FW Lubsko I prognoza oddziaływania...

Pracownia Analiz Środowiskowych EKOVENTUS – Szymańczyk i Węclewski sp. j. NIP: 973-095-31-31 REGON: 080335735 KRS: 0000328946 Nr rachunku: 29 1140 2017 0000 4902 0990 6589

Siedziba : ul. Strumykowa 22a/2 65-101 Zielona Góra tel./fax. 068 455 25 70 [email protected]

Biuro: ul. Dekoracyjna 3 65-722 Zielona Góra tel./fax. 068 455 25 70 [email protected]

www.ekoventus.p l

P r a c o w ni a An a l i z Ś ro d o w i sk o wy c h

EkoVentus

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA

ŚRODOWISKO

dla projektu miejscowego planu zagospodarowania prz estrzennego terenu poło żonego w obr ębach: Chocicz, Chocimek, Mokra i Lutol, gmina Lubsk o

Zespół autorski mgr Adam Dudarowski mgr Katarzyna Łukanus mgr inż. Bogusław Sieńko mgr inż. Artur Szymańczyk dr inż. Sebastian Węclewski

Zielona Góra, listopad 2012 r.

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu położonego w obrębach:

Chocicz, Chocimek, Mokra i Lutol, gmina Lubsko

2

Spis treści

1. WSTĘP ................................................................................................................................................. 4

1.1. CEL I ZAKRES OPRACOWANIA ........................................................................................................ 4

1.2. PODSTAWY PRAWNE OPRACOWANIA ............................................................................................. 4

1.3. ZASTOSOWANE METODY PROGNOZY ............................................................................................. 5

1.4. WYKORZYSTANE MATERIAŁY ....................................................................................................... 6

2. ANALIZA ZAWARTO ŚCI PROJEKTU PLANU ......................................................................... 11

2.1. GŁÓWNE CELE PROJEKTU PLANU ................................................................................................. 11

2.2. USTALENIA PROJEKTU PLANU ..................................................................................................... 11

2.3. POWIĄZANIE Z INNYMI DOKUMENTAMI ....................................................................................... 12

3. STAN ŚRODOWISKA ...................................................................................................................... 12

3.1. LOKALIZACJA OBSZARU OBJĘTEGO PLANEM ............................................................................... 12

3.2. ISTNIEJĄCY STAN ŚRODOWISKA .................................................................................................. 13

3.2.1. Obszary chronione ................................................................................................................. 13

3.2.2. Roślinność.............................................................................................................................. 18

3.2.3. Zwierzęta ............................................................................................................................... 20

3.2.4. Budowa geologiczna .............................................................................................................. 37

3.2.5. Gleby ..................................................................................................................................... 37

3.2.6. Wody powierzchniowe ........................................................................................................... 38

3.2.7. Wody podziemne .................................................................................................................... 38

3.2.8. Klimat .................................................................................................................................... 39

3.2.9. Powietrze atmosferyczne ....................................................................................................... 39

3.2.10. Klimat akustyczny ............................................................................................................. 40

3.2.11. Zabytki i dobra materialne................................................................................................ 41

4. POTENCJALNE ZMIANY STANU ŚRODOWISKA W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI PLANU ......................................................................................................................................................... 42

5. PRZEWIDYWANE ZNACZ ĄCE ODDZIAŁYWANIA (BEZPO ŚREDNIE, POŚREDNIE, WTÓRNE, SKUMULOWANE, KRÓTKOTERMINOWE, ŚREDNIOTERMINOWE I DŁUGOTERMINOWE, STAŁE I CHWILOWE, POZYTYWNE I NEGAT YWNE) NA ŚRODOWISKO, W TYM NA OBSZARY NATURA 2000 ..................................................................... 44

5.1. ODDZIAŁYWANIE NA OBSZARY CHRONIONE (W TYM NATURA 2000) I RÓŻNORODNOŚĆ

BIOLOGICZNĄ ............................................................................................................................................ 44

5.2. ODDZIAŁYWANIE NA ROŚLINY .................................................................................................... 46

5.3. ODDZIAŁYWANIE NA ZWIERZ ĘTA ................................................................................................ 47

5.3.1. Oddziaływanie na ptaki .............................................................................................................. 47

5.3.2. Oddziaływanie na nietoperze ..................................................................................................... 53

5.4. ODDZIAŁYWANIE NA WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE, W TYM STOSUNKI WODNE NA

OBSZARZE OBJĘTYM OPRACOWANIEM ....................................................................................................... 60 5.5. POWIETRZE I KLIMAT .................................................................................................................. 62 5.6. POWIERZCHNIA ZIEMI I GLEBY .................................................................................................... 63

5.7. KRAJOBRAZ ................................................................................................................................ 65 5.8. HAŁAS ......................................................................................................................................... 66

5.9. ZABYTKI I DOBRA MATERIALNE .................................................................................................. 67



3

5.10. ODDZIAŁYWANIE NA WARUNKI ŻYCIA LUDZI .............................................................................. 67 5.11. ODDZIAŁYWANIA SKUMULOWANE .............................................................................................. 68

6. ROZWI ĄZANIA MAJ ĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWA Ń NA ŚRODOWISKO, MOGĄCYCH BYĆ REZULTATEM REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU, W SZCZEGÓLNOŚCI NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 ORAZ INTEGRALNO ŚĆ TEGO OBSZARU ...................................................................................................... 70

7. ROZWI ĄZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWI ĄZAŃ ZAWARTYCH W PLANIE .......... 73

8. METODY ANALIZY REALIZACJI POSTANOWIE Ń PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ORAZ CZ ĘSTOTLIWO ŚĆ JEJ PRZEPROWADZANIA.......................................... 74

9. TRANSGRANICZNE ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO................................................ 75

10. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM ....................................................... 76



4

1. Wstęp

1.1. Cel i zakres opracowania

Formalny cel opracowania prognozy zawarty jest w art. 46 i art. 51 ustawy z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227), ponieważ zgodnie z zapisami tego dokumentu, aby przeprowadzić procedurę strategicznej oceny oddziaływania na środowisko projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu położonego w obrębach: Chocicz, Chocimek, Mokra i Lutol, gmina Lubsko (zwanym dalej „Planem”) koniecznym jest opracowanie prognozy oddziaływania na środowisko skutków realizacji ustaleń zawartych w tym projekcie.

Celem ideowym opracowania prognozy jest wykazanie, w jakim stopniu idea zrównoważonego rozwoju, a w tym ochrona środowiska zostały uwzględnione w projektowanym dokumencie i jakie mogą być konsekwencje tak negatywne jak i pozytywne dla środowiska w wyniku realizacji działań zawartych w „Planie”.

Celami pośrednimi opracowania prognozy są:

• ocena potencjalnych zmian stanu środowiska,

• stwierdzenie czy, i jakie przeobrażenia w środowisku nastąpią na skutek realizacji zagospodarowaniu terenu zgodnie z ustaleniami określonymi w projekcie planu,

• identyfikacja obszarów objętych przewidywanym, znaczącym oddziaływaniem na środowisko i jego elementy składowe,

• zaproponowanie rozwiązań które zapobiegałyby, ograniczały lub przyrodniczo kompensowały negatywne oddziaływania na środowisko,

• ocena możliwości oddziaływań transgranicznych.

Zakres niniejszej prognozy zgodny jest z wymaganiami art. 51 ustawy z dnia 03.10.2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr -199, poz. 1227), a także zgodny jest z postanowieniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gorzowie Wlkp. z dnia 20 grudnia 2011 r. (WOOŚ-1.411.156.2011.EK) oraz uzgodnieniem Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Żarach z dnia 29 listopada 2011 r. (NZ-771/ZP-II/383/2011).

1.2. Podstawy prawne opracowania

Obowiązek sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko wynika z ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko.

Zgodnie z art. 51 ust. 1 ww. ustawy organ administracji opracowujący m.in. projekt



5

miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obligatoryjnie sporządza prognozę oddziaływania na środowisko.

W myśl powyższej ustawy prognoza stanowi podstawowy dokument, niezbędny do przeprowadzenia postępowania w sprawie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko projektów koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, planów zagospodarowania przestrzennego, strategii rozwoju regionalnego, polityk, strategii, planów lub programów dotyczących różnych dziedzin gospodarki, wyznaczających ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, polityk, strategii, planów lub programów, których realizacja może spowodować znaczące oddziaływanie na obszar Natura 2000, jeżeli nie są one bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynikają z tej ochrony.

1.3. Zastosowane metody prognozy

W związku z tym, że obecnie nie funkcjonują ujednolicone metody wykonywania strategicznych ocen oddziaływania na środowisko, prognozę sporządzono przy zastosowaniu metod opisowych, analiz jakościowych wykorzystujących dostępne wskaźniki stanu środowiska oraz identyfikacji i wartościowania skutków przewidywanych zmian w środowisku, na podstawie których wyciągnięto określone wnioski. Ocenę skutków wpływu ustaleń planu na środowisko oparto na analizie stanu środowiska na rozpatrywanym obszarze oraz potencjalnych zagrożeń wynikających ze zmiany studium. Metodą opisową zaprezentowano przewidywane skutki realizacji ustaleń projektu zmiany planu na środowisko.

Podstawą analizy stanu środowiska były dostępne materiały dotyczące jakości poszczególnych elementów środowiska, w szczególności opracowania ekofizjograficzne obejmujące przedmiotowy teren. Jednym z istotnych elementów niniejszej prognozy była inwentaryzacja przyrodnicza obszarów objętych projektem zmiany planu.

W prognozie oceny oddziaływania na środowisko dokonano zarówno z punktu widzenia rodzajów zabudowy planowanych w projekcie jak i poszczególnych komponentów środowiska. Takie podejście pozwala na określenie przewidywanych zmian w środowisku będących wynikiem pojawienia się nowej zabudowy określonego rodzaju. Z drugiej strony pozwala na ocenę wpływ pojawienia się nowego zagospodarowania terenu na poszczególne komponenty środowiska w analizowanych obszarach.

W prognozie wykorzystano wyniki rocznego monitoringu ptaków i nietoperzy wykonywanego w ramach oceny oddziaływania planowanej farmy wiatrowej na środowisko.

Metodyka badań awifauny i chiropterofauny terenu inwestycji została opracowana na podstawie PSEW (2008) „Wytyczne w zakresie oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na ptaki” oraz na ogólnych zasadach zawartych w opracowaniu „Tymczasowe wytyczne dotyczące oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na



6

nietoperze (na rok 2009 wersja II) - wydanych przez Porozumienie dla Ochrony Nietoperzy.

1.4. Wykorzystane materiały

• Dane dotyczące walorów przyrodniczych stwierdzone przez specjalistów z poszczególnych dziedzin w toku prowadzenia zleconych prac inwentaryzacyjnych w ramach inwentaryzacji odbywającej się w Lasach Państwowych w latach 2006 – 2007, z uzupełnieniem w 2008 roku.

• Dane o strefowej ochronie zwierząt, o której mowa w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dz. U. Nr 220, poz. 2237).

• Dane o występujących formach ochrony przyrody w strefie oddziaływania planowanej inwestycji.

• Opracowanie Ekofizjograficzne Województwa Lubuskiego.

• Opracowanie Ekofizjograficzne na potrzeby zmiany studium uwarunkowań rozwoju Gminy Lubsko.

• Prognoza oddziaływania na środowisko do projektu zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy i Miasta Lubsko.

• Program Ochrony Przyrody Nadleśnictwa Krzystkowice.

• Program Ochrony Przyrody Nadleśnictwa Brzózka.

• Standardowe formularze danych obszarów Natura 2000 występujących na analizowanym obszarze oraz w jego sąsiedztwie.

Literatura

1. Andrzejewski R., Weigle A., 2003. Różnorodność gatunkowa Polski. Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska.

2. Barclay R.M.R., Harder L.D. 2003. Life histories of bats: life in the slow line [W:] Kunz T.H., Fenton M.B. (red). Bat ecology. Uniwersity of Chicago Press, Chicago: 246-253.

3. Bach L., Rahmel U. 2006. Fledermause und Windenergie - ein realer Konflikt? Inform. d. Naturschutz Niedersachs 26 (1):47-52.

4. Bird Life International 2004. Birds in the European Union: a status assessment. Wageningen, The Netherlands: BirdLife International.



7

5. Bird Life International 2003. Windfarms and Birds: An analysis of the effects of windfarms on birds, and guidance on environmental assessment criteria and site selection issues.

6. Baerwald E. F., D’Amour G. H., Klug B. J., Barclay R. M. R. 2008. Barotrauma is a significant cause of bat fatalities at wind turbines. Current Biology 18 (16): R695-R696.

7. Borzyszkowski et al. 2012. Studium przestrzennych uwarunkowań krajobrazowych, przyrodniczych, kulturowych i turystycznych rozwoju energetyki wiatrowej w województwie podkarpackim.

8. Chyralecki P. 2010a. Prezentacja multimedialna: Wind turbines and birds: How big is the conflict?

9. Chyralecki P. 2010b. Prezentacja multimedialna: Oddziaływanie farm wiatrowych na ptaki mechanizmy, metody prognozowania i krajowa praktyka.

10. Chylarecki P., Sikora A., Cenian Z., 2009. Monitoring ptaków lęgowych, Warszawa.

11. Dürr von T. 2007a. Die bundesweite Kartei zur Dokumentation von Fledermausverlusten an Windenergieanlagen – ein Rückblick auf 5 Jahre Datenerfassung. Nyctalus (N.F.) 12 (2-3): 108-114.

12. Dürr von T. 2007b. Möglichkeiten zur reduzierung von Fledermausverlusten and Windenergieanlagen in Brandenburg. Nyctalus (N.F.) 12 (2-3): 238-252.

13. Durr T. 2002. Fledermause als Opfer von Windkraftanlagen in Deutchland. Nyctaulus (N.F.) 8(2): 115-118.

14. Dembek W. (red.), Pawlaczyk P., Sienkiewicz J., Dzierża P., 2004. Obszary wodno-błotne w Polsce. Wyd. IMUZ, Falenty. ss. 76.

15. EMEP/CORINAIR Emission Inventory Guidebook - 3rd edition Group 8: Other mobile sources and machinery. Technical report No 30, 2006.

16. EPA, AP–42: Compilation of Air Pollutant Emission Factors.

17. EUROBATS 2006. MoP5 Record Annex 9. Resolution 5.6 Wind Turbines and Bat Populations.

18. Furmankiewicz J., Gottfried I., 2009. Ekspertyza chiropterologiczna dla określenia przyrodniczych uwarunkowań lokalizacji elektrowni wiatrowych w województwie dolnośląskim, Wrocław.

19. International Commision on Non-Ionizing Radiation Protection, “Guidelines for Limiting Exposure to Time-Varying Electric, Magnetic, and Electromagnetic Fields (up to 300 GHz),” Health Physics, Vol. 74, No. 74, April 1998.

20. Instrukcja Instytutu Techniki Budowlanej nr 338/96 „Metoda określania emisji i imisji hałasu przemysłowego w środowisku”.



8

21. Instrukcja Instytutu Techniki Budowlanej nr 311 „Metoda prognozowania hałasu emitowanego z obszarów dużych źródeł powierzchniowych”.

22. James W. Pearce-Higgins, Leigh Stephen, Rowena H. W. Langston, Ian P. Bainbridge, Rhys Bullman5 2009. The distribution of breeding birds around upland wind Farms Journal of Applied Ecology 2009, 46, 1323–1331.

23. Jeremczak A., Maciantowicz M., 2005. Przyroda ziemi lubuskiej, Świebodzin.

24. Kleczkowski A. (red.), 1990. Mapa obszarów głównych zbiorników wód podziemnych wymagających szczególnej ochrony, Kraków.

25. Kondracki J., 1994. Geografia Polski mezoregiony fizyczno-geograficzne, PWN, Warszawa.

26. Keppel A., Ciechanowski M., Jaros R., 2011. Wytyczne dotyczące oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na nietoperze, Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Warszawa (projekt)

27. Kepel A. (red) i in. 2009. Tymczasowe wytyczne dotyczące oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na nietoperze.

28. Lesiński G., 2006. Wpływ antropogenicznych przekształceń krajobrazu na strukturę i funkcjonowanie zespołów nietoperzy w Polsce. Wydawnictwo SGGW, Warszawa.

29. Lenart W., 2002. Zakres informacji przyrodniczych na potrzeby Ocen Oddziaływania na Środowisko. Biuro Projektowo-Doradcze Ekokonsult, Gdańsk.

30. National research council 2007. Environmental Impacts of Wind-Energy Projects Committee on Environmental Impacts of Wind Energy Projects Board on Environmental Studies and Toxicology Division on Earth and Life Studies, USA 2007

31. Matuszkiewicz W., 2001. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa. ss. 537.

32. Matuszkiewicz J., 2007. Zespoły leśne Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

33. Oceny oddziaływania dróg na środowisko (wydanie drugie rozszerzone i uaktualnione) opracowanie: Ekodroga Kraków ul Promienistych 9/52, 31-422 Kraków.

34. Polska Izba Gospodarcza Energii Odnawialnej OCENA RYZYKA SRODOWISKOWEGO PRZY REALIZACJI INWESTYCJI W ENERGETYCE WIATROWEJ.

35. Polska Norma – PN-S-02204 z grudnia 1997 roku – Odwodnienie dróg.

36. Pawlaczyk P., Jermaczek A., 2000. Poradnik lokalnej ochrony przyrody. Wyd. 3. Wyd. Lubuskiego Klubu Przyrodników, Świebodzin. ss. 287.



9

37. Pawlaczyk P., Wołejko L., Jermaczek A., Stańko R., 2002. Poradnik ochrony mokradeł. Wyd. Lubuskiego klubu Przyrodników, Świebodzin. ss. 265.

38. Rodrigues L., Bach L., Dubourg-Savage M. J., Goodwin J., Harbusch C. 2008. Guidelines for consideration of bats in wind farm projects. EUROBATS Publications Series No. 3 (English version). UNEP/EUROBATS Secretariat, Bonn, Germany.

39. Rydell J. i in. 2010a. Bat morality at wind farms in northwestern Europe. Acta Chiropterologica 12: 261-274.

40. Sachanowicz K., Ciechanowski M. 2008. Nietoperze Polski. MULTICO, Warszawa.

41. Sikora A., Chylarecki P. Neubauer G. Monitoring Ptaków Wodnych w okresie wędrówek. Poradnik metodyczny.

42. Svensson L., Mullarney K., Zetterstrom D., Collins Bird Guide, Second Edition 2009.

43. Seiche von K., Endl P., Lein M. 2007. Fledermäuse und Windeenergieanlagen in Sachsen – Ergebnisse einer landesweiten Studie 2006. Nyctalus (N.F.) 12 (2-3): 170-181.

44. Spencer C. Sorensen (ed). Future Non-Road Emissions. MEET Deliverable No 25. The European Commission. MEET (1998).

45. Sawicka-Siarkiewicz H., 2003 – Ograniczanie zanieczyszczeń w spływach powierzchniowych z dróg. Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa.

46. Smales I. 2006 Impacts of avian collisions with wind power turbines: an overview of the modelling of cumulative risks posed by multiple wind farms. Department of Environment and Heritage.

47. PSEW (2008). Wytyczne w zakresie oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na ptaki. Szczecin.

48. Tryjanowski P., Kuźniak S., Kujawa W., Jerzak L. 2009. Ekologia ptaków krajobrazu rolniczego. Bogucki Wydawnictwo Naukowe. Poznań.

49. Tomiałojć L., Stawarczyk T. 2003. Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. PTPP pro Natura, Wrocław.

50. Wuczyński A., 2009. Wpływ farm wiatrowych na ptaki. Rodzaje oddziaływań, ich znaczenie dla populacji ptasich i praktyka badań w Polsce, Notatki Ornitologiczne 50.

51. natura2000.gdos.gov.pl,

52. koo.free.ngo.pl

53. starkewind.pl

54. http://www.gis-mokradla.info/html/index.php?page=info.



10

Opracowania kartograficzne:

1. Mapa topograficzna w skali 1:25 000

2. Mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000

3. Mapa geologiczno-gospodarcza Polski w skali 1:50 000

4. Mapa hydrogeologiczna Polski w skali 1:50 000

5. Mapa Głównych Zbiorników Wód Podziemnych opracowana w 1990 r. w Instytucie Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie pod redakcją A.S. Kleczkowskiego, skala 1:500 000

6. Mapa obszarów Natura 2000 w skali 1:50 000

7. Mapy ewidencyjne w skali 1:2000



11

2. Analiza zawartości projektu planu

2.1. Główne cele projektu planu

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, będący przedmiotem analizy niniejszego opracowania został sporządzony na potrzeby wyznaczenia lokalizacji pod obiekty farmy wiatrowej Lubsko I wraz z niezbędna infrastrukturą. Plan określa lokalne warunki, zasady i standardy kształtowania zabudowy i urządzania terenu, zasady rozwoju i funkcjonowania układu komunikacyjnego, rozwoju infrastruktury technicznej oraz zasady zagospodarowania, wynikające z potrzeby ochrony środowiska przyrodniczego. Zasadnicza wizja rozwoju obszaru opracowania w projektowanym dokumencie nie ulega zmianie i główne kierunki oraz potrzeby perspektywicznego rozwoju ustalone w obowiązującym studium pozostają aktualne.

2.2. Ustalenia projektu planu

Projekt zmiany planu, dla którego sporządzona została niniejsza prognoza składa się z ustaleń tekstowych i rysunku planu w skali 1:2000, będących załącznikiem do projektu uchwały.

Na obszarze objętym projektem planu wyznaczono tereny o następującym przeznaczeniu:

EW/R – tereny lokalizacji farm wiatrowych wraz z towarzyszącą infrastrukturą i uprawami;

EW/RZ – tereny lokalizacji farm wiatrowych wraz z towarzyszącą infrastrukturą techniczną, łąkami i pastwiskami;

RP – tereny upraw rolnych;

RZ – tereny łąk i pastwisk;

ZL – teren lasów;

W – teren wód otwartych;

KDP – teren drogi powiatowej nr 1127F relacji: Kraśnik – Chocicz – Chocimek – Stara Woda – Białków – Budziechów;

KDG – teren dróg gminnych lokalnych;

KDW – teren dróg wewnętrznych;

WN – napowietrzna linia elektroenergetyczna 110 kV wraz ze strefą techniczną ochronną;

SN – napowietrzna linia elektroenergetyczna 15 kV wraz ze strefą techniczną ochronną;

SOE – strefa ochronna od farm wiatrowych;



12

2.3. Powiązanie z innymi dokumentami

Projekt planu uwzględnia szereg dokumentów planistyczno – strategicznych: planów, studiów, strategii i programów, zarówno na szczeblu wojewódzkim jak i powiatowym, obejmujących zasięgiem swojego opracowania teren gminy Lubsko. Projekt powiązany jest z wieloma programami służącymi realizacji inwestycji celu publicznego oraz odpowiednio uwzględnia zadania formułowane w opracowaniach sporządzanych na różnych stopniach administracji rządowej lokalnej czy ponadlokalnej. Zapisy planu zgodne są z uwarunkowaniami ekofizjograficznymi, określonymi w opracowaniu ekofizjograficznym dla gminy Lubsko. W projekcie planu uwzględniono również inne dokumenty związane z rozwojem przestrzennym (prawomocne obowiązujące decyzje administracyjne), czy inne odnoszące się pośrednio do terenów będących przedmiotem opracowania.

