten ma wymiar do Londynu. Prbowa on utrzymywa si symboliczny i, wedug sugestii malarza, z malowania i rzebienia, jednake dziaalno przedstawia ojczyzn, ktra odrodzi si po wielu plastyczna nie polepszya jego sytuacji materialnej, latach niewoli. Symbolem odzyskania wolnoci ma ktra stawaa si coraz trudniejsza w miar by wanie owa jutrznia, ktrej blada powiata nasilania si problemw zdrowotnych Norwida. zarysowuje si w lewym, grnym rogu obrazu. W 1854 roku artysta na stae powrci do Parya,

Godny uwagi jest take jeden z rysunkw gdzie publikowa nowe utwory oraz odnowi Norwida, ktry przedstawia autoportret twrcy. kontakty z polskimi pisarzami przebywajcymi Dzieo to zostao podarowane Kraszewskiemu na emigracji. Jego twrczo nie cieszya si przez malarza, ktry zaprezentowa si jako artysta jednak zainteresowaniem publicznoci, ani niezrozumiay, niechciany lecz wiadomy swojej pozytywnymi ocenami krytykw, ktrzy szybko wielkoci. uznali j za manieryczn i niezrozumia. W 1863

roku wybucho powstanie styczniowe, ktre Pomimo tego, e w dorobku artystycznym wywoao due oywienie u coraz bardziej Norwida znalazo si stosunkowo niewiele schorowanego artysty, pomimo wielu chci fatalny obrazw oraz ilustracji, a jeszcze mniej przetrwao stan zdrowia uniemoliwi mu wzicie udziau w tym do naszych czasw, warto zapozna si narodowowyzwoleczym zrywie. Trzy lata pniej z twrczoci plastyczn tego artysty. Jego Norwid ukoczy jedno ze swoich najsynniejszych alegoryczne dziea s zwykle interpretowane przez dzie Vade-mecum, ktrego. pomimo wielu pryzmat poematw i dramatw, jednak by moe stara, nie udao mu si opublikowa. W 1877 roku kiedy bd postrzegane jako odrbna dziedzina chorujcy na grulic oraz pogbiajc si trudnej, cho interesujcej twrczoci Norwida. guchot Norwid przenis si do przytuku dla ubogich - Zakadu w. Kazimierza, gdzie spdzi

Nina Kinitzostatnie lata ycia. Cyprian Kamil Norwid zmar

Cyprian Kamil Norwid zapomniany poeta i filozof,nieznany rodakom malarz i rzebiarz

- 9 -Nr 43/2013

ycie polonijne w Kirgistanie

Historia jazzu w Kirgistanie zwizana jest przez hitlerowcw terytorium, bowiem znalaza si na licie reyserw sztuk antyhitlerowskich i bya z pojawieniem si tutaj w latach 40-tych XX w. przeznaczona do likwidacji. Tam wanie wrd polskiego muzyka ydowskiego pochodzenia, ruin palonej Warszawy pozna 19-letni crk Idy Eddiego Rosnera. Eddie (prawdziwe imi Adolf Ruth, ktra podobnie jak jej matka i babka, wielka

Eduard) urodzi si w Berlinie jako syn polskiego Ester Rachel Kamiska, bya aktork teatraln. Przy emigranta. Ju w wieku 4 lat przejawia pierwszych bombardowaniach ycie uratowa im

fortepian, pod ktry razem wskoczyli. W drugim nadzwyczajne muzyczne zdolnoci. tygodniu bombardowa Eddie poprosi w schronie W wieku 6 lat Eddie zosta przyjty o rk Ruth. Ida daa crce w posagu piercionek do konserwatorium Sterna do klasy skrzypiec. i dwie puszki sardynek znalezione w ruinach. Bya Wygldao na to, e Rosner zostanie wielkim to mio od pierwszego wejrzenia. Od tej pory skrzypkiem, w wieku 10 lat zosta przeniesiony Eddie i Ruth byli nierozczni, a do momentu do Wyszej Szkoy Muzycznej w Berlinie, gdzie aresztowania po wojnie. spdzi 8 lat. Rwnolegle uczszcza do szkoy

Gdy udao im si przekroczy wschodni oglnoksztaccej. Ju w tym czasie jego nazwisko granic, pracowali midzy innymi we Lwowie, byo znane w muzycznych krgach Berlina, by Misku, Moskwie, Kijowie. Orkiestr, ktr zapraszany do udziau w najbardziej prestiowych k ierowa Rosner popiera Pante le jmon koncertach. Szko ukoczy ze zotym medalem, Ponomarienko pierwszy sekretarz partii Biaorusi. co otwierao przednim wspaniae perspektywy. Zaproponowa nawet, aby orkiestra Rosnera zostaa W 1928 r. w jego rkach znalazy si nie oficjaln orkiestr jazzow Republiki Biaoruskiej. skrzypce, ale trbka. Mwio si pniej i uleg W zwizku z tym Rosner da koncert dla nielicznie namowom przyjaci, ktrzy twierdzili, e kariera zgromadzonej publicznoci i...otrzyma pochlebn muzyka estradowego jest atrakcyjniejsza ni opini Jzefa Stalina. W czasie wojny dawa muzyka klasycznego. Ponadto pocigajca bya koncerty jedc z zespoem wasnym pocigiem.rosnca popularno jazzu, nowej muzyki zza W 1941 roku, po napadzie hitlerowskich Niemiec oceanu, ktra szybko podbijaa Europ. na Zwizek radziecki, przedostali si do Omska, Dlaczego wanie trbka? Ot kady student gdzie yli w swoich wagonach, lecz byo oczywiste, szkoy muzycznej musia nauczy si gra rwnie e syberyjskiej zimy w ten sposb nie przetrwaj. na jakim innym instrumencie. Okazao si, Postanowili przenie si do Frunze, gdzie e eksperyment z oswojeniem trbki by bardzo znajdowaa si ju ze swoim teatrem matka Ruth. udany, co od razu zostao zauwaone i Rosner Eddie i Ruth Rosnerowie przybyli do Kirgizji ju z otrzyma zaproszenie do Hamburga, gdzie zosta ma creczk Erik.pierwszym trbaczem w orkiestrze tanecznej Marka

Frunze byo rwnie jednym z orodkw Webera. W ten sposb trbka wyznaczya jego los. powstawania polskiej armii. Wraz z armi Andersa W 1933 r. Rosner organizuje swj wasny zesp zesp opucio 14 z 26 jego czonkw. Eddie Ros-i jest uznawany za jednego z najlepszych muzykw ner nie mg zostawi ony z dzieckiem, jak i Europy. W 1934 r. poznaje Luisa Armstronga. teciowej, ktra rwnie miaa wtedy mae dziecko. Amerykaski krl jazzu bardzo pozytywnie Eddie straciwszy ponad poow zgranego zespou-wyraa si o europejskim krlu jazzu orkiestry, nie podda si jednak rozpaczy. i na poegnanie wrczy mu fotografi z dedykacj Z pozostaymi muzykami i gra w kinie Ala Too. biaemu Luisowi Armstrongowi, na co Rosner W orkiestrze pracowao 2 wokalistw (Lothar miao odpowiedzia rwnie swoj fotografi Lyampel, Ruth Kamiska) Wszystkie 15 osb z podpisem czarnemu Eddie Rosnerowi.wystpowao w zespole od samego pocztku Gdy wybucha II wojna wiatowa, Eddie Rosner i wszyscy rwnie wywodzili si z liczby polskich znajdowa si w okupowanej przez faszystw i niemieckich imigrantw. Najmodszymi byli - Polsce. Przed nim bya tylko jedna droga, Ruth Kamiska i David Kaganowicz (po 22 lata). na wschd. W bombardowanej Warszawie zwiza Najstarszym - Benjamin Waldman (47 lat). Eddie si z trup Teatru ydowskiego Idy Kamiskiej, Rosner mia wwczas 31 lat.ktra rwnie szukaa okazji by opuci zajte

Pierwszy jazzman w Kirgizji

Gos Polski - 10 - Nr 43/2013

W ten sposb cz dawnego genialnego zespou wspaniaych muzykw, nie tylko trbaczy, saksofonistw, puzonistw ale i tych, ktrzy znali jazzowego ya ponad rok na bocznicy kolejowej we sztuk artykulacji jazzowej. Nie wszyscy zostali Frunze, a tu nagle przyszed telegram rzdowy na stae w zestawie orkiestry Rosnera, niektrzy z Biaorusi z prob o pomoc w ratowaniu jazzowej z nich nie byli zawodowymi muzykami i stopniowo orkiestry republiki biaoruskiej. Odpowied biaego zastpowali ich bardziej dowiadczeni artyci. Tym Armstronga bya twierdzca.niemniej na koniec 1942r. Pastwowa Orchestra Biaoruskiej SRR bya ponownie gotowa, by rozpocz prac i opuci Kirgizj.

Po wojnie, Eddie Rosner, nazywany biaym Armstrongiem lub srebrn trbk (zota trbka to oczywicie Luis Armstrong) by aresztowany jako kosmopolita. Zwolniony z guagu w r. 1954, ponad rok po mierci Stalina. Prawie od razu utworzy 64 osobowy zesp w Moskwie. Na pocztku lat 70. zacz si uskara na zy stan zdrowia. Czujc, e koniec jest blisko, wystpi on do wadz radzieckich o pozwolenie na emigracj do miejsca swoich narodzin i pozwolono mu wrci do Berlina w 1973 roku. Od Zwizku Radzieckiego nie otrzyma adnych tantiem i zmar w biedzie w trzy lata pniej. W Kirgistanie, w muzycznych krgach pamitaj o nim do dzi.Teraz wydaje si to niesamowite, e

w warunkach cikiej wojny, podczas gdy giny Renata Matusiak miliony ludzi, gdy toczya si bitwa pod

Stalingradem, do Frunze przybyo wielu

fot.

