Fundusze Venture Capital – BRIdge Alfa – zagadnienia · Fundusze Venture Capital – BRIdge...

Procesy komercjalizacji wyników badań naukowych w Polsce są ciągle w fazie definicji regulacji prawnych, popularyzacji najlepszych praktyk i wskazywania rekomendowanych, skutecznych i bezpiecznych ścieżek ich realizacji. Ekosystem prawno-podatkowy, w jakim te procesy zachodzą podlega ewolucji i zmianom, które uczestnicy tego procesu muszą śledzić. Pojawiają się nowe programy takie jak NCBiR Bridge Alfa, które są efek-tywnym instrumentem wspierającym proces komercjalizacji. Po wszystkich tych zagadnieniach i problemach potrzebny jest wiarygodny przewodnik, który wyjaśnia, wskazuje i doradza – taki charakter ma na pewno niniejsza publikacja, która powinna stać się obowiązkową lekturą pomagającą w osiąg-nięciu sukcesu, jakim jest efektywny transfer prac B+R do innowacyjnej gospodarki w Polsce.

Zygmunt Grajkowski, Giza Polish Ventures

Wzrost ilości i jakości wiedzy dostarczanej przez naukę do gospodarki – to był jeden z celów, jakie mój zespół przyjął za wytyczną prac nad reformą szkolnictwa wyższego w ramach projektu „Ustawa 2.0”. W tym obszarze zdiagnozowaliśmy wiele elementów, które wymagają poprawy, zarówno w zakresie legislacji, jak i kultury organizacyjnej. Rekomendowana publi-kacja stanowi ważny przyczynek do poprawy stanu istniejącego. Książka zawiera wnikliwą analizę architektury prawnej funduszy BRIDge Alfa – wehikułów inwestycyjnych, będących obecnie ważnym instrumentem wspie-rającym rozwój polskich innowacyjnych technologii. Autorzy prezentują otoczenie prawne, w którym ten instrument jest osadzony oraz implikacje biznesowe jego funkcjonowania. Takie prawno-ekonomiczne ujęcie tematu sprawia, że pozycja ta jest bogatym źródłem wiedzy zarówno dla przed-siębiorców jak i dla przedstawicieli świata akademickiego. Zarządzającym funduszami przybliża ona natomiast specyfikę procesów badawczo-rozwo-jowych, która istotnie wpływa na kształt stosunków prawnych powstających pomiędzy inwestorami a wynalazcami.

Dr hab. Arkadiusz Radwan, prezes Instytutu Allerhanda, adwokat, of counsel w Kubas Kos Gałkowski, kierownik projektu „Ustawa 2.0”

realizowanego przez zespół Instytutu Allerhanda (www.ReformaNauki.pl)

www.bridge.gov.plwww.bridge.gov.pl

Fundusze Venture Capital – BRIdge Alfa – zagadnienia

prawne i merytoryczne

Fund

usze

Ven

ture

Cap

ital –

BR

Idge

Alfa

– z

agad

nien

ia p

raw

ne i

mer

ytor

yczn

e Michał ŻółtowskiOlga MajchrakMateusz Zreda

Narodowe CentrumBadań i Rozwoju



Michał Żółtowski, Olga Majchrak, Mateusz Zreda

Warszawa, 2017

WydawcaMichał Barszcz

Skład i łamanieDariusz Ziach

© by Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, Warszawa 2017

ISBN: 978-83-948439-1-5

Wydanie pierwsze

Narodowe Centrum Badań i Rozwojuul. Nowogrodzka 47a

00-695 WarszawaTel.: +48 22 24 42 858Faks: +48 22 20 13 408

www.bridge.gov.plhttp://www.ncbr.gov.pl

Wszelkie prawa autorskie zastrzeżone i prawnie chronione. Przedruk materiałów w części lub w całości możliwy tylko i wyłącznie za zgodą Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.

Cytowanie oraz wykorzystywanie fragmentów publikacji dozwolone tylko za podaniem źródła.


3

Spis treści

Autorzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9Glosariusz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

1. Konstrukcja Funduszu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 1.1. Cel i rola Funduszu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 1.2. Kamienie Milowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 1.3. Ograniczenia funkcjonowania Funduszu wynikające

z jego konstrukcji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 1.3.1. Przedmiot Inwestycji Funduszu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 1.3.2. Podstawy umowne zaangażowania finansowego Funduszu . . . 29 1.3.3. Maksymalne łączne zaangażowanie finansowe

w jeden Projekt B+R . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 1.3.4. Wielkość przedsiębiorstwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 1.3.5. Ograniczenia wynikające z przepisów o pomocy

publicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 1.3.6. Dokonanie Inwestycji w zamian za objęcie Praw

Udziałowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 1.4. Komitet Inwestycyjny – umowny organ Funduszu na gruncie

instrumentu BRIdge Alfa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 1.4.1. Decyzje Inwestycyjne i Kluczowe Decyzje . . . . . . . . . . . . . . . . 35 1.4.2. Kompetencje Komitetu Inwestycyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 1.4.3. Tryby podejmowania uchwał przez Komitet Inwestycyjny . . . . 39 1.4.4. Zasady głosowania w Komitecie Inwestycyjnym. . . . . . . . . . . 42 1.4.5. Dokumentacja prac Komitetu Inwestycyjnego . . . . . . . . . . . . 42 1.5. Budżet Funduszu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 1.6. Ogólne zasady wydatkowania środków przez Fundusz . . . . . . . . . . . 45 1.6.1. Ogólne zasady wykonywania projektu BRIdge Alfa . . . . . . . . 45 1.6.2. Zasada wydatkowania środków zgodnie z procedurami

inwestycyjnymi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 1.6.3. Zasada wydatkowania środków zgodnie z przepisami

prawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 1.6.4. Zasada zachowania proporcji kapitału prywatnego

i środków publicznych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

FUNDUSZE VENTURE CAPITAL – BRIDGE ALFA – ZAGADNIENIA PRAWNE I MERYTORYCZNE

4

1.6.5. Zasada kwalifikowalności wydatków Funduszu . . . . . . . . . . . 47 1.6.6. Zasada rozliczania wydatków z Budżetu Funduszu

w transzach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 1.6.7. Zasada wyodrębnienia Budżetu Operacyjnego

z Budżetu Inwestycyjnego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

2. Procedury inwestycyjne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 2.1. Wyszukiwanie, selekcja i ewaluacja Projektów B+R. . . . . . . . . . . . . . 52 2.1.1. Wyszukiwanie Projektów B+R . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 2.1.2. Ewaluacja i selekcja Projektów B+R . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 2.2. Faza przedinwestycyjna Projektu B+R . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 2.2.1. Faza analityczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 2.2.2. Faza badań badawczo-rozwojowych o charakterze

Proof of Principle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 2.2.3. Decyzja Inwestycyjna w zakresie kosztów ponoszonych

na etapie przedinwestycyjnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 2.2.4. List intencyjny – uzgodnienie podstawowych warunków

Inwestycji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 2.3. Faza inwestycyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 2.3.1. Warunki formalne dokonania Inwestycji . . . . . . . . . . . . . . . . 62 2.3.1.1. Brak Restrykcji Inwestycyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 2.3.1.2. Polski Pierwiastek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 2.3.1.3. Rozmiar pomocy publicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 2.3.1.4. Inne negatywne przesłanki wynikające

z przepisów prawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 2.3.2. Warunki finansowe Inwestycji Funduszu . . . . . . . . . . . . . . . . 68 2.3.2.1. Zakaz gorszych warunków Inwestycji . . . . . . . . . . . . 68 2.3.2.2. Maksymalna wysokość finansowania jednej

Spółki Portfelowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 2.4. Konstrukcja Decyzji Inwestycyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 2.5. Umowa Inwestycyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 2.5.1. Rola i funkcja Umowy Inwestycyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 2.5.2. Elementy Umowy Inwestycyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 2.5.3. Zapewnienia i oświadczenia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 2.5.4. Właściwe zabezpieczenie własności intelektualnej

w Spółce Portfelowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 2.5.5. Warunki kolejnych rund finansowania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 2.6. Inwestycja – ramy prawne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 2.6.1. Zawiązanie nowej Spółki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 2.6.2. Inwestycja w istniejącą spółkę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 2.6.2. Wspólna Inwestycja dwóch lub więcej Funduszy . . . . . . . . . . 92

3. Wsparcie dla Spółki Portfelowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 3.1. Ogólna konstrukcja Wsparcia Spółki Portfelowej udzielanego

przez Fundusz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 3.2. Istotne elementy Umowy o Wsparcie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 3.2.1. Przedmiot Umowy i oświadczenia stron . . . . . . . . . . . . . . . . . 96

5

SPIS TREŚCI

3.2.2. Wybrane obowiązki Funduszu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 3.2.3. Wybrane obowiązki i zadania Spółki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 3.2.3.1. Obowiązek przestrzegania postanowień

Umowy o Wsparcie oraz przepisów prawa . . . . . . . . . 98 3.3. Warunki formalne udzielenia Wsparcia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 3.4. Transze Wsparcia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 3.5. Zmiany dotyczące poszczególnych Zadań, Planu Realizacji

Projektu oraz Umowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 3.6. Rozliczenie Projektu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 3.7. Przypadki naruszenia Umowy o Wsparcie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 3.8. Zabezpieczenie wykonania obowiązku zwrotu środków

wydatkowanych niezgodnie z Umową o Wsparcie . . . . . . . . . . . . . 107

4. Wybrane istotne zasady funkcjonowania Funduszu BRIdge Alfa . . . 109 4.1. Zasada prowadzenia wyodrębnionych rozliczeń księgowych . . . . 109 4.2. Obowiązek unikania Konfliktu Interesów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 4.3. Sprawowanie monitoringu i kontroli przez Fundusz

nad Spółkami Portfelowymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 4.3.1. Monitoring i kontrola . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 4.4. Odpowiedzialność Funduszu oraz Zespołu Funduszu . . . . . . . . . . 114 4.4.1. Odpowiedzialność Funduszu za Realizację Projektu

Grantowego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 4.4.2. Odpowiedzialność Funduszu za realizację Projektu B+R

przez Spółki Portfelowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 4.4.3. Odpowiedzialność Zespołu Funduszu . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119

5. Wybrane obowiązki regulacyjne obowiązujące Fundusze BRIdge Alfa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121

5.1. Obowiązki wynikające z ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi . . . . . . 121

5.2. Obowiązki dotyczące przetwarzania danych osobowych . . . . . . . . 125 5.2.1. Zakres regulacji – ustawa o ochronie danych osobowych . . . 126 5.2.2. Fundusz jako administrator danych osobowych . . . . . . . . . 129 5.2.3. Odpowiedzialność z tytułu naruszeń ustawy

o ochronie danych osobowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 5.2.4. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady

dotyczące ochrony danych osobowych . . . . . . . . . . . . . . . . . 134

6. Komercjalizacja doktoratów – rozwiązania prawne i modele współpracy z technologicznymi Funduszami zalążkowymi . . . . . . . . 141

6.1. Uwarunkowania prawne determinujące wybór modelu współpracy Funduszu zalążkowego z doktorantem . . . . . . . . . . . . . 143

6.1.1. Przedmiot ochrony praw własności intelektualnej . . . . . . . . 143 6.1.2. Rodzaj stosunku prawnego, w ramach którego doktorant

prowadzi badania lub prace rozwojowe . . . . . . . . . . . . . . . . . 145 6.1.3. Rodzaj jednostki organizacyjnej, w której prowadzone

są badania w ramach doktoratu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150


6

6.1.4. Uwarunkowania wynikające z wewnętrznych regulaminów zarządzania własnością intelektualną . . . . . . . 151

6.1.5. Uwarunkowania wynikające z dotychczasowych źródeł finansowania badań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152

6.2. Uwarunkowania merytoryczne determinujące wybór modelu współpracy Funduszu zalążkowego z doktorantem . . . . . . . . . . . . . 154

6.2.1. Czynnik osobowy jako istotna przesłanka Inwestycji funduszu zalążkowego BRIdge Alfa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154

6.2.2. Wartości niematerialne jako podstawowe aktywa Spółki technologicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155

6.2.3. Portfolio praw własności intelektualnej jako podstawowe narzędzie ochrony prawnej aktywów Spółki technologicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157

6.2.4. Racjonalna wycena Spółki jako narzędzie ochrony wartości kapitału . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158

6.2.5. Podzielenie finansowania badań naukowych i prac rozwojowych na etapy jako narzędzie ograniczenia ryzyka inwestycyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162

6.2.6. Proponowany model współpracy doktoranta z Funduszem zalążkowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163

7. Zagadnienia prawne i merytoryczne Inwestycji Funduszy zalążkowych w Projekty B+R pracowników korporacji zamierzających założyć własne przedsiębiorstwo . . . . . . . . . . . . . . . . . 169

7.1. Identyfikacja wytworów intelektualnych i ich kwalifikacja prawna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170

7.2. Ustalenie podmiotu praw własności intelektualnej do wytworów intelektualnych pracownika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171

7.3. Ustalenie struktury relacji pomiędzy przedsiębiorstwem pracownika a korporacją . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173

7.4. Uwarunkowania prawne prowadzenia działalności gospodarczej przez byłego pracownika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173

7

Autorzy Publikacja opracowana we współpracy z Kancelarią Destrier.

Destrier kancelaria prawna to firma praw-nicza specjalizują się w obsłudze sektora

nowych technologii. Kancelaria zapewnia kompleksową obsługę zło-żonych projektów inwestycyjnych w nowe technologie uwzględnia-jących między innymi międzynarodowy transfer własności intelek-tualnej, komercjalizację technologii z uczelni wyższych i instytutów badawczych, projekty joint-venture w ramach prac badawczo-rozwo-jowych, inwentaryzację własności intelektualnej. Wiodącą specjaliza-cją Kancelarii jest obsługa prawna podmiotów realizujących projekty współfinansowane ze środków publicznych, w tym inwestorów seed i venture capital.

Kancelaria Destrier należy do grupy Destrier, w ramach której wyspe-cjalizowane podmioty świadczą również usługi księgowe, kontrolin-gowe oraz doradcze adresowane do inwestorów kapitałowych oraz spółek technologicznych.

dr Michał Żółtowskiabsolwent Uniwersytetu Warszawskiego oraz Université de Poitiers we Francji. Specjalizuje się w prawie własności intelektualnej, prawie spółek, regulacjach dot. funduszy inwestycyjnych oraz prawie umów, szczególnie w obszarze nowych technologii. Przeprowadził z sukcesem szereg projektów w zakresie inwestycji w nowe technologie obejmują-cych m.in. międzynarodowy transfer własności intelektualnej, komer-cjalizację technologii z uczelni wyższych i instytutów naukowych oraz


8

przygotowanie międzynarodowych struktur prawnych związanych z inwestycją oraz dezinwestycją. Doradza w tym zakresie m.in. inwe-storom VC oraz startupom. Ponadto doradza funduszom BRIdge Alfa, począwszy od uruchomienia pierwszej edycji programu. Autor licz-nych opinii prawnych i publikacji w tym zakresie. Praktykuje w kan-celarii prawnej Destrier w Warszawie.

Olga Majchrakabsolwentka wydziału prawa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Członek Towarzystwa Akademickiego Instytutu Aller-handa. Od 2010 roku związana z polską branżą venture capital. Pełniła funkcję członka zarządu funduszu BRIdge Alfa w pierwszej edycji pro-gramu. Specjalizuje się w prawie spółek, transakcjach venture capital, umowach o realizację prac badawczo-rozwojowych oraz doradztwie w trans akcjach biznesowych w krajach Europy Wschodniej. Współ-pracuje jako of counsel z kancelarią prawną Destrier w Warszawie.

Mateusz Zredaradca prawny w Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Warszawie, członek Izby Adwokackiej w Warszawie, ekspert do spraw legislacji w Kancelarii Sejmu z dziesięcioletnim doświadczeniem w obsza-rze obsługi prawnej posłów i organów Sejmu oraz siedmioletnim doświadczeniem w zakresie doradztwa prawnego w warszawskich kancelariach prawnych. W ramach doradztwa prawnego w obsza-rze stanowienia prawa specjalizuje się w szczególności w prawie Unii Europejskiej i prawie międzynarodowym. W zakresie stosowania prawa jego doświadczenia zawodowe koncentrują się w obszarach prawa korporacyjnego, handlowego, prawa własności intelektualnej, oceny zgodności działalności gospodarczej z wymogami regulacyjnymi, w tym ze standardem ochrony danych osobowych oraz cyberbezpie-czeństwem. Praktykuje w kancelarii prawnej Destrier w Warszawie.

Michał Barszcz prawnik; wydawca Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Specjali-zuje się w tematyce komercjalizacji wyników prac badawczych; wieloletni redaktor publikacji z zakresu prawa i zarządzania. Współtworzył i koor-dynował merytorycznie, edycyjnie oraz redakcyjnie powyższą publikację.


9

Wprowadzenie Szanowni Państwo,

oddajemy w Państwa ręce pierwszą kompleksową publikację poświę-coną instrumentowi dotacyjno-inwestycyjnemu BRIdge Alfa realizo-wanemu przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju i finansowanego ze środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regio-nalnego w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój.

Realizowany od 2014 r. program BRIdge Alfa zajmuje ważne miejsce w strategii rozwoju gospodarczego Polski, którego centralną ideą jest zwiększenie innowacyjności polskiej gospodarki. Cel ten realizowany jest w szczególności poprzez wzmocnienie synergii pomiędzy przed-siębiorcami a światem nauki, tak aby stworzyć przejrzyste i skuteczne mechanizmy komercjalizacji wyników badań i prac rozwojowych. Komercjalizacja wysokich technologii jest bardzo zyskowna, stanowi o konkurencyjności gospodarki oraz może być silnikiem napędzają-cym inne sektory gospodarki narodowej. Przedsięwzięcia te wiążą się jednak z bardzo wysokim ryzykiem, co utrudnia pozyskania odpo-wiedniego finansowania. Celem programu BRIdge Alfa jest wzmoc-nienie systemu finansowania najbardziej ryzykownych przedsięwzięć w branży wysokich technologii poprzez wsparcie zarówno samych projektów badawczo-rozwojowych, jak również przyczynienie się do stworzenia ekosystemu rodzimych funduszy kapitałowych, specjalizu-jących się w finansowaniu projektów o największym czynniku ryzyka.

Narodowe Centrum Badań i Rozwoju wspiera zatem same fundusze zalążkowe objęte programem BRIdge Alfa, pokrywając część kosztów


10

ich funkcjonowania, oraz przejmuje istotną część ich ryzyka inwes-tycyjnego, poprzez sfinansowanie dotacji dla projektów badawczo--rozwojowych, stanowiących przedmiot inwestycji tychże funduszy.

Niniejsza publikacja jest przeznaczona dla dwóch grup Odbiorców i – jak mają nadzieję jej autorzy – okaże się w praktyce im pomocna. Po pierwsze, dla zespołów zarządzających funduszami BRIdge Alfa, szczególnie tych, które realizują ten program po raz pierwszy, po dru-gie zaś dla pomysłodawców, przede wszystkim ze świata nauki i wyna-lazczości, których projekty badawczo-rozwojowe będą finansowane ze środków BRIdge Alfa.

Należy wskazać, że przede wszystkim ze względu na publiczno--prywatny charakter programu BRIdge Alfa, program ten cechuje się swoistą konstrukcją i specyfiką prawną, sytuującą go na styku zagadnień prawa prywatnego, w tym prawa spółek handlowych, oraz prawa publicznego (w szczególności polskiego i europejskiego prawa pomocy publicznej, prawa regulującego funkcjonowanie funduszy inwestycyjnych, prawa podatkowego). Należy też pamiętać, że wska-zane uwarunkowania nakładają się na gospodarczą i organizacyjną specyfikę funkcjonowania właściwą wszystkim funduszom zalążko-wym wysokich technologii. Celem publikacji jest zatem podzielenie się wiedzą i doświadczeniem jej autorów, zdobytym w ramach kilku-letniej obsługi prawnej i zarządzania funduszami BRIdge Alfa.

Zdecydowaliśmy się podzielić publikację na dwie zasadnicze części. Pierwsza poświęcona jest zagadnieniom bezpośrednio związanym z funkcjonowaniem funduszy BRIdge Alfa na gruncie obowiązują-cego regulaminu oraz umowy o dofinansowanie, a także znajdujących zastosowanie wybranych przepisów prawa. Druga część ma charak-ter mniej jednolity i obejmuje wybrane zagadnienia prawne istotne zarówno dla samych funduszy, jak i pomysłodawców, korzystających z finansowania BRIdge Alfa. Szczególnej uwadze Czytelnika pole-camy rozdziały poświęcone komercjalizacji projektów badawczo--rozwojowych z wykorzystaniem środków BRIdge Alfa powstałych na uczelniach publicznych i w publicznych instytutach badawczych oraz w korporacjach.

11

WPROWADZENIE

Na zakończenie pragniemy zastrzec, że w chwili oddania publikacji do druku toczą się prace nad rządowym projektem ustawy o zmia-nie niektorych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego działalnosci innowacyjnej. Ustawa, jeśli wejdzie w życie, wprowadzi szereg istot-nych ułatwień dla ekosystemu innowacji, zatem pragniemy zwrócić uwagę Czytelnika na projektowane rozwiązania prawne.

Mając nadzieję, że niniejsza publikacja okaże się nie tylko cenna poznawczo, ale również pomocna w praktyce działania funduszy i pomysłodawców, życzymy przyjemnej i owocnej lektury.

Autorzy pragną wyrazić podziękowania praktykom branżowym w szczególności Michałowi Olszackiemu, Maciejowi Sadowskiemu, Piotrowi Pietrzakowi, Janowi Kaczmarkowi, Rolandowi Kozłow-skiemu, Magdalenie Janczewskiej, Rafałowi Parczewskiemu, Pawłowi Przybyszewskiemu za przekazane doświadczenie praktyczne uwzględ-nione przez autorów w przygotowaniu 6 i 7 części Publikacji: Komer-cjalizacja doktoratow – rozwiązania prawne i modele wspołpracy z technologicznymi funduszami zalążkowymi i Zagadnienia prawne i merytoryczne inwestycji funduszy zalążkowych w projekty B+R pra-cownikow korporacji zamierzających założyć własne przedsiębiorstwa.


12

13

Glosariusz Budżet Funduszu – wydatki Funduszu, składające się z Budżetu Ope-racyjnego oraz Budżetu Inwestycyjnego, stanowiące załącznik do Umowy o Dofinansowanie;

Budżet Inwestycyjny – wyodrębniona część Budżetu Funduszu, składająca się ze środków publicznych przekazanych przez Instytucję Pośredniczącą Beneficjentowi na potrzeby udzielania Grantów oraz Wkładu Inwestorów wniesionego do Funduszu BRIdge Alfa; ze środ-ków Budżetu Inwestycyjnego Beneficjent zobowiązany jest udzielać Grantu Grantobiorcy celem realizacji Projektów B+R w fazie PoC;

Budżet Operacyjny – wyodrębniona część Budżetu Funduszu, obejmująca koszty kwalifikowalne ponoszone przez Fundusz zwią-zane z wyszukiwaniem Projektów B+R oraz ich rynkową weryfika-cją, w tym obejmującą sfinansowanie prac badawczo-rozwojowych w fazie PoP, w tym wynagrodzenia wraz z pozapłacowymi kosz-tami pracy zespołu zarządzającego; koszty administracyjne: koszty lokalu, wyposażenia biura, usług i sprzętu IT, telekomunikacyjne, obsługi księgowej, obsługi prawnej, bankowe oraz brokerskie, pro-mocji, pozyskiwania Projektów B+R, koszt monitorowania i zarzą-dzania Projektami B+R oraz inwestycjami Funduszu, koszty wyjść inwestycyjnych Funduszu oraz wydatków poniesionych na przepro-wadzenie transakcji; koszty analiz Projektów B+R, zawierające m.in. koszty analiz biznesowych i prawnych, w tym otoczenia konkurencyj-nego, koszty związane ze zdefiniowaniem planu badawczego i pierw-szych kamieni milowych rozwoju Projektu B+R, stworzenia bizne-splanu i planu operacyjnego Projektu B+R, planu finansowego, badań


14

praw własności intelektualnej i strategii ochrony własności intelek-tualnej, innych usług eksperckich dotyczących Projektu B+R; koszty badań technologicznych Projektów B+R, w tym koszty prac labora-toryjnych, koszty amortyzacji sprzętu do badań przemysłowych i eks-perymentalnych prac rozwojowych;

Decyzja Inwestycyjna – decyzja Komitetu Inwestycyjnego dotycząca Kamieni Milowych, warunków i terminów realizacji Projektu B+R, z chwilą gdy łączny koszt Projektu B+R ponoszony z Budżetu Opera-cyjnego przekracza 50 000 zł lub wedle przekonania Funduszu koszt w wysokości 50 000 zł będzie na Projekt B+R poniesiony na Inwesty-cje lub Wsparcie; podjęcie tej decyzji powoduje, w przypadku braku sprzeciwu Przedstawiciela NCBR w określonych Regulaminem lub Umową przypadkach, obowiązek działania zgodnie z nią po stronie Funduszu; szczegółowe zasady i warunki dotyczące Decyzji Inwesty-cyjnych wskazane są w Regulaminie;

Fundusz, Beneficjent lub Fundusze BRIdge Alfa – spółka prawa hand-lowego będąca stroną Umowy o Dofinansowanie i realizująca Pro-jekt Grantowy;

Grant – por. Wsparcie dla Spółki Portfelowej;

Grantobiorca – Przedsiębiorca w formie spółki handlowej zajmujący się Projektem B+R, otrzymujący Wsparcie oraz stanowiący przed-miot Inwestycji, wybrany zgodnie z art. 35 ust. 3 Ustawy Wdrożenio-wej w ramach Projektu Grantowego;

Instytucja Pośrednicząca, NCBR – Instytucja Pośrednicząca w rozu-mieniu Ustawy Wdrożeniowej, tj. podmiot, któremu została powie-rzona, w drodze porozumienia albo umowy zawartych z instytucją zarządzającą, realizacja zadań w ramach krajowego lub regionalnego programu operacyjnego;

Istotny Negatywny Skutek – okoliczność lub okoliczności inne niż przewidziane i zaakceptowane Decyzją Inwestycyjną lub Kluczową Decyzją lub określone wprost w Umowie o Dofinansowanie, które mają lub będą miały istotny niekorzystny wpływ lub spowodują istotną niekorzystną zmianę w działalności, składnikach majątkowych,

15

GLOSARIUSZ

transakcjach, zobowiązaniach, kondycji finansowej Funduszu lub waż-ności, zgodności z prawem, lub wykonalności Umowy o Dofinanso-wanie, lub zdolności do należytego wykonania zobowiązań z Umowy o Dofinansowanie, lub możliwości należytego wykonania Decy-zji Inwestycyjnej lub Kluczowej Decyzji, wpływającą wedle uzna-nia Przedstawiciela NCBR negatywnie na wykorzystanie środków z Budżetu o łącznej wartości nie mniejszej niż 100 000 zł (słownie: sto tysięcy złotych);

Inwestycja – inwestycja dokonywana przez Fundusz w Grantobiorcę realizującego Projekt B+R poprzez obejmowanie lub nabywanie Praw Udziałowych Grantobiorcy w zamian za środki pieniężne pochodzące z Wkładu Inwestorów;

Inwestorzy – podmioty wskazane we wniosku o dofinansowanie w formularzu „Deklaracja finansowania wkładu własnego Wniosko-dawcy” lub inne osoby/podmioty zaakceptowane pisemnie i uprzed-nio przez Komitet Inwestycyjny w ramach Kluczowej Decyzji, zobowiązane wobec Funduszu do wniesienia Wkładu Inwestorów na podstawie zawartych z Funduszem umów;

Kamienie Milowe – jedno lub więcej zdarzeń dotyczących działal-ności Funduszu w ciągu trwania Umowy; Fundusz gwarantuje ich realizację; są one zatwierdzane przez Komitet Inwestycyjny w drodze Kluczowej Decyzji; nieustalenie ich na pierwszym Komitecie Inwe-stycyjnym i odpowiednio brak ich realizacji mogą stanowić, zgodnie z decyzją Przedstawiciela NCBR, podstawę do wstrzymania świad-czeń z tytułu Wsparcia i/lub Wsparcia dla Funduszu;

Kluczowa Decyzja – decyzja Komitetu Inwestycyjnego niebędąca Decyzją Inwestycyjną, dla której ważności konieczny jest głos „za” większości biorących udział w głosowaniu, w tym głos „za” ze strony Przedstawiciela NCBR;

Kluczowy Personel – osoby imiennie wskazane we Wniosku o dofi-nansowanie Projektu Grantowego w formularzu „Kluczowy Perso-nel” lub inne osoby zaakceptowane Kluczową Decyzją przez Komitet Inwestycyjny w ich miejsce, realizujące Projekt Grantowy w Funduszu;


16

Komitet Inwestycyjny – powołany na podstawie Umowy o Dofinan-sowanie, w tym Regulaminu, umowny organ opiniodawczo-doradczy, decyzyjny oraz nadzorujący wykonywanie Umowy po stronie Fundu-szu o kompetencjach i cechach opisanych w Regulaminie; jego Decy-zje Inwestycyjne oraz Kluczowe Decyzje stanowić będą na warunkach określonych Umową o Dofinansowanie prawny obowiązek dla Fun-duszu i Zespołu Zarządzającego; aby wykluczyć wątpliwości, organy Funduszu dla należytego wykonania Umowy o Dofinansowanie będą miały obowiązek wdrożyć Decyzję Inwestycyjną oraz Kluczową Decy-zję, zgodnie z treścią ustaloną przez Komitet Inwestycyjny;

Konflikt Interesów – sytuacja, w której Inwestycja lub Wsparcie dla danego Projektu B+R z Budżetu Operacyjnego lub Budżetu Inwe-stycyjnego realizowane są przy odrębnym lub niezależnym zaanga-żowaniu organizacyjnym lub finansowym w Projekt B+R, pośrednio lub bezpośrednio, ze strony: Inwestora lub członka Zespołu Zarzą-dzającego, lub Kluczowego Personelu, lub Podmiotu Powiązanego z którymkolwiek z podmiotów wskazanych wyżej, w sposób inny niż przewidziany Umową o Dofinansowanie lub Decyzją Inwestycyjną („Zaangażowanie”), a Zaangażowanie to może wpłynąć na obiekty-wizm lub bezstronność w realizacji Projektu Grantowego lub Projektu B+R w sposób zagrażający interesowi Funduszu lub interesowi Insty-tucji Pośredniczącej, przy czym nie będzie stanowić Konfliktu Inte-resów sytuacja opisana powyżej, jeżeli nastąpiła wyraźna akceptacja Zaangażowania ze strony Komitetu Inwestycyjnego poprzez Kluczową Decyzję w zakresie określonym w tej decyzji;

KSH – ustawa z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlo-wych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 ze zm.);

Plan Realizacji Projektu (PRP) – dokument stanowiący załącznik do Umowy o Wsparcie, określający m.in. Zadania;

PoC (Proof-of-Concept) – faza Projektu B+R polegająca na właściwej weryfikacji pomysłu; w czasie tej fazy realizowane są badania przemy-słowe i prace rozwojowe, których wyniki (jeśli są pozytywne) w typo-wych sytuacjach umożliwią pełne zgłoszenie patentowe lub przejście do fazy międzynarodowej zgłoszenia pierwszeństwa w trybie PCT lub

17

GLOSARIUSZ

komercyjne wykorzystanie wyniku Projektu B+R; zwykle faza ta reali-zowana jest przez prawnie wyodrębniony podmiot przeznaczony do realizacji Projektu B+R;

Podmiot Powiązany – w stosunku do danego podmiotu każda osoba fizyczna, osoba prawna, jak również jednostka organizacyjna niepo-siadająca osobowości prawnej, jak również każda konstrukcja powier-nicza o charakterze trustu, family office, niezależnie od miejsca sie-dziby, jak również niezależnie od miejsca prowadzenia działalności, spełniająca w stosunku do danego podmiotu kryterium wywiera-nia znaczącego wpływu na dany podmiot w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 36 ustawy z dnia 10 kwietnia 2010 r. o rachunkowości („Ustawa o Rachunkowości”) lub będąca jednostką powiązaną z danym pod-miotem w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 43 Ustawy o Rachunkowości, lub sprawująca kontrolę nad danym podmiotem w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 34 Ustawy o Rachunkowości, lub sprawująca współkon-trolę nad danym podmiotem w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 35 Ustawy o Rachunkowości, lub istnienia okoliczności, która mogłaby wywo-łać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności w sprawie dotyczą-cej interesu danego podmiotu, lub powiązania z danym podmiotem więzią małżeństwa, lub pokrewieństwa w linii prostej, lub powinowac-twa w linii prostej, pokrewieństwa lub powinowactwa w linii bocznej do II stopnia, przysposobienia, opieki, kurateli, niezależnie od faktu ustania danej okoliczności;

POIR – Program Operacyjny Inteligentny Rozwój 2014–2020;

Polityka Inwestycyjna – zaakceptowany przez Instytucję Pośredni-czącą dokument stanowiący załącznik do Umowy o Dofinansowanie, określający zakres mandatu inwestycyjnego Funduszu wraz z opisem procesu inwestycyjnego Funduszu (pozyskiwanie projektów, podej-mowanie decyzji, monitoring Inwestycji, wyjścia);

Polski Pierwiastek – dany podmiot posiada Polski Pierwiastek, jeżeli w trakcie trwania Projektu Grantowego oraz Projektu B+R podmiot ten ma swoją siedzibę na terenie Rzeczpospolitej Polskiej, wraz z cen-trum kompetencji zarządczych, oraz podmiot ten prowadzi na tere-nie Rzeczpospolitej Polskiej Projekt B+R z zastrzeżeniem, że Komitet


18

Inwestycyjny w trybie Kluczowej Decyzji może uznać, że dany pod-miot posiada Polski Pierwiastek;

Pomysłodawcy – osoby fizyczne lub prawne, pozostające w chwili dokonania Inwestycji w istotnym faktycznie lub prawnie związku z Projektem B+R, w szczególności osoby fizyczne, którym przysługują autorskie prawa osobiste i majątkowe do technologii będącej przed-miotem Projektu B+R;

PoP (Proof-of-Principle) – faza Projektu B+R, polegająca na wczesnej weryfikacji pomysłu; w czasie tej fazy realizowane są badania prze-mysłowe i eksperymentalne prace rozwojowe, wstępna ocena poten-cjału Projektu B+R, analizy otoczenia konkurencyjnego, zdefinio-wanie planu badawczego i pierwszych Kamieni Milowych rozwoju Projektu B+R; realizacja tej fazy możliwa jest m.in. w jednostkach naukowych (uczelnie, instytuty naukowe PAN, instytuty badawcze, inne jednostki naukowe) lub przez osoby fizyczne, lub przeznaczone do tego zespoły projektowe (wynalazcy, pomysłodawcy); prowadzenie tej fazy nie jest zasadniczo związane z odrębnym prawnie podmiotem przeznaczonym do realizacji Projektu B+R;

Prawa Udziałowe – akcje lub udziały lub ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej w spółkach osobowych;

Preinkubacja – faza przedinwestycyjna projektu, której celem jest ogólne zbadanie potencjału Projektu B+R, opracowanie planów, w szczególności poprzez przeprowadzenie badań Proof of Principle, weryfikujących kluczowe elementy technologii, i na tej podstawie pod-jęcie decyzji w przedmiocie dalszego finansowania Projektu B+R;

Projekt, Projekt Grantowy lub Projekt BRIdge Alfa – zespół działań realizowanych przez Fundusz w wykonaniu Umowy o Dofinansowanie w zakresie współfinansowania Projektów B+R w fazach Proof of Princi-ple i Proof of Concept w ramach Projektu Grantowego BRIdge Alfa Dzia-łania 1.3.1 Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój 2014–2020 współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego przy użyciu finansowania pochodzącego z Wkładu Inwestorów oraz przy użyciu finansowania w formie Wsparcia dla Funduszu i Wsparcia dla Spółki Portfelowej;

19

GLOSARIUSZ

Projekt B+R – zespół zorganizowanych działań o charakterze naukowo-badawczym lub badawczo-rozwojowym, służących osiąg-nięciu celu Projektu Grantowego, o potencjale komercyjnym zarówno dla osób zaangażowanych w jego realizację, jak i dla inwestorów zain-teresowanych komercjalizacją jego wyników, realizowany w fazie Proof of Principle lub w fazie Proof of Concept;

Przedstawiciel NCBR – osoba będąca reprezentantem Instytucji Pośred-niczącej przy wykonywaniu Umowy oraz w Komitecie Inwestycyjnym działająca w interesie Instytucji Pośredniczącej na podstawie pisemnego wskazania Instytucji Pośredniczącej skierowanego do Funduszu; Insty-tucja Pośrednicząca ma prawo samodzielnie powoływać i odwoływać Przedstawiciela NCBR, przy czym skuteczność wskazania wobec Fun-duszu będzie mieć miejsce z chwilą powiadomienia Funduszu;

Regulamin – Regulamin Funkcjonowania Funduszu BRIdge Alfa;

Regulamin Konkursu – Regulamin przeprowadzania konkursu w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój 2014–2020 Konkurs1/1.3.1/2016–BRIdge Alfa z dnia 4.4.2016 r.;

Restrykcje Inwestycyjne – okoliczności, przy których zaistnieniu Fundusz na wniosek Przedstawiciela NCBR ma obowiązek powstrzy-mania się od finansowania danego Projektu B+R oraz odpowiednio Grantobiorcy w ramach Projektu Grantowego i Projektu B+R; są to okoliczności, takie jak:

1) Projekt B+R lub Grantobiorca mogą stanowić zagrożenie dla bez-pieczeństwa Rzeczpospolitej Polskiej lub

2) Projekt B+R lub Grantobiorca mogą stanowić zagrożenie dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego, lub

3) Projekt B+R lub Grantobiorca mogą stanowić zagrożenie ludz-kiego zdrowia lub życia, lub

4) Projekt B+R lub Grantobiorca stwarzają zagrożenie dla obowiązku ochrony dóbr lub skarbów kultury narodowej o wartości artystycz-nej, historycznej lub archeologicznej, lub

5) działalność w ramach Projektu B+R lub Grantobiorcy ma charakter sprzeczny z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa, lub


20

6) zachodzi Stan Zawieszenia, lub7) zachodzi Istotny Negatywny Skutek, lub8) zachodzi brak mandatu inwestycyjnego określonego w Polityce

Inwestycyjnej, lub9) zachodzi Konflikt Interesów;

Rozporządzenie nr 651/2014 – Rozporządzenie Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu z dnia 17 czerwca 2014 r. (Dz.Urz.UE.L Nr 187, str. 1);

Rozporządzenie NCBR – Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkol-nictwa Wyższego z dnia 17 września 2010 r. w sprawie szczegóło-wego trybu realizacji zadań Narodowego Centrum Badań i Rozwoju – Dz.U. Nr 178, poz. 1200;

Spółka Portfelowa, Przedsiębiorstwo lub Przedsiębiorca – Przed-siębiorca w formie spółki handlowej zajmujący się Projektem B+R, otrzymujący Wsparcie oraz stanowiący przedmiot Inwestycji, wybrany zgodnie z art. 35 ust. 3 Ustawy Wdrożeniowej w ramach Projektu Grantowego, spełniający warunki mikroprzedsiębiorcy oraz mali przedsiębiorcy spełniający warunki określone w Załączniku I do roz-porządzenia Komisji (UE) Nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne ze wspólnym ryn-kiem w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (ogólne rozporządze-nie w sprawie wyłączeń blokowych), prowadzący Projekt B+R mający Polski Pierwiastek;

Stan Zawieszenia – w czasie obowiązywania Umowy o Dofinanso-wanie okres, w którym w związku z nieprawidłowością lub innym przypadkiem wskazanym w Umowie, na podstawie żądania Przedsta-wiciela NCBR bądź na podstawie żądania NCBR, zachodzi wstrzyma-nie dofinansowania w rozumieniu Umowy, a Fundusz ma obowiązek powstrzymania się od realizacji wskazanych albo wszystkich Decyzji Inwestycyjnych oraz wydatkowania środków na wskazane albo wszyst-kie Projekty B+R przy użyciu środków publicznych oraz Komitet Inwestycyjny ma obowiązek powstrzymania się od podejmowania nowych Decyzji Inwestycyjnych z udziałem środków publicznych;

21

GLOSARIUSZ

Umowa Inwestycyjna – umowa zawarta pomiędzy Funduszem dzia-łającym we własnym imieniu, a Przedsiębiorcą lub podmiotem trze-cim, w tym w szczególności zespołem osób fizycznych regulująca warunki i zasady dokonywania przez Fundusz Inwestycji w Przed-siębiorcę lub Projekt B+R zgodnie z Decyzją Inwestycyjną Komitetu Inwestycyjnego;

Umowa o Dofinansowanie, Umowa – Umowa o dofinansowanie Pro-jektu Grantowego: BRIdge Alfa w ramach Działania 1.3.1. Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój 2014–2020 współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, przy czym Regulamin stanowi jej integralną część, zawarta pomiędzy Funduszem a Instytucją Pośredniczącą;

Umowa o Wsparcie, Umowa o Powierzenie Grantu – Umowa o Wsparcie (Powierzenie Grantu) zgodnie z Projektem realizowanym w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój 2014–2020 Działanie 1.3.: Prace B+R finansowane z udziałem funduszy kapi-tałowych. Poddziałanie 1.3.1.: Wsparcie Projektów badawczo-roz-wojowych w fazie preseed przez fundusze typu proof of koncept – BRIdge Alfa, zawarta pomiędzy Funduszem, Spółką Portfelową a NCBR;

Ustawa o Finansach Publicznych – Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 157, poz. 1240 ze zm.);

Ustawa o Rachunkowości – Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 1994 r. Nr 121, poz. 591);

Ustawa Wdrożeniowa – Ustawa z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014–2020 (Dz.U. z 2016 r. poz. 217);

Wkład Inwestorów – środki pieniężne pochodzące od Inwestorów tytułem wpłat, odpowiednio na kapitał zakładowy Funduszu, jeśli Fundusz jest spółką kapitałową Działu III Tytułu I KSH, albo jako wkład wspólnika, jeśli Fundusz jest spółką osobową Działu II Tytułu I KSH, które Fundusz ma postawione do dyspozycji w celu realizacji Projektu Grantowego poprzez:


22

1) współfinansowanie Projektów B+R w fazie PoP w ramach działal-ności Funduszu oraz

2) finansowanie Inwestycji w Grantobiorcę;

Wniosek o Dofinansowanie – wniosek złożony przez Beneficjenta do Instytucji Pośredniczącej w celu uzyskania dofinansowania; wniosek ten stanowi załącznik nr 1 do Umowy o Dofinansowanie;

Wniosek o Płatność – dokument sporządzony przez Beneficjenta według wzoru określonego przez Instytucję Zarządzającą, służący wnioskowaniu o przekazanie przez Instytucję Pośredniczącą płatno-ści zaliczkowej, rozliczeniu płatności zaliczkowej lub wnioskowaniu o refundację poniesionych kosztów kwalifikowalnych (w formie płat-ności pośredniej lub końcowej);

Wsparcie dla Spółki Portfelowej, Wsparcie dla Przedsiębiorcy, Wsparcie, Grant – dofinansowanie Projektu B+R, pochodzące ze środków publicznych, udzielane przez Fundusz Grantobiorcy na pod-stawie Decyzji Inwestycyjnej, Umowy o Wsparcie i Regulamin;

Wsparcie dla Funduszu – z zastrzeżeniem postanowień § 13 Umowy o Dofinansowanie Instytucji Pośredniczącej udzielane Funduszowi na współfinansowanie Budżetu Operacyjnego na warunkach określonych w Umowie o Dofinansowanie oraz w Regulaminie;

Wytyczne do Umowy Partnerstwa 2014–2020 – Wytyczne Minister-stwa Rozwoju do Umowy Partnerstwa 2014–2020 w zakresie kwali-fikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spój ności na lata 2014–2020 z dnia 19 września 2016 r. MR/H 2014-2020/ 12(02)/09/2016;

Zadania – finansowane Grantem działania składające się na Projekt B+R określone w Planie Realizacji Projektu;

Zespół Funduszu – członkowie Zespołu Zarządzającego i Kluczo-wego Personelu oraz pozostałe osoby realizujące Projekt Grantowy w Funduszu, w szczególności wykonujące w Funduszu funkcje finan-sowe, rozliczeniowe, administracyjne i marketingowe;

23

GLOSARIUSZ

Zespół Zarządzający – osoby współpracujące z Funduszem imien-nie wskazane we wniosku o dofinansowanie Projektu Grantowego w formularzu „Zespół Funduszu” lub inne osoby zaakceptowane Klu-czową Decyzją przez Komitet Inwestycyjny w ich miejsce, o doświad-czeniu zawodowym oraz o kompetencjach wystarczających do peł-nienia określonej im roli w Funduszu, realizujące Projekt Grantowy w Funduszu.


24

25

1. Konstrukcja Funduszu 1.1. Cel i rola Funduszu

Podstawowym celem programu BRIdge Alfa jest wzmocnienie mecha-nizmów komercjalizacji polskich projektów naukowo-badawczych i zwiększenie ich szans na powodzenie rynkowe, a także kapitałowe i merytoryczne wsparcie ich pomysłodawców.

W konsekwencji celem programu jest zwiększenie popytu oraz podaży projektów badawczo-rozwojowych o potencjale komercyjnym jako przedmiotów inwestycji dla podmiotów takich jak fundusze private equity i venture capital, odgrywających istotną rolę w ekosystemie roz-woju innowacji.

Fundusze BRIdge Alfa realizują ten cel poprzez wyszukiwanie i selek-cję najbardziej innowacyjnych projektów badawczo-rozwojowych, a następnie weryfikację ich potencjału komercyjnego oraz przygoto-wanie do pozyskania dodatkowego finansowania i dalszej komercjali-zacji poprzez udzielenie wsparcia organizacyjnego, prawnego, dorad-czego oraz finansowego.

Fundusz BRIdge Alfa wspiera projekty B+R we wstępnej fazie ich roz-woju (tzw. „Dolina Śmierci”), która cechuje się wysokim zapotrzebo-waniem na kapitał przy jednoczesnym wysokim stopniu ryzyka inwe-stycyjnego wynikającego z niepewności powodzenia komercyjnego projektu.

Fundusz BRIdge Alfa finansuje oraz wspiera organizacyjnie badania typu Proof of Principle i Proof of Concept obejmujące w szczególności

Realizacja celu funduszy


26

wstępną weryfikację koncepcji Pomysłodawców, tez naukowych, zało-żeń technologicznych, modelu biznesowego, a także dalsze prace B+R o charakterze wynikającym ze specyfiki określonego Projektu B+R, takie jak skonstruowanie prototypu urządzenia, rozwój oprogramo-wania czy badania in vivo.

Rolą Funduszu jest zatem profesjonalizacja procesu wsparcia komer-cjalizacji innowacyjnych technologii ze środków publicznych poprzez powierzenie inwestorom prywatnym procesu selekcji projektów, które otrzymają środki w ramach inwestycji prywatnej oraz wsparcia ze środków publicznych. Sprzężenie alokacji środków publicznych z pry-watnymi w ramach inwestycyjnego mechanizmu publiczno-prywat-nego pozwala w pełni uwzględniać przy podejmowaniu decyzji o alo-kacji środków publicznych uwarunkowania rynkowe i biznesowe, od których zależy prawdopodobieństwo komercyjnego sukcesu danej technologii na rynku.

