etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze...

47
EGZEMPLARZ nr........ 1 ) SPRAWOZDANIE MERYTORYCZNE z realizacji strategicznego projektu badawczego „Poprawa bezpieczestwa pracy w kopalniach” Zleceniodawca: Narodowe Centrum Bada i Rozwoju Kierownik projektu: prof. dr hab. in. Stanisław Wasilewski Kierownik etapu: dr in. Janusz Cygankiewicz Zadanie nr 3: Opracowanie zasad pomiarów i bada parametrów powietrza kopalnianego dla oceny zagroenia metanowego i poarowego w podziemnych zakładach górniczych wydobywajcych wgiel kamienny Zadanie szczegółowe nr 1: Analiza obowi zujcych metod oceny zagroenia poarowego i metanowego w zrobach, wynikajcych z przepisów Rozporzdzenia Ministra Gospodarki z dn. 28 czerwca 2002 r. (Dz. U. Nr 139, poz. 1169, z 2006 r. Nr 124, poz. 863 oraz Z 2010 r. nr 126 poz. 855) w sprawie bezpieczestwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpoarowego w podziemnych zakładach górniczych. Etap nr 1: Analiza obowi zujcych metod oceny zagroenia poarowego wynikajcych z przepisów Rozporzdzenia Ministra Gospodarki oraz stosowanych w wiatowym górnictwie pod ktem ich skutecznoci i przydatnoci w obecnych warunkach geologiczno-górniczych Nr umowy: SP/K/3/143694/11 z dnia: 10.06.2011 Nr komputerowy w GIG: 01060011-110 Data rozpoczcia projektu/zadania /etapu: *) 01.10.2011 Data zakoczenia projektu/zadania /etapu: *) 31.03.2012 Słowa kluczowe: bezpieczestwo, , górnictwo, kopalnia wgla, ocena zagroenia poarowego __________ ____________ piecztka i podpis piecztka i podpis kierownika projektu Naczelnego Dyrektora GIG 1) wypełnia odrcznie po wydrukowaniu Druk GIG: PS-7.13 – zał. nr 1, wyd. 7 wane od 11.2010 r.

Transcript of etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze...

Page 1: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

EGZEMPLARZ nr........ 1)

SPRAWOZDANIE MERYTORYCZNE z realizacji strategicznego projektu badawczego

„Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zleceniodawca: Narodowe Centrum Bada� i Rozwoju

Kierownik projektu: prof. dr hab. in�. Stanisław Wasilewski

Kierownik etapu: dr in�. Janusz Cygankiewicz

Zadanie nr 3: Opracowanie zasad pomiarów i bada� parametrów powietrza

kopalnianego dla oceny zagro�enia metanowego i po�arowego

w podziemnych zakładach górniczych wydobywaj�cych w�giel kamienny

Zadanie szczegółowe nr 1: Analiza obowi�zuj�cych metod oceny zagro�enia po�arowego i metanowego

w zrobach, wynikaj�cych z przepisów Rozporz�dzenia Ministra Gospodarki z

dn. 28 czerwca 2002 r. (Dz. U. Nr 139, poz. 1169, z 2006 r. Nr 124, poz. 863

oraz Z 2010 r. nr 126 poz. 855) w sprawie bezpiecze�stwa i higieny pracy,

prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpo�arowego

w podziemnych zakładach górniczych.

Etap nr 1: Analiza obowi�zuj�cych metod oceny zagro�enia po�arowego wynikaj�cych

z przepisów Rozporz�dzenia Ministra Gospodarki oraz stosowanych w

�wiatowym górnictwie pod k�tem ich skuteczno�ci i przydatno�ci w obecnych

warunkach geologiczno-górniczych

Nr umowy: SP/K/3/143694/11 z dnia: 10.06.2011

Nr komputerowy w GIG: 01060011-110

Data rozpocz�cia projektu/zadania/etapu:*)

01.10.2011

Data zako�czenia projektu/zadania/etapu:*)

31.03.2012

Słowa kluczowe: bezpiecze�stwo, , górnictwo, kopalnia w�gla, ocena zagro�enia

po�arowego

__________ ____________ piecz�tka i podpis piecz�tka i podpis

kierownika projektu Naczelnego Dyrektora GIG

1) wypełnia� odr�cznie po wydrukowaniu

Druk GIG: PS-7.13 – zał. nr 1, wyd. 7 wa�ne od 11.2010 r.