R. M

atus

iak

Wspczesny widok kina Ala- too, gdzie wystpowa Rosner

To ju trzy lata. Czas biegnie nieubaganie. w mych marzeniach. Pozostaje kwestia zaufania Podobno goi rany. Podobno. Chyba kady czowiek do wadz, a to ju sprawa indywidualna. Jest. Albo w obliczu mierci bliskich zadaje sobie setki pyta, jej nie ma. a jego ycie zasadniczo zmienia swj wymiar. W przypadku katastrofy, ktra miaa miejsce Zginli ludzie. Kada tragedia, take ta 10 kwietnia 2010 roku, zmienio si ycie nie tylko smoleska, nakazuje popatrze na ludzkie ycie bliskich ofiar, ale take zwykych obywateli. Bo to i jego przemijanie zarwno przez zy tak naturalne jego przedstawiciele, i to najwaniejsi, stracili w tym przypadku, ale rwnie przez pryzmat wiary. ycie. Zginli w pobliu w miejsca, gdzie w 1940 roku NKWD dokonao aktu ludobjstwa na W katastrofie smoleskiej zgino 96 osb, polskich oficerach. Mieli odda im hod. Tak wic w tym prezydent Lech Kaczyski i jego maonka Smolesk staje si podwjnie istotnym miejscem Maria oraz ostatni prezydent RP na uchodstwie z punktu widzenia naszej historii. Ryszard Kaczorowski. Wrd ofiar byo take m.in.

18 parlamentarzystw - wicemarszakowie Sejmu Niewtpliwie naley z dystansem podchodzi Krzysztof Putra i Jerzy Szmajdziski, wice-

do wynikw rosyjskiego ledztwa w tej sprawie, bo marszaek Senatu Krystyna Bochenek czy prezesa do dzi zbrodni z lat czterdziestych wadze tego Wsplnoty Polskiej - Maciej Payski. kraju nie chc uzna z ludobjstwo! Zwyczajni Rosjanie s nam Polakom przyjani i bliscy. Pozostaje nam pielgnowa pami o tym Jestemy Sowianami. Trzeba rozgraniczy wydarzeniu. O kadej z 96 ofiar. A wtedy kada polityk od relacji czysto ludzkich. Wspomina ju z nich bdzie moga powtrzy za Horacym: o tym Mickiewicz w znamiennym wierszu Do Non omnis moriar. Pamitajmy. Wszak ludzi przyjaci Moskali: Wy, czy mnie wspominacie! dobrych i zych wci przynosi wiatr, ludzi dobrych i ja, ilekro marz / O mych przyjaci mierciach, zych wci zabiera mga. Lecz tylko ty masz t wygnaniach, wizieniach, /I o was myl: wasze niezwyk moc, by zatrzyma ich, by da wieczno cudzoziemskie twarze / Maj obywatelstwa prawo im...

Rocznica katastrofy smoleskiej

- 11 -Nr 43/2013

Poznajemy bogaty wiat przyrody naszych ojczyzn

STOKROTKA I RUMIANEKStokrotka - Bellis - Rumianek -

Stokrotka naley do astrowatych i wystpuje w Rumianek jest rolin jednoroczn o delikatnej, umiarkowanych strefach, gwnie na Pkuli wzniesionej, rozgazionej odydze, wysokoci Pnocnej. Znanych jest kilka gatunkw stokrotek a te do 60cm. Licie ma zie lone, del ikatne, uprawiane w ogrdkach pochodz od gatunku Bellis pierzastodzielne. Kwiaty zebrane w koszyczki, perennis- stokrotki trwaej (pospolitej), ktra jest dwubarwne to-biae. Dziko rosncy rumianek bylin dziko rosnc na kach, poboczach itd. Nazwa kwitnie od maja do pnej jesieni. Po przekwitniciu Bellis pochodzi od sowa bellua- pikna, stosowanego kwiaty wi si w drobne, szarobrunatne owoce. ju w staroytnoci. Roliny te s wieloletnie, jednak Caa rolina odznacza si typowym, intensywnym, najobficiej kwitn i maj najkorzystniejsze cechy

przyjemnym aromatem.w drugim roku po siewie, dlatego uprawia si j w cyklu dwuletnim. Wysoko waha si midzy 10-20 Rumianek wystpuje w caej Europie, Azji, cm, licie odwrotnie jajowate lub opatkowate, Ameryce Pnocnej i Australii.osadzone na sporych ogonkach, tworzce rozety,

Nazwa rodzajowa Matricaria wywodzi si a szorstkie odygi zakoczone koszyczkiem od aciskiego mater matka lub matrix macica kwiatowym rednicy 2,5-8 cm. Kwiaty w zalenoci i nawizuje do stosowania roliny w chorobach od budowy koszyczkw dzielimy na jzyczkowate kobiecych.(biae, rowe, czerwone) ii rurkowate (te). Wrd

odmian, moemy wyrni m.in. Alba Plena o penych biaych koszykach kwiatowych, 'Alice' o ppenych, duych, rowych kwiatach, Aucubifolia o pojedynczych, biaych koszyczkach kwiatowych z limi w zote ctki, Dresden China niewielkiej wielkoci z pierzastymi jzyczkowatymi kwiatami, Rob Roy o penych czerwonych koszyczkach kwiatowych, Prolifera z penymi jzyczkowatymi kwiatami w rowe plamki.

Stokrotki najlepiej rosn w glebie rednio wilgotnej i yznej, o odczynie obojtnym na stanowiskach zarwno sonecznych jak Rumianek by znany ju w staroytnoci. i pcienistych. Stokrotk rozmnaa si z nasion W Egipcie ceniono go za jego dziaanie kojce, wysiewanych chodzce i przeciwgorczkowe. W krajach dalekiego c z e r w i e c / wschodu dodawano go do mieszanek erotycznych. pocztek lipca O rumianku pisa ju Hipokrates. Przez wieki jest na rozsadnik wykorzystywany przez medycyn ludow (k i e ku j w w chorobach kobiecych, chorobach odka i jelit oraz c i g u k i l k u zewntrznie na rnego rodzaju owrzodzenia, dni). Po wzej- skaleczenia. We Francji do dzi stosuje si go jako c iu s iewki odtrutk na papierosy, kaw i alkohol.p ikujemy w z a g o n a c h , Rumianek jest znanym i cenionym lekiem okrywajc na zioowym. Uprawiany na plantacjach i zbierany zim np. gazkami wierka, aby zabezpieczy przed ze stanu naturalnego. Jako surowiec zielarski su mrozem. Odmiany o penych kwiatach rozmnaamy tylko koszyczki kwiatowe.przez podzia, po przekwitniciu roliny wysadzamy do zimnego inspektu, a nastpnie po ukorzenieniu przenosimy na zagony i sadzimy w rozstawie 18-20 x Opracowano na podstawie Internetu15 cm.

Stokrotki s doskonaymi rolinami rabatowymi, obwdkowymi niezastpionymi w zestawieniach wiosennych. Nadaj si do obsadzania skrzynek balkonowych, doniczek i mis, jak rwnie pdzenia na kwiat city.

fot.

Inte

rnet

fot.

Inte

rnet

Rozsawili Polsk...

Gos Polski - 12 - Nr 43/2013

z realizowania filmw. W ostatnich miesicach Krzysztof Kielowskiycia przygotowuje z Piesiewiczem scenariusze ...niewane gdzie si stawia kamer, wane - po co?filmowego tryptyku: "Raj", "Czyciec", "Pieko".

W latach 1978-81 Krzysztof Kielowski by Reyser filmw dokumentalnych i fabu-wiceprezesem Stowarzyszenia Filmowcw larnych, scenarzysta. Urodzi si w 1941 r. Po lsk ich . Za jmowa s i take prac w Warszawie, zmar w 1996 r. tame.pedagogiczn, m.in... na uczelniach filmowych w W 1962 r. skoczy Liceum Technik Berlinie Zachodnim, Helsinkach, odzi, Teatra lnych. W warszawskim Teatrze Katowicach oraz w Szwajcarii.Wspczesnym by garderobianym takich saw

polskiej sceny, jak Tadeusz omnicki, Aleksander Bardini czy Zbigniew Zapasiewicz. dzk szko filmow skoczy w 1968 r., dyplom otrzyma w 1970 r.

NagrodyKrzysztof Kielowski jest laureatem wielu nagrd za twrczo dokumentaln i fabularn - m.in.. Studiowa pod kierunkiem Kazimierza Grand Prix na MFF w Mannheim za "Personel" Karabasza i Jerzego Bossaka, i pierwsze jego (1975), Zotego Medalu na MFF w Moskwie etiudy dokumentalne (Urzd, Z miasta odzi) za Amatora, Zotego Lwa na festiwalu w Wenecji powstay pod ich opiek, za etiuda fabularna za "Trzy kolory: Niebieski", Srebrnego (Tramwaj) pod opiek Wandy Jakubowskiej. Niedwiedzia na MFF w Berlinie za "Trzy kolory: Debiutowa w telewizji filmem dokumentalnym Biay". W 1976 r. otrzyma nagrod "Drode" "Zdjcie". Po studiach, a do 1983 jest zwizany tygodnika "Polityka". W 1985 r. na 15. Lubuskim z warszawsk Wytwrni Filmw Dokumen-Lecie Filmowym w agowie Kielowski otrzyma talnych, gdzie realizuje wikszo filmw nagrod za caoksztat twrczoci filmowej. dokumentalnych. Jednak stopniowo porzuca W 1990 r. zosta honorowym czonkiem dokument na rzecz fabuy. W 1973 r. realizuje Brytyjskiego Instytutu Filmowego za "wybitny pierwszy fabularny film telewizyjny "Przejcie wkad do kultury ruchomego obrazu". W 1993 r. podziemne". Od 1974 r. czonek Zespou TOR, otrzyma Order Literatury i Sztuki ministra kultury kierowanego przez Stanisawa Rewicza, Francji, w 1994 r. - dusk Nagrod im. C.J. a potem Krzysztofa Zanussiego.Soninga za wkad w rozwj sztuki filmowej W 1985 r. naw izu je wsp p rac i europejskiej kultury. W 1994 r. Kielowski by scenariuszow ze znanym warszawskim nominowany do Oscara za reyseri "Trzy adwokatem Krzysztofem Piesiewiczem. kolory: Czerwony". W 1996 r. otrzyma Realizuj razem film "Bez koca", a potem take Europejsk Nagrod Mediw (Girona). Od 1995 razem wszys tk ie nas tpne. Uznan ie r. by czonkiem Amerykaskiej Akademii midzynarodowe przynosi mu "Krtki film o zabi-Filmowej. Jest laureatem Felixa - nagrody janiu" i "Krtki film o mioci" (1988), wchodzce Europejskiej Akademii Filmowej.Od 2000 r. jego w skad cyklu "Dekalog". Od 1991 r. ("Podwjne imi nosi Wydzia Radia i Telewizji Uniwersytetu ycie Weroniki") Kielowski realizuje swoje filmy lskiego w Katowicach.w koprodukcji polsko-francuskiej, od 1993 r.