Powierzenie doświadczonym zespołom zarządzającym prywatnymi inwestycjami procesu wsparcia biznesowego i organizacyjnego inno-wacyjnych przedsiębiorstw na wczesnym etapie rozwoju ma szcze-gólne znaczenie dla sukcesu tych przedsiębiorstw i projektów przez nie realizowanych. Uwzględnienie aspektów ekonomicznych przy-szłego produktu czy usługi opartych na innowacyjnej technologii ma bowiem kardynalne znaczenie dla rynkowego sukcesu takiego przedsięwzięcia.

Mechanizm ko-alokacji środków publicznych i prywatnych w projekty innowacyjne skutkuje przyjęciem przez stronę publiczną większej czę-ści ryzyka inwestycyjnego, sprawiając, że ryzyko staje się akceptowalne dla inwestorów prywatnych. W konsekwencji instrument BRIdge Alfa zwiększa zaangażowanie kapitału prywatnego w rozwój nowych tech-nologii w Polsce. Dzięki temu, pokonując bariery ekonomiczne, jak również funkcjonujące stereotypy, tworzy płaszczyznę współpracy pomiędzy przedstawicielami świata nauki i techniki a inwestorami w zakresie zwiększenia potencjału technologicznego i rynkowego pol-skiej gospodarki.

Rola Funduszu

Ważne

27

1. KONSTRUKCJA FUNDUSZU

1.2. Kamienie Milowe

Fundusze BRIdge Alfa funkcjonują w kilkuletnim horyzoncie czaso-wym i na przestrzeni tego czasu ich dalsza działalność jest uwarun-kowana przez jedno lub więcej istotnych zdarzeń określanych jako Kamienie Milowe, których realizację Fundusz gwarantuje NCBR (por. Regulamin, § 1 ust. 3 lit. m).

Zdarzeniami takimi są np. weryfikacja potencjału ustalonej liczby Pro-jektów B+R w fazie Proof of Principle w wyznaczonym terminie czy też zawiązanie ustalonej liczby spółek prawa handlowego w celu dalszej realizacji projektu i udzielenie im Wsparcia w wyznaczonym terminie.

Rolą Kamieni Milowych jest nadanie procesowi inwestycyjnemu Fun-duszu odpowiedniej dynamiki, którą Fundusz zobowiązany jest utrzy-mywać (por. Regulamin, § 5 ust. 1 pkt vii).

Obowiązkiem Funduszu jest ustalenie Kamieni Milowych na pierw-szym posiedzeniu Komitetu Inwestycyjnego Funduszu w drodze Klu-czowej Decyzji; co istotne Inwestorzy są wyłączeni od prawa głosu przy podejmowaniu decyzji w tym zakresie (por. Regulamin, § 5 ust. 1 lit. ll). W praktyce oznacza to wyłączenie od głosowania członków Komitetu Inwestycyjnego będących Inwestorami lub ich przedstawi-cielami.

Z niedopełnieniem obowiązku ustalenia Kamieni Milowych, jak również z niewywiązaniem się z zobowiązania co do ich realizacji w wyznaczonym terminie wiąże się istotne uprawnienie Przedstawi-ciela NCBR w Komitecie Inwestycyjnym. W obydwu przypadkach Przedstawiciel NCBR może podjąć decyzję o wstrzymaniu świadczeń z tytułu Wsparcia dla Spółki Portfelowej i/lub Wsparcia dla Funduszu (por. Regulamin, § 1 ust. 3 lit. m). Warto zwrócić uwagę, że niezreali-zowanie Kamienia Milowego nie powoduje bezwzględnego obowiązku wstrzymania świadczeń dla Funduszu przez NCBR, lecz jest zdarze-niem, warunkującym powstanie uprawnienia przedstawiciela NCBR, z którego może on skorzystać, w zależności od oceny sytuacji Fundu-szu. Zarząd Funduszu powinien jednak szczególnie rozważnie wyzna-czać swoje cele, oceniając możliwości operacyjne i biznesowe zespołu.

Przykład

Wyłączenie Inwestorów

Uprawnienia przedstawiciela

NCBR


28

Zbliżoną do Kamieni Milowych funkcję pełnią cele i wskaźniki w dzia-łalności operacyjnej i inwestycyjnej Funduszu, które Fundusz wskazał we Wniosku o Dofinansowanie i jest zobowiązany do ich osiągnięcia (por. Umowa, § 3 ust. 3). Raportowanie w zakresie bieżącej realizacji wskaźników jest m.in. warunkiem wypłaty dofinansowania Fundu-szowi w poszczególnych transzach (por. Umowa, § 8 ust. 1). Nieosiąg-nięcie powyższych wskaźników w okresie 3 lat od daty zakończenia realizacji Projektu przez Fundusz uprawnia NCBR do podjęcia decyzji o pomniejszeniu dofinansowania dla Funduszu proporcjonalnie do stopnia ich nieosiągnięcia (por. Umowa, § 9 ust. 1).

Na marginesie warto zwrócić uwagę, że Regulamin posługuje się zwrotem „kamienie milowe” w szerszym kontekście niż tylko w odnie-sieniu do działalności Funduszu. Kamienie milowe wyznacza się bowiem także dla Projektów B+R realizowanych przez Spółki Portfe-lowe. W takim kontekście określenie to jest zapisywane w dokumen-tach BRIdge Alfa małą literą.

Kamienie milowe dla Projektów B+R ustalane są nie w formie Klu-czowej Decyzji, lecz w formie Decyzji Inwestycyjnej (por. Regulamin, § 1 ust. 3 lit. g). W cyklu życia Projektu B+R pełnią one istotną rolę, ponieważ wyznaczają ważne etapy rozwoju projektu, od których osiąg-nięcia uzależniona jest możliwość otrzymania kolejnych transz finan-sowania przez Spółkę Portfelową (por. Regulamin, § 8 ust. 7).

1.3. Ograniczenia funkcjonowania Funduszu wynikające z jego konstrukcji

Konstrukcja Funduszów BRIdge Alfa determinuje sposób, w jaki reali-zują one przypisane im role. Konstrukcja ta wynika z koncepcji, której celem jest usunięcie bariery komercjalizacji innowacyjnych techno-logii. Konstrukcja instrumentu BRIdge Alfa uwarunkowana jest rów-nież ramami prawnymi, w których osadzone jest NCBR, oraz przepi-sami regulującymi przekazywanie dofinansowania w ramach POIR.

Mając na uwadze konstrukcję Funduszu w ramach instrumentu BRIdge Alfa, można wskazać następujące istotne zasady funkcjono-wania Funduszy:

Wskaźniki realizacji

Ważne

29


1.3.1. Przedmiot Inwestycji Funduszu

Istotną cechą przedmiotowo ograniczającą zakres inwestycyjny Fun-duszy BRIdge Alfa jest naukowo-badawczy i badawczo-rozwojowy charakter Projektów, które mogą otrzymać finansowanie.

Fundusze BRIdge Alfa posiadają odmienne Polityki Inwestycyjne w zakresie wyboru obszarów naukowych i przemysłowych pozosta-jących w zakresie ich zainteresowania, jednak rodzaj i faza projektu, w której mogą one dostarczyć finansowania, są dla wszystkich z nich takie same. Projekty muszą się znajdować w najwcześniejszych fazach rozwoju, m.in. w fazie badań przemysłowych, eksperymentalnych prac rozwojowych, fazie wstępnej oceny potencjału Projektu B+R, analizy otoczenia konkurencyjnego, zdefiniowania planu badawczego i pierw-szych kamieni milowych rozwoju Projektu B+R (Proof of Principle), lub w fazie badań przemysłowych i prac rozwojowych, których wyniki (jeśli pozytywne) w typowych sytuacjach umożliwią pełne zgłoszenie patentowe (Proof of Concept). Ponadto istotnym wymaganiem jest to, że finansowane Projekty B+R powinny posiadać potencjał komercyjny (por. Regulamin, § 1 ust. 3 d).

Należy zwrócić uwagę, że zgodnie z regulacjami BRIdge Alfa na etapie przedinwestycyjnym (przed dokonaniem Inwestycji i powierzeniem Grantu) Fundusz może finansować zarówno Projekty B+R realizo-wane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, w tym przez spółki prawa handlowego, jak i te, które zorganizowane są wyłącz-nie w sposób faktyczny i funkcjonalny. Podobnie Fundusz dyspo-nuje swobodą co do inwestycji zarówno w spółki prawa handlowego nowo zawiązane na potrzeby powyższych inwestycji, jak i w istnie-jące uprzednio.

1.3.2. Podstawy umowne zaangażowania finansowego Funduszu

Finansowanie z Funduszy BRIdge Alfa ma charakter hybrydowy wyni-kający z tego, że łączna kwota kapitału, którą zarządza Fundusz, składa się ze środków prywatnych oraz:

Rodzaj i faza projektu B+R

Uwaga


30

1) środków publicznych wchodzących w skład Budżetu Operacyj-nego Funduszu, z którego pokrywane jest finansowanie Projek-tów B+R na etapie przedinwestycyjnym;

2) środków publicznych wchodzących w skład Budżetu Inwestycyj-nego, z którego pokrywane jest finansowanie Projektów B+R po dokonaniu Inwestycji przez Fundusz.

W pierwszej kolejności podstawa prawna zaangażowania finansowego Funduszu przybiera formę umowy inwestycyjnej zawieranej z Pomysło-dawcami. Umowa ta wyznacza warunki finansowania Projektów B+R w ramach instrumentu BRIdge Alfa, a w szczególności stanowi pod-stawę prawną finansowania fazy Proof of Principle Projektu B+R oraz dokonania Inwestycji w Spółkę Portfelową.

Trzeba zaznaczyć, że zaangażowanie finansowe w Projekt na podsta-wie umowy inwestycyjnej ma częstokroć charakter hybrydowy pod względem ekonomicznym. W przypadku Projektów B+R realizo-wanych poza działalnością gospodarczą w fazie przedinwestycyjnej Fundusz działa jak typowy akcelerator technologiczny, finansując na włas ny rachunek niesformalizowaną grupę pomysłodawców realizu-jących zespół prac badawczo-rozwojowych.

W kolejnej fazie, tj. po zawiązaniu spółki prawa handlowego, finanso-wanie otrzymuje przedsiębiorstwo, które przystępuje do realizacji zde-finiowanych wcześniej celów biznesowych i kontynuuje prace badaw-czo-rozwojowe, najczęściej w fazie Proof of Concept. Na tym etapie Fundusz BRIdge Alfa występuje już w charakterze funduszu zalążko-wego, który dokonuje wyceny spółki i obejmuje w niej Prawa Udzia-łowe w zamian za wkład pieniężny stanowiący przedmiot Inwestycji.

W drugiej fazie, tj. po dokonaniu Inwestycji, zaangażowanie finansowe Funduszu przybiera dodatkową podstawę prawną w formie odrębnej umowy, na podstawie której Fundusz przekazuje Spółce Portfelowej środki publiczne w ramach przyznawanego Grantu (Umowa o Wspar-cie). Umowa o Wsparcie nakłada szczególne wymagania i obowiązki na Spółkę Portfelową w związku z otrzymaniem przez taką spółkę środków publicznych w ramach Grantu.

Umowa inwestycyjna

Faza zawiązania spółki

Faza dokonania inwestycji

Ważne

31


1.3.3. Maksymalne łączne zaangażowanie finansowe w jeden Projekt B+R

Co do zasady Regulamin przewiduje ograniczenie kwotowe dla zaan-gażowania finansowego Funduszu w jeden Projekt B+R. Nie może ono przekroczyć 1 000 000 złotych. W konstrukcji Funduszu przewidziana jest jednocześnie możliwość zwiększenia wysokości finansowania. Należy to interpretować jako zapewnienie elastyczności w kształto-waniu się rzeczywistego budżetu Projektu B+R, który z powodu wyso-kiego poziomu niepewności technologicznej i biznesowej oraz indywi-dualnej specyfiki cechujących każdą spółkę technologiczną na etapie zalążkowym może wymagać zwiększenia. Powiększone zaangażowanie w jeden Projekt B+R nie powinno przekroczyć kwoty 3 000 000 zło-tych (por. Regulamin, § 8 ust. 7).

Powiększenie zaangażowania finansowego powyżej 1 000 000 złotych może się odbyć, przy czym warto pamiętać o jego uzasadnieniu i umo-tywowaniu przez Fundusz, zawierającym wiążąco określone Kamie-nie Milowe, od których spełnienia zależne są kolejne transze finan-sowania, a Komitet Inwestycyjny podejmie Kluczową Decyzję w tej sprawie.

Trzeba jednak zwrócić uwagę, że możliwość zwiększenia dofinan-sowania do 3 000 000 zł jest uzależniona od spełnienia przez dane przedsiębiorstwa kryteriów określonych w obowiązujących przepisach prawa dotyczących pomocy publicznej. Dopuszczalna kwota pomocy publicznej dla podmiotów z siedzibą w województwie mazowieckim wynosi 600 000 euro, dla pozostałych zaś – 800 000 euro. Przy czym kwoty ulegają podwojeniu dla podmiotów, które spełniają definicję przedsiębiorstwa innowacyjnego.

Maksymalne kwoty finansowania fazy Proof of Principle są usta-lane przez każdy Fundusz indywidualnie w drodze decyzji bizneso-wej. Ich wysokość jest wypadkową rozmiaru Budżetu Operacyjnego danego Funduszu, wyznaczonych przez niego Kamieni Milowych, celów i wskaźników w zakresie planowanej liczby Projektów B+R, które zostaną sfinansowane w fazie Proof of Principle, i planowanej liczby Inwestycji w Spółki Portfelowe. Swoboda Funduszu w zakresie

Ograniczenia kwotowe

Wpływ pomocy publicznej na

dofinansowanie

Maksymalne kwoty dofinansowania

fazy PoP

Uwaga


32

ustalenia maksymalnego poziomu wydatków na projekt w fazie Proof of Principle jest jednak uwarunkowana obowiązkiem zapewnie-nia minimalnego progu łącznych wydatków na finansowanie prac badawczo-rozwojowych, umożliwiających weryfikację Projektów B+R znajdujących się w fazie Proof of Principle z Budżetu Operacyj-nego. Wydatki te nie mogą stanowić mniej niż 20% łącznych środków Budżetu Operacyjnego (por. Umowa, § 5 ust. 6).

Warto nadmienić, że wydatki Funduszu na badania w fazie Proof of Principle nieprzekraczające kwoty 50 000 złotych nie wymagają Decyzji Inwestycyjnej Komitetu Inwestycyjnego (por. Regulamin, § 8 ust. 2).

1.3.4. Wielkość przedsiębiorstwa

Ograniczeniem Funduszu jest zakaz dokonywania Inwestycji i udzie-lania Wsparcia innym przedsiębiorstwom niż te, które są uzna-wane w rozumieniu Załącznika I do rozporządzenia Komisji (UE) Nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne ze wspólnym rynkiem za:

1) mikroprzedsiębiorstwo, tj. przedsiębiorstwo, które zatrudnia mniej niż 10 pracowników, którego roczny obrót lub roczna suma bilansowa nie przekraczają 2 000 000 EUR (por. Regulamin, § 1 ust. 3 lit. e) lub

2) małe przedsiębiorstwo, tj. przedsiębiorstwo, które zatrudnia mniej niż 50 pracowników, którego roczny obrót lub roczna suma bilansowa nie przekraczają 10 000 000 EUR.

1.3.5. Ograniczenia wynikające z przepisów o pomocy publicznej

Wsparcie ze środków publicznych przekazywane przez Fundusz Przedsiębiorcy stanowi pomoc publiczną. W związku z tym może zostać udzielone w zaplanowanej przez Fundusz kwocie, pod warun-kiem że będzie to zgodne z art. 29 i art. 30 rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w sprawie warunków i trybu udzie-lania pomocy publicznej i pomocy de minimis za pośrednictwem

Ważne

33


Narodowego Centrum Badań i Rozwoju z dnia 25 lutego 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 299).

Zgodnie z przepisami powyższego rozporządzenia pomoc publiczną może otrzymać mały przedsiębiorca, który spełnia następujące warunki:

1) nie był notowany na giełdzie w okresie 5 lat od dnia wpisania do właściwego rejestru albo ewidencji;

2) nie dokonał jeszcze podziału zysków;3) nie został utworzony przez połączenie.

Maksymalne kwoty dopuszczalnej pomocy publicznej, jak również okresy, które uwzględnia się w obliczeniu maksymalnych kwot, okreś-lone są w art. 30 rozporządzenia.

Warto podkreślić, że powyższe ograniczenie nie ma znaczenia, jeżeli Fundusz BRIdge Alfa udziela finansowania dla nowo powstałego przedsiębiorstwa.

Jeśli finansowanie ma otrzymać przedsiębiorstwo już istniejące, zba-danie wartości pomocy publicznej, którą dane przedsiębiorstwo ewen-tualnie otrzymało uprzednio z innych źródeł, ma zasadnicze znacze-nie. Sprzeczność z zasadami dotyczącymi pomocy publicznej stanowi bowiem jedną z Restrykcji Inwestycyjnych, czyli okoliczności, przy których zaistnieniu Fundusz na wniosek Przedstawiciela NCBR ma obowiązek powstrzymania się od finansowania danego Projektu B+R oraz odpowiednio Grantobiorcy w ramach Projektu Grantowego i Projektu B+R (por. Regulamin, § 1 ust. 3 lit. h). Z uwagi na fakt, że na rynku funkcjonuje duża liczba podmiotów, które skorzystały w ostatnich latach z takich lub innych form pomocy publicznej, zarzą-dzający Funduszami powinni ze szczególną wnikliwością przeanali-zować kondycję prawną takich podmiotów w kontekście przepisów powyższego rozporządzenia.

W każdej Decyzji Inwestycyjnej powinno się zawierać uzasadnienie, że zamierzone udzielenie finansowania będzie zgodne z zasadami dotyczącymi pomocy publicznej. Ustalenie kwoty pomocy publicznej

Ważne

Warunki pomocy publicznej

Analiza przedsiębiorcy pod kątem otrzymanej

pomocy


34

otrzymanej z innych źródeł ma zatem zasadnicze znaczenie dla okreś-lenia dopuszczalnej dla danej Spółki Portfelowej kwoty Grantu udzie-lanego w ramach instrumentu BRIdge Alfa.

1.3.6. Dokonanie Inwestycji w zamian za objęcie Praw Udziałowych

Wszystkie Inwestycje Funduszu BRIdge Alfa powinny zapewniać objęcie lub nabycie Praw Udziałowych przez Fundusz w zamian za środki inwestowane w Spółkę Portfelową (por. Regulamin, § 8 ust. 14). Warto przypomnieć, że Prawa Udziałowe mogą być obejmowane wyłącznie w zamian za Inwestycję, tj. środki prywatne pochodzące od inwestorów Funduszu (por. Regulamin, § 1 ust. 3 lit. j).

Należy podkreślić, że zgodnie z Regulaminem w zamian za przyznanie Wsparcia, które Spółki Portfelowe otrzymują w ramach Grantu, Fun-dusz nie może uzyskiwać jakichkolwiek świadczeń rozumianych jako Prawa Udziałowe (por. Regulamin, § 1 ust. 3 lit. p). Są to bowiem środki, które przekazywane są Spółkom Portfelowym bezzwrotnie, pod warun-kiem realizacji Projektu B+R zgodnie z zawartą umową o wsparcie.

W tym miejscu należy zasygnalizować, że w uzasadnionych przypad-kach, w celu zabezpieczenia kluczowych praw własności intelektual-nej w Spółce Portfelowej, co w większości przypadków stanowi waru-nek sine qua non wzrostu jej wartości, należy rozważyć wniesienie tychże praw do Spółki Portfelowej w ramach inwestycji sensu largo jako wkład niepieniężny. Powyższe zagadnienie omawiane jest sze-rzej w dalszej części niniejszej publikacji.

1.4. Komitet Inwestycyjny – umowny organ Funduszu na gruncie instrumentu BRIdge Alfa

Komitet Inwestycyjny (zwany dalej również „Komitetem”) jest orga-nem umownym Funduszu, w skład którego wchodzi przedstawiciel NCBR oraz członkowie wskazani przez Fundusz.

Jako organ reprezentujący podmioty, od których pochodzi kapitał zgro-madzony w Funduszu, jego zgoda jest potrzebna do podej mowania

Objęcie lub nabycie udziałów

Ważne

35


czynności w ramach procedury inwestycyjnej, a także innych istot-nych czynności podejmowanych w działalności operacyjnej.

W funduszach BRIdge Alfa Komitet pełni trzy zasadnicze funkcje:

1) decyzyjną,2) opiniodawczo-doradczą oraz3) nadzorującą wykonywanie Umowy po stronie Funduszu.

W celu ich prawidłowego wykonywania Komitet jest wyposażony w szereg kompetencji szerzej opisanych w rozdziale dotyczącym kom-petencji Komitetu Inwestycyjnego.

Komitet składa się z 3 do 5 członków. Jego pierwszy skład powinien ukonstytuować się w ciągu 45 dni od dnia zawarcia Umowy (por. Regulamin, § 6 ust. 4), a zmiany powinny odbywać się z uwzględnie-niem wymagań wskazanych w § 6 ust. 5 Regulaminu, w szczególno-ści dokonanie zmiany osobowej nie powinno uniemożliwić lub opóź-nić procesów decyzyjnych Komitetu.

Posiedzenia Komitetu Inwestycyjnego odbywają się w razie potrzeby podjęcia Decyzji Inwestycyjnej lub Kluczowej Decyzji (por. Regula-min, § 6 ust. 11).

1.4.1. Decyzje Inwestycyjne i Kluczowe Decyzje

Komitet Inwestycyjny podejmuje dwa rodzaje decyzji – Decyzje Inwe-stycyjne i Kluczowe Decyzje (por. Regulamin, § 6 ust. 7). O tym, która z decyzji powinna zostać wydana w danej sprawie, decyduje charak-ter tej sprawy.

Punktem wyjścia dla tych ustaleń powinno być dokonanie oceny, czy zgodnie z Regulaminem lub Umową dana sprawa wymaga podjęcia Decyzji Inwestycyjnej. Warto bowiem wskazać, że Regulamin defi-niuje Decyzję Inwestycyjną enumeratywnie, tj. poprzez wskazanie zakresu spraw, które wymagają podjęcia tego rodzaju decyzji. Klu-czowe Decyzje Komitet podejmuje natomiast we wszystkich pozo-stałych sprawach, dla których Regulamin nie zastrzegł formy Decyzji Inwestycyjnej (por. Regulamin, § 1 ust. 3 lit. n).

Funkcje Komitetu

Skład Komitetu

Ważne


36

Niektóre rodzaje spraw wymagające Kluczowej Decyzji są wprost wymienione w Regulaminie. Inne przypadki wystąpienia obowiązku uzyskania Kluczowej Decyzji mogą powstać w wyniku wykładni sys-temowej bądź funkcjonalnej Regulaminu lub Umowy. W przypadku wątpliwości warto podjąć decyzję na forum Komitetu Inwestycyjnego, aby uniknąć w przyszłości powstania kwestii spornych.

Warto odnotować, że w formie Decyzji Inwestycyjnej Komitet podej-muje decyzje w sprawach dotyczących Kamieni Milowych, warunków i terminów realizacji Projektu B+R, z chwilą gdy łączny koszt Projektu B+R ponoszony z Budżetu Operacyjnego przekracza 50 000 złotych lub zgodnie z przekonaniem Funduszu koszt w wysokości 50 000 zło-tych będzie na Projekt B+R poniesiony na Inwestycje lub Wsparcie (por. Regulamin, § 1 ust. 3 lit. g).

Ponadto formy Decyzji Inwestycyjnej wymaga zatwierdzenie wyne-gocjowanego przez Fundusz projektu Umowy o Wsparcie lub Umowy Inwestycyjnej, w sytuacji gdy wcześniejsza Decyzja Inwestycyjna okreś-lająca warunki zaangażowania Funduszu w dany Projekt B+R jest nie do pogodzenia z wynegocjowaną przez Fundusz umową (por. Regu-lamin, § 8 ust. 11).

Niezależnie od zakresu merytorycznego decyzji Komitetu należy zwrócić uwagę na to, że zarówno Decyzje Inwestycyjne, jak i Kluczowe Decyzje są źródłem prawnych obowiązków dla Funduszu i Zespołu Zarządzającego, w związku z czym Zespół Zarządzający oraz organy Funduszu mają obowiązek wdrożyć decyzję Komitetu zgodnie z usta-loną w nich treścią (por. Regulamin, § 1 ust. 3 lit. q). Warto nadmie-nić, że Fundusz oraz Zespół Zarządzający ponoszą odpowiedzialność wobec NCBR za prawidłowe wykonanie Umowy i Regulaminu, co sze-rzej opisano w dalszej części publikacji.

1.4.2. Kompetencje Komitetu Inwestycyjnego

W Regulaminie wskazane są rodzaje spraw, w których Komitet ma kompetencje do podejmowania decyzji, wydawania opinii lub żądania informacji od Funduszu. Decyzje te są podejmowane w formie Klu-czowych Decyzji z zastrzeżeniem opisanych wyżej wyjątków.

Przedmiot decyzji inwestycyjnej

Uwaga

37


W ramach funkcji decyzyjnej Komitet podejmuje decyzje:

1) w sprawach związanych z procesem inwestycyjnym Funduszu, opi-sanych powyżej;

2) w sprawie uznania danego zaangażowania Inwestora czy członka Kluczowego Personelu za niestanowiące przypadku konfliktu inte-resu (por. Regulamin, § 1 ust. 3 lit. p);

3) w sprawie uznania, że dany Projekt B+R posiada Polski Pierwia-stek (por. Regulamin, § 1 ust. 3 lit. bb);

4) w sprawie zniesienia ograniczenia zbywalności akcji Funduszu, tj. wydawanie decyzji na zgodę na zbycie lub obciążenie Praw Udziałowych Funduszu (por. Regulamin, § 2 ust. 3);

5) w sprawie udzielenia zgody na podjęcie przez Fundusz innej dzia-łalności niż realizacja programu BRIdge Alfa (por. Regulamin, § 5 ust. 1 lit. bb);

6) w sprawie określenia warunków połączenia i przekształcenia Fun-duszu (por. Regulamin, § 5 ust. 1 lit. cc);

7) w sprawie wyrażenia zgody na zaciąganie zobowiązań przez Fun-dusz przekraczających kwotę 50 000 złotych (por. Regulamin, § 5 ust. 1 lit. dd);

8) w sprawie wypłaty Inwestorom innych płatności niż dywidendy (por. Regulamin, § 5 ust. 1 lit. ff);

9) w sprawie dotyczącej zaprzestania działalności przez Fundusz (por. Regulamin, § 5 ust. 1 lit. gg);

w sprawie dotyczącej udzielenia pożyczek przez Fundusz, udzie-lenia poręczeń czy innych poręczeń zobowiązań innej osoby (por. Regulamin, § 5 ust. 1 lit. ee);

w sprawie o przeniesieniu praw i obowiązków Funduszu na inny podmiot (por. Regulamin, § 5 ust. 1 lit. hh);

w sprawie udzielenia zgody na świadczenia usług Funduszowi przez podmioty powiązane (por. Regulamin, § 5 ust. 1 lit. jj);

w sprawie udzielenia zgody na otrzymanie przez członków Klu-czowego Personelu, członków Zespołu Zarządzającego oraz ich podmioty powiązane wynagrodzenia innego niż wynagrodze-nie w zamian za zatrudnienie ustalone zgodnie z preliminarzem,

10)

11)

12)

13)

Funkcje decyzyjne Komitetu


38

przysporzenia majątkowego kosztem Spółki Portfelowej, kosztem Projektu B+R, w tym z tytułu pełnienia funkcji w organach Spółek Portfelowych (por. Regulamin, § 7 ust. 6);

w sprawie udzielenia zgody na finansowanie Projektów, którymi zainteresowany jest Fundusz, przez członków Zespołu Zarządza-jącego, Kluczowego Personelu i ich podmioty powiązane w spo-sób inny niż wynika to z Umowy (por. Regulamin, § 8 ust. 1);

w sprawie udzielenia zgody na zwiększenie maksymalnego zaan-gażowania Funduszu w jedną Spółkę Portfelową z 1 000 000 zło-tych do 3 000 000 złotych (por. Regulamin, § 8 ust. 7);

w sprawie udzielenia zgody na gorsze warunki Inwestycji lub udzielenia Grantu niż warunki uprzedniego finansowania Pro-jektu B+R dla wcześniej finansującego, w przypadku gdy dany Projekt B+R przed Decyzją Inwestycyjną jest finansowany przez podmioty powiązane z Funduszem lub Inwestorem lub Kluczo-wym Personelem lub Zespołem Zarządzającym (por. Regulamin, § 8 ust. 5).

W ramach funkcji opiniodawczo-doradczej Komitet:

1) opiniuje i zatwierdza nowych Inwestorów Funduszu (por. Regu-lamin, § 1 lit. K w związku z § 3 ust. 2);

2) opiniuje i zatwierdza nowych członków Kluczowego Personelu Funduszu (Regulamin, § 1 lit. o w związku z § 7 ust. 1);

3) opiniuje i zatwierdza nowych członków zespołu zarządzającego Funduszu (Regulamin § 1, lit. s w związku z § 7 ust. 2).

W ramach funkcji nadzorczej Komitet jest uprawniony do:

1) zapoznania się z treścią sprawozdania menedżerskiego Funduszu (por. Regulamin, § 1 ust. ii);

2) zapoznania się z treścią półrocznego i rocznego sprawozdania finansowego Funduszu (por. Regulamin, § 7 ust. 7).

14)

15)

16)

Funkcja opiniodawczo- -doradcza Komitetu

Funkcja nadzorcza Komitetu

39


1.4.3. Tryby podejmowania uchwał przez Komitet Inwestycyjny

Komitet Inwestycyjny może podejmować decyzje w dwóch trybach:

1) na posiedzeniu, które może się odbywać:• na spotkaniu,• bez odbycia spotkania, za pomocą środków bezpośredniego

komunikowania się na odległość oraz2) w głosowaniu pisemnym bez odbycia spotkania.

Procedury podejmowania uchwał przez Komitet Inwestycyjny określa Regulamin. Warunkiem formalnym ważności podejmowanych przez Komitet uchwał jest ich podjęcie zgodnie z powyższymi procedurami.

Warunkiem skuteczności podejmowanych przez Komitet Inwesty-cyjny uchwał jest zachowanie wymaganego Regulaminem quorum, tj. minimalnej liczby członków, którzy powinni brać udział w posie-dzeniu Komitetu. Quorum zachowane jest wówczas, gdy w Komite-cie bierze udział co najmniej trzech członków, w tym Przedstawiciel NCBR (por. Regulamin, § 6 ust. 4). Wymagania te mają zastosowa-nie zarówno do posiedzeń odbywających się na spotkaniu, jak i za pomocą środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość (por. Regulamin, § 6 ust. 7).

W dwóch przypadkach Regulamin przewiduje jednak odmienne wymagania dotyczące quorum:

1) zaostrzone w stosunku do podejmowania przez Komitet decy-zji bez odbycia posiedzenia, tj. w głosowaniu pisemnym; w takim przypadku wymagane jest oddanie głosów przez wszystkich człon-ków Komitetu oraz

2) złagodzone w stosunku do posiedzeń następujących po kilku bez-skutecznych próbach osiągnięcia quorum.

Podejmowanie uchwał na posiedzeniuPierwszym trybem odbycia Komitetu jest posiedzenie na spotkaniu (por. Regulamin, § 6 ust. 7). Uchwały w tym trybie mogą być podjęte,

Quorum Komitetu

Odmienne zasady quorum


40

pod warunkiem że wszyscy członkowie Komitetu zostaną prawidło-wo zawiadomieni o zamiarze odbycia spotkania. Prawidłowe zwoła-nie spotkania Komitetu musi zostać dokonane w terminie i w formie wskazanych w § 6 Regulaminu, tj.:

1) zwołania dokonuje Przewodniczący Komitetu lub jego Zastępca;2) zwołanie dokonane jest co najmniej na 3 dni robocze przed plano-

waną datą spotkania Komitetu Inwestycyjnego (z zastrzeżeniem, że jeżeli wszyscy członkowie Komitetu Inwestycyjnego wyrażą zgodę, posiedzenie Komitetu Inwestycyjnego może odbyć się w terminie krótszym);

3) powiadomienie o spotkaniu Komitetu Inwestycyjnego zawiera datę, godzinę oraz miejsce spotkania;

4) do powiadomienia dołączona jest dokumentacja dotyczącą pro-jektów, które mają być omówione na posiedzeniu Komitetu Inwe-stycyjnego, przy czym należy zapewnić z odpowiednim wyprze-dzeniem członkom Komitetu Inwestycyjnego dostęp do wszelkich materiałów stanowiących podstawę dla podjęcia decyzji przez Komitet Inwestycyjny;

5) powiadomienie jest wysłane za pomocą poczty elektronicznej na wskazane przez członków Komitetu adresy e-mail.

Obowiązek prawidłowego zwołania i powiadomienia członków nie jest jednak bezwzględnym warunkiem formalnym skuteczności podej-mowanych na spotkaniu uchwał Komitetu. Regulamin przewiduje bowiem możliwość podjęcia przez Komitet ważnej uchwały pomimo niespełnienia niektórych spośród wskazanych powyżej wymagań, jeżeli wszyscy członkowie Komitetu Inwestycyjnego uczestniczą w spotkaniu i żaden z członków Komitetu Inwestycyjnego nie sprze-ciwia się odbyciu spotkania oraz umieszczeniu poszczególnych spraw w porządku obrad Komitetu Inwestycyjnego (por. Regulamin, § 6 ust. 29).

Drugim trybem odbycia posiedzenia Komitetu jest posiedzenie bez odbycia spotkania za pomocą środków bezpośredniego porozu-miewania się na odległość (w szczególności telekonferencja lub wideokonferencja). Aby Komitet mógł się odbyć w tym trybie, wszy-scy członkowie Komitetu powinni być o tym uprzednio skutecznie

Ważne

41


powiadomieni i powinni wyrazić na to zgodę. W powiadomieniu powinny być zawarte termin i godzina oraz sposób komunikowania w trakcie posiedzenia Komitetu (por. Regulamin, § 6 ust. 7). Wyma-gania formalne dotyczące terminów i formy powiadomienia członków o odbyciu komitetu Inwestycyjnego w opisanym trybie są takie same, jak w przypadku zwołania Komitetu w trybie spotkania.

W przypadku nieosiągnięcia quorum Komitet może podjąć trzy próby odbycia spotkania lub telekonferencji czy wideokonferencji w odstę-pach siedmiu dni, licząc od upłynięcia terminu pierwszego spotka-nia (telekonferencji, wideokonferencji). W sytuacji braku quorum na pierwszym i drugim spotkaniu Komitet nie może podejmować decyzji i powinien podjąć trzecią próbę odbycia spotkania (telekonferencji, wideokonferencji). Na trzecim spotkaniu Komitet może podejmować Decyzje Inwestycyjne pomimo braku quorum oraz obecności Przed-stawiciela NCBR (por. Regulamin, § 6 ust. 7).

Głosowanie nad uchwałami w trybie pisemnymRegulamin przewiduje ponadto możliwość skutecznego podejmowania uchwał przez Komitet bez odbycia spotkania w głosowaniu pisem-nym nad konkretną uchwałą (por. Regulamin, § 6 ust. 30). Do tego trybu stosuje się zaostrzone wymagania dotyczące quorum – uchwała może być podjęta tylko wówczas, gdy każdy z członków Komitetu Inwestycyjnego umieści swój podpis pod tekstem uchwały, która ma być podjęta, lub każdy z członków Komitetu Inwestycyjnego wyrazi uprzednio zgodę na głosowanie pisemne nad konkretną uchwałą i na-stępnie odda pisemnie głos poprzez jego przesłanie członkowi Komitetu Inwestycyjnego odpowiedzialnemu za przeprowadzenie procedury gło-sowania pisemnego (por. Regulamin, § 6 ust. 30). Głos oddany pisem-nie powinien zostać przesłany pocztą (listem poleconym lub kurierem) do Funduszu oraz do NCBR (por. Regulamin, § 6 ust. 31).

Warto podkreślić, że to Fundusz jest zobowiązany do organizacji i koordynacji spotkań Komitetu Inwestycyjnego zgodnie z określo-nymi w Regulaminie procedurami postępowania oraz zapewnienia przestrzeni biurowej i innych technicznych elementów potrzebnych dla prowadzenia spotkań Komitetu Inwestycyjnego (por. Regulamin, § 5 ust. 1 lit. xviii).

Ważne

Ważne


42

1.4.4. Zasady głosowania w Komitecie Inwestycyjnym

Metoda głosowania obowiązująca w Komitecie Inwestycyjnym, w szczególności zasada udziału w głosowaniu przedstawiciela NCBR, jest zależna od rodzaju podejmowanej przez Komitet decyzji. Dla waż-nego podjęcia Kluczowej Decyzji konieczny jest głos „za” większości biorących udział w głosowaniu, w tym głos „za” ze strony Przedsta-wiciela NCBR (por. Regulamin, §1 ust. 3 lit. n).

Przykładowo jeśli Komitet podejmuje Kluczową Decyzję z minimal-nym quorum, może ona zostać podjęta, gdy za jej podjęciem zagłosuje przedstawiciel NCBR i jeden spośród pozostałych członków Komitetu.

W głosowaniu nad przyjęciem Decyzji Inwestycyjnej każdy członek Komitetu ma jeden głos z wyjątkiem Przedstawiciela NCBR (por. Regu-lamin, § 6 ust. 8). Przedstawiciel NCBR jest uprawniony do zgłoszenia sprzeciwu wobec Decyzji Inwestycyjnej jedynie w sytua cji, gdy zacho-dzi Restrykcja Inwestycyjna. Z braku odmiennej regulacji w Regulami-nie należy uznać, że do przyjęcia danej Decyzji Inwestycyjnej wymagana jest zwykła większość głosów oddanych za jej podjęciem.

1.4.5. Dokumentacja prac Komitetu Inwestycyjnego

Każde spotkanie Komitetu powinno być udokumentowane protoko-łem, który podpisują wszyscy członkowie Komitetu obecni na spot-kaniu (por. Regulamin, § 6 ust. 21 i 23). Protokół jest dokumentem stwierdzającym okoliczności faktyczne przebiegu Komitetu. Powinien także stwierdzać zgodność zwołania i odbycia Komitetu z formalnymi przesłankami, od których spełnienia zależy umocowanie Komitetu do skutecznego podejmowania uchwał. Treść uchwał może znaleźć się w osnowie protokołu, jak również w załączniku lub załącznikach do protokołu. Protokół powinien zawierać ponadto następujące ele-menty (por. Regulamin, § 6 ust. 22):

1) datę oraz godzinę rozpoczęcia spotkania oraz miejsce spotkania;2) pełne imiona/nazwiska obecnych członków Komitetu Inwestycyjnego;3) ustalenie, że spotkanie zostało prawidłowo zwołane lub wskaza-

nie, że spotkanie odbyło się bez formalnego zwołania;

Przykład

Głos sprzeciwu

Protokół Komitetu

43


4) porządek obrad;5) tekst przyjętych uchwał;6) liczbę głosów za poszczególnymi uchwałami oraz metodę głoso-

wania lub7) wskazanie, że sprawa została załatwiona w inny sposób;8) adnotacje odnośnie do sprzeciwu Przedstawiciela NCBR, jeżeli

zostało ono zgłoszone.

Należy podkreślić, że uchwały podjęte w trybie głosowania pisemnego muszą zostać zamieszczone w protokole następnego spotkania Komi-tetu Inwestycyjnego (por. Regulamin, § 6 ust. 33).

Protokołowanie posiedzeń Komitetu Inwestycyjnego i przechowywa-nie wszystkich Kluczowych Decyzji oraz Decyzji Inwestycyjnych jest obowiązkiem Funduszu (por. Regulamin, § 5 ust. 1 lit. xviii).

Należy zwrócić szczególną uwagę, że również załączniki do protoko-łów, obejmujące plany, sprawozdania i inne materiały będące przed-miotem obrad danego posiedzenia, stanowią dokumentację prac Komitetu Inwestycyjnego (por. Regulamin, § 6 ust. 27). Obowiązek przechowywania dokumentacji rozciąga się zatem także na załącz-niki do protokołów.

Właściwie uporządkowana i pełna archiwizacja, również w zakre-sie odpowiedniej numeracji protokołów i uchwał, pozwoli nie tylko na sprawne przedstawienie szczegółów funkcjonowania Funduszu w przypadku audytu, ale także daje komfort operacyjny, ponieważ zapewnia łatwy dostęp do pełnej informacji o projekcie inwestycyj-nym lub innej sprawie będącej przedmiotem prac Komitetu.

1.5. Budżet Funduszu

Budżet Funduszu BRIdge Alfa składa się z dwóch części:

1) Budżetu Operacyjnego,2) Budżetu Inwestycyjnego.

Dokumentacja decyzji

Ważne

Uwaga


44

Budżet Operacyjny przeznaczony jest na pokrywanie kosztów związa-nych z wyszukiwaniem Projektów B+R oraz ich rynkową weryfikacją, w tym na sfinansowanie prac badawczo-rozwojowych w fazie Proof of Principle, a także na wydatki administracyjne Funduszu. Część inwestycyjna budżetu stanowi natomiast pulę środków, z której Fun-dusz udziela Grantu oraz dokonuje Inwestycji środków prywatnych w Spółkę Portfelową.

Umowa i Regulamin Konkursu zawierają katalog grup wydatków kwa-lifikowalnych, które mogą być ponoszone z Budżetu Operacyjnego (por. Umowa, § 5 ust. 4, Regulamin, § 5 ust. 2). Natomiast poszcze-gólne ich rodzaje w ramach niektórych grup podane są przykładowo, zapewniając względną elastyczność kwalifikowalności wydatków.

Z Budżetu Operacyjnego mogą być pokryte takie rodzaje kosztów, jak:

1) wynagrodzenia wraz z pozapłacowymi kosztami pracy zespołu zarządzającego;

2) koszty administracyjne: koszty lokalu, wyposażenia biura, usług i sprzętu IT, telekomunikacyjne, obsługi księgowej, obsługi praw-nej i inne wymienione w Umowie;

3) koszty analiz Projektów B+R, zawierające m.in. koszty analiz biz-nesowych i prawnych, w tym otoczenia konkurencyjnego i inne wymienione w Umowie;

4) koszty badań technologicznych Projektów B+R, w tym koszty prac laboratoryjnych, koszty najmu, nabycia i amortyzacji sprzętu do badań przemysłowych i eksperymentalnych prac rozwojowych.

Warto zwrócić uwagę na to, że rozmiar kosztów ponoszonych z Budżetu Operacyjnego musi pozostać proporcjonalny do dynamiki wydatkowania środków z Budżetu Inwestycyjnego. Koszty operacyjne nie mogą przekroczyć 25% wydatków poniesionych przez Fundusz w ramach Budżetu Inwestycyjnego (por. Umowa, § 5 ust. 5).

Należy ponadto zwrócić uwagę na trzy inne współczynniki, któ-rych zachowanie zapewni zgodność działalności Funduszu z Umową i Regulaminem:

Wydatki ponoszone z budżetu operacyjnego

Uwaga

45


1) 20% środków pieniężnych z Budżetu Operacyjnego powinno być wydatkowane na sfinansowanie prac badawczo-rozwojowych, umożliwiających weryfikację Projektów B+R znajdujących się w fazie Proof of Principle (por. Umowa, § 5 ust. 6);

2) wysokość Grantu przekazywanego Spółce Portfelowej realizującej Projekt B+R przez Fundusz z Budżetu Inwestycyjnego nie może być wyższa niż czterokrotność wysokości środków przekazanych Spółce Portfelowej tytułem inwestycji Funduszu z Budżetu Inwe-stycyjnego (por. Umowa, § 5 ust. 7);

3) nie mniej niż 20% finansowania Projektu B+R na każdym jego etapie, tj. zarówno przed dokonaniem Inwestycji, jak i potem, powinno być dokonywane z Wkładu Inwestorów (por. Umowa, § 8 ust. 6).

1.6. Ogólne zasady wydatkowania środków przez Fundusz

1.6.1. Ogólne zasady wykonywania projektu BRIdge Alfa

Omówienie ogólnych zasad wydatkowania środków przez Fun-dusz należy rozpocząć od wskazania ogólnych zasad, którymi zgod-nie z Regulaminem nakazuje kierować się Zespołowi Funduszu przy wykonywaniu programu BRIdge Alfa (por. Regulamin, § 7 ust. 5). Zważywszy, że działalność Funduszu polega przede wszystkim na zarządzaniu powierzonymi środkami publicznymi i środkami Inwe-storów prywatnych, przestrzeganie wskazanych poniżej zasad ma zasadnicze znaczenie dla poprawnej realizacji instrumentu BRIdge Alfa przez Fundusz:

1) zasada przejrzystości statuuje obowiązek wydatkowania środków w oparciu o kryteria ekonomiczne po przeprowadzeniu analizy opłacalności i ryzyka Inwestycji;

2) zasada bezstronności statuuje obowiązek wydatkowania środków bez wystąpienia przypadku konfliktu interesów;

3) zasada jakości statuuje zgodnie z Regulaminem obowiązek reali-zacji Inwestycji na podstawie i w granicach Umów Inwestycyjnych;


46

4) zasada efektywności statuuje obowiązek monitorowania i kontroli wykorzystania środków w sposób gwarantujący efektywne, racjo-nalne, gospodarne i celowe ich wykorzystanie;

5) zasada ograniczonego ryzyka inwestycyjnego statuuje obowią-zek działania zgodnie z najlepszą wiedzą i dobrymi praktykami w zarządzaniu funduszem kapitałowym.

1.6.2. Zasada wydatkowania środków zgodnie z procedurami inwestycyjnymi

Regulamin określa wiążące Fundusz procedury realizacji programu BRIdge Alfa (por. Regulamin, § 2 ust. 1). Oznacza to, że każde roz-porządzenie środkami finansowymi z budżetu Funduszu powinno być zgodne z tymi procedurami. W szczególności wydatki przekra-czające kwotę 50 000 złotych dokonywane z Budżetu Operacyjnego oraz dokonanie Inwestycji i przyznanie Grantu Spółce Portfelowej wymagają uprzedniego wydania przez Komitet Inwestycyjny Decyzji Inwestycyjnej (por. Regulamin, § 1 ust. 3 lit. g). Wydatki z Budżetu Operacyjnego nieprzekraczające kwoty 20 000 złotych nie podlegają przedstawieniu Komitetowi Inwestycyjnemu ani nie wymagają Decy-zji Inwestycyjnej, wydatki zaś powyżej kwoty 20 000 złotych, ale nie-przekraczające kwoty 50 000 złotych podlegają jedynie notyfikowaniu Przedstawicielowi NCBR (por. Regulamin, § 5 ust. 1 pkt iv).

1.6.3. Zasada wydatkowania środków zgodnie z przepisami prawa

Fundusz zobowiązany jest realizować projekt BRIdge Alfa zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa krajowego i Unii Europejskiej, w szczególności zasadami polityk wspólnotowych, w tym dotyczących konkurencji, pomocy publicznej, zamówień publicznych oraz zrów-noważonego rozwoju i równych szans (por. Umowa, § 3 ust. 1 pkt 2).

W tym kontekście Fundusz powinien zważać na ewentualny obowią-zek stosowania zasady konkurencyjności lub przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2015 r. poz. 2164 ze zm.).

Rozporządzenie środkami z budżetu

47


Obowiązek ten rozciąga się również na sposób wydatkowania środków przez Fundusz. Powszechnie obowiązujące przepisy prawa, które stosuje się do Funduszy w związku z wykonywaniem przez nich projektu BRIdge Alfa, implementowane są w Regulaminie, Umowie i Umowie o Wspar-cie. Są to przede wszystkim przepisy dotyczące zasad wydatkowania środków publicznych z funduszu spójności, którymi zarządza i które wydatkuje Fundusz w związku z realizacją instrumentu BRIdge Alfa.

