Etapy szkoleniaSportowego

Zakład Teorii Sportu Akademia Wychowania Fizycznego w Warszawie

dr Marcin Siewierski

ETAPY SZKOLENIA SPORTOWEGO Kryteria różnicowania treningu

Etap szkolenia wszechstronnegoróżnicowanie treningu uwarunkowane jest przede wszystkim kryteriami rozwoju biologicznego

Etap szkolenia ukierunkowanegotrening różnicowany jest ze względu na czynniki rozwojowe, dotychczas ukształtowany poziom potencjału ruchowego oraz prognozowane wymogi modelowe zamierzonej specjalizacji

Etap szkolenia specjalnegotrening podporządkowany jest nabywaniu i doskonaleniu umiejętności i sprawności specjalnej; różnicowanie ma charakter techniczny, taktyczny, funkcjonalny

Etap szkolenia wszechstronnego

Przypada w większości dyscyplin sportu na wiek około 10 a 13 rokiem życia;

Realizacja celów i zadań właściwych dla tego etapu odbywa się poprzez stosowanie bogatego zasobu ćwiczeń kształtujących sprawność fizyczną oraz nawyki ruchowe z zakresu różnych dyscyplin sportu, także i przyszłej specjalizacji. Dominuje forma gier i zabaw ruchowych;

Struktura treningu nie służy wprost budowaniu formy sportowej, lecz realizacji zadań szkoleniowych tego etapu – rozwijaniu potencjału ruchowego, kształtowaniu nawyków i umiejętności, rozpoznaniu uzdolnień i zainteresowań.

Etap szkolenia ukierunkowanegoPrzypada na wiek około 13-16 lat. Czas jego trwania (od 2 do 4 lat) zależy od stopnia „trudności” dyscypliny –złożoności nawyków ruchowych, techniki, taktyki. Struktura etapu w dalszym ciągu uwzględnia rytm pracy szkoły, lecz zadania w cyklu rocznym są już bardziej sprecyzowane.Pojawiają się pierwsze formy zorganizowanego współzawodnictwa o charakterze zbliżonym do okresu startowego.Dominującymi zadaniami są: kierunkowe kształtowanie rozpoznanych predyspozycji i profilowanie potencjału ruchowego jako funkcjonalnego podłoża przyszłej specjalizacji.Występuje większe zróżnicowanie form i metod treningu, zwiększa się udział ćwiczeń ukierunkowanych i specjalistycznych akcentujących nauczanie techniki oraz podstawowych wariantów taktycznych.

Etap szkolenia specjalnego

Rozpoczyna się zwykle około 16-17 roku życia.Zachowana jest już pełna struktura treningu, odznaczająca się jednak pewną odrębnością we wcześniejszych kategoriach wieku – juniorzy młodsi, juniorzy.

Występuje indywidualizacja zadań treningowych zgodnie z predyspozycjami i umiejętnościami poszczególnych zawodników.

Celem tego etapu jest kształtowanie i doskonalenie poziomu wytrenowania dla maksymalizacji możliwości osiągnięcia mistrzostwa sportowego.

Rodzaje treningu sportowego [H. Sozański, 1999]

Równolegle, ze względu na dominację określonego rodzaju pracy, udział określonych obciążeń warunkujących rozwój potencjału ruchowego, wymogi uprawianej specjalizacji wyróżnia się też generalnie trzy rodzaje treningu.

Trening wszechstronny,Trening ukierunkowany Trening specjalistyczny

Trening wszechstronny obejmuje wszelkie grupy środków rozwijających w sposób analityczny poszczególne cechy motoryczne bądź też kompleksowo kształtuje potencjał ruchowy w rozmaitych zadaniach, wzbogacając umiejętności ruchowe. U najmłodszych dominują tu zbiory ćwiczeń stymulujące rozwój fizyczny w formie gier i zabaw ruchowych, gier sportowych, ćwiczeń lekkoatletycznych, atletyki terenowej, gimnastyki, akrobatyki czy sportów zimowych i wodnych. W treningu wszechstronnym wykorzystujemy środki i metody ruchowo i funkcjonalnie odległe od zamierzonej bądź uprawianej specjalizacji. U zaawansowanych trening wszechstronny oparty jest na formach ścisłych i klasycznych metodach.

Trening ukierunkowany grupuje środki służące kształtowaniu potencjału ruchowego przy zastosowaniu różnorakich metod oraz formowanie zespołu umiejętności charakterystycznych dla prognozowanego kierunku specjalizacji. Jest to zespół oddziaływań kształtujących, które rozwijają i doskonalą funkcjonalną i ruchową bazę przyszłej lub uprawianej specjalizacji. Stanowią funkcjonalny i metodyczny pomost między oddziaływaniami treningu wszechstronnego i specjalnego. Formy pracy są tu nadal bardzo zróżnicowane, z rosnącą przewagą jednak form ścisłych.

Trening specjalny oparty jest o wymogi techniczne i funkcjonalne wybranej specjalizacji. Rozbudowuje sprawność specjalną przy użyciu specjalnych metod, zawiera również środki doskonalenia technicznego, tak-tycznego, wolicjonalnego i teoretycznego wykorzystywane w programowaniu pracy treningowej, w kolejnych cyklach i jednostkach treningowych.

Ryc.1. Zestawienie najlepszych wyników uzyskiwanych przez pływaków Kadry Olimpijskiej w karierze zawodniczej do Igrzysk Olimpijskich w Pekinie (2008). Przykłady różnej długotrwałości i tempa rozwoju oraz prognoza na kolejny cykl olimpijski.

*- Przeliczane na podstawie najlepszego wyniku w danym roku, wg tabel wielobojowych wydanych przez DSV i LEN na lata 2005-2008.

200250300350400450500550600650700750800850900950

100010501100

12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

Wiek [lata]

Punk

ty *

KB OJ BK PK PS MS ŁG ŁW MR ŁGi MH ZM

Ryc. 2. Największe osiągnięcia OJ w poszczególnych latach treningu do Igrzysk Olimpijskich w Atenach (2004) [M. Siewierski, 2004].

*- Przeliczane na podstawie najlepszego wyniku w danym roku, wg tabel wielobojowych wydanych przez DSV i LEN na lata 2005-2008.

Ryc.4. Rozwój karier medalistów ME i MŚ juniorów z lat 1999-2001

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Pozi

om o

siąg

nięć

Medaliści I.O. w 2004 r.

Finaliści I.O. w 2004 r

Uzyskali kwalifikacje olimpijskie ?

Medaliści ME, MŚ juniorów

151 124 181

48

19

3

( 100 % )

( 0,66 %)

( 3 %)

( 10,5 %)

456