Wiem, co trzeba

©Prywatna Szkoła Podstawowa i Gimnazjum im. Z. I J. Moraczewskich w Sulejówku

Geografia wrzesień

Liceum – klasa III, poziom rozszerzony

IX – Środowisko przyrodnicze Polski, cz.1

Zapisy podstawy programowej – Uczeń:

10. 1) opisuje cechy ukształtowania powierzchni Polski i określa jej związek z budową geologiczną, wykazuje wpływ orogenez i zlodowaceń na ukształtowanie powierzchni kraju;

1. Wymień nazwy państw (i ich stolic) sąsiadujących z Polską w kolejności, zaczynając od zachodu …………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………..

2. Uzupełnij tabelę. Wpisz nazwy skrajnych i środkowego punktu w Polsce.

Następnie wyznacz ich współrzędne geograficzne

Punkt wysunięty na: szerokość geogr. (φ) długość geogr. (λ)

N

S

E

W

środek

Wiem, co trzeba

©Prywatna Szkoła Podstawowa i Gimnazjum im. Z. I J. Moraczewskich w Sulejówku

3. Na podstawie wyznaczonych przez Ciebie współrzędnych oblicz:

a. rozciągłość południkową Polski (w stopniach i w km) - na potrzeby tych obliczeń przyjmij, że odpowiednie punkty leżą na tym samym południku

Rozciągłość południkowa Polski wynosi ………….o ( …………………… km)

b. rozciągłość równoleżnikową Polski (w stopniach i w różnicy czasu)

Rozciągłość równoleżnikowa Polski wynosi ………….o ( …………… min)

4. Wskaż, w którym z wymienionych przez Ciebie punktów:

a. latem dzień jest najdłuższy ……………………..

b. zimą dzień jest najdłuższy ……………………..

c. Słońce góruje najwcześniej ……………………

d. Słońce góruje najpóźniej ………………………

e. Wysokość górowania Słońca w ciągu roku jest największa ………………

5. Obszar Polski geologicznie położony jest na trzech jednostkach

tektonicznych.. Opisz krótko każdą jednostkę, uwzględniając ich wzajemny wiek, wielkość, budowę, położenie na obszarze Polski, obecność ruchów górotwórczych, położenie mniejszych jednostek tektonicznych Platforma Wschodnioeuropejska

…………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

Wiem, co trzeba

©Prywatna Szkoła Podstawowa i Gimnazjum im. Z. I J. Moraczewskich w Sulejówku

Obszar fałdowań paleozoicznych

…………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

Obszar fałdowań alpejskich

…………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

6. Korzystając z poniższego rysunku (przekrój geologiczny Tatr) uszereguj wydarzenia od najstarszego do najmłodszego

Wydarzenia: A. Fałdowanie osadów w wyniku nacisku płyt litosfery B. Niszczenie osadów płaszczowinowych i trzonu granitowego przez

czynniki zewnętrzne C. Odrywanie płaszczowin od podłoża i przesuwanie w kierunku

północnym D. Intruzja magmowa E. Gromadzenie osadów w zbiorniku morskim najstarsze ……….. → ……….. →……….. →……….. →……….. najmłodsze

Wiem, co trzeba

©Prywatna Szkoła Podstawowa i Gimnazjum im. Z. I J. Moraczewskich w Sulejówku

7. Wyjaśnij pojęcia: strefa T-T - …………………………………………………………………………………..…………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

tabela stratygraficzna - …….………………………………………………………..…………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

denudacja - ..……………………………………………………………………………..…………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

orogeneza - .………………………………………………………………………………..…………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

8. Uzupełnij tabelę:

a. Wpisz okresy geologiczne w kolejności od najstarszego

do najmłodszego

b. Przyporządkuj wydarzenia geologiczne do odpowiedniego okresu

Okres geologiczny

najstarszy → najmłodszy

wydarzenie

okresy: karbon, czwartorzęd, trias, perm, neogen wydarzenia:

A. powstanie soli kamiennej koło Inowrocławia B. powstanie Morza Bałtyckiego C. powstanie pokładów węgla kamiennego na Wyżynie Śląskiej D. powstanie geosynkliny Karpackiej E. powstanie węgla brunatnego w okolicach Bełchatowa

9. Wymień góry i obszary, które powstały w Polsce w orogenezie:

a. kaledońskiej – ……………………………………………………………….………………

b. hercyńskiej – …………………………………………………………………..……………

c. alpejskiej - …………………………………………………………………………………..

Wiem, co trzeba

©Prywatna Szkoła Podstawowa i Gimnazjum im. Z. I J. Moraczewskich w Sulejówku

10.Na rysunku przedstawiono uproszczony przekrój geologiczny przez Łysogóry i obszar położony na północ od tego pasma

Określ prawdziwość poniższych zdań (P – zdanie prawdziwe, F – zdanie fałszywe)

Łysica jest wyrzeźbiona z kambryjskich piaskowców kwarcytowych. ............... Skały budujące Łysicę są młodsze od skał budujących Górę Miejską. ............... Obszar zaznaczony na przekroju numerem 1 ma budowę antyklinalną. .............. Dolina Pokrzywianki powstała w łupkach ilastych – skałach mniej odpornych na erozję niż piaskowce kwarcytowe. ...............