1.6.4. Zasada zachowania proporcji kapitału prywatnego i środków publicznych

Istotną zasadą, która obowiązuje Fundusze BRIdge Alfa i odzwierciedla ich publiczno-prywatny charakter, jest obowiązek zapewnienia na każ-dym etapie finansowania Projektu B+R minimalnego poziomu wkładu Inwestorów prywatnych. Nie może on wynosić mniej niż 20% łącznego zaangażowania finansowego Funduszu w danym etapie realizacji Projektu B+R (por. Regulamin, § 8 ust. 6). Ponadto należy podkreślić, że kwota wsparcia publicznego przekazanego Spółce nie może być większa niż 80% ogólnej kwoty Grantu i Inwestycji (por. Regulamin, § 1 ust. 3 lit. k).

1.6.5. Zasada kwalifikowalności wydatków Funduszu

Wszystkie wydatki, które Fundusz ponosi z Budżetu Inwestycyjnego i Budżetu Operacyjnego, powinny być wydatkami kwalifikującymi się do objęcia wsparciem w ramach Projektu BRIdge Alfa (por. Umowa, § 7 ust. 8). W tym miejscu należy podkreślić, że wymaganie doty-czące kwalifikowalności wydatków obejmuje wszystkie środki skła-dające się na Budżet Funduszu niezależnie od tego, czy są to środki publiczne czy prywatne.

Kosztami kwalifikowalnymi Budżetu Operacyjnego są koszty okreś-lone rodzajowo w § 5 ust. 4 Umowy, które zostały przedstawione w rozdziale 1.5 niniejszej publikacji.

Warunkiem uznania wymienionych wyżej rodzajów wydatków z Budżetu Operacyjnego za kwalifikowalne jest ich rozliczenie zgod-nie ze stawką ryczałtową, o której szerzej poniżej.

Wkład Inwestorów prywatnych

Wymaganie kwalifikowalności

wydatków


48

Należy zauważyć, że z perspektywy rozliczeń Funduszu z NCBR reguły kwalifikowalności jako kryterium oceny poszczególnych wydatków dotyczą jedynie wydatków ponoszonych z Budżetu Operacyjnego.

Warunkiem uznania wydatków z Budżetu Inwestycyjnego za kwali-fikowalne jest natomiast faktyczne przekazanie dofinansowania na rzecz Spółki Portfelowej (por. Umowa, § 6 ust. 2).

Kwalifikowalność wydatków w ramach obu budżetów jest ponadto uzależniona od czasu, w którym zostały one poniesione. Kwalifiko-walne są wyłącznie koszty poniesione w okresie wskazanym w Umo-wie (Umowa, § 6 ust. 1). Zgodnie zaś z § 5 ust. 8 i 9 Regulaminu Konkursu kwalifikowane koszty mogą być ponoszone maksymalnie w okresie 5 lat, licząc od dnia rozpoczęcia realizacji Projektu wskaza-nego we Wniosku o Dofinansowanie, tj. od daty rozpoczęcia działal-ności operacyjnej Funduszu do dnia finansowego rozliczenia wnio-sku o płatność końcową.

Należy podkreślić, że za niekwalifikowalne uznaje się wydatki ponie-sione na podatek od towarów i usług (VAT) (por. Umowa, § 6 ust. 7) oraz wydatki wykraczające poza całkowitą kwotę wydatków kwalifi-kowalnych, określoną w Umowie, w tym wydatki wynikające ze wzro-stu kosztu całkowitego realizacji Projektu BRIdge Alfa już po zawar-ciu Umowy. Takie wydatki są ponoszone przez Fundusz we własnym zakresie (por. Umowa, § 5 ust. 8).

Konsekwencją poniesienia przez Fundusz kosztów niekwalifikowal-nych jest niemożliwość objęcia ich wsparciem ze środków publicznych zgodnie z zasadami Projektu BRIdge Alfa oraz obowiązek zapewnienia przez Fundusz sfinansowania takich wydatków we własnym zakresie (Umowa, § 5 ust. 9).

1.6.6. Zasada rozliczania wydatków z Budżetu Funduszu w transzach

Zgodnie z zawartą z NCBR umową o dofinansowanie Fundusz nie jest uprawniony do otrzymania jednorazowo całej kwoty środków skła-dającej się na Budżet Operacyjny i Budżet Inwestycyjny. Wpłaty do

Czas poniesienia wydatków

Ważne

Ważne

49


Budżetu Operacyjnego, jak również rozliczenie poniesionych przez Fundusz kosztów odbywają się raz na kwartał (por. Umowa, § 7 ust. 1).

Warunkiem otrzymania kolejnej transzy zaliczki do Budżetu Opera-cyjnego jest rozliczenie przez Fundusz co najmniej 70% wszystkich przekazanych dotychczas zaliczek poprzez złożenie do NCBR wnio-sku o płatność, wykazującego poniesione wydatki kwalifikujące się do objęcia dofinansowaniem w ramach Projektu BRIdge Alfa (por. Umowa, § 7 ust. 12). Umowa ponadto wprowadza ograniczenie co do maksymalnej wysokości jednej transzy zaliczki do Budżetu Ope-racyjnego, a mianowicie nie może ona przekroczyć 20% dofinanso-wania (Umowa, § 7 ust. 5).

Zasady te nie rozciągają się jednak na rozliczenia w ramach Budżetu Inwestycyjnego, bowiem na podstawie § 7 ust. 3 Umowy w formie zaliczki dofinansowanie jest przekazywane Funduszowi tylko na poczet wydatków ponoszonych w ramach Budżetu Operacyjnego.

Dofinansowanie na pokrycie wydatków w ramach Budżetu Inwesty-cyjnego, tj. wypłaty Grantu przyznawanego Spółkom Portfelowym, jest natomiast przekazywane w formie określonej w Umowie jako „refundacja”. Należy przy tym podkreślić, że warunkiem wypłaty środ-ków Grantu w ramach Budżetu Inwestycyjnego jest wyłącznie spełnie-nie przesłanek określonych w Umowie, o których szerzej mowa w roz-dziale 3.3. Warunki formalne udzielenia Wsparcia.

Takimi warunkami są w szczególności wydanie Decyzji Inwestycyj-nej oraz wpłata pierwszej transzy Inwestycji przez Fundusz w ramach środków prywatnych. Należy podkreślić, że pomimo zwyczajowego znaczenia słowa „refundacja” warunkiem wypłaty Grantu nie jest założenie powyższych środków przez żaden inny podmiot, w szcze-gólności zaś Fundusz. Nie dysponuje on bowiem ani tytułem praw-nym, ani środkami pozwalającymi przekazywać jakiekolwiek dodat-kowe, poza Inwestycją, środki pieniężne na rzecz Spółki Portfelowej – Grantobiorcy.

Istotnym wymaganiem w zakresie wydatkowania środków przez Fun-dusz BRIdge Alfa jest zapewnienie odpowiedniej proporcji wydat-ków z Budżetu Inwestycyjnego i Budżetu Operacyjnego poniesionych

Przyznanie kolejnych transz

zaliczki

Refundacja – wypłata Grantu


50

w ramach danej transzy. W każdym wniosku o płatność Fundusz wykazuje zarówno kwotę wydatków poniesionych z Budżetu Inwe-stycyjnego, jak i Budżetu Operacyjnego.

Rozliczenie zaliczki na poczet Budżetu Operacyjnego polega na wyka-zaniu we wniosku o płatność wydatków kwalifikowanych, tj. kwoty ryczałtu dla Budżetu Operacyjnego naliczonej w wysokości 25% wydatków poniesionych w ramach Budżetu Inwestycyjnego (por. Umowa, § 5 ust. 5 i § 7 ust. 10).

Jeśli natomiast w danym kwartale Fundusz nie dokonał Inwestycji i nie udzielił Wsparcia w kwocie wystarczającej do zapewnienia tej proporcji, rozliczenie polega na zwrocie niewykorzystanych środków zaliczki na poczet Budżetu Operacyjnego. Innymi słowy, koszty ope-racyjne Funduszu mogą wynosić nie więcej niż 25% jego całkowitego budżetu, tj. Budżetu Operacyjnego i Budżetu Inwestycyjnego łącznie.

1.6.7. Zasada wyodrębnienia Budżetu Operacyjnego z Budżetu Inwestycyjnego

Fundusz zobowiązany jest na podstawie § 5 ust. 11 Umowy do prowa-dzenia odrębnych rachunków bankowych dla Budżetu Operacyjnego i Budżetu Inwestycyjnego. Z rachunku Budżetu Operacyjnego mogą być dokonywane wyłącznie rozliczenia pieniężne w zakresie tego budżetu, w szczególności wydatki na bieżące koszty administracyjne Funduszu i koszty finansowania Projektów B+R w fazie przedinwestycyjnej.

Z rachunku Budżetu Inwestycyjnego mogą być natomiast dokony-wane wyłącznie rozliczenia pieniężne w zakresie Inwestycji w Spółkę oraz udzielenia Wsparcia. Rachunki te są przeznaczone odpowiednio do dokonywania przelewów z NCBR tytułem Wsparcia dla Fundu-szu oraz tytułem Wsparcia dla Spółek Portfelowych w ramach Grantu (por. Regulamin, § 1 ust. 3 lit. g).

Fundusz zobowiązany jest ponadto zapewnić bezpośredni, ciągły i niezależny wgląd do obu rachunków bankowych Przedstawicielowi NCBR w Komitecie Inwestycyjnym bądź pracownikowi Instytucji Pośredniczącej, tj. NCBR (por. Regulamin, § 1 ust. 3 lit. g).

Wykazanie wydatków kwalifikowanych

Zasada prowadzenia oddzielnych rachunków

51

2. Procedury inwestycyjne Procedury inwestycyjne można określić jako zespół zasad i procesów, które kształtują postępowanie Funduszu na przestrzeni całego pro-cesu inwestycyjnego, począwszy od poszukiwania i wstępnej analizy potencjału inwestycyjnego, technologicznego i biznesowego danego Projektu B+R po formalne przeprowadzenie transakcji inwestycyj-nej i udzielenie Wsparcia. Składają się na nie postanowienia Regu-laminu, które odnoszą się do funkcjonowania Funduszy BRIdge Alfa i określają kluczowe zasady procedury inwestycyjnej Fundu-szu dotyczące trybu finansowania w fazach Proof of Principle i Proof of Concept, rozmiaru finansowania, warunków formalnych przeka-zania przez Fundusz środków finansowych, a także wyznaczają ele-menty struktury dokumentów, na podstawie których przekazywane są Inwestycja i Wsparcie Spółki Portfelowej, tj. Decyzji Inwestycyj-nej, Umowy Inwestycyjnej i Umowy o Wsparcie (por. Regulamin, § 8, § 12, § 13).

Jednak procedury te wynikają również w pewnym zakresie z indywi-dualnego know-how każdego Funduszu i sformułowane są w Polityce Inwestycyjnej, będącej załącznikiem do Umowy pomiędzy Fundu-szem i NCBR (por. Regulamin, § 1 ust. 3 lit. a).

W tym zakresie procedury inwestycyjne są indywidualne dla każdego Funduszu, mimo że specyfika działalności funduszy inwestycyjnych determinuje podobieństwa także tej części procedur inwestycyjnych.

Trzeba zaznaczyć, że granice swobody kształtowania procesów biz-nesowych są wyznaczone przez ogólne zasady, którymi zespół

Uwaga


52

zarządzający Funduszem zobowiązuje się kierować przy zarządzaniu Funduszem w ramach realizacji Projektu BRIdge Alfa.

Procedury inwestycyjne powinny pozostawać w zgodzie z zasadą efek-tywności, zapewniając monitorowanie i kontrolę wykorzystania środ-ków w sposób gwarantujący efektywne, racjonalne, gospodarne i celowe ich wykorzystanie, oraz z zasadą ograniczonego ryzyka inwestycyjnego, działając zgodnie z najlepszą wiedzą i dobrymi praktykami w zarządza-niu funduszem kapitałowym (por. Regulamin, § 7 ust. 5). Szerzej na ten temat mowa w rozdziale 1.6. Ogolne zasady wydatkowania srodkow.

2.1. Wyszukiwanie, selekcja i ewaluacja Projektów B+R

Procesy wyszukiwania, selekcji i ewaluacji potencjalnych Projektów B+R pod kątem możliwości ich finansowania w fazie Proof of Principle lub Proof of Concept stanowią przykład procesów biznesowych, które Fundusz kształtuje według własnej profesjonalnej wiedzy i opisuje w Polityce Inwestycyjnej, której zobowiązuje się przestrzegać w pod-pisanej z NCBR Umowie. Procedury inwestycyjne zawarte w Regu-laminie nie wyznaczają zasad w odniesieniu do tego etapu procesu inwestycyjnego. Zgodnie z § 5 ust. 1 lit. i Regulaminu Fundusz zobo-wiązany jest te procesy zapewnić.

Warto przy tym podkreślić, że stosownie do art. 36 ust. 1 pkt 2 Ustawy Wdrożeniowej Beneficjent, którym w realiach BRIdge Alfa jest Fun-dusz, odpowiada za przygotowanie i przekazanie właściwej instytucji wdrożeniowej propozycji kryteriów wyboru grantobiorców, zaś sto-sownie do art. 36 ust. 1 pkt 2 Ustawy Wdrożeniowej wybór Granto-biorców powinien być dokonany w oparciu o określone kryteria.

2.1.1. Wyszukiwanie Projektów B+R

Strategie wyszukiwania projektów B+R stosowane przez Fundusze mogą być różne. Obok działań o charakterze public relations i dzia-łań marketingowych, w których Fundusz informuje szeroką grupę odbiorców o swojej działalności i kryteriach inwestycyjnych, zachęca-jąc wynalazców do zgłoszenia swoich projektów, istotne jest aktywne

Ważne

Ważne

53

2. PROCEDURY INWESTYCYJNE

wyszukiwanie projektów przez Zespół Funduszu w oparciu o kryte-ria inwestycyjne, rozeznanie w trendach panujących w poszczegól-nych sektorach przemysłu, a także w oparciu o wiedzę o doświadcze-niu i potencjale naukowo-technologicznym konkretnych instytutów i katedr na uczelniach wyższych czy wybranych zespołów pracujących w działach badawczo-rozwojowych przedsiębiorstw.

Aktywne wyszukiwanie projektów na uczelniach wyższych oparte na budowaniu relacji, zaufania i zrozumienia odgrywa ważną rolę w powstawaniu relacji biznesowych pomiędzy Funduszem a Pomysło-dawcami. Stwarza ono okazję do rozmowy o obawach wynalazców, wyjaśnienia motywacji inwestorów i kluczowych zasad finansowa-nia w ramach programu BRIdge Alfa. Należy przy tym wskazać, że nie należy do rzadkości przypadek obaw Pomysłodawców przed nie-uczciwym zachowaniem ze strony inwestorów.

W tym kontekście istotne są w szczególności zagadnienia związane z należytym zabezpieczeniem własności intelektualnej Pomysłodaw-ców (o czym szerzej mowa w rozdziale 2.2.3.4. Zabezpieczenie Włas-nosci Intelektualnej) czy zasadami obejmowania przez Pomysłodaw-ców udziałów w zakładanej spółce i warunków dokonania Inwestycji (o czym szerzej mowa w rozdziale 2.2.3. Umowa Inwestycyjna).

Warto również podkreślić, że stosownie do art. 35 ust. 3. Ustawy Wdrożeniowej podmiot otrzymujący Grant, czyli w realiach instru-mentu BRIdge Alfa – Spółka Portfelowa otrzymująca Wsparcie, powi-nien być wybrany w drodze otwartego naboru ogłoszonego przez Beneficjenta Projektu Grantowego, tj. Fundusz BRIdge Alfa. Fun-dusz powinien przedsięwziąć zatem odpowiednie kroki prawne w celu realizacji powyższego obowiązku.

2.1.2. Ewaluacja i selekcja Projektów B+R

Pierwsza informacja, którą Fundusz uzyskuje o Projekcie B+R, naj-częściej nie wystarcza do podjęcia decyzji o rozpoczęciu badań Proof of Principle. Zawiera ona bowiem jedynie wybrane elementy stanu techniki i otoczenia rynkowego projektu, składające się na niepełny obraz modelu biznesowego przyszłej komercjalizacji tegoż projektu.

Ważne


54

Podczas wstępnej oceny Projektu B+R Fundusz prowadzi analizy uzu-pełniające informacje m.in. o zapotrzebowaniu rynkowym, otocze-niu konkurencyjnym, cechach szczególnych technologii rozwijanej w ramach danego Projektu B+R.

Przede wszystkim jednak już na tym etapie dokonywana jest ana-liza Projektu B+R pod kątem zaistnienia okoliczności zaliczanych do Restrykcji Inwestycyjnych. Zgodnie bowiem z Regulaminem Fundusz nie ma prawa dokonać Inwestycji ani udzielić Wsparcia Spółce Portfelowej, jeśli realizowany przez nią Projekt B+R naru-sza Restrykcje Inwestycyjne (por. Regulamin, § 8 ust. 15), co szerzej omówione jest w dalszej części niniejszej publikacji. Z tego względu zbadanie zgodności Projektu B+R z formalnymi przesłankami moż-liwości dokonania Inwestycji powinno się odbyć przed zaanga-żowaniem zasobów Funduszu w pogłębioną analizę potencjału Projektu B+R.

Etap wstępnej ewaluacji powinien zakończyć się sporządzeniem krót-kiej charakterystyki Projektu B+R (tzw. one pager) z ewentualną reko-mendacją do dalszej analizy.

W kolejnym etapie procesu ewaluacji Fundusz powinien starać się pozyskać większą ilość istotnych informacji o Projektach B+R wybra-nych do dalszej analizy m.in. poprzez spotkania z Pomysłodawcami, uzupełnienie dokumentacji, dodatkowe analizy, opinie i wewnętrzne dyskusje. Na tym etapie może zostać sporządzony bardziej rozbudo-wany dokument określany jako Investment Opportunity Memorandum (IOM) – kilkustronicowy dokument opisujący szczegóły modelu biz-nesowego, otoczenia biznesowego i potencjału technologii, a także przedstawiający kluczowe elementy możliwości inwestycyjnej zwią-zanej z danym Projektem B+R.

Etap ten kończy się podjęciem decyzji o rozpoczęciu dalszych badań prowadzących do weryfikacji potencjału Projektu B+R, w przypadku Projektów B+R nieprowadzonych w formie wyodrębnionej osoby prawnej, zwanej „preinkubacją”. Decyzja ta może zostać sformalizo-wana np. przez podjęcie przez zarząd lub wspólnika zarządzającego Funduszem uchwały w tym przedmiocie.

Ważne

Restrykcje inwestycyjne

Istotne informacje o Projekcie B+R

Preinkubacje

55


Należy wskazać, że sam fakt prowadzenia przez Fundusz badań wery-fikujących potencjał Projektu B+R na etapie przedinwestycyjnym (co do zasady są to badania o charakterze Proof of Principle) nie wymaga podjęcia decyzji przez Komitet Inwestycyjny z udziałem NCBR. Obo-wiązek uzyskania takiej decyzji powstaje natomiast wówczas, gdy realizowane przez Fundusz badania wymagają poniesienia wydatków przekraczających kwotę 50 000 złotych (por. Regulamin, § 8 ust. 2).

2.2. Faza przedinwestycyjna Projektu B+R

Celem fazy przedinwestycyjnej jest ogólne zbadanie potencjału Pro-jektu B+R oraz opracowanie planów, w szczególności poprzez prze-prowadzenie badań Proof of Principle, weryfikujących kluczowe ele-menty technologii, i na tej podstawie podjęcie decyzji dotyczącej dalszego finansowania Projektu B+R.

Proces przedinwestycyjny oceny Projektu B+R zawiera dwa istotne komponenty:

1) analityczny polegający na przeprowadzeniu ekonomicznej, praw-nej i finansowej analizy Projektu B+R obejmującej opracowanie planu jego realizacji, w tym budżetu, oraz

2) badawczy obejmujący przeprowadzenie prac badawczo-rozwojo-wych o charakterze przesiewowym.

Kolejność realizacji powyższych komponentów nie wynika wprost z postanowień Umowy lub Regulaminu czy powszechnie obowiązu-jących przepisów prawa. Determinują ją raczej względy gospodar-cze, mające odzwierciedlenie w zasadach gospodarnego i racjonal-nego wydatkowania środków, które Zespół Funduszu zobowiązuje się przestrzegać (por. Regulamin, § 7 ust. 5). Co do zasady przystąpienie do bardziej kosztownej fazy badań B+R przed dogłębną analizą Pro-jektu, która może ujawnić powody przemawiające za odstąpieniem od dokonania Inwestycji przez Fundusz, wydaje się nieuzasadnione.

Nie należy przy tym tracić z pola widzenia, że przeprowadzenie naukowego, prawnego i finansowego due dilligence dla każdego Pro-jektu B+R, w szczególności zaś realizacja badań Proof of Principle

Komponenty procesu przed-

inwestycyjnego

Uwaga


56

w ramach due diligence naukowego, powinno być wykonane przed rozpoczęciem współfinansowania Projektu B+R w ramach Projektu BRIdge Alfa, przez co należy rozumieć dokonanie Inwestycji oraz przyznanie Grantu (por. Regulamin, § 5 ust. 1 lit. ii).

2.2.1. Faza analityczna

Celem tej części fazy przedinwestycyjnej jest zgromadzenie możli-wie dużej ilości informacji o Projekcie B+R, które mogą być decydu-jące dla rynkowego sukcesu technologii, w szczególności zdefiniowa-nie czynników ryzyka oraz opracowanie planu dalszych prac B+R. W ramach fazy analitycznej zespół Funduszu lub eksperci zewnętrzni przeprowadzają wielostronną analizę Projektu B+R, w szczególności obejmującą analizę i weryfikację otoczenia rynkowego, konkurencyj-ności technologicznej, stanu techniki, w tym ewentualnie w zakresie czystości patentowej. Na tym etapie Projekt B+R powinien zostać pod-dany również due diligence prawnemu, w szczególności w przypadku projektu realizowanego przez wyodrębniony prawnie podmiot, naj-częściej spółkę prawa handlowego. Istotnym elementem analizy praw-nej powinno być ustalenie, czy nie zachodzą formalne przeszkody do dokonania Inwestycji i przyznania Wsparcia danemu Projektowi B+R przez Fundusz.

Na tym etapie warto, aby Fundusz wraz z Pomysłodawcami opraco-wał przynajmniej wstępny plan realizacji projektu, uwzględniający budżet i harmonogram badań B+R o charakterze Proof of Principle i ewentualnie dalszych badań Proof of Concept. Taki dokument z jed-nej strony wyznacza merytoryczny charakter Projektu B+R, z drugiej natomiast konkretyzuje i porządkuje wydatkowanie przez Fundusz środków finansowych. Dokument ten powinien oczywiście pozosta-wać w zgodzie z ogólnymi zasadami obowiązującymi Fundusz przy wydatkowaniu środków.

Przed rozpoczęciem merytorycznej pracy nad planem warto wyjaśnić Pomysłodawcom uwarunkowania fazy przedinwestycyjnej w Fundu-szach BRIdge Alfa, tj. celów tej fazy i zasad, jakimi Fundusz zobowią-zany jest kierować się w wyborze środków do ich osiągnięcia.

Wstępny plan realizacji

57


Od strony praktycznej plan operacyjny badań Proof of Principle powi-nien być tak skonstruowany, aby zakres i wyniki badań w tym etapie weryfikowały lub rozstrzygały o istotnych cechach technologii, które potwierdzają jej potencjał i od których zależna jest decyzja Funduszu o finansowaniu Projektu B+R.

Natomiast zakres planowanych wydatków na ten cel powinien pozwo-lić zrealizować badania w ustalonym zakresie i jednocześnie być nie-zbędnym do ich przeprowadzenia, racjonalnym cenowo i efektywnym.

Przykładowo decyzje o ilości nabywanych przez Fundusz odczynni-ków chemicznych powinny być poparte uzasadnieniem zespołu ba-dawczego, podobnie jak decyzja o sprowadzeniu odczynników z za-granicy, decyzja o liczbie zaangażowanych w realizacje prac członków zespołu powinna być skorelowana z objętością prac niezbędnych do przeprowadzenia, decyzja zaś o zakupie środków trwałych niezbęd-nych do przeprowadzenia badań – z analizą możliwości i kosztów ich wynajmu.

Należy przy tym wskazać, że w przypadku badań B+R w branży wyso-kich technologii cena stanowi tylko jeden ze współczynników efek-tywności kosztowej. Trzeba bowiem wziąć pod uwagę również szereg istotnych czynników stanowiących o racjonalności wyboru droższej oferty. Należą do nich m.in.: działanie w otoczeniu o wysokiej dyna-mice konkurencji (tzw. współczynnik time to market), konieczność wykorzystania specjalistycznego sprzętu laboratoryjnego, konieczność zachowania wyników prac B+R w ścisłej poufności czy też koniecz-ność sięgnięcia po opinie ekspertów o bardzo wysokim poziomie spe-cjalizacji. W tym zakresie warto pomyśleć o ewentualnym przygo-towaniu wewnętrznych regulacji statuujących przejrzyste wytyczne w tym zakresie, mogących zawierać się w Polityce Inwestycyjnej, jak również w osobnym dokumencie. Istotne znaczenie może mieć także właściwe przygotowanie uzasadnienia poszczególnych wydatków, szczególnie o większej wartości.

Opracowany plan realizacji projektu warto również osobno przeanali-zować wyłącznie pod kątem oceny, czy wszystkie zaplanowane rodzaje wydatków spełniają kryteria kwalifikowalności.

Czynniki wyboru oferty

Ważne

Ważne

Przykład


58

2.2.2. Faza badań badawczo-rozwojowych o charakterze Proof of Principle

W trakcie realizacji badań Proof of Principle Fundusz powinien zapew-nić ich prawidłowy przebieg pod względem prawnym i finansowym. Ponieważ częstokroć w toku realizacji tych prac wytwarzana będzie własność intelektualna, umowy zawierane pomiędzy Funduszem a oso-bami realizującymi prace Proof of Principle powinny w jednoznaczny i skuteczny sposób regulować prawa Funduszu do wytwarzanej włas-ności intelektualnej, a także – co istotne – gwarantować zachowanie wyników badań w ścisłej poufności. Poszczególne elementy wytwarza-nej włas ności intelektualnej powinny być opisane w sposób niebudzący wątpliwości, który umożliwi późniejsze ustalenie przedmiotu tych praw, w szczególności poprzez okresowe raporty z wykonanych badań zawie-rające krótki opis zrealizowanego procesu oraz wnioski badawcze.

W tym miejscu należy wskazać, że prawa własności intelektualnej w większości przypadków są niezbędne Spółce Portfelowej do dal-szych prac nad Projektem B+R. W tym kontekście Fundusz stoi przed istotnym wyborem optymalnego sposobu przekazania powyż-szych praw na rzecz Spółki Portfelowej. Należy wskazać, że nieodwo-łalne zabezpieczenie pełni kluczowych praw własności intelektualnej w Spółce Portfelowej ma zasadnicze znaczenie dla jej rozwoju, w tym pozyskania kolejnych źródeł finansowania. Równocześnie przeniesie-nie tychże praw poniżej ich wartości rynkowej wiąże się z ryzykiem podatkowo-księgowym po stronie Spółki Portfelowej. Wymaga przy tym podkreślenia, że zgodnie z Regulaminem Spółki Portfelowe nie mogą dokonać nabycia powyższych praw od Funduszu za gotówkę. Rozwiązaniem tego problemu może być wniesienie przez Fundusz tych praw aportem do Spółki Portfelowej po wartości wytworzenia potwierdzonej przez biegłego rewidenta. Należy wskazać, że zastoso-wanie powyższego rozwiązania powinno zostać poprzedzone sporzą-dzeniem przez Fundusz szczegółowego uzasadnienia. Wskazane jest również wyrażenie zgody na takie rozwiązanie przez Komitet Inwe-stycyjny np. w formie Kluczowej Decyzji.

Z perspektywy księgowo-finansowej na etapie przedinwestycyj-nym Fundusz powinien zapewnić pełną dokumentację ponoszonych

Ważne

59


wydatków, tj. umów, faktur i rachunków będących podstawą każdego wydatku, a także ewentualnego przyjęcia lub zmiany odpowiednich Decyzji Inwestycyjnych lub Kluczowych Decyzji. Ponadto istotne jest dokładne oznaczenie, jakiego projektu dotyczą poszczególne wydatki ponoszone przez Fundusz. Ułatwi to współdziałanie z działem księ-gowym Funduszu w późniejszych etapach – zatwierdzenia łącznych kosztów ponoszonych na Projekty B+R na etapie przedinwestycyj-nym, rozliczania transz finansowania Funduszu czy też ewentualnego audytu lub kontroli.

Istotne znaczenie ma również kwestia sformalizowania decyzji Fun-duszu o zamiarze kontynuacji finansowania lub o zaprzestaniu finan-sowania Projektu B+R, bowiem stanowi ona podstawę odpowiedniej kwalifikacji księgowej wydatków poniesionych przez Fundusz na Pro-jekt B+R na etapie przedinwestycyjnym.

2.2.3. Decyzja Inwestycyjna w zakresie kosztów ponoszonych na etapie przedinwestycyjnym

Fundusze BRIdge Alfa mają ograniczoną swobodę decydowania o roz-miarze zaangażowania finansowego w jeden projekt na etapie przed-inwestycyjnym. Pełną swobodą podejmowania decyzji o finansowaniu Projektu B+R w tej fazie Fundusz dysponuje do wysokości 20 000 zło tych, z zachowaniem prawa Przedstawiciela NCBR w Komitecie Inwestycyj-nym do żądania otrzymania wszelkich informacji o realizacji projektu.

Jeśli koszty ponoszone na Projekt B+R na etapie przedinwestycyj-nym wynoszą od 20 000 złotych do 50 000 złotych, Fundusz zobowią-zany jest notyfikować Przedstawiciela NCBR bez obowiązku podjęcia Decyzji Inwestycyjnej z zachowaniem prawa Przedstawiciela NCBR do żądania otrzymania wszelkich informacji o realizacji projektu (por. Regulamin, § 5 ust. 1 lit. iv). Natomiast jeśli łączny koszt ponoszony na Projekt B+R na etapie przedinwestycyjnym przewyższy kwotę 50 000 złotych, Fundusz zobowiązany jest uzyskać zgodę Komitetu Inwestycyjnego w formie Decyzji Inwestycyjnej na kontynuację badań i przeznaczenie na ten cel finansowania powyżej tej kwoty (por. Regu-lamin, § 8 ust. 2). W takim przypadku co do zasady Fundusz zobo-wiązany jest przedstawić Komitetowi Inwestycyjnemu dokumenty

Ważne

Notyfikacja


60

opracowane w fazie analitycznej w celu umożliwienia podjęcia przez komitet decyzji (por. Regulamin, § 5 ust. 1). Nie ma przeszkód, aby na mocy wewnętrznych regulacji, w celu formalizacji procedur, do momentu uzyskania zgody na kontynuację badań w formie Decyzji Inwestycyjnej odbywały się one na podstawie określonych czynności organów Funduszu, np. na podstawie uchwały zarządu.

2.2.4. List intencyjny – uzgodnienie podstawowych warunków Inwestycji

Przed rozpoczęciem prac na etapie przedinwestycyjnym Fundusz i Pomysłodawcy negocjują istotne biznesowe warunki finansowa-nia Projektu przez Fundusz BRIdge Alfa. Dobrą praktyką jest to, aby wstępne wyniki tych negocjacji zostały zawarte w dokumencie stano-wiącym niewiążący list intencyjny, który zawiera ich podsumowanie.

Dokument ten będzie stanowił podstawę przygotowania umowy inwe-stycyjnej. List intencyjny potwierdza osiągnięcie porozumienia co do kluczowych warunków transakcji we wszystkich etapach, tj. zarówno na etapie przedinwestycyjnym, jak i w zakresie dokonania Inwesty-cji i udzielenia Wsparcia, w szczególności zaś warunków finanso-wych. Dokument ten sygnalizuje szereg ustaleń, które zostaną zawarte w przyszłej umowie inwestycyjnej w bardziej sformalizowany sposób; może również zawierać m.in. zasady przeprowadzenia prawnej, tech-nologicznej, patentowej i finansowej analizy projektu oraz ograniczoną czasowo klauzulę wyłączności, w której Pomysłodawcy zobowiązują się nie ubiegać o uzyskanie ofert finansowania od innych inwesto-rów niż Fundusz.

Istotnym zagadnieniem z punktu widzenia każdego pomysłodawcy, który poszukuje finansowania dla swojego Projektu B+R, jest zapew-nienie przez Fundusz poufności informacji o technologii, jakie zostaną mu przekazane. Z tego powodu list intencyjny może zawie-rać stosowne postanowienia w tym zakresie i zobowiązywać Fundusz do nieujawniania informacji wrażliwych osobom trzecim. W kwestii zachowania poufności przez Fundusze BRIdge Alfa warto podkreś-lić, że fundusze kapitałowe są inwestorami instytucjonalnymi, które funkcjonują w branży posiadającej określone standardy profesjonalne

Zawartość listu intencyjnego

Poufność informacji

61


i etyczne. Na przykład kodeks postępowania Stowarzyszenia Inwe-storów Kapitałowych, zrzeszającego polskie fundusze private equity i venture capital, zobowiązuje swoich członków do nieujawniania oso-bom trzecim jakichkolwiek poufnych informacji uzyskanych w trakcie negocjacji z potencjalnymi Spółkami Portfelowymi i w trakcie współ-pracy z tymi Spółkami, chyba że otrzymali na to wyraźne pozwolenie. Wymaga przy tym podkreślenia, że nie każdy Fundusz BRIdge Alfa ma obowiązek bycia członkiem Stowarzyszenia a wspominany kodeks nie jest źródłem prawnie wiążących zobowiązań, lecz kodeksem dobrych praktyk. Niemniej jednak standardy poufności są normą zwyczajową powszechnie stosowaną w branży inwestycyjnej.

Należy przy tym pamiętać, że choć list intencyjny jest dokumentem, który nie stanowi prawnie wiążącej umowy ani oferty oraz nie two-rzy zobowiązania inwestycyjnego po stronie Inwestora, naruszenie zasad poufności, a także zasad dotyczących wyłączności, uzgodnio-nych w liście intencyjnym, może być podstawą roszczeń odszkodo-wawczych stron.

Warto także podkreślić, że ustalenia stron zawarte w liście inwesty-cyjnym mogą posłużyć Funduszowi do sformułowania treści Decyzji Inwestycyjnej, która określi warunki dalszego finansowania projektu. Fundusz będzie mógł zatem podpisać tylko taką Umowę Inwesty-cyjną, której treść będzie zgodna z warunkami określonymi w Decyzji (por. Regulamin, § 8 ust. 9).

Jeśli w czasie negocjacji Umowy Inwestycyjnej, po wydaniu przez Komitet Inwestycyjny Decyzji Inwestycyjnej, zajdzie potrzeba wprowa-dzenia zmian w warunkach finansowania, niezbędne będzie podjęcie kolejnej Decyzji Inwestycyjnej zatwierdzającej te zmiany (por. Regu-lamin, § 8 ust. 11), co może istotnie wydłużyć czas przeprowadzenia transakcji i mieć negatywne konsekwencje dla realizacji Projektu B+R.

2.3. Faza inwestycyjna

W fazie inwestycyjnej Fundusz BRIdge Alfa udziela finansowania Spółce na dalszą realizację Projektu B+R, którego założenia technolo-giczne i biznesowe podlegały weryfikacji w etapie przedinwestycyjnym

Stowarzyszenie Inwestorów

Kapitałowych

Ważne

Uwaga


62

(por. Regulamin, § 1 ust. 3 lit. i i j). Jak wskazano w rozdziale 1. Kon-strukcja Funduszu, Fundusz BRIdge Alfa może inwestować zarówno w spółki zawiązane, w celu realizacji Projektu B+R w ramach pro-gramu BRIdge Alfa, jak również w istniejące już uprzednio podmioty. Jeśli inwestycja jest dokonywana w nowo utworzoną Spółkę, to częś cią fazy inwestycyjnej będą również czynności zawiązania, wniesienia wkładów oraz rejestracji Spółki.

Finansowanie w fazie inwestycyjnej przekazywane jest Spółce Port-felowej w dwóch formach – Inwestycji Funduszu w zamian za obję-cie lub nabycie Praw Udziałowych Spółki za środki pieniężne pocho-dzące od Inwestora Prywatnego (por. Regulamin, § 1 ust. 3 lit. j) oraz Wsparcia w formie Grantu, którego rozmiar, jak i możliwość otrzy-mania świadczenia z tego tytułu przez Spółkę Portfelową zależne są od wcześniejszego otrzymania przez nią świadczenia z tytułu Inwestycji ze środków prywatnych (por. Regulamin, § 1 ust. 3 lit. k).

Trzeba bowiem podkreślić, że świadczenie z tytułu Wsparcia nie może być świadczeniem samodzielnym, lecz jest elementem publiczno-pry-watnej konstrukcji finansowania projektów B+R, jaką oferują Fundu-sze BRIdge Alfa.

2.3.1. Warunki formalne dokonania Inwestycji

Inwestycje dokonywane przez Fundusze BRIdge Alfa są, poza warun-kami zawartymi w Polityce Inwestycyjnej, dodatkowo obwarowane szeregiem wspólnych dla wszystkich funduszy warunków formalnych.

Te formalne ograniczenia wynikają przede wszystkim z powszech-nie obowiązujących przepisów prawa, które tworzą ramy prawne, w jakich środki publiczne, którymi dysponuje Fundusz BRIdge Alfa, mogą być przekazywane podmiotom prywatnym. Jeśli warunki te zostaną naruszone, Fundusz musi powstrzymać się od finansowania Projektu B+R zarówno w fazie przedinwestycyjnej, jak i od udziele-nia Inwestycji oraz Wsparcia Spółki w fazie inwestycyjnej. Do okolicz-ności tych należą brak Restrykcji Inwestycyjnych, a w szczególności spełnienie kryterium mandatu inwestycyjnego, zgodność udziela-nej pomocy publicznej z obowiązującymi przepisami prawa, brak

Ważne

Finansowanie

63


Konfliktu Interesów oraz istnienie w Projekcie B+R Polskiego Pier-wiastka (Regulamin, § 8 ust. 3 i 15).

2.3.1.1. Brak Restrykcji Inwestycyjnych

Przypadki stanowiące Restrykcje Inwestycyjne, w których Fundusz ma obowiązek powstrzymania się od finansowania Projektu B+R, są wskazane wprost w Regulaminie (por. Regulamin, § 1 ust. 3 lit. h). Restrykcje Inwestycyjne zachodzą, jeśli:

1) Projekt B+R lub Grantobiorca mogą stanowić zagrożenie dla bez-pieczeństwa Rzeczpospolitej Polskiej lub

2) Projekt B+R lub Grantobiorca mogą stanowić zagrożenie dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego, lub

3) Projekt B+R lub Grantobiorca mogą stanowić zagrożenie ludz-kiego zdrowia lub życia, lub

4) Projekt B+R lub Grantobiorca stwarzają zagrożenie dla obowiązku ochrony dóbr lub skarbów kultury narodowej o wartości artystycz-nej, historycznej lub archeologicznej, lub

5) działalność w ramach Projektu B+R lub Grantobiorcy ma charak-ter sprzeczny z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa, lub

6) zachodzi Stan Zawieszenia, tj. czas w okresie obowiązywania Umowy, gdy w związku z nieprawidłowością lub innym przy-padkiem wskazanym w Umowie, na podstawie żądania Przed-stawiciela NCBR bądź na podstawie żądania NCBR, zachodzi wstrzymanie dofinansowania w rozumieniu Umowy, a Fundusz ma obowiązek powstrzymania się od realizacji wskazanych albo wszystkich Decyzji Inwestycyjnych oraz wydatkowania środków na wskazane albo wszystkie Projekty B+R przy użyciu środków publicznych oraz Komitet Inwestycyjny ma obowiązek powstrzy-mania się od podejmowania nowych Decyzji Inwestycyjnych z udziałem środków publicznych (por. Regulamin, § 1 ust. 3 lit. j), lub

7) zachodzi Istotny Negatywny Skutek, tj. okoliczność lub okoliczno-ści inne niż przewidziane i zaakceptowane Decyzją Inwestycyjną


64

lub Kluczową Decyzją lub określone wprost w Umowie, które mają lub będą miały istotny niekorzystny wpływ lub spowodują istotną niekorzystną zmianę w działalności, składnikach majątko-wych, transakcjach, zobowiązaniach, kondycji finansowej Fundu-szu lub ważności, zgodności z prawem, lub wykonalności Umowy, lub zdolności do należytego wykonania zobowiązań z Umowy, lub możliwości należytego wykonania Decyzji Inwestycyjnej lub Klu-czowej Decyzji, wpływającej zgodnie z uznaniem Przedstawiciela NCBR negatywnie na wykorzystanie środków o łącznej wartości nie mniejszej niż 100 000 złotych (por. Regulamin, § 1 ust. 3 lit. l), lub

8) zachodzi brak mandatu inwestycyjnego określonego w Polityce Inwestycyjnej, tj. Projekt B+R realizowany przez Spółkę, w którą planowana jest Inwestycja, znajduje się poza zakresem mandatu inwestycyjnego Funduszu; zakres mandatu wyznaczają m.in. obszary naukowo-technologiczne, w które zamierza inwestować Fundusz, obszar geograficzny Projektów B+R, kryteria meryto-ryczne, jakie muszą spełniać Projekty B+R (np. unikalność i skalo-walność technologii, potencjał międzynarodowy rozwoju projektu, odpowiednie zabezpieczenie własności intelektualnej projektu, poziom kompetencji zespołu B+R); kryteria te są zawarte w Poli-tyce Inwestycyjnej Funduszu, będącej załącznikiem do Umowy pomiędzy NCBR a Funduszem, lub

9) zachodzi przypadek Konfliktu Interesów, lub finansowanie Projektu B+R byłoby sprzeczne z zasadami dotyczą-

cymi pomocy publicznej.

2.3.1.2. Polski Pierwiastek

Fundusze BRIdge Alfa mogą udzielać finansowania wyłącznie Spółkom, które posiadają tzw. Polski Pierwiastek (por. Regulamin, § 1 ust. 3 lit. b). Ten warunek formalny spełniają podmioty, które w okresie realizacji Projektu B+R oraz w trakcie trwania Projektu BRIdge Alfa mają sie-dzibę na terenie Rzeczpospolitej Polskiej, wraz z centrum kompeten-cji zarządczych, oraz prowadzą na terenie Rzeczpospolitej Polskiej Pro-jekt B+R. Trzeba zauważyć, że warunki te muszą być spełnione łącznie.

10)

65


Regulamin przewiduje możliwość odstępstwa od tej zasady, przy czym granice tego odstępstwa nie są określone. Kompetencje do zmiany kryteriów, jakie decydują o tym, że podmiot posiada Polski Pierwia-stek, przysługują Komitetowi Inwestycyjnemu. W formie Kluczowej Decyzji może on bowiem zmienić warunki określone w Regulaminie. Choć taka decyzja ma charakter uznaniowy, to należy uznać, że powinna pozostawać w zgodzie z ogólnymi zasadami funkcjonowania Funduszy BRIdge Alfa, do których przestrzegania zobowiązany jest Zespół Zarządzający. Członkowie tego Zespołu są członkami Komi-tetu Inwestycyjnego (por. Regulamin, § 7 ust. 5).

Trzeba zwrócić szczególną uwagę na brzmienie definicji Polskiego Pierwiastka w kontekście okresu, w którym Spółka otrzymująca finan-sowanie z Funduszu BRIdge Alfa musi ten warunek formalny spełniać. Okres ten wyznacza nie tylko czas realizacji Projektu B+R, ale także czas trwania Projektu BRIdge Alfa. Za zakończenie realizacji Projektu BRIdge Alfa uznaje się finansowe rozliczenie Wniosku o Płatność koń-cową, rozumianego jako dzień przelewu na rachunek bankowy Fun-duszu, w przypadku gdy w ramach rozliczenia Wniosku o Płatność końcową Funduszowi przekazywane są środki, lub jako dzień zatwier-dzenia Wniosku o Płatność końcową – w pozostałych przypadkach (por. Umowa, § 6 ust. 4).

2.3.1.3. Rozmiar pomocy publicznej

Wsparcie ze środków publicznych przekazywane przez Fundusz BRIdge Alfa Spółce Portfelowej stanowi pomoc publiczną i może zostać udzielone w zamierzonym rozmiarze, pod warunkiem że będzie to zgodne z art. 29 i art. 30 rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnic-twa Wyższego z dnia 25 lutego 2015 r. w sprawie warunków i trybu udzielania pomocy publicznej i pomocy de minimis za pośrednictwem Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (Dz.U. z 2015 r. poz. 299). Przepisy te określają zarówno maksymalny rozmiar pomocy publicz-nej dla jednego przedsiębiorcy, jak i szereg innych warunków jej udzielenia. Jeśli Fundusz finansuje już istniejącą Spółkę, zbada-nie wartości pomocy publicznej, którą taka Spółka ewentualnie otrzymała wcześniej z innych źródeł, ma zasadnicze znaczenie dla

Odstępstwo od kryterium

Polskiego Pierwiastka

Okres trwania warunku


66

określenia dopuszczalnej dla danego przedsiębiorcy kwoty Wsparcia w ramach programu BRIdge Alfa. Naruszenie okoliczności zaliczanej do Restrykcji Inwestycyjnych powoduje obowiązek powstrzymania się przez Fundusz od finansowania danego Projektu B+R na wniosek Przedstawiciela NCBR (por. Regulamin, § 1 ust. 3 lit. h).

Ponadto przekroczenie dozwolonego rozmiaru pomocy publicznej może skutkować obowiązkiem zwrotu nadwyżki ponad dozwolony przepisami prawa rozmiar pomocy.

Zgodnie z przepisami powołanego rozporządzenia pomoc publiczną może otrzymać mały przedsiębiorca, który:

1) nie był notowany na giełdzie w okresie 5 lat od dnia wpisania do właściwego rejestru albo ewidencji;

2) nie dokonał jeszcze podziału zysków;3) nie został utworzony przez połączenie.

Pomoc publiczna dla przedsiębiorców rozpoczynających działalność badawczo-rozwojową – zgodnie z § 30 ust. 3 powołanego rozporzą-dzenia – może być udzielona w formie: dotacji, w tym inwestycji kapi-tałowych lub quasi-kapitałowych, zmniejszenia stóp procentowych lub prowizji gwarancyjnych, o wartości ekwiwalentu dotacji brutto do:

1) 600 000 euro dla przedsiębiorców mających siedzibę albo miejs ce zamieszkania na obszarach objętych pomocą, które spełniają warunki określone w art. 107 ust. 3 lit. c Traktatu;

2) 800 000 euro dla przedsiębiorców mających siedzibę albo miejsce zamieszkania na obszarach objętych pomocą, które spełniają warunki określone w art. 107 ust. 3 lit. a Traktatu;

3) 400 000 euro dla pozostałych przedsiębiorców.