u znanego producenta francuskiego Marina Opracowano na podstawie InternetuKarmitza. Po zrealizowaniu cyklu "Trzy kolory"

(1993-94) og asza , e wyco fu je s i

fot.

cultu

re.p

l

- 13 -Nr 43/2013

Dlaczego pragn wyjecha na stae do Polski? Pochodz z polsko azerbejdaskiej rodziny. obowizkw zwizanych z utrzymaniem domu i

Moja mama Henryka Grabowska (Genia) bya rodziny, staraa si nas wychowa na porzdnych, Polk. Jej rodzina zostaa zesana do Kazachstanu. uczciwych ludzi. Nigdy te nie przestaa wierzy w Mama cae ycie marzya o tym, by wrci do to , e kiedy wrci do ojczyzny. Polski, niestety ten plan si nie powid. Wbrew Pocztkowo utrzymywaa kontakt listowny z wasnej woli zostaa w Kazachstanie. Oto jej rodzin w Polsce. Po pewnym jednak czasie listy tragiczne losy. wracay. C by robi?

W 1937 roku mj Czasy byy cikie, nie ojciec Gulijew Nadirgui wiadomo do kogo naleao b y d e p o r t o w a n y z zwrci si z prob o Azerbejdanu do wsi pomoc. Mama nawet wtedy Czuokkurgan znajdu- nie tracia nadziei na lepsze jcej si w Poudniowo - ycie wrd swoich.Ta Kazachskim obwodzie. wiara dodawaa jej si, po-

Tam take zostaa zwalaa przetrwa wiele zesana rodzina mamy. c i k i c h m o m e n t w. Czasy byy cikie, yli w Jednak jej marzenia si nie ndzy. speniy.Wtedy mj ojciec bardzo W 1963 roku zachorowaa. Lekarz postawi im pomaga. Wkrtce niewaciw diagnoz. Nie byo ratunku .oeni si ze starsz Mama zmara na zakaenie krwi, a w wiadectwie siostr mamy Mieczy- mierci napisano distrofia wtroby.

saw. W rok pniej urodzi si ich syn Tadeusz (Tadzik). Po porodzie Mieczysawa zachorowaa Ta smutna historia mojej rodziny spowodowaa, na tyfus brzuszny i umara. e po wielu przemyleniach postanowiam wrci Po wojnie w 1945 roku rodzina mamy postanowia wrci do Polski. Dziadkowie zabierali ze sob mojego przyrodniego brata Tadzika . Ojciec odprowadza ich na dworzec. Nagle okazao si, e trzeba kupi jedzenie dla dziecka . W takiej sytuacji ojciec namwi mam, by posza z nim do wsi i pomoga mu zrobi zakupy.

Wczeniej przekona kierownika pocigu, eby poinformowa j, e pocig odjedzie dopiero za kilka godzin. W taki to podstpny sposb wycign mam z pocigu, a nastpnie uwizi we wsi w stodole. W tym czasie pocig odjecha . Mama pakaa, prosia, bagaa, by j puci, ale ojciec by guchy na jej proby. I tak to wbrew swej woli zostaa sama wrd obcych sobie ludzi, tradycji, obyczajw.... Jednak wola powrotu do ojczyzny bya bardzo silna. Po narodzinach starszej do kraju moich przodkw, by speni marzenie crki, wzia dziecko i ucieka. mamy i odnale mojego przyrodniego brata.

Niestety, pienidze starczyy tylko na podr do Pozytywnie przeszam rozmow na Kart Moskwy. W takiej sytuacji podja prac Polaka, czuj si Polk, tradycja tego narodu jest mi zarobkow w Moskwie, eby zdoby pienidze na bliska , intensywnie ucz si jzyka polskiego i bilet do Polski. Jednak ojciec znalaz j i zagrozi, e wierz , e teraz wszystko uoy si dobrze.odbierze jej crk, jeli nie wrci z nim do domu. Mama nie chciaa odda mu siostry i po dugim Svetlana Geldarova wahaniu spenia jego yczenie. Wkrtce urodziy si kolejne dzieci. Byo nas picioro - trzy siostry i dwch braci. Jej ycie byo trudne. Mimo wielu

Mama z krewnymi

Mj brat

Moja mama

Gos Polski - 14 - Nr 43/2013

To byo wydarzenie! Przyjechao do nas ponad tanecznych z Pierwomajki, Czkaowa, Szortandy, 100 osb. Z Pawodaru, Pietropawowska, Kokszetau, Pawodaru. Zachwyciy nas stroje Kokszetau, Czkaowa, Karagandy, Pierwomajki, tancerzy i figury taneczne. Szczeglne brawa Kamyszenki, ozowoje, Szortandy, Kellerowki nale si zespoowi Niebieskie chabry i Astany. z Karagandy. Nie mniej pieknie zaprezentoway si

Do Gimnazjum nr 5 zespoy z Pierwomajki, Szortandy i Pawodaru.przycign wszystkich W trakcie popisw czytelniczych odby si pomys, by Polonia konkurs wiedzy o treci poematu A. Mickiewicza i Kazachstanu przeczy- biografii autora. Pytania przygotowaa p. Maria taa poemat Adama Musia. W konkursie uczestniczyo 6 osb. M i c k i e w i c z a P a n Wszyscy zasuyli na uznanie.Tadeusz. Czytao 60 Nasze spotkanie odbywao si pod patronatem osb, modzie i doroli, Ambasady RP w Astanie. Wszyscy uczestnicy uczniowie i studenci, otrzymali okolicznociowe broszury z wykadem p r e z e s o w i e s t o w a- na temat tsknoty na krajem lat dziecinnych. Z tej rzysze i nauczyciele wanie tsknoty wyrs Pan Tadeusz.jzyka polskiego, po Trudno byo wybra kandydatw do nagrd. prostu mionicy pol- Wyrniono 23 osoby, obdarowujc je skiej poezji. Niektrzy prezentami.Wrd nagrodzonych byli: Ludmia

czytali sami, niektrzy w grupie, przedstawiajc Czietwiertiakowa z Pawodaru, Stanisawa scenki. Strejkowska z Pietropawowska, Walentyna

Wrd specjalnych goci zasiadali: Konsul RP niegrska z Pierwomajki, Daria Zimbicka p. Beata Kostrzewa, dyrektor Gimnazjum nr 5 z Astany.p. Aleksiej Trufanow.

Uczestnicy przybyli na uroczysto wraz ze swymi nauczycielami, tymi z Polski i miejsco-wymi.

Niektrzy przywieli ze sob rysunki dzieci, ktre poznay fragmenty Pana .. z opowiada

Uroczysto rozpocza si powanie od wsplnego odpiewania Hymnu Polonii, a zakoczya piosenk Bo wszyscy Polacy to jedna rodzina i wesoymi plsami caej Sali.

Byo piknie, momentami wesoo, radonie, chwilami wzruszajco i smutno. Uczucia te wywoyway sowa poematu naszego wielkiego swoich nauczycieli. Rysunki przyjechay poety.z Czkaowa i Szortandy.

Czytanie naszej epopei narodowej byo Tekst i fotografieurozmaicone tacami. Zobaczylimy i usy- Boena Pajk - organizatorkaszelimy 5 polonezw w wykonaniu zespow

Polonia Kazachstanu czyta poemat Pan Tadeusz Adama Mickiewicza

Wpadam do Soplicowa jak w centrum polszczyzny,Tam si czowiek napije, nadysze ojczyzny...

- 15 -Nr 43/2013

tablica o tej samej treci co poprzednia. Delegacja polskiego Sejmu przeby-Resztki starej tablicy, znajduj si na plebanii waa z oficjaln wizyt kocioa pod wezwaniem witej Rodziny w Kazachstanie w Tajynszy.

Nowa tablica pojawia si dziki inicjatywie W dniach 24-26 kwietnia 2013 roku gocia administracji rejonu, Polskiej Ambasady

w Kazachstanie delegacja Sejmu Polskiego. i miejscowych Polakw.Na czele delegacji sta wicemarszaek Sejmu Napis na tablicy jest w trzech jzykach:Jerzy Wenderlich. kazachskim, rosyjskim, polskim:

W skadzie delegacji byli: Tomasz Latos, Pamici Polakw deportowanych w 1936 r.Tomasz Lenz, Bogdan Janowski, Wojciech Wdziczni Kazachstanowi i narodowi Gruba. kazachstaskiemu za wspczucie ,

Gociom z Polski towarzyszyli: Jacek yczliwo i okazan Kluczkowski, ambasador RP w Astanie, w cikich czasach pomoc.Sawomir Krawczysk i , Mieczys aw apanowski, Micha Chabros, Andrzej Stefaski, Magorzata Taska, Marta ZieliskaDelegacja przebya w sprawach gospodarczo kulturalnych. 24 kwietnia odwiedzia Tajynsz, Zielony Gaj, Jasn Polan. W Tajynszy dostojni Gocie zoyli kwiaty przy pamitkowej tablicy na dworcu kolejowym. Dostojnych Goci przywitali miejscowi Polacy, uczniowie polskiej Szkoy, ich rodzice.

Delegacja spotkaa si rwnie z modzie polskiego pochodzenia, ktra uczy si jzyka polskiego w szkole w Zielonym Gaju.

Polsk delegacj przyj Przewodniczcy Maylisu Nuran Nigmatulin a take I Wicepremier Bachtan Sagintajew, Minister

Tablica pamitkowa na dworcu kolejowym w Tajynszy zostaa odsonita 24 czerwca 2006 r. w 70 t rocznic deportacji (1936 - 2006) Polakw do Kazachstanu.

24 czerwca przyby do Tajynszy pierwszy eszelon deportowanych .

