FUNDUSZE STRUKTURALNE UNII FUNDUSZE STRUKTURALNE UNII EUROPEJSKIEJ 2007-2013EUROPEJSKIEJ 2007-2013

Mgr Agata Wróbel

FUNDUSZE STRUKTURALNE I FUNDUSZ SPÓJNOŚCI,

T. KIERZKOWSKI, A. JANKOWSKA, R. KNOPIK ,

WARSZAWA 2009

◦europa.eu <obszary wsparcia ◦ec.europa.eu <możliwości finansowania

◦www.funduszeeuropejskie.gov.pl

2

POLITYKA REGIONALNAPOLITYKA REGIONALNA

3

LONDYN HAMBURGLONDYN HAMBURG

MONACHIUM

MEDIOLAN

PARYŻ

14% terytorium43% produkcji Unii Europejskiej

1/3 ludności

Poziom krajowy: ◦Luksemburg > Rumunia pod względem dochodu na

jednego mieszkańcaPoziom regionalny:

◦Inner London PKB per capita 290% średniego PKB UE◦pół-wsch. Rumunia 23% średniego PKB UE

4

PRZYCZYNY i SKUTKI RÓŻNICPRZYCZYNY i SKUTKI RÓŻNIC W ROZWOJU REGIONÓW W ROZWOJU REGIONÓW

PRZYCZYNY geograficzne - peryferyjne położenia regionu, trudne warunki klimatyczne i

geograficzne historyczne społeczne i gospodarcze - niedostatecznie rozwinięta infrastruktura,

niekorzystna struktura gospodarki, niski poziomu kwalifikacji zawodowych ludności

SKUTKI Zubożenie społeczeństwa, Zła jakość szkolnictwa, Wyższe bezrobocie Niewydolność infrastruktury

Trudna sytuacja niektórych spośród państw członkowskich UE wynika częściowo z dziedzictwa gospodarki centralnie planowanej.

5

6

EWOLUCJA POLITYKI REGIONALNEJ EWOLUCJA POLITYKI REGIONALNEJ Preambuła Traktatu Rzymskiego z 1958 :

„Państwa członkowskie pragną wzmocnienia jedności swoich gospodarek i zabezpieczenia ich harmonijnego rozwoju przez redukowanie zróżnicowań istniejących między regionami oraz łagodzenie zacofania regionów mniej uprzywilejowanych”.

PRZYCZYNY PRZEOBRAŻEŃ:

• Zmiany w sytuacji przemysłu Wspólnoty pod wpływem KRYZYSU lat 70, spadki koniunktury w kolejnych latach

• POSZERZANIE integracji o nowe kraje członkowskie

• POGŁĘBIANIE integracji

7

PIERWSZY ETAP POLITYKI PIERWSZY ETAP POLITYKI REGIONALNEJ 1958-1974REGIONALNEJ 1958-1974

Polityka regionalna => kompetencja państw

EWWiS – projekty z zakresu restrukturyzacji węgla i stali EBI – działalność pożyczkowa; projekty , których celem był

„harmonijny rozwój Wspólnoty” EFS – nowe miejsca pracy/ zapobieganie bezrobociu EFGiOR

Mechanizm antydumpingowy 1968 Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej 1972 –EFRR miał „korygować podstawowe dysproporcje

wewnątrz Wspólnoty Europejskiej wynikające przede wszystkim z przewagi rolnictwa, zmian w przemyśle lub strukturalnego bezrobocia

1973 – akcesja Wielkiej Brytanii, Irlandii i Danii

8

DRUGI ETAP POLITYKI REGIONALNEJ DRUGI ETAP POLITYKI REGIONALNEJ 1975-19851975-1985

Kryzys lat 70 => spowolnienie tempa wzrostu gospodarczego 1. stycznia 1975 – EFRR

◦ Podział pieniędzy między państwa i refundacja wydatków◦ Zasada współfinansowania – 20-30%◦ Zgodność z priorytetami ◦ Pomoc uzyskiwały państwa a nie podmioty gospodarcze

REGION? REGION MNIEJ ROZWINIĘTY?