Przy czym zgodnie z § 31 tegoż rozporządzenia dla małych przed-siębiorców spełniających kryteria innowacyjnego przedsiębiorstwa w rozumieniu właściwych przepisów europejskich maksymalne wiel-kości pomocy publicznej, o których mowa w § 30, ulegają podwoje-niu. Przedsiębiorstwem innowacyjnym w rozumieniu tych przepisów jest przedsiębiorstwo:

Wartość pomocy publicznej

Preferencje małego przedsiębiorstwa innowacyjnego

Uwaga

67


1) które za pomocą oceny dokonanej przez zewnętrznego eksperta może wykazać, że w przewidywalnej przyszłości opracuje pro-dukty, usługi lub procesy, które są nowe lub znacząco ulepszone w porównaniu z aktualną sytuacją w jego branży i które niosą za sobą ryzyko niepowodzenia technologicznego lub przemysłowego lub

2) którego wydatki na działalność badawczo-rozwojową stanowią co najmniej 10% jego całkowitych kosztów operacyjnych w co najmniej jednym roku z trzech lat poprzedzających przyznanie pomocy lub – w przypadku przedsiębiorstwa rozpoczynającego działalność bez historii finansowej – w bieżącym okresie podat-kowym objętym zewnętrznym audytem.

2.3.1.4. Inne negatywne przesłanki wynikające z przepisów prawa

Należy wskazać, że warunkiem możliwości dokonania Inwestycji przez Fundusz jest niezachodzenie negatywnych przesłanek przyzna-nia środków publicznych wynikających z powszechnie obowiązują-cych przepisów prawa.

Przykładowo w przypadku dokonywania Inwestycji w istniejącą Spół-kę, Spółka ta nie może być podmiotem wykluczonym w rozumieniu art. 207 ust. 4 Ustawy o Finansach Publicznych, podmiotem, o którym mowa w art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępo-waniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (Dz.U. z 2007 r. Nr 59, poz. 404 ze zm.); wobec Spółki nie mogą zachodzić przesłanki określone w art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 15 czerwca 2012 r. o skut-kach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywają-cym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2012 r. poz. 769 ze zm.) skutkujące wykluczeniem Spółki z możliwo-ści otrzymania środków przeznaczonych na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich; wobec Spółki nie zachodzą przesłanki wskazane w ustawie z dnia 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 768 ze zm.).

Przykład


68

2.3.2. Warunki finansowe Inwestycji Funduszu

Poza przedstawionymi powyżej przesłankami formalnymi Inwesty-cje Funduszu BRIdge Alfa muszą ponadto spełniać szereg warunków finansowych określonych w Regulaminie.

2.3.2.1. Zakaz gorszych warunków Inwestycji

Pierwszy z warunków dotyczy sytuacji, w której Projekt B+R był przed wydaniem Decyzji Inwestycyjnej finansowany przez Podmiot Powią-zany z Funduszem lub Inwestorem, lub Kluczowym Personelem, lub Zespołem Zarządzającym. Wówczas warunki Inwestycji oraz warunki Wsparcia dla Spółki Portfelowej nie powinny być dla Funduszu gorsze niż warunki uprzedniego finansowania danego Projektu B+R wystę-pujące dla wcześniej finansującego (por. Regulamin, § 8 ust. 5).

Obowiązek zapewnienia warunków nie gorszych niż poprzednio finansujący Projekt jest podmiotowo ograniczony. Dotyczy on tylko sytuacji, gdy Projekt był finansowany przez Podmioty Powiązane, tzn. takie, które z Funduszem, Inwestorem Funduszu, członkiem Kluczo-wego Personelu czy członkiem Zespołu Zarządzającego łączy stosunek nadrzędności, przejawiający się m.in. tym, że taki Podmiot Powiązany sprawuje kontrolę czy wywiera znaczący wpływ w rozumieniu prze-pisów Ustawy o Rachunkowości na wymienione podmioty, lub łączą je inne okoliczności, które mogłyby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności w sprawie dotyczącej interesu danego podmiotu (por. Regulamin, § 1 ust. 3 lit. w).

Ograniczenie to dotyczy finansowania, którego nie należy interpretować, zawężając go do Inwestycji kapitałowej rozumianej jako nabycie Praw Udziałowych. Finansowanie przez podmiot prywatny może przybrać formę m.in. pożyczki czy pożyczki z prawem konwersji na Prawa Udzia-łowe. Natomiast wydaje się nie wchodzić w zakres opisywanej regulacji bezzwrotne finansowanie ze środków publicznych w formie np. Grantów.

Jeśli dana Spółka otrzymała wcześniejszą Inwestycję kapitałową od Podmiotów Powiązanych, to za warunki gorsze należy uznać m.in. wyższą cenę emisyjną jednej akcji lub udziału dla Funduszu BRIdge

Podmiot powiązany

69


Alfa czy też mniejszy zakres uprzywilejowania Praw Udziałowych obej-mowanych lub nabywanych przez Fundusz w porównaniu do zakresu uprzywilejowania Praw Udziałowych poprzedniego Inwestora.

Omawiany zakaz nie jest jednak zakazem bezwzględnym. W drodze Kluczowej Decyzji Komitet Inwestycyjny może wyrazić zgodę na gor-sze warunki Inwestycji Funduszu. Przykładowo w przypadku wyższej ceny emisyjnej akcji lub udziałów sytuacja taka może mieć uzasadnie-nie ekonomiczne, gdy wycena Spółki w wyniku dotychczasowej dzia-łalności istotnie wzrosła. Ważne jest to, że Fundusz powinien dołożyć staranności, aby ten warunek został spełniony, a odstępstwo od niego powinno być rzetelnie uzasadnione.

2.3.2.2. Maksymalna wysokość finansowania jednej Spółki Portfelowej

Drugi z warunków wyznacza maksymalną wysokość finansowania, które z Funduszu BRIdge Alfa może otrzymać jedna Spółka Portfelowa realizująca Projekt B+R. Ponieważ finansowanie Projektów odbywa się w dwóch fazach, trzeba dokonać prawidłowej interpretacji Regu-laminu pod względem sposobu obliczenia tej kwoty. Postanowienie, w którym ustanowiona jest maksymalna kwota finansowania, odwo-łuje się do zaangażowania finansowego w ramach całego Projektu Grantowego (Projektu BRIdge Alfa), tj. zespołu działań Funduszu w zakresie współfinansowania Projektów B+R w fazach zarówno Proof of Principle, jak i Proof of Concept przy użyciu finansowania pochodzą-cego z Wkładu Inwestorów oraz przy użyciu finansowania w formie Wsparcia dla Funduszu i Wsparcia dla Spółki Portfelowej (por. Regu-lamin, § 1 ust. 3 lit. r). W konsekwencji z ostrożnością należy przyjąć, że przy obliczeniu maksymalnej kwoty należy uwzględnić wszystkie środki pieniężne, jakie Fundusz wydatkuje na rzecz Projektu B+R na wszystkich etapach finansowania, tj. sumę środków przeznaczonych z Budżetu Operacyjnego na realizację fazy Proof of Principle oraz środ-ków przekazanych w formie Inwestycji i w formie Wsparcia dla Spółki Portfelowej na ewentualną kontynuację prac Proof of Principle i reali-zację Proof of Concept na podstawie odrębnej umowy (por. Regula-min, § 8 ust. 7 w związku z § 1 ust. 3 pkt z).

Ważne


70

Konstrukcja Funduszu przewiduje ograniczenie kwotowe dla zaanga-żowania finansowego Funduszu w jeden Projekt B+R na poziomie nie większym niż 1 000 000 złotych. Regulamin przewiduje jednocześnie możliwość zwiększenia wysokości finansowania. Łączne powiększone zaangażowanie finansowe Funduszu w jeden Projekt B+R bezwarun-kowo nie powinno przekroczyć kwoty 3 000 000 złotych (por. Regu-lamin, § 8 ust. 7). Każde zwiększenie dopuszczalnego zaangażowania finansowego powyżej 1 000 000 złotych może się odbyć, pod warun-kiem że jest ono szczegółowo uzasadnione i umotywowane przez Fun-dusz, wiążąco określone są Kamienie Milowe, od których spełnienia zależne jest przekazanie kolejnych transz finansowania, zaś Komitet Inwestycyjny podejmie Kluczową Decyzję w tej sprawie.

2.4. Konstrukcja Decyzji Inwestycyjnej

Każda Inwestycja Funduszu i każde Wsparcie udzielone Spółce Port-felowej zgodnie z Regulaminem mogą być dokonane tylko na podsta-wie Decyzji Inwestycyjnej (por. Regulamin, § 8 ust. 3). Fundusz nie może zatem zawrzeć Umowy Inwestycyjnej ani Umowy o Wsparcie ze Spółką przed podjęciem przez Komitet Inwestycyjny Decyzji, która określi warunki dające Funduszowi mandat do negocjacji warunków powyższych umów (por. Regulamin, § 8 ust. 8 pkt 8). Decyzja Inwesty-cyjna jest więc podstawową formą decyzji w procedurze inwestycyjnej.

Dokument przyjęty przez Komitet Inwestycyjny stanowi Decyzję Inwestycyjną będącą źródłem prawnych obowiązków dla Funduszu i Zespołu Funduszu, o których mowa w § 1 ust. 3 lit. q Regulaminu, jeśli zawiera obowiązkowe elementy określone w Regulaminie (por. Regulamin, § 8 ust. 8). Tak skonstruowana Decyzja uzasadnia, że dany Projekt B+R lub Spółka Portfelowa spełniają wszystkie istotne kryte-ria formalne i merytoryczne oraz wyznacza warunki finansowe Inwe-stycji i Wsparcia dla Spółki Portfelowej (por. Regulamin, § 8 ust. 3).

Każda Decyzja Inwestycyjna powinna zawierać co najmniej:

1) wskazanie Polskiego Pierwiastka;2) wskazanie Projektu B+R wraz z jego fazą (Proof of Principle lub

Proof of Concept);

Ograniczenie kwotowe

Elementy decyzji inwestycyjnej

71


3) łączną kwotę do zainwestowania – wraz z harmonogramem wypłat transz – w Projekt B+R zgodnie z Decyzją Inwestycyjną ze strony Funduszu;

4) łączną kwotę finansowania – wraz z ewentualnymi transzami – po -chodzącą ze Wsparcia dla Funduszu alokowaną na dany Projekt B+R;

5) wskazanie przyszłej Spółki Portfelowej – Grantobiorcy;6) łączną kwotę Wsparcia dla przyszłej Spółki Portfelowej – Granto-

biorcy – przewidzianą dla Projektu B+R;7) łączną kwotę Wkładu Inwestorów w przyszłą Spółkę Portfelową;8) wiążące Fundusz i Zespół Zarządzający warunki Umowy o Wspar-

cie lub Umowy Inwestycyjnej, dające Funduszowi mandat do negocjacji Umowy Inwestycyjnej i/lub Umowy o Wsparcie zgod-nie z nimi i do granic w nich wskazanych, wraz z zastrzeżeniem ewentualnych warunków dla dalszych rund finansowania dla Pro-jektu B+R i/lub Spółki Portfelowej, w szczególności zastrzeżenie konieczności uzyskania zgody na warunki i zasady dokonywania dalszych rund finansowania dla Spółki Portfelowej ze środków pieniężnych spoza Projektu BRIdge Alfa w formie zmiany Decyzji Inwestycyjnej lub Kluczowej Decyzji;

9) uzasadnienie zgodności Wsparcia dla przyszłej Spółki Portfelowej – Grantobiorcy – z zasadami dotyczącymi pomocy publicznej;

uzasadnienie zgodności Projektu B+R z mandatem inwestycyjnym; warunki przekazywania i rozliczania Wsparcia dla przyszłej Spółki

Portfelowej – Grantobiorcy; zadania finansowane Wsparcia dla przyszłej Spółki Portfelowej

– Grantobiorcy; cel Inwestycji oraz Wsparcia dla przyszłej Spółki Portfelowej

– Grantobiorcy; termin wniesienia Wkładu Inwestorów, przy czym Fundusz

zgodnie z § 8 ust. 4 Regulaminu jest zobowiązany do wniesienia Wkładu Inwestorów w terminach wskazanych w Decyzji.

Ponadto Decyzja Inwestycyjna powinna zawierać zasady monitorowa-nia wydatków ponoszonych zarówno ze Wsparcia dla Przedsiębiorcy, jak i z Inwestycji (por. Regulamin, § 8 ust. 3).

10)11)

12)

13)

14)

Ważne


72

W niektórych przypadkach z zakresu procedury inwestycyjnej nie-zbędna może być również Kluczowa Decyzja (np. w sprawie udziele-nia zgody przez Komitet Inwestycyjny na gorsze warunki Inwestycji lub Wsparcia dla Spółki Portfelowej niż warunki uprzedniego finanso-wania Projektu B+R dla wcześniej finansującego) (por. Regulamin, § 8 ust. 5). Regulamin nie określa jednak szczegółowych wymagań w sto-sunku do konstrukcji Kluczowej Decyzji. Zatem do ważnego podję-cia przez Komitet Inwestycyjny tego rodzaju decyzji niezbędne jest wyłącznie zapewnienie zgodności z zasadami dotyczącymi quorum Komitetu Inwestycyjnego, zasadami głosowania i ogólnymi zasa-dami dotyczącymi trybu odbycia Komitetu Inwestycyjnego. Ważność Decyzji Inwestycyjnej dodatkowo jest uzależniona od uwzględnie-nia w dokumencie wszystkich opisanych w tym punkcie elementów.

2.5. Umowa Inwestycyjna

2.5.1. Rola i funkcja Umowy Inwestycyjnej

Rolą Umowy Inwestycyjnej jest nawiązanie stosunku prawnego pomiędzy Funduszem a Pomysłodawcami w związku z dokonaniem Inwestycji kapitałowej Funduszu w Spółkę, która realizuje lub będzie kontynuowała realizację rozpoczętego w fazie preinkubacji Projektu B+R. Stosunek ten określa zasady przeprowadzenia Inwestycji oraz strukturę relacji między stronami umowy, tj. ich wzajemne prawa i obowiązki. Umowa Inwestycyjna nie jest jedynym dokumentem, na podstawie którego odbywa się Inwestycja. Na dokumenty transakcyjne składa się kilka innych powiązanych z umową dokumentów dotyczą-cych z osobna kluczowych obszarów transakcji. Razem kształtują one relacje między partnerami we wszystkich istotnych dla tego rodzaju transakcji aspektach prawnych i biznesowych.

Warto zwrócić uwagę, że Umowa Inwestycyjna reguluje zasady doko-nywania Inwestycji, tj. objęcia lub nabycia Praw Udziałowych w Spółce Portfelowej w zamian za środki pieniężne pochodzące od Inwesto-rów (por. Regulamin, § 1 ust. 3 lit. j). Szczegółowe warunki przekaza-nia Spółce wsparcia publicznego, tj. Wsparcia dla Spółki Portfelowej – Grantu, zawierają natomiast postanowienia innej umowy, tj. Umowy o Wsparcie. Obie umowy w komplementarny sposób kształtują prawa

Dodatkowa kluczowa decyzja

Uwaga

73


i obowiązki stron w związku z publiczno-prywatnym finansowaniem w ramach programu BRIdge Alfa.

Częstą praktyką w branży inwestycyjnej jest to, że zawarcie Umowy Inwestycyjnej następuje po satysfakcjonującym dla inwestora zakoń-czeniu due diligence przedmiotu inwestycji.

Regulamin nie rozstrzyga, w którym dokładnie momencie fazy przed-inwestycyjnej powinna zostać zawarta Umowa Inwestycyjna. Definicja Umowy Inwestycyjnej w Regulaminie pod względem przedmiotowym jest szeroka. Fundusz może ją zawrzeć zarówno z osobami praw-nymi, jak i osobami fizycznymi. Jej przedmiotem może być zarówno Inwestycja w zawiązaną uprzednio Spółkę, jak i Inwestycja w Pro-jekt B+R rozumiany jako zespół zorganizowanych działań o charakte-rze naukowym nierealizowany w ramach wyodrębnionego podmiotu (por. Regulamin, § 1 ust. 3 lit. n).

Jak wskazano powyżej, oba komponenty fazy przedinwestycyjnej w przypadku programu BRIdge Alfa mają na celu zbadanie, czy Inwe-stycja i Wsparcie Spółki Portfelowej będą biznesowo i technologicz-nie zasadne. Jednakże istotną cechą drugiej fazy badawczej jest to, że zazwyczaj trwa ona dłużej (np. kilka miesięcy), jej koszt zaś zna-cząco przewyższa koszty przygotowania dokumentacji analitycz-nej, a powstające w tej fazie wyniki badań są przedmiotem własności intelektualnej oraz składową częścią technologii, której dalszy rozwój będzie finansowany w ramach BRIdge Alfa.

Z tego względu z prawnego i gospodarczego punktu widzenia zasadne jest zawarcie umowy inwestycyjnej przed rozpoczęciem fazy badań Proof of Principle i po zakończeniu wstępnego due diligence anali-tycznego.

Umowa Inwestycyjna może w takim przypadku regulować również warunki realizacji badań Proof of Principle oraz ewentualne przeka-zania wyników tych badań przyszłej Spółce Portfelowej. Takie roz-wiązanie chroni Fundusz przed wycofaniem się Pomysłodawców lub Spółki z dalszej współpracy z Funduszem np. po uzyskaniu określo-nych informacji lub wyników badań sfinansowanych przez Fundusz w ramach Proof of Principle.

Ważne

Ważne

Ważne

Moment zawarcia umowy


74

Niemniej jednak ze względu na ryzyko ujawnienia w trakcie badań Proof of Principle okoliczności wyłączających zasadność dokonania Inwestycji w Projekt B+R i udzielenie mu Wsparcia wskazane jest, aby Umowa Inwestycyjna zawarta przed ostatecznym pozytywnym wyni-kiem Proof of Principle została zawarta pod warunkiem zawieszającym w postaci satysfakcjonujących wyników badań, w tym Proof of Prin-ciple w fazie przedinwestycyjnej. Po spełnieniu powyższego warunku Inwestor jest zobowiązany dokonać Inwestycji.

2.5.2. Elementy Umowy Inwestycyjnej

Elementy Umowy Inwestycyjnej zawieranej przez Fundusz BRIdge Alfa można podzielić na dwie grupy – elementy szczególne wynikające z konstrukcji Funduszy BRIdge Alfa oraz typowe elementy budowy umów inwestycyjnych zawieranych przez fundusze kapitałowe inwe-stujące na wczesnym etapie rozwoju projektów technologicznych.

Elementy Umowy Inwestycyjnej wynikające z RegulaminuRegulamin wskazuje obowiązkowe elementy Umowy Inwestycyjnej zawieranej przez Fundusz w ramach Projektu BRIdge Alfa (por. Regu-lamin, § 8 ust. 12). Mianowicie są to:

1) podsumowanie Projektu B+R – zawarty w preambule Umowy kilku-zdaniowy opis technologii wskazujący na jej kluczowe cechy i funkcje;

2) opis ewentualnego wkładu pieniężnego lub niepieniężnego (aportu) Pomysłodawców do Spółki Portfelowej – wskazana w Umowie wysokość wkładu pieniężnego Pomysłodawców (jeśli taki wkład wnoszą) lub kilkuzdaniowy opis kluczowych cech i funkcji technologii, określający zakres praw majątkowych Pomy-słodawców, w zamian za które obejmą oni Prawa Udziałowe; opis ten zazwyczaj jest umieszczany w słowniczku Umowy; należy przy tym podkreślić, że szczegółowy opis elementów technologii będą-cych przedmiotem wkładu niepieniężnego oraz wartość wkładu powinny zostać sporządzone i ustalone zgodnie z właściwymi przepisami, w tym kodeksu spółek handlowych;

3) warunki Inwestycji – są to postanowieniaUmowy, dotyczące m.in. rozmiaru świadczenia pieniężnego z tytułu Inwestycji, liczby

Warunek zawieszający umowy inwestycyjnej

Obowiązkowe elementy umowy

75


obejmowanych Praw Udziałowych, wartości nominalnej udzia-łów/akcji, sposobu uprzywilejowania Praw Udziałowych Funduszu w Spółce Portfelowej, trybu, warunków i terminów ewentualnego zawiązania Spółki Portfelowej, objęcia w niej Praw Udziałowych i dokonania jej rejestracji, a także zasady podziału wpływów ze spieniężenia, tj. m.in. sprzedaży lub likwidacji Spółki Portfelowej;

4) zasady unikania Konfliktu Interesów – oświadczenia stron Umowy wdrażające postanowienia Regulaminu BRIdge Alfa stwierdzające brak wystąpienia przypadku Konfliktu Interesów w momencie zawarcia Umowy Inwestycyjnej, w szczególności brak odrębnego lub niezależnego zaangażowania w Projekt B+R pod-miotów i osób związanych z Funduszem wymienionych w Regu-laminie, mogącego wpłynąć na obiektywizm lub bezstronność w realizacji Projektu (por. Regulamin, § 1 ust. 3 lit. p), a także zobowiązanie stron do niezawierania umów, które mogłyby dopro-wadzić do powstania przypadku Konfliktu Interesów w trakcie posiadania przez Fundusz Praw Udziałowych w Spółce Portfelowej;

5) zapewnienie, że działalność Grantobiorcy, tj. Spółki Portfelo-wej, nie będzie naruszała bezwzględnie obowiązujących prze-pisów prawa – zapewnienie o wskazanej treści zawarte w Umo-wie Inwestycyjnej w formie oświadczenia Pomysłodawców;

6) Wspólnicy/Akcjonariusze Grantobiorcy, tj. Spółki Portfelowej – oznaczenie w umowie wszystkich akcjonariuszy/udziałowców reprezentujących strukturę udziałową Spółki Portfelowej;

7) zasady sprawowania kontroli nad Grantobiorcą – zasady te odzwierciedlają dwa tryby kontroli i nadzoru, którym powinny się poddać Spółki Portfelowe Funduszu otrzymujące finansowa-nie z Projektu BRIdge Alfa, a mianowicie kontroli korporacyjnej, której zasady określają statut lub Umowa Spółki, oraz mechaniz-mów kontroli nad sposobem wykorzystania środków publicznych, której zasady określają Umowa Inwestycyjna lub odrębna umowa zawarta pomiędzy Spółką Portfelową a Funduszem; nadzór nad działalnością Spółki realizowany przez jej organy jest elementem każdej inwestycji kapitałowej; Fundusz z zasady jest mniejszościo-wym udziałowcem/akcjonariuszem, dlatego istotne jest zagwaran-towanie mu określonych uprawnień korporacyjnych, aby kluczowe


76

decyzje dotyczące działalności Spółki Portfelowej podejmowane były przy udziale lub za zgodą Funduszu; przedstawiciele Fundu-szu, będąc zazwyczaj członkami Rady Nadzorczej, mogą kontrolo-wać w ten sposób m.in. zaciąganie przez Spółkę Portfelową istot-nych zobowiązań, ponoszenie kosztów czy podejmowanie przez zarząd Spółki innych istotnych dla jej działalności decyzji; w tym celu powszechną praktyką jest ustalenie katalogu spraw wyma-gających zgody w formie uchwały Zgromadzenia Wspólników lub Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy bądź Rady Nadzor-czej; przy czym standardem jest ustalenie katalogu uchwał, które wymagają dla swej ważności głosu Funduszu lub jego przedstawi-ciela za przyjęciem takiej uchwały.

Zagwarantowanie Funduszowi dodatkowych umownych uprawnień kontrolnych względem Spółek Portfelowych w Umowie Inwestycyjnej lub w osnowie oddzielnego dokumentu stanowi dodatkowy istotny element, który może mieć znaczenie w ocenie dochowania przez Fundusz należy-tej staranności w wykonaniu jego obowiązku do zapewnienia, że działal-ność Funduszu BRIdge Alfa będzie realizowana zgodnie z Regulaminem, Umową i obowiązującymi przepisami prawa krajowego i Unii Europej-skiej (por. Umowa, § 3 ust. 2). Stąd warto rozważyć dodatkowe przenie-sienia tych obowiązków na grunt stosunku prawnego łączącego Fun-dusz ze Spółką Portfelową i określić zasady bieżącej kontroli nad Spółką Portfelową w zakresie wykorzystania przez nią środków publicznych.

8) warunki wyjścia przez Fundusz z Inwestycji – Umowa Inwesty-cyjna powinna zawierać postanowienia, które zapewnią Fundu-szowi uprawnienia do wyjścia z Inwestycji i określą zasady takiego wyjścia z uwzględnieniem uprzywilejowania związanego z ryzy-kiem kapitałowym ponoszonym przez Fundusz.

Jednym ze sposobów wyjścia z Inwestycji przez Fundusz jest sprze-daż Praw Udziałowych. Szczególnie pożądana ekonomicznie jest sytu-acja, w której cena Praw Udziałowych istotnie wzrosła w wyniku wzro-stu wartości rynkowej Spółki, dzięki czemu Fundusz otrzymuje zwrot zainwestowanego kapitału powiększony o ewentualny zysk ze sprze-daży. Wyjście z Inwestycji może odbywać się na drodze oferty prywat-nej lub oferty publicznej.

Sprzedaż Praw Udziałowych

77


Należy przy tym podkreślić, że sprzedaż Praw Udziałowych nie jest jedynym sposobem wyjścia z Inwestycji w praktyce venture capital/ private equity. Szczególnie w przypadku wyjść zagranicznych stra-tegia wyjścia opracowana w celu maksymalizacji zysków z wyjś-cia z Inwestycji często obejmuje bardziej złożoną strukturę prawną. Przykładowo strategia wyjścia może obejmować przeniesienia Praw Udziałowych w Spółce Portfelowej do podmiotu specjalnego przezna-czenia w Polsce lub zagranicą (special purpose vehicle) w celu ich dal-szej sprzedaży, zbycie przedsiębiorstwa Spółki Portfelowej lub zorga-nizowanej części przedsiębiorstwa, udzielenie licencji na technologię i wiele innych scenariuszy prawnych. Istotne jest, aby opracowany sce-nariusz wyjścia odpowiednio zabezpieczał uprawnienia Pomysłodaw-ców i Inwestorów, jak również pozostawał zgodny z obowiązującymi przepisami prawa oraz zobowiązaniami umownymi wynikającymi m.in. z Umowy o Wsparcie, Umowy czy Regulaminu. Przy zachowa-niu powyższego warunku zasadne jest zachowanie daleko posuniętej elastyczności, pozwalającej na dostosowanie strategii wyjścia do spe-cyfiki danego Projektu B+R oraz na maksymalizację zysków z jego komercjalizacji.

Umowy Inwestycyjne zazwyczaj zawierają również postanowienia ustalające warunki wyjścia z Inwestycji w szczegółowych przypad-kach. Do takich postanowień należy klauzula zapewniająca Fundu-szowi prawo przyłączenia się do zbycia Praw Udziałowych (tzw. tag along), realizowanego przez innego wspólnika/akcjonariusza Spółki na tych samych warunkach. Zapis ten zabezpiecza Fundusz, jako mniej-szościowego udziałowca/akcjonariusza, w szeregu przypadków, m.in. w sytuacji znalezienia przez innych niż Fundusz uprawnionych z Praw Udziałowych kolejnego Inwestora zainteresowanego nabyciem więk-szościowego pakietu Praw Udziałowych w Spółce Portfelowej, jak rów-nież chroni Fundusz przed niepożądaną zmianą wspólnika w Spółce i umożliwia wyjście z Inwestycji w takim przypadku.

Klauzula przyznająca prawo pociągnięcia do zbycia Praw Udziało-wych (tzw. drag along) zawiera zobowiązanie pozostałych uprawnio-nych do sprzedaży Praw Udziałowych Spółki za cenę i na warunkach ustalonych przez Fundusz na żądanie Funduszu, jeżeli otrzyma on

Strategia wyjścia

Tag along

Drag along


78

ofertę nabycia wszystkich Praw Udziałowych w Spółce od strony trze-ciej. Postanowienie takie umożliwia Funduszowi wyjście z Inwesty-cji w przypadku otrzymania oferty nabycia 100% Praw Udziałowych w Spółce.

Mechanizm wyjścia Funduszu z Inwestycji, w przypadku gdy przez określony czas nie udało się przedsięwzięcia korzystnie sprzedać, zawiera natomiast tzw. klauzula buy-sell. Polega ona na przyzna-niu Funduszowi prawa żądania, aby pozostali uprawnieni zbyli na jego rzecz wszystkie swoje Prawa Udziałowe za cenę i na warunkach zaoferowanych przez Fundusz. Pozostali uprawnieni mogą zwolnić się z tego zobowiązania poprzez nabycie wszystkich Praw Udziałowych Funduszu za cenę i na warunkach zaoferowanych przez Fundusz. Opi-sane klauzule są typowymi postanowieniami, które można odnaleźć w umowach inwestycyjnych zawieranych przez pomysłodawców pro-jektów wysokiego ryzyka z Funduszami kapitałowymi.

Dodatkowe elementy Umowy InwestycyjnejObok elementów Umowy Inwestycyjnej, wymienionych w Regula-minie wprost jako obowiązkowe, struktura Decyzji Inwestycyjnej, w której Komitet Inwestycyjny potwierdza wiążące Fundusz warunki transakcji, wskazuje na kilka dodatkowych elementów, jakie warto uwzględnić w konstrukcji takiej umowy.

Pierwszym z opisywanych elementów jest obowiązek wskazania Pol-skiego Pierwiastka w Projekcie B+R, który warto przenieść do Umowy Inwestycyjnej w formie zobowiązania Pomysłodawców do zachowania ciągłości występowania okoliczności, które zapewniają spełnienie tego warunku w rozumieniu Regulaminu. Fundusz jest bowiem zobowią-zany zapewnić, że finansowany w ramach BRIdge Alfa projekt posiada Polski Pierwiastek. Zobowiązanie do zapewnienia spełnienia tego warunku rozciąga się bowiem na cały okres trwania Projektu B+R lub okres funkcjonowania Funduszu.

Innym elementem Decyzji Inwestycyjnej, który warto przenieść do Umowy Inwestycyjnej, są cele Inwestycji oraz Wsparcia dla Spółki Portfelowej oraz zadania finansowane ze Wsparcia dla Spółki Port-felowej.

Klauzula buy-sell

Element Polskiego Pierwiastka

Cel Inwestycji oraz Wsparcia

79


W pozostałym zakresie zespoły zarządzające Funduszami mają co do zasady swobodę w kształtowaniu treści zawieranych z Pomysłodaw-cami Umów Inwestycyjnych z uwzględnieniem tego, że przyjęte wzory dokumentów transakcyjnych powinny odpowiadać dobrym prakty-kom przyjętym w branży inwestycji wysokiego ryzyka. Obowiązek zapewnienia tak określonego standardu przy konstrukcji Umów Inwe-stycyjnych można wywieść z ogólnego zobowiązania Zespołu Zarzą-dzającego do kierowania się zasadą ograniczonego ryzyka inwestycyj-nego, polegającą na działaniu zgodnie z najlepszą wiedzą i dobrymi praktykami w zarządzaniu Funduszem kapitałowym; o zasadzie tej mowa w § 7 ust. 5 lit. e Regulaminu.

Poniżej scharakteryzowano pewne istotne elementy Umów Inwesty-cyjnych, na które warto zwrócić uwagę.

Strony Umowy – stronami Umowy powinny być wszystkie osoby fizyczne lub prawne pozostające w chwili dokonania Inwestycji w istotnym faktycznie lub prawnie związku z Projektem B+R, w szcze-gólności dotyczy to przysługujących praw własności intelektualnej bądź innych istotnych dla Projektu B+R uprawnień; oznaczenie stron umowy powinno być precyzyjne i uwzględniać wymogi wynikające z przepisów prawa, w szczególności odnośnie do osób prawnych.

Definicje istotnych pojęć – w Umowach nierzadko zawiera się odrębne postanowienie zawierające definicje pojęć, które mogłyby być odmiennie interpretowane przez strony. W szczególności warto dokładnie określić kluczowe terminy i wskaźniki do dokonania wszel-kich obliczeń umożliwiających wykonanie w przyszłości praw przy-sługujących stronom.

Przedmiot Umowy – przedmiotem Umowy Inwestycyjnej jest Inwe-stycja kapitałowa w Spółkę realizującą Projekt B+R. Umowa powinna precyzyjnie określić strukturę Inwestycji, np. szczegółowo określić rodzaje i wartość wkładów wnoszonych przez strony oraz rodzaje obejmowanych Praw Udziałowych i ich wartość nominalną. W tym punkcie należy podkreślić, że zgodnie z dobrymi praktykami fun-duszy venture capital Fundusz w większości przypadków, o ile nie zajdą nadzwyczajne okoliczności, jest zazwyczaj akcjonariuszem lub

Struktura inwestycji


80

udziałowcem mniejszościowym. Wynalazcy natomiast obejmują więk-szościowy pakiet akcji lub udziałów w Spółce.

Prawa Udziałowe uprzywilejowane – Fundusze kapitałowe inwestu-jące na wczesnym etapie rozwoju Projektów B+R obejmują zazwyczaj Prawa Udziałowe uprzywilejowane. Częstą praktyką jest uprzywile-jowanie polegające na gwarancji Funduszowi zwrotu zainwestowa-nych przez siebie środków powiększonych o ustaloną minimalną stopę zwrotu (hurdle rate). Uprzywilejowanie Funduszu jest korelatem istot-nego ryzyka inwestycyjnego, którego skutki dotyczą w najistotniej-szym stopniu podmiotu zapewniającego ryzykownemu przedsięwzię-ciu wsparcia kapitałowego. Z tego względu pomysłodawcy wyrażają zgodę na uzyskanie korzyści ekonomicznych ze sprzedaży Praw Udziałowych lub dywidendy, dopiero gdy Fundusz w wyniku sprze-daży swoich Praw Udziałowych lub otrzymania dywidendy uzyska zwrot zainwestowanego kapitału.

Warunki zawieszające – powszechnie stosowanym rozwiązaniem jest zastrzeżenie warunków, od których uzależniony jest obowiązek dokonania Inwestycji kapitałowej w Projekt B+R. Warto wskazać, że to rozwiązanie pozwala nawiązać stosunek zobowiązaniowy z Pomy-słodawcami jeszcze przed ukończeniem weryfikacji Projektu na eta-pie Proof of Principle, bez ryzyka obowiązku dokonywania Inwestycji w przypadku negatywnego wyniku takiej weryfikacji. Do stosowanych warunków zawieszających należą:

1) uzyskanie pozytywnych wyników badań B+R na etapie Proof of Principle;

2) uzyskanie odpowiednich zgód administracyjnych lub korporacyj-nych na przeprowadzenie Inwestycji;

3) brak zajścia znaczących negatywnych zmian dotyczących Spółki będącej przedmiotem Inwestycji lub Projektu B+R;

4) złożenie dodatkowych lub powtórzenie oświadczeń i zapewnień co do stanu prawnego lub faktycznego Projektu B+R;

5) zobowiązanie do dokonania dodatkowych czynności niezbędnych do prawidłowej realizacji Projektu B+R.

Hurdle rate

81


Bardzo istotne znaczenie ma przy tym odpowiednia konstruk-cja prawna postanowienia Umowy Inwestycyjnej zawierającego warunki zawieszające – od niej uzależniony jest bowiem zakres przy-szłych praw i obowiązków stron Umowy Inwestycyjnej. Niewłaściwa konstrukcja może doprowadzić m.in. do możliwości wycofania się Pomysłodawców na dalszym etapie Projektu B+R wbrew interesom Funduszu.

Przepisy przejściowe – stanowią zapisy regulujące prawa i obo-wiązki stron w okresie przejściowym, tj. między podpisaniem Umowy a dokonaniem Inwestycji lub rejestracji zmiany Umowy Spółki lub sta-tutu. Należą do nich m.in.:

1) postanowienia zakazujące przenoszenia lub obciążania Praw Udziałowych;

2) postanowienia statuujące obowiązki informacyjne względem Fun-duszu;

3) postanowienia zobowiązujące wspólników lub akcjonariuszy do zawiadomienia Funduszu o wszystkich posiedzeniach i zgroma-dzeniach organów Spółki i informowania Funduszu o treści pod-jętych decyzji i uchwał;

4) postanowienia statuujące obowiązek uzyskania zgody Funduszu na dokonanie określonych czynności cywilnych lub korporacyjnych;

5) postanowienia zakazujące określonych działań lub zaniechań.

Zasady zawiązania i rejestracji Spółki – postanowienia regulujące terminy i zakres odpowiedzialności stron w ramach przeprowadzenia czynności niezbędnych do zawiązania Spółki, jej rejestracji i innych czynności organizacyjnych.

Zasady poufności – postanowienia dotyczące zachowania przez strony poufności w zakresie warunków zawartej między nimi umowy i innych istotnych informacji, które strony uzyskały w związku z jej zawarciem. Strony zobowiązują się zazwyczaj, że nie będą używać, publikować, ujawniać lub w jakikolwiek sposób udostępniać stronom trzecim informacji poufnych zarówno w okresie trwania umowy, jak i w ciągu ustalonego okresu po jej rozwiązaniu lub wygaśnięciu.

Ważne


82

Zakaz zbywania Praw Udziałowych (lock up) – postanowienia statu-ujące ograniczenia w zbywaniu Praw Udziałowych w Spółce w szcze-gólności przez osoby kluczowe dla rozwoju Projektu B+R.

Wstrzymanie wypłat dywidendy – postanowienie przewidujące przenoszenie całości zysku Spółki w pierwszym okresie po doko-naniu Inwestycji (np. w ciągu pierwszych trzech lat obrotowych) na kapitał zapasowy Spółki i niewypłacanie go uprawnionym z Praw Udziałowych. Może być obwarowane dodatkowymi ograniczeniami – np. wypłata dywidendy ograniczona:

1) osiągnięciem ustalonego poziomu przychodów w Spółce, utrzy-mującego się przez kilka kwartałów rozliczeniowych;

2) osiągnięciem zwrotu z dokonanej Inwestycji Funduszu w ustalo-nej wysokości.

Prawo pierwszeństwa nabycia – postanowienia przyznające upraw-nionym z Praw Udziałowych pierwszeństwo w przypadku zamiaru zbycia Praw Udziałowych przez innego lub innych uprawnionych. Zazwyczaj klauzula taka obejmuje:

1) obowiązek zaoferowania uprawnionemu z Praw Udziałowych, któ-remu przysługuje prawo pierwszeństwa, nabycia Praw Udziało-wych na takich samych warunkach transakcji, jakie uprawniony zbywający proponuje stronie trzeciej.

2) przysługujące uprawnionym z Praw Udziałowych prawo do sko-rzystania z prawa pierwszeństwa w określonym terminie od dnia złożenia oferty przez uprawnionego zbywającego.

Klauzula ta jest jednym z instrumentów kontroli Funduszu nad pra-widłowym rozwojem Projektu B+R. Odgrywa on szczególnie istotne znaczenie w inwestycjach kapitałowych w start-upy technologiczne, zbudowane najczęściej w oparciu o kompetencje kluczowych wspól-ników i założycieli Spółki.

Zasady podziału wpływów ze spieniężenia i minimalna stopa zwrotu Funduszu – są to zawarte w Umowie Inwestycyjnej, umo-wie Spółki lub statucie Spółki zasady realizacji praw uprawnionych

Ważne

Lock up

83


z Praw Udziałowych w przypadku zbycia Praw Udziałowych lub zby-cia majątku Spółki. W tym kontekście zasadnicze znaczenie ma poję-cie minimalnej stopy zwrotu (hurdle rate). Umowy z funduszami inwestycyjnymi zazwyczaj zapewniają, że w pierwszej kolejności powyższe środki wypłacane są Inwestorom z tytułu spłaty zainwesto-wanego kapitału, zwrotu jego kosztów lub wynagrodzenia odpowia-dającego ryzyku inwestycyjnemu. W tym miejscu warto wskazać dwa często spotykane rodzaje uprzywilejowania Inwestora:

1) uprzywilejowanie z prawem do udziału w zysku (participating preference);

2) uprzywilejowanie bez prawa do udziału w zysku (non-particip ating preference).

Program motywacyjny dla Kluczowego Personelu Spółki Portfelo-wej – umowy inwestycyjne często zawierają postanowienia, których celem jest zabezpieczenie pewnej puli Praw Udziałowych w Spółce, przeznaczonej dla kluczowych członków personelu zaangażowanych w realizowany przez Spółkę Projekt B+R. Najczęściej osoby takie uprawnione są do objęcia Praw Udziałowych z tej puli lub instru-mentów finansowych uprawniających do objęcia Praw Udziałowych na warunkach określonych w programie motywacyjnym ustalonym najczęściej przez Radę Nadzorczą lub zgromadzenie wspólników lub akcjonariuszy. Prawa Udziałowe przeznaczone na program motywa-cyjny wynoszą zazwyczaj około 5–10% kapitału zakładowego Spółki. Rolą programu jest umożliwienie nawiązania stosunku właściciel-skiego pomiędzy Kluczowym Personelem a Spółką i zwiększenie ich zaangażowania w budowanie jej wartości poprzez przyznanie temuż Personelowi udziału majątkowego w Spółce.

2.5.3. Zapewnienia i oświadczenia

Zapewnienia i oświadczenia są stałym elementem dokumentacji inwestycyjnej, który może stanowić zarówno załącznik do Umowy Inwestycyjnej, jak i jej immanentną część. W umowach umiesz-czane są zarówno oświadczenia, które składają wobec siebie wszyst-kie strony, jak i oświadczenia i zapewnienia, jakie Funduszowi składają

Hurdle rate


84

Pomysłodawcy Projektu B+R lub Spółka go realizująca. Z tego punktu widzenia cele oświadczeń są nieco odmienne.

We wzajemnych oświadczeniach wszystkich stron Umowy mogą zna-leźć się zapewnienia, że:

1) wykonanie zobowiązań wynikających z Umowy Inwestycyjnej nie narusza innych umów zawartych przez strony, wydanych decyzji administracyjnych czy orzeczeń sądu;

2) dokonanie czynności przewidzianych w Umowie nie wymaga zgód podmiotów trzecich innych niż wymienione w Umowie;

3) strony nie są zobowiązane do przeniesienia Praw Udziałowych na osobę trzecią.

Celem tej grupy oświadczeń jest ustalenie i weryfikacja wszystkich okoliczności, w jakich dokonywana jest transakcja inwestycyjna i które mogą mieć wpływ na skuteczność całej czynności, jej poszczególnych części oraz na ostateczny kształt stosunku prawnego między stronami. Oświadczenia dotyczą m.in. zobowiązań wynikających ze stosunków cywilnoprawnych czy obowiązków publicznoprawnych, w które strony są zaangażowane.

Oświadczenia składane Funduszowi przez Pomysłodawców Projektu B+R mają natomiast inny cel. Jest nim zmniejszenie ryzyka dokony-wania Inwestycji przez Fundusz poprzez przeprowadzenie swoistej „inwentaryzacji” istotnych okoliczności, które mają wpływ na kon-dycję Spółki, stan prawny Projektu B+R lub technologii i inne istotne okoliczności, które mogły pozostać nie w pełni ustalone podczas due diligence.

W umowach zawieranych z Funduszami BRIdge Alfa takie oświad-czenia mogą obejmować m.in. zapewnienia Pomysłodawców, że nie zachodzą okoliczności zaliczane do Restrykcji Inwestycyjnych, unie-możliwiające dokonanie Inwestycji. W szczególności są to okolicz-ności powodujące Konflikt Interesów, np. sytuację, w której zacho-dzi niezależne od zawieranej Umowy Inwestycyjnej organizacyjne lub finansowe zaangażowanie osób z kręgu Inwestorów Funduszu czy osób z Zespołu Funduszu, a także osób z nimi powiązanych w Projekt B+R.

Rodzaje zapewnień

Rola oświadczeń

85


Ponadto oświadczenia Pomysłodawców dotyczą stanu prawnego Pro-jektu B+R lub Spółki, stanu prawnego własności intelektualnej wno-szonej do Spółki, zadłużenia Spółki, roszczeń podmiotów trzecich, obciążeń majątku Spółki i Pomysłodawców, uchwał organów Spółki mających wpływ na kondycję finansową czy organizacyjną Spółki.

Konsekwencją złożenia niepełnych lub nieprawdziwych oświadczeń przez Pomysłodawców w przypadku wystąpienia zdarzeń negatyw-nie wpływających na kondycję finansową Spółki jest odpowiedzial-ność Pomysłodawców wobec Funduszu. Może ona być realizowana na ogólnych zasadach wynikających z kodeksu cywilnego, jak rów-nież na warunkach uzgodnionych umownie, np. Fundusz może żądać podwyższenia jego udziału kapitałowego w Spółce do wartości wyrów-nującej zmniejszenie się wartości Spółki przyjętej do obliczenia wiel-kości Inwestycji.

2.5.4. Właściwe zabezpieczenie własności intelektualnej w Spółce Portfelowej

W przypadku inwestycji kapitałowych dokonywanych w tzw. spółki technologiczne, tj. spółki zawiązywane w celu rozwoju i komercjaliza-cji Projektów badawczo-rozwojowych, zasadniczym aktywem będą-cym przedmiotem inwestycji są prawa własności intelektualnej do roz-wijanej technologii.

Z tego względu istotą inwestycji venture capital jest inwestowanie w podmioty, które zamierzają oferować produkty czy usługi zbudo-wane w oparciu o przysługujące im prawa własności intelektualnej.

Z uwagi na powyższe w sferze prawnej wyjątkowo istotne, o ile nie najistotniejsze, znaczenie ma kwestia pełnego i skutecznego zabezpie-czenia wszelkich niezbędnych praw własności intelektualnej w Spółce Portfelowej.

Właściwe zabezpieczenie własności intelektualnej w Spółce jest również jednym z kluczowych warunków wzrostu jej wartości. Powszechną praktyką jest bowiem dogłębne badanie praw własno-ści intelektualnej w Spółce lub Projekcie badawczo-rozwojowym

Inne oświadczenia

Ważne

Uwaga


86

stanowiącym przedmiot potencjalnej Inwestycji przed jej dokona-niem pod kątem ich kompletności oraz ewentualnych wad prawnych. W przypadku negatywnego wyniku powyższego due diligence Inwesty-cja kapitałowa, również w ramach kolejnej rundy finansowania, prze-ważnie nie dochodzi do skutku ze względu na znaczące ryzyko prawne.

Podniesienie skutecznych roszczeń przeciwko Spółce Portfelowej przez osobę trzecią co do praw własności intelektualnej lub ich czę-ści częstokroć wiąże się z utratą zasadniczej części aktywów Spółki, koniecznością zaprzestania głównej działalności gospodarczej a w konsekwencji prowadzi w przeważającej większości przypadków do jej ekonomicznego upadku, a następnie likwidacji.

Z tych powodów na etapie przedinwestycyjnym Fundusz powinien dołożyć szczególnej staranności w zakresie inwentaryzacji kluczo-wych praw własności intelektualnej w Projekcie B+R, który ma zostać przedmiotem Inwestycji. Due diligence powinno obejmować ustale-nie, czy własność intelektualna jest wolna od wad prawnych. Ponadto zazwyczaj warto zlecić zbadanie czystości patentowej, a w uzasadnio-nych przypadkach nawet tzw. analizę freedom to operate. Należy przy tym mieć na uwadze, że ze względu na jego szeroki zakres, ten ostatni rodzaj badania wymaga zaangażowania istotnych środków pieniężnych.

W przypadku dokonywania Inwestycji w istniejącą Spółkę badanie due diligence ujawnia niekiedy, że prawa własności intelektualnej do tech-nologii nie zostały skutecznie przeniesione i pozostają osobistą wła-snością wspólników lub istnieją wątpliwości co do skuteczności prze-niesienia tych praw. W takim przypadku Inwestycja powinna zostać poprzedzona należytymi czynnościami prawnymi zapewniającymi zabezpieczenie pełni praw „wewnątrz” Spółki.

Na etapie dokonywania Inwestycji kluczowe jest zapewnienie sku-tecznego prawnie przeniesienia tytułu prawnego do własności inte-lektualnej na rzecz Spółki. Warto zwrócić uwagę na niektóre najczęś-ciej popełniane błędy w tym zakresie.