Niniejsze opracowanie ma powiązanie m.in. z następującymi dokumentami:

• Opracowanie Ekofizjograficzne Województwa Lubuskiego.

• Opracowanie Ekofizjograficzne na potrzeby zmiany studium uwarunkowań rozwoju Gminy Lubsko.

• Prognoza oddziaływania na środowisko do projektu zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy i Miasta Lubsko.

3. Stan środowiska

3.1. Lokalizacja obszaru objętego planem

Obszar poddany analizie położony jest w województwie lubuskim, powiecie żarskim, gminie Lubsko pomiędzy miejscowościami miejscowości Mokra, Chocimek i Chocicz (rys. 1). Według regionalizacji polski dokonanej w „Geografia Polski Mezoregiony Fizyczno-Geograficzne” przez Jerzego Kondrackiego (Warszawa 1994), obszar inwestycji należy do makroregionu Wzniesienia Zielonogórskie (315.7), mezoregionu Obniżenie Nowosolskie (318.31). Obniżenie Nowosolskie (318.31) jest uważane za cześć pradoliny barucko-głogowskiej, której przedłużenie na terenie Niemiec ciągnie się na południe od Berlina aż po Łabę na zewnątrz moren czołowych stadiału brandenburskiego zlodowacenia wiślańskiego. Obniżenie Nowosolskie od północy obramowuje Wał Zielonogórski, od południa Wzgórza Dalkowskie i Żarskie. Między Nową Solą forma pradolina ma spadek nie w kierunku zachodnim lecz w kierunku wschodnim, płyną tędy ku Odrze Czarna Struga i Ochla. W części środkowej po obu stronach Bobru występują znaczne powierzchnie leśne.



13

W stanie istniejącym działki przeznaczone pod inwestycję użytkowane są przede wszystkim jako użytki rolne i zielone. Znajdują się tu pola uprawne, łąki i pastwiska. Obszar ten jest poprzecinany rowami melioracyjnymi. Na polach uprawnych miejscami występują kępy zadrzewień śródpolnych. Działki pod planowane wieże elektrowni wiatrowych oraz działki sąsiadujące to działki użytkowane rolniczo (pola uprawne i łąki).

3.2. Istniejący stan środowiska

3.2.1. Obszary chronione

Przedmiotowa inwestycja znajduje się w sąsiedztwie obszarów Natura 2000. Są nimi istniejące i planowane obszary: Jezioro Janiszowice PLH080053, Mopkowy tunel koło Krzystkowic PLH080024, Dolina Dolnego Bobru PLH080068, Lubski Łęg Śnieżycowy PLH080065, Mierkowskie Wydmy PLH080039.

3.2.1.1. Obszary Natura 2000

Dąbrowy Gubińskie PLH080069

Obszar obejmuje dobrze zachowany kompleks kwaśnych dąbrów i buczyn oraz torfowisk przejściowych i trzęsawisk. Lasy iglaste zajmują 62% powierzchni, lasy mieszane – 25%, a lasy liściaste – 8%. Uprawy rolne prowadzi się na 3% powierzchni. Występują tu 3 rodzaje siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej i jedno z najważniejszych na Ziemi Lubuskiej stanowisk jelonka rogacza oraz pachnicy dębowej. Zagrożenia: nie zidentyfikowano

Położenie względem inwestycji: 13 km na północ od planowanej inwestycji.

Jezioro Janiszowice PLH080053

Jezioro Jawiszowice (Jańsko, Stróżka) położone jest w północnej części Obniżenia Górzyńskiego. Jego powierzchnia wynosi 153,3 ha. Maksymalna głębokość tego akwenu osiąga 2,4 m, natomiast długość linii brzegowej nie przekracza 4,5 km. Jezioro Jańsko jest siedliskiem różnych gatunków ptaków lęgowych m.in. bąk, gęś gęgawa, żuraw, mewa śmieszka, gągoł, rybitwa rzeczna, błotniak stawowy, samotnik, dudek.

Charakterystyka obszaru na podstawie SDF:

Obszar chroni siedliska torfowiskowe o dużym stopniu naturalności, związane z jeziorem, w tym siedlisko gałuszki. Na wybitne walory przyrodnicze obiektu zwracali już uwagę przedwojenni botanicy niemieccy, podając tam stanowiska wielu rzadkich gatunków roślin naczyniowych oraz mszaków, m.in. Sedum villosum, Carex pulicaris,

Carex chordorrhiza i inne. Jak dotąd nie udało się potwierdzić obecności tych gatunków. Kompleksy brzezin bagiennych i olsów torfowcowych otaczające jezioro, ze względu na wysoki poziom wód, uniemożliwiają przedostanie się do linii brzegowej jeziora. Zdaniem



14

autora są duże szanse na odnalezienie stanowisk wspomnianych wyżej gatunków. Przypuszczenia takie można wysuwać na podstawie stosunkowo niewielkich wpływów czynników antropopresyjnych w granicach obiektu (brak gospodarki leśnej, zachowane stosunki wodne). Poszukiwań wymagają również gatunki podawane stamtąd współcześnie, czyli m.in. Pilularia globulifera i Eleocharis multicaulis. W ostatnich latach nie obserwuje się tam tych gatunków, jednak należy brać pod uwagę ważny aspekt ekologii gatunku, jakim jest sezonowość pojawiania się gałuszki. Może to być jednak spowodowane zanieczyszczeniem wód zbiornika, co nie pozostaje zapewne bez wpływu na roślinność torfowiskową otaczającą jezioro. Zagrożenia:

• susza hydrologiczna,

• bardzo duży stopień eutrofizacji wód jeziora i wypływającej z niego rzeki Kurki

(Górzynki),

• antropogeniczne przekształcenie Kurki.

Położenie względem inwestycji: 4 km na północ od planowanej inwestycji.

Mopkowy tunel koło Krzystkowic PLH080024 Charakterystyka obszaru na podstawie SDF: Podziemny kanał odwadniający z byłej fabryki, z ujściem do rzeki Bóbr. Obszar na powierzchni, obejmujący otoczenie obiektu stanowi rezerwuar pokarmu dla nietoperzy na jesień i wiosnę. Największe, znane w Polsce, zgrupowanie zimowe mopka (zgodnie z Kryteriami wyboru schronień nietoperzy do ochrony w ramach polskiej części sieci NATURA 2000 obiekt otrzymał 374 punkty). Zagrożenia – niezidentyfikowane.

Położenie względem inwestycji: 11 km na wschód od planowanej inwestycji.

Dolina Dolnego Bobru PLH080068

Mimo, iż obszar Natura 2000 Dolina Dolnego Bobru powołany został głównie dla ochrony siedlisk i wybranych, innych gatunków zwierząt niż ptaki to pełni również funkcję ważnego krajowego korytarza ekologicznego dla migrującej awifauny. Wzdłuż Doliny Bobru przemieszczają się Ptaki migrujące zatrzymujące się na dużych zbiornikach wodnych (Zbiornik Krzywaniec i żwirownie koło Nowogrodu Bobrzańskiego, Zbiornik Dychów i Raduszec, patrz punkt 4.10.)

Charakterystyka obszaru na podstawie SDF:

Obszar obejmuje biegnącą z południa na północ dolinę dolnego biegu Bobru na odcinku od Żagania do Dychowa w okolicy Krosna Odrzańskiego, z przerwą w okolicy Nowogrodu Bobrzańskiego. Rozdział obszaru uwarunkowany zabudowanym terenem



15

miasta Nowogród Bobrzański skutkuje wyodrębnieniem dwóch niepołączonych części obszaru: południową i północną. Część południowa (od Żagania do Nowogrodu Bobrzańskiego) stanowi granicę pomiędzy dwoma mezoregionami: Wzniesieniami Żarskimi na zachodzie i Wzgórzami Dalkowskimi na wschodzie. Dolina Bobru na tym odcinku należy do mikroregionu Obniżenie Bobrzańskie i formalnie włączana jest do Wzniesień Żarskich, jako jej wschodnie rubieże. Ta część obszaru obejmuje także fragment doliny rzeki Brzeźniczanki u jej ujścia do Bobru w rejonie Nowogrodu Bobrzańskiego. Część północna obszaru (od Nowogrodu do Dychowa) znajduje się w osobnym, wydzielonym specjalnie dla tego odcinka doliny rzeki mezoregionie: Dolina Dolnego Bobru. Ukształtowanie terenu całego obszaru jest typowe dla średniej wielkości rzek nizinnych ze stosunkowo głęboko wciętym korytem Bobru oraz różnej szerokości płaskimi terasami zalewowymi rozciągającymi się na obu jego brzegach. Przebieg rzeki ma charakter naturalny z meandrami i starorzeczami. Spadek podłużny doliny na tym odcinku jest znaczny: od 93 m n.p.m. w Starym Żaganiu do 50 m n.p.m. w Dychowie. Krajobraz obszaru wyznacza z jednej strony sama rzeka o malowniczym meandrującym przebiegu, a z drugiej strony, towarzyszący jej płaski obszar terasy zalewowej w międzywalu. Brzegom rzeki towarzyszy zwykle pas nadrzecznych zarośli wierzbowych oraz pozostałości łęgów wierzbowych. Terasa zalewowa stanowi mozaikę łąk i wkraczających na nie w wyniku sukcesji wtórnej zarośli krzewiastych i niewielkich zadrzewień, a także pól uprawnych, małych lub średniej wielkości lasów łęgowych i grądowych oraz rozproszonych zbiorników wodnych. Dolina rzeki pomiędzy ośrodkami miejskimi (Żaganiem i Nowogrodem Bobrzańskim, wraz z przyłączonymi do niego Krzystkowicami) jest słabo zurbanizowana. Wyjątek stanowi techniczna zabudowa stopnia wodnego i elektrowni w Dychowie. Jest ona zasilana wodami przeprowadzanymi od zapory w Krzywańcu (na północ od Nowogrodu) osobnym kanałem, biegnącym na zachód od właściwej doliny rzeki. W typach pokrycia terenu współdominują tereny otwarte (pola, łąki i towarzyszące im zarośla krzewiaste) oraz lasy liściaste. Brzegi koryta rzeki są zdominowane przez zarośla wierzb krzewiastych, bogato uzupełnione zadrzewieniami z wierzb drzewiastych. Wśród roślinności łąkowej przeważają intensywnie uprawiane łąki świeże z rzędu Arrhenatheretalia (klasa Molinio-

Arrhenatheretea). Bliżej rzeki pojawiają się łąki z rzędu Molinietalia, zwykle ze związku Alopecurion pratensis. Wśród roślinności leśnej zdecydowanie współdominuje grąd środkowoeuropejski Galio sylvatici-Carpientum betuli (klasa Querco-Fagetea) oraz łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe Ficario-Ulmetum minoris (kl. Querco-Fagetea). Wśród zarośli i zadrzewień towarzyszących brzegom rzeki zdecydowanie dominuje zespół wiklin nadrzecznych Salicetum triandro-viminalis i zwykle wykształcony w formie szczątkowej w wąskim pasie nadrzeczny łęg wierzbowy Salicetum albo-fragilis (kl. Saliceta purpurae).

Zagrożenia: Przekształcenia antropogeniczne cieków powoduje zanik naturalnych biocenoz dolin cieków oraz częściowy zanik naturalnej ichtiofauny. Spływ ścieków z pobliskich ośrodków miejskich i wiejskich – powoduje obniżenie jakości wód Bobru i zagrożenie dla występujących w nim ryb. Zapora w Krzywańcu i stopień wodny w



16

Dychowie - powodują utrudnienie w migracji ryb. Duże okresowe wahania poziomu wody w Bobrze związane z eksploatacją hydroelektrowni oraz płukanie namułów z cofek jazów mogą prowadzić do śnięć ryb. Susza hydrologiczna (niskie stany wód w Bobrze i mniejszych ciekach) - powoduje częściowy zanik naturalnej ichtiofauny. Intensyfikacja uprawy łąk i ich przekształcanie na pola uprawne - powoduje zanik łąk niżowych użytkowanych ekstensywnie.

Położenie względem inwestycji: 8 km na wschód od planowanej inwestycji.

Lubski Ł ęg Śnieżycowy PLH080065

Charakterystyka obszaru na podstawie SDF: Lubski Łęg Śnieżycowy to niezwykle ciekawy przyrodniczo, zwarty kompleks łęgów i grądów usytuowany nad rzeką Lubszą, przylegający od wschodu do miasta Lubsko. Dominującym siedliskiem jest dobrze wykształcony łęg dębowo-wiązowo-jesionowy, który w partiach bardziej oddalonych od rzeki przechodzi w grąd połęgowy. W części wschodniej występują duże, zwarte płaty śnieżycy wiosennej (Leucojum vernum). Zagrożenia:

Wśród zagrożeń należy wymienić obniżanie się poziomu Lubszy i brak zalewów koniecznych dla właściwej dynamiki lasu łęgowego. Na znacznej części w wyniku zmiany warunków wodnych dochodzi do procesu grądowienia. Wzdłuż Lubszy rozwijają się ekspansywnie zarośla rdestowca ostrokończystego (Reynoutria japonica), jednak gatunek ten nie wnika głębiej w drzewostan. Potencjalnym zagrożeniem jest projektowana obwodnica Lubska, która w planach ma przeciąć kompleks leśny z północy na południe. Położenie względem inwestycji: 4,5 km na południe od planowanej inwestycji.

Mierkowskie Wydmy PLH080039

Charakterystyka obszaru na podstawie SDF: Obszar obejmuje kompleks suchych borów sosnowych leżących w granicach leśnego kompleksu promocyjnego Bory Lubuskie w Nadleśnictwie Lubsko. Dominują tu suche i bardzo ubogie florystycznie bory chrobotkowe, porastające rozległą kulminację piaszczystych (wydmowych) wyniesień.

Prawie całą powierzchnię porastają lasy użytkowane gospodarczo, przeważnie w wieku 40 - 80 lat, miejscami młodsze, a na ok.1/5 powierzchni starsze, wyjątkowo nawet w wieku około 200 lat! Najcenniejszy fragment został objęty ochroną prawną w formie rezerwatu "Mierkowskie Wydmy" (131,40). W zagłębieniach terenu rozwijają się torfowiska zdominowane przez zbiorowiska przygiełki białej Rhynchospora alba. Największe z nich chronione jest w formie użytku ekologicznego "Bagna przy Rabym Kamieniu" (21,15 ha).

Zagrożenia:



17

Nie przewiduje się zagrożeń na obszarze terenów leśnych i niezalesionych fragmentach szczytowych wydm, o ile będzie utrzymany dotychczasowy sposób użytkowania lasu. Najpoważniej zagrożony jest obszar użytku ekologicznego "Bagna przy Rabym Kamieniu". Absolutnie konieczne jest przeprowadzenie w jak najbliższym okresie czasu prac renaturyzacyjnych związanych z przywróceniem właściwych stosunków wodnych na tym terenie. Przeprowadzone w ostatnim okresie prace przyspieszyły procesy lądowienia torfowisk i zagroziły ich trwałości. W związku z tym Obszar N2000 powinien być jednym z pierwszych w województwie lubuskim, dla którego powinien być wykonany plan działań ochronnych.

Położenie względem inwestycji: położenie: 9 km na zachód od planowanej inwestycji.

3.2.1.2. Rezerwaty przyrody

Rezerwat Mierkowskie Suche Bory (Mierkowskie Wydmy)

Mocą rozporządzenia nr 20 z dnia 20 kwietnia 2006 r. Wojewoda Lubuski uznał nowy, leśny rezerwat przyrody – pierwotnie jako „Mierkowskie Wydmy” – obecnie jako „Mierkowskie Suche Bory”. Ochrona rezerwatowa jest najściślejszą formą ochrony wybranego obszaru o wysokich walorach przyrodniczych. Rezerwat położony jest na terenie Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Bory Lubuskie”, w odległości około 7 km na północny zachód od Lubska, w pobliżu miejscowości Mierków. Rezerwatem został objęty obszar lasu o pow.131,4 ha. Znajdują się tu częściowo odsłonięte wydmy śródlądowe zbudowane z polodowcowych piasków. Najwyższym wzniesieniem okolicy jest Białogóra o wysokości 86,5 m n.p.m., będąca wspaniałym punktem widokowym. Pozostałe wały wydmowe biegną na wysokości 70 – 75 m n.p.m.

Zróżnicowanie zbiorowisk roślinnych jest tu niewielkie. Szczyty wydm zajmują ubogie murawy szczotlichowe, z trawą – szczotlichą siwą oraz obfitym występowaniem mchów i porostów. Największą powierzchnię zajmują suche bory chrobotkowe z bardzo skąpym runem. W obniżeniach międzywydmowych większe powierzchnie zajmują bory świeże, ze znacznym udziałem borówek, a miejscami bory wilgotne. Na terenie rezerwatu znaleziono 26 gatunków roślin naczyniowych. Najliczniej reprezentowane są trawy i rodzina roślin złożonych. Stwierdzony na terenie rezerwatu aster ożota - Aster linosyris (L.) Bernh. należy do zagrożonych i ginących w Wielkopolsce i na Pomorzu. Z drzew występują: sosna pospolita, jałowiec pospolity, brzoza brodawkowata, dąb szypułkowy i robinia akacjowa.

Łącznie w całym rezerwacie stwierdzono obecność prawie 60 gatunków porostów, w tym 35 gatunków naziemnych. Spośród porostów naziemnych rezerwatu do najcenniejszych należą rzadkie w kraju: karlinka brodawkowata Pycnochtelia papillaria, chrobotek rozetkowy Cladonia pocillum, chróścik pasterski Stereocaulon paschale i chróścik orzęsiony S. tomentosum.” Chróścik orzęsiony jest gatunkiem zagrożonym i umieszczonym na krajowej Czerwonej Liście Porostów.



18

Fauna rezerwatu jest stosunkowo uboga ze względu na małe zróżnicowanie siedlisk. Stwierdzono tu zaledwie 20 lęgowych gatunków ptaków, 3 gatunki płazów, 3 gatunki gadów, 4 gatunki ssaków. Gatunkami charakterystycznymi dla omawianego terenu są następujące ptaki: lerka, świergotek polny, lelek i sikora sosnówka. Na omawianym terenie stwierdzono jednak rzadkie i zagrożone gatunki zwierząt na terenie Polski Zachodniej i całego kraju. Spośród owadów są to: motyl – rusałka żałobnik oraz gatunek specjalnej troski: borodziej próchnik z rodziny kózkowatych. Chrząszcz ten występuje w miejscach silnie nasłonecznionych, na pniakach i pniach starszych drzew iglastych, zwłaszcza sosen. Wśród kręgowców za gatunki specjalnej troski, występujące na terenie rezerwatu, uznać można lelka, świergotka polnego oraz ropuchę paskówkę.

Położenie względem inwestycji: Rezerwat położony jest w odległości ponad 10 km na zachód od planowanej inwestycji.

Wyklucza się oddziaływanie planowanej inwestycji na rezerwat przyrody Mierkowskie Wydmy ze względu na znaczną odległość od planowanej inwestycji.

3.2.1.3. Obszary Chronionego Krajobrazu

Obszary chronionego krajobrazu znajdujące się w rejonie inwestycji przedstawia tabela 1.

Tabela 1. Obszary chronionego krajobrazu leżące w sąsiedztwie inwestycji.

Nazwa obszaru Powierzchnia całego obszaru wg Rozporządzenia Wojewody [ha]

Odległość od planowanej inwestycji

30 B Wschodnie okolice Lubska 7907 2 km na południe

30 A Zachodnie okolice Lubska 17536 7 km na zachód

26 Bronków Janiszowice 3259 4 km na północ

25 Dolina Bobru 13131 8 km na wschód

3.2.2. Roślinność

Według regionalizacji geobotanicznej Polski (Matuszkiewicz 2008) obszar planowana inwestycja znajduje się w dziale Brandenbursko-Wielkopolskim (B), Krainie Południowowielkopolsko-Łużyckiej (B.4), Podkrainie Łużyckiej (B.4a), okręgu Zielonogórsko-Gubińskiego (B.4a.3), podokręgu Lubskim (B.4a.4b). Potencjalną roślinność naturalną (Matuszkiewicz 2008) prezentuje głównie niżowy łęg jesionowo-olszowy (Fraxino-Alnetum), grąd środkowoeuropejski, odmiana śląsko-wielkopolska, forma niżowa, seria uboga oraz seria żyzna (Galio-Carpinetum).

Rzeczywistą roślinność obszarów, na których zlokalizowane zostaną turbiny związana jest przede wszystkim z rozległymi obszarami nieużytków rolnych, łąk oraz pastwisk. Występują tu głównie zbiorowiska roślinne klasy Molinio-Arrhenatheretea zbiorowisk łąkowych i pastwiskowych, półnaturalnych i antropogeniczne darniowych na mezotroficznych i eutroficznych, niezabagnionych glebach mineralnych i organiczno-



19

mineralnych, lub na zmineralizowanych i podsuszonych murszach z torfu niskiego z zespołami: Arrhenatheretum elatioris, Lolio-Polygonetum arenastri czy Festuco pratensis-Plantaginetum. Na tych obszarach można spotkać następujące gatunki roślin: szczaw rozpierzchły Rumex thyrsiflorus Fingerh, tymotka łąkowa Phleum pratense,

skalnica ziarenkowata Saxifraga granulata, starzec jakubek Senecio jacobaea, perz właściwy Elymus repens, wiechlina zwyczajna Poa trivialis, owsica omszona Helictotrichon pubescens, wyczyniec łąkowy Alopecurus pratensis, jastrun wczesny Leucanthemum vulgare, jasieniec piaskowy Jasione montana, wyka ptasia Vicia cracca,

mietlica olbrzymia Agrostis gigantea oraz krwawnik pospolity Achillea millefolium. Na terenach mniej żyznych, które w przeszłości były intensywnie użytkowane roliniczo występują również zbiorowiska klasy Artemisietea vulgaris (zbiorowiska roślin wieloletnich na terenach ruderalnych) z gatunkami: bylica pospolita Artemisia vulgaris,

ostrożeń polny Cirsium arvense, szczaw tępolistny Rumex obtusifolius, pokrzywa zwyczajna Urtica dioica, wrotycz pospolity Chrysanthemum vulgare. Na obszarach podmokłych oraz związanych bezpośrednio z kanałem Równia występują również sit skupiony Juncus conglomeratus, sit rozpierzchły Juncus effusus oraz trzcina pospolita Phragmites communis.

Wśród gatunków drzew występujących w okolicy inwestycji znaleźć można olsze czarną (występująca głównie wzdłuż kanału Równia), w obszarze między turbiną 7 oraz 8 znajdują się zarośla śródpolne z przewagą sosny pospolitej, dęba szypułkowego oraz olszy czarnej.

Roślinność terenów sąsiadujących z obszarem inwestycji to przede wszystkim pola uprawne oraz lasy gospodarcze. Siedliska leśne znajdujące się na zachód od projektowanych turbin wiatrowych to praktycznie w całości bory świeże z przewaga sosny pospolitej oraz domieszką brzozy brodawkowatej. Na niewielkiej części tego obszaru znajdują się siedliska boru mieszanego wilgotnego z sosną pospolita, olszą czarną oraz dębem szypułkowym. Na wschód od planowanej lokalizacji elektrowni wiatrowych przeważają bory świeże oraz bory mieszane świeże, w których dominujący gatunek również stanowi sosna pospolita. W runie leśnym dominują gatunki borowe takie, jak: borówka czernica (Vaccinium myrtillus), borówka brusznica (Vaccinium vitis-

idaea), siódmaczek leśny (Oxalis acetosella), wrzos zwyczajny (Calluna vulgaris), śmiałek pogięty (Deschampsia flexuosa).