Odsonicie tablicy poczone byo z Uroczyst Msz wit w kociele parafialnym, uroczystym obiadem i Festi-walem Kultury Polskiej. Tablica bya wmurowana z inicjatywy stowarzyszenia Kultury RK - Muchtar Kul-Muchammed, z-ca Polakw i aktywistw ruchu weteranw przy Przewodniczcego Zgromadzenia Narodu wsparciu byego akima rejonu tajynszy- Kazachstanu - Jeraly Tuganow. Gocie skiego, a pniej posa Maylisu Parlamentu odwiedzili take kompleks muzealny ALIR - RK A. Makowskiego. Tablic ufundowaa muzeum ofiar represji politycznych i polska Ambasada. totalitaryzmu w Akkole pod Astan.

Pod wpywem warunkw klimatycznych Opracowano na podstawie relacji E. Konik tablica ulega zniszczeniu.

i informacji ze strony internetowej astana.msz.gov.pl/W zeszym roku zostaa wmurowana nowa

fot.

z ar

ch. E

. Kon

ik

fot.

asta

na.m

sz.g

ov.p

lfo

t. z

arch

. E. K

onik

Gos Polski - 16 - Nr 43/2013Gos Polski - 16 - Nr 43/2013

Przystanek CzkaowoPOLSKIE KWIATY NA FESTIWALU ksia i siostry zakonne z parafii dziaajcych na

W KOKSZETAU terenie Kazachstanu oraz wielu innych widzw, rnych narodowoci. Przez nastpne kilka chwil

Po raz pierwszy w tym roku grupa POLSKIE sala wypenia si i nie mona byo znale ju KWIATY z Czkaowa znalaza si na III Oglno- wolnego miejsca.kazachstaskim Festiwalu Polskiej Pieni Polonia Rozbrzmiaa muzyka i przy oklaskach piewajca. Nasz chr, skadajcy si z dziesiciu zgromadzonej na sali publicznoci na scene osb pod kierunkiem nauczyciela jzyka polskiego wkroczyli pierwsi artyci. i nauczyciela muzyki Wodzimierza Paszkowskiego, Otwarcie i pierwsza cz festiwalu bya oddana jecha na spotkanie ze piewajcymi rodakami. Kilka godzin drogowych wstrzsw i znalelimy si w Kokszetau. Miasto przywitao nas cikim, bezwietrznym porankiem. Na wstpie pojechalimy ca grup do kocioa pod wezwaniem witego Antoniego. Oddalimy pokon Jezusowi ukrytemu w Najwitszym Sakramencie, a nastpnie wsiedlimy do Gazeli i pojechalimy do Muzyczno Dramatycznego Teatru im. Kusainowa, gdzie mia odby si festiwal. Artyci szczelnie zgromadzili si w przydzielonych im pomieszczeniach, gdzie pieczoowicie dokonywali charakteryzacji.

W pierwszej chwili wydawao si, e nikt na nas nie czeka, mino kilka minut i otrzymalimy

we wadanie dzieciom i modziey. Swoj energi do swojej dyspozycji sal, w ktrej moglimy si i zapaem rozpalali wrd publicznoci pozytywne przebra i przygotowa do wystpu. Zarejestro-emocje. Obojtnych nie byo. Kady z wyst-walimy swoj grup i przeszlimy wstpn prb na pujcych, solista czy grupa, podgrzewa i tak ju scenie i zaczlimy si przygotowywa do otwarcia gorc atmosfer. Spotykao si to z odpowiedzi festiwalu.widzw, ktrzy gromkimi brawami i okrzykami nagradzali poszczeglne wystpy.

Uczestnicy starszych grup sprawiali wraenie spokojnych i odpronych, cho, na pewno, emocje sigay zenitu. Profesjonalizm pozwala im na ukrywanie negatywnych emocji i eksponowanie tylko tych pozytywnych. Niektrzy z sukcesem prezentowali pieni w jzkach polskim i kazachskim, pojawiay si rwnie elementy taneczne.

Po naszym wystpie wielu uczestnikw i widzw podchodzio do nas z gratulacjami i dzikowali za udany wystp, kierujc w nasz stron wiele ciepych sw. Mielimy moliwo spotkania si

Sala zapeniaa si widzami i gomi. Swoj z artystami z caego Kazachstanu. W festiwalu obecnoci zaszczycili przedstawiciele Ambasady uczestniczyli artyci z Amaty i Ekibastuz, RP w Astanie na czele z Panem ambasadorem z Astrachanki i Pawodaru, z tajynszy i Czkaowa, Jackiem Kluczkowskim, Panem Bartoszem z Pietropawowska i Zielonego Gaju, z Astany Jaboskim, ktry przyjecha na fesiwal specjalnie i Pierwomajki...z Polski, Pani Marta Zieliska, Pani Barbara Pole kwiatw i kostiumw, muzyki i wiata, Krawczyska, Pan Sawomir Krawczyski. Byli te wszystkie te elementy pozostawiy w duszy gospodarz prezes Stowarzyszenia Polakw niezapomniany lad. Obwodu Akmoliskiego Pan Aleksander Suchowiecki, przedstawiciele miejscwych wadz,

fot.

M..

Ziel

isk

a

fot.

W.

uraw

ska

- 17 -Nr 43/2013Wszyscy uczestnicy przygotowali si do wystpu parafii o. Marcin powici przyniesione przez

bardzo starannie, dajc tym samym publicznoci wiernych koszyczki z przernymi smakoykami, wiele radoi. Po wysuchaniu koncertu gos zabrali a w ktrych tradycyjnie nie zabrako chleba, soli, miedzy innymi Pan ambasador Jacek Kluczkowski, jajek, rwnie tych ozdobionych, kiebasyPan Aleksander Suchowiecki, przedstawiciele wadz Miesic wczeniej nasze siostry zakonne Kokszetau, a take dyrektor festiwalu - Pani Ludmia rozpoczy wielkanocne przygotowania, dzieci Suchowiecka.

Naszej grupie, tak jak pozostaym uczestnikom wrczono dyplom i pamitkowe upominki kalendarz ze zdjciami artystw i kubki z logo festiwalu i hasem: My Polacy to jedna rodzina, pie nas zwizaa i razem nas trzyma!.

Festiwal Polskiej Pieni Polonia piewajca w Kokszetau to nie tylko wito polskiej kultury, ale rwnie wito radoci i przyjani. Do domu wracalimy z poczuciem udanego wystpu. Chcemy wyrazi ogromne podzikowanie organizatorom, szczeglnie Ambasadzie RP w Astanie, drektor festiwalu - Pani Ludmile i modzie nie mogli si doczeka przyznania im Suchowieckiej oraz wadzom miasta za opiek stosownych obowizkw. Rwnie harcerze i yczliwo. oczekiwali w napiciu na wielkie wydarzenie. Aby

Mamy nadziej, e wystp POLSKICH dobrze przygotowa si do najwikszego ze wit KWIATW z Czkaowa na takiej imprezie bdzie rozwizywali zagadki i uczestniczyli w grach, ktre tylko pocztkiem czego bardzo pozytywnego. miay wprowadzi ich w okres wielkanocny.e zaczyn, ktry narodzi si w czasie prb Aktywny udzia w przygotowaniach wzi nasz i wsplnego wystpu pozwoli na powstanie chru, chr kierowany przez s. Lidi. Wszyscy piewajcyktry narodzi si przy naszej parafii.

Uczestnicy z Czkaowa

Wielkanoc

Z wielk niecierpliwoci nasi parafianie oczekiwali niezwykego wita - Wielkanocy.

Wielkanoc - to nie tylko wito, to istota chrzecijastwa. To, co stao si z Chrystusem, Jego mier i zmartwychwstanie, odtd dziaa w nas, ludziach. mier nie ma wadzy nad nami, jeli jestemy z Chrystusem.

jak i grajcy na instrumentach caym sercem W przygotowania do uroczystoci byli angaowali si w to przedsiwzicie. W ten zaangaowani doroli i dzieci. Zostay zakupione niezwyky dzie wszystko wypado wymienicie. kwiaty, ktre naday Krtko mwic, w Parafii witych Apostow wityni niepowta-Piotra i Pawa w Czkaowie, wielkanocna r z a l n y n a s t r j . uroczysto okazaa si wielkim sukcesem!Oczekiwanie wiel-

Wszystkie obrzdy liturgiczne, piewy kanocnej radoci i modlitwy wywoyway zachwyt. W czasie Mszy przynosi wspaniae witej zgromadzonych wiernych ogarniay chwile, zwaszcza, szczcie i rado. Pomimo faktu, e naboestwo gdy dekoruje si trwao bardzo dugo.wityni. Z wy-

przedzeniem zosta Jana Schabikowskazaplanowany po-

fotografie s. Urszula Kubiakrzdek prac: chr przygotowywa witeczne pieni, lektorzy - czytania Mszy witej i harcerze stra przy grobie. W Wielk Sobot proboszcz

Gos Polski - 18 - Nr 43/2013

Majwka w Kokszetau

Polonia Kazachstanu... Recytatorki z Szortandy

czyta poemat Pan Tadeusz

- 19 -Nr 43/2013

FESTI

WAL

P O L O N I A P I E W A J C A KOKSZETAU

KONKURS RECYTATORSKI W CZKAOWIE

Gos Polski - 20 - Nr 43/2013

Kto moe zapyta, dlaczego poezja Tuwima? Suchacze mogli wybra si w niezapomnian Odpowied nasuwa si sama. Rok 2013 zosta przez podr lokomotyw, posucha kamstw Grzesia, Sejm ogoszony wanie Rokiem Tuwima. Std pomys, by poczy majowe wita z poezj recytowan przez dzieci, modzie i dorosych. Wydarzenie miao miejsce 11 maja 2013 roku w Czkaowie. A nie miaoby racji bytu, gdyby nie wsparcie Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Astanie. Za co serdecznie dzikujemy w imieniu organizatorw i uczestnikw.