Należy pamiętać, że oświadczenie o wniesieniu praw własności inte-lektualnej do Spółki zawarte w umowie Spółki lub akcie założyciel-skim co do zasady nie wywołuje skutku rozporządzającego. Częstym

Ważne

87


błędem popełnianym w umowach przenoszących autorskie prawa majątkowe jest niewskazanie lub niewłaściwe wskazanie pól eks-ploatacji, co skutkuje co do zasady bezskutecznością ich przenie-sienia. Warto również pamiętać o właściwym uregulowaniu kwestii praw zależnych, wprowadzania zmian do utworów, czy też własności nośnika, na którym utrwalono utwory. Analiza obrotu ujawnia, że bar-dzo często strony umowy przenoszącej prawa własności intelektual-nej zwracają uwagę na jej osnowę prawną, nie dochowując należytej staranności w zakresie właściwego opisu przenoszonych praw. Może to również powodować nieskuteczność transferu własności intelektu-alnej lub powstaniem w przyszłości sporu co do zakresu przenoszo-nych uprawnień, co ma niekiedy kardynalne znaczenie.

Bardzo istotną kwestią jest również zabezpieczenie w Spółce praw własności intelektualnej powstałych po dokonaniu Inwestycji. W tym przypadku kluczowe znaczenie mają odpowiednio skonstruowane umowy z Pomysłodawcami i innymi istotnymi dla rozwoju Projektu B+R pracownikami i współpracownikami Spółki Portfelowej. W nie-których przypadkach potrzebne może być umowne rozróżnienie praw własności intelektualnej, tzw. background i foreground.

Warto również zwrócić uwagę na zabezpieczenie praw Spółki Port-felowej do wykorzystywanego znaku towarowego; najlepiej to zrobić w Europejskim Urzędzie Ochrony Własności Intelektualnej (EUIPO). Niestety polscy przedsiębiorcy stosunkowo rzadko korzystają z tego rodzaju ochrony. Przykładowo w roku 2016 polskie podmioty zło-żyły do EUIPO 3625 wniosków o udzielenie ochrony. Dla porówna-nia podmioty niemieckie złożyły 20 493 takich wniosków (por. https://euipo.europa.eu/tunnel-web/secure/webdav/guest/document_library/contentPdfs/about_euipo/the_office/statistics-of-european-union--trade-marks_en.pdf). Co istotne okresy ochrony europejskiego znaku towarowego można przedłużać bezterminowo.

2.5.5. Warunki kolejnych rund finansowania

Regulamin nakłada na zarządzających Funduszami zobowiązanie do negocjowania warunków współinwestycji z osobami trzecimi i doło-żenia należytej staranności w celu zorganizowania kolejnych rund

Ważne

Ważne


88

finansowania dla Projektów B+R oraz Spółek z uwzględnieniem inte-resów Funduszu (por. Regulamin, § 5 ust. 1 lit. xv). Zobowiązanie to odzwierciedla jedną z kluczowych ról Funduszy BRIdge Alfa, którą jest zwiększenie popytu oraz podaży innowacyjnych Spółek technolo-gicznych dla Inwestorów instytucjonalnych, takich jak Fundusze pri-vate equity i venture capital (por. Regulamin, § 4 ust. 2).

Obok zobowiązań w zakresie przeprowadzenia faz inwestycyjnych finansowanych w ramach programu BRIdge Alfa Fundusze zobowią-zane są do podjęcia aktywnych działań na rzecz zorganizowania dal-szego finansowania dla swoich Spółek Portfelowych i zapewnienia, że warunki nowej transakcji będą uwzględniały interesy Funduszu. Trzeba zaznaczyć, że takie czynności są typowym elementem działal-ności każdego funduszu zalążkowego, private equity i venture capital, które po utworzeniu portfeli inwestycyjnych dbają o zwiększenie ich wartości oraz zorganizowanie możliwie najbardziej korzystnych wyjść z dokonanych Inwestycji.

Akceptując Regulamin, Fundusze oświadczają, że dysponują wykwali-fikowaną kadrą menadżerską, w tym Zespołem Zarządzającym, mają-cym wiedzę, doświadczenie i relacje, które umożliwią wykonanie tego zobowiązania (por. Regulamin, § 4 ust. 2).

Typowym elementem umów inwestycyjnych, pełniącym funkcję zabezpieczającą interesy Funduszu w kolejnej transakcji inwestycyj-nej z udziałem nowych Inwestorów, są postanowienia zapewniające, że przyjęta oferta nabycia Praw Udziałowych przez nowych Inwesto-rów nie będzie zawierała gorszych warunków niż te, na jakich zainwe-stował Fundusz. Są to tzw. postanowienia zabezpieczające przed roz-myciem (anti-dilution protection).

Mechanizm ten zabezpiecza Inwestorów przed sytuacją, w której posia-dany przez nich udział kapitałowy mógłby ulec rozmyciu w wyniku oferowania w kolejnych etapach finansowania Praw Udziałowych po cenie niższej, niż zapłacili pierwotni Inwestorzy (tzw. down round). Mechanizm ten zapewnia wyższą konwersję akcji preferowanych na akcje zwykłe w przypadku wystąpienia takiej sytuacji. Czasami wraz z ochroną przed rozmyciem stosuje się dodatkowy mechanizm

Anti-dilution protection

Down round

89


pay-to-play. Wymusza on na Inwestorach uczestnictwo w kolejnych etapach finansowania down round (z reguły pro rata) w celu uzyskania prawa do ochrony przed rozmyciem (anti-dilution protection).

2.6. Inwestycja – ramy prawne

Jak wskazano w poprzednich częściach niniejszej publikacji, Inwe-stycja przez Fundusz w Projekt B+R może zostać dokonana zarówno w istniejącą uprzednio Spółkę, jak i w nowo utworzony podmiot.

W pierwszym przypadku Inwestycja zazwyczaj odbywa się poprzez zmianę umowy lub statutu Spółki m.in. w zakresie podwyższenia jej kapitału zakładowego poprzez utworzenie nowych udziałów lub emi-sję nowych akcji w celu objęcia ich przez Fundusz. W drugim przy-padku zaś Pomysłodawcy wraz z Funduszem zawiązują nową Spółkę poprzez zawarcie umowy Spółki lub złożenie oświadczenia o jej powo-łaniu, przyjęcie statutu i objęcie akcji.

Jak wynika z Regulaminu, co do zasady Inwestycja Funduszu w Spółkę Portfelową dokonywana jest poprzez nabycie lub objęcie Praw Udzia-łowych w zamian za wkład pieniężny (por. Regulamin, § 1 ust. 3 lit. j). Warto jednak w tym punkcie powtórzyć kwestię przekazania przez Fundusz Spółce Portfelowej praw własności intelektualnej wytworzo-nych przez Fundusz na etapie przedinwestycyjnym, które są niezbędne Spółce Portfelowej do dalszych prac nad Projektem B+R. W tym kon-tekście Fundusz stoi przed istotnym wyborem optymalnego sposobu przekazania powyższych praw na rzecz Spółki Portfelowej.

Należy wskazać, że nieodwołalne zabezpieczenie pełni kluczowych praw własności intelektualnej w Spółce Portfelowej ma zasadnicze znaczenie dla jej rozwoju, w tym pozyskania kolejnych źródeł finanso-wania. Równocześnie przeniesie tychże praw poniżej ich wartości ryn-kowej wiąże się z ryzykiem podatkowo-księgowym po stronie Spółki Portfelowej. Wymaga przy tym podkreślenia, że zgodnie z Regulami-nem Spółki Portfelowe nie mogą dokonać nabycia powyższych praw od Funduszu za gotówkę. Rozwiązaniem tego problemu może być wniesienie przez Fundusz tych praw aportem do Spółki Portfelowej po wartości wytworzenia potwierdzonej przez biegłego rewidenta.

Pay-to-play

Uwaga


90

Należy wskazać, że zastosowanie takiego rozwiązania powinno zostać poprzedzone sporządzeniem przez Fundusz szczegółowego uzasad-nienia. Wskazane jest również wyrażenie zgody na takie rozwiązanie przez Komitet Inwestycyjny, np. w formie Kluczowej Decyzji. Czyn-ność taka co do zasady nie stanowi Inwestycji w rozumieniu powo-łanego postanowienia Regulaminu, ma jednak istotne znaczenie gospodarcze dla Projektu B+R i w tym kontekście można ją sytuować w ramach inwestycji sensu largo.

2.6.1. Zawiązanie nowej Spółki

W przypadku dokonania Inwestycji w Projekt B+R niewyodrębniony do spółki prawa handlowego Fundusz i Pomysłodawcy dysponują sto-sunkowo dużą swobodą w ukształtowaniu treści dokumentów korpo-racyjnych, w szczególności umowy spółki lub statutu. Walorem tego rozwiązania jest również to, że Projekt B+R realizowany jest przez nowo utworzony podmiot prawny, w związku z czym, wyjąwszy spe-cyficzne przypadki, Spółka Portfelowa powinna być wolna od uprzed-nio powstałych prywatnych lub publicznych zobowiązań. Problema-tyka ta odmiennie kształtuje się w przypadku dokonania Inwestycji w istniejące podmioty.

Istotnym wyborem, przed którym stają założyciele Spółki Portfelowej, jest wybór formy prawnej tejże Spółki. Regulamin dopuszcza co do zasady dokonywanie Inwestycji w spółki osobowe lub kapitałowe (por. Regulamin, § 1 ust. 3 lit. j w związku z § 1 ust. 3 lit. c bis). Niemniej jednak analiza obrotu ujawnia, że przeważająca większość Inwestycji w branży venture capital, w przypadku Inwestycji w nowo utworzone podmioty, dokonywana jest w spółki z ograniczoną odpowiedzialnoś-cią lub spółki akcyjne. W przypadku Inwestycji w istniejącą Spółkę, która nie ma jednej ze wskazanych wyżej form prawnych, w bezpo-średnim czasie po dokonaniu Inwestycji dokonuje się przekształcenia Spółki. Powyższa okoliczność uwarunkowana jest najczęściej najwięk-szą elastycznością w zakresie zbywalności Praw Udziałowych, w tym w zakresie uregulowania zasad zbywalności tychże Praw Udziałowych przez Pomysłodawców i Fundusz.

Forma prawna

91


Warto przy tym wskazać, że wybór spółki akcyjnej wiąże się z obo-wiązkiem wniesienia wyższego minimalnego kapitału zakładowego oraz wyższymi co do zasady kosztami bieżącymi, co pozwala osiągnąć szereg korzyści, począwszy od reżimu odpowiedzialności członków zarządu Spółki, po możliwość obrotu akcjami na rynku publicznym.

2.6.2. Inwestycja w istniejącą Spółkę

W przypadku Inwestycji w istniejącą Spółkę realizującą Projekt B+R siłą rzeczy Fundusz nie ma swobody wyboru jej formy prawnej. Moż-liwe jest natomiast dokonanie przekształcenia Spółki i w konsekwencji nadania jej nowej formy prawnej. Należy przy tym wskazać, że proces przekształcenia może trwać nawet parę miesięcy, zatem w większo-ści przypadków jest inicjowany już po dokonaniu Inwestycji. Warto również wskazać, że przekształcenie Spółki wymaga uprzedniego speł-nienia wszystkich warunków wskazanych w kodeksie spółek handlo-wych, w tym sporządzenia planu przekształcenia i poddania go bada-niu przez biegłego rewidenta.

Jak wskazano powyżej, w przypadku dokonywania Inwestycji w istnie-jącą Spółkę kardynalne znaczenie ma ustalenie stanu prawnego Spółki, w szczególności ustalenie zakresu ewentualnych uprzednich zobo-wiązań publicznych lub prywatnych, ewentualnych uchybień w sferze czynności dokonywanych przez Spółkę, w tym korporacyjnych, wad prawnych przysługujących Spółce praw i rzeczy itp. Z tego względu przed dokonaniem Inwestycji w istniejącą Spółkę rekomendowane jest przeprowadzenie badania prawnego (legal due diligence), aby zmini-malizować ryzyko ujawnienia powyższych okoliczności po jej doko-naniu i zaangażowaniu środków pieniężnych.

Omawiając kwestię dokonywania Inwestycji w istniejącą Spółkę, należy również mieć na uwadze okoliczność, że zmiana statutu lub umowy Spółki jest skuteczna co do zasady z chwilą ujawnienia takiej zmiany w Rejestrze Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Oznacza to, że do dnia wydania prawomocnego postanowienia właś-ciwego sądu w tym przedmiocie nowy wspólnik czy akcjonariusz nie nabywa praw korporacyjnych. Podobnie do chwili wpisu do rejestru

Ważne

Badanie prawne

Ujawnienie zmian w KRS


92

nie są skuteczne zmiany umowy Spółki lub statutu chroniące mniej-szościowych akcjonariuszy lub wspólników. Z tego względu istotne znaczenie ma odpowiednie zabezpieczenie w Umowie Inwestycyjnej praw Funduszu jako mniejszościowego akcjonariusza lub wspólnika.

2.6.2. Wspólna Inwestycja dwóch lub więcej Funduszy

Należy wskazać, że nie jest wykluczona sytuacja, w której więcej niż jeden Fundusz BRIdge Alfa dokonają Inwestycji w jeden Projekt B+R. Warunki takiej wspólnej Inwestycji powinny zostać szczegó-łowo okreś lone we właściwych Decyzjach Inwestycyjnych. Należy przy tym zwrócić szczególną uwagę na przepisy statuujące limity przyzna-wanej pomocy publicznej. Przed dokonaniem takiej trans akcji warto więc rozważyć przeprowadzenie szczegółowej analizy przepisów w tym zakresie.

93

3. Wsparcie dla Spółki Portfelowej Po sfinansowaniu badań w fazie przedinwestycyjnej oraz dokonaniu Inwestycji ze środków pochodzących od Inwestora Projekt B+R może otrzymać kolejną, zazwyczaj największą, część finansowania w ramach programu BRIdge Alfa.

Jest ono przekazywane w formie Grantu, czyli dofinansowania Spółki ze środków finansowych programu operacyjnego na kontynuację dzia-łań o charakterze naukowo-badawczym lub badawczo-rozwojowym, które służą osiągnięciu celu Funduszu, jakim jest współfinansowa-nie Projektów B+R w fazach Proof of Principle i Proof of Concept (por. Umowa o Wsparcie, § 1 ust. 3 i 4). Finansowanie udzielane przez Fundusz na tym etapie stanowi Pomoc Publiczną (por. Umowa, § 2 ust. 3), dlatego otrzymująca go Spółka nie może być podmiotem wykluczonym, o którym mowa w art. 207 ust. 4 Ustawy o Finansach Publicznych.

Fundusz nie może otrzymać uprawnień Spółki w zamian za udzielenie Wsparcia, przez co zgodnie z Regulaminem należy rozumieć objęcie akcji lub udziałów lub praw i obowiązków w spółkach osobowych za udzielone Wsparcie (por. Regulamin, § 1 ust. 3 lit. k). Trzeba zwrócić szczególną uwagę na to, że Wsparcie jest składową częścią finanso-wania w programie BRIdge Alfa i nie może być ono udzielane spółce, która uprzednio nie otrzymała od Funduszu Inwestycji.

Ważne

Uwaga


94

3.1. Ogólna konstrukcja Wsparcia Spółki Portfelowej udzielanego przez Fundusz

Uprawnienia i obowiązki Funduszu w stosunku do Spółki otrzymują-cej Wsparcie ze środków publicznych w ramach BRIdge Alfa określa Umowa o Wsparcie, ale również można wywieść je z niektórych posta-nowień Regulaminu.

Środki publiczne przekazywane Spółkom w formie Wsparcia pocho-dzą z Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój 2014–2020 Dzia-łanie 1.3.: Prace B+R finansowane z udziałem funduszy kapitałowych. Poddziałanie 1.3.1.: Wsparcie Projektów badawczo-rozwojowych w fazie preseed przez fundusze typu proof of concept – BRIdge Alfa.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 Ustawy o Finansach Publicznych wydatki związane z realizacją programów i projektów finansowanych ze środ-ków publicznych pochodzących z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegające zwrotowi środki z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) powinny być dokonywane zgodnie z procedurami określonymi w umo-wie międzynarodowej lub innymi procedurami obowiązującymi przy ich wykorzystaniu. Takie procedury dla środków publicznych pocho-dzących z tego źródła określają przepisy Ustawy Wdrożeniowej.

Umowa o Wsparcie poddaje Projekt Grantowy, realizowany ze środ-ków przekazanych do NCBR jako instytucji pośredniczącej i polega-jący na udzielaniu Grantów na realizację zadań służących osiągnię-ciu celu tego projektu przez Grantobiorców, reżimowi art. 35 oraz art. 36 Ustawy Wdrożeniowej.

W świetle powyższych przepisów Ustawy Wdrożeniowej Fundusz jest Beneficjentem, czyli podmiotem realizującym Projekt Grantowy. Na podstawie art. 36 ust. 4 Ustawy Wdrożeniowej Fundusz jako Bene-ficjent jest jednocześnie uprawniony i zobowiązany do zawierania umów o powierzenie Grantu z Grantobiorcami (Umowy o Wspar-cie), czyli Spółkami Portfelowymi realizującymi Projekty B+R.

Umowy o Wsparcie powinny zawierać obowiązkowe elementy wska-zane w art. 35 ust. 6. Zgodnie z przyjętym modelem Fundusz zawiera

POIR

Ustawa wdrożeniowa

95

3. WSPARCIE DLA SPÓŁKI PORTFELOWEJ

umowy ze Spółkami Portfelowymi – Grantobiorcami – działając zarówno we własnym imieniu, jako podmiot powierzający Grant, jak i w imieniu NCBR. Umowa o Wsparcie ma zatem charakter trój-stronny.

Narodowe Centrum Badań i Rozwoju udziela dofinansowania na realizację całego Projektu Grantowego Funduszowi, z tego względu we wzorze Umowy o Wsparcie zastrzeżono, że Grantobiorcy nie przysłu-gują roszczenia w stosunku do NCBR na podstawie Umowy o Wspar-cie, w tym z tytułu udzielonego Grantu lub jego wypłaty, zaś NCBR nie ma żadnych obowiązków w stosunku do Grantobiorcy (por. Umowa o Wsparcie, § 2 ust. 8).

Warto wskazać, że choć obowiązek ten nie wynika wprost z przepi-sów Ustawy Wdrożeniowej, to w przyjętym w ramach BRIdge Alfa modelu zmiana zawartych ze Spółkami Portfelowymi Umów o Wspar-cie wymaga wyrażenia zgody przez NCBR jako jednej z trzech stron tej umowy (por. Umowa o Wsparcie, § 7 ust. 2). Uzasadnienie takiego rozwiązania można wywieść z art. 36 ust. 2 Ustawy Wdrożeniowej. Zatwierdzenie treści Umowy o Wsparcie, wraz z zatwierdzeniem Poli-tyki Inwestycyjnej Funduszu, należy bowiem lokować w sferze obo-wiązku zatwierdzenia procedur dotyczących realizacji Projektu Gran-towego, opracowanych przez Beneficjenta Projektu Grantowego, czyli Fundusz, przez właściwą instytucję, tj. NCBR.

Należy przy tym pamiętać, że poza Umową o Wsparcie i przepisami prawa, prawa i obowiązki Funduszu, jako Beneficjenta Projektu Gran-towego, który udziela wsparcia Spółce Portfelowej, określa także Regu-lamin.

Zgodnie z Regulaminem obowiązkiem Funduszu jest prowadzenie negocjacji z przedstawicielami Spółki lub innymi uczestnikami Pro-jektu B+R jako Grantobiorcami lub osobami trzecimi, przed zawar-ciem Umowy o Wsparcie (por. Regulamin, § 5 ust. 1 lit. v).

Fundusz zobowiązany jest ponadto do realizacji aktywnej roli wspie-rającej Pomysłodawców Projektów B+R realizowanych w formie Spółek Portfelowych (por. Regulamin, § 5 ust. 1 pkt xiii). Jeśli pomy-słodawcami Projektów B+R są inżynierowie i naukowcy, częstokroć

Umowa trójstronna

Ważne

Ważne

Uwaga


96

zawiązana w ramach BRIdge Alfa spółka prawa handlowego jest dla nich pierwszym doświadczeniem biznesowym.

Fundusz na podstawie wskazanego powyżej postanowienia Regula-minu powinien wspierać kadrę naukową i zarządczą Spółek Portfelo-wych w obszarach takich jak projektowanie i realizacja strategii zarzą-dzania, strategii ochrony praw własności intelektualnej oraz technik menadżerskich celem budowania wartości Spółki Portfelowej, z doło-żeniem należytej staranności wymaganej od podmiotów zawodowo zajmujących się daną działalnością. Należy przy tym wskazać, że rolą Funduszu nie jest bieżące zarządzanie Spółkami Portfelowymi i Fun-dusz nie powinien angażować się w taką działalność.

3.2. Istotne elementy Umowy o Wsparcie

Umowa o Wsparcie, będąc Umową o Powierzenie Grantu w rozu-mieniu Ustawy Wdrożeniowej, odzwierciedla art. 35 ust. 6 tej Ustawy w zakresie obowiązkowych elementów takiej Umowy wymienionych w powołanym przepisie. Stosownie do jego treści Umowa o Powierze-nie Grantu zawierana między Grantobiorcą a Beneficjentem Projektu Grantowego określa w szczególności:

1) zadania Grantobiorcy objęte Grantem;2) kwotę Grantu i wkładu własnego;3) warunki przekazania i rozliczenia Grantu;4) zobowiązanie Grantobiorcy do zwrotu Grantu w przypadku wyko-

rzystania go niezgodnie z celami Projektu Grantowego;5) zobowiązanie do poddania się kontroli przeprowadzanej przez

Grantodawcę lub uprawnione podmioty.

3.2.1. Przedmiot Umowy i oświadczenia stron

Przedmiotem Umowy o Wsparcie jest powierzenie Grantu Spółce Portfelowej w określonej w Umowie (a wcześniej w Decyzji Inwe-stycyjnej) wysokości na realizację określonych w Umowie Zadań w ramach Projektu B+R oraz określenie praw i obowiązków stron wynikających z tego stosunku prawnego (por. Umowa o Wsparcie, § 2

Wsparacie Funduszu dla Spółek Portfelowych

97


ust. 1 i 2). Umowa określa ponadto wysokość Inwestycji ze środków Inwestorów w Spółkę, której uprzednie dokonanie jest warunkiem udzielenia Wsparcia (por. Umowa o Wsparcie, § 2 ust. 4).

Zawierając Umowę, strony oświadczają także o wystąpieniu i nie-wystąpieniu niektórych istotnych okoliczności i faktów. Mianowicie oświadczają m.in., że:

1) Inwestycja Funduszu będzie stanowiła wkład własny określony w art. 35 ust. 6 pkt 2 Ustawy Wdrożeniowej (por. Umowa o Wspar-cie, § 2 ust. 3);

2) wysokość wnoszonych środków w ramach Grantu nie przekro-czy 80% środków przekazanych Spółce Portfelowej (por. Umowa o Wsparcie, § 2 ust. 5);

3) transze środków z Grantu będą przekazywane Spółce, pod warun-kiem że uprzednio zostaną przekazane Spółce środki w ramach Inwestycji w wielkości nie mniejszej niż 20% środków pochodzą-cych z Grantu, które mają zostać przekazane Spółce w ramach danej transzy (por. Umowa o Wsparcie, § 2 ust. 6).

Oświadczenia te zmierzają do zapewnienia, że warunki zawieranej Umowy o Wsparcie pozostają w zgodzie z Regulaminem wyznacza-jącym zasady realizacji programu BRIdge Alfa oraz powszechnymi przepisami prawa.

Ponadto w wykonanie obowiązku Funduszu określonego w § 3 ust. 6 Umowy o Dofinansowanie Umowa o Wsparcie zawiera oświadczenia Grantobiorcy o wystąpieniu lub niewystąpieniu okoliczności, które gwarantują, że przekazywana Spółce pomoc publiczna jest zgodna z regulacjami krajowymi oraz unijnymi obowiązującymi w tym zakre-sie, w tym z Rozporządzeniem NCBR i Rozporządzeniem 651/2014.

3.2.2. Wybrane obowiązki Funduszu

Na warunkach określonych w Umowie o Wsparcie obowiązkiem Fun-duszu jest:

1) wypłata Grantobiorcy Grantu, tj. Wsparcia;

Ważne


98

2) rozliczanie wydatków poniesionych przez Grantobiorców;3) monitorowanie realizacji Zadań przez Grantobiorców;4) kontrola realizacji Zadań przez Grantobiorców (por. Umowa

o Wsparcie, § 3).

Obowiązki monitorowania, kontroli i rozliczenia wydatków są jedno-cześnie ustawowymi obowiązkami Funduszu, jakie spoczywają na nim jako beneficjencie Projektu Grantowego w rozumieniu art. 36 Ustawy Wdrożeniowej. Zakres obowiązków Funduszu jest szerzej omówiony poniżej.

3.2.3. Wybrane obowiązki i zadania Spółki

Zawierając Umowę o Wsparcie, Spółka Portfelowa akceptuje dodat-kowe obowiązki w stosunku do tych, które wynikają z zawartej z Fun-duszem Umowy Inwestycyjnej. Obowiązki i zadania Grantobiorcy określa § 4 Umowy o Wsparcie. Spośród nich warto zwrócić uwagę na poniższe.

3.2.3.1. Obowiązek przestrzegania postanowień Umowy o Wsparcie oraz przepisów prawa

Obowiązek ten dotyczy w szczególności przestrzegania aktów prawa krajowego i prawa UE wymienionych w Umowie o Wsparcie. Spółka Portfelowa zobowiązuje się m.in. do przestrzegania aktów prawnych, o których mowa w § 1 ust. 9, § 2 ust. 9 oraz § 13 ust. 10 Umowy o Wsparcie, w zakresie, który ją dotyczy, tj.:

1) ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finan-sowej 2014–2020 (Dz.U. z 2016 r. poz. 217);

2) ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 157, poz. 1240 ze zm.);

3) załącznika XII – Informacja i komunikacja na temat wsparcia z funduszy polityki spójności, do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) NR 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r.;

Akty prawne

99


4) rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 821/2014 z dnia 28 lipca 2014 r. ustanawiającego zasady stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 w zakresie szczegółowych uregulowań dotyczących transferu wkładów z pro-gramów i zarządzania nimi, przekazywania sprawozdań z wdraża-nia instrumentów finansowych, charakterystyki technicznej dzia-łań informacyjnych i komunikacyjnych w odniesieniu do operacji oraz systemu rejestracji i przechowywania danych.

Ponadto zgodnie z § 13 ust. 11 Spółce Portfelowej zaleca się stosowa-nie w zakresie informacji i promocji Projektu Grantowego zasad okreś-lonych w Podręczniku wnioskodawcy i beneficjenta programow polityki spojnosci 2014–2020 w zakresie informacji i promocji opublikowanym na stronie internetowej www.poir.gov.pl.

Obowiązek przetrzymywania przez okres minimum 10 lat od dnia podpisania Umowy wszystkich dokumentów związanych z realizacją Projektu B+R oraz niniejszą Umową, koniecznych do przeprowadze-nia kontroli wynika z przepisów prawa regulujących zasady udziela-nia Pomocy Publicznej.

Zapewnienie, że prawa własności intelektualnej (a w tym autorskie prawa majątkowe) stworzone w ramach lub w wyniku realizacji Pro-jektu B+R lub niezbędne dla realizacji Projektu B+R będą należały do Grantobiorcy, chyba że na inną formę korzystania z praw własności intelektualnej przez Grantobiorcę zgodę udzieli Fundusz lub zostanie to ujęte w Planie Realizacji Projektu. Obowiązek ten obejmuje m.in. to, że Spółka zapewni w umowach o pracę lub umowach cywilno-praw-nych z członkami zespołu Spółki oraz ekspertami zewnętrznymi, że prawa własności intelektualnej do wytworzonych przez nich na pod-stawie tych umów wyników będą przekazywane Spółce.

Zwrot środków przekazanych z Grantu w przypadku wykorzystania niezgodnie z celami Projektu ma ułatwić dochodzenie roszczeń od Spółki w przypadku naruszenia Umowy.

Zwrot Grantu

Prawa własności intelektualnej

Przetrzymywanie dokumentów


100

3.3. Warunki formalne udzielenia Wsparcia

Udzielenie Spółce Wsparcia jest możliwe po spełnieniu szeregu warunków formalnych, w tym polegających na realizacji zobowiązań, jakie wynikają ze wcześniejszych faz finansowania, i podjęciu stosow-nych decyzji w ramach procedury inwestycyjnej. Warunki formalne przekazania Funduszowi środków przez NCBR, przeznaczonych na udzielenie Spółce Wsparcia zawiera § 7 ust. 6 Umowy. Zgodnie z tym postanowieniem dofinansowanie może być przekazane, jeśli łącznie spełnione są następujące warunki:

1) podjęcie Decyzji Inwestycyjnej dotyczącej danego Grantobiorcy przez Komitet Inwestycyjny, określającej: nazwę Spółki, tytuł Pro-jektu, kwotę przewidzianą do wypłaty z podziałem na dofinanso-wanie Instytucji Pośredniczącej i Wkład Inwestorów;

2) powstanie lub istnienie Spółki Grantobiorcy;3) zawarcie Umowy Inwestycyjnej między Beneficjentem a Granto-

biorcą;4) istnienie bezwarunkowego i wiążącego zobowiązania Inwestorów

do wniesienia Wkładu Inwestorów;5) wykonanie zobowiązania Inwestorów do wniesienia Wkładu Inwe-

storów w wysokości nie mniejszej niż 20% całości środków do wypłaty w danej transzy, zgodnie z Decyzją Inwestycyjną i przed wypłatą dofinansowania przez Instytucję Pośredniczącą;

6) zawarcie Umowy o Wsparcie między Beneficjentem i Granto-biorcą.

Należy wskazać, że spełnienie wszystkich wskazanych powyżej warun-ków stanowi samodzielną przesłankę wypłaty przez NCBR Fundu-szowi kwoty Grantu w ramach danej transzy. Oznacza to, że po speł-nieniu powyższych warunków NCBR ma co do zasady obowiązek przekazać środki Funduszowi. Na marginesie należy wskazać, że uży-cie sformułowania „refundacja” w Umowie o Dofinansowanie, nie oznacza obowiązku „założenia” środków Grantu przez Fundusz. Jest to bowiem operacyjnie i prawnie niemożliwe, jak również nie odpo-wiada właściwym przepisom Ustawy Wdrożeniowej.

101


3.4. Transze Wsparcia

Środki Wsparcia pochodzące z Grantu wypłacane są Spółce w tran-szach, których wielkość i harmonogram wypłat zawiera Plan Reali-zacji Projektu (por. Umowa o Wsparcie, § 5 ust. 1 i 2). Umowa wpro-wadza termin 31 dni od daty dokonania części lub całości Inwestycji w wielkości stanowiącej minimum 20% transzy – w tym terminie Fun-dusz zobowiązany jest przekazać Spółce pierwszą transzę Wsparcia.

Zgodnie z zasadami ogólnymi termin należy obliczać w dniach kalen-darzowych, natomiast za datę dokonania Inwestycji należy uznać datę, w której dokonano przelewu środków pochodzących z Inwestycji na rachunek bankowy Spółki, tj. dokonano uznania tegoż rachunku.

Fundusz zobowiązany jest przekazać NCBR potwierdzenie prze-lewu środków Wsparcia Grantobiorcy w ciągu 7 dni od dnia wpływu środków od NCBR na rachunek bankowy Funduszu przeznaczony do obsługi Budżetu Inwestycyjnego (por. Umowa, § 7 ust. 7).

Wypłata kolejnych transz Wsparcia możliwa jest dopiero po rozli-czeniu przez Grantobiorcę i zaakceptowaniu przez Fundusz rozlicze-nia i stopnia wykonania Zadań, które miały być realizowane ze środ-ków pochodzących z poprzedniej transzy (por. Umowa o Wsparcie, § 5 ust. 4). Rozliczenie odbywa się w trybie określonym w § 8 Umowy o Wsparcie i – jak wskazano powyżej – wymaga każdorazowo zło-żenia przez Spółkę oświadczenia o wydatkowaniu środków zgodnie z przeznaczeniem Grantu (por. Umowa o Wsparcie, § 8 ust. 1), któ-rego wzór jest załącznikiem do Umowy o Wsparcie, oraz do przedło-żenia dokumentów zawierających istotne informacje dotyczące reali-zacji Zadań i Projektu B+R w sposób, terminie i formie wskazanych przez Fundusz (por. Umowa o Wsparcie, § 8 ust. 3 w zw. z § 4 ust. f).

W kontekście warunków formalnych wypłaty kolejnych transz finan-sowania warto zwrócić uwagę na postanowienie Umowy o Wsparcie, które jeszcze istotnie rozszerza zakres elastyczności zasad finansowa-nia Projektów B+R w ramach programu BRIdge Alfa; o umowie tej wspomniano powyżej przy okazji omawiania trybu zmiany w reali-zacji Projektu B+R. Zgodnie z § 5 ust. 4 Umowy o Wsparcie Fundusz

Plan Realizacji Projektu

Potwierdzenie przelewu środków

Kolejne transze

Uwaga


102

może według własnego uznania dokonać wpłaty transzy lub jej części pomimo braku pełnego rozliczenia lub akceptacji etapu wykonania Zadania.

Należy wnioskować, że decyzja Funduszu o takim odstępstwie i sko-rzystaniu z uprawnienia zawartego w komentowanym postanowieniu Umowy o Wsparcie powinna być uzasadniona względami bizneso-wymi lub w szczególności okolicznościami, wynikającymi z niepew-ności, którą cechuje się każdy Projekt B+R na tak wczesnym stadium realizacji.

Jednocześnie Fundusz ma dość szerokie uprawnienia w zakresie moż-liwości zawieszenia wypłaty kolejnej transzy Wsparcia (por. Umowa o Wsparcie, § 5 ust. 6). Mianowicie Fundusz może zawiesić wypłatę transzy, kiedy:

1) Grantobiorca nie podda się kontroli lub utrudni kontrolę lub dzia-łania monitoringowe;

2) Grantobiorca nie złoży w terminie sprawozdania z realizacji Pro-jektu B+R;

3) Grantodawca podejmie uzasadnione podejrzenie, że Grantobiorca wprowadził go w błąd co do założeń lub stopnia realizacji Projektu B+R lub złożonych oświadczeń lub dokumentów;

4) nastąpi opóźnienie w realizacji Zadań;5) Fundusz podejmie informację zajścia okoliczności, które mogą

powodować konieczność zażądania zwrotu wypłaconego Gran-tobiorcy Grantu.

Należy wskazać, że stosując opisane powyżej uprawnienia, w ramach obowiązującego prawa, Fundusz powinien kierować się w pierwszej kolejności pomyślnością realizacji Projektu B+R, jako że zasadniczym celem Programu BRIdge Alfa jest rozwój Projektów B+R na najwcześ-niejszym etapie, obarczonych największym ryzykiem inwestycyjnym. Przez ten pryzmat powinna być również dokonywana ewentualna ocena prawidłowości działań Funduszu w tym zakresie i ustalenie jego staranności działania przy realizacji Projektu BRIdge Alfa.

Zawieszenie transzy

103


3.5. Zmiany dotyczące poszczególnych Zadań, Planu Realizacji Projektu oraz Umowy

Sposób wydatkowania środków z Grantu udzielonego w ramach pro-gramu BRIdge Alfa ma istotną cechę, która jest szczególnie ważna dla Pomysłodawców Projektu B+R. Tą cechą jest stosunkowa elastycz-ność wobec uzgodnionego w momencie zawarcia Umowy o Wspar-cie Planu Realizacji Projektu. Jest to niezwykle istotne dla płynności, a co za tym idzie sukcesu realizacji Projektów B+R we wczesnej fazie, których specyfiką jest niepewność wiążąca się z każdym procesem innowacyjnym utrudniająca szczegółowe zaplanowanie działań i kosz-tów badawczych, a także odpowiednia dynamika działania oraz nie-standardowy zakres koniecznych działań. Zgodnie z § 7 ust. 1 Umowy o Wsparcie wydatki przypisane do Zadań służą wyłącznie oszacowa-niu wielkości lub kosztów Zadania. Pomysłodawca za zgodą Fundu-szu może wykonać nowe Zadania, zrezygnować z zaplanowanych, jak również zwiększyć lub zmniejszyć wielkość środków przeznaczonych na dane Zadanie (w tym poprzez przeniesienie środków pomiędzy poszczególnymi Zadaniami).

Warto zwrócić uwagę, że wydatki Spółki Portfelowej na każde nowe Zadanie w ramach Planu Realizacji Projektu powinny pozostawać w zgodzie z ogólnymi kryteriami kwalifikowalności wydatków, o czym szerzej jest mowa poniżej.

Tryb dokonania zmian w Planie Realizacji Projektu zależy od rodzaju zmiany i wielkości kosztów, które się z nią wiążą. Przesunięcia środ-ków pomiędzy Zadaniami nieprzekraczające 20% wartości Zada-nia określonej w Planie nie wymagają zgody Funduszu i mogą być dokonywane przez Pomysłodawców samodzielnie. Także wyrażenie zgody na wykonanie nowych Zadań, rezygnację z zaplanowanych czy zwiększenie lub zmniejszenie kosztów Zadań nie przewiduje innych czynności formalnych poza wyrażeniem zgody przez Fundusz (por. Umowa o Wsparcie, § 7 ust. 1). Umowa nie określa formy takiej zgody. Można jednak wnioskować, że powinna być ona wyrażona w formie pisemnej zgodnie z zasadami reprezentowania Funduszu. Wskazane lub niezbędne może być podjęcie uprzedniej uchwały przez organ reprezentujący Fundusz, który ma kompetencje do podejmowania

Elastyczność Planu Realizacji

Projektu B+R

Zmiany bez zgody Funduszu

Forma zgody Funduszu

Ważne

Uwaga


104

decyzji w sprawach finansowych dotyczących realizacji programu BRIdge Alfa bądź w innej formie, jaką dla decyzji takiego rodzaju przewiduje statut lub umowa spółki Funduszu.

Pozostałe zmiany Planu Realizacji Projektu wymagają natomiast przy-jęcia przez wszystkie strony Umowy zmienionego Planu Realizacji Projektu, który zastępuje uprzednio obowiązujący plan (por. Umowa o Wsparcie, § 7 ust. 2).

Taką zmianą może być na przykład konieczność sformułowania no-wych celów badawczych Projektu B+R w konsekwencji uzyskania wyników badań, które wywierają istotny wpływ na ich dalszy kierunek.

3.6. Rozliczenie Projektu

Umowa o Wsparcie określa zasady, według których Spółka Portfe-lowa ma obowiązek rozliczać się z wydatków poniesionych w ramach Wsparcia. Zgodnie z § 3 Umowy o Wsparcie rozliczenie wydatków poniesionych przez Spółkę Portfelową na warunkach określonych w tejże Umowie jest obowiązkiem Funduszu.

W Umowie uzgodniono następujący sposób rozliczania wydatków – Spółka rozlicza się z Funduszem z poniesionych wydatków poprzez złożenie łącznie:

1) oświadczenia o wydatkowaniu środków zgodnie z przeznaczeniem Grantu, którego wzór jest załącznikiem do Umowy o Wsparcie (por. Umowa o Wsparcie, § 6 ust. 1);

2) istotnych informacji (w tym wskazanych dokumentów) dotyczą-cych realizacji Zadań i Projektu B+R w sposób, terminie i formie wskazanych przez Fundusz (por. Umowa o Wsparcie, § 8 ust. 3 w zw. z § 4 lit. f).

Rozliczenie z Funduszem odbywa się co do zasady przed wypłatą kolejnej transzy Wsparcia, jednak bezwarunkowo nie rzadziej niż raz na kwartał oraz na wezwanie Funduszu w terminie 7 dni roboczych od dnia wezwania (por. Umowa o Wsparcie, § 8 ust. 2).

Przykład

Sposób rozliczania wydatków

Ważne

105


Istotnym zagadnieniem jest ustalenie zakresu obowiązku rozliczenia wydatków Spółki przez Fundusz. Obowiązek ten zgodnie z brzmie-niem § 8 obejmuje dokonanie przez Fundusz czynności faktycznych i korporacyjnych, które stwierdzą zgodność poszczególnych pozycji wydatków, jakich dokonała Spółka, i ich rozmiaru z Planem Realiza-cji Projektu. Obejmuje on także zbadanie i stwierdzenie, że Spółka realizowała zadania i wydatkowała środki pochodzące ze Wsparcia zgodnie z Umową i celami Projektu (Umowa o Wsparcie, § 9 ust. 4), tj. m.in. zgodnie z przepisami prawa i innymi obowiązkami wymienio-nymi w § 4. Dokonując rozliczenia wydatków Spółki, Fundusz zatem nie tylko stwierdza ich zgodność z PRP, ale także stwierdza, że spo-sób poniesienia tych wydatków przez Spółkę był zgodny z warun-kami Umowy o Wsparcie. Obowiązek ten można wywieść z postano-wienia dotyczącego uprawnień kontrolnych Funduszu wobec Spółki określonych w § 9.

Należy wskazać, że Fundusz ma bardzo ograniczone faktyczne możli-wości weryfikowania wydatkowania środków przez Spółkę Portfelową, szczególnie że w większości przypadków środki wydatkowane są na wysoko wyspecjalizowane usługi i urządzenia. Z tego względu w kon-strukcji Umowy o Wsparcie przyjęto, że Fundusz powinien bazować na oświadczeniach złożonych przez Spółkę Portfelową w przedmio-cie zgodności wydatków z Planem Realizacji Projektu według wzoru stanowiącego załącznik do Umowy o Wsparcie. Norma ta wyrażona jest wprost w § 8 ust. 4 Umowy o Wsparcie, zgodnie z którym do zakresu obowiązku rozliczenia wydatków Spółki Portfelowej przez Fundusz nie wchodzi obowiązek weryfikacji dokumentów księgowych stanowiących dowód wydatków poniesionych przez Spółkę w ramach wydatkowania Grantu.

Warto zwrócić szczególną uwagę także na to, że zakres obowiązku rozliczenia wydatków Spółki Portfelowej, który ciąży na Funduszu, jest określony tylko postanowieniami Umowy o Wsparcie. W tym kontekście należy rozróżnić rozliczenie wydatków Spółki Portfelo-wej na poziomie Funduszu oraz rozliczenie przez Fundusz wobec NCBR własnych wydatków ponoszonych z Budżetu Operacyjnego. Taka konstrukcja programu BRIdge Alfa prowadzi do wniosku, że

Zakres rozliczeń wydatków Spółki

Oświadczenie Spółki w sprawie

wydatków

Uwaga


106

wydatki poniesione przez Fundusz z Budżetu Inwestycyjnego w zakre-sie udzielonego Spółce Portfelowej Wsparcia stają się kwalifikowane w momencie faktycznego przekazania Wsparcia na rzecz Spółki (por. Umowa, § 6 ust. 2) i nie wymagają dodatkowego szczegółowego rozliczenia względem NCBR.

3.7. Przypadki naruszenia Umowy o Wsparcie

Podstawowym przypadkiem naruszenia Umowy o Wsparcie jest wydat-kowanie środków pochodzących ze Wsparcia niezgodnie z celami Pro-jektu B+R (por. Umowa o Wsparcie, § 10 ust. 1) Zgodnie z § 1 ust. 4 są one szczegółowo opisane w Planie Realizacji Projektu. Jeśli Spółka dopuści się takiego naruszenia, jest ona zobowiązana na podstawie § 10 ust. 2 zwrócić otrzymane środki wraz z ewentualnymi odsetkami.

W przypadku wystąpienia innych istotnych naruszeń Umowy o Wsparcie, jak wskazano powyżej, Fundusz może zaprzestać prze-kazywania środków i zmniejszyć wartość środków przekazanych Spółce (por. Umowa o Wsparcie, § 10 ust. 3). Takim naruszeniem jest w szczególności niewykonanie obowiązków Spółki Portfelowej w zakresie poddania się kontroli i monitoringowi, o których szerzej mowa w rozdziale 4 niniejszej publikacji.

Przyjęte w Umowie o Wsparcie brzmienie § 10 nakazuje uznać, że w przypadku wydatkowania środków niezgodnie z celami Projektu określonymi w Planie Realizacji projektu Fundusz ma prawo żądać zwrotu pełnej kwoty przekazanego Wsparcia w formie Grantu. Jest to bez wątpienia stosunkowo dotkliwa sankcja, którą Fundusz ma prawo nałożyć na Spółkę Portfelową. Dokonując takiej oceny, nie można jed-nak stracić z pola widzenia omówionych powyżej uprawnień Funduszu w zakresie bieżących modyfikacji Planu Realizacji Projektu zgodnie ze zmieniającym się otoczeniem technologicznym i biznesowym, w któ-rym rozwija się realizowany przez Spółkę Portfelową Projekt B+R.

Taka konstrukcja Projektu BRIdge Alfa na pierwszy plan wysuwa obo-wiązek bieżącego informowania Funduszu przez Spółkę Portfe-lową o konieczności modyfikacji Planu Realizacji Projektu. Spółka Portfelowa nie powinna zatem obawiać się informować Fundusz

Ważne

Niepoddanie się kontroli

Zwrot Grantu

Informacja o modyfikacji Planu Realizacji Projektu

107


o potrzebnych zmianach i modyfikacjach. Wręcz przeciwnie – Spółka Portfelowa powinna przejawiać aktywność w kontaktach z Fundu-szem, bowiem w jego interesie jako uprawnionego z Praw Udziało-wych w Spółce Portfelowej jest odpowiednio wczesna modyfikacja Planu Realizacji Projektu w zakresie niezbędnym do prawidłowego rozwoju Projektu B+R i jego przyszłej komercjalizacji.

W tym kontekście można sformułować tezę, że główne ryzyko naru-szenia przez Spółkę Portfelową postanowień Umowy o Wsparcie polega na niepoinformowaniu Funduszu z odpowiednim wyprzedze-niem o konieczności modyfikacji Planu Realizacji Projektu i w kon-sekwencji dokonaniu wydatków niezgodnych z celami przyznanego Wsparcia.

3.8. Zabezpieczenie wykonania obowiązku zwrotu środków wydatkowanych niezgodnie z Umową o Wsparcie

W celu zabezpieczenia wykonania obowiązku zwrotu środków Wspar-cia wydatkowaniem z naruszeniem Umowy o Wsparcie umowa ta przewiduje obowiązek złożenia przez Spółkę Portfelową pisem-nego zobowiązania do zwrotu środków finansowych otrzymanych w ramach Grantu w przypadku ich wykorzystania niezgodnie z celami Projektu, które określa Plan Realizacji Projektu (por. Umowa o Wspar-cie, § 6 ust. 1). Oświadczenie to może przyjąć formę według wzoru stanowiącego załącznik nr 2 do Umowy o Wsparcie.

Należy przy tym wskazać, że każdy z Funduszy BRIdge Alfa może wprowadzić surowsze ramy prawne oświadczenia, o którym mowa powyżej. W szczególności w świetle konstrukcji instrumentu BRIdge Alfa, który angażuje środki publiczne, za uzasadnione należy uznać żądanie Funduszu złożenia przez Spółkę Portfelową oświadczenia o poddaniu się egzekucji w trybie art. 777 § 1 ust. 5 kodeksu postępo-wania cywilnego lub wykorzystanie dodatkowych sposobów zabez-pieczenia np. weksla.

Warto wskazać, że pewną formą zabezpieczenia właściwego wyko-nywania Umowy o Wsparcie przez Spółkę Portfelową jest rozłożenie

Ważne

Ważne

Oświadczenie o zwrocie środków

Rozłożenie płatności


108

płatności Wsparcia na odpowiednią liczbę transz. Nie należy przy tym stracić z pola widzenia okoliczności, że zbyt duża liczba transz nie pozostanie bez wpływu na płynność realizowania Projektu B+R, jak również stanowi istotne obciążenie dla Funduszu BRIdge Alfa.