W trakcie inwentaryzacji przyrodniczej nie stwierdzono występowania gatunków roślin lub grzybów chronionych na terenie planowanej inwestycji. Na badanym obszarze nie stwierdzono siedlisk przyrodniczych chronionych na podstawie Dyrektywy Siedliskowej ani żadnych innych cennych zbiorowisk roślinnych.



20

3.2.3. Zwierzęta

Z powodu istotnych różnic w oddziaływaniu planowanej inwestycji na ptaki i nietoperze w porównaniu z pozostałymi grupami zwierząt opisano je szczegółowo w osobnym podrozdziale.

Według przeprowadzonych badań terenowych na obszarach przyległych oraz w okolicy planowanej farmy wiatrowej występują głównie pospolite gatunki ssaków, jak: jeleń szlachetny (Cervus elaphus), sarna europejska (Capreolus capreolus), dzik (Sus scrofa), lis (Vulpes vulpes), borsuk (Meles meles), kuna leśna (Martens sp.), tchórz zwyczajny (Mustela putorius), zając szarak (Lepus europaeus). Są to gatunki łowne, powszechnie występujące w polskich lasach i w krajobrazie rolniczym, nieobjęte żadną formą ochrony. Wzdłuż Kanału Równia oraz w okolicach dopływających do niego rowów znajdują się stanowiska oraz ślady bytowania (zgryzy, tamy) bobra Castor fiber. Gatunek ten, objęty jest ochroną częściową w Polsce, a także znajduje się na listach Konwencji Berneńskiej – Załącznik III oraz Dyrektywy Siedliskowej – Załącznik II, IV i V, kod gatunku 1337.

3.2.3.1. Ptaki

Metodyka badań awifauny terenu inwestycji została opracowana na podstawie PSEW (2008). „Wytyczne w zakresie oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na ptaki”.

Podczas prowadzonych prac inwentaryzacyjnych w okresie lipiec 2010 - czerwiec 2011 łącznie zaobserwowano 72 gatunki ptaków, a ich maksymalna liczebność będąca sumą wszystkich osobników zaobserwowanych wyniosła kilka tysięcy osobników.

Tabela 2. Oznaczone gatunki ptaków na terenie objętym inwentaryzacją i ich status ochronny.

Lp. Nazwa gatunku Status ochronny

1 Bernikla kanadyjska Branta canadensis

Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną częściową (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

BirdLife International: SPEC -

Dyrektywa Ptasia: Art. 4.2 Konwencja Berneńska: załącznik III

2 Błotniak stawowy Circus aeruginosus

Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą, wymagający ochrony czynnej (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

Status zagrożenia w Europie: S gatunek niezagrożony, którego status ochronny jest prawdopodobnie odpowiedni


Dyrektywa Ptasia: Art. 4.1, załącznik I

Konwencja Berneńska: załącznik II Konwencja Bońska: załącznik II

3 Bocian biały Ciconia ciconia Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą, wymagający ochrony czynnej (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)



21

Status zagrożenia w Europie: V gatunek narażony na wyginięcie

BirdLife International: SPEC 2


Konwencja Berneńska: załącznik II

Konwencja Bońska: załącznik II

Porozumienie AEWA

4 Cierniówka Sylvia communis Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

5 Czajka Vanellus vanellus


Status zagrożenia w Europie: (S) gatunek niezagrożony, którego status ochronny jest prawdopodobnie odpowiedni


Dyrektywa Ptasia: Art. 4.2, załącznik II

Konwencja Berneńska: załącznik III

6 Czapla siwa Ardea cinerea

Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną częściową z wyjątkiem osobników występujących na terenie stawów rybnych uznanych za obręby hodowlane (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)



Dyrektywa Ptasia: Art. 4.2 Konwencja Berneńska: załącznik III

7 Czyż Carduelis spinus Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

8 Derkacz Cerx crex Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

9 Drozd śpiewak Turdus philomelos Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

10 Dzięcioł duży Dendrocopos major Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

11 Dzięcioł średni Dendrocopus medius

Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą, wymagający ochrony czynnej (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237) Status zagrożenia w Europie: S gatunek niezagrożony, którego status ochronny jest prawdopodobnie odpowiedni




22

Dyrektywa Ptasia: Art. 4.1, załącznik I Konwencja Berneńska: załącznik II

12 Dzięcioł zielony Picus viridis Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

13 Dzięciołek Dendrocopos minor Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

14 Dzwoniec Carduelis chloris Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

15 Gawron Corvus frugilegus Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną częściową (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

16 Gąsiorek Lanius collurio

Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

Status zagrożenia w Europie: (D) gatunek zagrożony z racji zmniejszania się liczebności populacji


Dyrektywa Ptasia: Art. 4.1, załącznik I Konwencja Berneńska: załącznik II

17 Gęś białoczelna Anser albifrons

Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek łowny (Dz. U 2001 r. Nr 43, poz. 488 z poen. zm.; Dz. U z 2004 r. nr 76, poz. 729)





Konwencja Bońska: załącznik II Porozumienie AEWA

18 Gęś zbożowa Anser fabalis

Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek łowny (Dz. U. 2001 r. Nr 43, poz. 488 z poen. zm.; Dz. U z 2004 r. Nr 76, poz. 729)


BirdLife International: SPEC-




19 Grubodziób Coccothraustes coccothraustes


20 Grzywacz Columba palumbus Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek łowny



23

(Dz. U z 2001 r. Nr 43, poz. 488 z późn. zm.; Dz. U z 2004 r. Nr 76, poz. 729)

21 Jaskółka dymówka Hirundo rustica Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

22 Jaskółka oknówka Delichon urbica Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

23 Jastrząb Accipiter gentilis Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

24 Jer Fringilla montifringilla


25 Kania ruda Milvus milvus

Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą, którego nie dotyczą zwolnienia od zakazów wynikające z wykonywania czynności związanych z prowadzeniem racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej, wymagający ustalenia stref ochrony ostoi, miejsc rozrodu lub regularnego przebywania (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

Polska czerwona księga zwierząt (2001): NT gatunek niższego ryzyka, ale bliski zagrożenia




Konwencja Berneńska: załącznik II Konwencja Bońska: załącznik II

26 Kląskawka Saxicola rubicola Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

27 Kopciuszek Phoenicurus ochruros Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

28 Kos Turdus merula Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

29 Kowalik Sitta europaea Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

30 Krogulec Accipiter nisus Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

31 Kruk Corvus corax Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

32 Krzyżówka Anas platyrhynchos Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek łowny (Dz. U z 2001 r. Nr 43, p oz. 488 z późn. zm.; Dz. U z 2004 r. Nr 76, poz. 729)



24

33 Kszyk Gallinago gallinago Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

34 Kukułka Cuculus canorus Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek łowny (Dz. U z 2001 r. Nr 43, p oz. 488 z późn. zm.; Dz. U z 2004 r. Nr 76, poz. 729)

35 Kulczyk Serinus serinus Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek łowny (Dz. U z 2001 r. Nr 43, p oz. 488 z późn. zm.; Dz. U z 2004 r. Nr 76, poz. 729)

36 Lerka Lullula arborea




Dyrektywa Ptasia: Art. 4.1, załącznik IKonwencja Berneńska: załącznik III

37 Myszołów Buteo buteo Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

38 Ortolan Emberiza hortulana


Status zagrożenia w Europie: (V) gatunek narażony na wyginięcie


Dyrektywa Ptasia: Art. 4.1, załącznik I Konwencja Berneńska: załącznik III

39 Paszkot Turdus viscivorus Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

40 Piecuszek Phylloscopus trohilus Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

41 Piegża Sylvia curruca Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

42 Pierwiosnek Phylloscopus collybita Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

43 Pleszka Phoenicurus phoenicurus


44 Pliszka siwa Motacilla alba Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

45 Pokląskwa Saxicola rubetra Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

46 Potrzeszcz Emberiza calandra Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

47 Potrzos Emberiza schoeniclus Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)



25

48 Przepiórka Coturnix coturnix

Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237) Status zagrożenia w Europie: V gatunek narażony na wyginięcie Polska czerwona księga zwierząt: gatunek o nieustalonym statusie DD BirdLife International: SPEC 3 Dyrektywa Ptasia: Art. 4.2, załącznik II Konwencja Berneńska: załącznik III Konwencja Bońska: załącznik II

49 Pustułka Falco tinnunculus

Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą, wymagający ochrony czynnej (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237) Status zagrożenia w Europie: D gatunek zagrożony z racji zmniejszania się liczebności populacji BirdLife International: SPEC 3 Dyrektywa Ptasia: Art. 4.2 Konwencja Berneńska: załącznik II Konwencja Bońska: załącznik II

50 Rudzik Erithacus rubecula Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

51 Sierpówka Streptopelia decaocto Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

52 Sikora bogatka Parus major Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

53 Sikora czarnogłowa Parus montanus Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

54 Sikora czubatka Parus cristatus Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

55 Sikora modra Parus caerules Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

56 Sikora sosnówka Parus ater Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

57 Sikora uboga Parus palustris Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

58 Skowronek Alauda arvensis Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

59 Słowik rdzawy Luscinia megarynchos Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

60 Sójka Garullus glandarius Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

61 Sroka Pica pica Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

62 Strzyżyk Troglodytes troglodytes




26

Skład awifauny okresu zimowego

Trzon awifauny tworzą gatunki charakterystyczne dla krajobrazu rolniczego w tej porze roku. Wysokie zagęszczenia wyżej wymienionych gatunków wynikają z ich stadności. Spośród gatunków potencjalnie konfliktowych z turbinami wiatrowymi należy wskazać duże blaszkodziobe – gęsi migrujące nad miejscem inwestycji, oraz krukowate – kruki, które były związane z miejscami żerowiskowymi, jakie stanowiły zaorane pola. Pozostałe gatunki konfliktowe (myszołowy) na badanym terenie obserwowane były sporadycznie i nie znajdowały się w grupie dominantów. W okresie zimowym nie zaobserwowano żerowania gęsi na polach uprawnych.

Skład awifauny okresu migracji wiosennej

63 Szczygieł Carduelis carduelis Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

64 Szpak Sturnus vulgaris Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

65 Świergotek łąkowy Anthus pratensis Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

66 Świerszczak Locustella naevia Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

67 Trznadel Emberiza citrinella Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

68 Wilga Oriolus oriolus Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

69 Wróbel domowy Passer domesticus Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

70 Wróbel mazurek Passer montanus Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

71 Zięba Fringilla coelebs Ochrona gatunkowa w Polsce: gatunek objęty ochroną ścisłą (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)

72 Żuraw Grus grus





Konwencja Berneńska: załącznik II




27

Podobnie jak we wcześniejszych okresach trzon awifauny tworzą gatunki charakterystyczne dla krajobrazu rolniczego. Okres migracji wiosennych odznaczył się obecnością blaszkodziobych (gęsi), żurawia, bociana białego, czajki, jako gatunków potencjalnie zagrożonych ryzykiem kolizji. Jednakże zagęszczenie drapieżników jest porównywalne do innych powierzchni położonych w krajobrazie rolniczym i jest określana, jako przeciętna lub poniżej przeciętnej (Tryjanowski i in. 2009). Obecność tych gatunków koreluje z ogólnym bogactwem gatunkowym w sezonie lęgowym, oraz jest pochodną terenu, na jakim prowadzona była inwentaryzacja. Obszar inwestycji otoczony jest praktycznie z każdej strony lasami, które są dogodnym miejscem odpoczynku lub siedliskiem dla ptaków drapieżnych. Pola i łąki stanowią miejsca żerowiskowe. Ptaki migrujące w tym blaszkodziobe nie reprezentują dużych zagęszczeń informujących o istnieniu kluczowych korytarzy migracyjnych w skali regionu lub kraju.

Wymienione gniazdujące gatunki ptaków regularnie występują w osiedlach wiejskich na terenie Polski. Pola uprawne na obszarze planowanych elektrowni wiatrowych stanowią miejsce zdobywania pokarmu dla znacznej ilości ptaków lęgowych pobliskich wsi oraz innych środowisk, co może mieć wpływ na ewentualne kolizje tych ptaków z wirnikami wiatraków. Ponadto obecność ptaków korzystających z tego terenu, jako żerowisko stanowi również dobre miejsce do zdobywania pokarmu przez myszołowy – gatunek silnie narażonych na kolizje z wiatrakami podczas polowań.

Skład w okresie sezonu lęgowego i dyspersji polęgowej

Awifauna okresu koncentracji polęgowej charakteryzuje się występowaniem gatunków typowych dla krajobrazu rolniczego (Tryjanowski i in. 2009). Charakterystyczna jest tutaj dominacja szpaka – gatunku nocującego gromadnie na powierzchni inwentaryzacyjnej. Wysoka pozycja jaskółki dymówki związana jest z dużą liczbą lęgów tego gatunku w pobliskich miejscowościach. Zwraca jednak uwagę również wysoka pozycja myszołowa zwyczajnego, który odbywał legi w sąsiadujących z obszarem inwentaryzacji lasach.

Skład awifauny okresu migracji jesiennej

Ponownie wśród gatunków dominujących pojawiają się szpak, nowym elementem wśród dominantów jest zięba i szczygieł, co związane jest z intensywnym przelotem tych gatunków. Dodatkowo teren planowanej farmy wiatrowej położony jest na trasie dość intensywnych przemieszczeń gęsi (głównie październik i listopad). Należy zaznaczyć ogólnie największą liczebność osobników w okresie migracji jesiennej na terenie planowanej inwestycji.

Badania w protokole MPPL (Monitoring Pospolitych Ptaków Lęgowych)



28

Oszacowanie liczebności pospolitych ptaków występujących w okresie lęgowym dokonano na podstawie liczeń na transketach, które spełniają warunki wyboru transektów na powierzchni monitoringowej MPPL. Analizę maksymalnej liczebności przeprowadzono z uwzględnieniem dwóch par liczeń. Analizę oparto na porównaniu wyników kwadratu na reprezentatywnej powierzchni monitoringowej z wynikami liczeń na losowo wybranych kwadratach MPPL z całej Polski z terenów otwartych, kontrolowanymi w latach 2000-2010. Na podstawie danych z krajowego MPPL opracowano rozkłady referencyjne zagęszczenia populacji gatunków stwierdzonych w trakcie badań monitoringowych. Wskaźniki zagęszczenia populacji uzyskane w trakcie MPPL dla analizowanej farmy wiatrowej porównano z rozkładem referencyjnym tych wskaźników dla reprezentatywnych powierzchni kontrolnych w całej Polsce. Zestawienie wyników przedstawia poniższa tabela.

W oparciu o analizy statystyczne uzyskanych danych oraz danych z MPPL dla wyselekcjonowanych powierzchni polno-łąkowych porównywalnych z powierzchnią MPPL wytypowaną w ramach monitoringu pod planowaną inwestycję wykonano ocenę walorów ornitologicznych terenu inwestycji. Przyjęto, że zagęszczenia gatunków z badanego terenu, które mieszczą się w górnych 15% zagęszczeń osiąganych w Polsce to zagęszczenia ponadprzeciętne.

Tabela 3. Liczebności wszystkich stwierdzonych gatunków na powierzchni badanej w protokole MPPL -Lubsko

Lp. Gatunek I

kontrola II

kontrola

max. zagęszczenie

[os./km2]

Percentyl rozkładu

referencyjnego

1 Błotniak stawowy Circus aeruginosus

1 - 1 62,9

2 Gąsiorek Lanius collurio - 3 3 78,2

3 Grubodziub Coccothraustes coccothraustes

1 - 1 72,5

4 Grzywacz Columba palumbus

5 2 5 74,5

5 Jaskółka dymówka Hirundo rustica 10 5 10 57,4

6 Kaczka krzyżówka Anas platyrhynchos

2 1 2 71,8

7 Kląskawka Saxicola rubicola 6 1 6 99,6

8 Kos Turdus merula 4 2 4 84,3

9 Kruk Corvus corax 1 1 1 54,6

10 Kszyk Gallinago gallinago

1 - 1 93,6

11 Kukułka Cuculus canorus 2 1 2 70,0

12 Lerka Lullula arborea - 1 1 77,7

13 Myszołów Buteo buteo 1 - 1 38,6

14 Pierwiosnek

Phylloscopus collybita

1 - 1 53,2

15 Pokląskwa Saxicola rubetra 9 4 9 92,1

16 Potrzeszcz Emberiza calandra 3 1 3 55,4

17 Potrzos Emberiza - 1 1 67,1



29

schoeniclus

18 Przepiórka Coturnix coturnix 2 1 2 77,2

19 Sikora bogatka Parus major 3 - 3 64,2

20 Skowronek Alauda arvensis 33 11 33 67,6

21 Słowik rdzawy Luscinia megarhynchos

1 - 1 84,9

22 Sójka

Garrulus glandarius

3 1 3 89,9

23 Szpak Sturnus vulgaris 15 25 25 66,9

24 Śpiewak Turdus philomelos - 1 1 57,2

25 Świerszczak Locustella naevia 2 2 2 91,8

26 Trznadel Emberiza citrinella 8 3 8 69,1

27 Wilga Oriolus oriolus 4 3 4 88,6

28 Żuraw Grus grus 2 1 2 79,3

Na badanej powierzchni stwierdzono 28 gatunków, zagęszczenie łącznie wyniosło 160 osobników/1 km2. W przypadku powierzchni referencyjnych średnie zagęszczenie wynosi 186,9 osobników/km2, średnia ilość gatunków w badanych powierzchni wynosi 34,5. Zagęszczenie rzędu 160 osobniki/1 km2 występowało na ponad 48% powierzchni referencyjnych w skali kraju. Liczba gatunków wynosząca 28 lub mniej notowana była na 28,5% badanych powierzchni, z czego wynika, że blisko 71% badanych powierzchni w Polsce charakteryzuje się występowaniem większej liczby gatunków niż w przypadku analizowanej farmy wiatrowej.

Na analizowanej powierzchni dominantem był skowronek stanowiący 20,62%, przy czym zagęszczenia skowronka na terenie planowanej inwestycji należą do przeciętnych - w ponad 31% kwadratów MPPL w Polsce notowano wyższe zagęszczenia skowronka.

W analizowanej powierzchni badawczej największe wartości percentyla rozkładu referencyjnego wyliczono dla kląskawki (99,6), kszyka (93,6), pokląskwy (92,1), sójki (89,9) oraz świerszczaka (91,8). Wartości te wskazują, że zagęszczenie tych gatunków jest stosunkowo wysokie w porównaniu do powierzchni referencyjnych (niewielki odsetek powierzchni w Polsce charakteryzuje się zagęszczeniem większym). Zagęszczenia tych gatunków na badanej powierzchni można uznać za ponadprzeciętne.

Podsumowując można stwierdzić, że analizowany teren charakteryzuje się przeciętną wartością ornitologiczną, natomiast pod względem liczby gatunków oraz łącznej ilości stwierdzonych osobników mniejszą niż przeciętna wartością ornitologiczną. Uzyskane wyniki analizy statystycznej potwierdzają trafność lokalizacji przedmiotowej farmy elektrowni wiatrowych.

Badania natężenia wykorzystania przestrzeni powietrznej przez ptaki

Zdecydowana większość ptaków - blisko 80% wykorzystywała strefę poniżej pracy łopat turbiny wiatraków. Strefę pracy łopat wykorzystywało ok. 2% ptaków natomiast strefę powyżej pracy łopat ok. 18% wszystkich zaobserwowanych ptaków. Obserwacje w



30

strefie przewidywanej pracy śmigła rozmieszczone były dość równomiernie na monitorowanym obszarze. Główne kierunki przelotów ptaków migrujących (gęsi) to kierunki: NE-SW oraz N-S na wschodzie obszaru objętego inwentaryzacją. Drapieżniki nie wykazywały kierunków tendencji przelotowych. Bociany białe, których gniazda znajdują się w pobliskich miejscowościach wykorzystują głównie teren nad tymi miejscowościami i w ich najbliższym otoczeniu. Czajki były obserwowane kilkukrotnie, głównie w okresie jesiennym i letnim, podczas przelotów i żerowania. Następujące gatunki: dymówka, szpak, skowronek, wykorzystywały tę przestrzeń do żerowania lub migracji w stadach (szpak). Myszołów to gatune, który najbardziej regularnie pojawiał się w tej strefie przelotów, wynika to z behawioru tego gatunku. Myszołowy chętnie wykorzystują „kominy termiczne” nagrzanego powietrza do patrolowania i polowań na swoim rewirze. Pozostałe gatunki wykorzystywały tą strefę przelotów w bardzo niewielkim stopniu. Należy jednak zwrócić uwagę na drapieżniki: kanię rudą, błotniaka zbożowego, pustułkę które również wykorzystują wysokości przelotów na poziomie pracy wirnika. Rozpatrując liczebności tych ptaków w poszczególnych okresach roku nie są to informacje niepokojące, ale ważne z punktu widzenia monitoringu porealizacyjnego dla planowanej farmy.

Analiza ilościowa przelotów migracyjnych, w tym na wysokościach kolizyjnych, jak i wzajemne odległości planowanych siłowni od siebie nie tylko omawianej farmy, ale także pozostałych, planowanych w okolicy planowanych siłowni nie będą stanowiły bariery uniemożliwiającej przeloty ptaków.

Cenzus lęgowych gatunków rzadkich i średniolicznych

Cenzus miał za zadanie oszacować liczebność i rozmieszczenie lęgowych gatunków rzadkich i gatunków o dużych rozmiarach ciała (w szczególności lęgowe ptaki drapieżne, bociany, żurawie, łabędzie) na terenie planowanej farmy i w jej bezpośrednim sąsiedztwie.

Cenzus lęgowych gatunków rzadkich i średnio licznych potwierdził występowanie kilku gatunków z załącznika I Dyrektywy Ptasiej: gąsiorek, bocian biały, ortolan, derkacz. Pozostałe gatunki lęgowe rzadkie lub średnioliczne o dużych rozmiarach ciała to: myszołów, kruk, jastrząb, krogulec, kszyk. Zagęszczenia tych ptaków przedstawiono w tabeli poniżej

Tabela 4. Zagęszczenia gatunków rzadkich i średniolicznych o dużych rozmiarach ciała na terenie inwentaryzacji.

Gatunek Zagęszczenie par/km2 Uwagi

Gąsiorek Lanius collurio 0,60 Związany z czyżniami i ciągami krzaczastych

zadrzewień.

Bocian biały Ciconia ciconia 0,10 Gniazduje (1 para) w miejscowości Chocicz



31

Ortolan Emberiza hortulana 0,20 Obserwowany w ciągach zadrzewień.

Myszołów Bteo buteo 0,20 Gniazduje w lasach wokół terenu inwentaryzacji

Kruk Corvus corax 0,40 Gniazduje w lasach wokół terenu inwentaryzacji.

Jastrząb Accipiter gentilis 0,10 Gniazduje w lasach wokół terenu inwentaryzacji.

Krogulec Accipiter nisus 0,10 Gniazduje w lasach wokół terenu inwentaryzacji.

Derkacz Podiceps rufficollis 0,20 Gniazduje w części obszaru.

Kszyk Gallinago gallinago 0,20 Gniazduje w części obszaru.