Page 2: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Zespół realizuj�cy badania:stopie� - imi� i nazwisko

dr. in�. Janusz CYGANKIEWICZ

dr in�. Józef KNECHTEL,

mgr in�. Dariusz Gapi�ski

mgr in�. Lucjan �wierczek

mgr in�. Marek Wi�ckowski

Abstrakt: (minimum 500 znaków – maksimum 1000 znaków)

����������� �������������������������������������������������� ������������������������������������� ���������������������������� ���������������������������������� ��������������������������������������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������������������������������������� ��������!���������������������������������������������������������������������������������������������"��������������������������� �����#������������#����������������������������������������������������������"�����������#��������������������������#�������������������������������������������������������������������������������������������$�����������%!����������������������������#������������������$�����������������������������������&�'�����������(��������'������������$����� ���)*�����

Stopie� ochrony sprawozdania merytorycznego:*)

Ogólnodost�pne

Do wykorzystania za zgod�kierownika jednostki/

komórki organizacyjnej GIG

wiod�cej w pracy

Do wykorzystania za zgod�Naczelnego Dyrektora GIG lub

Zast�pcy Naczelnego Dyrektora

ds. Bada� i Wdro�e�

Do wykorzystania

za zgod�Wnioskodawcy**)

Zał�czniki (publikacje, zeszyty, płyty CD itp. w sposób trwały zawarte we wspólnym opakowaniu):

1. Płyta CG

2.

Srawozdanie merytoryczne otrzymali: 1. Archiwum Dokumentacji Prac Naukowo-Badawczych w NCS-1 GIG, egz. nr 1 - kat. arch. „A”

2. Zleceniodawca,

3. Jednostka/komórka organizacyjna GIG, egz. nr 2, 3

4. Wnioskodawca,**)

Wypełnia NCS-1 GIG:

Nr inwentarzowy:

Sygnatura:

*) niepotrzebne skre�li�**) dotyczy projektów celowych

Page 3: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 1

Spis tre�ci

Wst�p

I. Ocena skuteczno�ci i przydatno�ci dotychczas stosowanych metod

oceny zagro�enia po�arowego w Polsce i na �wiecie aspekcie

konieczno�ci opracowania nowej metody

II. Porównanie sposobów oceny zagro�enia po�arowego w Polsce i w

innych krajach z wynikami prac komisji powołanych przez

Prezesa WUG dla zbadania przyczyn i okoliczno�ci wypadków

zaistniałych w ostatnich latach w kopalniach: Bielszowice,

Halemba, Borynia, Wesoła i Wujek-�l�sk

Wnioski ko�cowe

Literatura

Wst�p

+����������������������������������� ���������������������������� �����������������

������������������������������������������������������������������������������

����������������� �������������������� ����������������$����#�������������������������

������������������������������� ������� ��������������� ���$������������������������ �� �

������� ������������� �����������������������$�����#���������������������������������������

����������������,���� ����������� �������������#-������������,�����������������

���������������������������������������������������� ���������$���������������������

������������������������������������������������������������������������ �������

�������������������������������������������������������������������������

����������� ��������!���������������������������������������������������������������

���������������������������������������������������������������������� �����#�����

�������#����������������������������������������������������������"�����������#�������

�������������������������������������$����������"�������%!��������������������

��������#����������������������������������������������������������$����������������

�������������������&�.'���������/��.(������/��.'������/��.����$�/����.� ���)*����/��

Page 4: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 2

I. Ocena skuteczno�ci i przydatno�ci dotychczas stosowanych metod

oceny zagro�enia po�arowego w Polsce i na �wiecie aspekcie

konieczno�ci opracowania nowej metody

����� Metody oceny zagro�enia po�arowego stosowane w Polsce

0��������������������������������������������������������������������������������������

����������#��������� ������������������������������������������������������������

���������������������������������� ��������!���������123������4����������

�#�����������5��$� �6���������!��������!7!������������������������������

������������������ ���������������������������������������������������������������

�������������������������������������������$��������������������������������������

�%!��6��������������������������������������� �123�����������#����������������

�����������������������������������

I. 1. 1 Metod��������� ���������� ��������� �������������� ����������� ��

����� ������� ������������ ����������� ��

� ��� ������������������� �����$ �������� ��������������������������123�89�

:;<��2���=>��������������������� ������������������������������ ��������������������

������?���������� ���������������$������������������� ������������� �����������������

������� ������������������� �� ���������������������$����������������������

�������������� ���������������<�<<=@A������������$����������� ��� ������������������

�����������������

��� ���������� �������� ����������������� ��������������������������4����

�������������������� ������������������������������� �����������������������������

����$��������������������������$���������������$������������������������#�����

���������������$�������� �� ����������������������������� �������������������������

������������������������������$���������������$����������������������������������

���������������������������������������������������������$���������������������������

����������������#-����� �8+=�����$���#����B<�2A����>��� ����� �������8C+=���

��$���#����B<�<:A�����>������� �������8C+�����$���#����B<�<<<DA�����>������� �8C(E���

��$���#����B<�<DA�����>������ �8����$���#����0=B<�DA��F������������������������������

�������-���������$����������������������,�� ��������������#�����>���

"������������������ � �������������������������������������������������������������

C+)�������� ������������0���������������$����������������� �������� ��������������C+�8�

��$���#�������������B<�<<<:A>��� �����������$���������������������� �����

������#���4������������$�� &������#������������8��$������������B2<A>�����

Page 5: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 3

�������� ���8���$���#�������������B<�DGC>��H����������� ������� �����������������

�������������$ �������������

������ �������I�������������������������������������������������������������

�������������������������� �����������J���������8����J�������#�������� �������>�����∆����

8����J����������� ������ �������>�������������������������������������,���������

��$ ��������&�

∆C+�K�C+�8������������������>�?�C+�8�����������������>��1A3�

����=2<�L��8���������� ������������1�:M���3>�C+8��������������������1A3>���8:>�1�M���3�

+�����������������������������������������J�������������∆ �����������������

�������������������������������������������������������������������������������������

������$��������������������������������������������������� ������������������������

��������������������������������������������

����!�������"����������#����$�% �&�'��(�

��� � ������������#����∆∆∆∆% �

)����������#�������

<�N�L�C+��≤ 2<�����

<�<<2<�< ∆ C+�≤ <�<<=@�

��������������������������������������������

�������������������#-��������������������������

2<�N�L�C+��≤ =<�����∆ C+�≤ <�<<=@� 0��������������-�����������4����������������

�������� ������������� �� ��������������������O�

���������������������4������������������� ���

������������$ ���������������������������������

� �� ���$� �����������

∆ C+�P�<�<<=@� 6��������������������

I.1.2 *������oceny��� ���������� ��������� �������������� ����������� ��

����� ������� �������� ��� ��������������

6�����������������������$����������������������������� ������������������������������

���$������������������� ������������������������������ ����J��������������������

������������������������������������������������������������������������������������

����������������������������$ ��������������

Q��������������������������������������������������������������������J����!��������!��

���� ������������&� !K�C+�M8<�=@D�0=�F�+=�>������������������������������������

���������������������#�������������

����������������������������������������������������������������������������J�����!��

��������������������������������������������������������������������������������

Page 6: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 4

���������������������������������������������������������������+���������������

������������������������������������������� ������������������$ ����������������� ��������

������������������������������������������

����J�������#�������� ������������1�M���3���

������� ������ �������∆���

R�������������������

0 < G ≤ 0,0025� R�� ��������������?����������� �������������

�������������������

0,0070 < G ≤ 0,0300� 0��������������-�����������4����������������

�������� ������������� �� ��������������������O�

���������������������4������������������� ���

������������$ ���������������������������������

� �� ���$� �����������

G > 0,0300� 6��������������������

1.1.3 � +������������������������ ���������� ������

+���������������������������������� �������������������������� ������������ �����

�����#������������������� �������8C+)�����>���������� ����������������������������8��

�������#���B<�2GC>��������� ��������� ������������������������������������������

����� �������� ������������������������������������������� ����������������������

���� �� ����������� �������������������������:GC>��"�$��������������������������������

������������������� ������������������������������$ �������������

I.1.4� ������ ���������� ����������������� ���� ���,�� ������ �-�����

�����������������������#��������������������� �����������������������������������������

���������������4��������������������123�������������������� ����������������������������

��������������)�����������4������ ���������������������������������������������������

���������� ����������������������� �����������������������������#��������� �������

�������������������$���#������������&������� ���������� �8B<�<2����>���������� �

8B<�<<=�����>������� �82���>��0������������������������������������������������

������������������������J����������������������������C+�����������������J������������ �

�������#����������������������������������&��

−−−− ����J������������ ����� ���������� ��������� �∆ ����∆ ����∆ ����������������

���������������������������������������������������������������������

Page 7: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 5

−−−− ����J��������#������� ������������#��������� ��������������#����������� �����������������

������������������������

+�����������������������J���������������������������� ������������#�������������

�������������������������������������� ����������������������������$��������&�

WO1 = ∆ CO/ ∆ H2,

WO2 = (∆ ������∆ ��� � ∆ H2,

��������J������������������������������������������� ��������������������������

�����������������������������4��������������

WP1= CO/ H2,

WP2K������������ ������

WP3K������������ �������

0�����������������������������������J��������� �������������������������� ���

���������������������������������� ������������#������ ��������������������������

������������������������������������ ���������������������������������������� ����

:DGC���:D<GC���������������������������������������������������#������� ����������� ������

��������������������%!��������������$ ��������#����������������� �

�������������������������������������

I.1.5 )������".�������� ���������� ���������� ������������������ ��������

����/0���&/(�

�������������������������������������������$������������������������������������������

��� �=<22���������������� ����������I������-����������������������������� ��$���

��������� ����������������������� ����$����������C+)�������� �������������"�����$��

����������������������������$�������$������������������ ��������� �����������

����� ������ ����������������������������� ��������� ������������������

Page 8: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 6

Lp.

Data

rozpocz�cia i

zako�czenia

akcji przeciw-

po�arowej

Kopalnia Miejsce po�aru, sposób wykrycia Przyczyna po�aru

i sposób jego likwidacji

PO�ARY ENDOGENICZNE

1

16.02.2011

21:40

- 18.02.2011

5:45

Bielszowice Wyrobisko korytarzowe dr��one w pokładzie 504 wg. Po�ar

wykryto dzi�ki analizatorowi CO zabudowanemu w pr�dzie

wylotowym powietrza z cz��ci �lepej wyrobisk.

Samozapalenie w�gla w dr��onym wyrobisku

w�glowym.

Po�ar ugaszono poprzez zaizolowanie wyrobiska

korkiem wodnym, a nast�pnie tam� izolacyjn�.

2

16.06.2011

02:40

- 22.06.2011

6:05

Wieczorek Ocios dowierzchni przy�cianowej wykonanej w warstwie II p.

510. Po�ar wykryto za pomoc� miernika indywidualnego.

Samozapalenie w�gla w ociosie dowierzchni

przy�cianowej wykonanej w warstwie II p. 510.

Po�ar ugaszono przez podsadzenie podsadzk�

hydrauliczn� odcinka dowierzchni przy�cianowej.

3

28.06.2011

4:55

- 30.06.2011

14:30

Wujek Przecinka do pokładu 405 w pobli�u wybranej �ciany nr X.

Po�ar zasygnalizowało wskazanie analizatora CO.

Samozapalenie w�gla w przecince wykonanej

pokładzie 405. Po�ar zlikwidowano poprzez

podsadzenie przecinki na odcinku obj�tym

po�arem.

4

3.07.2011

8:55

- 4.07.2011

22:05

Centrum Chodnik utrzymywany za frontem �ciany, w pobli�u miejsca jej

rozpocz�cia. Po�ar wykryto przy pomocy wskazania

analizatora CO.

Samozapalenie w�gla w chodniku w pokładzie 510.

Po�ar zlikwidowano uszczelniaj�c ociosy i strop

wyrobiska oraz zatłaczaj�c �rodki uszczelniajace

górotwór wokół miejsca po�aru.

5

07.08.2011

6:20

- 07.08.2011

14:05

Staszic Ocios chodnika wentylacyjnego 510 w pobli�u dr��onej rozcinki

�cianowej. Po�ar wykryty przez pracowników.

Samozapalenie w�gla w ociosie chodnika w

pokładzie 510 (III warstwa). Po�ar ugaszono

aktywnie poprzez obrywk� �arz�cego si� w�gla i

zlewanie wod� ociosu oraz stropu chodnika

6

5.11.2011

22:34

-19.11.2011

13:30

Bielszowice Zroby likwidowanej �ciany, po�ar wykryto dzi�ki wskazaniom

analizatora CO.