Należy bowiem pamiętać, że Regulamin i Umowa o Dofinansowa-nie nakładają na Zespół Funduszu szereg zobowiązań związanych nie tylko z monitoringiem i kontrolą realizacji Projektów B+R, ale rów-nież z wyszukiwaniem Projektów B+R, ich analizą, mentoringiem, poszukiwaniem kolejnych rund finansowania oraz innych zobowią-zań opisanych w niniejszej publikacji.

Uwaga

109

4. Wybrane istotne zasady funkcjonowania Funduszu BRIdge Alfa

4.1. Zasada prowadzenia wyodrębnionych rozliczeń

księgowych

Konieczność wprowadzenia pewnych szczególnych zasad w struktu-rze ksiąg rachunkowych Funduszu jest konsekwencją publiczno-pry-watnego charakteru finansowania w ramach BRIdge Alfa, a zwłaszcza modelu finansowania na etapie przedinwestycyjnym.

Regulamin w § 5 ust. 1 lit. n nakłada na Fundusz obowiązek utrzy-mywania systemów księgowych, informacji o zarządzaniu oraz kon-troli kosztów zgodnie z polskimi zasadami rachunkowości. Zasady te okreś lają przede wszystkim przepisy Ustawy o Rachunkowości. Jako część prowadzonych ksiąg rachunkowych spółki handlowe zgodnie z przepisami Ustawy mogą prowadzić także księgi pomocnicze, wspo-magające prowadzenie ksiąg głównych. Księgi te mają ważne zna-czenie, ponieważ ich organizacja (ewidencja analityczna) pozwala zapewnić rzetelność i sprawdzalność ujęcia wszystkich operacji gospo-darczych spółek.

Organizacja indywidualnie zaprojektowanych kont pomocniczych określana jest w dokumentacji opisującej przyjęte do stosowania zasady (politykę) rachunkowości; dokumentację tę powinna posia-dać każda spółka handlowa zgodnie z art. 10 § 1 ust. 3 lit. a Ustawy o Rachunkowości. Dokumentacja ta powinna w szczególności doty-czyć sposobu prowadzenia ksiąg rachunkowych, w tym co najmniej: zakładowego planu kont, ustalającego wykaz kont księgi głownej,

Operacje księgowe


110

przyjęte zasady klasyfikacji zdarzeń, zasady prowadzenia kont ksiąg pomocniczych oraz ich powiązania z kontami księgi głownej.

Na etapie przedinwestycyjnym Fundusz ponosi z Budżetu Operacyj-nego m.in. wydatki na rynkową weryfikację, w tym obejmującą sfi-nansowanie prac badawczo-rozwojowych w fazie Proof of Principle dla szeregu różnych projektów badawczo-rozwojowych (por. Umowa, § 5 ust. 4). W wyniku poniesienia tych kosztów i realizacji prac B+R wytwa-rzana jest własność intelektualna, która w późniejszym czasie może być przedmiotem rozporządzenia przez Fundusz. Obliczenie łącznej kwoty wydatków poniesionych w związku z finansowaniem Projektu B+R na etapie przedinwestycyjnym na podstawie struktury głównych ksiąg rachunkowych może być czasochłonne. Regulamin i Umowa nie nakładają w tym zakresie szczególnych obowiązków na Fundu-sze. Jednak posiadanie przez Fundusz ksiąg pomocniczych zaprojek-towanych z uwzględnieniem specyfiki modelu biznesowego Funduszu jest narzędziem usprawniającym zarówno bieżące zarządzanie pro-cesami rachunkowymi Funduszu, jak i przyszłe rozliczenia z NCBR.

4.2. Obowiązek unikania Konfliktu Interesów

Zgodnie z Regulaminem Konflikt Interesów stanowi sytuacja, w któ-rej Inwestycja lub Wsparcie dla danego Projektu B+R z Budżetu Ope-racyjnego lub Budżetu Inwestycyjnego realizowane są przy odrębnym lub niezależnym zaangażowaniu organizacyjnym lub finansowym w Projekt B+R, pośrednio lub bezpośrednio, ze strony:

1) Inwestora,2) członka Zespołu Zarządzającego lub Kluczowego Personelu, lub3) Podmiotu Powiązanego z którymkolwiek z podmiotów wska-

zanych powyżej w sposób inny niż przewidziany Umową lub Decyzją Inwestycyjną („Zaangażowanie”), a Zaangażowanie to może wpłynąć na obiektywizm lub bezstronność w realizacji Pro-jektu Grantowego lub Projektu B+R w sposób zagrażający intere-sowi Funduszu lub interesowi Instytucji Pośredniczącej, przy czym nie stanowi Konfliktu Interesów sytuacja opisana powyżej, jeżeli nastąpiła wyraźna akceptacja Zaangażowania ze strony Komitetu

Ważne

111

4. WYBRANE ISTOTNE ZASADY FUNKCJONOWANIA FUNDUSZU BRIDGE ALFA

Inwestycyjnego poprzez Kluczową Decyzję w zakresie określonym w tej Decyzji. Zgodnie z Regulaminem obowiązkiem Funduszu jest zapewnienie unikania wystąpienia przypadku Konfliktu Inte-resów (por. Regulamin, § 5 ust. 1 pkt x).

4.3. Sprawowanie monitoringu i kontroli przez Fundusz nad Spółkami Portfelowymi

4.3.1. Monitoring i kontrola

Monitoring i kontrola Spółki Portfelowej w zakresie realizacji przez nią Zadań finansowanych z Grantu jest obowiązkiem Funduszu. Obowiązkiem Spółki Portfelowej jest natomiast umożliwienie Fun-duszowi przeprowadzenia działań monitoringowych i kontrolnych (por. Umowa o Wsparcie, § 4 pkt d i e).

Zawierając Umowę o Wsparcie, Spółka wyraża zgodę na to, że takie działania będą wobec niej wykonywane, w tym potwierdza, że świa-doma jest obowiązku poświęcenia na ten cel niezbędnego czasu i zaso-bów (por. Umowa o Wsparcie, § 9 ust. 1).

Należy jeszcze raz szczególnie podkreślić, że przedmiotem kontroli i monitoringu ze strony Funduszu są zarówno realizacja przez Spółkę Zadań określonych w Planie Realizacji Projektu, jak i sposób, w jaki Zadania te są wykonywane, a mianowicie zgodnie z warunkami okreś-lonymi w Umowie (por. Umowa o Wsparcie, § 9 ust. 4). W powszech-nym rozumieniu monitoring oznacza przede wszystkim „stałą obser-wację i kontrolę jakichś procesów lub zjawisk” (por. Słownik języka polskiego, PWN http://sjp.pwn.pl/sjp/monitoring;2568296.html). Zgodnie z Umową o Wsparcie powinien być on prowadzony w zakre-sie rejestrowania postępów prac, analizy tempa i kierunku, w którym zmierza Projekt B+R (por. Umowa o Wsparcie, § 9 ust. 3).

Kontrola i monitoring mogą być przeprowadzone m.in. w formie wizytacji monitoringowych i kontrolnych, które Fundusz zobowią-zuje się zapowiedzieć nie krócej niż na 7 dni przed planowaną wizytą (por. Umowa o Wsparcie, § 9 ust. 6), lub w formie wizyty bez zapo-wiedzi (por. Umowa o Wsparcie, § 9 ust. 7).

Ważne

Przedmiot kontroli i monitoringu

Forma kontroli

Uwaga


112

Naruszeniem Umowy o Wsparcie jest natomiast niepoddanie się Spółki działaniom kontrolnym ze strony Funduszu lub uprawnio-nych podmiotów (por. Umowa o Wsparcie, § 9 ust. 4) w szczególności polegające na uniemożliwieniu przeprowadzenia kontroli, o którym mowa w § 9 ust. 10, polegającym na:

1) niezapewnieniu dostępu do terenów i pomieszczeń, w których realizowany jest Projekt B+R, księgowego systemu komputero-wego w zakresie realizacji Projektu B+R, w tym do wszystkich dokumentów i plików komputerowych oraz wszelkich innych nośników związanych z finansowym i technicznym zarządzaniem Projektem B+R (por. Umowa o Wsparcie, § 9 ust. 8);

2) uniemożliwieniu przeprowadzenia przez Fundusz wizyty monito-ringowej lub kontrolnej bez zapowiedzi, w przypadku gdy podejmie on informacje o nieprawidłowościach w realizacji Umowy o Wspar-cie, a w szczególności wydatkowaniu środków na cele niezwiązane z realizowanym Projektem (por. Umowa o Wsparcie, § 9 ust. 7).

Spółka ponadto zobowiązana jest zapewnić na swój koszt obecność osób, które udzielą wyjaśnień na temat wydatkowania środków finan-sowych i innych zagadnień związanych z realizacją Projektu B+R (por. Umowa o Wsparcie, § 9 ust. 9).

Do przeprowadzenia czynności z zakresu monitoringu i kontroli zgodnie z postanowieniami Umowy o Wsparcie uprawniony jest nie tylko Fundusz. Mianowicie może je przeprowadzić także:

1) instytucja zarządzająca, tj. minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego za pośrednictwem właściwych komórek organiza-cyjnych (por. Umowa o Wsparcie, § 9 ust. 2);

2) podmiot wskazany przez Fundusz (por. Umowa o Wsparcie, § 9 ust. 4);

3) podmiot wskazany przez NCBR (por. Umowa o Wsparcie, § 9 ust. 4);4) inne instytucje do tego uprawnione przepisami prawa (por.

Umowa o Wsparcie, § 9 ust. 4).

Rozważając zagadnienie właściwego standardu monitoringu i kontroli realizowanych przez Fundusz względem Spółki Portfelowej, warto

Ważne

Ważne

Uprawnieni do monitoringu i kontroli

113


odwołać się do profesjonalnego standardu obowiązującego w branży venture capital dobrych praktyk rynkowych.

Profesjonalnym standardem w europejskiej branży venture capital jest monitoring Spółki Portfelowej w formie raportowania finansowych i biznesowych informacji przez samą Spółkę Portfelową Funduszowi. Zgodnie z rekomendacjami europejskiego stowarzyszenia Invest Europe (wcześniej European Private Equity and Venture Capital Asso-ciation – EVCA) „zakres czynności powinien umożliwiać funduszowi wywieranie wpływu na strategię i budowanie wartości spółki. Prze-pływ informacji od spółki powinien umożliwiać zarządzającemu fun-duszem stwierdzenie, że inwestycja jest realizowana zgodnie z planem biznesowym, a także dostarczać informacji wystarczających do ziden-tyfikowania zdarzeń, które mogą spowodować, że uzgodnione cele nie zostaną osiągnięte i na podstawie których, w takich sytuacjach, mogą być sformułowane plany naprawcze (remedial plans). Umowa inwestycyjna powinna zatem zawierać uzgodnienia stron w zakresie finansowych i niefinansowych wskaźników podlegających raporto-waniu oraz uwzględniać:

1) obowiązki raportowe samego funduszu (wobec inwestorów i ewen-tualnie instytucji finansujących);

2) jego zdolność organizacyjną do wywiązania się z tych obowiązków;3) a także brać pod uwagę efektywne i wydajne wykorzystanie [finan-

sowych i personalnych – Autorzy] zasobów spółki portfelowej” (por. https://www.investeurope.eu/media/431779/invest-europe--professional-standards-handbook-2015.pdf).

Zakres i częstotliwość raportowania wyznaczają ponadto m.in. szcze-gółowe zobowiązania wobec Inwestorów Funduszu i obowiązujące przepisy prawa. W przypadku Funduszy BRIdge Alfa są to zobowią-zania wobec NCBR zawarte w dokumentach wyznaczających zasady funkcjonowania Funduszy Bridge Alfa i przepisy prawa dotyczące zasad wydatkowania środków publicznych.

W przywołanym kontekście wydaje się, że ocena realizacji przez Fun-dusze BRIdge Alfa obowiązku kontroli i monitoringu nie powinna tra-cić z pola widzenia ekonomicznej roli Funduszy, którą odzwierciedlają

Standard branży VC

Zapisy w umowie inwestycyjnej


114

przywołane profesjonalne standardy dotyczące stopnia zaangażowa-nia Funduszy typu venture capital w działalność Spółek Portfelowych.

Należy powtórzyć, że Fundusz ma bardzo ograniczone faktyczne możli-wości weryfikowania wydatkowania środków przez Spółkę Portfelową, szczególnie że w większości przypadków środki wydatkowane są na wysoko wyspecjalizowane usługi i urządzenia. Z tego względu w kon-strukcji Umowy o Wsparcie przyjęto, że Fundusz powinien bazować na oświadczeniach złożonych przez Spółkę Portfelową w przedmiocie zgod-ności wydatków z Planem Realizacji Projektu według wzoru stanowią-cego załącznik do Umowy o Wsparcie. Norma ta wyrażona jest wprost w § 8 ust. 4 Umowy o Wsparcie, zgodnie z którym do zakresu obowiązku rozliczenia wydatków Spółki Portfelowej przez Fundusz nie wchodzi obowiązek weryfikacji dokumentów księgowych stanowiących dowód wydatków poniesionych przez Spółkę w ramach wydatkowania Grantu.

4.4. Odpowiedzialność Funduszu oraz Zespołu Funduszu

4.4.1. Odpowiedzialność Funduszu za Realizację Projektu Grantowego

Na płaszczyźnie powszechnie obowiązujących przepisów prawa ogólne ramy prawne odpowiedzialności Funduszu jako Beneficjenta dofinan-sowania statuuje art. 207 Ustawy o Finansach Publicznych. Zgodnie z powyższym przepisem, jeśli środki przeznaczone na realizację pro-gramów finansowanych z udziałem środków europejskich są:

1) wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem;2) wykorzystane z naruszeniem procedur, o których mowa w art. 184

Ustawy o Finansach Publicznych;3) pobrane nienależnie lub w nadmiernej wysokości

– podlegają zwrotowi wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, liczonymi od dnia przekazania środków.

Na gruncie umownym zasady odpowiedzialności kontraktowej Fun-duszu dotyczą przede wszystkim przypadków, w których NCBR może wstrzymać dofinansowanie dla Funduszu lub wypowiedzieć Umowę.

Weryfikacja wydatków przez Spółkę

115


Zgodnie z § 12 ust. 2 Umowy o Dofinansowanie NCBR może wstrzy-mać dofinansowanie dla Funduszu lub wypowiedzieć Umowę z zacho-waniem miesięcznego okresu wypowiedzenia, w szczególności gdy:

1) Fundusz odmawia poddania się kontroli lub utrudnia jej przepro-wadzanie lub nie wykonuje zaleceń pokontrolnych we wskazanym terminie;

2) Fundusz dokonał zmian prawno-organizacyjnych swojego statusu zagrażających należytej realizacji Projektu Grantowego lub osią-gnięciu celów Projektu Grantowego lub nie poinformował NCBR o zamiarze dokonania takich zmian;

3) Fundusz nie przedłożył Wniosku o Płatność w terminie;4) Fundusz nie poprawił w wyznaczonym terminie Wniosku o Płat-

ność, zawierającego braki lub błędy;5) Fundusz nie złożył informacji i wyjaśnień na temat realizacji Pro-

jektu Grantowego;6) Fundusz nie dokonuje promocji Projektu Grantowego w sposób

określony w Umowie;7) dalsza realizacja Projektu Grantowego przez Fundusz jest niemoż-

liwa lub niecelowa;8) wystąpiła siła wyższa uniemożliwiająca dalszą realizację Projektu;9) Fundusz nie wywiązuje się z obowiązków określonych w § 16 ust. 3

Umowy; Fundusz nie zapewnił audytu Projektu Grantowego, o którym

mowa w § 11 ust. 13 Umowy, Fundusz nie przestrzega zasad i warunków Regulaminu funkcjo-

nowania Funduszu BRIdge Alfa.

Zgodnie natomiast z § 12 ust. 3 Umowy o Dofinansowanie NCBR ma prawo wstrzymać dofinansowanie lub rozwiązać powyższą Umowę ze skutkiem natychmiastowym, w przypadku gdy:

1) Fundusz wykorzystał dofinansowanie niezgodnie z przeznacze-niem, pobrał dofinansowanie nienależnie lub w nadmiernej wyso-kości;

10)

11)

Wstrzymanie dofinansowania

lub wypowiedzenie umowy

Wstrzymanie dofinansowania

i rozwiązanie umowy


116

2) Fundusz wykorzystał dofinansowanie z naruszeniem procedur, o których mowa w art. 184 Ustawy o Finansach Publicznych, tj. z naruszeniem procedur określonych w umowie międzynarodowej lub innych procedur obowiązujących przy wykorzystaniu środ-ków europejskich lub zasad rozliczania określonych dla dotacji z budżetu państwa;

3) Fundusz spóźnia się z rozpoczęciem realizacji Projektu Granto-wego przez okres dłuższy niż 3 miesiące od ustalonej daty rozpo-częcia Projektu Grantowego określonej w Umowie lub nie poin-formował o przyczynach opóźnienia, w sytuacji gdy nie uzyskał zgody na przedłużenie terminu rozpoczęcia Projektu Grantowego;

4) Fundusz zaprzestał realizacji Projektu Grantowego lub realizuje go w sposób sprzeczny z Umową lub z naruszeniem prawa;

5) brak jest postępów w realizacji Projektu Grantowego w stosunku do terminów określonych we Wniosku o Dofinansowanie, co spra-wia, że można mieć uzasadnione przypuszczenia, że Projekt Gran-towy nie zostanie zrealizowany w terminie wynikającym z Umowy;

6) Fundusz zaprzestał prowadzenia działalności lub wszczęte zostało wobec niego postępowanie likwidacyjne;

7) w celu uzyskania dofinansowania lub na etapie realizacji Projektu Grantowego Fundusz przedstawił fałszywe lub niepełne oświad-czenia lub dokumenty;

8) Fundusz dopuścił się nieprawidłowości oraz nie usunął ich przy-czyn i efektów w terminie wskazanym przez podmiot dokonujący kontroli;

9) Fundusz nie ustanowił w określonym terminie zabezpieczenia realizacji Umowy;

nie został osiągnięty cel Projektu Grantowego; Fundusz obciążony jest obowiązkiem zwrotu pomocy wynikają-

cym z decyzji Komisji Europejskiej; został orzeczony, prawomocnym wyrokiem sądu, względem

Funduszu zakaz, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 15 czerwca 2012 r. o skutkach powierzenia wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. poz. 769);

10)11)

12)

117


Fundusz, pomimo obowiązku zwrotu środków przeznaczonych na realizację programów finansowanych z udziałem środków euro-pejskich, o którym mowa w art. 207 ust. 1 Ustawy o Finansach Publicznych, nie dokonał zwrotu środków najpóźniej w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja, o jakiej mowa w art. 207 ust. 9 Ustawy o Finansach Publicznych, stała się ostateczna, chyba że Funduszowi została udzielona ulga w spłacie należności;

wobec Funduszu lub osób, za które ponosi on odpowiedzial-ność na podstawie ustawy z dnia 28 października 2002 r. o odpo-wiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary (Dz.U. z 2014 r. poz. 1417 ze zm.), zostało wszczęte postępowanie przygotowawcze w sprawie mogącej mieć wpływ na realizację Projektu Grantowego.

Zgodnie z § 13 Umowy o Wsparcie NCBR jest uprawnione do żąda-nia zwrotu całości lub części otrzymanego dofinansowania, w termi-nie 14 dni od dnia doręczenia wezwania, wraz z odsetkami w wyso-kości określonej jak dla zaległości podatkowych, liczonymi od dnia przekazania środków na rachunek bankowy Funduszu do dnia ich zwrotu oraz wraz z odsetkami bankowymi narosłymi od dofinanso-wania przekazanego w formie zaliczki.

4.4.2. Odpowiedzialność Funduszu za realizację Projektu B+R przez Spółki Portfelowe

Analizując zagadnienie odpowiedzialności Funduszu względem NCBR jako Grantodawcy z tytułu prawidłowej realizacji Projektu B+R przez Spółki Portfelowe, należy przywołać przepisy Ustawy Wdroże-niowej stanowiące ramy prawne obowiązków Beneficjenta w związku z realizacją Projektu Grantowego.

Na gruncie art. 36 Ustawy Wdrożeniowej Fundusz jako Beneficjent Projektu Grantowego odpowiada w szczególności za:

1) realizację Projektu Grantowego zgodnie z założonym celem;2) przygotowanie i przekazanie NCBR propozycji kryteriów

wyboru Grantobiorców; ten obowiązek Fundusz realizuje przede

13)

14)

Ważne


118

wszystkim poprzez przygotowanie Polityki Inwestycyjnej zatwier-dzonej przez NCBR;

3) dokonywanie, w oparciu o określone kryteria (w przypadku Fun-duszy BRIdge Alfa ustalone w Polityce Inwestycyjnej), wyboru Grantobiorców;

4) zawieranie z Grantobiorcami umów o powierzenie Grantu;5) rozliczanie wydatków poniesionych przez Grantobiorców;6) monitorowanie realizacji zadań przez Grantobiorców;7) kontrolę realizacji Zadań przez Grantobiorców.

W tym kontekście należy wskazać, że Fundusz jest zobowiązany do wydatkowania przez Fundusz środków Wsparcia zgodnie z ich celem, tj. udzielania Wsparcia – Grantu Spółkom Portfelowym. W konse-kwencji wydatkowanie przez Fundusz środków ze Wsparcia w ramach Budżetu Inwestycyjnego na inne cele niż przyznanie Grantobiorcy Wsparcia jest przypadkiem wydatkowania środków przez Fundusz niezgodnie z ich przeznaczeniem i może stanowić przesłankę obo-wiązku zwrotu tych środków przez Fundusz NCBR. Podobnie nale-żałoby zakwalifikować przypadek udzielenia Wsparcia przez Fundusz niezgodnie z postanowieniami Regulaminu, Umowy o Dofinansowa-nie lub Umowy o Wsparcie.

Co się tyczy odpowiedzialności Funduszu za wydatkowanie środków przez Spółki Portfelowe niezgodnie z Umową o Wsparcie, należy wskazać, że analiza przepisów Ustawy Wdrożeniowej, postanowień Umowy o Dofinansowanie, Umowy o Wsparcie oraz Regulaminu prowadzi do wniosku, że przesłanką ewentualnej odpowiedzialności Funduszu może być istotne naruszenie obowiązków Funduszu jako Grantodawcy na gruncie powyższych podstaw prawnych.

W szczególności przesłanką ewentualnej odpowiedzialności Funduszu mogłoby być naruszenie wskazanych powyżej obowiązków na grun-cie art. 36 Ustawy Wdrożeniowej, a także zobowiązań powstających w oparciu o dokumenty regulujące Program BRIdge Alfa. Jak się zdaje, dotyczy to w szczególności zaniechania obowiązków w zakresie spra-wowania monitoringu i kontroli, jak również niedochowania należy-tej staranności przy ich wykonywaniu.

Ważne

Wydatkowanie środków Wsparcia

119


W tym punkcie należy powtórzyć, że Fundusz ma bardzo ograniczone faktyczne możliwości weryfikowania wydatkowania środków przez Spółkę Portfelową. Z tego względu w konstrukcji Umowy o Wspar-cie przyjęto, że Fundusz powinien bazować na oświadczeniach zło-żonych przez Spółkę Portfelową w przedmiocie zgodności wydatków z Planem Realizacji Projektu według wzoru stanowiącego załącznik do Umowy o Wsparcie. Norma ta wyrażona jest wprost w § 8 ust. 4 Umowy o Wsparcie, zgodnie z którym do zakresu obowiązku rozlicze-nia wydatków Spółki Portfelowej przez Fundusz nie wchodzi obowią-zek weryfikacji dokumentów księgowych stanowiących dowód wydat-ków poniesionych przez Spółkę w ramach wydatkowania Grantu.

4.4.3. Odpowiedzialność Zespołu Funduszu

Odpowiedzialność członków Zespołu Funduszu obejmuje przede wszystkim osoby pełniące funkcje w organach Funduszu. Odpowie-dzialność tych osób może powstawać zarówno ex contractu, w tym na gruncie wewnętrznych regulacji korporacyjnych oraz obowiązującego powszechnie prawa – przede wszystkim przepisów kodeksu spółek handlowych oraz ewentualnie kodeksu cywilnego. Zakres tej odpo-wiedzialności uzależniony jest od formy prawnej, w której funkcjo-nuje Fundusz. Ze względu na fakt, że Fundusze funkcjonują w różnych formach prawnych i mogą przyjmować swoiste mechanizmy prawne w ramach wewnętrznych regulacji trudno w tym miejscu sformuło-wać tezy o charakterze ogólnym.

Odnosząc się do odpowiedzialności członków Zespołu Funduszu, nie-piastujących funkcji w organach Funduszu, należy wskazać, że ich odpowiedzialność wynika przede wszystkim z umów, które powinny wiązać takie osoby z Funduszem. Bardzo istotne jest, aby umowy te inkorporowały zobowiązania członków Zespołu Funduszu wynika-jące z dokumentów Projektu BRIdge Alfa.

Ważne

Ważne


120

121

5. Wybrane obowiązki regulacyjne obowiązujące Fundusze BRIdge Alfa

Niniejszy rozdział poświęcony jest wybranym istotnym obowiązkom regulacyjnym, które warunkują lub mogą warunkować funkcjonowa-nie Funduszy BRIdge Alfa.

5.1. Obowiązki wynikające z ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi

W dniu 4 czerwca 2016 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o fundu-szach inwestycyjnych, obejmująca zmianę jej nazwy na ustawę z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alterna-tywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz.U. z 2016 r. poz. 1896) („ustawa o funduszach”).

Celem nowelizacji ustawy o funduszach było wdrożenie do polskiego prawa wymogów wynikających z prawa Unii Europejskiej, przede wszystkim ustanowionych dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE z dnia 8 czerwca 2011 r. w sprawie zarządzają-cych alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zmiany innych przepisów (Dz.Urz. UE L 174 z 1 lipca 2013 r. s. 1). Ujednolicone standardy europejskie zakładają zwiększenie poziomu bezpieczeństwa rynków inwestycyjnych poprzez wprowadzenie wymogów informa-cyjnych, zgłoszeniowych oraz rejestracyjnych wobec podmiotów pro-wadzących działalność inwestycyjną niepodlegającą do tej pory nad-zorowi publicznemu.


122

Zgodnie z art. 2 ust. 10a w związku z art. 8a znowelizowanej ustawy o funduszach spółki prawa handlowego – będące spółką kapitałową, w tym spółką europejską, spółką komandytową, albo spółką koman-dytowo-akcyjną, w której jedynym komplementariuszem jest spółka kapitałowa, których przedmiotem działalności jest zbieranie aktywów od wielu inwestorów, aby następnie w ich imieniu lokować je zgod-nie z określoną polityką inwestycyjną – są alternatywnymi spółkami inwestycyjnymi (ASI).

Ustalenie, czy do danego podmiotu, w szczególności określonego pod-miotu BRIdge Alfa, znajdą zastosowanie przepisy ustawy o fundu-szach regulujące działanie ASI, wymaga szczegółowej analizy stanu faktycznego. Należy bowiem podkreślić, że pomimo poddania wspól-nemu reżimowi prawnemu wynikającemu z Umowy oraz Regulaminu, sytuacja prawna każdego Funduszu BRIdge Alfa jest w istotnym zakre-sie indywidualna. Dotyczy to w szczególności struktury inwestorskiej Funduszu. Nie należy zatem przyjmować, że przepisy ustawy o fun-duszach niejako automatycznie znajdą zastosowanie do wszystkich Funduszy BRIdge Alfa.

Należy przy tym podkreślić, że ustawa o funduszach nakłada na pod-mioty zarządzające ASI szereg nowych obowiązków względem Komi-sji Nadzoru Finansowego („KNF”). Należą do nich obowiązek uzyska-nia wpisu w rejestrze zarządzających ASI lub odpowiednio obowiązek uzyskania zezwolenia na wykonywanie działalności udzielane przez KNF, obowiązki informacyjne i inne obowiązki dotyczące sposobu prowadzenia działalności. Wymogi te dotyczą zarówno zarządzają-cych zewnętrznie jako komplementariusz w spółkach komandytowych oraz komandytowo-akcyjnych, jak i samych spółek inwestycyjnych, które zarządzane są wewnętrznie.

Kryterium determinującym zakres obowiązków zarządzających ASI jest wielkość zarządzanych przez nich aktywów. Obowiązek uzyskania zezwolenia na wykonywanie działalności dotyczy zarządzających ASI, których łączna wartość aktywów wchodzących w skład portfeli inwes-tycyjnych przekracza, z uwzględnieniem art. 2 rozporządzenia dele-gowanego Komisji (UE) nr 231/2013 z dnia 19 grudnia 2012 r. uzu-pełniającego dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE

Alternatywne spółki inwestycyjne (ASI)

Obowiązek względem KNF

Wielkość zarządzanych aktywów

123

5. WYBRANE OBOWIĄZKI REGULACYJNE OBOWIĄZUJĄCE FUNDUSZE BRIDGE ALFA

w odniesieniu do zwolnień, ogólnych warunków dotyczących prowa-dzenia działalności, depozytariuszy, dźwigni finansowej, przejrzystości i nadzoru (Dz.Urz. UE L 83 z 22 marca 2013 r. s. 1), wyrażonej w zło-tych równowartość kwoty 100 000 000 euro, a w przypadku gdy zarzą-dzający ASI zarządza wyłącznie spółkami, które nie stosują dźwigni finansowej ASI i w których prawa uczestnictwa mogą być odkupione po co najmniej 5 latach od momentu ich nabycia – równowartość kwoty 500 000 000 euro. Do tej grupy ASI stosuje się pełny zakres obowiązków ustawowych.

Natomiast obowiązek uzyskania wpisu do rejestru zarządzających ASI dotyczy zarządzających ASI, których łączna wartość aktywów wcho-dzących w skład portfeli inwestycyjnych nie przekracza, z uwzględnie-niem art. 2 powyższego rozporządzenia 231/2013, wyrażonej w złotych równowartości kwoty 100 000 000 euro, a w przypadku gdy zarzą-dzający ASI zarządza wyłącznie spółkami, które nie stosują dźwigni finansowej ASI i w których prawa uczestnictwa mogą być odkupione po co najmniej 5 latach od momentu ich nabycia – równowartości kwoty 500 000 000 euro – stosuje się zaś ograniczone obowiązki, a ich zarządzający przed rozpoczęciem działalności powinni uzyskać wpis do rejestru.

Do obowiązków tych należy:

1) prowadzenie działalności na podstawie Polityki Inwestycyjnej, któ-rej konstrukcja powinna odpowiadać wymaganiom określonym przepisami ustawy; ustawa powinna wskazywać sposoby osiągnię-cia celów inwestycyjnych i obejmować m.in.:• typy i rodzaje papierów wartościowych i innych praw mająt-

kowych będących przedmiotem lokat Funduszu,• kryteria doboru lokat,• zasady dywersyfikacji lokat i inne ograniczenia inwestycyjne,• dopuszczalną wysokość kredytów i pożyczek zaciąganych

przez Fundusz;2) prowadzenie działalności na podstawie Strategii Inwestycyjnej,

której konstrukcja odpowiada wymaganiom określonym przepi-sami ustawy i obejmuje m.in.:

Rodzaje obowiązków ASI

Wpis do rejestru


124

• informacje na temat głównych instrumentów, którymi zarzą-dzający obraca, obejmujące zestawienie instrumentów finan-sowych i pozostałych aktywów, w tym strategii inwestycyjnych ASI oraz stopnia koncentracji inwestycji zarządzającego pod względem geograficznym i sektorowym,

• informacje na temat rynków, których zarządzający jest uczest-nikiem lub na których dokonuje czynnych transakcji,

• informacje na temat dywersyfikacji portfela ASI, przy uwzględ-nieniu, ale nie ograniczeniu się do najważniejszych ekspozycji i koncentracji;

3) sprawozdawczość obejmująca:• informacje na temat głównych instrumentów, którymi ASI

obraca, obejmujące zestawienie instrumentów finansowych i pozostałych aktywów, w tym strategii inwestycyjnych ASI oraz stopnia koncentracji jego inwestycji pod względem geo-graficznym i sektorowym,

• informacje na temat rynków, których zarządzający jest uczest-nikiem lub na których dokonuje czynnych transakcji,

• informacje na temat dywersyfikacji portfela ASI, przy uwzględ-nieniu, ale nie ograniczeniu się do najważniejszych ekspozycji i koncentracji,

• procent aktywów ASI, które są przedmiotem specjalnych usta-leń określonych w art. 1 pkt 5 niniejszego rozporządzenia, w związku z ich niepłynnością, o której mowa w art. 23 ust. 4 lit. a) dyrektywy 2011/61/UE,

• wszelkie nowe ustalenia dotyczące zarządzania płynnością ASI,

• systemy zarządzania ryzykiem stosowane przez AFI w celu zarządzania ryzykiem rynkowym, ryzykiem utraty płynności, ryzykiem kontrahenta i innymi rodzajami ryzyka, w tym ryzy-kiem operacyjnym,

• aktualny profil ryzyka ASI, w tym profil ryzyka rynkowego inwestycji ASI, w tym przewidywaną stopę zwrotu i zmienność ASI w normalnych warunkach rynkowych oraz profil płynno-ści inwestycji ASI, w tym profil płynności aktywów ASI, profil

125


warunków umorzenia oraz warunki finansowania podane ASI przez kontrahentów.

Z całą stanowczością należy podkreślić, że w ustawie przewidziano poważne konsekwencje dla podmiotów naruszających określone w niej wymogi regulacyjne. Działalność bez uzyskania wpisu w reje-strze zarządzających ASI lub odpowiednio zezwolenia na prowadzenie takiej działalności zagrożona jest grzywną w wysokości do 10 000 000 zł i karą pozbawienia wolności do lat 5. Odpowiedzialność ta spoczywa przede wszystkim na członkach zarządu Funduszu.

Z tego powodu rozpoczęcie lub kontynuowanie działalności przez Fundusz BRIdge Alfa powinno zostać poprzedzone szczegółową ana-lizą, czy do Funduszu znajdą zastosowanie przepisy ustawy.

5.2. Obowiązki dotyczące przetwarzania danych osobowych

W ramach tworzenia oraz następnie bieżącego funkcjonowania Fun-duszu należy pamiętać o przepisach dotyczących ochrony danych oso-bowych. Nie przez przypadek wyraźnie zasygnalizowany został etap planowania oraz tworzenia, ponieważ zgodnie z przepisami europej-skimi, które zaczną obowiązywać od połowy 2018 r., już na tak wczes-nym stadium działania konieczne będzie uwzględnienie architektury prawnej dotyczącej ochrony danych osobowych. W tej części tekstu zwrócono uwagę Czytelników na dwa reżimy prawne – obecnie obo-wiązujący na gruncie polskiego i europejskiego systemu prawnego, a także stan prawny, który będzie obowiązywał od 2018 r.

Wracając do ogólnych uwag dotyczących przetwarzania danych oso-bowych, warto przypomnieć, że Fundusz w zakresie wszelkich czyn-ności, których przedmiotem są dane osobowe, jest zobowiązany do przestrzegania stosownych przepisów i co do zasady nie podlega wyłą-czeniom w tym obszarze. Przypomnienie tych reguł jest o tyle istotne, że z jednej strony w praktyce obrotu gospodarczego, właściwie na większości jego etapów, dochodzi do korzystania z danych osobowych – począwszy od momentu nawiązania kontaktu między Inwestorami i Pomysłodawcami, przez proces formalnego tworzenia Funduszu

Odpowiedzialność członków funduszu

Uwaga


126

(obowiązki rejestracyjne i zgłoszeniowe), a skończywszy na bieżącym jego funkcjonowaniu, uwzględniającym współpracę z podwykonaw-cami, pracownikami etc. Z drugiej zaś strony jest bardzo wyraźna tendencja, zarówno w sferze tworzenia prawa, jak i jego stosowa-nia, polegająca na zaostrzaniu odpowiedzialności podmiotów naru-szających przepisy dotyczące ochrony danych osobowych. Zmiany, które wejdą w życie w 2018 r., przewidują kary pieniężne w wysoko-ści do 20 000 000 euro lub w wysokości do 4% całkowitego rocznego światowego obrotu z poprzedniego roku obrotowego, w zależności od tego, która z tych kwot będzie wyższa. Dolegliwość sankcji ma stanowić zachętę do przestrzegania tych przepisów. Wskazuje także na ich doniosłe znaczenie w procesie prowadzenia działalności gospodarczej.

W pierwszej części tekstu dotyczącej przetwarzania danych osobowych przedstawione zostały najważniejsze obowiązujące krajowe wymogi w dziedzinie ochrony danych osobowych, a także konsekwencje ich nieprzestrzegania (4.2.1. Zakres regulacji – ustawa o ochronie danych osobowych, 4.2.2. Fundusz jako administrator danych osobowych i 4.2.3. Odpowiedzialność z tytułu naruszeń ustawy). Następnie zary-sowano europejskie reguły prawne, które będą stosowane od 2018 r., a także podyktowane nimi planowane zmiany w polskim prawie.

5.2.1. Zakres regulacji – ustawa o ochronie danych osobowych

W obowiązującym krajowym stanie prawnym podstawowym aktem regulującym zagadnienia dotyczące danych osobowych jest ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych1, która zarazem wdrożyła do polskiego prawa szereg norm prawa europej-skiego, przede wszystkim zawartych w dyrektywie 95/46/WE Parla-mentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 1995 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych2, zwanej również dyrektywą ogólną w sprawie ochrony danych osobowych.

1 Dz.U. z 2016 r. poz. 922 ze zm. 2 Dz.Urz. UE L z 1995 r. Nr 281, s. 31, ze zm.

127


W pierwszej kolejności należy się zastanowić, czym są dane osobowe. Z pomocą przychodzą przepisy art. 6 ustawy o ochronie danych oso-bowych, definiujące to pojęcie jako wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej. Innymi słowy, są to informacje odnoszące się wprost do konkretnej osoby fizycznej lub informacje dotyczące osoby, której tożsamość można określić bezpośrednio lub pośrednio, w szczególności przez powołanie się na numer identyfikacyjny albo jeden lub kilka specy-ficznych czynników określających jej cechy fizyczne, fizjologiczne, umys łowe, ekonomiczne, kulturowe lub społeczne. Zastrzeżono jed-nak wprost, że nie uważa się za umożliwiającą określenie tożsamości osoby fizycznej informacji, której użycie w celu ustalenia takiej toż-samości wymagałoby nadmiernych kosztów, czasu lub działań. Biorąc jednak pod uwagę dynamiczny rozwój narzędzi wykorzystywanych do przetwarzania danych, w szczególności w sposób zautomatyzowany, należy przyjąć, że ocena stopnia zaangażowania kosztów, czasu lub działań w takie procesy powinna być dokonywana odrębnie w każdym przypadku. Nie ulega wątpliwości, że kryterium danych osobowych stosowane jest wyłącznie do osób fizycznych, zaś wszelkie informa-cje lub oznaczenia dotyczące podmiotów o charakterze korporacyj-nym (osób prawnych lub tzw. ułomnych osób prawnych) podlegają ochronie na gruncie odrębnych regulacji prawnych.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych jej przepisy stosuje się do wszelkich czynności przetwarzania danych osobowych:

1) w kartotekach, skorowidzach, księgach, wykazach i w innych zbio-rach ewidencyjnych;

2) w systemach informatycznych, także w przypadku przetwarzania danych poza zbiorem danych.

Pewne ograniczenia w zakresie ogólnego reżimu prawnego ochrony dotyczą zbiorów danych osobowych sporządzanych doraźnie. Dodat-kowo takie zbiory mogą być tworzone wyłącznie dla celów technicz-nych, szkoleniowych lub w związku z dydaktyką w szkołach wyż-szych, zaś po wykorzystaniu danych osobowych z tych zbiorów należy je niezwłocznie usunąć albo poddać anonimizacji. Spełnienie łącznie wszystkich wymogów dotyczących tzw. doraźnych zbiorów

Dane osobowe

Zbiory danych

Zbiory sporządzane doraźnie


128

danych osobowych w praktyce oznacza, że mają one zastosowanie do wąskiego wycinka operacji obejmujących dane osobowe.

Należy zaznaczyć, że przez przetwarzanie danych osobowych, zgod-nie z art. 7 pkt 2 ustawy o ochronie danych osobowych, rozumie się jakiekolwiek operacje wykonywane na danych osobowych, takie jak zbieranie, utrwalanie, przechowywanie, opracowywanie, zmienianie, udostępnianie i usuwanie, a zwłaszcza te operacje, które wykonuje się w systemach informatycznych. Tak więc przedmiotowo ujmując zakres stosowania tej ustawy, z wyłączeniem wyjątków omówionych odrębnie, obejmuje ona większość czynności związanych z danymi osobowymi.

Po ustaleniu tego, czym są dane osobowe i jakie działania ich doty-czące podlegają ochronie, należy rozważyć, kogo dotyczą wymogi ustawowe. Krąg podmiotów, które zobowiązane są do przestrzegania zasad ochrony danych osobowych, jest bardzo szeroki (art. 3 ustawy o ochronie danych osobowych). Z perspektywy niniejszej publikacji istotne jest to, że obejmuje on w szczególności podmioty niepubliczne realizujące zadania publiczne, a także osoby prawne (i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej) przetwarzające dane osobowe w związku z działalnością zarobkową, zawodową lub dla realizacji celów statutowych, pod warunkiem że dane podmioty i osoby mają siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej albo w państwie trzecim, o ile przetwarzają dane osobowe przy wykorzy-staniu środków technicznych znajdujących się na terytorium Rzeczy-pospolitej Polskiej. Należy podkreślić, że zakres pojęciowy działalno-ści zarobkowej, zawodowej lub związanej z celami statutowymi jest tak szeroki, że de facto obejmuje większość aktywności podejmowa-nych przez Fundusze lub Spółki Portfelowe.

Ogólne wyjątki stosowania przepisów ustawy zostały ujęte wąsko i zasadniczo (z pewnymi ograniczeniami) dotyczą:

1) osób fizycznych, które przetwarzają dane wyłącznie w celach oso-bistych lub domowych;

2) podmiotów mających siedzibę lub miejsce zamieszkania w pań-stwie trzecim, wykorzystujących środki techniczne znajdujące się

Przetwarzanie danych osobowych

Podmioty stosujące ustawę o ochronie danych osobowych

Wyjątki

129


na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wyłącznie do przekazy-wania danych;

3) prasowej działalności dziennikarskiej;4) działalności literackiej lub artystycznej;5) przypadków, w których wyłączenie stosowania przepisów ustawy

wynika wprost z umowy międzynarodowej (należy przy tym zaznaczyć, że zgodnie z regułami ustrojowymi dotyczy to umów międzynarodowych ratyfikowanych za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie, co stanowi istotne ograniczenie proceduralne).

Z przeglądu wskazanych wyjątków wynika, że raczej nie znajdują one zastosowania do działalności B+R. Tym samym należy przeanalizo-wać podstawowe obowiązki wynikające z ustawy o ochronie danych osobowych, o czym będzie mowa w kolejnej części tekstu.

5.2.2. Fundusz jako administrator danych osobowych

Na administratorze danych osobowych spoczywa szereg obowiązków, których przestrzeganie podlega kontroli stosownych organów admini-stracji publicznej, w szczególności Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych (dalej także – „GIODO”). Przed przejściem do omówienia tych obowiązków należy ustalić, czy Fundusz może być uznany za administratora danych osobowych.

Zgodnie z art. 7 pkt 4 ustawy o ochronie danych osobowych admini-stratorem danych jest każdy z podmiotów wskazanych w art. 3 ustawy o ochronie danych osobowych (a więc w szczególności podmiot nie-publiczny realizujący zadanie publiczne lub osoba prawna przetwarza-jące dane w celach zarobkowych), który decyduje o celach i środkach przetwarzania danych osobowych. Tym samym niezbędne jest speł-nienie łącznie dwóch warunków: decydowanie o celach przetwarzania danych osobowych oraz decydowanie o środkach wykorzystywanych do ich przetwarzania, co sprowadza się do tzw. sprawowania faktycz-nej kontroli nad przetwarzaniem danych osobowych. Na gruncie tych przepisów w orzecznictwie sądowym wykształciło się rozróżnienie na administratora i administrującego danymi osobowymi. Druga katego-ria dotyczy podmiotów, które zarządzają, zawiadują zbiorami danych

Administrator danych


130

osobowych3. Są to najczęściej podmioty, którym administrator danych osobowych powierza faktyczne przetwarzanie danych osobowych.

Przytoczone uwarunkowania prawne dotyczące administratora danych osobowych prowadzą do konkluzji, że Fundusz (oraz w pewnym zakresie również Spółka Portfelowa) będzie spełniać wymogi prawne adminis tratora danych osobowych. Jednak każdorazowa ocena prawna w tym zakresie powinna być poprzedzona dokonaniem analizy konkret-nego stanu faktycznego dotyczącego danego podmiotu, a w szczegól-ności wymaga ustalenia jego relacji prawnych z innymi podmiotami.

Przyjmując założenie, że co do zasady Fundusz będzie uznany za administratora danych osobowych, należy ustalić, jakie podstawowe obowiązki prawne na nim w związku z tym ciążą. Tak jak zostało to zasygnalizowane we wcześniejszej części tekstu, wymogi prawa kra-jowego, określone przede wszystkim w ustawie o ochronie danych osobowych, implementują do polskiego prawa najważniejsze prze-pisy prawa europejskiego w tym obszarze.

Omówienie podstawowych obowiązków należy zacząć od dopuszczal-nych prawnie podstaw przetwarzania danych osobowych (konstytu-ujących zasadę tzw. legalności przetwarzania danych osobowych). Ich odtworzenie powinno nastąpić przy równoczesnym uwzględnieniu art. 23 i 27 ustawy o ochronie danych osobowych. W praktyce oznacza to, że Fundusz może przetwarzać dane osobowe wyłącznie, gdy speł-niony jest jeden z warunków określonych w art. 23 ust. 1 tej ustawy (podstawy są niezależne, autonomiczne i równoprawne).

Równocześnie przetwarzanie danych osobowych mieści się w praw-nie przyjętych ramach, gdy nie wiąże się z ujawnieniem wrażliwych danych wskazanych w art. 27 ust. 1 ustawy, tj. pochodzenia rasowego lub etnicznego, poglądów politycznych, przekonań religijnych lub filozoficznych, przynależności wyznaniowej, partyjnej lub związko-wej, jak również danych o stanie zdrowia, kodzie genetycznym, nało-gach lub życiu seksualnym oraz danych dotyczących skazań, orzeczeń o ukaraniu i mandatów karnych, a także innych orzeczeń wydanych

3 Więcej na ten temat m.in. w postanowieniu Sądu Najwyższego z 11.12.2000 r., sygn. II KKN 438/00.

Fundusz jako administrator

131


w postępowaniu sądowym lub administracyjnym. Należy odnotować, że od zakazu przetwarzania danych osobowych ujawniających wymie-nione informacje występuje cały szereg wyjątków, ujętych w art. 27 ust. 2 ustawy o ochronie danych osobowych.

W dalszej kolejności warto wspomnieć o ciążących na administratorze danych osobowych obowiązkach informacyjnych, które zostały przede wszystkim uregulowane w art. 24 i 25 ustawy o ochronie danych oso-bowych. Ich spełnienie polega na przekazaniu osobie, której dane są przetwarzane, szeregu informacji dotyczących administratora oraz samego zakresu i procesu zbierania, a następnie przetwarzania doty-czących jej danych osobowych.