Żuraw Grus grus - Główne siedliska znajdują się na północ od farmy

- jezioro Jańsko

Do pozostałych gatunków ważnych z punktu widzenia powstania nowej elektrowni wiatrowej w rejonie inwestycji, ale nie lęgowych należy zaliczyć:

• gatunki żerujące na terenie inwestycji: błotniak stawowy, żuraw, kania

ruda, pustułka,

• gatunki przelotne: gęsi, czajka

• gatunki obserwowane okazjonalnie: czapla siwa.

Gatunki ptaków drapieżnych pojawiały się z mniejszą lub większą regularnością i żerowały na terenie inwentaryzacji. Najczęściej obserwowane były: myszołów, błotniak stawowy, kania ruda, pustułka. Żuraw jest gatunkiem regularnie żerującym na polach objętych inwentaryzacją, odbywa lęgi prawdopodobnie w części północnej poza obszarem inwentaryzacji. Czajka to gatunek obserwowany najczęściej latem i jesienią podczas przelotów, ale żeruje również na polach. Najczęściej obserwowana w stadach.

Migrujące stada ptaków to głównie gęsi, a ich najczęstsze kierunki migracji to kierunki: NE-SW oraz N-S na wschodzie obszaru objętego inwentaryzacją. Główny okres migracji to jesień.

3.2.3.2. Nietoperze

Monitoring prowadzony był w okresie lipiec 2011 - lipiec 2012. W celu podjęcia właściwej metodyki przeprowadzono rozpoznanie terenu badań pod względem:

• lokalizacji siedlisk, w tym siedlisk leśnych, zadrzewień, zbiorników wodnych, cieków wodnych, sposobu użytkowania ternu,



32

• występowania w rejonie planowanej farmy prawdopodobnych miejsc koloni rozrodczych bądź zimowisk: jaskiń, bunkrów, kamieniołomów, podziemi, starych dworków lub kościołów, starych zadrzewień, dziuplastych drzew itp.

Na podstawie lokalizacji i rozmieszczenia turbin oraz oceny uwarunkowań przyrodniczych wyznaczono miejsca lokalizacji punktów nasłuchowych oraz transektów. Punkty nasłuchowe wybrano w taki sposób, aby każda z lokalizacji elektrowni wiatrowej była oddalona o nie więcej niż o 500 m od jednego z punktów nasłuchowych.

Czas nasłuchu w pojedynczym punkcie wynosił minimum 15 minut. Nasłuchy rozpoczynano w czasie od 15 do 45 minut po zachodzie Słońca. Nasłuchy rozpoczynano z różnych miejsce tak, aby wszystkie lokalizacje były skontrolowane w różnych porach nocy. Poza nasłuchami w stałych punktach, wykonywane były również nasłuchy podczas pokonywania odległości pomiędzy poszczególnymi punktami nasłuchowymi. Dystans pomiędzy punktami pokonywany był pieszo lub samochodem.

Nasłuchami objęto, poza obszarem planowanej farmy elektrowni wiatrowej, fragmenty wybranych siedlisk w strefie do ok. 500 m od granic tego obszaru, które były potencjalnie atrakcyjnie chiropterologicznie. Przeprowadzono też dodatkowe nasłuchy w miejscowościach Chocicz i Chocimek.



33

P2

P1

P3

P4

EW3

EW1

EW2

EW4

EW5

EW6

EW7

EW8

T1

T3

T2

Ryc. Lokalizacja punktów badawczych (P - z zakresem 500 m) oraz transektów (T) chiropterologicznych w obszarze analizowanej farmy wiatrowej.

Podczas monitoringu chiropterologicznego na analizowanym obszarze zidentyfikowano następujące gatunki/grupy gatunków nietoperzy:

• Nyctalus noctula - Borowiec wielki

• Eptesicus serotinus - Mroczek późny

• Vespertilio murinus - Mroczek posrebrzany

• Myotis sp. - Nocki (duży, rudy, inne gatunki)

• Pipistrellus pipistrellus - Karlik malutki

• Pipstrellus nathusii - Karlik większy

• Barbastella barbastellus - Mopek

Aktywności poszczególnych gatunków/grup gatunków w obszarze badań w kolejnych okresach badawczych przedstawiono w poniższej tabeli.



34

Tabela 5. Aktywności poszczególnych gatunków w obszarze badań w kolejnych okresach badawczych.

Okres badawczy I+II (opuszczanie zimowisk, wiosenne migracje, tworzenie kolonii rozrodczych)

Gatunki/grupy gatunków

Średnie indeksy aktywności Punkty badawcze Transekty

P1 P2 P3 P4 T1 T2 T3 Nyctalus noctula Borowiec wielki 0,65 0,29 0,32 0,31 0,48 0,67 0,29

Pipstrellus pipistrellus Karlik malutki 0,65 0,29 1,89 0,00 0,00 0,67 0,57

Pipstrellus nathusii Karlik większy 0,32 0,00 0,00 0,31 0,00 1,00 0,29

Eptesicus serotinus Mroczek późny 0,32 0,00 0,32 0,31 0,00 0,00 0,29

Vespertilio murinus Mroczek posrebrzany 0,00 0,00 0,32 0,31 0,00 0,00 0,00

Barbastella barbastellus Mopek 0,00 0,29 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

Myotis sp Nocki (duży, rudy, inne) 0,65 0,29 0,00 0,31 0,00 0,00 0,00

Wszystkie nietoperze łącznie 2,59 1,17 2,84 1,54 0,48 2,33 1,43

Okres badawczy III (Rozród; szczyt aktywności lokalnych populacji)











Okres badawczy IV

(Rozpad kolonii rozrodczych i początek jesiennych migracji, rojenie)







35







Okres badawczy V

(Jesienne migracje, rojenie)











Okres badawczy VI

(Ostatnie przeloty między kryjówkami, początek hibernacji)













36

Spośród wszystkich zidentyfikowanych nietoperzy zdecydowaną większość stanowi borowiec wielki, który stanowił ponad 35% wszystkich rejestrowanych aktywności. Karliki stanowiły nieco ponad 44% stwierdzeń, przy w 26,6% aktywności stanowiły karliki malutkie. Pozostałe gatunki stanowiły mniej niż 10%, najmniej aktywności zarejestrowano dla mopka - 2,3% wszystkich zarejestrowanych aktywności.

Aktywność borowca wielkiego odnotowywano praktycznie na całym badanym obszarze, przy czym największe aktywności rejestrowano przy ścianie lasu na zachód od linii ustawienia turbin (transekt 2). Na przełomie września i października, a więc w czasie migracji i rojenia stwierdzono bardzo duże aktywności borowców w rejonie lokalizacji turbin 5 i 6 oraz w rejonie stawu hodowlanego w Chocimku i ciągu zadrzewień przy drodze łączącej Chocimek z Chociczem (na wschód od planowanych turbin 3 i 4). W trakcie badań borowce obserwowano i rejestrowano tuż po zachodzie słońca i w ciągu pierwszej godziny po zachodzie, w ciągu kolejnych godzinnych wieczornych i nocnych stwierdzenia borowców były incydentalne.

We wrześniu przeprowadzono również 2 dodatkowe nasłuchy (rozpoczęte ok. 4 godziny przed zachodem słońca) mające na celu stwierdzenie migracji borowców, ale w ich trakcie nie zauważono ani nie zarejestrowano żadnych aktywności.

Karliki stwierdzano głównie w obszarze graniczącym ze ścianą lasu (transekt 2 i 3) oraz w sąsiedztwie punku badawczego nr 3.

Podczas dodatkowych nasłuchów prowadzonych w miejscowościach Chocicz i Chocimek stwierdzono większy udział mroczka późnego niż we właściwym obszarze badań. Przy stawie hodowlanym w Chocimku (ok. 500 m na wschód od planowanej farmy) obserwowano i rejestrowano nocki rude. Mimo trudności z oznaczeniem tego gatunku na podstawie sonogramów, nocka rudego zidentyfikowano na podstawie charakterystycznego sposobu polowania nad lustrem wody. Nocki rude stwierdzane były niemal podczas wszystkich kontroli dodatkowych w czasie dobrej widoczności obserwowano zazwyczaj 1-4 osobniki polujące nad lustrem wody. Należy tu podkreślić, że na właściwym obszarze badań (obszarze farmy wiatrowej) nocki stwierdzane były incydentalnie. Miejsca koloni zimowych i letnich Najbliższym znanym miejscem zgrupowania koloni zimowych nietoperzy jest tzw. Mopkowy Tunel, znajdujący się w okolicach Nowogrodu Bobrzańskiego, około 11 km na wschód od planowanej inwestycji. Jest to podziemny kanał odwadniający z byłej fabryki, z ujściem do rzeki Bóbr. Obszar na powierzchni, obejmujący otoczenie obiektu stanowi rezerwuar pokarmu dla nietoperzy na jesień i wiosnę. Znajduje się tu największe, znane w Polsce, zgrupowanie zimowe mopka.

Poza Mopkowym Tunelem, w najbliższych okolicach monitorowanego terenu nie ma większych miejsc zgrupowania koloni zimowych nietoperzy. Teren okolic nie obfituje w



37

typowe miejsca hibernacji nietoperzy, którymi w warunkach środkowej Europy są przede wszystkim systemy jaskiniowe, sztolnie, fortyfikacje (bunkry, forty), rozległe piwnice. Głównymi miejscami hibernacji tych ssaków są przede wszystkim piwnice pod budynkami lub piwnice na zewnątrz budynków (ziemianki). Tego typu schronienia stanowią miejsce zimowania przeważnie dla niewielkiej liczby nietoperzy (jeden - kilka osobników), a ponadto ich słaba izolacja od warunków zewnętrznych determinuje dynamikę liczby zimujących w ich wnętrzu osobników ze względu na warunki pogodowe. W okolicach monitorowanego terenu nie znaleziono miejsc zgrupowania koloni

zimowych nietoperzy. Teren planowanej farmy nie posiada wielu budowli i budynków sprzyjających tworzeniu ważnych miejsc zimowania bądź grupowania koloni letnich nietoperzy. Mając na uwadze dotychczasowe obserwacje i wywiad terenowy mało prawdopodobnym jest odnalezienie w sąsiedztwie planowanej farmy ważnych koloni letnich lub nieodkrytego dużego zimowiska nietoperzy, a co za tym idzie miejsca, które gromadziłoby te ssaki w okresie jesiennego rojenia.

3.2.4. Budowa geologiczna

Analizowany obszar oraz tereny go okalające leżą w obrębie jednostki geologicznej o nazwie monoklina przedsudecka. Południowa cześć tego obszaru należy jednocześnie do perykliny Żar. Strop podłoża paleozoicznego zalega tutaj na rzędnej poniżej 1000 m p.p.m. i stanowią go utwory ciechsztynu. Na utworach paleozoicznych zalegają ponad 700 metrowej miąższości osady mezozoiku. Najstarsze ogniwa trzeciorzędu stanowią nieciągłe warstwy oligoceńskich piasków i mułów o miąższości do 20 m. Najmłodsze ogniwo trzeciorzędu stanowią plioceńskie iły, żwiry i piaski. Miąższość utworów plejscoceńskich jest bardzo zróżnicowana i waha się od kilkunastu metrów do około 150. Ze starszym zlodowaceniem (środkowopolskim) związane jest występowanie glin zwałowych, piasków, żwirów i głazów moren czołowych oraz piasków i żwirów wodnolodowcowych. Te ostatnie utwory występują w wąskiej strefie na południe od miejscowości Chocicz i na wschód od Chocimka.

3.2.5. Gleby

Gleby tego obszaru w strefach wysoczyznowych wytworzyły się głównie na piaskach luźnych, lokalnie również na piaskach gliniastych naglinowych, a w obniżeniach dolinnych z torfów. W dolinie Bobru głównie na pisakach rzecznych i gruntach organicznych. Na całym obszarze dominują gleby rdzawe właściwe występujące zarówno po stronie doliny Bobru, jak i na zachód od Bobrowic. W części południowo-zachodniej, w obrębie Obniżenia Chocickiego występują gleby mułowe i mułowo-glejowe, a lokalnie, w okolicach jeziora Jańsko – torfowe i murszowe. Natomiast między tym obniżeniem, a doliną Bobru dominują gleby bielicowe i bielice. W dolinie Bobru powszechne są mady rzeczne.

Klasy bonitacyjne gleb na działkach objętych inwestycją dla poszczególnych turbin przedstawiono w poniższej tabeli.



38

Tabela 6. Klasy bonitacyjne gleb na działkach objętych inwestycją.

Wieża/Turbina Działki przeznaczone pod inwestycję,

w tym działki w zasięgu oddziaływania łopat wirnika

Klasy gruntów

Turbina 1 236/1 RV, RIVa

Turbina 2 236/1 RV, RIVa

Turbina 3 556/1 RV, RVI, ŁIV

Turbina 4 556/1 RV, RVI, ŁIV

Turbina 5 544/1 RVI, ŁIV, PsV, RV, RV, ŁVI, ŁV

Turbina 6 544/1 RVI, ŁIV, PsV, RV, RV, ŁVI, ŁV

Turbina 7 10 (fundament)

9, 11/1 (zasięg łopat) ŁIV, ŁV, ŁVI

Turbina 8 230/1 (fundament),

229/1, 231/1 (zasięg łopat) ŁIV, RV

GPZ – stacja transformatorowa

110k/SN 556/1 – obręb Chocicz lub wg potrzeb RV, RVI, ŁIV

3.2.6. Wody powierzchniowe

Omawiany obszar położony jest w zlewni cieku Kurka stanowiącego prawy dopływ rzeki Lubszy. Do systemu hydrograficznego cieku Kurka na południe od miejscowości Dęby, należy sieć rowów i kanałów zasilających jezioro Jańsko. Kurka przepływa przez ten zbiornik i w okolicach miejscowości Chocicz zasilana jest płynącym z południa Kanałem Równia. W ten sposób Kurka odprowadza wody z dwóch zmeliorowanych, biegnących równolegle dolin.

Na analizowanym obszarze funkcjonują również mniejsze cieki, o nieznacznych przepływach, często o charakterze okresowym. Wiązać to można z lokalnym zdegradowaniem obszarów wykorzystywanych rolniczo. W wodach cieków Kurka i Równia oraz rowów, szczególnie tych, które odwadniają tereny podmokłe można spodziewać się podwyższonego z przyczyn naturalnych stężenia zawiesin, substancji rozpuszczonej, żelaza i manganu.

3.2.7. Wody podziemne

Zgodnie z podziałem hydrogeologicznym Polski, obszar opracowania znajduje się w regionie wielkopolskim w podregionie wielkopolsko-śląskim pokrywającym się z Obniżeniem Nowosolskim, stanowiącym część Pradoliny Barucko-Głogowskiej. Region ten charakteryzuje się przeciętnymi wskaźnikami zasobowymi. Główne poziomy



39

użytkowe znajdują się w utworach czwartorzędu, a także na południe od Chocicza i północny wchód od Wysokiej w utworach trzeciorzędowych. Zazwyczaj występuje brak izolacji poziomów wodonośnych w czwartorzędzie, jedynie na południe od Chocicza obserwuje się jego pełną izolację. Miąższość utworów wodonośnych waha się od 3 do 15 metrów. Wody podziemne pierwszego poziomu występują stosunków płytko, dominują głębokości w przedziale 2-5 metrów. Znacznie głębiej ponad 5 m, wody podziemne pierwszego poziomu zalegają w strefach wysoczyznowych. Wody podziemne charakteryzują się sezonowym reżimem zasilania. Ma ono miejsce głównie podczas roztopów wiosennych w wyniku infiltracji obszarowej wód roztopowych i opadowych.

Natomiast w dolinach rzecznych amplitudy wahań stanów wód podziemnych uzależnione są od wielkości wahań stanów wód w rzekach i nie przekraczają 1 m.

Z mapy hydrograficznej analizowanego obszaru wynika, że poziom zwierciadła wód gruntowych bezpośrednio pod terenem inwestycji wynosi od 1 m p.p.t. do 2,3 m p.p.t. Inwestycja położona jest na gruntach o słabej i zmiennej przepuszczalności.

Zgodnie z informacjami zawartymi w piśmie (zał. 4) Lubskich Wodociągi i Kanalizacje Sp. z o.o. Lubsko, w sąsiedztwie przedmiotowej inwestycji nie znajdują sie ujęcia wód podziemnych i strefy ochronne tych ujęć. Najbliższe ujęcie zlokalizowane jest w miejscowości Gozdno około 3,5 km na zachód od inwestycji.

Na obszarze objętym opracowaniem nie znajdują się Główne Zbiorniki Wód Podziemnych (GZWP).

3.2.8. Klimat

Analizowany obszar, według podziału R. Gumińskiego należy do dzielnicy lubuskiej. Jest ona stosunków ciepła, średnia roczna temperatura powietrza wynosi około 8oC. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec z temperaturą 18,1oC, a najchłodniejszy styczeń -1,3oC. Średnia roczna suma opadów wynosi od 550 do 600 mm. Występuje tu bardzo mało dni z przymrozkami ( poniżej 100), dni mroźnych około 30, a bardzo mroźnych 1 dzień. Ostatnie przymrozki wiosenne przypadają na koniec drugiej dekady kwietnia. Pokrywa śnieżna trwa tylko 30-40 dni. Długość okresu wegetacyjnego, czyli z temperaturą powyżej 5oC, trwa od 218 do 220 dni.

3.2.9. Powietrze atmosferyczne

Głównym źródłem uciążliwości na terenie powiatu żarskiego są zakłady produkcyjne, kotłownie oraz ruch komunikacyjny. Jako, że na terenie inwestycji dominującym wiatry z kierunku południowo-zachodniego, na teren inwestycji transportowane są zanieczyszczenia pochodzące z północno-wschodnich Niemiec. Na terenie całego powiatu obserwuje się spadek emisji z zakładów przemysłowych, nie towarzyszy mu jednak spadek emisji spalin wytwarzanych przez silniki pojazdów osobowych i ciężarowych. Problem stanowi również emisja niska, zarówno na obszarów wiejskich jak i miejskich.



40

Emisja niska będzie wywierać największe uciążliwości na terenie przyszłej inwestycji. Oddalenie głównych ciągów komunikacyjnych, droga wojewódzka nr 287 oraz 289, sprawia, że nie będą one wywierać znaczącego wpływu na stan powietrza w rejonie inwestycji. Również przewaga wiatrów z kierunków południowo-zachodnich powoduje, że zanieczyszczenia mogące pochodzić z zakładów produkcyjnych, usytuowanych w Żarach nie będą przenoszone nad teren inwestycji. Największą uciążliwość będzie, zatem stanowić emisja niska z palenisk domowych, położonych na terenie miejscowości Mokra, Chocimek i Chocicz.

Roczna ocena, jakości powietrza w województwie lubuskim w 2010 r. zaklasyfikowała całe województwo z wyjątkiem miasta Zielona Góra do klasy C do ze względu na przekroczenie poziomu docelowego dla stężenia pyłu zawieszonego (PM10). Stwierdzono również przekroczenia stężenia benzo(a)pirenu, całe województwo pod tym względem zostało zakwalifikowane do klasy C. Przekroczenie wymienionych poziomów ozonu odnosi się zarówno dla celów ochrony roślin jak i zdrowia i życia ludzi. Stężenia wszystkich pozostałych monitorowanych zanieczyszczeń w rejonie inwestycji, mimo uciążliwości przytoczonych wcześniej, znajdowały się w normie, co zadecydowało o zaklasyfikowaniu jej do klasy A.

W obszarze planowanej inwestycji w miejscowości Chocimek stan jakości powietrza przedstawia się jak podano w poniższej tabeli (na podstawie danych uzyskanych od Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Zielonej Górze).

Tabela 7. Tło zanieczyszczeń w miejscowości Chocimek.

Lp. Substancja Stężenie

zanieczyszczenia

[µµµµg/m3]

Wartość dopuszczalna*

[µµµµg/m3]

1 dwutlenek siarki 5 20

2 dwutlenek azotu 10 40

3 pył zawieszony PM10 15 40

4 benzen 0,1 5

5 ołów 0,01 0,5

*) zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 26 stycznia 2010 r. w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu - Dz. U. nr 16, poz. 87

Z porównania stężeń zanieczyszczeń z wartościami dopuszczalnymi wynika, że nie zostały przekroczone wartości odniesienia dla w/w substancji. Na podstawie wykonanych pomiarów w obszarze planowanej inwestycji możemy stwierdzić, że stan jakości powietrza nie budzi zastrzeżeń.

3.2.10. Klimat akustyczny

Klimat akustyczny jest kształtowany głównie przez komunikację, stąd podwyższonych poziomów hałasu należy spodziewać się w sąsiedztwie dróg. W obszarze przeznaczonym



41

pod lokalizację wież elektrowni źródłem hałasu mogą być prace maszyn i urządzeń rolniczych, jednak ze względu na krótki czas ekspozycji i okresowość nie mają wpływu na kształtowanie klimatu akustycznego. Brak jest tu źródeł hałasu charakteryzujących się stałą, długookresową emisją.

3.2.11. Zabytki i dobra materialne

Z informacji uzyskanych od Lubuskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Zielonej Górze wynika, że na obszarze objętym planem oraz w jej sąsiedztwie i bezpośrednim zasięgu oddziaływania nie znajdują się zabytki wpisane do rejestru zabytków ani zabytki ujęte w gminnej ewidencji zabytków. W analizowanym obszarze nie występują również stanowiska archeologiczne.



42

4. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji planu

Analizując potencjalne zmiany w środowisku w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu wzięto pod uwagę istniejące zagospodarowanie terenu oraz możliwe zmiany tego zagospodarowania w przyszłości. Oceniono wrażliwość i odporność środowiska na degradację oraz jego zdolność do regeneracji. Zastosowano tu metodę oceny relacji między cechami środowiska przyrodniczego i infrastruktury technicznej, a obecnymi funkcjami jednostek urbanistycznych. Środowisko przyrodnicze analizowanego obszaru uległo przeobrażeniom w procesie powstania i rozwoju gminy, a obszar objęty ustaleniami planu jest w znacznej części zajęty przez tereny rolnicze.

Ustalenia planu wyznaczając lokalizacje poszczególnych turbin wiatrowych będą skutkowały ograniczeniem rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Budowa farmy wiatrowej będzie wymagała również realizacji niezbędnej infrastruktury zajmującej określona powierzchnię i wymagającą ingerencji w grunt. Brak realizacji tej funkcji wiązałby się z dalszym, dotychczasowym rolniczym użytkowaniem gruntów i utrzymaniem gleb w dobrej kondycji, zachowując ich potencjał produkcyjny dla rolnictwa. Zachowanie dotychczasowego sposobu zagospodarowania na obszarze opracowania nie generowałoby znaczących zmian w jakości środowiska i w jego zasobach. Gleby słabszych klas bonitacyjnych, objęte ryzykiem utraty potencjału produkcyjnego, a tym samym przydatności dla rolnictwa byłyby wskazane do zalesienia, uzupełniając lokalny system korytarzy ekologicznych, bądź pozostałyby nieużytkami.

Należy dodać, że w pewnym stopniu elektrownie wiatrowe mogą powodować przypadkową śmiertelność ptaków i nietoperzy. Ilość kolizji elementów parku elektrowni z ptakami i nietoperzami zależy od lokalizacji samych siłowni. W analizowanym przypadku lokalizację inwestycji można ocenić, jako bezpieczną jednak nie można wykluczyć przypadkowych konfliktów elementów przedsięwzięcia z ptakami czy nietoperzami.