Spotkanie mionikw poezji wpisao si w maj miesic dla Polakw i Polonii bardzo wany, to wanie w tym czasie obchodzimy rocznic uchwalenia Konstytucji 3 maja, a 2 maja w sposb

szuka zaginionych okularw, utwierdzi si, e mae jest pikne, suchajc opowieci o Maluskiewiczu, a take zapomnie to i owo ze Soniem Trbalskim, czy wyruszy z Murzynkiem Bambo do Afryki. Poczu si mieszkacami te byo im dane. W kocu widzowie mogli da si porwa w wir taca, suchajc Grande Valse Brillante.

szczeglny oddajemy cze polskiej fladze. Nie mogo wic zabrakn zapiewanego wsplnie Mazurka Dbrowskiego.

Wrd uczestnikw znaleli si przedstawiciele: Astany, Szortandy, Tajynszy, Pietropawowska, Karagandy, Temirtau, Zielonego Gaju, Pietrowki, Czkaowa. Naturalnie towarzyszyli im nauczyciele i opiekunowie.

Nie mona zapomnie o prowadzcych konkurs: Galinie Ilnickiej i Janie Schabikowskiej. Wywizay si ze swoich obowizkw wymienicie. A ich zadanie nie byo proste. Miay zapowiada artystw, przedstawi widzom biografi poety w formie prezentacji

Na zakoczenie nie zabrako wsplnych zdj, nagrd i upominkw, umiechu i wzajemnej yczliwoci. Wszak taka jest idea tego typu

przedsiwzi.Wielkie sowa podzikowania nale si para-

fianom, ktrzy wsparli nas w przygotowaniu posikw, a szczeglnie obiadu dla uczestnikw. Bez ich pomocy Oceniajcy konkurs: ks. Marcin Sk dyrektor impreza by si tak nie udaa. Dzikujemy za produkty Domu Kultury Polskiej w Czkaowie, Witalij spoywcze i za prac, ktr wykonay niezastpione Chmielewski prezes Polonii w Karagandzie oraz

siostra Samuela nie mieli prostego zadania, bo musieli parafianki w kuchni Domu Kultury Polskiej. wybra najlepszych spord blisko 40 uczestnikw.

Kady z uczestnikw otrzyma okolicznociowe Organizatorzydyplomy, a najlepsi nagrody.

Konkurs Recytatorski Midzy niebem a stepem za nami

- 21 -Nr 43/2013

Kraftowie wykopali studni gbok na 8 metrw. Ssiedzi Woda bya sonawa, ale wszyscy j brali do prania, do picia, bo innej nie byo. Trzeba doda, e bya Z lewej strony od stalinki, gdzie mieszkalimy bardzo zimna, mimo tego, po wypiciu, gardo nigdy z rodzin Kondrackich, zamieszkali Niemcy. W nie bolao. Na lewo od Krafta mieszkaa rodziny jednej czci Jzef Kraft z maonk, ktry Rychertw, Szmytke, Baszyskich, Galaszaskich. pracowa w kochozie jako zarzdca klepiska. Z W kracowej stalince mieszkaa rodzina Gomt. drugiej strony Heinrich Bitner, rodzony brat Za nimi znajdowa si niewielki plac, gdzie by przewodniczcego kochozu. Jego maonka kantor gabinet przewodniczcego kochozu, Frida, pochodzia z Hamburga. Ogldajc zdjcia, buchalteria, gabinet przewodniczcego rady mona przypuci, e przed zesaniem yo im si wiejskiej i komendanta.bardzo dobrze. Na fotografii sta w drogim ubraniu,

na gowie miaa kapelusz. W czasie zesania miaa Pamitam siebie z tego czasu jak szedem troje dzieci. Nigdy si nie umiechaa. Tym

wiosn od strony kantoru, ulica bya zalana przypominaa bohaterk radzieckiego filmu pod socem, a przede mn stalinka Gomtw, a dalej tytuem Wieczne wezwanie Piestynicji Makarowny. nasza. Obie lniy w socu, ktre odbijao si od Wobec dzieci bya bardzo surowa. Poza podwrko pobielonych cian.nie wychodzia. Z nikim si nie komunikowaa, z

Specprzesiedlency yli w harmonii, zwizani nikim nie utrzymywaa kontaktu. Bitnerowie z jednym gorzkim losem.Ukrainy przywieli non maszyn do szycia

Sienger (wielka rzadko). Dobrze szya, ale Jakie ycie, taki zgontylko dla swej rodziny. Potomstwo wydawaa co rok. Mieli jedenacioro dzieci. W 1956 roku w Warunki materialne i klimatyczne, w jakich znaleli czasie wyrbu lasu Heinrich zgin. W tej sytuacji si specprzesiedlecy, byy nadzwyczaj trudne. moga liczy na pomoc caej rodziny: dorosych Stalinka nadawaa si do mieszkania tylko latem. dzieci: Wandy i Gustawa. Najmodsze dzieci Zima zawsze byo w niej zimno. ciany pokrywa ld. wyrastay w surowych warunkach, przez co

Po przejciu buranu w ogle nie mona byo z niej wyj. odznaczay si niezwyk wytrzymaoci. W cianach nagromadzio si wiele myszy rnego Wczesn wiosn kpay si w kauach, mimo e gatunku. Choroway dzieci, starcy, doroli. Czarna jeszcze by ld, nigdy nie choroway. Frida bieda dochodzia i do naszej rodziny. Zachorowali: oczywicie nie bya zadowolona z takiego ycia. moja babcia, Wacaw (7 lat), Bolesaw (1,5 roku). Tak Czsto syszaem jak przez zby cedzia: nazwano wyrzuconych w Morze Biae przez NKWD Farfluchten Land (przeklte pastwo). braci mamy. Byli pikni, kdzierzawi. Wacaw zachorowa na puchlin wodn. Umiera w mkach. Tata Z prawej strony mieszkaa rodzina usowskich, polecia do punktu medycznego. Felczerka, maonka dalej Stanisaw Lisowski z maonk Bronisaw i komendanta, mieszkaa w tym samym pomieszczeniu, dziemi: Stasi, Loni i Anatolem moimi gdzie pracowaa. Tata zapuka do drzwi. Nikt nie przyjacimi, razem dorastalimy. U mdrych

rodzicw mdre dzieci. Wszyscy dobrze uczyli si otwiera. Zacz szarpa za drzwi. Felczerka w szkole. Ojciec pracowa jako zarzdca farmy zakrzyczaa: Odejd! Skoczyam prac!. W mleczarskiej. Dalej Gowacki z maonk Elbiet i korytarzu sta kosz z drewnem i siekier. Tata wzi t synkiem Lusiem., za nimi Baszyski z rodzin, siekier i uderzy w drzwi. Przylecia komendant, Ogier Arnold z rodzin, by weterynarzem. Na zaaresztowa ojca i zaprowadzi rejonowego centrum w samym skraju mieszka Zieliski z bliskimi. Dalej Kelerowce i posadzi w DOPR (tymczasowym areszcie). byo podwrze kochozu, staa te owczarnia. Przed mierci Wacaw mwi: Mamusiu, ja na pewno

Naprzeciwko, przez drog, mieszka Kraft niedugo umr i pjd do nieba i tam urposz, eby tat Edward z maonk Tyld i dziemi: Adolfem i wypucili z kryminau i ebycie wszyscy wrcili do Bertoldem. Ten drugi by najlepszym przyjacielem Polski. Nad konajcym zebrali si ssiedzi: mojego starszego brata Wacawa, za nimi mieszkali Kondarccy, Kraft, Raingart, Lisowscy, krewni z rodziny Reingard Emil z maonk Matyld i dziemi: Ol, Krynickich. Z wytartych modlitewnikw, ktre El Bert i Adolfem. U Krafta by separator, kady odziedziczyli po swoich babciach i dziadkach modlili si obrt oznajmia dwik: Dzy!. Wszyscy sowami: Otwrz mu bram ycia wiecznego i dozwl przychodzili do nich rafinowa mleko, bo taka ze witymi Twoimi radowa si w chwale wielka wirwka bya prawdziw rzadkoci.

wiecznej.

Co Polak, to historia i w wikszej czci tragiczna

Gos Polski - 22 - Nr 43/2013

nieg spad ju w padzierniku, a temperatura A chory narzeka na bl w brzuszku. Trzymajc dochodzia do -10 stopni, ale to jeszcze nie zima. Nie si rkoma za bolce miejsce tarza si po twardej mona jej odmierza miesicami, po prostu zaskakuje kanapie, potem po ziemi. Nieszczliwa mama bardzo silnym mrozem. W grudniu termometry rozpakaa si, zaamujc rce, kay te chore wskazuj od minus 32 do minus 35. Wieje silny wiatr, siostry konajcego, Walentyna i Stasia. Ucich wszak to step, bezkresna przestrze. Wie stoi otworem lecy w koysce maleki Bolesaw. Nagle w dla wszystkich szalonych powietrznych strumieni, ktre brzuszku Wacawa niby co pko i polaa si z napywaj z Syberii. Dokoa ni drzewa, ni pagrka.