Ponadto na administratorze danych osobowych ciąży obowiązek zachowania szczególnej staranności przy ich przetwarzaniu. Obowią-zek ten przede wszystkim polega na przetwarzaniu zgodnym z pra-wem, w oznaczonym dopuszczalnym celu, z wykorzystaniem danych merytorycznie poprawnych i adekwatnych do przyjętego celu oraz przechowywanych w odpowiedni sposób. Administrator jest także zobowiązany stosować środki techniczne i organizacyjne zapewnia-jące ochronę przetwarzanych danych osobowych, odpowiednią do zagrożeń oraz kategorii danych objętych ochroną.

Należy podkreślić, że nie jest celem niniejszej publikacji szczegółowe przedstawienie i omówienie wszystkich obowiązków związanych z danymi osobowymi, ciążących na administratorze (pominięto m.in. całą rozbudowaną materię dotyczącą rejestracji zbiorów danych oso-bowych4). Z tego względu wskazano tutaj jedynie najważniejsze z nich, sygnalizując możliwe obszary trudności związanych ze stosowaniem tych reguł w praktyce obrotu gospodarczego.

5.2.3. Odpowiedzialność z tytułu naruszeń ustawy o ochronie danych osobowych

W obowiązujących przepisach występuje złożony mechanizm nadzoru, który służy sprawdzaniu wywiązywania się przez administratorów

4 Zob. rozdział 6 ustawy o ochronie danych osobowych.

Obowiązki informacyjne

Obowiązek staranności

Uwaga


132

danych osobowych z nałożonych na nich obowiązków, w szczegól-ności wskazanych w pkt 4.2.2. niniejszej publikacji. System ten anga-żuje kilka kategorii podmiotów w celu zapewnienia rzeczywistej i sku-tecznej kontroli. W razie wykrycia nieprawidłowości nadzorowany podmiot może ponosić konsekwencje o charakterze administracyj-nym, majątkowym, a nawet pośrednio karnym.

Warstwy nadzoru można podzielić na wewnętrzne i zewnętrzne. Do wewnętrznych warstw nadzoru zaliczyć można politykę ochrony danych osobowych obowiązującą wewnątrz każdej organizacji speł-niającej kryteria administratora danych osobowych. Obejmuje ona stworzenie (i zakodowanie w formie odrębnych dokumentów) proce-dur przetwarzania danych osobowych, w tym wyznaczenie w struktu-rze organizacyjnej osób odpowiedzialnych za te procesy lub powołanie zewnętrznych podmiotów w postaci administratorów bezpieczeństwa informacji. W ten sposób ukształtowane reguły wewnętrzne powinny być na bieżąco sprawdzane i dostosowywane do zmieniającego się otoczenia prawnego. Powinny także przybrać formę treści, które przy spełnieniu wszystkich wymogów prawnych, zostaną przekazane oso-bom, których dane są przetwarzane.

Zewnętrzne warstwy nadzoru przestrzegania zasad ochrony danych osobowych przede wszystkim obejmują środki kontroli nad admini-stratorem przyznane bezpośrednio osobom, których dane są przetwa-rzane, jako najbardziej zainteresowanym prawidłowym realizowaniem obowiązków. Na gruncie obowiązującego prawa takie instrumenty kontroli zostały przewidziane przede wszystkim w art. 32 ustawy o ochronie danych osobowych.

Zinstytucjonalizowaną formę zewnętrznego nadzoru powierzono także GIODO oraz podległym mu podmiotom (zastępcom oraz wyznaczo-nym inspektorom). Podmioty te zostały wyposażone w szereg uprawnień o charakterze kontrolnym wskazanych m.in. w art. 14 ustawy o ochro-nie danych osobowych (kontrola pomieszczeń, w których przetwarzane są dane, żądanie złożenia wyjaśnień, wgląd do dokumentów i inne).

W razie stwierdzenia naruszenia przepisów o ochronie danych oso-bowych GIODO z urzędu lub na wniosek osoby zainteresowanej,

Wewnętrzna warstwa nadzoru

Zewnętrzna warstwa nadzoru

GIODO

133


w drodze decyzji administracyjnej, nakazuje przywrócenie stanu zgodnego z prawem. W art. 18 ust. 1 ustawy o ochronie danych oso-bowych przedstawiono przykładowy katalog czynności, których pod-jęcia może zażądać GIODO, w tym usunięcie uchybień, zabezpiecze-nie danych lub przekazanie ich innym podmiotom, a nawet usunięcie danych osobowych.

Co więcej, GIODO posiada uprawnienia organu egzekucyjnego w zakresie egzekucji administracyjnej obowiązków o charakterze nie-pieniężnym (art. 12 ust. 3 ustawy o ochronie danych osobowych). W związku z przyznanymi kompetencjami może również stosować środki egzekucyjne przewidziane w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji5. Wysokość jednora-zowej grzywny orzekanej wobec osoby prawnej lub jednostki organi-zacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej nie może przekroczyć 50 000 zł, jednak w przypadku wielokrotnego nakładania grzywien w jednym postępowaniu egzekucyjnym ich łączna kwota nie może przekraczać 200 000 zł w odniesieniu do wskazanych podmiotów. Tak jak zasygnalizowano wcześniej, zmiany prawa, które zaczną obowią-zywać w 2018 r., uwzględniają znacznie wyższe kary.

Należy podkreślić, że zgodnie z art. 19 ustawy o ochronie danych oso-bowych w razie stwierdzenia, że działanie lub zaniechanie administra-tora danych osobowych wyczerpuje znamiona przestępstwa okreś-lonego w tej ustawie, GIODO jest zobowiązany do skierowania do organu powołanego do ścigania przestępstw zawiadomienia o popeł-nieniu przestępstwa, dołączając stosowne dowody.

Przestępstwa dotyczące naruszenia reguł ochrony danych osobowych zostały ujęte w rozdziale 8 ustawy o ochronie danych osobowych. Pośród nich można przywołać nieuprawnione przetwarzanie tzw. zwy-kłych danych osobowych, zagrożone karą grzywny, ograniczenia wol-ności albo pozbawienia wolności do lat 2 lub takie samo przestęp-stwo dotyczące wrażliwych danych osobowych zagrożone karą do 3 lat pozbawienia wolności (art. 49 ustawy o ochronie danych osobowych). Za przestępstwo również uznano nieuprawnione udostępnienie lub

5 Dz.U. z 2016 r. poz. 599 ze zm.

Sankcje prawne

Środki egzekucyjne GIODO

Ważne


134

umożliwienie dostępu do danych osobowych osobom nieupoważnio-nym, zagrożone karą do 2 lat pozbawienia wolności (art. 51 ustawy). Takiej samej karze podlega osoba, która udaremnia lub utrudnia wykonanie czynności kontrolnej inspektorowi wyznaczonemu przez GIODO (art. 54a ustawy).

5.2.4. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczące ochrony danych osobowych

Większość z zagadnień dotychczas opisanych w części publikacji doty-czącej ochrony danych osobowych odnosi się do obowiązującego stanu prawnego. Jego istotne zmiany, które niebawem zaczną obo-wiązywać, są związane z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (dalej także – „RODO”)6. Ten akt prawny, zwany również rozporządzeniem ogólnym w sprawie ochrony danych oso-bowych, stanowi milowy krok w kierunku zunifikowania we wszyst-kich państwach Unii Europejskiej podstawowych norm dotyczą-cych ochrony danych osobowych. Rozporządzenie to weszło w życie 17 maja 2016 r., natomiast zacznie obowiązywać bezpośrednio w kra-jowych porządkach prawnych od 25 maja 2018 r.

Rozporządzenie ogólne – zgodnie z art. 2 ust. 1 – będzie miało zasto-sowanie do przetwarzania danych osobowych w sposób całkowicie lub częściowo zautomatyzowany oraz do przetwarzania w sposób inny niż zautomatyzowany danych osobowych stanowiących część zbioru danych lub mających stanowić część zbioru danych. Oznacza to, że przepisom RODO podlega w całości proces przetwarzania danych osobowych w systemach informatycznych, natomiast w odniesieniu do danych przetwarzanych poza tymi systemami – tylko w zakresie, w którym dane stanowią lub mają stanowić zbiór. W odniesieniu więc do drugiej kategorii zastosowanie reguł prawnych z RODO będzie zależało od intencji administratora danych osobowych dotyczących włączenia ich do zbioru danych osobowych.

6 Dz.Urz. UE L 119 z 4.5.2016 r., s. 1, ze zm.

Nowe uregulowania

Przetwarzanie danych osobowych

135


W art. 2 ust. 2 RODO wymienione zostały dziedziny, w których prze-pisy tego aktu nie będą miały zastosowania (m.in. działalność nieob-jęta zakresem prawa UE; działalność państw członkowskich objęta zakresem tytułu V rozdziału 2 Traktatu o Unii Europejskiej – wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa; działalność osób fizycznych o czysto osobistym lub domowym charakterze). Warto podkreślić, że w tym rozporządzeniu wskazano wprost, że nie narusza ono postano-wień dyrektywy 2000/31/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 8 czerwca 2000 r. w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicz-nego w ramach rynku wewnętrznego (dyrektywa o handlu elektro-nicznym)7. Jest to informacja, która może okazać się istotna dla nie-których Spółek Portfelowych działających w branży e-commerce.

Zasygnalizowania wymaga również terytorialny zakres stosowania prze-pisów rozporządzenia, określony w jego art. 3. Przełom w tym zakresie stanowi wprowadzenie zasady, że standard ochrony wyznaczony przez RODO dotyczy danych osobowych, niezależnie od miejsca ich przetwa-rzania (protection regardless of data location). Wystarczy, żeby jakakol-wiek jednostka organizacyjna administratora lub podmiotu przetwa-rzającego (tzw. processora) prowadziła działalność w Unii Europejskiej, nawet jeśli samo przetwarzanie odbywa się poza Unią Europejską.

Przygotowanie do rozpoczęcia obowiązywania przepisów rozporzą-dzenia ogólnego w sprawie ochrony danych osobowych, mimo że jest to instrument prawny bezpośrednio stosowany i skuteczny w krajo-wych porządkach prawnych, będzie wymagało przeprowadzenia istot-nych i pogłębionych prac legislacyjnych w poszczególnych państwach członkowskich UE w celu stworzenia spójnego (i możliwie zbliżonego w skali całej Unii Europejskiej) systemu ochrony danych osobowych. Prace w tym obszarze toczą się również w Polsce. Na stronie interne-towej Ministerstwa Cyfryzacji został opublikowany projekt ustawy, dostosowującej polskie prawo do RODO; projekt ten zgodnie z przed-stawionymi tam informacjami jest konsultowany z zainteresowanymi podmiotami8. W świetle zapowiedzi projektowana ustawa ma zastąpić

7 Dz.Urz. UE L 178 z 17.7.2000 r., s. 1, ze zm.8 https://mc.gov.pl/projekty/nowe-prawo-ochrony-danych-osobowych/projekt-prze-

pisow (dostęp 2.7.2017 r.).

Dziedziny nieobjęte przepisami RODO

Terytorialny zakres stosowania RODO

Prace legislacyjne nad systemem

ochrony danych osobowych


136

ustawę o ochronie danych osobowych. Jednak należy przy tym zazna-czyć, że nie wszystkie elementy obecnie obowiązującego w Polsce systemu ochrony danych osobowych (opisanego w pkt 4.2.1.–4.2.3.) zostaną zmodyfikowane lub usunięte.

Rozporządzenie ogólne dotyczące ochrony danych osobowych wpro-wadza cały szereg zupełnie nowych rozwiązań, mechanizmów oraz instytucji prawnych. Suma tych zmian, a co za tym idzie również nowych lub istotnie zmodyfikowanych obowiązków dla administrato-rów danych osobowych, będzie wymagała podjęcia przez te podmioty wielu działań wdrożeniowych o charakterze prawnym, organizacyj-nym oraz technicznym. Dotyczy to zarówno podmiotów, które będą dopiero zaczynać przetwarzać dane osobowe pod rządami nowych reguł prawnych, jak i podmiotów, które obecnie są administrato-rami danych osobowych. Poniżej zasygnalizowano wybrane instytu-cje z RODO, starając się uchwycić kierunek zmian wprowadzanych do obowiązujących obecnie zasad ochrony danych osobowych.

Przede wszystkim zmieniona została filozofia podejścia do ochrony danych osobowych. Zgodnie z zasadą data protecion by design/privacy by design, wyrażoną w art. 25 ust. 1 RODO, już na etapie projekto-wania systemu przetwarzania danych osobowych (a także oczywiście w ramach procesu przetwarzania) administrator będzie zobowiązany do zaprojektowania i zapewnienia środków organizacyjno-technicz-nych, gwarantujących ochronę danych osobowych w sposób uwzględ-niający wymogi RODO. Na administratorze będzie spoczywał w tym zakresie ciężar dowodu związany z wykazaniem, że takie środki pod-jął. W praktyce oznacza to konieczność wdrożenia w organizacji zmian, które mogą polegać m.in. na stworzeniu lub modyfikacji wewnętrznych dokumentów, określeniu procedur bezpieczeństwa, wskazaniu osób odpowiedzialnych za sprawowanie nadzoru.

Zasada dotycząca polityki ochrony danych osobowych zwana data protection by default/privacy by default została określona w art. 25 ust. 2 RODO. Zobowiązuje ona administratora danych osobowych do wdrożenia takich środków, które zapewnią gwarancję domyślnego przetwarzania danych osobowych w zakresie niezbędnym w stosunku do danego celu przetwarzania. Ma to służyć urzeczywistnieniu takich

Zapewnienie środów organizacyjno- -technicznych

137


zasad wykonywania operacji na danych osobowych jak zasada mini-malizacji danych lub zasada ograniczenia celu przetwarzania, które zostały ujęte w RODO.

W rozporządzeniu ogólnym dotyczącym ochrony danych osobowych wprowadzono również cały szereg reguł dotyczących samego procesu przetwarzania danych, takich jak: anonimizacja, pseudo nimizacja danych, istotne ograniczenie możliwości profilowania danych oso-bowych. Administrator danych osobowych będzie również zobowią-zany do podjęcia środków, które dostosują poziom bezpieczeństwa przetwarzania danych osobowych do ustalonego ryzyka narusze-nia praw lub wolności osób, których dane dotyczą (art. 32 RODO). W omawianym rozporządzeniu przewidziano również obligatoryjny system notyfikowania odpowiedniemu organowi nadzorczemu w ści-śle określonym czasie incydentów naruszenia ochrony danych oso-bowych (art. 33 RODO). O takich zdarzeniach będzie trzeba również w sformalizowany sposób, zgodny z wymogami wskazanymi w art. 34 RODO, zawiadomić osobę, której dane dotyczą. Należy także wspo-mnieć o bardzo wyraźnej tendencji polegającej na zwiększeniu upraw-nień osób, których dane są przetwarzane. Korelatem tych uprawnień są nałożone na administratorów danych osobowych wymogi, które mają stanowić gwarancję zapewnienia odpowiedniego poziomu ochrony, ale także możliwości decydowania przez dysponentów danych osobo-wych o zakresie, celach oraz metodach ich przetwarzania. Przykładem tego rodzaju zobowiązań jest konieczność zapewnienia przez admini-stratora odpowiedniej komunikacji z osobami, których dane dotyczą (w art. 12 ust. 1 RODO jest mowa o zwięzłej, przejrzystej, zrozumiałej i łatwo dostępnej formie, jasnym i prostym języku takiej komunikacji).

Ponadto w rozporządzeniu zapewniono osobom, których dane doty-czą, takie prawa jak: tzw. prawo do bycia zapomnianym, czyli inaczej prawo do usunięcia danych (co stanowi niejako zinstytucjonalizo-wanie uprawnienia przewidzianego przez Trybunał Sprawiedliwo-ści Unii Europejskiej9) – art. 17 i n. RODO, prawo do przenoszenia w odpowiedniej formie danych osobowych przekazanych wcześniej

9 Zob. wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 13 maja 2014 r. w sprawie C-131/12 (Google Spain).

Proces przetwarzania

danych

Notyfikacja

Wymogi zapewniające

odpowiedni poziom ochrony

Uprawnienia podlegającym

ochronie


138

jednemu administratorowi do innego administratora – art. 20 RODO, prawo sprostowania danych osobowych – art. 16 RODO, prawo żąda-nia ograniczenia przetwarzania danych osobowych – art. 18 RODO, prawo zgłoszenia sprzeciwu wobec przetwarzania danych osobo-wych – art. 21 RODO. Urzeczywistnienie każdego z wymienionych uprawnień wymaga od administratora zaprojektowania i wdrożenia odpowiednich polityk oraz wytycznych, uwzględniających specyfikę zakresu i celów przetwarzania przez niego danych osobowych.

Pośród praktycznych aspektów związanych z nowymi zasadami doty-czącymi ochrony danych osobowych można jeszcze zasygnalizować zmienione reguły uzyskiwania zgód na przetwarzanie danych osobo-wych, w tym dostosowanie procedur ich pozyskiwania do nowych przepisów określających takie elementy jak forma, treść czy sposób utrwalenia zgody.

Nie ulega wątpliwości, że charakter i zakres zmian, które zaczną obo-wiązywać od 2018 r., wymaga podjęcia przez administratorów danych osobowych niezwłocznych działań wdrożeniowych. Składa się na nie bowiem cały proces, uwzględniający etap koncepcyjny opracowania nowych strategii, polityk, dokumentów korporacyjnych (określają-cych m.in. podział obowiązków i odpowiedzialności) oraz etap egze-kucyjny polegający na dostosowaniu nowych środków organizacyjno--technicznych, a także przetestowaniu ich, tak aby w sposób efektywny zapewnić realizację wszystkich nowych obowiązków 25 maja 2018 r.

Jednym z istotnych czynników motywujących do przeprowadzenia tych działań jest groźba bardzo wysokich kar pieniężnych nakłada-nych za naruszenia poszczególnych przepisów RODO. Dosyć wspo-mnieć, że zgodnie z regułami określonymi w art. 83 RODO w zależ-ności od rodzaju naruszenia najwyższe kary mogą wynosić do 20 000 000 EUR, a w przypadku przedsiębiorstwa – do 4% jego cał-kowitego rocznego światowego obrotu z poprzedniego roku obroto-wego, przy czym zastosowanie ma kwota wyższa. Każdorazowe nało-żenie tego rodzaju kary musi być poprzedzone indywidualną oceną okoliczności naruszenia. Ponadto państwa członkowskie na podsta-wie art. 84 RODO są zobowiązane do przyjęcia przepisów określa-jących inne niż kary pieniężne sankcje za działania lub zaniechania

Zgoda na przetwarzanie danych osobowych

Kary pieniężne

139


niezgodne z tym rozporządzeniem. Do przestrzegania nowych reguł ochrony danych osobowych zachęcają również względy wizerunkowe oraz dotyczące budowania wiarygodności przez podmioty będące administratorami danych osobowych we wszystkich państwach człon-kowskich Unii Europejskiej, na których obszarze będą obowiązywały jednolite zasady ochrony danych osobowych.


140

141

6. Komercjalizacja doktoratów – rozwiązania prawne i modele współpracy z technologicznymi Funduszami zalążkowymi

Celem technologicznych funduszy zalążkowych jest identyfikacja na wczesnym etapie wyjątkowej technologii, która może rozwiązać potrzebę rynkową i wygenerować wysokie zwroty z Inwestycji. Dlatego też fun-dusze zalążkowe i fundusze venture capital w każdej gospodarce opar-tej na wiedzy są szczególnie zainteresowane dorobkiem naukowym i badawczym specjalistów związanych z uczelniami wyższymi i instytu-tami badawczymi, w tym doktorów i doktorantów. Warto podkreślić, że zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach nauko-wych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz.U. z 2016 r. poz. 882) warunkiem uzys kania stopnia doktora niezbędne jest opracowanie rozwiązania lub rozwiązań mających oryginalny charakter. Wśród takich rozwiązań znacząco rośnie prawdopodobieństwo znale-zienia niepowtarzalnej technologii o wysokim potencjale komercyjnym.

Niniejsza część publikacji koncentruje się na problematyce komercjaliza-cji doktoratów we współpracy z Funduszami zalążkowymi BRIdge Alfa.

Na wstępie należy wskazać, że współpraca z Funduszami zalążkowymi może przynieść doktorantom, uczelniom i instytutom badawczym szereg korzyści. Należą do nich:

1) możliwość pozyskania zewnętrznego źródła finansowania kosz-townych prac badawczych i rozwojowych i wspólne budowanie potencjału badawczego jednostki naukowej,

Korzyści współpracy naukowców

z Funduszami


142

2) możliwość zapewnienia merytorycznego i biznesowego wsparcia w transferze technologii oraz

3) możliwość uzyskania dodatkowych przychodów z komercjalizacji.

Warto uwrażliwić Czytelnika na fakt, że warunkiem udanej współ-pracy jest wzajemne zrozumienie celów i uwarunkowań, jakie każda ze stron posiada, i odzwierciedlenie tego w treści zawartych umów, tj. z jednej strony zrozumienie specyfiki i uzasadnienia stosowanych przez Fundusze rozwiązań biznesowych i finansowych, z drugiej zaś uwzględnienie aspiracji i ograniczeń doktorantów jako członków spo-łeczności akademickiej i przepisów prawa powszechnego regulujących zasady komercjalizacji technologii pochodzących z jednostek nauko-wych i akademickich.

Wybór modelu współpracy, a w szczególności wybór rozwiązań praw-nych, jest uwarunkowany szeregiem okoliczności, takich jak sytuacja prawna doktorantów względem jednostki naukowej, odmienność i różnorodność przedmiotów praw własności intelektualnej podle-gających ochronie na podstawie odmiennych regulacji ustawowych, odmienność i różnorodność źródeł, z których finansowane są bada-nia, kategorie jednostki naukowej, w której prowadzone są badania. Model współpracy jest także wyznaczony treścią wewnętrznych regu-laminów zarządzania własnością intelektualną w poszczególnych jed-nostkach i treścią indywidualnych umów wiążących doktoranta i daną jednostkę.

Przybliżając Czytelnikowi wskazane zagadnienie, skoncentrujemy się na tych zagadnieniach, które warunkują wybór struktury praw-nej komercjalizacji doktoratów. Przedstawimy także przykładowy model współpracy, uwzględniający interesy zarówno jednostki nauko-wej, doktoranta, jak i Funduszu zalążkowego finansującego badania, wypracowany w oparciu o doświadczenia autorów tekstu. Mamy nadzieję, że zaproponowany mechanizm, pozytywnie zweryfikowany w praktyce, mógłby nabrać charakteru pewnego standardu, co przy-czyniłoby się bez wątpienia do usprawnienia współpracy pomiędzy Funduszem, państwową jednostką badawczą a doktorantem i zwięk-szenia liczby udanych komercjalizacji.

Model współpracy nauki z biznesem

Uwaga

143

6. KOMERCJALIZACJA DOKTORATÓW – ROZWIĄZANIA PRAWNE I MODELE WSPÓŁPRACY...

6.1. Uwarunkowania prawne determinujące wybór modelu współpracy Funduszu zalążkowego z doktorantem

6.1.1. Przedmiot ochrony praw własności intelektualnej

Kształtowanie struktury transakcji komercjalizacji wyników badań doktorantów, a szerzej naukowców, należy rozpocząć od zidentyfi-kowania wytworów intelektualnych, które mogą być przedmiotem wkładu do spółki kapitałowej, i ustalenie, czy w świetle przepisów prawa są one przedmiotem praw własności intelektualnej, jak rów-nież ustalenie podstaw prawnych ich ochrony. Wytwory intelektualne, w tym związane z wynikami badań i prac badawczo-rozwojowych, będące przedmiotem ochrony prawnej, można co do zasady podzie-lić na określone kategorie. Do każdej z nich stosuje się odrębne prze-pisy prawa, w szczególności ustanawiające odmienne zasady naby-wania tych praw i rozporządzania nimi przez podmioty uprawnione.

Do kategorii tych należą:

1) wynalazki, wzory przemysłowe, wzory użytkowe, topografie układu scalonego – ta grupa wytworów intelektualnych bywa okreś lana jako prawa własności przemysłowej; co do zasady stosują się do niej przepisy ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej (Dz.U. z 2017 r. poz. 776);

2) utwory będące przedmiotem praw autorskich – ta grupa wytwo-rów intelektualnych jest przedmiotem praw autorskich; co do zasady stosuje się do niej przepisy o prawie autorskim, które w pol-skim porządku prawnym statuuje przede wszystkim ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2017 r. poz. 880);

3) know-how związane z wynikami prac naukowych i prac rozwo-jowych – na gruncie przepisów dotyczących własności intelek-tualnej brak jest jednolitej normatywnej definicji „know how”; na potrzeby ustalenia zakresu tego pojęcia można posłużyć się definicją zawartą w rozporządzeniu nr 772/2004 w sprawie sto-sowania art. 81 ust. 3 Traktatu do kategorii porozumień o trans-ferze technologii, gdzie know-how rozumiany jest jako pakiet

Kategorie własności intelektualnej


144

nieopatentowanych informacji praktycznych, wynikających z doświadczenia i badań, które są:• niejawne, czyli nie są powszechnie znane lub łatwo dostępne,• istotne, czyli ważne i użyteczne z punktu widzenia wytwarza-

nia produktów objętych umową,• zidentyfikowane, czyli opisane w wystarczająco zrozumiały

sposób, aby można było sprawdzić, czy spełniają kryteria nie-jawności i istotności.

Warto wskazać, że know-how podlega ochronie na podstawie prze-pisów odnoszących się do tajemnicy przedsiębiorstwa określonych w art. 11 ust. 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nie-uczciwej konkurencji (Dz.U. Nr 153, poz. 1503).

Przepisy wymienionych ustaw stanowią regulacje ogólne, które sto-suje się do zasad nabycia i zarządzania prawami własności intelek-tualnej oraz zasad podziału środków z komercjalizacji (np. w rela-cjach między pracownikiem a pracodawcą) poszczególnych kategorii dóbr intelektualnych, które doznają modyfikacji na gruncie przepisów szczególnych (les specialis). Przepisy takie zawiera prawo o szkolnic-twie wyższym. Wyłączają one w pewnym zakresie stosowanie zasad ogólnych do określonej grupy dóbr intelektualnych wypracowanych w uczelniach publicznych, instytutach PAN i instytutach badawczych, o czym szerzej poniżej.

Analiza praktyki ujawnia, że we wczesnej, zalążkowej fazie prac badawczych i rozwojowych, która jest najczęściej przedmiotem zain-teresowania Funduszu BRIdge Alfa, dobra intelektualne kluczowe w danym projekcie badawczo-rozwojowym to know-how oraz czę-ściowe wyniki badań prowadzonych przez doktoranta.

Co się tyczy know-how, jest ono, jak wskazano powyżej, podlegającym ochronie przedmiotem prawa własności intelektualnej, który może być komercjalizowany na podstawie przepisów ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. z 2016 r. poz. 1842) („prawo o szkolnictwie wyższym”). Nieco bardziej skomplikowany jest status tych wytworów intelektualnych, które zwykło się określać jako „wyniki badań”. Analiza praktyki ujawnia, że wyniki badań nie mają

Przepisy szczególne

Wczesne fazy prac B+R

Ważne

145


charakteru jednolitego i nie każda ich postać nadaje się do ochrony prawnej. Mogą one obejmować zarówno całokształt rezultatów pro-cesów badawczych, jak i ich poszczególne składowe. Wynikami badań będą wynalazki czy know-how jak również odkrycia, teorie, koncepcje i hipotezy naukowe. Co istotne charakteru wyniku badań nie można odmówić też samym danym lub informacjom uzyskanym w doświad-czeniach i eksperymentach (np. danym laboratoryjnym) oraz proto-typom urządzeń.

Niejednolity charakter prawny wyników badań częstokroć komplikuje w praktyce ochronę prawną wyników badań. Jak wskazuje się w litera-turze przedmiotu: Jedynie prawa własnosci przemysłowej (w szczegol-nosci patenty i prawa ochronne na wzor użytkowy) zapewniają możli-wosć zarządzania komercjalizacją. Spora częsć tego co rozumiemy przez wyniki badań w ogole nie podlega ochronie prawnej, ktora gwaranto-wałaby kontrolę nad jej gospodarczym wykorzystaniem, ponieważ moż-liwe do zastosowania formy zabezpieczenia interesow tworcow sprowa-dzają się do ochrony autorstwa. Tak dzieje się np. w przypadku odkryć naukowych lub czystych danych (informacji, liczb itp.), gdzie tradycyj-nie wskazuje się na możliwosć ochrony poprzez wykorzystanie insty-tucji dobr osobistych uregulowanych w kodeksie cywilnym. Ochrona dobra osobistego w postaci tworczosci naukowej (wynalazczej) chroni relację tworcy do wynikow badań, gdzie najistotniejsze wydaje się być autorstwo. Z kolei prawo autorskie nie oferuje uprawnień własnoscio-wych względem wynikow badań, chroniąc jedynie formę wyrażenia w publikacjach naukowych lub innych utworach, będących przedmio-tem ochrony. Uprawnienia włascicielskie dające możliwosć wyłącznego korzystania i rozporządzania wynikami badań związane są z prawami własnosci przemysłowej10.

6.1.2. Rodzaj stosunku prawnego, w ramach którego doktorant prowadzi badania lub prace rozwojowe

Kolejnym istotnym zagadnieniem, które powinno zostać przeanalizo-wane przez fundusz i doktoranta zainteresowanych komercjalizacją

10 D. Kasprzycki, Własnosć wynikow badań w kontekscie zarządzania własnoscią intelektualną, „Zagadnienia Naukoznawstwa” 2015, nr 3 (205), s. 292–293.

Wyniki badań


146

wyników badań, jest rodzaj stosunku prawnego, jaki łączy doktoranta i jednostkę, w której prowadzi on badania. Przepisy prawa powszech-nego wiążą bowiem odmienne skutki prawne w zakresie trybu naby-cia i rozporządzania prawami własności intelektualnej z rodzajem sto-sunku prawnego, w ramach którego one powstały.

W odniesieniu do wytworów intelektualnych powstałych w ramach wykonywania przez pracownika uczelni publicznej obowiązków wyni-kających ze stosunku pracy, w szczególności dotyczy to doktorantów, którzy prowadzą swoje badania w ramach umowy o pracę, stosuje się jako lex specialis przepisy prawa o szkolnictwie wyższym.

W ustawie tej przyjęto zasadę, zgodnie z którą prawa do wyników badań naukowych i prac rozwojowych w sposób pierwotny jako pra-codawca nabywa uczelnia publiczna. Ustawodawca przewidział jednak sformalizowany tryb podejmowania przez uczelnię publiczną decyzji w sprawie komercjalizacji tychże wyników. Zgodnie z art. 86e ust. 1 prawa o szkolnictwie wyższym pracownik przekazuje uczelni publicz-nej informację o wynikach badań naukowych lub prac rozwojowych oraz o know-how związanym z tymi wynikami. W przypadku zło-żenia przez pracownika oświadczenia o zainteresowaniu przeniesie-niem praw do tych wyników i związanego z nimi know-how uczelnia publiczna w terminie trzech miesięcy podejmuje decyzję w sprawie ich komercjalizacji. Stosownie do art. 86e ust. 1a prawa o szkolnictwie wyższym oświadczenie, o którym mowa w ust. 1 tej ustawy, pracow-nik może złożyć w formie pisemnej w terminie czternastu dni od dnia przekazania uczelni publicznej informacji o wynikach i związanym z nimi know-how. Termin trzech miesięcy, o którym mowa powyżej, biegnie od dnia złożenia oświadczenia.

Zgodnie z art. 86 ust. 2 prawa o szkolnictwie wyższym w przypadku podjęcia przez uczelnię publiczną decyzji o niekomercjalizacji albo po bezskutecznym upływie terminu, o którym mowa w ust. 1, uczelnia jest zobowiązana, w terminie trzydziestu dni, do złożenia pracowni-kowi oferty zawarcia bezwarunkowej i odpłatnej umowy o przenie-sienie praw do wyników badań naukowych lub prac rozwojowych oraz know-how związanego z tymi wynikami, łącznie z informa-cjami, utworami wraz z własnością nośników, na których utwory te

Przywilej pracownika uczelni

Oferta umowy przeniesienia praw B+R

147


utrwalono, i doświadczeniami technicznymi. Umowa powinna zostać zawarta w formie pisemnej, pod rygorem nieważności.

Wynagrodzenie przysługujące uczelni publicznej za przeniesienie praw nie może być wyższe niż 5% przeciętnego miesięcznego wyna-grodzenia za pracę w gospodarce narodowej w roku poprzednim, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.

Należy wskazać, że ustawa statuuje warunki podziału środków uzys-kanych z komercjalizacji pomiędzy uczelnię publiczną a pracownika, zarówno w przypadku komercjalizacji realizowanej przez uczelnię publiczną, jak i jej pracownika. Zgodnie z art. 86f prawa o szkolnic-twie wyższym w przypadku komercjalizacji pracownikowi przysługuje od uczelni publicznej nie mniej niż 50% wartości środków uzyskanych przez uczelnię z komercjalizacji (pośredniej lub bezpośredniej) obni-żonych o nie więcej niż 25% kosztów bezpośrednio związanych z tą komercjalizacją, które zostały poniesione przez uczelnię lub jej spółkę celową. Natomiast w przypadku komercjalizacji dokonanej przez pra-cownika, uczelni publicznej przysługuje 25% wartości środków uzys-kanych przez pracownika z komercjalizacji, obniżonych o nie więcej niż 25% kosztów bezpośrednio związanych z tą komercjalizacją, które zostały poniesione przez pracownika.

Warto wskazać, że prawo o szkolnictwie wyższym statuuje szczególne zasady nabycia i rozporządzania prawami własności intelektualnej oraz podziału środków z komercjalizacji dla następujących kategorii wytworów intelektualnych powstałych w ramach stosunku pracy:

1) wyniki badań naukowych będące wynalazkiem, wzorem użytko-wym, wzorem przemysłowym lub topografią układu scalonego, wyhodowaną lub odkrytą i wyprowadzoną odmianą rośliny – brzmienie przepisu art. 86d prawa o szkolnictwie wyższym wskazuje, że katalog przedstawionych w ustawie wyników badań naukowych jest zamknięty i zawiera wyliczenie wytworów inte-lektualnych zaliczanych do tej kategorii;

2) wyniki prac rozwojowych – w celu ustalenia zakresu pojęcia „prace rozwojowe” można posłużyć się definicją zawartą w art. 1 ust. 3 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania

Wysokość wynagrodzenia

uczelni

Podział środków uzyskanych

z komercjalizacji


148

nauki (Dz.U. z 2016 r. poz. 2045), zgodnie z którą „prace roz-wojowe” oznaczają nabywanie, łączenie, kształtowanie i wyko-rzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności z dzie-dziny nauki, technologii i działalności gospodarczej oraz innej wiedzy i umiejętności do planowania produkcji oraz tworzenia i projektowania nowych, zmienionych lub ulepszonych produk-tów, procesów i usług, z wyłączeniem prac obejmujących rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do produktów, linii produkcyj-nych, procesów wytwórczych, istniejących usług oraz innych ope-racji w toku, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń, w szczególności: • opracowywanie prototypów i projektów pilotażowych oraz

demonstracje, testowanie i walidacje nowych lub ulepszonych produktów, procesów lub usług w otoczeniu stanowiącym model warunków rzeczywistego funkcjonowania, których głównym celem jest dalsze udoskonalenie techniczne produktów, proce-sów lub usług, których ostateczny kształt nie został określony,

• opracowywanie prototypów i projektów pilotażowych, które można wykorzystać do celów komercyjnych, w przypadku gdy prototyp lub projekt pilotażowy stanowią produkt koń-cowy gotowy do wykorzystania komercyjnego, a jego produk-cja wyłącznie do celów demonstracyjnych i walidacyjnych jest zbyt kosztowna.

Szczególnymi przepisami prawa o szkolnictwie wyższym objęte jest także know-how związane z wynikami badań naukowych i prac roz-wojowych opisanymi powyżej.

Należy podkreślić, że reżimowi prawnemu określonemu w omawia-nych powyżej przepisach prawa o szkolnictwie wyższym nie podlegają wytwory intelektualne powstałe przy wykonywaniu umowy cywilno-prawnej (np. umowy o dzieło lub umowy zlecenia).

Jeśli zatem wytwory intelektualne, których komercjalizacją zaintere-sowany jest Fundusz BRIdge Alfa, nie powstały w ramach stosunku pracy, zasady ewentualnego nabycia tych praw przez uczelnię czy instytut i zasady ich komercjalizacji będzie określała treść zawartej

Prace rozwojowe

Ważne

149


między doktorantem a uczelnią umowy, a w zakresie przez nią nie-uregulowanym – przepisy prawa, a w szczególności kodeksu cywil-nego, ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemys-łowej (Dz.U. z 2017 r. poz. 776), ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2017 r. poz. 880) oraz ustawy z dnia 26 czerwca 2003 r. o ochronie prawnej odmian roślin (Dz.U. z 2016 r. poz. 843), jeśli wynikiem prac jest odmiana rośliny.

3) utwory będące przedmiotem praw autorskich – ta grupa wytwo-rów intelektualnych jest przedmiotem praw autorskich; co do zasady stosuje się do niej przepisy o prawie autorskim.

Doktorant, który prowadzi badania na podstawie umowy cywilno--prawnej, jest twórcą na zasadach ogólnych, a więc ma on co do zasady swobodę decydowania o warunkach rozporządzania prawem do wła-snego wytworu intelektualnego, w tym w zakresie zasad wynagrodzenia twórcy.

Należy tutaj podkreślić, że stosownie do art. 86c prawa o szkolnictwie wyższym, senat, a w przypadku uczelni niepublicznej – organ wska-zany w statucie, uchwala regulamin zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi oraz prawami własności przemysłowej oraz zasad komercjalizacji.

Zawierając umowy z uczelnią, doktoranci zwykle składają oświad-czenie o przyjęciu praw i obowiązków wynikających z powyższego regulaminu. Warto mieć na uwadze, że regulaminy te mogą w pew-nym zakresie rozszerzyć ustawowy reżim komercjalizacji także na doktorantów niebędących pracownikami danej jednostki albo ina-czej regulować zasady komercjalizacji wytworów intelektualnych tej kategorii twórców.

Z mocy samego prawa nie wynika obowiązek przeniesienia praw włas-ności intelektualnej studentów, w tym studentów trzeciego stopnia, niebędących związanymi reżimem umownym z uczelnią publiczną, na tę uczelnię.

Jak wskazuje się w doktrynie, należy uznać, że w związku z brakiem ustawowego umocowania, postanowienia regulaminu uczelni wyższej

Ważne

Ważne

Uwaga


150

nie powinny przewidywać automatycznego przeniesienia praw wła-sności intelektualnej studentów ipso iure11.

6.1.3. Rodzaj jednostki organizacyjnej, w której prowadzone są badania w ramach doktoratu

Kolejną okolicznością, która wpływa na ustalenie właściwego reżimu prawnego regulującego komercjalizację wyników badań i prac roz-wojowych prowadzonych w ramach doktoratu, jest rodzaj jednostki organizacyjnej, w której są one realizowane.

Zgodnie z art. 5 w zw. z art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz.U. z 2016 r. poz. 882), stosownie do obowiązu-jącego wykazu jednostek organizacyjnych uprawnionych do nada-wania stopnia doktora i doktora habilitowanego wraz z określeniem nazw nadawanych stopni12, można dokonać następującej typizacji jed-nostek organizacyjnych, w których można uzyskać stopień doktora:

1) jednostki organizacyjne szkół wyższych, w tym: jednostki orga-nizacyjne uniwersytetów, uczelni publicznych (technicznych, eko-nomicznych, pedagogicznych, rolniczych, teologicznych, medycz-nych, artystycznych, a także akademii nauk wojskowych i akademii wychowania fizycznego), uczelni niepublicznych i międzyuczel-nianych jednostek organizacyjnych; do komercjalizacji wytworów intelektualnych wytworzonych przez pracowników tych jednostek co do zasady stosuje się przepisy prawa o szkolnictwie wyższym;

2) placówki naukowe Polskiej Akademii Nauk („PAN”), w tym instytuty i zakłady PAN; do komercjalizacji wytworów intelek-tualnych wytworzonych przez pracowników tych jednostek co do zasady stosuje się przepisy ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r.

11 J. Ożegalska-Trybalska, Regulaminy zarządzania własnoscią intelektualną w szko-łach wyższych w swietle znowelizowanej ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym, Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2015, s. 16.

12 Obwieszczenie Centralnej Komisji do spraw Stopni i Tytułów z dnia 31 maja 2010 r. w sprawie wykazu jednostek organizacyjnych uprawnionych do nadawania stopni doktora i doktora habilitowanego wraz z określeniem nazw nadawanych stopni (M.P. 2010 nr 46 poz. 643).

151


o Polskiej Akademii Nauk (Dz.U. z 2016 r. poz. 572) („ustawa o PAN”);

3) instytuty naukowo-badawcze.

Do komercjalizacji wytworów intelektualnych wytworzonych przez pracowników tych jednostek co do zasady stosuje się przepisy ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1158) („ustawa o instytutach badawczych”). Warto wskazać, że po ostatniej nowelizacji przepisów, zgodnie z art. 17 ust. 1 powyż-szej ustawy, do czynności prawnych dotyczących składników akty-wów trwałych, w zakresie komercjalizacji wyników badań nauko-wych i prac rozwojowych, nie stosuje się przepisów art. 38–41 ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwo-wym (Dz.U. z 2016 r. poz. 2259), tj. nie jest wymagana zgoda organu nadzorującego i innych organów wymienionych w ustawie, nawet jeśli wartość rynkowa rozporządzanych aktywów przekracza ustalone we wskazanych przepisach wysokości.

6.1.4. Uwarunkowania wynikające z wewnętrznych regulaminów zarządzania własnością intelektualną

Zgodnie z przepisami prawa o szkolnictwie wyższym, ustawy o PAN i ustawy o instytutach badawczych każda uczelnia publiczna, uczelnia niepubliczna, instytut badawczy i instytut PAN mają ustawowy obowią-zek uchwalenia wewnętrznych regulaminów zarządzania własnością inte-lektualną. Struktura tych regulaminów składa się z ustawowo zdefinio-wanego zakresu obligatoryjnych uregulowań, które niejako uzupełniają reżim ustawowy (warto zaznaczyć, że zakres ustawowych uregulowań w wewnętrznych regulaminach jest różny w odniesieniu do wskaza-nych kategorii jednostek naukowych), oraz z elementów fakultatyw-nych określających dodatkowe zasady i procedury, obowiązujące w danej jednostce. W konsekwencji zasady komercjalizacji wytworów intelek-tualnych wytworzonych w ramach stosunku pracy nie będą jednolite w ramach poszczególnych kategorii jednostek, o których mowa powyżej.

Warto pamiętać, że w przypadku pracowników powyższych jedno-stek organizacyjnych regulamin wiąże ich z chwilą zawarcia umowy

Regulamin zarządzania własnością

intelektualną


152

o pracę. W przypadku doktorantów niebędących pracownikami zakres stosowania postanowień regulaminu w procesie komercjaliza-cji ich wytworów intelektualnych należy ustalić poprzez analizę treści umowy pomiędzy daną jednostką a doktorantem.

Warto także zwrócić uwagę na to, że poza regulaminem zarządzania własnością intelektualną na uczelniach wyższych mogą obowiązywać regulaminy tworzenia spółek celowych, o których mowa w art. 86a prawa o szkolnictwie wyższym, i regulaminy powoływania spółek spin-off. Regulaminy te mogą zawierać dodatkowe zasady i proce-dury związane z procesem komercjalizacji wyników badań naukowych i rozwojowych realizowanych przez pracowników, studentów i dokto-rantów uczelni. Treść tych zasad i procedur należy także przeanalizo-wać w celu opracowania zgodnego z regulacjami wewnętrznymi i sku-tecznego modelu współpracy pomiędzy funduszem a doktorantem.

6.1.5. Uwarunkowania wynikające z dotychczasowych źródeł finansowania badań

Regulacje prawne dotyczące komercjalizacji wyników badań i prac roz-wojowych, które powstały w poszczególnych typach jednostek orga-nizacyjnych, warunkowane są także rodzajem źródła ich finansowa-nia. Badania naukowe i prace rozwojowe w uczelni publicznej mogą być prowadzone w ramach działalności statutowej i finansowane co do zasady ze środków własnych uczelni, ale mogą być także prowadzone z wykorzystaniem finansowania ze źródeł zewnętrznych, np. w ramach:

1) projektów finansowanych przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju;2) projektów finansowanych przez Narodowe Centrum Nauki;3) projektów w ramach współpracy naukowej z zagranicą;4) projektów finansowanych ze źródeł zagranicznych, w tym fundu-

szy strukturalnych;5) programów lub przedsięwzięć określanych przez ministra właści-

wego do spraw nauki;6) odpłatnej działalności badawczej na rzecz podmiotów trzecich13.

13 J. Ożegalska-Trybalska, op. cit., s. 23.

Ważne

Uwaga

153


W ramach wykonywania przez pracownika uczelni publicznej obowiązków ze stosunku pracy najczęściej realizowane są bada-nia z zakresu działalności statutowej jednostki badawczej. Zgod-nie z art. 86d prawa o szkolnictwie wyższym komercjalizacja wyni-ków takich badań będzie odbywała się w reżimie art. 86e–86h tejże ustawy. Jeśli natomiast badania są prowadzone na uczelni z wykorzy-staniem zewnętrznych źródeł finansowania, umowy ze stroną finan-sującą lub współ finansującą te badania lub prace mogą przewidywać zobowiązanie do przeniesienia praw do wyników badań naukowych lub prac rozwojowych oraz know-how związanego z tymi wyni-kami na rzecz tej strony lub na rzecz innego podmiotu niż strona umowy.

Badania i prace rozwojowe mogą być zatem prowadzone z wyko-rzystaniem środków finansowych, których zasady przyznawania lub wykorzystywania określają odmienny niż w ustawie o szkolnictwie wyższym sposób dysponowania wynikami badań naukowych lub prac rozwojowych oraz know-how związanym z tymi wynikami (dotyczy to np. projektów finansowanych przez Narodowe Centrum Badań i Roz-woju, Narodowe Centrum Nauki.)

Badania naukowe prowadzone przez doktorantów w instytutach badawczych, analogicznie do uczelni wyższych, mogą być finanso-wane z różnych źródeł. Zgodnie z art. 18 ust. 8 ustawy o instytutach badawczych instytut osiąga przychody z dotacji na podstawie przepi-sów ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki (Dz.U. z 2016 r. poz. 2045) i ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finan-sach publicznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 1870), z zastrzeżeniem ust. 9 i art. 21 ust. 6, oraz z innych źródeł.

Podobnie badania naukowe i prace rozwojowe realizowane w insty-tutach PAN mogą być finansowane z różnych źródeł i prowadzone:

1) na podstawie umowy ze stroną finansującą lub współfinansującą te badania lub prace, przewidującej zobowiązanie do przeniesie-nia praw do wyników badań naukowych lub prac rozwojowych na rzecz tej strony lub na rzecz innego podmiotu niż strona umowy (badania lub prace zlecone) lub

Badania z zewnętrznych

źródeł finansowania

Instytuty badawcze

Instytuty PAN


154

2) z wykorzystaniem środków finansowych, których zasady przyzna-wania lub wykorzystywania określają odmienny niż w ustawie spo-sób dysponowania wynikami badań naukowych lub prac rozwo-jowych oraz know-how związanym z tymi wynikami.