Są to oddziaływania negatywne dla środowiska, ale nie można pominąć faktu, że elektrownie wiatrowe należą do tzw. czystych (bez-emisyjnych) źródeł wytwarzania energii elektrycznej, a co za tym idzie ich zastosowanie zmniejsza negatywne oddziaływanie sektora wytwarzania energii na środowisko. Realizacja projektów wiatrowych jest, zatem działaniem z zakresu ochrony klimatu, ochrony powietrza i ochrony gleby, a te elementy oddziałują bezpośrednio na populacje roślin i zwierząt.

Drugi aspekt oceny skutków dla środowiska w przypadku braku realizacji planu jest brak energii, jaką wyprodukowałyby wiatraki. Energia ta będzie musiała być uzupełniona z innych źródeł, najprawdopodobniej konwencjonalnych. Wykorzystanie elektrowni wiatrowych do produkcji energii ma zdecydowanie mniejszy wpływ na środowisko niż wykorzystanie innych źródeł wytwarzania energii (konwencjonalnych, jądrowych, a nawet niektórych technologii odnawialnych), co jednak nie oznacza, że rozwój



43

energetyki wiatrowej – podobnie jak każda inna forma działalności człowieka – nie pozostawia żadnego śladu w środowisku (Chylarecki, Pasławski i in. 2008).

Należy podkreślić, że awifauna terenu inwentaryzacji jest typowa dla krajobrazu rolniczego, teren cechuje przeciętna wartość ornitologiczna, w składzie gatunkowym dominują gatunki pospolite. Planowana farma może oddziaływać na osobniki ptaków w sposób utraty miejsc żerowiskowych i częściowo poprzez kolizje z turbinami wiatraków, oddziaływanie to nie będzie duże ze względu na relatywnie małe liczebności ptaków lęgowych w obszarze inwestycji. Oddziaływanie to nie będzie miało wpływu na regionalne, krajowe czy europejskie populacje poszczególnych gatunków ptaków w tym gatunki z załącznika I Dyrektywy Ptasiej. Pod względem przyrodniczym realizacja planowanej elektrowni wiatrowej na badanym terenie jest możliwa i nie powinno stanowić istotnego zagrożenia dla populacji różnych gatunków ptaków.

Podsumowując, brak realizacji planu może mieć pozytywne jak i negatywne skutki dla środowiska. Niezwykle trudno jest ocenić czy końcowe, wypadkowe oddziaływanie na środowisko będzie pozytywne czy negatywne. Należy jednak podkreślić fakt nadania odnawialnym źródłom energii, w tym elektrowniom wiatrowym, poprzez Dyrektywę 2009/28/WE statusu narzędzia służącego ochronie środowiska.



44

5. Przewidywane znaczące oddziaływania (bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe, pozytywne i negatywne) na środowisko, w tym na obszary Natura 2000

5.1. Oddziaływanie na obszary chronione (w tym Natura 2000) i różnorodność biologiczną

Obszary Natura 2000

Dąbrowy Gubińskie PLH080069

Położenie: Miejsce planowanej inwestycji leży w odległości około 13 km na północ od planowanej inwestycji

Zagrożenia: Ze względu na odległość i charakter planowanej inwestycji, planowane przedsięwzięcie nie zagraża siedliskom oraz gatunkom, w celu ochrony których obszar został powołany. Nie przewiduje się wpływu na integralność wewnątrzobszarową i spójność obszarów Natura 2000.

Jezioro Janiszowice PLH080053

Położenie: 4 km na północ od planowanej inwestycji.

Zagrożenia: Ze względu na odległość i charakter planowanej inwestycji, planowane przedsięwzięcie nie zagraża siedliskom oraz gatunkom, w celu ochrony, których obszar został powołany. Nie przewiduje się wpływu na integralność wewnątrzobszarową i spójność obszarów Natura 2000.

Mopkowy Tunel koło Krzystkowic PLH 080024

Położenie: SOO leży w odległości około 11 km na wschód od miejsca planowanej inwestycji.

W trakcie badań chiropterologicznych w obszarze planowanej farmy wiatrowej nie stwierdzono masowego występowania (zarejestrowano jedynie kilka aktywności) na terenie planowanej farmy występowania/migracji mopka Barbastella barbastellus, będącego celem ochrony obszaru Natura 2000 PLH 080024 "Mopkowy Tunel koło Krzystkowic". Nie stwierdzono również gatunków nietoperzy, które także znajdują schronienie w tunelu: gacek brunatny Plecotus auritus. W obszarze sąsiadującym z farmą (staw hodowlany w Chocimku) stwierdzono natomiast obecność nocka rudego Myotis

daubentonii, gatunek ten jednak nie pojawiał się w obszarze samej farmy.

Miejsce inwestycji oddzielonej jest od Tunelu zwartymi kompleksami lasów, przestrzeniami otwartymi i zantropogenizowanymi co prawdopodobnie skutkuje brakiem



45

obecności tego gatunku w faunie obszaru inwestycji. Szlaki migracyjne dla mopka i występujących w tunelu nocka rudego i gacka brunatnego opierają się prawdopodobnie o dolinę rzeki Bóbr.

Należy również zauważyć, że wymienione gatunki nietoperzy należą do gatunków o niskim stopniu narażenia na śmiertelność. Nietoperze te polują na niewielkiej wysokości (do kilku metrów) nad ziemią lub powierzchnią wody (lub koronami drzew). Charakteryzują się wolnym i bardzo zwrotnym lotem, niekiedy odbywają średniodystansowe wędrówki sezonowe (do 300-400 km).

W związku z powyższym stwierdzono brak możliwości negatywnego oddziaływania planowanej farmy wiatrowej na cele ochrony obszaru Natura 2000 PLH080024 „Mopkowy Tunel koło Krzystkowic".

Dolina Dolnego Bobru PLH080068

Położenie: Specjalny Obszar Ochrony Dolina Dolnego Bobru PLH080068 jest położony w odległości około 8 km na wschód od miejsca planowanej inwestycji.


Lubski Łęg Śnieżycowy PLH080065

Położenie: około 4,5 km na południe od planowanej inwestycji.


Mierkowskie Wydmy PLH080039

Położenie: około 9 km na zachód od miejsca planowanej inwestycji.


Podsumowując stwierdza się, że planowane zagospodarowanie terenu nie spowoduje zaburzenia łączności z innymi obszarami, nie będzie miało wpływu na integralność wewnątrzobszarową i spójność obszarów Natura 2000.



46

Rezerwaty

Rezerwat Mierkowskie Suche Bory (Mierkowskie Wydmy)

Położenie: ok. 10 km na zachód od planowanej inwestycji.

Zagrożenia: Wyklucza się oddziaływanie planowanej inwestycji na rezerwat przyrody Mierkowskie Suche Bory ze względu na znaczną odległość od planowanej inwestycji.

Obszary chronionego krajobrazu

Nazwa obszaru

Powierzchnia całego obszaru wg Rozporządzenia Wojewody [ha]

Odległość od planowanej inwestycji

Oddziaływanie przedmiotowej inwestycji na obszar

30 B Wschodnie okolice Lubska

7907 2 km na południe

Ze względu na odległość i charakter planowanej inwestycji, planowane przedsięwzięcie nie zagraża celom

ochrony w obszarze

30 A Zachodnie okolice Lubska

17536 7 km na zachód


ochrony w obszarze

26 Bronków Janiszowice

3259 4 km na północ


ochrony w obszarze

25 Dolina Bobru 13131 8 km na wschód


ochrony w obszarze

5.2. Oddziaływanie na rośliny

Wpływ na rośliny w trakcie realizacji planu widoczny będzie zasadniczo niemal wyłącznie w okresie prowadzenia prac budowlanych. W tym czasie następuje zdjęcie wierzchniej warstwy ziemi i zajęcie terenu pod obiekty kubaturowe, drogi dojazdowe, ewentualnie zniszczenie gleby w trakcie prowadzenia prac przy układaniu kabli energetycznych. Obszar, pod planowaną farmę wiatrową wykorzystywany jest obecnie jako pole uprawne i nieużytki. Takie wykorzystanie terenu powoduje eliminację gatunków charakterystycznych dla naturalnego siedliska. Na szatę roślinną składają się obecnie gatunki wprowadzone w sposób półnaturalny. Są to głównie różne gatunki traw z niewielkim udziałem bylin zajmujących w poprzednich okresach siedliska, ze zbiorowiskami roślinnymi o charakterze okrajkowym, takie jak miedze czy przydroża oraz rośliny jednoroczne występujące na tym, jak i na innych polach, jako chwasty w uprawach. W trakcie prac monitoringowych oraz inwentaryzacji przyrodniczej nie stwierdzono w obszarze oraz sąsiedztwie planowanej inwestycji występowania gatunków chronionych oraz gatunków rzadkich na tych terenach. Można, zatem uznać, że wpływ na florę będzie istniał, jednak zasięg tego wpływu będzie niewielki.



47

5.3. Oddziaływanie na zwierzęta

5.3.1. Oddziaływanie na ptaki

Uwarunkowania ogólne

Badany obszar charakteryzuje się typową oraz przeciętną awifauną charakterystyczną dla zachodniej Polski. Z punktu widzenia ekologii krajobrazu, badany obszar należy do terenów o średniej atrakcyjności ornitologicznej. Występowanie części gatunków jest związane z charakterystyką terenu. Badania w protokole MPPL najlepiej charakteryzują liczbę gatunków występujących na większości terenu inwentaryzacji w miejscach posadowienia turbin wiatrowych.

Oddziaływanie nowobudowanej farmy wiatrowej na ptaki może mieć kilka źródeł. Według [Drewitt &Langston 2006] wpływ farm wiatrowych na ptaki mieści się w czterech wariantach:

1) Collision mortality – śmiertelność bezpośrednia, spowodowana bezpośrednią kolizją z elementami konstrukcji siłowni wiatrowych.

2) Displacement due to disturbance - efektywna utrata siedlisk i żerowisk, spowodowana odstraszeniem ptaków.

3) Barier effect – zmiany tras sezonowych przelotów ptaków, wymuszone omijaniem bariery jaką stanowią farmy wiatrowe.

4) Habitat change & loss – utrata miejsc lęgowisk i żerowisk na skutek zmian terenów spowodowanych budową farm wiatrowych.

Istnieją również inne, dodatkowe negatywne oddziaływania związane przykładowo z ograniczeniem bazy pokarmowej lub ze skażeniem terenu wywołanym w etapie budowy, jednak warianty te są mniej istotne lub nie są dobrze zbadane. Poniższa tabela prezentuje typy oddziaływań na poszczególne gatunki ptaków.

Tabela 8. Typy oddziaływań na poszczególne grupy ptaków (wg BirdLife International 2003) występujących w obrębie danej inwestycji. Grupa systematyczna

Displacement due to disturbance

Barier effect Collision mortality

Habitat change & loss

Ciconiiformes (bociany, czaple)

�

Anserini (gęśćce)

� �

Anatide (kaczkowate)

� � � �

Accipitridae (jastrzębiowate)

� �

Gruidae (żurawie właściwe)

� � �

Passeriformes (wróblowe,

�



48

szczególnie migranty nocne)

Lokalna awifauna charakteryzuje się zróżnicowaniem przestrzennym w obrębie planowanej inwestycji. Głównym czynnikiem kształtującym skład i strukturę zgrupowań ptaków jest dostępność pokarmu, a ta zmienia się sezonowo (Tryjanowski i in. 2009). Dostępność pokarmu zależy m.in. od prac polowych, a te są często niezależnie prowadzone w różnych miejscach powierzchni. Powoduje to przeloty ptaków w obrębie powierzchni, a w konsekwencji daje mocno zróżnicowany obraz rozmieszczenia miejsc atrakcyjnych ornitologicznie w obrębie powierzchni.

Biorąc pod uwagę liczebność i skład gatunkowy ptaków na terenie inwestycji i w jej najbliższych okolicach, główny sposób oddziaływania na ornitofaunę farmy wiatrowej najprawdopodobniej opierał się będzie na efektywnej utracie żerowisk w wyniku odstraszenia oraz częściowo na śmiertelności w wyniku kolizji.

Teren farmy i jej najbliższe okolice wykorzystywany jest jako miejsce żerowiskowe, siedliskowe lub miejsce migracji przez ponad 70 gatunków ptaków. Ptaki te mogą wykorzystywać teren z różną intensywnością w zależności od gatunku, pory roku, pogody czy pory dnia. Osobniki tych gatunków są potencjalnie narażone na łopaty wirnika, co może spowodować ich śmiertelność lub rezygnację z miejsca do żerowania bądź zakładania gniazd.

Najważniejszymi gatunkami, na które inwestycja może oddziaływać w stopniu negatywnym są gatunki o stosunkowo dużym statusie zgrupowania dla poszczególnych okresów roku. Biorąc jednak pod uwagę biologię życia wymienionych gatunków, wpływ elektrowni wiatrowej na niektóre z nich będzie minimalny, w zasadzie zbliżony do zera. Oba gatunki wróbli, dzwoniec, trznadel, zięba i szczygieł to gatunki w bardzo małym stopniu narażone na utratę siedlisk lub żerowisk, a także śmiertelność w wyniku kolizji. Powyższe gatunki zbierają się w stada w okresie migracji lub prowadzą stadny tryb życia. Wykorzystują różnego rodzaju siedliska do odbywania lęgów czy żerowania (zadrzewienia, tereny otwarte, tereny antropogeniczne), a odsetek ptaków wykorzystujących przestrzeń pracy rotora jest niewielki.

Kolejne gatunki w stopniu średnim narażone są na negatywne oddziaływania elektrowni to szpak, skowronek, jaskółka dymówka. Gatunki te wykorzystują przestrzeń planowanej farmy w różnoraki sposób: odbywają w nim lęgi i żerują, gromadzą się w stada przed odlotem. Skowronek to gatunek, który ściśle związany jest z polami i łąkami, jego liczebność jest też dosyć wysoka w okresie lęgowym i dyspersji polęgowej. Podobnie szpak prezentuje wysokie liczebności szczególnie w okresie jesiennym. Jaskółka dymówka odbywa lęgi w obszarze zabudowań występujących wsi, ale żeruje na obszarze pól i łąk. Gołąb hodowlany występuje zasadzie w miejscowościach i przyległych terenach nie oddalając się zbytnio od gospodarstw ludzkich. Wszystkie te gatunki wykorzystują przestrzeń planowanej inwestycji głównie w pułapie I przelotów (do wysokości pracy turbiny). Oddziaływanie w wyniku śmiertelności nie będzie wysokie,



49

ponieważ ptaki przyzwyczają się do nowych struktur w krajobrazie. Najważniejszą grupę ptaków stanowią gęsi, które migrują szerokim frontem nad miejscem inwestycji. W miejscu inwestycji nie istnieje tzw. „wąskie gardło migracyjne”. Ptaki migrujące w porze dziennej najprawdopodobniej będą omijały elektrownie wiatrowe.. W dostrzeżeniu łopat wirnika może być pomocne pomalowanie ich końców na jaskrawy kolor. Omijanie elektrowni wiatrowych przez gatunki blaszkodziobe udowodniono w Danii. W warunkach nocnych zaś wysokości migracyjne ptaków znacznie się zwiększają co powoduje że prawdopodobieństwo kolizji maleje.

Teren inwestycji był wykorzystywany przez gatunki ptaków z I załącznika Dyrektywy Ptasiej. Ze względu na tryb życia tych gatunków ptaków, sposób wykorzystania przez nie przestrzeni powietrznej w obrębie inwestycji oraz ich liczebności planowana inwestycja nie będzie oddziaływać w znaczącym stopniu na populacje tych ptaków, niezbędnym do tego celu będzie jednak zastosowanie działań minimalizujących. Działania minimalizujące powinny opierać się m.in. na:

• w przypadku konieczności wycięcia drzew i krzewów (czyżni) należy usunąć je poza okresem lęgowym ptaków (okres lęgowy przypada na miesiące marzec – sierpień),

• nie należy wprowadzać nowych ciągów zadrzewień i czyżni w pobliżu planowanych turbin wiatrowych,

• końce łopat wirników należy pomalować na jaskrawy kolor.

Obszar planowanej inwestycji nie stanowi szczególnie cennego siedliska lęgowego ptaków zagrożonych wyginięciem. Teren zasiedlony jest głównie przez awifaunę charakterystyczną dla terenów użytkowanych rolniczo. Odstraszający wpływ na ptaki lęgowe na tym terenie ograniczony będzie do odległości kilkuset metrów od siłowni. Przy zastosowaniu odpowiednich działań minimalizujących, negatywny wpływ na gatunki ptaków w tym gatunki z załącznika I dyrektywy ptasiej można zminimalizować praktycznie do zera. Zważywszy na liczebności i sposób wykorzystywania powierzchni, ptaki najprawdopodobniej przyzwyczają się do nowych warunków środowiska.

Śmiertelność ptaków w wyniku kolizji z turbin ą

Obracające się śmigła mogą powodować zabijanie ptaków w bezpośredniej bliskości turbin. Szczególnie narażone na zderzenie są ptaki migrujące nocą (drobne ptaki wróblowe, sowy, chruściele) oraz ptaki szponiaste o słabej manewrowości. W ramach niniejszej pracy nie prowadzono specjalistycznych obserwacji ptaków wędrujących nocą. Pracujące śmigła turbiny wiatrowej będą powodowały zabijanie najliczniej występujących ptaków w bezpośredniej bliskości turbin. Skala tego zjawiska jest stosunkowo trudna do oceny. Do dominantów w badanym zgrupowaniu ptaków należał szpak oraz skowronek. Najliczniejszymi gatunkami w okresie lęgowym był szpak, skowronek i grzywacz. Jedynie skowronek gniazdował w bezpośrednim sąsiedztwie turbin. Pozostałe gatunki wykorzystywały badany teren jako żerowisko lub jedynie przez



50

niego przelatywały. Wysoki udział grzywacza i szpaka w lęgowym lęgowych okresie fenologicznych to również efekt przemieszczeń ptaków podczas dyspersji polęgowej. Spośród wymienionych gatunków do ptaków charakteryzujący się ponadprzeciętną kolizyjnością należy skowronek oraz szpak (Chylarecki 2011). Oba gatunki zarówno w skali kraju jak i regionu należą do gatunków bardzo licznych (Tomiałojć, Stawarczyk 2003). Ponadto ptaki te w stosunkowo niewielkim stopniu wykorzystywały pułap przelotu kolidujący z pracującymi śmigłami turbiny. Stąd też wpływ śmiertelności omawianych gatunków na farmie wiatrowej na ich populacje będzie znikomy.

Publikowane dane pokazują bardzo dużą zmienność natężenia kolizji - od 0 do 64 ofiar/turbinę/rok (przegląd w Marczewski 2008, Chylarecki et al. 2011). Średnie z wielu badań wahały się od 2,1 do 16,4 ofiary na MW/rok lub 8,1 ofiary na turbinę/rok (przegląd w Marczewski 2008), oraz od 0,02 do 40,32 ofiary na turbinę/rok (Chylarecki et al. 2011). Średnia liczba ptaków ginących w zderzeniu z wiatrakiem wynosi 6,75 osobnika/turbinę/rok (dane z 100 farm wiatrowych w Europie, USA i Kanadzie), przy czym połowa farm charakteryzuje się kolizyjnością na poziomie mniejszym niż 2,31 ptaka/turbinę /rok.

Śmiertelność ptaków szponiastych jest niższa, wg danych (NWCC 2004) wynosi ona 0,03 ptaków/turbinę/rok do 0,07 ptaków/turbinę/rok, co w przeliczeniu na całą analizowaną farmę daje wyniki od 0,28-0,56 ptaków/rok.

W ramach omawianej inwestycji planuje się postawienie 8 turbin wiatrowych o mocy do 2,5 MW każda. W przypadku planowanej inwestycji można prognozować, iż śmiertelność ptaków w skali roku będzie się zawierać między 0,16 a 322 osobniki (przyjmując skrajne wskaźniki ofiar/turbinę/rok wskazane w opracowaniu Chylareckiego 2011). Analizując średnią śmiertelność w skali Europy, wydaje się, że śmiertelność dla analizowanej farmy wyniesie około 30-50 ofiar rocznie.

Wskazana w raporcie śmiertelność oszacowana zastała na podstawie szeregu danych literaturowych z różnych źródeł i różnych autorów. Z analizy danych literaturowych wynika, że przytaczane wielkości śmiertelności znacznie różnią się od siebie. Precyzyjne oszacowanie liczny ginących ptaków jest obecnie trudne do oszacowania, również ze względu na wciąż małą liczbę danych, pozwalających opracować dokładne metody modelowania śmiertelności.

Należy podkreślić, że obecne metody szacowania śmiertelności pozwalają jedynie na oszacowanie liczby ofiar wszystkich gatunków ptaków łącznie, praktycznie nie ma możliwości oceny śmiertelności na poziomie indywidualnych gatunków. Istnieje natomiast możliwość wyłączenia ptaków szponiastych jako grupy ptaków o szczególnym znaczeniu ze względu na wysoki stopień zagrożenia kolizją z turbiną.

W związku z powyższym niezwykle trudno określić jest wpływ oszacowanego poziomu śmiertelności na lokalne populacje ptaków. O ile, mimo wielu trudności, można w sposób przybliżony oszacować wpływ planowanej farmy na poziom śmiertelności ptaków, to kolejny krok, a mianowicie ocena wpływ farmy wiatrowej na trwałość populacji ptaków



51

w wyniku tej śmiertelności jest zagadnieniem daleko bardziej złożonym i trudnym do wykonania.

Kolizje z turbinami mogą mieć istotny wpływ szczególnie w przypadku populacji ptaków i małej i zmniejszającej się liczebności, szczególnie w okresie lęgowym, kiedy śmierć osobnika dorosłego może powodować stratę całego lęgu. Za niewłaściwe należy więc uznać realizację farm wiatrowych w rejonach występowania kluczowych gatunków ptaków zagrożonych wyginięciem, o wolnym tempie reprodukcji, których populacja silnie zależeć będzie od śmiertelności w wyniku kolizji z turbinami.

Wpływ śmiertelności na zmiany liczebności i zachowanie populacji może być prognozowany z wykorzystaniem technik modelowania. W odniesieniu do pojedynczych, cennych gatunków możliwe jest zastosowanie metody analizy żywotności populacji (population viability analysis - PVA), mimo że charakteryzuje się wysokim poziomem niepewności. Wadą tego modelu są spore wymagania odnośnie zakresu danych demograficznych, charakteryzujących populację danego gatunku.

W przypadku analizowanej farmy wiatrowej najbardziej narażony na śmiertelność w wyniku kolizji będzie myszołów zwyczajny oraz żurawie występujące najliczniej na obszarze opracowania i wykorzystujący największą przestrzeń wokół planowanych elektrowni.

Potencjalne oddziaływanie w wyniku kolizji będzie miało miejsce dla niewielkiej części populacji. Biorąc pod uwagę istnienie i wielkość regionalnych i krajowych populacji wpływ ten nie będzie duży i nie będzie miał istotnego znaczenia dla zachowania ciągłości ich funkcjonowania.

Efekt bariery oraz wpływ na korytarze migracyjne ptaków

Efekt bariery polega na zaburzeniu przemieszczeń ptaków w skali lokalnej i ponadlokalnej (przegląd w Marczewski 2008, Chylarecki 2011). Większość gatunków stara się ominąć farmę wiatrową, co wiąże się z dodatkowymi kosztami energetycznymi przelatujących ptaków. Najsilniejszy efekt bariery występuje wtedy gdy: turbiny rozmieszczone są w układzie równoleżnikowym, a ptaki migrują w kierunku północ-południe (tak jak w Polsce), turbiny zlokalizowane są w wąskim gardle migracyjnym - na mierzejach nadmorskich, przełęczach górskich oraz w dolinach rzek. W przypadku omawianej inwestycji nie ma miejsca żadna powyżej opisana sytuacja.