niego ciecz. Uspokoi si maleki mczennik na wieki. Zebrani zapiewali: Porzucia dusza W Wigili minus 40. W styczniu minus 40 45, ciao. Ciela zrobi trumn. Siostry poszy w trzeba doda, e towarzyszy temu silny wiatr, jakby step, nazbieray groszkw i oboyy ciao tysic diabw duo w jedn stron, raptem cichnc, zmarego. Pochowano go na Abdelmanie. by nabra powietrza i z now si wyrzucajc je ze Tymczasem aresztowanego w Kelerowce na 15 db swych ogromnych puc. Naprzeciw takiego wiatru ojca skierowano na roboty. Pracuje, nosi kamienie

spec przesiedleniec musi i bokiem, zakrywajc pod fundamenty na budowie. Podjecha na twarz rkami w rkawicach z waty, bo mrz pali furmance naczelnik rejonu. Za co siedzisz, ogniem, wiatr zrywa ciepo z przykrytego starym Krynicki? Wiem, e ty dobrze na wsi pracujesz waciakiem ciaa. Wiatr, uszy i nos od razu bielej, powiedzia. Ojciec opowiedzia mu swoj histori. a wiatr uderza w piersi, na chwilk zatrzymujc, Na drugi dzie zwolnili go z aresztu.biey za ramiona i zawraca. Potrzeba ogromnego wysiku, jeli chcesz i w prawidowym kierunku. Niedola na tym si nie skoczya. Stan zdrowia Wiatr wyrywa drogocenne ciepo z lepianek przez Bolesawa pogarsza si. Znw mia bardzo wysok kominy, dach, okna, drzwi, zrywa z ziemi twardy temperatur. Coraz silniejszy kaszel, oddech pytki. jak piasek zlodowaciay nieg. Niesie go z tak si, Przypomniano sobie, e dziecko nie byo jeszcze

ochrzczone. Przysza Franciszka Krynicka, na e kiedy trafi w twarz czowiek czuje si niczym Ukrainie pracowaa przy Kociele - Ja ciebie pokuty igami. chrzcz. W imi Ojca i Syna i Ducha witego Stojcy wok niego zagbili si w wyznaniu Chowaj si wrony, wrble, a gile zakopuj si wiary. Dwa miesice po mierci Wacawa zmar w nieg. Godne wilki, lisy porzucaj owy Bolesaw. Na pogrzebie Niemiec Miller Fridrich i chowaj si w gbokie nory albo w stogi siana lub powiedzia po polsku: Te dzieci yy tak krtko, a somy. Niebo czernieje. Soce wydaje si tak wiele wycierpiay. Mama jeszcze dugo rwaa malekim, mtnym i bezradnym, z obawy zasania sobie wosy z gowy. Nie pacz, Helu ucisza j si przed grzeszn ziemi chmurami. Wtedy sypie tata. Wszystko to jest wol Bo. Swj najdroszy gsty nieg, zaczyna si buran. skarb rodzice oddali tej obcej ziemi i powierzyli Bogu. Bd wola Twoja jako w niebie tak i na Domy, drzewa obiekty, ziemia sowem ziemi Jeszcze dugo nieszczliwej matce wszystko zostaje owadnite wciekym wichrem. wydawao si, e jeli ona jest w chacie, to chopcy Wydaje si, e to oddalaj si, to nagle przybliaj, woaj z podwrka: Mamo!, a jeli ona na to zjawiaj si, to znikaj, to zmieniaj swj ksztat. podwrku, to oni woaj z chaty. Byo czworo Nie daj Boe, by taka zamie zaskoczya wdrowca dzieci, pozostao dwoje.

w stepie. Ile razy byo tak ze mn. Id, a tu nagle pojawia si pagrek. Wiesz, e nie byo na tej Czstokro na groby zmarych chodzi z mam drodze adnej wyniosoci. Podjedasz czy najlepszy przyjaciel Wacawa Kraft Bertold podchodzisz, a to kupka somy zasypana niegiem. (razem adnie bawili si). Modlili si nad grobami i Czowiek w takiej sytuacji zaczyna wtpi w mylach zapalali wiece, bo wiec nie byo skd w samego siebie. Czuje si obkany. wzi w tym bezlitosnym kraju. Nie wiato Wam

wieci na wieki. Pniej tata posadzi na ich mogiach dwie sosny. Wyrosy ju ogromne. Do

Leon Krynickinich przeniosy si dusze malekich mczennikw. cig dalszy w kolejnym numerzeNiech odpoczywaj na wieki wiekw

Twrcza praca

Kto nie by zim we wsi Gorkoje, ten nie wie, co znaczy prawdziwy mrz. Z 1937 na 1938 rok zima, jak zawsze w pnocnym Kazachstanie przysza nagle.

- 23 -Nr 43/2013

Akim rejonu oglda wszystkie stoy, prbowa Nauryz 2013 w Tajynszypotraw. (Taka miejscowa tradycja). Tym razem Marzanna (symbol Zimy) nie wystpia 21 marca miejski plac w Tajynszy, jak co roku, w roli gwnej (jak w zeszym roku). Zostaa zastawiony zosta jurtami, domkami, chatami, w Gabinecie. Nie bya w zeszym roku ani utopiona, stoami, stolikami. Na stoach i stolikach, w jurtach, ani spalona. Byo nam jej po prostu al. Stanowi w domkach pojawiy si narodowe potrawy, wytwory symboliczny rekwizyt naszego Gabinetu . rkodziea ludowego. Wszystkie narodowoci Fakt, e polski st prezentowa si niezwykle zamieszkujce Tajynsz prezentoway swoje imponujco zawdziczamy prnoci eskiej czci narodowe stroje, pieni i piosenki, tace, obyczaje.

Na wito Nauryz 2013 w Tajynszy polska spoeczno przygotowaa przede wszystkim polski tradycyjny st, zgodnie z przysowiem: Czym chata bogata, tym rada. Symbolem polskiego stou sta si wspaniay tort, arcydzieo sztuki cukierniczej, wykonany przez Pani Olg Zakrewsk z Mironowki, u c z e n n i c G a b i n e t u J z y k a P o l s k i e g o . Na powierzchni tortu po mistrzowsku bya zrobiona polska biao czerwona flaga, a dokadnie bandera marynarki. (Piknieee!)

By tradycyjny polski bigos, bya kapusta z grzybami, byy tradycyjne polskie naleniki, pieroki , pyzy, kotlety, szarlotki, serniki, babki, pczki, babeczki z kremem, tradycyjne polskie koszyczki z jajkami (niedugo wita Wielkanocne),

Gabinetu Jzyka Polskiego. Stanowi j: Irena Piaskorska, Raisa Monzolewska, Ludmia Sosnowska, Tatiana Taradajewa, Ludmia Polak, Tatiana Lisniewska,Antonina Winterfeld, Julia Meszkorez, Natalia Swincicka, Lena Bieousowa, Walentyna Jachimowicz, Olga Brodowska, Julia Kobierska, Nina Konoplicka (z Donieckiego). Niemay wkad maj te panowie, bo kt zawozi nas i przywozi.

Modsz cz spoecznoci Gabinetu repreze-ntoway dziewczta (niezawodne, odpowiedzialne): Junna opata,Anastazja Dmitrenko, Waleria Krajewska, Alina Taradajewa.

Byo przyjemnie popatrze na st polski, podziwia inne stoy. Fotografowa na pamitk. A najwiksz wartoci takich spotka jest wzajemne polskie jabka (mona je kupi w Kazachstanie). poznanie kultur.W ekspozycji polskiego stou znalaza si te kiebasa

krakowska, zakupiona przez jedn z pa w miejscowym sklepie. By karp z rodzynkami po ydowsku (na pewno polskie danie, sprawdzaam w wykazie polskich potraw w Internecie), fasolka po bretosku, gobki. Nie jestem pewna czy wymieniam wszystkie potrawy.Na placu pojawiy si tumy ludzi, poniewa kady chcia popatrze, pozna osobliwoci innej kultury. Kady mg skosztowa potraw, mg pozna ich skad.

Dziewczta zaprezentoway si w polskich strojach ludowych. Zapieway pie Pikna nasza Polska caa

Czytanie w Astanie

17 marca 2013 r. w Astanie , w Gimnazjum nr 5 przy ulicy Tarchana odbya si pikna polska impreza, Uroczyste Czytanie Pana Tadeusza. Patronem imprezy bya Ambasada Polska w Astanie. Wzio w niej udzia okoo stu goci zrnych miejscowoci Kazachstanu, w ktrych skupia si polskie ycie duchowe. Uczestnicy Czytania przybyli z Czkaowa, Kellerowki, Pietropawowska, Pierwomajki, Karagandy, Pawodaru, Szortandy, Kokszetau, Tajynszy

Kronika tajynszyska

Gos Polski - 24 - Nr 43/2013Gos Polski - 24 - Nr 43/2013Z Tajynszy na Uroczyste Czytanie poematu Adama Kuseinowa, Weroniki Baranowej.

Mickiewicza pojechao sze osb: Junna opata, Wszyscy czytajcy prezentowali bardzo wysoki Anastazja Dmitrenko, Waleria opata, Waleria poziom. Nie wystarczyo wyrnie dla wszystkich, Krajewska (uczennice Szkoy redniej nr 4 chocia na nie zasugiwali. Junna opata, Anastazja i jednoczenie uczestniczki zaj w Gabinecie Jzyka Dmitrenko i Waleria opata zostay wyrnione Po l sk iego) . Trzy p ie rwsze dz iewczynk i za interpretacj. zainscenizoway fragment poematu (Ksiga V, Spotkania z polsk kultur poczone s zwykle Ktnia) pokazujcy przygotowania do wprowa- ze spotkaniami z kultur kazachstask. Tote dzenia Zosi w wiat towarzyskich salonw. Rol Zosi po uroczystoci Czytania Pana Tadeusza odbya si czytaa Junna, rol Telimeny Anastazja, narratorem wycieczka po Astanie pokazujca osobliwoci bya Waleria. Fragment Ksigi II (Zamek), kulturowe modej stolicy Kazachstanu. przedstawiajcy niadanie w domu Sdziego Soplicy Czytanie w Astanie byo wspaniaym duchowym i zalety parzonej przez domow kawiark kawy, przeyciem dla Polakw zamieszkujcych Kazach-przeczyta Pan Wiktor Gliwiski. Waleria Krajewska, stan. Pozostawio wiele wrae i miych wzrusze.najmodsza (13 lat) uczestniczka Czytania z Tajynszy, piknie, bardzo odpowiedzialnie, przeczytaa Czkaowski Konkurs Tuwimowski, 2013fragment Ksigi I (Gospodarstwo) o powrocie Tadeusza do Soplicowa. Pani Ludmia Sosnowska Gratulacje dla Walerii opata laureatki Konkursuzachwycia si Ksig VI (Zacianek) i wybraa 11 maja w Czkaowie odby si Oglnokazachstaski fragment przedstawiajcyksidza Robaka z Sdzi Konkurs Recytatorski Midzy niebem a stepem rady nad rzecz publiczn. powicony poezji Juliana Tuwima. Organizatorami

