Globalny kryzys ekonomicznyGeneza, istota, perspektywy

prof. dr hab. Piotr Banaszyk, prof. zw. UEPUniwersytet Ekonomiczny w PoznaniuWydział Gospodarki Międzynarodowej

Agenda

1. Przyczyny globalnego kryzysu ekonomicznego XXI wieku,

2. Mechanizm rozwoju kryzysu,3. Polska i inne państwa a kryzys,4. Jak działać antykryzysowo,5. Co nas czeka.

Polityka ekonomiczna w perspektywie historycznej

• Do lat 20tych XX wieku: „dziki kapitalizm”, czyli epoka liberalna,

• Lata 30te do 70tych XX w.: rosnąca rola interwencjonizmu państwowego,

• Przełom lat 70 i 80tych: „reaganokomika i tatcheryzm”: powrót do liberalizmu.

Poziom mikroekonomicznycel zarządzania przedsiębiorstwem• Alfred Rappaport: zarządzanie w imieniu akcjonariuszy,

czyli maksymalizacja wartości dla akcjonariuszy,• chodzi o to, aby zainwestowane środki akcjonariuszy

dawały większe zyski niż mogłyby być uzyskane poprzez inwestycje w inne aktywa na tym samym poziomie ryzyka,

• Preferencja dla wykorzystania dźwigni finansowej,• KONSEKWENCJA: ROSNĄCE ZADŁUŻENIE I

POZYSKIWANIE KAPITAŁU Z RYNKU FINANSOWEGO.

Poziom makroekonomicznyoprocentowanie kredytów

• Globalizacja to delokalizacja zakładów produkcyjnych (do Azji i Afryki),

• Niskie koszty produkcji w Azji i Afryce to presja na obniżkę cen,

• Niskie ceny to niska inflacja i niskie stopy procentowe,

• KONSEKWENCJA: BANKI OFERUJĄ TANI KREDYT.

Azja i Afryka ma wielkie nadwyżki finansowe

• Nadwyżki finansowe są lokowane w USA i Europie,

• Banki w USA i Europie dysponują nadwyżkami gotówki,

• Bankierzy są wynagradzani prowizyjnie, co wyzwala ich chciwość,

• KONSEKWENCJA: ROSNĄCA ŁATWOŚĆUZYSKANIA KREDYTU.

Finasjalizacja gospodarki• Z finansjalizacją gospodarki mamy do czynienia, gdy

rośnie udział systemu finansowego w generowaniu PKB.• W większości rozwiniętych krajów w ciągu ostatnich 20

lat udział sektora finansowego w PKB prawie siępodwoił. W Hiszpanii i Wielkiej Brytanii ogólna wielkośćaktywów bankowych wzrosła z 60 – 70 proc. PKB do ponad 200 proc. PKB.

• Udział zysków banków amerykańskich w zyskach przedsiębiorstw ogółem wzrósł z ok. 10 proc. na początku lat 80., do około 40 proc. w okresie poprzedzającym kryzys.

Skąd kryzys się wziął ?Nadwyżki pieniędzy w bankach (szczególnie amerykańskich)

Bankierzy szukająkredytobiorców

Rozwój kredytów subprime (pożyczki hipoteczne)

Bańka kredytowa

Bańka kredytowa• Polityka administracji amerykańskiej ułatwiająca

udzielanie kredytu niezamożnym obywatelom,• Wejście na giełdy kapitałowe banków kredytowych

(pozyskanie kapitałów własnych),• Chciwość bankierów zdobywa przewagę nad

rzetelnością,• Banki oferują ryzykowne instrumenty finansowe (tzw.

derywaty),• W końcu poważna część kredytobiorców przestaje

spłacać dług – piramida finansowa się zawala.

Kryzys finansowy staje siękryzysem gospodarczym

Kryzys rynkówfinansowych

Gospodarstwa domowemają coraz mniej pieniędzy

Spada popyt na rynkach produktów finalnych

Majądługi

Mniej zarabiają

Redukcje zatrudnienia

Spad

a po

pyt Zw

olnienia

Kryzys gospodarczy staje siękryzysem budżetowym

Gospodarki narodowe kurczą się Państwa grupy G8 pompują w gospodarki narodowe ok. 3 bln $

Narastające deficyty budżetowe są finansowane obligacjami państwowymi tworzącymi dług publiczny

Rządy państw są zmuszone redukować wydatki publiczne

RZĄDY WDRAŻAJĄ PROGRAMY STABILIZACYJNE

Rządowe programy stabilizacyjne

1. Zwiększanie dochodów budżetowych i ograniczanie wydatków publicznych,

2. Kontrola podaży pieniądza,3. Polityka kursu walutowego,4. Polityka wolnego handlu

międzynarodowego,5. Kontrola płac.

Odniesienie teoretyczne

John Maynard Keynesczy

Milton Friedman

Odniesienie teoretyczne

Zdaniem Keynesa należy w czasie kryzysu pobudzać popyt poprzez bezpośrednie inwestycje państwa, czyli stosować na możliwie jak najszerszą skalę rozmaite działania interwencjonistyczne.

Odniesienie teoretyczne

Friedman uznawał, że ekonomiczne funkcje państwa powinny byćograniczone, a jego działalnośćwinna się koncentrować na zapewnieniu zewnętrznego bezpieczeństwa państwa oraz na stworzeniu mechanizmu rynkowego.

Polityka antykryzysowa

Niemcy:• Oszczędności

budżetowe• Uelastycznienie rynku

pracy

USA:• Luzowanie ilościowe• Pomoc dla

przedsiębiorstw i instytucji finansowych

Rozumienie kryzysu cyklicznego

Źródło: http://www.bankier.pl/wiadomosc/Jak-czytac-wskazniki-makro-2014977.html

Kryzys cykliczny czy strukturalny ?

• Globalizacja to delokalizacja zakładów produkcyjnych, czyli likwidacja miejsc pracy w Europie i USA,

• Narastające problemy ekologiczne, przyjmujący BIZ nie dbają o środowisko,

• Wyczerpywanie się zasobów naturalnych, • Wyjście światowego systemu finansowego spod

kontroli rządów.

Perspektywa w warunkach kryzysu strukturalnego

• Spowolnienie globalnego wzrostu gospodarczego,

• Niebezpieczeństwo wysokiej inflacji (deficyty budżetowe, rosnące ceny surowców, koszty zanieczyszczenia),

• Powtarzające się bańki spekulacyjne (polityka luzowania ilościowego).

Dziękuję

piotr.banaszyk@ue.poznan.pl