Tereny zajęte pod elektrownie wiatrowe stają się obszarami omijanymi przez ptaki i nieatrakcyjnymi dla żerowania i bytowania. Stąd oddziaływanie siłowni polega przede wszystkim na wyłączeniu takich obszarów z miejsc bytowania ptaków, a mniej na ich mechanicznym kontakcie, który zdarza się sporadycznie (zagadnienia te mogą być przedmiotem badań monitoringu porealizacyjnego). Jak podkreśla prof. Przemysław Busse ze Stacji Badania Wędrówek Ptaków (dane niepublikowane 2008 r.) „ptaki lęgowe szybko przyzwyczajają się do pracujących elektrowni i dostosowują swe zachowanie do



52

nowego elementu środowiska". Ptaki przelotne nie mają czasu na zapoznanie się z lokalnymi zagrożeniami i częściej grozi im kolizja z pracującymi turbinami. Występuje to jednak w specyficznych warunkach słabej widoczności i w czasie przelotu nocnego. W normalnych warunkach przelatujące ptaki reagują na zauważone elektrownie przez zmianę trasy lotu – omijanie przeszkody w pionie przez podniesienie pułapu lotu ponad pracujące elektrownie”. Kolizje z innymi ptakami odbywającymi dalekodystansowe wędrówki dotyczą głównie migrujących w warunkach nocnych drobnych ptaków wróblowych. Prawdopodobieństwo wystąpienia kolizji jest ograniczone ze względu na znaczny pułap przelotów, wzrasta zaś w sytuacji ograniczonej widoczności (pogorszenie pogody) kiedy pułap jest obniżany. Jak dowodzą badania prowadzone przez naukowców duńskich niektóre ptaki wodne w czasie migracji mogą omijać turbiny w dystansie od 100 do 3000 m. Istnieją doniesienia, które wskazują że ptaki mogą omijać turbiny również nocą. Poniżej przedstawiono sposoby przemieszczania się ptaków wodnych (ciemne kreski) w obrębie i bliskim sąsiedztwie farmy wiatrowej zlokalizowanej na wybrzeżu (za Desholm i Kahlter 2005).

Uzyskane w monitoringu wyniki świadczą, iż w okresie wędrówek badany teren nie jest wykorzystywany przez ptaki w sposób ponadprzeciętny.

Planowane przedsięwzięcie zlokalizowane jest w minimalnej odległości wynoszącej około 10 km od korytarza ekologicznego o znaczeniu regionalnym leżącego w dolinie Bobru oraz w sąsiedztwie zachodniej granicy korytarza ekologicznego Zielona Góra - środek.

Układy regionalnych szlaków migracyjnych nie kolidują bezpośrednio z miejscem planowanych inwestycji. Nie przewiduje się też sytuacji, w której postawienie wszystkich elektrowni będzie zawężało migrację ptaków. Obszar planowanych elektrowni wiatrowych nie posiada walorów zarówno topograficznych jak i przyrodniczych, by móc pełnić jakąkolwiek znaczącą rolę w ukierunkowaniu ruchu ptaków i przejmowania funkcji korytarzy ekologicznych.

Korytarze migracyjne ptaków w rejonie planowanej farmy wiatrowej opierają się o główne doliny rzeczne i duże zwarte kompleksy leśne. Najbliższe, główne korytarze o znaczeniu krajowym to: Dolina rzeki Odry oraz Bory Dolnośląskie. Biorąc pod uwagę, że oddalone są one na znaczną odległość od planowanej inwestycji nie przewiduje się negatywnego oddziaływania w ich obrębie. Korytarze połączone są ekologicznie rzeką Bóbr (ok. 10 km na wschód od planowanej farmy), która staje się ich łącznikiem o znaczeniu regionalnym. Z uwagi na znaczną odległość między planowaną inwestycja a doliną dolnego Bobru, wydaje się, że planowane przedsięwzięcie nie będzie wywierało negatywnego wpływu na funkcjonowanie tego korytarza jako miejsca migracji ptaków.

Planowana farma wiatrowa będzie wywierać wpływ na przelotne gatunki ptaków, szczególnie te, które migrują tzw. „szerokim frontem”, lecz nie powinien on powodować znacznych zmian tras migracji. Wymuszona zmiana trasy przelotowej nie będzie



53

powodowała dużych strat energetycznych, gdyż wszystkie inwestycje zajmują stosunkowo niewielki obszar i są skupione w jednym miejscu.

Farma wiatrowa zlokalizowana między miejscem gniazdowania, żerowania i odpoczynku ptaków może wywierać szczególnie silny negatywny efekt, dotyczy to głównie gatunków gniazdujących kolonijnie oraz nocujących w stałych miejscach w dużych grupach. Na badanym terenie nie stwierdzono przemieszczeń między noclegowiskami a żerowiskami następujących grup ptaków: gęsi, żurawie, łabędzie, krukowate, szpaki, jaskółki.

Zamontowanie turbiny wiatrowej może potencjalnie oddziaływać na ptaki poprzez ich odstraszanie. Oddziaływanie to jest często uważane za ważniejsze niż śmiertelność ptaków w wyniku kolizji z łopatami turbiny. Ptaki mogą więc unikać gniazdowania oraz żerowania w pobliżu turbin wiatrowych. Najbardziej wrażliwymi gatunkami na obecność turbin są ptaki blaszkodziobe i siewkowe (Marczewski 2008). Na terenie planowanej inwestycji spośród ptaków siewkowych gniazdował jedynie kszyk. Jednak jego zagęszczenie nie było ponadprzeciętne. Nie stwierdzono lęgowych ptaków blaszkodziobych. Siewkowe i blaszkodziobe w okresie pozalęgowym wykorzystywały badany teren jedynie w sposób marginalny.

5.3.2. Oddziaływanie na nietoperze

Elektrownie wiatrowe negatywnie oddziaływają na populacje wielu gatunków nietoperzy: bezpośrednio poprzez śmiertelne kolizje nietoperzy z poruszającymi się łopatami wiatraków i pośrednio, ze względu na redukcję i fragmentację powierzchni żerowisk, tras przelotu i miejsc rozrodu.

Działania pośrednie są bardzo słabo poznane. Część publikacji wskazuje, że niektóre nietoperze zaczynają unikać terenu, który wcześniej wykorzystywały jako żerowiska, ze względu na pojawienie się ruchu wirnika i turbulencje (Bach i Rahmel 2006). Mroczki późne zmieniły swoją aktywność w otoczeniu turbin, unikając jego regularnego wykorzystywania jako żerowiska, w kolejnych latach w coraz większym stopniu unikały całej powierzchni farmy. Na tej samej farmie nie stwierdzono z kolei spadku wykorzystywania przestrzeni wokół turbin przez karlika malutkiego. Co więcej osobniki tego gatunku zwiększyły swoją aktywność na tym terenie, co może potwierdzać możliwość przyciągania nietoperzy przez wiatraki.

Śmiertelność nietoperzy m.in. wskutek kolizji z wirnikami turbiny (oddziaływanie bezpośrednie) to najważniejszy typ oddziaływania w przypadku interakcji między farmami wiatrowymi a nietoperzami.

Śmierć następuje w wyniku uderzenia łopatami (złamania kończyn, urazy wielonarządowe, amputacje skrzydeł (Durr, 2002). Najnowsze wyniki badań wskazują na to, że nie tylko kolizje z elementami konstrukcji i wirników elektrowni wiatrowych są przyczyną śmierci nietoperzy, ale również efekt barotraumy (Baerwald i in. 2008). Nietoperze mają wrażliwe naczynia krwionośne w płucach, które pękają w momencie wlatywania w strefy niskiego ciśnienia tworzone w okolicy końcówek śmigieł pracującej



54

elektrowni wiatrowej. Zjawisko takie dotyczy wyłącznie osobników poruszającej się na wysokości pracy śmigła.

Natężenie śmiertelności w poszczególnych farmach może bardzo różnić się. Istotnym problemem w ocenach śmiertelności jest skuteczność znajdowania ofiar i stosowanie różnych współczynników do korekty błędów.

W warunkach europejskich śmiertelność nietoperzy na farmach wiatrowych jest znacząca. Z danych uzyskanych z terenu Niemiec: w Saksoni śmiertelność wynosiła średnio 1,8 osobnika/turbinę/rok sięgając wartości do 4,6 (średnio 1,8 osobnika/MW/rok, do maks. 2,3 osobnika/MW/rok); w Szwardzwaldzie średnio 18 osobnika/turbinę/rok sięgając wartości do 46,1 (średnio 10,5 osobnika/MW/rok, do maks. 22,8 osobnika/MW/rok); w Dolnej Saksoni i Szelzwiku-Holsztynie średnio 0,4 osobnika/turbinę/rok sięgając wartości do 3,1 (średnio 1,2 osobnika/MW/rok, do 9,4 osobnika/MW/rok) (Rydell i in. 2010a). Podobne wartości śmiertelności obserwowano w Austri (średnio 4,7 osobnika/turbinę/rok), Szwajcarii (4,5), Angli (1,2) i Hiszpani (10,1). Uznaje się, że są to wartości mogące mieć wpływ na wieloletnią dynamikę liczebności nietoperzy, które charakteryzują się powolnym tempem rozrodu (samica rodzi najwyżej 2 młode w ciągu roku) (Barclay i Harder 2003).

Wśród nietoperzy ginących na farmach wiatrowych strefy europejskiej dominuje borowiec wielki 33,21% wszystkich osobników, drugie miejsce zajmuje karlik większy (23,25%), trzecie karlik malutki (22,69%). Czynnikiem powodującym, iż niektóre gatunki znajdowane są znacznie częściej niż inne jest przede wszystkim styl lotu i sposób żerowania (wykorzystywanie otwartej przestrzeni) oraz zwyczaje wędrówkowe, w mniejszym stopniu zaś rzeczywista liczebność i częstość występowania. Najbardziej narażone na śmiertelność są gatunki charakteryzujące się szybkim i mało zwrotnym lotem, osiągające znaczne wysokości lotu i wykorzystujące jako żerowiska otwarte przestrzenie (borowiec wielki, karlik malutki, mroczek posrebrzany). Gatunki o bardzo niskim stopniu narażenia na śmiertelność to gatunki niemal wyłącznie osiadłe, cechujące się wolnym i zwrotnym lotem, polujące najczęściej w lasach i zadrzewieniach, na małej wysokości do kilku metrów nad ziemią (gacki Plecotus spp. podkowce Rhinolophus spp. i niektóre nocki).

Dostępne dane literaturowe wskazują wpływ oddziaływania wiatraków na nietoperze pod względem odległości od liniowych skupień roślinności oraz aktywności nietoperzy względem siły wiejącego wiatru (dane pochodzące ze strony internetowej oddzialywaniawiatrakow.pl). W odniesieniu do śmiertelności nietoperzy przy turbinach wiatrowych w pobliżu obszarów licznie zadrzewionych udokumentowano podwyższone ryzyko zderzeń w bezpośredniej bliskości obszarów zadrzewionych (w odległości 0 – 50 m od podstawy masztu). W przypadku borowców 53% martwych znalezisk znajdowało się przy turbinach wiatrowych ustawionych w odległości do 70 m od obszarów zadrzewionych, dla karlika większego współczynnik ten wyniósł 49%, a dla karlika malutkiego 51%. W przypadku graniczących szpalerów drzew/polnych grup krzewów uzyskano, w porównaniu z występowaniem w obszarach zadrzewionych, zredukowane



55

wartości wskaźników śmiertelności przez uderzenie w obszarze do 70 m, a mianowicie 9% w przypadku borowców, 11% karlika większego i 14% karlika malutkiego. Przedstawiony poniżej wykres przedstawia ryzyko uderzeń osobników omawianych gatunków w zależności od odległości turbin wiatrowych i struktur obszarów zadrzewionych.

W przeprowadzanych badaniach udowodniono znaczącą zależność ryzyka kolizji od prędkości wiatru. Najwyższe wskaźniki śmiertelności przez uderzenie stwierdzono dla prędkości wiatru ok. 2 m/s na wysokości 10 m. W zależności od wysokości wieży odpowiada to w przybliżeniu prędkości wiatru 5 m/s w obszarze piasty turbin wiatrowych. Nocą od prędkości w granicach 6-7 m/s na wysokości 10 m (= w przybliżeniu 8-9 m/s na wysokości piasty) stwierdzono zwiększoną redukcję liczby znalezionych martwych osobników. Wraz ze wzrastającą prędkością wiatru aktywność nietoperzy silnie maleje, a w konsekwencji zmniejsza się ryzyko uderzenia w obszarze wirników. W danych 95,7% wszystkich aktywności nietoperzy miała miejsce przy prędkości wiatru poniżej 6 m/s. Przy prędkości 6,5 m/s w obszarze gondoli nie zarejestrowano prawie żadnych odgłosów nietoperzy. Źródło: oddzialywaniawiatrakow.pl.

Narażenie na śmiertelność zinwentaryzowanych gatunków nietoperzy

Borowiec wielki Nyctalus, podobnie jak karlik większy (Pipistrellus nathussi) i mroczek posrebrzany (Vespertilio murinus) o bardzo wysokim stopniu narażenia na śmiertelność. Nietoperze tej grupy charakteryzują się częstym wykorzystywaniem otwartych przestrzeni jako żerowisk, podejmują również długodystansowe (do ok. 1000 km) wędrówki wzdłuż szlaków migracyjnych przecinających różne kraje europy. Nietoperze te cechuje ponadto szybki, mało zwrotny lot, osiągający niekiedy znaczne pułapy. Borowiec wielki dominuje wśród nietoperzy ginących na farmach w strefie umiarkowanej, stanowiąc nieco ponad 33% wszystkich osobników.

Borowiec wielki jest gatunkiem związanym z lasami, dolinami rzecznymi, dużymi parkami i ogrodami, gdzie tworzy kolonie rozrodcze. Hibernuje w dziuplach drzew i szczelinach skalnych, na południu Europy także w jaskiniach. Latem zamieszkuje przede wszystkim dziuple drzew, strychy budynków oraz skrzynki dla ptaków i nietoperzy. Samice tworzą kolonie rozrodcze liczące od 7 do około 200 osobników. Samce natomiast w okresie letnim żyją samotnie lub w małych koloniach. Żerowiskami borowców są: doliny rzeczne, łąki i pastwiska, obszary nad dużymi zbiornikami wodnymi, luki drzewostanów oraz miejsca przy latarniach ulicznych. Poluje na otwartej przestrzeni, zwłaszcza w dolinach rzecznych, nad łąkami, pastwiskami, dużymi zbiornikami wodnymi, również w lukach w drzewostanie i przy latarniach ulicznych. żeruje w odległości do ponad 20 km od kryjówki. Odbywa długodystansowe sezonowe wędrówki. Niekiedy wędruje także w ciągu dnia w dużych grupach (Furmankiewicz i in. 2009).



56

Mroczek późny oraz pozostałe mroczki z rodzaju Eptesicus należą do gatunków o umiarkowanym stopniu narażanie na śmiertelność. Jest to gatunek osiadły, cechuje się dość zwrotnym lotem, jednak niezbyt szybkim. Poluje najczęściej kilkanaście metrów nad powierzchnią ziemi w niewielkiej odległości od przeszkód pionowych. Nie mniej zdolny jest do wykorzystywania jako żerowisk otwartych przestrzeni (łąk i pastwisk). Częste występowanie mroczka późnego w krajobrazach przekształconych przez człowieka może skutkować dość istotnym jego udziałem wśród nietoperzy zabitych przez wiatraki (Lesiński 2006).

Z przeglądu literatury wiadomo, że kryjówkami mroczka późnego podczas rozrodu są przeważnie strychy domów mieszkalnych oraz budynków gospodarczych, a także strychy kościołów. Żerowiska mogą być zlokalizowane w odległości od 2 do 6 km od kryjówki, w różnorodnych przeważnie otwartych środowiskach, najczęściej jednak w pobliżu skrajów lasów, nad łąkami, pastwiskami (Sachanowicz, Ciechanowski 2008). Często żerowiskiem mroczka późnego są okolice ulicznych lamp, gdzie poluje na zwabione światłem owady. Hibernuje w nadziemnych częściach budynków pojedynczo lub po kilka w jednej kryjówce oraz sporadycznie w podziemnych kryjówkach. Mroczek późny jest gatunkiem osiadłym. Zimowiska są zlokalizowane najczęściej w odległości do 5 km od stanowisk letnich, często zimuje w tych samych budynkach, które zasiedla latem. Najdłuższa wędrówka tego gatunku to 330 km (Sachanowicz i Ciechanowski 2008, Furmankiewicz i in. 2009).

Nocki Myotis (duży, rudy, wąsatek, Brandta, łydkowłosy) oraz mopki Barbastella

barbastellus należą do gatunków o niskim stopniu narażenia na śmiertelność. Nietoperze te polują na niewielkiej wysokości (do kilku metrów) nad ziemią lub powierzchnią wody (lub koronami drzew). Charakteryzują się wolnym i bardzo zwrotnym lotem, niekiedy odbywają średniodystansowe wędrówki sezonowe (do 300-400 km).

Ocena wpływu farmy wiatrowej na nietoperze na podstawie indeksów aktywności

„Tymczasowe wytyczne dotyczące oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na nietoperze" nie zawierają zasad interpretacji potencjalnego wpływu na nietoperze na podstawie indeksów aktywności, a do czasu opracowania zasad interpretacji potencjalnego wpływu elektrowni na nietoperze na podstawie indeksów aktywności nietoperzy, zaleca się (zgodnie z wytycznymi) stosowanie wytycznych zaproponowanych przez Durra (2007).

We wrześniu 2011 ukazał się projekt nowych wytycznych ocen oddziaływania elektrowni wiatrowych na nietoperze, w którym podjęto pierwszą próbę opracowania wartości referencyjnych. (Keppel A., Ciechanowski M., Jaros R., Wytyczne dotyczące oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na nietoperze, Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Warszawa 2011 projekt). Dopuszczają one nieco większe indeksy aktywności nietoperzy ma farmach wiatrowych niże zalecane przez Durra, co wynika z większej liczebności nietoperzy i mniejszym stopniem zagrożenia nietoperzy w Polsce.



57

Granice aktywności nietoperzy z poszczególnych grup gatunków określone w projekcie wytycznych pokazano w tabeli poniżej.

Tabela 9. Granice aktywności nietoperzy z poszczególnych grup gatunków.

Grupy gatunków

Granica przedziału

A - niskich aktywności

B - umiarkowanych aktywności

C - wysokich aktywności

Nyctalus spp. 2,5 4,9 8,6

Eptesicus spp. 2,5 4,0 8,0

Nyctalus + Eptesicus+Vespertilio

spp. 2,7 5,0 9,0

Pipistrellus spp. 2,5 4,1 8,0

Wszystkie nietoperze 3,0 6,0 12,0

aktywności powyżej C są określone jako bardzo wysokie

W zależności od uzyskanego wartości indeksu aktywności określono konieczność oraz rodzaj działań zapobiegawczych lub łagodzących:

0-A - aktywność niska; brak konieczności działań zapobiegawczych i łagodzących

>A-B - aktywność umiarkowana; w przypadku występowania tej wartości w jednym okresie, na pojedynczych odcinkach lub punktach - brak konieczności działań zapobiegawczych i łagodzących. Jeśli wynik pojawia się regularnie przez kilka okresów, albo występuje na znacznej części planowanej farmy - należy rozważyć stosowanie działań zapobiegawczych lub łagodzących. W zależności od okoliczności może to być: rezygnacja z wiatraków w wybranej lokalizacji, zmiana lokalizacji (odsunięcia od konfliktowego obszaru), wyłączenia czasowe turbin na całą noc lub jej część przy prędkościach wiatru < 6 m/s i bezdeszczowej pogodzie.

>B-C - aktywność wysoka; konieczność zastosowania działań zapobiegawczych lub łagodzących. W zależności od uzyskanych wyników i konkretnych okoliczności może to być: rezygnacja z turbin, zmiana lokalizacji, wyłączenia czasowe turbin na całą noc lub jej część przy prędkościach wiatru < 6 m/s i bezdeszczowej pogodzie.

>C - aktywność bardzo wysoka; w przypadku uzyskania takiej średniej dla okresu fenologicznego rekomenduje się odsunięcie turbiny od konfliktowego obszaru lub rezygnacja z danej lokalizacji. Można również zastosować wyłączenia turbin na całą noc w danym sezonie lub w jego części, z wyjątkiem nocy o silnych opadach deszczu lub prędkości wiatru większej niż 9 m/s. Rozwiązania te mogą mieć zastosowanie, gdy dotyczą na tyle krótkiego okresu, iż w opinii inwestora nie podważy to opłacalności całej inwestycji.



58

Tabela 10. Aktywności wszystkich gatunków w obszarze badań w poszczególnych okresach badawczych.

Okres badawczy Indeksy aktywności dla wszystkich nietoperzy

Punkty badawcze Transekty P1 P2 P3 P4 T1 T2 T3

I+II 2,59 1,17 2,84 1,54 0,48 2,33 1,43

III 2,25 2,13 2,35 2,04 0,96 4,11 1,71

IV 2,59 1,17 2,84 2,77 0,96 4,33 3,51

V 3,27 3,20 2,35 3,06 1,09 2,77 2,57

VI 0,00 1,00 1,09 0,00 0,00 0,00 0,00

Uzyskane wyniki w postaci indeksów w odniesieniu do w/w skali aktywności pozwalają stwierdzić, że:

• średnie indeksy aktywności dla poszczególnych gatunków/grup gatunków w kolejnych okresach badawczych zawierają się w przedziale niskich aktywności - przedział A (aktywność niska - brak konieczności działań zapobiegawczych i łagodzących),

• łączne indeksy aktywności dla wszystkich zidentyfikowanych nietoperzy w większości przypadków wynoszą mniej niż 3 - mieszczą się zatem w przedziale niskich aktywności - przedziale A (aktywność niska - brak konieczności działań zapobiegawczych i łagodzących). W przypadku punktów badawczych P1, P2 i P4 w okresie migracji jesiennych łączne aktywności nietoperzy przekraczają nieznacznie wartość 3 i mieszczą sie w przedziale A-B, a więc w przedziale aktywności umiarkowanych. Ponieważ wartości mieszczą się w dolnym zakresie przedziału (nieznacznie większe niż 3) oraz, iż pojawiły się w jednym okresie, na pojedynczych odcinkach lub punktach stwierdzono brak konieczności działań zapobiegawczych i łagodzących.

• w przypadku transektów T2 i T3 łączne indeksy aktywności w okresach szczytu aktywności lokalnych populacji oraz rozpadu koloni i jesiennych migracji mieszczą się poniżej wartość 3 i mieszczą sie w przedziale A-B, a więc w przedziale aktywności umiarkowanych. W przypadku transektu T2 wartości te uzyskano w dwóch kolejnych okresach, ponadto same wartości mieszczą się w środku przedziału. Jest to potwierdzeniem faktu, iż nietoperze chętnie wykorzystują obszar przy ścianie lasu (wzdłuż transektu T2). Na podstawie uzyskanych wyników już na początku prowadzenia monitoringu zasygnalizowano inwestorowi konieczność podjęcia działań minimalizuj ących. W konsekwencji przesunięto wieże elektrowni 3, 4, 5 i 6 z obszaru pomiędzy lasem, a kanałem Równia (działka nr 572/2), na działki położone na wschód od kanału. Dzięki temu odsunięto turbiny od ściany lasu na odległość większą niż 200 m ( obecnie jest to ok. 280 m).