9

KRYTERIA POMOCY DLA REGIONÓW◦PKB per capita znacząco niższy niż średnia kraju ◦Wysokie znaczenie rolnictwa i lub przemysłów schyłkowych ◦Wysoko stopa bezrobocia lub migracja

SZCZEGÓLNE ZASADY PODZIAŁU ŚRODKÓW◦Zasada słusznego zwrotu

1979 reforma EFRR 5% środków do dyspozycji Komisji 1981 akcesja Grecji – zwiększenie rozpiętość w rozwoju

regionalnym

10

REFORMA POLITYKI REGIONALNEJ REFORMA POLITYKI REGIONALNEJ 19841984 Obszary Polityki Regionalnej

1.okresowa analiza sytuacji społ-ekonom. 2. koordynacją narodowych polityk 3. ocena regionalnych skutków wszystkich głównych polityk

System widełkowy Rozszerzenie kompetencji Komisji 11,5% Regiony

a. regiony cechujące się długotrwałym niedorozwojem b. regiony o niskim poziomie dochodów, wysokiej stopie

bezrobocia i wysokim wskaźniku migracji c. regiony narażone na ujemne skutki działalności WEd. regiony przygraniczne

11

TRZECI ETAP ROZWOJU POLITYKI TRZECI ETAP ROZWOJU POLITYKI REGIONALNEJ 1986-1992REGIONALNEJ 1986-1992

decyzja o utworzeniu rynku wewnętrznego akcesja Hiszpanii i Portugalii 1986nacisk Wielkiej Brytanii na bardziej sprawiedliwy

podział środków

JEDNOLITY AKT EUROPEJSKI (JAE)1986◦„Spójność ekonomiczna i socjalna”

1988 reforma funduszy strukturalnych

12

CZWARTY ETAP ROZWOJU POLITYKI CZWARTY ETAP ROZWOJU POLITYKI REGIONALNEJ 1993-1999REGIONALNEJ 1993-1999

Traktat z Maastricht ◦Unia Gospodarcza i Walutowa◦Fundusz Spójności◦Europejski Fundusz Inwestycyjny◦Komitet Regionów

Wzmocnienie EBCPrzekształcenie sektorowego instrumentu

skierowanego do rybołóstwa w nowy instrument – FIOR

1995 –Austria, Finlandia i Szwecja

13

PIĄTY ETAP 2000-2006PIĄTY ETAP 2000-2006 AGENDA 2000 CELE 6=>3

CEL 1- wspieranie rozwoju regionów zapóźnionych w rozwoju oraz słabo zaludnionych regionów północnej Europy

CEL 2- wspieranie gospodarczej i społecznej konwersji obszarów stojących w obliczu problemów strukturalnych

CEL 3 - wspieranie adaptacji i modernizacji polityk oraz systemów kształcenia, szkolenia i zatrudnienia

INICJATYWY: INTERREG, URBAN, EQUAL, LEADER POMOC HARMONIZACYJNA – instrument pomocy przedakcesyjnej ISPA I

SAPARD INSTRUMENTY FINANSOWANIA:

Europejski Fundusz Społeczny  Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej  Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego  Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa 

7 letnie okresy programowania

14

2007 - 20132007 - 2013 Traktat o Unii Europejskiej: Preambuła „[Państwa] WYRAŻAJĄC MOCNĄ WOLĘ popierania postępu

gospodarczego i społecznego swych narodów poprzez urzeczywistnienie rynku wewnętrznego oraz umacnianie spójności i ochrony środowiska naturalnego, przy uwzględnieniu zasady stałego rozwoju, oraz prowadzenia polityk, które zapewnią, że integracji gospodarczej towarzyszyć będzie równoczesny postęp w innych dziedzinach,

Art. 3 Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej preambuła: W TROSCE o wzmocnienie jedności swych gospodarek i zapewnienie

ich harmonijnego rozwoju, poprzez zmniejszenie różnic istniejących między poszczególnymi regionami oraz opóźnienia regionów mniej uprzywilejowanych

Artykuł 107 TYTUŁ XVIII SPÓJNOŚĆ GOSPODARCZA, SPOŁECZNA I TERYTORIALNA

15

FINANSOWANIEFINANSOWANIE

16

12% (tzw. tradycyjne zasoby własne Unii), 11% z dochodów z VAT  76 % ze środków uzależnionych od dochodu narodowego każdego z państw członkowskich (0,73 proc. swojego Produktu Narodowego Brutto (PNB)

WYDATKIWYDATKI17

CELE POLITYKI REGIONALNEJ:◦to cele służące osiągnięciu spójności społeczno-

gospodarczej Unii Europejskiej. Liczba i definicja celów polityki strukturalnej ulegają zmianom w kolejnych okresach budżetowych. Fundusze strukturalne na okres 2007-2013 mają spełniać następujące cele kluczowe:

◦Cel 1: Konwergencja◦Cel 2: Konkurencyjność i zatrudnienie w regionach◦Cel 3: Europejska współpraca terytorialna

18

Cel 1. Konwergencja (cel priorytetowy)Kierunek: Wspiera wzrost i tworzenie nowych miejsc pracy wregionach najbiedniejszych.