Do badań realizowanych w tych trybach zgodnie z art. 94c ust. 4 ustawy o PAN nie stosuje się przepisów art. 94 c ust. 1–3 oraz art. 94f tejże ustawy, które określają tryb komercjalizacji wyników badań naukowych zrealizowanych przez pracowników PAN.

Dla ustalenia zasad rozporządzania przez doktoranta wynikami prze-prowadzonych przez niego badań nieodzowna jest zatem szczegó-łowa analiza źródeł, z jakich badania są finansowane – w szczegól-ności treści zawartych umów ze stroną finansującą i przepisów prawa powszechnego, które się stosuje do danego stosunku prawnego.

6.2. Uwarunkowania merytoryczne determinujące wybór modelu współpracy Funduszu zalążkowego z doktorantem

Fundusze BRIdge Alfa są zalążkowymi funduszami technologicznymi, które dzięki wsparciu ze środków publicznych podejmują wysokie ryzyko inwestycyjne, udzielając finansowania Projektom B+R znaj-dującym się we wczesnej fazie rozwoju polegającej m.in. na weryfikacji tez naukowych i sprawdzeniu kluczowych założeń technologicznych (Proof of Concept i Proof of Principle). Z uwzględnieniem gotowości współfinansowania ryzykownej i kosztownej fazy weryfikacji założeń technologii ze środków publicznych Fundusze BRIdge Alfa prowadzą działalność inwestycyjną, kierując się względami biznesowymi typo-wymi dla Funduszy zalążkowych. Uwarunkowania te, obok uwarun-kowań prawnych, o których pisaliśmy wyżej, mają wpływ na wybór przez Fundusze zalążkowe modelu współpracy z doktorantami.

6.2.1. Czynnik osobowy jako istotna przesłanka Inwestycji Funduszu zalążkowego BRIdge Alfa

Dla funduszy inwestycyjnych podwyższonego ryzyka, do których w szczególności zaliczane są Fundusze zalążkowe BRIdge Alfa,

155


istotnym argumentem inwestycyjnym są cechy indywidualne osób kierujących lub realizujących dany projekt naukowy czy technolo-giczny. Z tego względu Fundusze zalążkowe szukają naukowców posiadających ponadprzeciętne osiągnięcia w swoim obszarze oraz jednocześ nie gotowych podjąć wyzwanie biznesowe komercjalizacji swojego pomysłu.

Ze względu na kardynalne znaczenie osobowego wymiaru Inwestycji wysokiego ryzyka w Projekt technologiczny wyjątkowe znaczenie dla powodzenia Projektu ma udział doktoranta w strukturze właściciel-skiej powoływanej Spółki, co istotnie wpływa na czynne zaangażowa-nie w bieżącą działalność Spółki. Warto przy tym podkreślić, że takie oczekiwane przez Fundusz zaangażowanie nie musi przybrać postaci pełnego zaangażowania w działalność biznesową nowej Spółki. Dokto-rant powinien odpowiadać przede wszystkim za technologiczny rozwój Spółki, w związku z czym może on objąć na przykład funkcję mene-dżera technologicznego. Jednak nawet tak ustalony zakres obowiązków będzie wymagał udziału w zarządzaniu Spółką i współtworzenia kie-runków jej rozwoju. Należy przy tym podkreślić, że rozpoczęcie współ-pracy z Funduszem nie powinno być traktowane jako zakończenie lub istotne ograniczenie działalności naukowej i akademickiej. Niewątpli-wie wiąże się z nią większa liczba obowiązków i potrzeba znalezienia sposobu pogodzenia działalności akademickiej z biznesową. Obawy przed nadmiernie obciążającymi doktoranta obowiązkami wynikają-cymi z prowadzenia przedsiębiorstwa są jedną z barier hamujących ten model współpracy. Wybór synergicznego modelu współpracy pozosta-wia jednak możliwość aktywności doktoranta w obu sferach.

6.2.2. Wartości niematerialne jako podstawowe aktywa Spółki technologicznej

Podstawowym składnikiem aktywów Spółki technologicznej we wcze-snej fazie rozwoju są wartości niematerialne, tj. wytwory intelektualne, z których składa się dane unikalne rozwiązanie naukowe lub technolo-giczne. Stąd wynika dążenie Funduszy do takiej struktury transakcji, w której prawa własności do wartości niematerialnych stanowiących podstawowe aktywa Spółki w maksymalnym zakresie przysługiwałyby

Ważne

Udział doktoranta w strukturze

właścicielskiej


156

Spółce, w której lokują kapitał. Z tego powodu model współpracy, do którego częstokroć dążą Fundusze, polega na przeniesieniu przez uczelnię, instytut badawczy czy doktoranta praw własności aktywów niematerialnych na wspólną Spółkę, w którą dany Fundusz zamierza zainwestować. Takie rozwiązanie stanowi najdalej idące zabezpiecze-nie kluczowych praw w Spółce, co ma nie tylko znaczenie dla Fun-duszu zalążkowego, ale także dla kolejnych Inwestorów rozważają-cych udzielenie Spółce dalszego finansowania. Pozwala ono również Spółce podejmować w razie potrzeby działania prawne wobec pod-miotów (w szczególności wobec podmiotów konkurencyjnych), które mogą naruszyć prawa własności intelektualnej chroniące te aktywa.

Niektóre jednostki naukowe z różnych względów preferują jednak komercjalizować wyniki badań i prac rozwojowych bez przenosze-nia prawa własności intelektualnej na spin-off, lecz za pośrednictwem praw zależnych, najczęściej poprzez udzielenie odpowiednio szerokiej licencji. Taki model współpracy jest także możliwy, jednak powszech-nie stawianym przez Inwestora kapitałowego warunkiem udzielenia finansowania (szczególnie na najwcześniejszym i najbardziej ryzykow-nym etapie rozwoju Projektu technologicznego) jest trwałość i odpo-wiedni zakres przedmiotowy i podmiotowy licencji.

Z tego powodu częstą praktyką jest przyjęcie modelu licencji, w któ-rym będzie ona miała charakter wyłączny, pełny, nieograniczony tery-torialnie i czasowo, będzie funkcjonalnie nieodwołalna oraz będzie dawała prawo do udzielania sublicencji. Taka struktura transakcji wiąże się jednak z koniecznością ponoszenia przez młodą Spółkę sta-łych kosztów związanych z korzystaniem z przedmiotu licencji. Bio-rąc pod uwagę, że w okresie Inwestycji Funduszu zalążkowego Spółka najczęściej nie posiada przychodów, ze szczególną rozwagą należy podejść do ustalenia wysokości opłat licencyjnych. Warto również pamiętać, że nie pozostanie bez znaczenia dla wyceny Spółki to, czy jest ona właścicielem wyjątkowej technologii czy ma jedynie prawo do korzystania z tejże technologii na podstawie udzielonej licencji. Wycena Spółki przekłada się bezpośrednio na wymierne korzyści z komercjalizacji nie tylko dla Funduszu zalążkowego, ale przede wszystkim dla pomysłodawcy-doktoranta i jednostki badawczej.

Licencja

Charakter licencji

157


6.2.3. Portfolio praw własności intelektualnej jako podstawowe narzędzie ochrony prawnej aktywów Spółki technologicznej

Instrumenty prawa własności intelektualnej są podstawowym narzę-dziem ochrony niematerialnych aktywów Spółki technologicznej. W branży technologicznej silna pozycja marki oraz stworzenie istot-nych barier wejścia na rynek dla przedsiębiorstw konkurencyjnych należą do najważniejszych czynników sukcesu gospodarczego danego Projektu komercjalizacyjnego. Taką pozycję Spółka może zbudować wyłącznie w oparciu o prawa własności intelektualnej. W sektorze wysokich technologii przysługujące Spółce prawa chroniące jej aktywa niematerialne stają się bezpośrednio lub pośrednio (jeśli Spółka sama prowadzi produkcję lub sprzedaż produktów lub usług) źródłem przy-chodów Spółki, stanowiąc o wzroście jej wartości.

Znaczenie, jakie odgrywają prawa własności intelektualnej w sekto-rze technologicznym, rodzi istotne implikacje dla działalności nauko-wej doktorantów w kontekście ich współpracy z Funduszami zaląż-kowymi. Z jednej strony publiczna aktywność naukowców w zakresie dzielenia się wynikami swoich badań w środowisku akademickim jest jednym z najważniejszych kryteriów oceny ich działalności nauko-wej. Z drugiej strony w przeważającej części przypadków, szczegól-nie na najwcześniejszym etapie rozwoju technologii, będącej przed-miotem inwestycji Funduszy BRIdge Alfa, warunkiem skutecznej ochrony prawnej własności intelektualnej jest zachowanie wyników prac badawczych i rozwojowych w ścisłej dyskrecji.

Fundusze BRIdge Alfa inwestują nierzadko w Projekt badawczo-rozwo-jowy na etapie, gdy badania znajdują się w trakcie realizacji, zaś osoby je realizujące posiadają tylko wyniki częściowe a dane niezbędne do złoże-nia wniosków o udzielenie prawa wyłącznego są dopiero pozyskiwane. Z tego powodu komercjalizacja badań prowadzonych w ramach dokto-ratu, w tym we współpracy z Funduszem BRIdge Alfa, wiąże się z przy-jęciem odpowiedniej strategii i harmonogramu upubliczniania wyni-ków badań w celach naukowych, które muszą odpowiadać wskazanym powyżej warunkom skutecznej ochrony prawnej własności intelektu-alnej. W ramach tej strategii konieczne może być czasowe wstrzymanie

Ważne


158

upubliczniania wyników badań przed formalnym złożeniem wniosków o udzielenie ochrony danego rozwiązania. Dotyczy to zarówno publika-cji naukowych, wystąpień na konferencjach, jak i upubliczniania wyni-ków badań na seminariach doktoranckich. Należy przy tym podkreślić, że w niektórych przypadkach kluczowe szczegóły praktyczne danego rozwiązania muszą pozostać na zawsze objęte tajemnicą przedsiębior-stwa. Dotyczy to w szczególności rozwiązań pozbawionych zdolno-ści patentowej. W takich przypadkach należy wypracować rozwiąza-nie pozwalające doktorantowi na realizację jego celów naukowych przy jednoczesnym zabezpieczeniu własności intelektualnej.

6.2.4. Racjonalna wycena Spółki jako narzędzie ochrony wartości kapitału

Osiągnięcie konsensu w zakresie określenia przybliżonej wartości materialnej wypracowanego przez doktoranta, czy szerzej naukowca, rozwiązania, a co za tym idzie wyceny przyszłej Spółki należy do jed-nych z trudniejszych elementów negocjacji pomiędzy nim a Inwesto-rem kapitałowym. Nastręcza to trudności nie tylko Pomysłodawcom wywodzącym się ze środowiska naukowego, ale też Pomysłodawcom posiadającym dotychczasowe doświadczenie biznesowe. Rozbież-ność zdań – co do zasady – polega na stosunkowo wysokich ocze-kiwaniach Pomysłodawców, którzy mają skłonność do entuzjazmu wobec własnego pomysłu, skonfrontowanych z ograniczonym scep-tycyzmem Inwestora, który dokonuje oceny pomysłu przez pryzmat określonej metodologii. Nierzadko właśnie konfrontacja Pomysło-dawcy z Inwestorem stosującym wypracowane w branży inwestycji wysokiego ryzyka zobiektywizowane kryteria oceny potencjału ryn-kowego innowacyjnych rozwiązań pozwala Pomysłodawcy dostrzec słabe strony jego pomysłu i wprowadzić ewentualne korekty zało-żeń badawczych i celów naukowych. Niemniej jednak zdarza się, że utrzymująca się rozbieżność pomiędzy oczekiwaniami Pomysłodawcy a wyceną, którą oferuje Fundusz, prowadzi do zakończenia negocja-cji i wycofania się Funduszu z planowanej Inwestycji.

Należy przy tym pamiętać, że wycena przyszłej Spółki technologicznej prawie zawsze opiera się na analizie jej przewidywanych przyszłych

159


wyników, w kontekście bieżących zasobów. Nie można bowiem stra-cić z pola widzenia faktu, że na najwcześniejszym etapie rozwoju Pro-jektu brakuje danych historycznych i wycena przede wszystkim bazuje na kwantyfikacji przyszłych scenariuszy rozwoju Spółki na rynku. Bardzo istotnym elementem wyceny Spółki jest ocena potencjału komercyjnego i właściwego zabezpieczenia przez Pomysłodawców praw własności intelektualnej chroniących technologię, szczególnie na najwcześniejszym etapie. Im większa bariera technologiczna dla kon-kurencji, czyli trudność powielenia rozwiązania, tym większa szansa rynkowego sukcesu pomysłu.

W celu ustalenia bieżącej wartości spółki w chwili dokonania inwes-tycji przez fundusz Bridge Alfa, często stosuje się metodę dyskon-tową. Na jej gruncie, w pierwszej kolejności należy oszacować wartość rynku, na którym spółka będzie prowadzić działalność gospodarczą w określonym momencie w przyszłości – na przykład po upływie 4 lat. Następnie dokonuje się szacunku wartości udziału spółki w rynku na podstawie zasobów spółki i jej potencjału rozwojowego ustalonych na chwilę dokonywania wyceny.

Taka metodologia pozwala poczynić pewne ustalenia w zakresie prze-widywanego wzrostu wartości spółki w czasie. To z kolei daje podstawę do obliczenia jej wartości bieżącej, stosując przy tym wysoką stopę dys-kontową. Ustalona w taki sposób szacunkowa wycena spółki ma zna-czenie przede wszystkim dla procentowego udziału funduszu w kapi-tale zakładowym spółki. Należy jednak pamiętać, że nie jest to jedyne kryterium, a ostateczny udział funduszu w kapitale spółki jest wypad-kową szeregu czynników, w tym przede wszystkim czynnika ryzyka technologicznego, prawnego czy rynkowego. Prowadząc negocjacje z funduszami Pomysłodawcy powinni pamiętać również o tym, że wkład doświadczonego inwestora do spółki portfelowej, to nie tylko pienią-dze, ale również doświadczenie, sieć kontaktów, wsparcie merytoryczne czy pomoc w znalezieniu optymalnego sposobu wyjścia z inwestycji.

Warto przy tym zwrócić uwagę, że w przypadku inwestycji w nowo-powstałą spółkę, w sensie prawnym, Pomysłodawcy w odróżnieniu do inwestora kapitałowego wnoszą najczęściej do spółki prawa wła-sności intelektualnej lub inne aktywa niematerialne, które na dzień jej

Wycena


160

zawiązania są trudne do wyceny metodą dyskontową. Należy również pamiętać, że zawyżona wycena wartości niematerialnych i prawnych może rodzić istotne ryzyko podatkowe. Z tego względu przy wyce-nie wartości wkładów niepieniężnych wnoszonych do Spółki, często stosuje się odtworzeniową metodę wyceny tych wkładów. Na grun-cie tej metody wartość wkładów niepieniężnych odpowiada kosztom, które należałoby ponieść w celu ich wytworzenia w dniu dokonywa-nia wyceny. Z powyższych względów cena emisyjna akcji lub udziałów w spółce obejmowanych przez pomysłodawców w znakomitej więk-szości przypadków jest istotnie niższa, niż cena emisyjna akcji lub udziałów obejmowanych przez inwestora kapitałowego.

W celu ustalenia bieżącej wartości spółki w chwili dokonania inwes-tycji przez fundusz Bridge Alfa, często stosuje się metodę dyskon-tową. Na jej gruncie, w pierwszej kolejności należy oszacować wartość rynku, na którym spółka będzie prowadzić działalność gospodarczą w określonym momencie w przyszłości – na przykład po upływie 4 lat. Następnie dokonuje się szacunku wartości udziału spółki w rynku na podstawie zasobów spółki i jej potencjału rozwojowego ustalonych na chwilę dokonywania wyceny.

Taka metodologia pozwala poczynić pewne ustalenia w zakresie prze-widywanego wzrostu wartości spółki w czasie. To z kolei daje pod-stawę do obliczenia jej wartości bieżącej, stosując przy tym wysoką stopę dyskontową. Ustalona w taki sposób szacunkowa wycena spółki ma znaczenie przede wszystkim dla procentowego udziału funduszu w kapitale zakładowym spółki. Należy jednak pamiętać, że nie jest to jedyne kryterium, a ostateczny udział funduszu w kapitale spółki jest wypadkową szeregu czynników, w tym przede wszystkim czyn-nika ryzyka technologicznego, prawnego czy rynkowego. Prowadząc negocjacje z funduszami Pomysłodawcy powinni pamiętać również o tym, że wkład doświadczonego inwestora do spółki portfelowej, to nie tylko pieniądze, ale również doświadczenie, sieć kontaktów, wsparcie merytoryczne czy pomoc w znalezieniu optymalnego spo-sobu wyjścia z inwestycji.

Warto przy tym zwrócić uwagę, że w przypadku inwestycji w nowo-powstałą spółkę, w sensie prawnym, Pomysłodawcy w odróżnieniu

161


do inwestora kapitałowego wnoszą najczęściej do spółki prawa wła-sności intelektualnej lub inne aktywa niematerialne, które na dzień jej zawiązania są trudne do wyceny metodą dyskontową. Należy również pamiętać, że zawyżona wycena wartości niematerialnych i prawnych może rodzić istotne ryzyko podatkowe. Z tego względu przy wyce-nie wartości wkładów niepieniężnych wnoszonych do Spółki, często stosuje się odtworzeniową metodę wyceny tych wkładów. Na grun-cie tej metody wartość wkładów niepieniężnych odpowiada kosztom, które należałoby ponieść w celu ich wytworzenia w dniu dokonywa-nia wyceny. Z powyższych względów cena emisyjna akcji lub udziałów w spółce obejmowanych przez pomysłodawców w znakomitej więk-szości przypadków jest istotnie niższa, niż cena emisyjna akcji lub udziałów obejmowanych przez inwestora kapitałowego.

Z uwagi na brak danych historycznych i niepewność rozwoju Spółki w przyszłości ryzyko zawyżonej wyceny na tym etapie jest szczególnie wysokie. Zawyżona wycena pomysłu na etapie Inwestycji zalążkowej doprowadzi najczęściej do jej obniżenia w kolejnej rundzie inwesty-cyjnej, o ile w ogóle do niej dojdzie, szczególnie w sytuacji niezreali-zowania planów w stopniu zakładanym czy nieziszczenia się bada-nych założeń technologicznych. Dotkliwą konsekwencją obniżenia wyceny Spółki w kolejnej rundzie finansowania jest rozmycie udziału kapitałowego poszczególnych wspólników lub akcjonariuszy w Spółce i obniżenie jego wartości. Aby bowiem pozyskać oczekiwaną kwotę kapitału, Spółka będzie zmuszona wyemitować więcej dla nowego Inwestora nowych akcji lub udziałów niż w przypadku utrzymania lub wzrostu wyceny.

Warto przy tym mieć na uwadze, że rozmycie będzie najbardziej dotkliwe dla założycieli Spółki posiadających nieuprzywilejowane prawa udziałowe. Umowy inwestycyjne z Funduszami standardowo bowiem przewidują uprzywilejowanie praw udziałowych Inwestora kapitałowego w postaci mechanizmów chroniących Inwestora przed rozmyciem, czyli zmniejszeniem jego procentowego udziału w kapi-tale zakładowym Spółki. Takie postanowienia mogą chronić Inwestora w sposób pełny albo w sposób dopuszczający rozmycie w mniejszym stopniu niż pozostałych wspólników lub akcjonariuszy.

Rozmycie udziałów


162

W przypadku większości Spółek technologicznych z wysokim poten-cjałem wzrostu mało realistyczne jest założenie, że Fundusz zalążkowy będzie jedynym Inwestorem i Spółka nie będzie tworzyć nowych praw udziałowych przeznaczonych do objęcia przez kolejnych Inwestorów, powodując zmniejszenie udziału dotychczasowych wspólników lub akcjonariuszy w jej kapitale zakładowym. Jeśli jednak wycena techno-logii i Spółki ją rozwijającej nie będzie zawyżona, lecz będzie opierała się na rzetelnych danych, realnych i możliwie sprawdzalnych oczeki-waniach w stosunku do przebiegu komercjalizacji technologii, wartość udziału kapitałowego wspólników, mimo rozmycia, może wzrosnąć.

Jak wskazano powyżej proces wyceny technologii na bardzo wczes-nym lub wczesnym etapie opiera się przede wszystkim na założeniach. Dlatego też dążąc do wyceny najbardziej zbliżonej do rzeczywis tego potencjału Spółki, nie można całkowicie wyeliminować również ryzyka jej zaniżenia – jego negatywne konsekwencje okazują się często mniej dotkliwe. Zawyżona wycena Spółki na pierwszym etapie finan-sowania częstokroć powoduje nie tylko osłabienie wartości udziału kapitałowego założycieli, ale uruchamia mechanizmy prawne chro-niące Inwestora przed negatywnymi skutkami spadku wyceny Spółki, co często powoduje nieporozumienia i pogorszenie się relacji z Inwes-torem i spadek motywacji całego zespołu.

Dla współpracy Funduszy BRIdge Alfa z doktorantami i jednostkami badawczymi istotne jest, aby zarządzający Funduszami mogli w zro-zumiały sposób wyjaśnić sposób dokonania przez Fundusz wyceny i niebezpieczeństwa, jakie niesie za sobą zawyżona wycena na etapie Inwestycji zalążkowej.

6.2.5. Podzielenie finansowania badań naukowych i prac rozwojowych na etapy jako narzędzie ograniczenia ryzyka inwestycyjnego

Pozakomercyjne finansowanie badań naukowych i prac rozwojowych udzielane jest w większości jednorazowo na cały Projekt, ponieważ co do zasady służy ono umożliwieniu przeprowadzenia holistycznego badania wybranego zagadnienia naukowego dla celów poznawczych. Finansowanie komercyjne badań naukowych na wczesnym etapie ma

Ważne

163


natomiast na celu budowanie aktywów, które będą mogły generować przychody, zapewniające Inwestorowi ustalony w Umowie Inwestycyj-nej zwrot z Inwestycji. Z tego względu dla każdego Funduszu istotne jest monitorowanie czynników ryzyka, które mogą obniżyć prawdopo-dobieństwo udanej Inwestycji i odpowiednie reagowanie na ich wystą-pienie. W trakcie realizacji badań i innej aktywności biznesowej Spółki mogą wystąpić okoliczności i ujawnić się informacje stanowiące punkt zwrotny w ocenie zasadności dalszej Inwestycji. Na etapie zalążkowym Inwestycje w innowacyjne technologie cechują się nie tylko niepewnoś-cią, ale i asymetrią informacyjną – tj. Pomysłodawcy projektu mimo przeprowadzenia przez Fundusz analizy przed dokonaniem transak-cji dysponują większą ilością informacji o sobie, przedmiocie badań i ich otoczeniu naukowym. Narzędziem ograniczającym wynikające z tego ryzyka inwestycyjne jest udzielanie finansowania w transzach, tj. przekazywanie kolejnej kwoty kapitału po uzyskaniu satysfakcjo-nujących wyników działań sfinansowanych ze wcześniejszej transzy.

6.2.6. Proponowany model współpracy doktoranta z Funduszem zalążkowym

Celem tej części publikacji jest przedstawienie modelu współpracy wypracowanego w praktyce autorów publikacji i pozytywnie w niej zweryfikowanego, skutecznie godzącego uwarunkowania biznesowe Funduszu zalążkowego, interesy jednostki naukowej i doktoranta będącego twórcą danego wytworu intelektualnego.

W modelu tym doktorant i Fundusz zawiązują Spółkę kapitałową, do której doktorant wnosi swoje prawa do wyników badań lub prac roz-wojowych, zaś jednostka naukowa doktoranta obejmuje w tej Spółce ustaloną liczbę warrantów subskrypcyjnych lub nabywa inne prawa do objęcia akcji lub udziałów w Spółce. Jeśli w świetle obowiązujących przepisów lub umowy jednostka badawcza jest właścicielem prawa do wyników badań lub prac rozwojowych, udziela Spółce stosownej licencji.

Model ten ma istotne zalety niezależnie od tego, czy doktorant jest pracownikiem jednostki naukowej i prawa własności intelektualnej do jego wytworów intelektualnych przysługują tej jednostce, która zdecydowała się sama komercjalizować wyniki badań, czy też może

Warranty subskrypcyjne


164

on samodzielnie rozporządzać przysługującymi mu prawami do włas-nych wytworów intelektualnych.

Niejako zautomatyzowane zaoferowanie jednostce naukowej okreś-lonej liczby warrantów subskrypcyjnych lub innych praw do objęcia akcji lub udziałów w Spółce znacząco upraszcza i przyspiesza proces Inwestycji Funduszu, skracając częstokroć przedłużające się negocja-cje między zainteresowanymi stronami.

Należy podkreślić, że zasadnicze znaczenie dla tych negocjacji ma ustalenie zakresu uprawnień jednostki badawczej do określonych wytworów intelektu doktoranta. Wymaga to ustalenia stanu faktycz-nego co do okoliczności ich powstania. Niejednokrotnie stwierdze-nie, czy koncepcja określonego rozwiązania powstała bezpośrednio w jednostce badawczej, była inspirowana działalnością w tej jednostce, czy też pozostaje bez związku z tą działalnością jest bardzo skompli-kowane. W przypadku przedłużających się negocjacji może to pro-wadzić do próby takiego opisania wytworu intelektu doktoranta, że pozostawać on będzie w niewielkim stopniu związany z działalnością w jednostce badawczej.

Co więcej, jak wskazano powyżej, jednym z najtrudniejszych zagad-nień w procesie budowania relacji pomiędzy jednostką naukową, dok-torantem i Funduszem jest wycena Spółki i jej aktywów niematerial-nych. Obok niepewności podstaw dokonania takiej wyceny i ryzyka jej zawyżenia lub zaniżenia z tym zagadnieniem mogą być zwią-zane bariery administracyjne, takie jak zatwierdzenie przez kierow-nika finansowego jednostki, zgodnie z procedurami obowiązującymi w danej jednostce naukowej, wyceny wytworu intelektualnego stano-wiącego element majątku jednostki naukowej, którym zamierza ona rozporządzać w celu komercjalizacji.

Zaradzić tym komplikacjom może upowszechnienie standardu komer-cjalizacji, w którym niezależnie od ustaleń faktycznych w zakresie praw do wyników badań, jednostka badawcza obejmować będzie określoną liczbę warrantów subskrypcyjnych lub ewentualnie innych praw do objęcia akcji lub udziałów w spółce. Analiza obrotu w Polsce i zagranicą prowadzi do wniosku, że prawa nabywane przez jednostki badawcze

Wycena Spółki

165


w podmiotach startup odpowiadają ok. 10-20% udziału w zyskach uzys-kanych z komercjalizacji. Wskazany powyżej udział jednostki badaw-czej mógłby uplasować się na poziomie 15%. Takie rozwiązanie byłoby przejrzyste ze względu na równe traktowanie poszczególnych naukow-ców i jednostek badawczych i bez wątpienia skróciłoby proces negocja-cyjny, przyczyniając się do intensyfikacji procesu komercjalizacji.

Instrument warrantu subskrypcyjnegoInstrument prawny warrantu subskrypcyjnego został wprowadzony do polskiego systemu prawnego w 2004 roku wraz z wejściem w ży-cie kodeksu spółek handlowych. Stosownie do art. 453 § 2 ksh w celu podwyższenia kapitału zakładowego Spółka może emitować papiery wartościowe imienne lub na okaziciela uprawniające ich posiada-cza do zapisu lub objęcia akcji, z wyłączeniem prawa poboru (war-ranty subskrypcyjne). Warto przy tym zwrócić uwagę, że warran-ty subskrypcyjne nie mogą być emitowane w każdej Spółce prawa hand lowego – mogą je emitować wyłącznie spółki akcyjne lub spółki komandytowo-akcyjne.

Warrant subskrypcyjny jest papierem wartościowym bez wartości nominalnej, uprawniającym do złożenia zapisu na akcje (art. 453 § 2 ksh w związku z art. 444 § 7 ksh) albo do objęcia określonej liczby akcji nowej emisji w związku z warunkowym podwyższeniem kapi-tału zakładowego spółki akcyjnej lub komandytowo-akcyjnej (art. 453 § 2 ksh w związku z art. 448 § 2 pkt 3 ksh). Należy przy tym podkre-ślić, że warrant subskrypcyjny określa również cechy uprawnionego do objęcia akcji (imienny lub na okaziciela), a także warunki lub ter-min objęcia akcji (art. 453 § 3 ksh).

Odpowiednie regulacje dotyczące warrantu subskrypcyjnego zawarte są również w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz.U. Nr 183, poz. 1538 ze zm.) („ustawa o obrocie”). Warrant subskrypcyjny – stosownie do art. 3 ust. 1 pkt a ustawy o obrocie – jest zbywalnym papierem wartościowym. Należy przy tym podkreślić, że warrant subskrypcyjny może być również przedmiotem obrotu na rynku publicznym i regulowanym. Zakres uprawnień posia-dacza warrantów może obejmować uprawnienie do udziału w majątku spółki, natomiast nie obejmuje żadnych praw korporacyjnych.

Definicja


166

Istotną zaletą modelu wykorzystującego instytucję warrantów sub-skrypcyjnych jest odsunięcie w czasie wyceny papierów wartościo-wych obejmowanych przez jednostkę naukową. Objęcie udziałów lub akcji co do zasady traktowane jest przez przepisy prawa podatkowego jako przychód. Warranty subskrypcyjne mogą być natomiast zgod-nie z przepisami ksh emitowane przez Spółkę nieodpłatnie (a contra-rio art. 453 § 3 ust. 2). W przypadku nieodpłatnej emisji warrantów subskrypcyjnych spółka nie ma obowiązku ustalenia ich ceny emi-syjnej (art. 453 § 3 ust. 2). Wartość warrantu co do zasady ustalona zostaje w chwili jego realizacji i jest równa wartości rynkowej akcji spółki. Takie rozwiązanie pozwala wyeliminować trudności związane z wyceną wyników badań i prac rozwojowych oraz spółki powołanej w celu ich komercjalizacji.

Zakres licencji udzielonej przez jednostkę naukowąOpisywany model, w sytuacji gdy jednostka naukowa zdecyduje się na komercjalizację samodzielną, zakłada udzielenie Spółce kapitałowej (licencjobiorcy) licencji. Jak wskazano powyżej, licencja udzielana przez jednostkę naukową powinna mieć charakter możliwie pełny (tj. licen-cjobiorca ma prawo korzystać z przedmiotu licencji w takim samym za-kresie, w jakim może z niego korzystać licencjodawca), wyłączny, nie-ograniczony terytorialnie i czasowo oraz funkcjonalnie nieodwołalny.

Wrażliwą dla młodej Spółki kwestią jest wysokość opłat licencyjnych. Składają się one w szczególności z opłat stałych, których wysokość powinna być określona ze szczególną rozwagą. Spółki technologiczne co do zasady nie generują żadnych przychodów, natomiast ponoszą wysokie koszty wytworzenia aktywów. Ustalone opłaty licencyjne nie powinny być zatem nadmiernie obciążające dla Spółki. Preferencyjny powinien być taki model rozliczenia z licencjodawcą, który zobowią-zuje Spółkę do poniesienia istotnej części całkowitego kosztu licencji, w sytuacji gdy produkty wytworzone z wykorzystaniem przedmiotu licencji zaczną przynosić zysk. Takim rozwiązaniem może być np. ustalenie obok podstawowej i rocznych opłat licencyjnych opłat pro-wizyjnych, płatnych rocznie w wysokości uzgodnionego przez strony procentu od przychodu netto ze sprzedaży produktów wytworzonych z wykorzystaniem licencji.

Wycena papierów wartościowych

Opłaty licencyjne

167


Wypracowanie przez praktykę kilku standardowych modeli współ-pracy z Funduszami zalążkowymi, jednym z których może być model proponowany przez autorów, i znajomość tych modeli przez jednostki naukowe mogłoby znacząco usprawnić proces negocjacji Umów Inwe-stycyjnych pomiędzy Funduszami, jednostkami naukowymi i dokto-rantami.

Doświadczenie autorów ujawnia, że negocjacje transakcji, w których udział bierze uczelnia wyższa czy instytut badawczy, mogą trwać nawet paręnaście miesięcy, a nierzadko kończą się fiaskiem. Czas trwania tych negocjacji kilkukrotnie przekracza średnią długość nego-cjacji Funduszy z partnerami spoza świata akademickiego, przy czym ryzyko zakończenia negocjacji i rezygnacji z zawarcia Umowy pozo-staje bardzo wysokie. Przyczyną takiej specyfiki współpracy z jed-nostkami naukowymi są procedury obowiązujące w jednostkach naukowych. Jednocześnie przyczyną jest także ograniczona wiedza o procesie inwestycyjnym oraz o standardach, które w nim obowią-zują. Rozwiązaniem mogą okazać się upowszechnione wystandary-zowane modele współpracy.


168

169

7. Zagadnienia prawne i merytoryczne Inwestycji Funduszy zalążkowych w Projekty B+R pracowników korporacji zamierzających założyć własne przedsiębiorstwo

Założenie własnej firmy jest etapem kariery zawodowej, do którego w określonym czasie dochodzi znacząca część pracowników korporacji, co potwierdza rosnąca liczba badań statystycznych w tym zakresie.

Reżim prawny regulujący kwestie własności wytworów intelektual-nych pracownika oraz warunki założenia i prowadzenia przez niego własnej firmy wyznaczają treść stosunku pracy i inne związane z nim zobowiązania wiążące pracownika po ustaniu tego stosunku. W szcze-gólności są to uwarunkowania wynikające z przepisów powszechnych i klauzul umownych regulujących zasady nabywania praw własności intelektualnej oraz uwarunkowania wynikające z treści zobowiązania ustalającego zakres zakazu konkurencji. Ponadto niektóre korporacje posiadają odrębne polityki regulujące zasady prowadzenia działalności gospodarczej przez pracowników. Stosunek dużych firm do aktywno-ści gospodarczej pracowników jest różnorodny, począwszy od takich, w których powyższa działalność jest bezwzględnie zabroniona, po takie, gdzie pracownicy są do niej zachęcani i odpowiednio motywowani.

Z punktu widzenia Funduszy zalążkowych przedsiębiorstwa prowa-dzone przez byłych pracowników korporacji dysponują dodatkowymi atutami ze względu na doświadczenie biznesowe, znajomość branży i kontakty ich założycieli. Wśród Inwestorów osoby takie cieszą się


170

zasadniczą opinią profesjonalistów posiadających wieloletnią prak-tykę, samodyscyplinę i zdolność organizacji pracy dzięki doświad-czeniu i obserwacjom zdobytym w dużych firmach.

7.1. Identyfikacja wytworów intelektualnych i ich kwalifikacja prawna

Ustalenie reżimu prawnego regulującego kwestie własności wytworów intelektualnych, które pracownik zamierza wnieść do własnego przed-siębiorstwa, a w szczególności ustalenie ewentualnych uprawnień pra-codawcy do tych wytworów, powinno być poprzedzone ich identyfika-cją i kwalifikacją prawną. Przy uwzględnieniu wczesnej fazy projektu naukowo-technologicznego wytwory te mogą mieć postać wyników badań i prac rozwojowych, które stanowią niejednolitą grupę i mogą obejmować zarówno całokształt rezultatów procesów badawczych, jak i ich poszczególne składowe.

Należą do nich:

1) wynalazki, wzory przemysłowe, wzory użytkowe, topografie układu scalonego – ta grupa wytworów intelektualnych bywa okreś lana jako prawa własności przemysłowej; co do zasady stosują się do niej przepisy ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej (Dz.U. z 2017 r. poz. 776);

2) twory będące przedmiotem praw autorskich – ta grupa wytworów intelektualnych jest przedmiotem praw autorskich; co do zasady stosuje się do niej przepisy o prawie autorskim, które w polskim porządku prawnym statuuje przede wszystkim ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2017 r. poz. 880);

3) know-how związane z wynikami prac naukowych i prac rozwo-jowych – na gruncie przepisów dotyczących własności intelek-tualnej brak jest jednolitej normatywnej definicji „know how”; na potrzeby ustalenia zakresu tego pojęcia można posłużyć się definicją zawartą w rozporządzeniu nr 772/2004 w sprawie sto-sowania art. 81 ust. 3 Traktatu do kategorii porozumień o trans-ferze technologii, gdzie know-how rozumiany jest jako pakiet

Wytwory intelektualne

171

7. ZAGADNIENIA PRAWNE I MERYTORYCZNE INWESTYCJI FUNDUSZY ZALĄżKOWYCh...

nieopatentowanych informacji praktycznych, wynikających z doświadczenia i badań, które są:• niejawne, czyli nie są powszechnie znane lub łatwo dostępne,• istotne, czyli ważne i użyteczne z punktu widzenia wytwarza-

nia produktów objętych umową,• zidentyfikowane, czyli opisane w wystarczająco zrozumiały

sposób, aby można było sprawdzić, czy spełniają kryteria nie-jawności i istotności.

Warto wskazać, że know-how podlega ochronie na podstawie prze-pisów odnoszących się do tajemnicy przedsiębiorstwa określonych w art. 11 ust. 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nie-uczciwej konkurencji (Dz.U. Nr 153, poz. 1503).

Należy podkreślić, że przepisy kodeksu cywilnego dotyczące ochrony dóbr osobistych (art. 23) chronią każdy przejaw twórczości naukowej, artystycznej, wynalazczej i racjonalizatorskiej człowieka niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

7.2. Ustalenie podmiotu praw własności intelektualnej do wytworów intelektualnych pracownika

Zasadą ogólną ustanowioną w przepisach prawa powszechnego jest to, że prawa majątkowe do utworu lub wynalazku wykonanego przez pracownika nabywa pracodawca. Zgodnie z art. 12 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2017 r. poz. 880) jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią ina-czej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wyko-nywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron. Podobnie zgodnie z art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysło-wej (Dz.U. z 2017 r. poz. 776) w razie dokonania wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego w wyniku wykonywania przez twórcę obowiązków ze stosunku pracy albo z realizacji innej umowy prawo do nich przysługuje pracodawcy lub zamawiającemu, chyba że strony ustaliły inaczej.

Prawa ze stosunku pracy

Ważne


172

Analogicznie wiedza pracownika spełniająca warunki know-how, która powstała w związku z wykonywaniem stosunku pracy lub z wykorzystaniem narzędzi i zasobów, do jakich ma dostęp pracownik w związku z wykonywanym stosunkiem pracy, także przysługuje pra-codawcy. Orzecznictwo wskazuje, że warunkiem uznania takiej wie-dzy pracownika za know-how jest to, aby była ona niejawna, istotna i zidentyfikowana, tj. zapisana na określonym nośniku (por. wyrok WSA w Olsztynie z dnia 25 czerwca 2009 r., I SA/Ol 340/09, niepubl.).

Jak wskazuje brzmienie przywołanych przepisów umowa pomiędzy pracownikiem i pracodawcą może zarówno wyłączyć stosowanie prze-pisów prawa, jak i w inny sposób uregulować tryb nabycia prawa włas-ności do wytworów intelektualnych pracownika. Wydaje się, że także umownie strony mogą uregulować uprawnienia właścicielskie w sto-sunku do know-how pracownika.

Należy przy tym pamiętać, że pracownik, pozostając w stosunku pracy, może być twórcą wytworów intelektualnych, które nie powstały w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy ani w związku z wykonywaniem tego stosunku. Prawa do takich wyników aktyw-ności intelektualnej pracownika co do zasady przysługują pracowni-kowi. Istotne jest jednak, aby powstanie danego wytworu nie miało faktycznego związku z wykonywanym stosunkiem pracy, tj. do jego powstania nie zostały wykorzystane narzędzia (programy), urządze-nia (komputery), infrastruktura (laboratoria), zasoby, do których pra-cownik ma dostęp w związku z wykonywaną pracą.

W praktyce jednoznaczne ustalenie okoliczności powstania wytworów intelektualnych, które pracownik zamierza wnieść do nowego przed-siębiorstwa, może nastręczać wiele trudności, w szczególności jeśli w stosunku pracy obowiązują normy ustawowe. Ciężar udowodnie-nia, że dany wytwór intelektualny nie powstał w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy spoczywa na pracowniku. Istotne jest zatem zgromadzenie przez pracownika wszelkich możliwych dowo-dów potwierdzających okoliczności powstania wytworów intelektual-nych i jednoznaczne ustalenie ich statusu prawnego. Takimi środ-kami dowodowymi może być złożenie przez pracodawcę oświadczenia o braku roszczeń do danego wytworu intelektualnego oraz uzyskanie

Prawa do know-how

Ważne

Ważne

173

7. ZAGADNIENIA PRAWNE I MERYTORYCZNE INWESTYCJI FUNDUSZY ZALĄżKOWYCh...

opinii prawnej stwierdzającej na podstawie oceny stanu prawnego i faktycznego, że własność do danego wytworu przysługuje pracow-nikowi. Porozumienie pracownika i pracodawcy w zakresie praw włas-ności intelektualnej do przedmiotu wkładu do przedsiębiorstwa pra-cownika znacząco obniży czynnik ryzyka procesowego; koszty tych praw mogą jednak okazać się przerastające nowe przedsiębiorstwo.

7.3. Ustalenie struktury relacji pomiędzy przedsiębiorstwem pracownika a korporacją

Po uzgodnieniu statusu prawnego wytworów intelektualnych, które mają zostać wniesione do nowego przedsiębiorstwa, pracownik może rozpocząć negocjacje z korporacją o nawiązaniu współpracy bizne-sowej z jego nowym przedsiębiorstwem. Współpraca ta może pole-gać w zależności od danego przypadku i podmiotu uprawnionego do praw własności intelektualnej w szczególności na:

1) objęciu przez korporację udziałów lub akcji w Spółce utworzonej przez dawnego pracownika tejże korporacji w zamian za wniesie-nie praw własności intelektualnej do wytworów intelektualnych przysługujących korporacji;

2) objęciu przez korporację określonej liczby warrantów subskryp-cyjnych lub innych praw do objęcia akcji lub udziałów w Spółce utworzonej przez dawnego pracownika tejże korporacji;

3) udzieleniu przez korporację licencji na wykorzystanie przez Spółkę utworzoną przez dawnego pracownika tejże korporacji własności intelektualnej do wytworów intelektualnych przysługujących kor-poracji;

4) dokonaniu przez korporację Inwestycji kapitałowej w Spółkę, jeśli przemawiają za tym strategiczne względy biznesowe korporacji.

7.4. Uwarunkowania prawne prowadzenia działalności gospodarczej przez byłego pracownika

Z uwagi na treść stosunku prawnego łączącego pracownika z praco-dawcą, treść przepisów chroniących interes gospodarczy przedsię biorców


174

przed nieuczciwymi działaniami konkurencji zawartych w ustawie z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. Nr 153, poz. 1503 ze zm.) oraz treść przepisów chroniących dobro pracodawcy zawartych w kodeksie pracy swoboda prowadzenia przez byłego pracownika działalności gospodarczej podlega pewnym ograniczeniom. Naruszenie tych ograniczeń podnosi ryzyko zaanga-żowania się młodego przedsiębiorstwa w procesy sądowe, podobnie jak naruszenie praw własności intelektualnej, o czym wspomniano powyżej.

Na podstawie art. 101 kodeksu pracy pracownika i pracodawcę może łączyć umowa zakazująca pracownikowi prowadzenia konkurencyjnej działalności. Zakaz ten może obowiązywać od kilku miesięcy do kilku lat od ustania stosunku pracy. Umowa ta może obejmować m.in. zakaz przejmowania pracowników i klientów. Warto zaznaczyć, że odszko-dowanie z tytułu przejęcia klientów mogą być zobowiązani zapła-cić także byli pracownicy, którzy nie zawarli z pracodawcą umowy o zakazie konkurencji. Obowiązek zaniechania takiej praktyki można bowiem wywieść zdaniem judykatury z obowiązku lojalności pracow-nika na podstawie art. 100 § 2 pkt 4 kodeksu pracy. Zgodnie z tym przepisem pracownik powinien dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje, których ujawnie-nie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę (por. wyrok Sądu Apela-cyjnego w Poznaniu z dnia 29 kwietnia 2010 r., III APa 3/10, niepubl.).

Stosownie do art. 11 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. Nr 153, poz. 1503 ze zm.) osoby, które świadczyły pracę na podstawie stosunku pracy lub innego stosunku prawnego – przez okres trzech lat od jego ustania – nie mogą przeka-zywać, ujawniać lub wykorzystywać cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa albo nabywać ich od osoby nieuprawnio-nej, jeżeli zagraża lub narusza to interes przedsiębiorcy. Strony mogą zawrzeć umowę o innej treści. Były pracownik jest zwolniony z tego zobowiązania, jeśli ustał stan tajemnicy.

Umowa zakazu konkurencji

Ważne

Procesy komercjalizacji wyników badań naukowych w Polsce są ciągle w fazie definicji regulacji prawnych, popularyzacji najlepszych praktyk i wskazywania rekomendowanych, skutecznych i bezpiecznych ścieżek ich realizacji. Ekosystem prawno-podatkowy, w jakim te procesy zachodzą podlega ewolucji i zmianom, które uczestnicy tego procesu muszą śledzić. Pojawiają się nowe programy takie jak NCBiR Bridge Alfa, które są efek-tywnym instrumentem wspierającym proces komercjalizacji. Po wszystkich tych zagadnieniach i problemach potrzebny jest wiarygodny przewodnik, który wyjaśnia, wskazuje i doradza – taki charakter ma na pewno niniejsza publikacja, która powinna stać się obowiązkową lekturą pomagającą w osiąg-nięciu sukcesu, jakim jest efektywny transfer prac B+R do innowacyjnej gospodarki w Polsce.

Zygmunt Grajkowski, Giza Polish Ventures

Wzrost ilości i jakości wiedzy dostarczanej przez naukę do gospodarki – to był jeden z celów, jakie mój zespół przyjął za wytyczną prac nad reformą szkolnictwa wyższego w ramach projektu „Ustawa 2.0”. W tym obszarze zdiagnozowaliśmy wiele elementów, które wymagają poprawy, zarówno w zakresie legislacji, jak i kultury organizacyjnej. Rekomendowana publi-kacja stanowi ważny przyczynek do poprawy stanu istniejącego. Książka zawiera wnikliwą analizę architektury prawnej funduszy BRIDge Alfa – wehikułów inwestycyjnych, będących obecnie ważnym instrumentem wspie-rającym rozwój polskich innowacyjnych technologii. Autorzy prezentują otoczenie prawne, w którym ten instrument jest osadzony oraz implikacje biznesowe jego funkcjonowania. Takie prawno-ekonomiczne ujęcie tematu sprawia, że pozycja ta jest bogatym źródłem wiedzy zarówno dla przed-siębiorców jak i dla przedstawicieli świata akademickiego. Zarządzającym funduszami przybliża ona natomiast specyfikę procesów badawczo-rozwo-jowych, która istotnie wpływa na kształt stosunków prawnych powstających pomiędzy inwestorami a wynalazcami.

Dr hab. Arkadiusz Radwan, prezes Instytutu Allerhanda, adwokat, of counsel w Kubas Kos Gałkowski, kierownik projektu „Ustawa 2.0”

realizowanego przez zespół Instytutu Allerhanda (www.ReformaNauki.pl)

www.bridge.gov.plwww.bridge.gov.pl



Fund

usze

Ven

ture

Cap

ital –

BR

Idge

Alfa

– z

agad

nien

ia p

raw

ne i

mer

ytor

yczn

e Michał ŻółtowskiOlga MajchrakMateusz Zreda


Fundusze Venture Capital – BRIdge Alfa – zagadnienia · Fundusze Venture Capital – BRIdge...

Documents

Transcript of Fundusze Venture Capital – BRIdge Alfa – zagadnienia · Fundusze Venture Capital – BRIdge...