59

Zinwentaryzowane gatunki nietoperzy związane są z obszarami leśnymi i gospodarstwami wiejskimi oraz mozaiką krajobrazu rolniczego i zadrzewień. Zidentyfikowane rodzaje i gatunki nietoperzy należą do gatunków typowych dla Polski niżowej i charakteryzują się przewagą gatunków synantropijnych (Sachanowicz, Ciechanowski 2008). Poszczególne gatunki posiadają różne wymagania siedliskowe czy żerowiskowe, przejawiają różne zachowania tzw. behawior (np. sposób i wysokość lotu, sposób żerowania itp.).

Należy zaznaczyć, że niektóre stwierdzone gatunki (borowiec wielki, karliki, mroczki) należą do grupy ryzyka kolizji z turbinami wiatrowymi i kolizje tych gatunków nietoperzy z turbina na obszarze planowanej inwestycji są prawdopodobne. Nocki i mopki są mniej narażone na kolizje z łopatami wirnika.

Nie tylko skład gatunkowy obszaru inwentaryzacji, ale i charakterystyka terenu ma wpływ na skalę oddziaływania farmy wiatrowej na nietoperze. Zdecydowana większość obszaru to tereny otwarte z niewielką ilością zadrzewień. Brak lasów i zadrzewień śródpolnych jest dla nietoperzy zjawiskiem niekorzystnym. Obecność starych drzew, wiekowych fragmentów leśnych i ciągów zadrzewień zapewnia nietoperzom miejsca schronień, żerowania i tworzy korzystne miejsca przelotów. Na terenie inwentaryzacji nie stwierdzono specyficznych budowli antropogenicznych takich jak bunkry, rozległe piwnice, podziemne tunele, które sprzyjają obecności nietoperzy. Najbliższym znanym miejscem, gdzie udokumentowano siedliska nietoperzy jest Mopkowy Tunel koło Krzystkowic oddalony o 11 km na północny wschód od planowanej inwestycji. W okolicach monitorowanego terenu nie znaleziono miejsc zgrupowania koloni zimowych nietoperzy.

Uzyskane informacje o składzie gatunkowym i aktywności nietoperzy na badanym obszarze pozwalają stwierdzić, że inwestycja nie będzie zagrażać gatunkom i ich populacjom w obrębie obszaru. Biorąc pod uwagę indeksy aktywności gatunków narażonych na kolizję z turbinami wiatrowymi można wnioskować o niewielkim ryzyku kolizji nietoperzy z elektrowniami wiatrowymi w czasie pracy. Inwestycja nie koliduje z trasami przelotów i miejscami koncentracji nietoperzy. Ryzyko niekorzystnego oddziaływania planowanej farmy wiatrowej na populacje nietoperzy można określić jako niskie.

Rozwiązaniem minimalizującym w przypadku stwierdzania przypadków śmiertelności powodowanej przez turbiny może być wyłączanie turbin w pierwszych godzinach po zachodzie słońca w okresach największej aktywności. Może to umożliwi ć znaczne zmniejszenie zagrożenia i tym samym pozwolić na ograniczenie negatywnego wpływu. Takie działania należy podjąć w przypadku wykazania przez monitoring porealizacyjny znacznej liczby martwych nietoperzy znajdowanych pod turbinami.



60

Wpływ inwestycji na cele ochrony obszaru Natura 2000 "Mopkowy Tunel koło Krzystkowic"

W trakcie badań chiropterologicznych nie stwierdzono masowego występowania (zarejestrowano jedynie kilka aktywności tego gatunku) na terenie planowanej farmy występowania/migracji mopka Barbastella barbastellus, będącego celem ochrony obszaru Natura 2000 PLH 080024 "Mopkowy Tunel koło Krzystkowic". Nie stwierdzono również gatunków nietoperzy, które także znajdują schronienie w tunelu: gacek brunatny Plecotus auritus. W obszarze sąsiadującym z farma (staw hodowlany w Chocimku) stwierdzono natomiast obecność nocka rudego Myotis daubentonii, gatunek ten jednak nie pojawiał się w obszarze samej farmy.

Miejsce inwestycji oddzielonej jest od Tunelu zwartymi kompleksami lasów, przestrzeniami otwartymi i zantropogenizowanymi co skutkuje brakiem obecności tego gatunku w faunie obszaru inwestycji. Szlaki migracyjne dla mopka i występujących w tunelu nocka rudego i gacka brunatnego opierają się prawdopodobnie o dolinę rzeki Bóbr.

Należy zauważyć, że wymienione gatunki nietoperzy należą do gatunków o niskim stopniu narażenia na śmiertelność. Nietoperze te polują na niewielkiej wysokości (do kilku metrów) nad ziemią lub powierzchnią wody (lub koronami drzew). Charakteryzują się wolnym i bardzo zwrotnym lotem, niekiedy odbywają średniodystansowe wędrówki sezonowe (do 300-400 km).

W związku z powyższym stwierdzono brak możliwości negatywnego oddziaływania planowanej farmy wiatrowej na cele ochrony obszaru Natura 2000 PLH080024 „Mopkowy Tunel koło Krzystkowic".

5.4. Oddziaływanie na wody powierzchniowe i podziemne, w tym stosunki wodne na obszarze objętym opracowaniem

W trakcie realizacji planu można spodziewać się z oddziaływaniami na wody powierzchniowe w miejscach gdzie konieczne będzie wykonanie przepustów w nowych drogach dojazdowych, których celem będzie prowadzenie wód cieków podczas normalnej eksploatacji drogi. Wykonanie przepustów wprowadzi czasowe zaburzenia w przepływie wód na długości kilkunastu metrów, może nastąpić chwilowe pogorszenie jakości wody. Do wód cieków w trakcie prowadzenia robót ziemnych mogą się dostawać zanieczyszczenia gruntowe (np. w czasie opadów deszczu i erozji z terenu budowy, zwiększone ilości zawiesin w wyniku wzruszenia zakumulowanych osadów dennych). Oddziaływanie to będzie jednak nieznaczące i krótkotrwałe, nie zależne od wybranego wariantu inwestycyjnego. Sama eksploatacja inwestycji nie niesie ze sobą żadnych poważnych zagrożeń dla wód powierzchniowych. Zagrożenia, jakie mogą wystąpić są związane tylko i wyłącznie z ryzykiem wystąpienia nagłej awarii lub wypadku w wyniku, czego może dojść do skażenia cieku wodnego w pobliżu inwestycji. Ruch na planowanych dojazdach będzie dotyczyć pojazdów obsługi wiatraków oraz maszyn



61

rolniczych, w przypadku awarii lub wypadku, może wystąpić zagrożenie przedostania się wraz z deszczem zawiesin i substancji ropopochodnych do środowiska. W fazie eksploatacji oddziaływanie będzie takie same dla każdego z analizowanych wariantów.

Na etapie realizacji wpływ na wody podziemne można rozpatrywać pod kątem ilościowym i jakościowym. Wpływ ilościowy należy rozumieć, jako wpływ na zawodnienie (zasobność) warstw wodonośnych. Taka sytuacja będzie możliwa jedynie w miejscu prowadzonych prac ziemnych (szczególnie przy wykonaniu fundamentów wież) i w ich najbliższym otoczeniu. Dotyczyć to może wyłącznie najpłycej (do kilku metrów) położonych warstw wodonośnych. Ingerencja może polegać na obniżeniu zasobności warstw wodonośnych w wyniku prowadzonych prac ziemnych do głębokości sięgającej poniżej stropu warstwy wodonośnej. Będzie to efektem fizycznej zmiany objętości warstwy wodonośnej lub wymuszonego drenażu wód podziemnych (np. odwodnienie na czas wykonania fundamentów). Zasięg oddziaływania należy rozpatrywać do odległości równej promieniowi leja depresji wytworzonemu w trakcie drenażu wód podziemnych.

Możliwe jest również zwiększenie zasobności warstw wodonośnych w wyniku prowadzonych prac ziemnych. Może to nastąpić w wyniku podniesienia się zwierciadła wód podziemnych w warstwach wodonośnych w wyniku dodatkowego zasilania w trakcie odwadniania wykopów.

Prowadzone prace mogą również oddziaływać na wielkość zasilania wód podziemnych w obszarach prowadzonych prac ziemnych, co będzie efektem zmiany struktury przypowierzchniowej warstwy skał, a zatem i wielkości infiltracji efektywnej. W przypadku analizowanej inwestycji oddziaływanie będzie pomijalnie małe. Aspektem negatywnym może być zarazem osłabienie izolującej roli warstwy przypowierzchniowej skał i gleby, a więc zwiększenie podatności wód podziemnych w tych miejscach na zanieczyszczenie.

Wpływ jakościowy na wody podziemne będzie obejmował wszystkie działania powodujące ingerencję w skład fizyko-chemiczny wód podziemnych. Na etapie realizacji inwestycji zanieczyszczenie wód podziemnych może odbywać się w sposób pośredni:

• w wyniku infiltracji płynnych substancji do warstwy wodonośnej, szczególnie

w miejscach charakteryzujących się wysoką przepuszczalnością utworów

przypowierzchniowych oraz w obszarach prowadzonych prac ziemnych;

• w wyniku infiltracji zanieczyszczonych wód opadowych – powierzchniowo

ograniczone do zasięgu prac.

W fazie budowy mogą wystąpić niekontrolowane wycieki substancji szczególnie toksycznych dla środowiska wodnego (ropa, płyny hamulcowe i chłodnicze) z ciężkich maszyn pracujących na budowie. W związku z tym firmy budowlane zobowiązane są do zachowania szczególnej ostrożności w trakcie wykonywania prac budowlanych, aby nie



62

dopuścić do niekontrolowanych wycieków, szczególnie podczas wykonywania prac ziemnych.

W fazie eksploatacji zagrożenie dla wód podziemnych będzie znikome. Do niebezpiecznego skażenia wód podziemnych może dojść tylko w przypadku wystąpienia poważnej awarii. Przez awarię rozumie się wyciek substancji niebezpiecznych z elementów mechanicznych elektrowni, transformatorów bądź samochodów pracowników obsługujących przyszłe wiatraki. Transformatory posiadają szczelne misy olejowa o pojemności ponad 100% zawartości oleju w transformatorze. Pojemność misy olejowej pozwala, w wypadku awarii transformatora, na zatrzymanie całej ilości oleju.

Podsumowując realizacja planu nie stwarza zagrożenia dla stanu oraz jakości wód powierzchniowych i podziemnych, nie będzie również wpływać istotnie na stosunki wodne w obszarze realizacji planu.

5.5. Powietrze i klimat

W fazie realizacji oddziaływanie na powietrze atmosferyczne będzie największe, jednak ograniczone w czasie. Przede wszystkim wzrośnie zapylenie w rejonie inwestycji. W przypadku prowadzenia prac jednocześnie na całym obszarze może ono być znaczne. Pracujące na budowie maszyny będą źródłem emisji spalin do atmosfery, co jednak można uznać za mniejsze zagrożenie niż zapylenie. W przypadku dużej ilość bezdeszczowych dni będzie ono jeszcze większe. Źródłem emisji spalin będą również pojazdy użyte do transportu urobku. Ciężki sprzęt użyty do transportu będzie dodatkowo powodować unoszenie pyłu oraz emisję spalin. Mimo tego oddziaływanie na powietrze jak wspomniano wcześniej ograniczy się tylko do czasu potrzebnego na uzbrojenie terenu. Emisje zanieczyszczeń będą miały charakter wyłącznie okresowy i krótkotrwały, zatem uzasadnione jest pominięcie specjalnych rozwiązań w tym zakresie na etapie realizacji inwestycji..

W fazie eksploatacji produkcja energii elektrycznej z turbin wiatrowych jest całkowicie bez emisyjna. Spodziewać się należy wtórnego, pozytywnego oddziaływania na powietrze atmosferyczne ze względu na zmniejszenie emisji z konwencjonalnych źródeł energii. Wtórnym oddziaływaniem na powietrze i jednocześnie pozostałe elementy środowiska, które można określić, jako pozytywne będzie mniejsza emisja gazów do powietrza. Związane to będzie z faktem, że po uruchomieniu inwestycji, zapotrzebowanie na prąd, a przy odpowiedniej technologii również na ciepło zostanie pokryte z pracy wiatraków. Obniżenie ilości spalanych paliw kopalnych zapewni poprawienie, jakości powietrza atmosferycznego, co nie wątpliwie jest krokiem w dobrą stronę.

Elektrownie wiatrowe, osiągając znaczne rozmiary mogą wpływać na lokalne warunki klimatyczne. Wpływ ten wiąże się przede wszystkim z mieszaniem powietrza z wyższych wysokości, z tym znajdującym się przy powierzchni ziemi. W zależności od tego jakie masy powietrza znajdują się gdzie, efekt ten może powodować ochłodzenie bądź ocieplenie przy gruncie. Z przeprowadzonych przez Somnath`a Baidya Roy`a (University



63

of Illinois) badań oraz symulacji wynika, że proces ten prowadzi do obniżenia wilgotności przy gruncie. Efekt jest silniejszy w nocy niż w dzień. Spadek wilgotności bierze się z faktu, że strumień wiatru normalnie poruszający się na większych wysokościach, w efekcie pracy rotora elektrowni jest kierowany ku dołowi, wzmagając w ten sposób parowanie. Do badań wykorzystano hipotetyczną farmę elektrowni wiatrowych liczącą 10 000 turbin. Obecnie na świecie nie ma tak wielkich obiektów tego typu, jednak obliczenia pokazały że tak wielka farma może w czasie lata powodować wzrost średniej temperatury dziennej przy gruncie o 0,7°C.

Wpływ elektrowni wiatrowych na lokalne warunki klimatyczne polegać będzie przede wszystkim na osłabieniu siły wiatru w strefie usytuowania śmigieł (80-200 m n.p.t.). Energia kinetyczna wiatru zamieniona tam będzie w energie mechaniczna urządzeń prądotwórczych i docelowo w energie elektryczna (istota funkcjonowania elektrowni wiatrowych). Niewielkie zmiany anemometryczne będą miały miejsce w otoczeniu słupów elektrowni, w tym przy powierzchni ziemi. Konstrukcje elektrowni spowodują też: spadek natężenia bezpośredniego promieniowania słonecznego docierającego do powierzchni ziemi (zacienienie).

Dla planowanej inwestycji jednak, będą to zmiany nieistotne zarówno w skali miejscowej jak i globalnej nie będą miały istotnego wpływu na kształtowanie się warunków klimatycznych.

5.6. Powierzchnia ziemi i gleby

Niedogodny wpływ na środowisko glebowe będzie podczas realizacji planu związany będzie z wykonaniem robót ziemnych i pracą maszyn ciężkich na trasie budowy. Faza realizacji będzie wymagała zajęcia istniejącego terenu pod budowę wiatraków, dojazdów i placu manewrowego. Podczas wykonywania prac ziemnych, w trakcie pracy maszyn budowlanych nastąpi silne przekształcenie gleb w obrębie wykonywanych prac obejmujące:

• usunięcie wierzchniej warstwy humusowej (o znacznej zawartości próchnicy) - staje się to często przyczyną zniszczenia głębiej leżących warstw geologicznych,

• mechaniczne zniszczenie gleby (zaburzenia w profilu),

• zniekształcenie struktury gleby wskutek jej zagęszczania i ugniatania, spowodowanego pracą ciężkiego sprzętu zmechanizowanego,

• prace montażowe, mogą spowodować ugniatanie części stałych gleby, zmniejszenie jej porowatości i usunięcie gazów (powietrza glebowego),

• zmiany składu próchnicznego gleby oraz profilu glebowego wskutek przemieszania wierzchnich partii gleby ze skałą macierzystą (zdzieranie górnych urodzajnych warstw ziemi, a nadsypywanie warstw wydobytych z głębi, tzw. martwicy glebowej),



64

• przemieszczanie mas glebowych na kołach ciężkich maszyn,

• przesuszenie lub zawodnienie gleb spowodowanych zaburzeniem stosunków wodnych przy wykonywaniu wykopów lub w czasie ich odwadniania;

• zanieczyszczenie gruntu substancjami szkodliwymi (paliwa, oleje płyny) w wyniku wycieków z maszyn drogowych,

• narażenie zwałowanej ziemi na przesuszenie, przemarznięcie i inne wpływy środowiska zależnie od warunków pogodowych.

Realizacja prac spowoduje wyłączenie z użytkowania powierzchnię czynnej warstwy gleby w związku z koniecznością utwardzenia terenu przeznaczonego pod budowę wież, place manewrowe oraz drogi dojazdowe do poszczególnych wież.

Potencjalne zanieczyszczenie gruntu substancjami szkodliwymi (paliwa, oleje płyny) w wyniku wycieków z maszyn budowlanych będzie miało charakter małoobszarowy (punktowy). Będzie to oddziaływanie wyłącznie chwilowe, o bardzo małym stopniu powtarzalności i małym prawdopodobieństwie wystąpienia. Można przyjąć, że zdarzenia takie nie będą istotne, dla jakości gleby, tym bardziej, że istnieje możliwość szybkiego podjęcia działań łagodzących.

Bezpośrednie oddziaływanie na powierzchnię ziemi i gleby będzie ograniczone do czasu prowadzenia prac budowlanych, lokalne i ograniczy się praktycznie do powierzchni zajmowanej przez planowane elementy infrastruktury, ewentualnie będzie dotyczyć terenów bezpośrednio przyległych w przypadku konieczności prowadzenia niwelacji.

Działania te będą, zatem krótkookresowe średniookresowe, jednakże skutki tych oddziaływań, tj. przekształcenia powierzchni ziemi (w tym gleb i rzeźby), będą miały charakter długookresowy i trwały. Skutki oddziaływań będą, bowiem tylko częściowo odwracalne, nie ma bowiem możliwości całkowitego odtworzenia naturalnych warunków środowiska, co dotyczy głównie wartości użytkowej gleby, w przypadku podjęcia działań rekultywacyjnych po okresie funkcjonowania inwestycji.

W odniesieniu do bezpośrednich przekształceń gleby nie stwierdza się prawdopodobieństwa wystąpienia istotnych negatywnych oddziaływań. Nie będą przekształcane gleby najwyższych klas bonitacyjnych ani też gleby pochodzenia organicznego, większość obszaru cechuje częściowe bądź całkowite przekształcenie naturalnych warunków glebowych w stanie obecnym. Nie mniej jednak, aby nie potęgować efektu dalszego przekształcania gleb, podjęte zostaną działania mające ten efekt minimalizować. Tam gdzie będzie można takich przekształceń uniknąć, warstwy organiczne gleby uzyskane podczas prowadzenia prac budowlanych zostaną użyte do rekultywacji powierzchni ziemi.

Z okresem funkcjonowania inwestycji nie wiążą się bezpośrednie mechaniczne przekształcenia powierzchni ziemi w zakresie rozpatrywanych komponentów środowiska przyrodniczego związanych z powierzchnią ziemi (gleby, rzeźba, utwory geologiczne).



65

Potencjalnie mogą występować zagrożenia związane z zanieczyszczeniem powierzchniowej warstwy ziemi w wyniku akumulacji zanieczyszczeń pochodzących z przypadkowych rozlewów substancji ropopochodnych lub substancji niebezpiecznych.

Sporadyczne zanieczyszczenia gleb niewielkimi ilościami substancji ropopochodnych nie stanowią zazwyczaj istotnego zagrożenia, tym bardziej, że zawarte w nich węglowodory ulegają naturalnemu rozkładowi wskutek procesów chemicznych i biologicznych zachodzących w glebie. Bezpośrednie zanieczyszczenie gruntu większymi ilościami substancji ropopochodnych może w skrajnych przypadkach skutkować migracją zanieczyszczeń w głębsze warstwy gleby i gruntu powodując zanieczyszczenie wód podziemnych. Skutki takiego zdarzenia będą porównywalne dla analizowanych wariantów inwestycyjnych.

Opisane powyżej negatywne oddziaływania mogą potencjalnie wystąpić, ale w warunkach normalnej eksploatacji turbin prawdopodobieństwo ich zdarzenia jest niewielkie.

5.7. Krajobraz

Oddziaływanie farm wiatrowych na krajobraz jest bardzo kontrowersyjne. Jest to również jeden z przewodnich argumentów podnoszony w protestach przeciw budowie farm wiatraków, szczególnie na terenach uważanych przez ludzi za atrakcyjnie wizualnie. Błędem było by stwierdzenie, że elektrownie wiatrowe nie oddziaływają na krajobraz.

Elektrownie wiatrowe to urządzenia wysokie, mierzące wraz z łopatą rotora niekiedy ponad 200 m. Dodatkowo, kolorystycznie (zazwyczaj biały kolor) kontrastują one z tłem nieba oraz z powierzchnią ziemi. Widoczne są ze znacznych odległości. Nie bez znaczenia jest również fakt stale obracającego się, przykuwającego uwagę rotora, mogącego powodować refleksy świetlne. Wiatraki nie będą widoczne w nocy. Na szczycie wież znajdować się będzie tylko czerwona lampa, podobne do tych, jakie obserwuje się na szczycie wszystkich wysokich obiektów.

Oprócz parametrów samych wież, ich wpływ na krajobraz zależy również od cech terenu w tym od ukształtowania, sposobu jego użytkowania (lasy, mniejsze zadrzewienia, obecność zbiorników wodnych), koncentracji ludzi jako obserwatorów (miasta, wsie, szlaki komunikacyjne, szlaki turystyczne). Pamiętać należy również o fakcie, że wraz ze wzrostem odległości jej dysonans krajobrazowy maleje. Wynika to z tego, że ich konstrukcja jest wąska w stosunku do ich wysokości. Istotny spadek postrzegania elektrowni w falistym krajobrazie morenowym, o zróżnicowanym ukształtowaniu terenu następuje w odległości ok. 6 km. Dysonans w krajobrazie znacznie wzrasta, gdy mamy do czynienia z koncentracją turbin w zespoły, zwane parkami. Planowane wieże nie są rozmieszczone geometrycznie. Spojrzenie z góry sprawia wrażenie przypadkowego ich rozrzucenia, co bliższe jest naturalnemu układowi w przyrodzie, gdzie nie mamy do czynienia z idealnymi kształtami geometrycznymi.



66

Ocena oddziaływania na krajobraz jest niezwykle skomplikowana, ponieważ sposób odbioru krajobrazu jest indywidualny dla każdego obserwatora. Opinie na temat tego samego krajobrazu mogą być skrajnie różne, tak właśnie będzie w przypadku planowanych wiatraków. Przez niektórych mogą być one postrzegane jako szpecące naturalny krajobraz, a przez innych jako nowoczesne, przyjazne środowisku instalacje, o prostym a jednocześnie wyrafinowanym kształcie. Należy podkreślić, że elektrownie będą miały podobne kształty i wielkości co nie będzie powodowało „bałaganu” przestrzennego i dysharmonii w krajobrazie. Malowanie elektrowni w sposób nie kontrastujący z otoczeniem w kolorze białym lub odcieniach szarości o powierzchni matowej spowoduje również ograniczenie zasięgu oddziaływania elektrowni na krajobraz.