Regiony kwalifikujące się: regiony poziomu NUTS 2, którychPKB na mieszkańca jest niższy niż 75% średniego PKB UE-25 oraz regiony tzw. efektu statystycznego (ich PKB jest wyższe niż 75% PKB dla UE-25 ale niższe od PKB dla wcześniejszej UE-15).

Polityka spójności UE 2007-2013- CELE -

Cel 2. Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie

Kierunek: Wspiera zmiany strukturalne w regionach niekwalifikujących się do Celu 1. oraz zmiany na rynku pracy.

Regiony kwalifikujące się: regiony nie kwalifikujące się do finansowania z funduszy strukturalnych w ramach Celu Konwergencja

NUTS -nomenklatura jednostek terytorialnych dla NUTS -nomenklatura jednostek terytorialnych dla celów statystycznychcelów statystycznych

NUTS 0 - KRAJNUTS 1 – MAKROREGIONY (grupa województw

6)NUTS 2 – REGIONY (województwa 16)NUTS 3 – PODREGIONY (grupa powiatów 66)NUTS 4 – powiaty i miasta na prawach powiatówNUTS 5 – gminy

* NUTS 4 i 5 – Local AdministrativeUnits(LAU)

21

Polityka spójności UE 2007-2013- CELE -

Cel 3. Europejska współpraca terytorialna

Kierunek: Wspiera terytorialną konkurencyjność oraz promuje harmonijny i zrównoważony rozwój terytorium UE w ramach 3 komponentów: transgranicznego, transnarodowego orazmiędzyregionalnego.

Regiony kwalifikujące się: Współpraca transgraniczna: Zgodnie ze specjalnym wykazem KE,regiony NUTS 3 wzdłuż wszystkich lądowych granic wewnętrznych iniektórych zewnętrznych Wspólnoty oraz wszystkie regiony NUTS 3wzdłuż granic morskich (nie więcej niż 150 km od siebie). Współpraca transnarodowa: Zgodnie ze specjalnym wykazem KE obszary z podziałem na programy.Współpraca międzyregionalna: całe terytorium Wspólnoty

24

- AKTY PRAWNE UE - - AKTY PRAWNE UE - Podstawę prawną instrumentów służących realizacji polityki spójności w latach

2007-2013stanowi pakiet 5 rozporządzeń przyjętych przez Radę i Parlament Europejski w

lipcu 2006 r. Definiują one cel i zakres wsparcia w ramach poszczególnych funduszy.

Pakiet składa się z 1ogólnego i 4 szczegółowych rozporządzeń:

1. Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące EFRR, EFS oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/19992. Rozporządzenie (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie EFRR i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1783/19993. Rozporządzenie (WE) nr 1081/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie EFS i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1784/19994. Rozporządzenie Rady (WE) nr 1084/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające Fundusz Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) 1164/945. Rozporządzenie (WE) nr 1082/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie europejskiego ugrupowania współpracy terytorialnej (EUWT)

PONADTO: Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia 2006 r.

ustanawiające szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące EFRR, EFS oraz FS oraz rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie EFRR

SWW stanowią dokument strategiczny wyznaczający kierunki realizacji

polityki spójności UE w latach 2007-2013.

• Wytyczne identyfikują obszary, w których polityka spójności może najskuteczniej przyczynić się do realizacji priorytetów Wspólnoty zorientowanych na osiąganie celów odnowionej Strategii Lizbońskiej.

• SWW wzywają do inwestycji w społeczeństwo informacyjne oparte na wiedzy, w innowacyjność, przedsiębiorczość, środowisko naturalne oraz tworzenie większej liczby lepszych miejsc pracy.

• SWW stanowią podstawę dla przygotowania przez państwa członkowskie krajowych dokumentów tj. NSRO oraz PO.

STRATEGICZNE WYTYCZNE STRATEGICZNE WYTYCZNE WSPÓLNOTY DLA SPÓJNOŚCI NA LATA WSPÓLNOTY DLA SPÓJNOŚCI NA LATA

2007-20132007-2013

Strategiczne Wytyczne Wspólnoty dla Spójności

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia

Programy Operacyjne

STRATEGICZNE WYTYCZNE WSPÓLNOTY DLA SPÓJNOŚCI

Art. 251. Zwiększenie atrakcyjności państw członkowskich, regionów i

miast poprzez poprawę dostępności, zapewnienie odpowiedniej jakości i poziomu usług oraz zachowanie stanu środowiska

2. Wspieranie innowacyjności, przedsiębiorczości oraz rozwoju gospodarki opartej na wiedzy poprzez wykorzystywanie możliwości w dziedzinie badań i innowacji