Konkursu by Dom Kultury Polskiej w Czkaowie i Stowarzyszenie Wsplnota Polska. Adresatami Konkursu byli: dzieci, modzie i doroli uczcy si jzyka polskiego na terenie Kazachstanu.Tajynsz reprezentowao dziewi osb. Piknie, profesjonalnie recytoway dzieci wiersze polskiego mistrza pira. Dzieci miay na sobie stroje charakterystyczne dla bohaterw recytowanych tekstw, lub rekwizyty opisane w treci tekstu. Na przykad Junna wykonaa z upiny orzecha malek dk, ktr pyn Pan Malukiewicz na bezludn wysp. agiel by bardzo polski, biao czerwony. Anastazja przywdziaa kolejarski galowy mundur swojego ta ty, poniewa mwia o lokomotywie. A Pan Hilary szuka swoich okularw w ogromnych kieszeniach specjalnie na konkurs Gospodarze przyjli wszystkich z tradycyjn uszytych spodni. po l sk goc innoc i . P rzy jezdn i zos ta l i Komisja ( ktrej przewodniczy Pan Witalij zakwaterowani w internacie Koledu Technicznego. Chmielewski z Karagandy) miaa niezwykle trudne O godzinie 10.30 zjedlimy obiad a zaraz po nim zadanie z podjciem decyzji o tym, komu przyzna rozpoczo si Uroczyste Czytanie, ktre otworzya nagrody. Waciwie to wszystkim dzieciom, Pani Konsul Beata Kostrzewa. Kolejnym punktem modziey i dorosym si one naleay.programu by wykad o Adamie Mickiewiczu i jego Nasz repertuar: Pstryk Katarzyna Owczarenko; dziele. Nastpnie uczestnicy czytania prezentowali Pan Malukiewicz Junna opata; O Panu przygotowane fragmenty na tle zdj z filmu Pan Tralaliskim Waleria opata, II miejsce; Tadeusz Andrzeja Wajdy i na tle rnych ukadw Lokomotywa Anastazja Dmitrenko; Zosia Samosia choreograficznych poloneza, polskiego taca Waleria Krajewska; Okulary Julia Dmitrenko; narodowego , zamykajcego Pana Tadeusza. Spniony sowik - Alina Wierbicka; O Grzesiu Wsplnie piewane byy Marsz Polonii i Wszyscy kamczuchu i jego cioci Ewelina Dunze; Nauka Polacy to jedna rodzina. Olek Konoplicki.Bardzo emocjonujcym punktem imprezy by

konkurs wiedzy o Panu Tadeuszu i Adamie Gratulacje dla wszystkich, ktrzy wzili udzia Mickiewiczu. Z naszego tajynszyskiego orodka w imprezie!wzia w nim udzia Pani Ludmia Sosnowska.Przybyli na uroczysto obejrzeli te rysunki Przed obiadem, oczekujc na wyniki Konkursu, dziecice, ilustracje do Pana Tadeusza. Tajynszyskie Waleria opata i Katarzyna Owczarenko day dzieci rwnie narysoway lub namaloway ilustracje. koncert pianistyczny. A potem byy mie zdjcia W astaskiej wystawie uczestniczyy rysunki

na pamitk.Jelizawiety Bieousowej, Eweliny Dunze, Rusana

- 25 -Nr 43/2013

Waleria - piosenk z repertuaru Sylwii Grzeszczak 14 kwietnia 2013 r. , Mae rzeczy.III Oglnokazachstaski Festiwal Polskiej

Tajynsza zaprezentowaa si... bardzo dobrze Pieni Polonia piewajca w Kokszetau(poniewa nie mogo by inaczej). Poziom festiwalu by bardzo wysoki. Wraenia... 14 kwietnia 2013 r. w Kokszetau odby si III niezapomniane!!!!! Okazja do miych spotka.Oglnokazachstaski Festiwal Polskiej Pieni Polonia

piewajca. Bardzo widowiskowa i bardzo polska impreza miaa miejsce w Muzyczno Dramatycznym Teatrze im. Sz. Kusainowa przy ul. Auezowa 216. Taka impreza przyciga Polakw z caego Kazachstanu. Przyjechali wszyscy, ktrzy chcieli popiewa i potaczy, pokaza bogactwo i pikno polskiej kultury.

Inauguracj Imprezy bya uroczysta Msza wita w intencji Festiwalu, poczona ze skadaniem darw, czytaniem tekstu modlitwy wiernych.

Festiwal zaszczycili swoj obecnoci znakomici Gocie: Pan ambasador Jacek Kluczkowski, Pan konsul Bartosz Jaboski, Pani Marta Zieliska, Pani Barbara Krawczyska, Pan Sawomir Krawczyski i wielu innych wspaniaych ludzi i jak zawsze pokazalimy, WIELKIE PODZIKOWANIA ORGANI-e jestemy ...wielk Rodzin Polakw, ktra ZATOROM FESTIWALU PANI LUDMILE godnie wspistnieje z innymi nacjami. Wanie t ide S U C H O W I E C K I E J I A L E K S A N D R O W I

SUCHOWIECKIEMU i wszystkim, ktrzy przyczynili si do powstania tej piknej Imprezy.

Wielkie podzikowania za ogromne zaanga-owanie Kierownikowi muzycznemu i Kierownikowi

ilustrowao haso zamieszczone na banerze III Oglnokazachstaskiego Festiwalu. Autorami hasa jest Spoeczno Gabinetu Jzyka Polskiego w Tajynszy. administracyjnemu Chru w Tajynszy Antoninie Tajynsza uczestniczya w tegorocznym Festiwalu, opata i Ludmile Molik, a take uczestniczkom tak jak i w poprzednim, bardzo licznie. Stanowia Chru: Walentynie Burawskiej, Antoninie najwiksz liczebnie grup wrd wszystkich Winterfeld, Ludmile Polak, Antoninie Litwinowej, uczestnikw. Ludmile Sosnowskiej. Szczeglnie dzikujemy Pani Bya reprezentowana przez Chr kocielny, Swietanie Szynkaruk za wielk pomoc w ktremu towarzyszy modzieowo - dziecicy zesp. muzycznym przygotowaniu dzieci. Osobno wystpiy dwie solistki: Jelizawieta Podzikowania dla Ireny i Aleksandra Bieousowa (10 lat) i Waleria opata (14 lat). Owczarenkw, Heleny Bieousowej, Tatiany Na Festiwal pojechao te wielu ludzi w charakterze Taradajewej, Antona i Wiktora Gliwiskichprywatnym, zainteresowanych III Festiwalem jako Nasze Wesoe Dzieciaki, ktre towarzyszyy przejawem formy prezentacji kultury. Chrowi, nie mog pozosta bezimienne.Chr i modzieowy zesp zapiewa pie Od zeszego roku urosy. A s to: Alina Taradajewa, z repertuaru zespou Mazowsze (Cyt...cyt...). Na tle Junna opata, Waleria opata, Jelizawieta pieni wystpia grupa choreograficzna (Alina Bieousowa, Anastazja Dmitrenko, Waleria Taradajewa i Dima Tichoski), ktra zaprezentowaa Krajewska, Dima Tichoski.ukad choreograficzny walca i polki.

Liza zapiewaa piosenk z repertuaru Natalii. Kukulskiej Co powie tata, Elbieta Konik

Widokwka z... agowa

Gos Polski - 26 - Nr 43/2013

W pobliu trasy E-30, w poowie drogi midzy cylindryczna. W dolnej kondygnacji miecio si Poznaniem a Berlinem, pord starych bukowych wizienie, wyej siedziba stray ze strzelnicami, lasw ley najpikniejsza miejscowo Ziemi w czci cylindrycznej pomieszczenie z dwoma Lubuskiej - agw. Na przesmyku dwch jezior, strzelnicami i wykuszem. Najwysza kondygnacja na wzgrzu otoczonym parkiem wznosi si zamek zwieczona blankami stanowia pomost dla stray. zbudowany w XIV wieku przez zakon joannitw. Wiea wysunita poza lini muru od strony

Obecna brya budowli, uksztatowana w XVII wschodniej stanowia skuteczn obron wejcia, wieku, skada si z czterech dwukondygnacyjnych penia wic potrjn funkcj: bya stranic, skrzyde, ktre tworz renesansowy dziedziniec. wizieniem i elementem obrony dostpu do bramy.Nad zamkiem gruje wiea warowna - atrakcyjny Wzgrze zamkowe zapewne w XV w. zostao punkt widokowy. W zamku znajduje si hotel, u stp otoczone czworobokiem murw obronnych, restauracja, kawiarnia i reprezentacyjna Sala z pokrgymi maymi bastejami porodku bokw Rycerska. pnocnego i zachodniego. W cigu murw

Pierwsza wzmianka o agowie pochodzi znajdoway si rzadko rozstawione strzelnice, z 1299r., kiedy margrabiowie brandenburscy Otton umieszczone na gankach wysunitych na ceglanych i Henryk nadali castrum Lagowe rycerzowi wspornikach. Trzeci lini obrony byy mury Albrechtowi de Klepitz. Warownia bya pooona miejskie zamykajce z dwch stron odcinek ok. 500 m na pnocny zachd od zamku na sokolej przesmyku agowskiego. Rozbudowy pniejsze Grze. znacznie zatary obronny charakter zamku.

W poowie XIV w. agw sta si wasnoci W czasach nowoytnych zabudowano teren rycerskiego zakonu joannitw, ktry wkrtce zamku, tworzc wewntrzny dziedziniec. W krytej przystpi do budowy zamku, lokalizujc go murowanej szyi o dugoci 22 m, umieszczono na wzgrzu morenowym na przesmyku midzy schody prowadzce od stp wzgrza na poziom jeziorami: Trzeniowskim od pnocy i agowskim dziedzica zamkowego. Wiea zostaa podwy-od poudnia. U podna warowni powstaa suebna szona i zwieczona nowymi blankami.osada rzemielnicza, zabezpieczona murami W 1812 r. po kasacji zakonu agw przeszed obronnymi z dwoma bramami. W kocu XIV w. w rce prywatnych wacicieli. Bramy miejskie: na zamku umieszczono komandori joannick. Polska (murowana) z XV w. I Marchijska

Dojcie do zamku prowadzio po zboczu wzgrza (konstrukcji ryglowej) z XVI w., przetrway w kierunku bramy umieszczonej we wschodnim w pierwotnym ksztacie. Tylko ich otwory

strzelnicze w XIX w. zamieniono na okna. Zamek, nie zniszczony podczas II wojny wiatowej, jest obecnie obiektem hotelowo-gastronomicznym.