Biorąc powyższe pod uwagę, już na etapie planowania przestrzennego opracowano szereg wytycznych, których uwzględnienie na etapie projektowania farmy ograniczyć jej

Wpływ farmy wiatrowej na otaczający ją krajobraz można znacząco ograniczyć m.in. poprzez zastosowanie następujących rozwiązań:

• jasne kolory wież i łopat wirnika (np. szary, beżowy, ewentualnie biały) lub kolor

elektrowni wiatrowych dopasowany do otoczenia,

• wybór elektrowni wiatrowych, których wirniki składają się z trzech łopat,

• farma wiatrowa jest bardziej „przyjazna”, gdy składa się na nią mniejsza liczba

turbin, ale o większej mocy, niż większa liczba turbin o małej mocy,

• należy unikać lokalizowania elektrowni wiatrowych w bliskiej odległości od

budynków mieszkalnych (min. 0,5 km).

Ocena oddziaływania farmy wiatrowej w kontekście uwarunkowań krajobrazowych jest nacechowana subiektywnym postrzeganiem rzeczy, zatem jednoznaczna ocena jej wpływu na krajobraz obszaru opracowania i otoczenia ma charakter uznaniowy.

5.8. Hałas

Emisje hałasu pochodzącego od pracujących turbin elektrowni wiatrowych budzą duże kontrowersje. Kwestia pogorszenia klimatu akustycznego jest bardzo często podnoszona w protestach mieszkańców terenów położonych najbliżej planowanych wiatraków. Nie ulega wątpliwości, że pracujące elektrownie wiatrowe wpływają na klimat akustyczny terenów położonych najbliżej nich. Kluczowe znaczenie w ograniczeniu tego oddziaływania ma zatem odpowiednie rozmieszczenie poszczególnych turbin oraz ich odpowiedni ich dobór pod kątem parametrów mocy akustycznej. W przypadku analizowanego obszaru lokalizację turbin oraz ich moce akustyczne zaplanowano w taki sposób, aby realizacja ustaleń planu nie spowodowała wzrostu poziomów hałasu powyżej wartości 40 dB na najbliższych terenach zabudowy mieszkaniowej podlegającej ochronie przed hałasem.



67

Stwierdza sie zatem, że realizacja planu nie spowoduje pogorszenia klimatu akustycznego w obszarze zabudowy mieszkaniowej i nie pogorszy warunków życia oraz zdrowia lokalnej społeczności.

5.9. Zabytki i dobra materialne

Ani w fazie realizacji ani eksploatacji nie przewiduje się oddziaływania na zabytki i krajobraz kulturowy. Zabytki oraz inne obiekty ważne pod względem kultury znajdują się w znacznej odległości od obszaru planowanej inwestycji.

5.10. Oddziaływanie na warunki życia ludzi

Podczas realizacji inwestycji nie przewiduje się znaczącego oddziaływania na ludzi. Inwestycja zlokalizowana jest w odległości powyżej 500 m od zabudowań mieszkalnych. Utrudnienia mogą powodować maszyny budowlane oraz samochody ciężarowe z zaopatrzeniem dojeżdżające na teren inwestycji. Spowodują one chwilowo wzmożony ruch na drogach lokalnych, co spowoduje obniżenie komfortu podróży oraz na czas realizacji zwiększy emisje do powietrza atmosferycznego oraz nieznacznie pogorszy klimat akustyczny w bezpośrednim sąsiedztwie realizacji inwestycji. Wszystkie oddziaływania na etapie realizacji przedsięwzięcia będą ograniczone tylko do czasu montażu przyszłych turbin. Całkowicie ustąpią wraz z zakończeniem budowy.

Oddziaływanie elektrowni wiatrowej na zdrowie i warunki życia mieszkańców jest jednym z istotniejszych aspektów w całej inwestycji. Energetyka oparta na sile wiatru jest w Polsce w miarę nowym zagadnieniem i może potencjalnie wywoływać niekiedy u ludzi niepokój i strach. Powstały opracowania traktujące o wpływie pracujących turbin wiatrowych na zdrowie oraz ogólne samopoczucie ludzi. Doprowadziły one nawet do utarcia się określenia syndromu turbiny wiatrowej, jako zespołu symptomów, występujących u ludzi zamieszkałych w bliskiej odległości od elektrowni wiatrowych. Należą do nich:

• problemy ze snem: słyszalny hałas lub fizycznie odczuwalne uczucie pulsowania

czy ciśnienia utrudniają zaśnięcie oraz powodują częste wybudzanie,

• bóle głowy o nasilonej dokuczliwości lub częstotliwości,

• zawroty głowy, drżenie, nudności,

• wyczerpanie, niepokój, złość, skłonność do irytacji, depresja,

• problemy z koncentracją uwagi i uczeniem się,

• szum uszny (dzwonienie w uszach).

Należy jednak traktować powyższe stwierdzenia z dystansem. Do wysunięcia takich wniosków doprowadziły przede wszystkim obserwacje prowadzone w Stanach



68

Zjednoczonych czy Australii gdzie, nawet na wielu filmach dostępnych w sieci widać fatalne położenie turbin względem zabudowań mieszkalnych. Tak, więc obserwacje na podstawie, których wyciągnięto takie wnioski prowadzono w warunkach skrajnie niekorzystnych. Położone są one stanowczo za blisko zabudowy mieszkalnej, przez co faktycznie mogą powodować wyżej wymienione symptomy.

Prawidłowe usytuowanie elektrowni wiatrowych względem terenów zamieszkałych przez ludzi nie spowoduje oddziaływań opisanych powyżej. Polskie prawo nie precyzuje dokładnie odległości, jaka powinna dzielić turbiny wiatrowe od najbliższych zabudowań. Odległość ta może być wyznaczona pośrednio, na przykład przez zasięg dopuszczalnego poziomu hałasu. Inwestycja podlegająca niniejszej analizie zlokalizowana jest w odległościach nie mniejszych niż 500 m od najbliższych zabudowań mieszkalnych oraz poza zasięgiem ponadnormatywnego hałasu emitowanego przez całą farmę wiatrową.

W wyniku analiz akustycznych stwierdzono, że nie wystąpią przekroczenia dopuszczalnych wartości hałasu zarówno dla pory dnia i pory nocy. Co więcej w celu zapewnienia zachowania komfortu akustycznego na terenach podlegających ochronie moc akustyczną i rozmieszczenie turbin dobrano tak, aby presja akustyczna na tereny była jak najmniejsza. Jako kryterium graniczne wykorzystano tu wartość 40 dB (40 dB w porze nocy to najbardziej rygorystyczna wartość dopuszczalna dla obszarów chronionych akustycznie).

5.11. Oddziaływania skumulowane

Skumulowane oddziaływania w zakresie hałasu

W sąsiedztwie obszarów przeznaczonych pod przedmiotową farmę wiatrową nie znajdują się istniejące oraz planowane farmy wiatrowe, dla których mógłby wystąpić efekt skumulowanego oddziaływania hałasu. Najbliższe planowane farmy wiatrowe (okolice miejscowości Dąbrowa) zlokalizowane znacznej odległości, tak więc skumulowane oddziaływanie w zakresie hałasu nie będzie miało miejsca. W związku z powyższym pominięto szczegółowe analizy w tym zakresie.

Skumulowane oddziaływania na środowisko przyrodnicze

W skali lokalnej skumulowane oddziaływanie blisko sąsiadujących farm wiatrowych może wiązać się z negatywnym wpływem na niektóre populacje regionalne ptaków lęgowych. Może wówczas nastąpić zmniejszenie się areału żerowisk, wyboru atrakcyjnych lęgowisk. Duże ptaki drapieżne mogą zaprzestać wykorzystywać ten teren. Powstanie dodatkowych farm wiatrowych i w konsekwencji zwiększenie liczby turbin w jednym zwartym obszarze może przyczynić się do zwiększenia śmiertelności ptaków.

W sąsiedztwie planowanej farmy nie istnieją inne farmy wiatrowe, najbliższe planowane farmy wiatrowe znajdują się w odległości około 6,5 km na zachód w okolicach miejscowości Dąbrowa. Ze względu na wielkość tych farm oraz analizowanej farmy oraz



69

odległość, jaka je dzieli i wzajemne ich położenie można stwierdzić, że skumulowane oddziaływanie na migracje ptaków nie wystąpi

Przyjmując, że śmiertelność jest iloczynem kolizyjności pojedynczego wiatraka i liczby wiatraków całej farmy, śmiertelność może zwiększyć się proporcjonalnie do ilości powstających kolejnych farm (kolejnych turbin). Trudno jednak wskazać, czy zależność ta będzie miała w rzeczywistości charakter liniowy, nie wiadomo na ile pojawienie się kolejnych farm wpłynie na zachowania się poszczególnych gatunków w kwestii przyzwyczajenia się do nowych obiektów, ich omijania bądź też opuszczenia miejsc żerowania i lęgu. Szczegółowe rozpoznanie tej problematyki będzie możliwe dopiero na etapie prowadzenia monitoringu porealizacyjnego.

Według kryteriów stosowanych w ocenie ryzyka planowanej inwestycji na awifaunę, zebrane dane wskazują, że projekt inwestycji w planowanym miejscu może być realizowany.



70

6. Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru

W projekcie planu przewidziano szereg działań mających na celu zapobieganie i ograniczanie negatywnych oddziaływań mogących być rezultatem realizacji planu.

a) w zakresie ochrony wód powierzchniowych i podziemnych

• zakazuje się zasypywania oczek wodnych stanowiących obiekty przyrodnicze i bezodpływowych naturalnych zagłębień terenu, rowów melioracyjnych i kanału Równi;

• grunty w miejscach składowania materiałów, w których powstawać mogą odcieki, nakazuje się odpowiednio zabezpieczyć przed infiltracją tych odcieków oraz wyposażyć w systemy odwodnienia;

• w przypadku obecności w ściekach deszczowych substancji ropopochodnych lub chemicznych, nakazuje się neutralizowanie ich na terenie własnym inwestora;

• nakazuje się utwardzenie i skanalizowanie terenów, na których mogłoby dojść do zanieczyszczenia substancjami ropopochodnymi lub chemicznymi;

• po zakończeniu prac budowlanych teren przeznaczony do użytkowania rolniczego nakazuje się przywrócić do stanu pierwotnego umożliwiającego prowadzenie upraw rolniczych;

• zakazuje się niszczenia lub uszkadzania brzegów rowów oraz gruntów pod wodami powierzchniowymi;

• nakazuje się utrzymanie w należytym stanie technicznym koryt cieków;

• zakazuje się wszelkich czynności w obrębie kanału Równia, które miałyby negatywny wpływ na warunki jej utrzymania.

b) w zakresie oddziaływania na powierzchnię ziemi i gleby

• ustala się obowiązek zabezpieczenia wierzchniej warstwy gleby (humusu) w trakcie prowadzenia prac ziemnych;

• zakazuje się zmiany konfiguracji terenu, zaś zmiany powstałe w wyniku prac budowlanych nakazuje się przywrócić do stanu pierwotnego;



71

• dopuszcza się zmianę konfiguracji terenu w przypadku terenów przeznaczonych pod drogi wewnętrzne, przebudowywane drogi, place montażowo – serwisowe i miejsca lokalizacji farm wiatrowych;

• po zakończeniu prac budowlanych teren przeznaczony do użytkowania rolniczego nakazuje się przywrócić do stanu pierwotnego umożliwiającego prowadzenie upraw rolniczych.

c) w zakresie ochrony przed hałasem

• zakazuje się lokalizacji innych obiektów lub urządzeń nie związanych z wytwarzaniem energii z odnawialnych źródeł energii powodujących pogorszenie się warunków środowiskowych i poziomu hałasu w stosunku do zabudowy zagrodowej, mieszkaniowej, usługowej i mieszkaniowo – usługowej;

• nakazuje się zachowanie odległości farm wiatrowych od zabudowy przeznaczonej na pobyt ludzi w celu spełnienia warunków wynikających z dopuszczalnego poziomu hałasu, zgodnie z obowiązującymi przepisami.

d) w zakresie ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym

• ustala się obowiązek zabezpieczenia środowiska przed emisją szkodliwych fal elektromagnetycznych do wielkości przyjętych w przepisach szczególnych;

• nakazuje się zachowanie stref ochronnych przy lokalizacji farm wiatrowych od istniejących urządzeń elektroenergetycznych, zgodnie z obowiązującymi przepisami;

• emisję fal elektromagnetycznych ograniczyć do wielkości przyjętych w przepisach szczególnych.

e) w zakresie ochrony zdrowia i życia ludzi

• zakaz zabudowy przeznaczonej na pobyt ludzi w obszarze oznaczonym symbolem SOE;

• zakazuje się lokalizacji innych obiektów lub urządzeń nie związanych z wytwarzaniem energii z odnawialnych źródeł energii powodujących pogorszenie się warunków środowiskowych i poziomu hałasu w stosunku do zabudowy zagrodowej, mieszkaniowej, usługowej i mieszkaniowo – usługowej;

• nakazuje się zachowanie odległości farm wiatrowych od zabudowy przeznaczonej na pobyt ludzi w celu spełnienia warunków wynikających z dopuszczalnego poziomu hałasu, zgodnie z obowiązującymi przepisami;



72

• zastosowanie wyłącznie nowych fabrycznie masztów proekologicznych, wyposażonych w nowoczesne urządzenia elektroniczne;

• zastosowanie urządzeń, które zabezpieczałyby śmigła farmy wiatrowej przed oblodzeniem;

• zastosowanie amortyzatorów do tłumienia drgań każdej farmy wiatrowej.

f) w zakresie ochrony wartości krajobrazowych

• lokalizowanie obiektów technicznych kubaturowych towarzyszących farmom wiatrowym należy sytuować, o ile pozwolą warunki, w enklawach zieleni tak, aby nie wprowadzać w otwarty krajobraz obcych elementów, a w przypadku lokalizacji na terenach otwartych obsadzanie obiektów kubaturowych i technicznych zielenią średniowysoką;

• nakazuje się usunięcie wieży farmy wiatrowej nieczynnej przez okres powyżej jednego roku;

• zakazuje się umieszczania reklam na konstrukcji wież farmy wiatrowej i urządzeniach elektroenergetycznych, za wyjątkiem oznaczenia, nazwy oraz symbolu producenta i właściciela;

• nakazuje się wykonanie neutralnej kolorystyki wież i turbin farmy wiatrowej, jednolity na całym obszarze;

• nakazuje się wykonanie matowej powierzchni wszystkich elementów wieży i turbin farmy wiatrowej nie powodującej refleksów świetlnych;

• zakazuje się lokalizowania obiektów negatywnie wpływających na wartościowe elementy krajobrazu kulturowego oraz zabytków.

g) w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury

• zakazuje się lokalizowania obiektów negatywnie wpływających na wartościowe elementy krajobrazu kulturowego oraz zabytków;

• nakazuje się minimalizację występujących zagrożeń dla istniejących wartości zasobów dziedzictwa kulturowego i czynników wywołujących te zagrożenia;

• z uwagi na brak oznaczonych stanowisk archeologicznych w przedmiotowym terenie, osoby prowadzące roboty ziemne i budowlane w razie ujawnienia przedmiotu lub obiektu, który posiada cechy zabytku, zobowiązane są do powiadomienia odpowiednich służb, zgodnie z obowiązującymi przepisami.



73

h) w zakresie ochrony bioróżnorodności oraz chronionych gatunków roślin i zwierząt

• prowadzenie monitoringu porealizacyjnego pod kątem skutków oddziaływania farm wiatrowych na zdrowie i życie ludzi oraz środowisko przyrodnicze, a w szczególności na migrujące zwierzęta i ptaki oraz ostoje ich bytowania. Zakres i czas przebiegu monitoringu należy przyjąć w oparciu o obowiązujące przepisy. W przypadku stwierdzenia negatywnego oddziaływania inwestycji na zdrowie i życie ludzi, oraz środowisko przyrodnicze, a w szczególności na migrujące zwierzęta i ptaki oraz ostoje ich bytowania, należy na koszt inwestora podjąć działania w celu usunięcia zagrożeń, zgodnie z przepisami szczególnym.

• oświetlenie i oznakowanie ochronne wież farmy wiatrowej, zgodnie z obowiązującymi przepisami.

7. Rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w planie

Podczas sporządzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla terenów planowanej farmy wiatrowej kierowano się priorytetem minimalizacji potencjalnych niekorzystnych oddziaływań planowanej inwestycji na środowisko. Uwzględniono również wskazania i wnioski z przeprowadzonego dla przedmiotowej inwestycji rocznego monitoringu ptaków i nietoperzy, co pozwoliło na wskazanie optymalnej lokalizacji turbin.

Wariant planu proponowany do uchwalenia jest wynikiem analiz szeregu wariantów, które były rozpatrywane na poszczególnych etapach tworzenia planu, w szczególności brano pod uwagę na bieżąco wyniki prowadzonego całorocznego monitoringu ornitologicznego i chiropterologicznego.

W ramach analizy wariantów planowanej farmy wiatrowej rozpatrywano warianty ze względu na wpływ inwestycji na środowisko przyrodnicze, a także ze względu na oddziaływanie hałasu w środowisku. Analizowane warianty różniły się lokalizacją i rozmieszczeniem turbin w obszarze farmy wiatrowej, ilością turbin w obszarze farmy wiatrowej, mocą akustyczną poszczególnych generatorów.

Ponadto przy rozmieszczeniu turbin brane były pod uwagę warunki technologiczne funkcjonowania farmy wiatrowej takie jak wzajemne usytuowanie wież względem siebie oraz istniejącej i planowanej infrastruktury tak, aby zoptymalizować ilość produkowanej energii.

W związku z zastosowaniem w projekcie planu zaleceń lokalizacyjnych i monitoringowych nie proponuje się alternatywnych rozwiązań do obecnego planu.



74

8. Metody analizy realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwość jej przeprowadzania

Z ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wynika, że analiza aktualności dokumentów planistycznych winna być wykonywana nie rzadziej niż raz na kadencję wójta. Proponuje się, aby w ramach tej analizy przeprowadzać również ocenę wpływu zagospodarowania przestrzennego na środowisko, według kryteriów zawartych w rozdziale opisującym potencjalny wpływ realizacji ustaleń planu na środowisko (oddziaływanie na powietrze, rzeźbę terenu, wody powierzchniowe i podziemne, gleby, klimat, warunki życia ludzi, zwierzęta i rośliny, obszary Natura 2000 itd.). Monitorowanie oddziaływania ustaleń planu na środowisko prowadzone będzie zatem cyklicznie w odstępach kilkuletnich, co odpowiada długiemu okresowi realizacji ustaleń tego dokumentu. W przypadku stwierdzenia znacznego negatywnego wpływu na środowisko, może zajść konieczność zmiany ustaleń planu, natomiast w przypadku braku istotnych negatywnych oddziaływań, można kontynuować realizację ustaleń przyjętej wersji planu.

Przewidywane metody analizy realizacji postanowień projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego pod kątem wpływu na środowisko mogą się odnosić do:

• oddziaływania projektowanego zagospodarowania terenu,

• przestrzegania ustaleń dotyczących przeznaczenia terenu, ukształtowania zabudowy i zagospodarowania terenu, ustaleń dotyczących uzbrojenia w infrastrukturę techniczna, ochrony i kształtowania środowiska i ładu przestrzennego, ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków,

• w zakresie oddziaływania projektowanego zagospodarowania terenu na środowisko, w odniesieniu do planowanego przedsięwzięcia, monitoring porealizacyjny środowiska w może polegać na :

• stwierdzeniu faktycznego poziomu hałasu na terenie projektowanej farmy elektrowni wiatrowych i pobliskiej zabudowy na podstawie pomiarów dokonanych po wybudowaniu i uruchomieniu inwestycji.

• w odniesieniu do zasobów przyrodniczych, należy prowadzić monitoring porealizacyjny wpływu farmy na ptaki i nietoperze, zgodnie z warunkami decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji przedsięwzięcia.

• w przypadku skarg mieszkańców na ewentualne uciążliwości prowadzonej działalności w oparciu o uchwalony plan, analizę realizacji mpzp i badanie skażenia środowiska powinien przeprowadzić odpowiedni organ administracji samorządowej;

• w zakresie realizacji przestrzegania ustaleń mpzp powinny być okresowe przeglądy zainwestowania obszaru i realizacji mpzp, wykonywane przez administracje samorządowa na potrzeby oceny prowadzonej polityki przestrzennej. Częstotliwość okresowych przeglądów powinna być zgodna z



75

przepisami szczególnymi (ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym).

Wskazuje się na konieczność przeprowadzenia monitoringu porealizacyjnego w zakresie stanu zachowania populacji ptaków i nietoperzy analogicznymi metodami, które zastosowano przy sporządzaniu monitoringu przedrealizacyjnego, celem uzyskania miarodajnych wyników.

9. Transgraniczne oddziaływanie na środowisko

Ze względu na lokalny charakter działań inwestycyjnych przewidzianych w zmianie studium oraz znaczne oddalenie od granic Rzeczpospolitej nie przewiduje się możliwości wystąpienia oddziaływania transgranicznego.



76

10. Streszczenie w języku niespecjalistycznym

Prognozę oddziaływania na środowisko wykonano dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu położonego w obrębach: Chocicz, Chocimek, Mokra i Lutol, gmina Lubsko. Prognoza została sporządzona zgodnie z aktualnie obowiązującymi wymaganiami zapisanymi w Ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.

Celem ideowym opracowania prognozy jest wykazanie, w jakim stopniu idea zrównoważonego rozwoju, a w tym ochrona środowiska zostały uwzględnione w projektowanym dokumencie i jakie mogą być konsekwencje tak negatywne jak i pozytywne dla środowiska w wyniku realizacji działań zawartych w „Planie”.

W ramach przedmiotowego opracowania przedstawiono ogólną charakterystykę ustaleń zawartych w analizowanym projekcie.

W ramach opracowania dokonano oceny stanu i funkcjonowania środowiska przyrodniczego na omawianym obszarze oraz wpływu realizacji ustaleń projektu planu na to środowisko.

Z dokonanej w prognozie analizy i oceny wpływu realizacji ustaleń projektu planu na oraz poszczególne elementy środowiska wynika, że realizacja ta może powodować powstawanie pewnych negatywnych skutków dla środowiska przyrodniczego, opisanych powyżej. Realizacja ustaleń planu nie powinna jednak spowodować powstawania znaczących oddziaływań, mających zasadniczo negatywne skutki dla środowiska przyrodniczego i obszarów Natura 2000.

Stwierdzono, że realizacja ustaleń planu nie powinna spowodować powstawania znaczących oddziaływań, mających zasadniczo negatywne skutki dla środowiska przyrodniczego, w szczególności na ptaki oraz nietoperze czyli grupy zwierząt potencjalnie najbardziej narażone na pojawienie się elektrowni wiatrowych.

W prognozie odniesiono się do przedstawionych w planie rozwiązań eliminujących bądź ograniczających negatywne oddziaływanie na środowisko, jakie mogą pojawić się w skutek realizacji planu. Warunkiem minimalizacji opisanych negatywnych oddziaływań będzie przestrzeganie rozwiązań i zasad ochrony uwzględnionych w projekcie planu.

Podsumowując, projekt planu spełnia wymagania ochrony środowiska zmierzające do zachowania najważniejszych walorów przyrodniczych i kulturowych omawianego obszaru.

FW Lubsko I prognoza oddziaływania...

Documents

Transcript of FW Lubsko I prognoza oddziaływania...