3. Tworzenie lepszych miejsc pracy oraz większej ich liczby

ZASADY

1. Koncentracja na wiedzy, badaniach i innowacjach2. Uwzględnienie zasady zrównoważonego rozwoju3. Wspieranie równości między mężczyzn i kobiet4. Zapobieganie dyskryminacji

PRIORYTET 1

Infrastruktura

Środowisko

Energia

PRIORYTET 2

Badania i rozwój

Innowacje i promowanie przedsiębiorczości

Promocja społeczeństwa informacyjnego

Poprawa dostępu do finansowania

PRIORYTET 3

Przyciąganie na rynek pracy, przedłużanie aktywności zawodowej

Zwiększenie zdolności adaptacyjnych pracowników i przedsiębiorstw

Edukacja i poprawa kwalifikacji

Zdolności administracyjne

Poziom zdrowia

Narodowa Strategia Spójności (NSS) (Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia

dokument strategiczny określający priorytety i obszary wykorzystania oraz system wdrażania funduszy unijnych: •Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), •Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) •Funduszu Spójności

w ramach budżetu Wspólnoty 2007–2013, zaakceptowany przez Komisję Europejską.

Cele NSS będą realizowane przez:Cele NSS będą realizowane przez:

działania o charakterze prawnym, fiskalnym i instytucjonalnym,

Programy Operacyjne (PO), zarządzane przez MRR,Regionalne Programy Operacyjne (RPO), zarządzane

przez Zarządy poszczególnych Województw

S- S- strengths strengths mocne stronymocne strony

W- W- weaknesses słabe stronyweaknesses słabe strony

O – O – opportunities opportunities szanseszanse

T – T – threatsthreats zagrożenia zagrożenia

ANALIZA SWOT

Cel strategicznyCel strategiczny

„tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki polskiej opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej”.

STRATEGIA DZIAŁAŃ

Cele szczegółowe:

Poprawa jakości funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa mechanizmów partnerstwa,

Poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej,

Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski,

Podniesienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw, w tym szczególnie sektora wytwórczego o wysokiej wartości dodanej oraz rozwój sektora usług,

Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej,

Wyrównywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach wiejskich.

INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKOINNOWACYJNA GOSPODARKAKAPITAŁ LUDZKIROZWÓJ POLSKI WSCHODNIEJPOMOC TECHNICZNA16 RPOPROGRAMY OPERACYJNE EWT

WYKAZ PROGRAMÓW OPERACYJNYCH

Podział środków w ramach Narodowej Strategii Spójności 2007-2013

Program Operacyjny Wartość środków (mld euro w cenach bieżących)

PO Infrastruktura i Środowisko 27,9

16 Regionalnych Programów Operacyjnych

16,6

PO Kapitał Ludzki 9,7

PO Innowacyjna Gospodarka 8,3

PO Rozwój Polski Wschodniej 2,3

PO Pomoc Techniczna 0,5

PO Europejskiej Współpracy Terytorialnej

0,7

Krajowa rezerwa wykonania 1,3

NSS z rezerwą 67 284 249 766 euro

Podział środków UE na programy operacyjne NSRO

2007-2013

Łączna suma zaangażowana w realizację NSRO 2007-2013 to ok. 85,6 mld euro.

Średniorocznie (do 2015) będzie wydatkowe około 9,5 mld euro (ok. 5% PKB).

Z tej sumy:67,3 mld euro z budżetu UE, 11,9 mld euro z krajowych środków

publicznych (w tym ok. 5,93 mld euro z budżetu państwa),

ok. 6,4 mld euro ze strony podmiotów prywatnych.

- zasada earmarkingu - powiązanie polityki strukturalnej z celami i zadaniami Strategii Lizbońskiej

POWIĄZANIE PRIORYTETÓW NSRO Z PRIORYTETAMI UE

- Wstępne roczne alokacje z funduszy strukturalnych oraz Funduszu Spójności- Kwoty rocznych alokacji z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich i Europejskiego Funduszu Rybołówstwa

INFORMACJE FINANSOWE

ELEMENTY DODATKOWEELEMENTY DODATKOWEDLA CELU 1DLA CELU 1

DZIAŁANIA NA RZECZ ZWIĘKSZENIA WYDAJNOŚCI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

KWOTA ROCZNYCH ŚRODKÓW PRZEZNACZONYCH NA EFRROW I EFR

WERYFIKACJA ZASADY DODATKOWOŚCIKOORDYNACJA POMIĘDZY PROGRAMAMI

OPERACYJNYMI

PROGRAMOWANIE