Spokj, kojce kolory bukowych lasw i krystalicznie czysta woda rynnowych jezior sprawia, e czas spdzony w agowie pozwola zapomnie o wielkomiejskim gwarze i stresie, sprawi, e zawsze tu bdzie si tu wracao.

boku murw obwodowych. Naprzeciwko wjazdu sta dom mieszkalny, zamykajcy dziedziniec od strony zachodniej. W czci pnocnej miecia si kaplica a w poudniowej, w przyziemiu refektarz o trzyprzsowym sklepieniu ebrowym wspartym na dwch filarach. Zapewne pierwotna wysoko budynku sigaa 13 m, wskazuje na to poziom ganku czcego wie z chodnikami stray. W naroniku poudniowo-wschodnim, na lewo od wejcia, zostaa wzniesiona wiea, majca okoo 20 m wysokoci,

Opracowano na podstawie Internetuzbudowana na planie kwadratu, od wysokoci 17 m -

fot.

zam

ek-la

gow

.pl

fot.

ziem

ialu

busk

a.pl

Gos Polski - 28 - Nr 43/2013

Chc opowiedzie o mojej kochanej babci jest cmentarz, gdzie jeszcze zostay lady po wyrytym Antoninie Paszkowskiej. rowie, w ktrym dokonywano masowych

Wspomnienia. Pamitam jak miaam 7 lat to pochowkw. Wiosenne przygotowania polegay na byo wiosn 1935 roku na Ukrainie, kiedy do naszego oraniu ziemi. Czyniono to sochami zaprzonymi domu przyszli i powiedzieli, e jutro do nas przyjd bykami. Komu zostao ziarno przywiezione z Ukrainy obcy ludzie i zabior mojego tat. Tak mj ojciec Jzef zaczyna sia. Nas, dzieci, jesieni wysyano na pole, Manel zosta uprzedzony o tym, e po domach bd bymy zbieray koski. Chleb i lepioszki wypiekane chodzi ludzie i zabiera gospodarzy nie wiadomo byy z mki zmieszanej z lebiod. W latach 1936-1939 dokd. nikt nie rejestrowa zgonw i urodze.

Tej nocy ojciec wyszed z domu i uda si do lasu. Dopiero w 1939 roku rozpoczto ten proces. Tam samotnie sta dom jego matki. Rankiem przyszli Zaczto wydawa czasowe zawiadczenia, w ktrych do nas ludzie i zaczli wypytywa o ojca. byo wskazane przydzielone miejsce zamieszkania

Mama powiedziaa, e jest w lesie. Nie uwierzyli waciciela zawiadczenia i jego dzieci bez prawa mamie i weszli do stodoy. Tam zaczli widami wyjazdu za granice danego punktu. W wiosce przetrzsa siano, ale ojca nie znaleli. stacjonowaa speckomendantura, gdzie ludzie

Tym sposobem uratowa si przed NKWD. zmuszeni byli meldowa swoj obecno. Stopniowo W 1936 roku nasza rodzina i rodzina ojca mojego ycie zaczynao si ukada. A tu wybucha wojna.

przyszego ma bya zesana do Kazachstanu. Byo w Prac rozpoczam w wieku 15 lat w rejestracji w niej troje maych dzieci 5, 8 i 12 lat, w rodzinie Iwana terenowym warsztacie. Pniej zakoczyam kursy Paszkowskiego byo ich picioro. Przebywalimy dla ksigowych i pracowaam w tym zawodzie do wtedy we wsi Gorszczik w obwodzie ytomierskim, emerytury w miejscowym sowchozie.rejon Korosteski. Czas mija. Wyszam za m, urodziam dwie crki,

Przywieziono nas na stacj kolejow i zaczto pracowaam, opiekowaam si dziemi. adowa do wagonw towarowych razem z trzod 6 kwietnia babcia skoczya 85 lat. Od wczesnego chlewn i rzeczami. Nie wszystkie rodziny wyjeday raka przygotowywaa si do spotkania ze swoimi w komplecie, byo okrelone, kto ma wyjecha. krewnymi . Stopniowo zaczli si zjeda cichy Ludzie z przeraeniem uwiadomili sobie, e ju nigdy dotd dom wypeni si rozmowami, przyjemnym mog si nie zobaczy ze swoimi bliskimi. Na stacji szumem. sycha byo krzyk i jk towarzyszce ludzkiemu Wszyscy przygotowywali si do oczekiwanego nieszczciu. My, dzieci, byymy wyjtkowo wita: dmuchali balony, rozwieszali plakaty, wystraszone niewiadom naszego losu. Jechalimy dekorowali stoy. Cieszc si ze spotkania z bliskimi bardzo dugo. W drodze ywilimy si tym, co babcia dosownie odmodniaa. wzilimy ze sob. W czasie duszych postojw Nie zapomnieli o mnie mylaa babcia. wyprowadzano na popas bydo. Nasza droga trwaa Nastpia witeczna chwila, kiedy udzielono gosu niemal dwa miesice. W jej trakcie wiele dzieci i najmodszym gociom prawnukom. Ile dobrych starcw nie wytrzymywao jej trudw i umierao. sw pado w ten wieczr! Nasza babcia zostaa

Przywieziono nas do Kazachstanu na stacj ukoronowana koron Solenizantki, wrczono jej Akmolisk. Tutaj przesadzono nas na polutorki i medal Jubilatki, a take wiele dyplomw i listw zawieziono do miejsca przeznaczenia, tak zwanych pochwalnych. Zabawa i pieni nie ustaway w cigu toczek (punktw). Pierwsza grupa przesiedlecw caego wieczora. Radoci babci nie byo koca. pojawia si w Kazachstanie w marcu 1936 roku. Spotkanie pomagaa prowadzi przyjacika rodziny

Rodziny Manel i Paszkowskich trafiy do 12 Swietlana Lamanowa. wito zakoczyo si piknym toczki. W polu, wzdu rzeki Iszym zaczto osiedla pokazem sztucznych ogni i gromkimi oklaskami. ludzi. W stepie wbity by kolek z napisem Toczka nr Jestemy dumni, e mamy tak babci, yczymy jej 12, pniej punkt przyj nazw Pierwomajka. Ludzi wiele zdrowia i eby jeszcze dugo radowaa nas wyadowano w stepie, zaczli si zagospodarowywa. swoim umiechem. Ryli wykopy, miesili z gliny cegy, tak zwane samany i budowali domy. Wykopane jamy przed zim przykryto trzcin i tak mieszkano. W ziemiankach yo Polska, 16 rodzin. Obok Pierwomajki byy auy: Urnek i magistrantka Uniwersytetu WrocawskiegoAndrus, skd Kazachowie przywozili trzcin w Daria Paszkowskazamian za odzie i prasowan herbat. Wiele dzieci zaczo umiera. Ukraina bya dla nas krain szczliwoci, a tutaj nie byo nawet cebuli.

Wielu chorowao na szkorbut. W 1937 roku rozpocz si wielki gd. W wiosce

Pamici ofiar represji politycznych Jej bogactwo przeyte lata

Gos Polski- 29 -Nr 43/2013

Kcik dla dzieciLegenda o Warsie i Sawie Legenda o Warszawskiej

SyrenceLegend o Warsie i Sawie jest kilka. Tak

naprawd wcale nie wiadomo skd wzia si nazwa stolicy. Jedno tylko jest pewne: Wars i Sawa mieszkali nad przepikn Wis, a pocztek osady wie si z gocinnoci i dobrym sercem tutejszych mieszkacw. Poznajmy dwie wersje legendy:Pewnego dnia krl Kazimierz Odnowiciel, podajc z Krakowa do Gniezna, trafi do ubogiej rybackiej chatki. Godnego krla przywid tam dym i zapach wieego jedzenia. W trakcie spoywania pysznych ryb z nocnego poowu, rybak opowiedzia krlowi o swojej rodzinie, ktra w ostatnim czasie powikszya si o dwoje cudownych blinit. Biedni rybacy mieli jednak niemae kopoty z ochrzczeniem pociech, bo w pobliu nie byo wityni. Za wspaniay poczstunek krl chcia paci gospodarzom zotem, ale ci, zgodnie ze starym ludowym zwyczajem, zapaty za gocin przyj nie chcieli. Krl poprosi wic o jeszcze jedn przysug zaszczyt bycia ojcem chrzestnym bliniakw podczas chrztu, ktry niedugo zorganizuje. Przed Pewnego dnia u podna dzisiejszego przygotowanym na wzgrzu otarzem kapan Starego Miasta wysza z wody przepikna nada na polecenie Kazimierza imiona Wars syrena, aby nieco odpocz na piaszczystym chopcu, a dziewczynce Sawa. Jednoczenie brzegu. Tak spodobao jej si miejsce, krl Kazimierz owiadczy uroczycie, i odtd e postanowia tu zosta na zawsze. Niestety Pietrko Rybak, Piotrem Warszem nazywany zamieszkujcy poblisk osad rybacy bdzie, krlewskim rybakiem, ojcem Warsa zauwayli, e kto podczas pooww wzburza i Sawy, wacicielem rozlegej dookoa fale Wisy, plcze sieci i wypuszcza ryby puszczy. A kiedy wok zagrody rybackiej z wicierzy. Postanowili wic schwyta osada wyronie, swoim rodowym imieniem szkodnika. Kiedy jednak usyszeli przepikny nazw jej nada, ktr po wieki nosi bdzie. gos syreny, zaniechali swoich zamiarw

Inna wersja legendy mwi, e dawno temu i szczerze pokochali pikn kobiet-ryb, ktra nad Wis staa maleka chatka, a w niej od tej pory co wieczr umilaa im czas mieszka rybak Wars i jego ona Sawa. przepiknym piewem. Pewnego dnia Pewnego razu w okolicy odbywao si zobaczy syrenk bogaty kupiec i postanowi j polowanie, podczas ktrego ksi Ziemo- schwyta. Podstpem uwizi j w drewnianej mys, pan okolicznych dbr, zgubi si szopie. Pacz syreny usysza mody syn w kniei. Dugo bka si po lesie a dotar rybaka i z pomoc przyjaci, pod oson nocy nad Wis do chatki rybaka. Wars i Sawa uwoln i j . Syrena z wdz icznoc i gocinnie przyjli nieznajomego. Rankiem za uratowa