Wiem, co trzeba

©Prywatna Szkoła Podstawowa i Gimnazjum im. Z. I J. Moraczewskich w Sulejówku

11.Uzupełnij tabelę porównując młodoglacjalny obszar Polski ze staroglacjalnym

młodoglacjalny staroglacjalny

Zróżnicowanie terenu

Różnice wysokości terenu

Liczba form polodowcowych

Stan form polodowcowych

Położenie w Polsce

12. Wyjaśnij, w jaki sposób powstały:

a. Gołoborza w Górach Świętokrzyskich

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………..

b. Pokrywy lessowe południowej Polski

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

Jeziora cyrkowe w Tatrach

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..…………

c. Żuławy Wiślane

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

Wiem, co trzeba

©Prywatna Szkoła Podstawowa i Gimnazjum im. Z. I J. Moraczewskich w Sulejówku

13. Na podstawie poniższej mapy uzupełnij tabelę. Formy terenu i dominujący proces wybierz z zaproponowanych (mogą się powtarzać lub nie zostać użyte)

Formy terenu: Wieżyca, klif na wyspie Wolin, Maczuga Herkulesa,

Ruchome Wydmy w Słowińskim Parku Narodowym, gołoborza Łysogór,

Dylewska Góra

Dominujący proces: abrazja, akumulacja, deflacja, egzaracja, korazja,

krasowienie, wietrzenie mrozowe,

Pas rzeźby terenu Forma terenu Dominujący proces

A

B

C

D

E

f

Wiem, co trzeba

©Prywatna Szkoła Podstawowa i Gimnazjum im. Z. I J. Moraczewskich w Sulejówku

14.Na mapie literami od A do D oznaczono wybrane obszary, na których występują formy polodowcowe

Uzupełnij tabelę. Do każdej z wymienionych w tabeli form polodowcowych przyporządkuj region geograficzny, dla którego ta forma jest charakterystyczna, oraz literę oznaczającą ten region na mapie regiony: Wał Trzebnicki, Równina Tucholska, Kotlina Warszawska, Dolina Warty

Forma polodowcowa

Region geograficzny Obszar występowania formy (litera z mapy)

pradolina

morena czołowa

sandr

obszary wydmowe

15.Zapoznaj się z mapą ukształtowania powierzchni Polski. Naucz się wskazywać na mapie konturowej (czarno-biała bez podpisanych obiektów): Pobrzeża: Koszalińskie, Szczecińskie, Gdańskie, Słowińskie, Równiny: Gorzowska, Charzykowska, Białogardzka, Augustowska, Mazurska, Kurpiowska, Inowrocławska, Kutnowska, Wrzesińska, Radomska,

Wiem, co trzeba

©Prywatna Szkoła Podstawowa i Gimnazjum im. Z. I J. Moraczewskich w Sulejówku

Pojezierza: Pomorskie, Mazurskie, Wielkopolskie, Kaszubskie, Krajeńskie, Drawskie, Myśliborskie, Wałeckie, Iławskie, Chełmińsko-Dobrzyńskie (lub każde oddzielnie), Olsztyńskie, Mrągowskie, Ełckie, Suwalskie, Lubuskie, Leszczyńskie, Gnieźnieńskie, Kujawskie, Poznańskie, Niziny: Północnopodlaska, Południowopodlaska, Północnomazowiecka, Południowomazowiecka, Środkowomazowiecka, Południowowielkopolska, Śląsko – Łużycka, Śląska, Wyżyny: Śląska, Krakowsko – Częstochowska, Przedborska, Kielecka, Małopolska, Lubelska, Góry: Sudety, Izerskie, Karkonosze, Śnieżka (1602 m n.p.m.), Kaczawskie, Wałbrzyskie, Stołowe, Kamienne, Sowie, Bystrzyckie, Masyw Śnieżnika, Złote, Opawskie, Płaskowyż Głubczycki, Karpaty, Tatry, Rysy (2499 m n.p.m.), Beskid Śląski, Beskid Żywiecki, Beskid Makowski, Beskid Wyspowy, Sądecki, Pieniny, Beskid Niski, Bieszczady Inne: Żuławy Wiślane, Mierzeja Helska, Mierzeja Wiślana, Zalew Wiślany, Zatoka Gdańska, Zatoka Pucka, Zatoka Pomorska, Zalew Szczecińskie, Wolin, Uznam, Bory Tucholskie, Dolina Dolnej Wisły, Garb Lubawski, Pradolina Toruńsko – Eberswaldzka, Międzyrzecze Łomżyńskie, Kotlina Biebrzańska, Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, Pradolina Warciańsko – Odrzańska, Obniżenie Milicko – Głogowskie, Wał Trzebnicki, Wzniesienia Zielonogórskie, Dolina Dolnej Odry, Kotlina Warszawska, Polesie Zachodnie, Wzniesienia Poludniowomazowieckie, Wysoczyzna Siedlecka, Wysoczyzna Płońska, Przedgórze Sudeckie, Niecka Nidziańska, Kotlina Sandomierska, Roztocze, Polesie Wołyńskie, Brama Krakowska, Kotlina Oświęcimska, Obniżenie Orawsko – Podhalańskie, Brama Morawska, Kotlina Kłodzka, Kotlina Jeleniogórska, Pogórze Beskidzkie (Karpackie)

Życzę miłej pracy ☺

W Październiku dalsza część Położenia Polski