Samozapalenie w�gla w likwidowanej �cianie

prowadzonej pod wybran� warstw� pokładu 504.

Po�ar zlikwidowano poprzez zaizolowanie

wyrobiska za pomoc� pi�ciu tam

przeciwwybuchowych

PO�ARY EGZOGENICZNE

1

05.05.2011

19:45

- 6.05.2011

13:00

Krupi�ski Wyrobisko �cianowe �ciany N-12. Po�ar zasygnalizowało

wskazanie nagłego spadku pr�dko�ci przepływu powietrza

przez czujnik w chodniku pod�cianowym. W strefie zagro�enia

pracowało 32 górników. 27 pracowników wycofało si�

samodzielnie, pi�ciu wyprowadzono, z których jeden zmarł. 9

górników uległo ci��kim poparzeniom oraz/lub zatruciu.

Podczas akcji ratowniczej zgin�ło dwóch ratowników.

Bezpo�redni� przyczyn� zapalenia metanu była

prawdopodobnie iskra z urz�dzenia

mechanicznego. Po�ar próbowano bezskutecznie

ugasi� ga�nicami oraz emulsj�. Po zako�czeniu

akcji ratowniczej pole �ciany N-12 zostało

otamowane.

2

12.08.2011 r.

od. 19:50 do

20:40

Bielszowice Wyrobisko �cianowe, izolacja przewodów elektrycznych. W

zagro�onym rejonie przebywało 29 pracowników, z których

trzech u�yło aparatów ucieczkowych.

Po�ar powstał z nieznanych przyczyn, został

ugaszony przez załog� aktywnie przy u�yciu ga�nic,

emulsji i wody.

Page 9: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 7

������� ��$�������������������������������������������������C+)��������� ���� ���

������������F�����������������������������������������������������������������������������

��������������������C+)�������� ����������������������������������� �F�#������@E�

��������������������$��������������������������

Lata 2002-2011 Rok

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Razem

Liczba po�arów ogółem 7 5 7 9 3 4 9 11 9 8 72

Liczba po�arów wykrytych CO -

metri� 4 4 5 7 2 4 5 8 3 4 46

Procentowo 57 80 71 78 67 100 56 73 33 50 64

����������� �������������������������������� ����-��������� $�������������������������

���������������C+)������������������������������������C+������������������������ ��

�������������������������� ������������������������������������������4��������� �����

�� �� ����� ��#������������������������ ����������������$ ���������������������

+�����������1����#��������������������������������#�������������"���

������������� ���������� �����������������-�����1���� ���1����

��/� ������ ���������� ����������� ������ �1������ ����#������ ��������#����

������������������������,�����#����������������������������������������������

����������������������������������������������������������������������������������

������������������������ ������ ���������������������������������������������

����#������������������������ ��*��������������������������������������������

��������� ��������������������#�����������J����������������&�

• ����J����S����������2TDD���

TRCO CO H

N O=

+ −

2 2

2 2

3 4 1 4

0 265

/ /

,��

• ����J����!�������2T=2���

22265,0

100

ON

COGR

−= ��

2� ����J����U������C+�8V�����R�����>�2TT<���

COCO ppm przep yw m

ilo���(/ min)

( ) * ł ( min)=

3

1000��

=� ����J�������� �� �� ����� ��������� ���� ����� �8R��������!������2T=E>�)��������������

����J�����!��������� ���������������������������������

:� ����J�������� �� ����� ���������� ����� �8�������������2T2<>�

Page 10: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 8

2CO

CO��

E� 7������������������������������8���� �����7�� �������I ����)V���2TWW>��

( )( )( )

RITHC CH

THC=

+⋅

1 01

0 011000

4,

,�

�������������������������������� �!"����##$����������������$����%�D� ����J�������� �� �CM(�8!������'���������2T@;>�)����� ���������������� ���������������

�������

@� ����J����������X���2TD2���

WRCO

N CO TCOMB=

+ +

2

2 2

��&'������������������������("��#���)�*�;� ����J���� �����X��2TWW���

MRN O

CO CO=

+

2 2

2

3 774,��

W� ����J����H�����X���2TW;���

( )LR

CO

O CH O=

− −

1 3

100 4 774 2 4

3 2

2

1 2

/

,/ /

�T� ����J����(=���C=�(E�80������2TT2>�

2<�����J����C=(EMC=(=�8"���Y�����C� �� ��2T;W>�

22�����J��������������������#������ ��� �8C�������2TT<>�

2=�����J��������������������#��������� �� ����������� �8C�������2TT<>�

2:�����J��������������������#�������� �8C�������2TT<>�

2E�����J�������� �� �(MC�8(�4����!��������2TT<>�)��������#-�CM(�

2D�����J�������� �� �C=(EMCE(2<�8C�����Y��������������2TWW>�

2@�����J�������� �� �(=MC+�80������2TT2>�

Q�������� ������ ����� ������������ ��� #������� ����4���������� � ���������� ������

�������� �� #������� ������������ �� �������� ����������� ���������� "������� ������

�����$��������$��� ����������������� �������������������������������������������

����������

��/��� ������ ���������� ��������������������� ���1����2���� �������������

3����������4���1�5��������1�������� ��4���1�6�������

Podczas opracowywania tego rozdziału korzystano z materiałów i publikacji

australijskich [3], [4], [5], oraz informacji zamieszczonych w pracy doktorskiej dr J.

Grubba [6].

�-� ���1������������������������������������ ���� ��������� ��������

�������������� ���1������

Page 11: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 9

���������Z �������������� ���.C���� ������R�4�������(������6��/�1:3���������������

�������������������,��������� �=<<2��"���� ����������������������������,�

���������������������������������� ����������������,���������������������

�������������������������������� �����$�����������������������4�����R��������������$ ��

�����������������������������������-�����$������������������4����������������

����#�������������������������������C(E��C+��C+=������� ������ ����������������#���

����J�����&�!����������������J��������� �� �C+���C+=��"��������� ���������������

����$���������������$� ������������������ ����������������&�

−−−− ���������������������������������� �����������O�

−−−− �������������������������������������������������������������������������O�

−−−− ������������� ���������������O�

−−−− �������������������������������������������������������,�������������O�

−−−− �����������������������#��������#������.

������ �������������$������������������� ���������������������������������������

������������������������������������� ����������������8�����������.� ���� ���/>�

1@3�����������������������������R������������������������������������������

� ����������8�����������������������#���C+��C(E������� ����������C+=>��"������������

�����������������������������������������������������������4���������������

������������������������������� �������� �.� ���� ���/��6�����������������4�����

������������������������������ ���������������������������������������������

����������������� ������������ ����������������������� ��������������������������� �

������������������������

������������������������������������������������$� �����������������4����

��������������������#��������,����� ������������������������#������#�����������������������

�������� ������������#-��������������������#���,��$ �����������������������

"������������������������������������� �����������$������������6 ��������������

0�����5�������1@3��

��/�7� )����������� �����������8������ � ������ �����9�8����������9�&:(�

R������������������������������������������$������������������������������������������

�������������$����������������� ������4����F�����������$��������������� ��8����������=<�

��E<���������#�����������#����������>�����������������������$�����������������

������������������������������������������������������������F��$ ����� �������8����

4����� �����>�������������������������� �W<<<���� ������������ ������������������

Page 12: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 10

������������������������������������������������������������������������������

����������� ���������������������������������������������������������������

Przekrój przez wi�zk� rur próbobiorczych

6��������������������� �.�%+��+%� ��/��������������������������������6�� ��������

��������������������������������������������������$������������.�%+��+%� ��/��

����������������������������$��������������������� �������������������������C+��

C+=���C(E��������� ������������������������������ ����� ��6�������������������

����$���� ��������� ������������������������������������������,�����������

����������������������������#�����$����#�������������)[����

Page 13: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 11

5� ����������������������8����������9���������� ��������������&;(�

0�������������������� �������������������� �������� �������������������������

���������������� ������������ ���� ����� �8���������������J�����!������>����

��������������,������������ ������������������� �������� ������������������ �������

#��������������������������$� ��������������� �.� ���� ���/����������� #��������

F�������������������������������������������� �����������������������,�)���������

���������������������� �����������������������������������������������

������������������������������������������4�������$ ��4������������������ ���$� �

Page 14: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 12

��������������������� ���� ������������������������������-��� ��������4����������

�����������������������������������������$���������������� ��

6 ������ ������������������������������������� �.�%+��+%� ��/������� �� �������������

� �������������������� ��������������� ��������������������#-������$ ���������� �

����� �������J�������������������������������������������������������������

8���J��������������������-���������������� ��$ ���>��"�����������������������������

���������� ������������������������ ������������������������ �������#������� ����

������������������#������������$�� ��� ���� �����������������F��������������������

�����������$���������������#����������������� �������� ����������������

����������������������������������� ���

R�����������������������������������������������������������������������������������

������������������������������������������������ ��������$� ���������������

�������������������������������������4����������� ���������������������

������������������#������� �� ����������������������8�������� �������� >������ �

������������������������������������������������ ����������������"������������������� �

��������������$���������#����������� ���������������������� ���������#���

���� �������������� ������� �� ���������������������������� ����������#�����������

���������������������

"��������������������������� ����������������������������������1;3� ��� ��������������

������ ������� �.� ���� ���/�������������������#���������������� ��������������

������� �$� ������������������������������������������������� ������������ �

����������

!$����������������������������������������������� �.� ���� ���/����4����� ��������

6 ���������S�������������R���������������$���������$���������������C��� ���

'�����������!����������

Page 15: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 13

����������� ���������� ������<������������������1�����" �������1����������

=��� �����&>(�

����������� ���������,�������������������������������,���������������������

����J������ ���������������� ������������������������������������������������

�������,����������������������������� ������-�����#����������� ��� �������������

�����������#��������������#����4��������#�2�1���1������� ���������5�����2��������

�������1���������������� �������� ��� ������ ���������� �������

Q��������������������������������������������������������������������������

Z��������������������������J������������������������������� ����-����������������&�

- ����J��������� ����������������#�������������������,���������������

���������������������������"����������J������������� ��������������

��$����������������

- ����J���������������������8���� ������������������������������>��

- ���������#���8������#������>�����������������������$�������8����������#���

C+>�����������������������������"����������J���������#����������������

��$����������������

I������������������ �������������������������6 ����������0�����5�������������#-� ���

����������������������������������� �����������������������#����������������������

����������������������"�����������,�� �������#�������J������������������ ��������������

��� � ��������������� ���������������������#���������� ��������������������������

�#�����,���� ���������I������������������,���Z ������������$���� ������������������

R7 S6�R�8+���������!7!>������%�������������Z�����������������������������

�$ �������������,������ ���������������#������������������4�� ���������������������#�����

�������� ���F����������������������������������������������������=�������������������

��� �������������������

%����������������������������J�������������,������������������������������� ����������

�����������8����S6�"�S������)6����������������"���>�1D3�������������������������������

��� ����������

��$ �������������������������������� �������������� ����������������#���

��������������6 ��������1W3&�

- ���������C+� ����������������������������J�����������������������

����������������������������������������-���������������������C+�

����������������������������������� ����������� ��������������������

Page 16: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 14

���������������� �����������������F���������������� ���������������������

��������������������89�:;<��:>��

- ������������� �������J������������������� ������������������������ ����

������������#-�������� ������,�������� ��������������������������

���������������������������������

- ������������������� ���������������������������J�����������������������������

���$������������������������������������������������2M2<<����2M2<<<��

- �����������#��������� ��������������������F������ ����������������������

�������� �����8P�=<<GC>�������������� ����-��������������������������������

�����������������������������������������������#-���������������,������� �

8P�2<����>���������������������J�����������������������������������

�������Q�#�����������������������������������������������������

���� ������������������������������ ����������C+���(=����������

������#������������������� ��

- ����������� �������J��������#���8������>�C+�� ���������������������J���������

���-������#��������4���������������������������������������������

����������#���������������������������$����#������������������� ����������

�����#��������� ��"������������ �������������$��������������������������

#����������������J�������������������������

- ����������� �������J�����!�������)���������J���� ����������������

�����������������������������������������������������#-�����������-�

���������������������#-������� ����������������1W3�"�������������

������#��� ���� ����� �8��������������J����>���������<�:�������#-������

����J������������ ����������������������������-������������� ����4�$�����

��������"���� ���������������������������������������������-�������������

�����#����������������������J������$�#����������� �����������������

�����#������������������

- ���� ����C+MC+=� �5���������J����������������������������������������

����J�������!����������������������������� ��#����������������$�����

����������C+=��

- ��$ ��� ������� �������������������$������������J����������������$��

�������������������������� ������������4�� ��������������������������

����������������������������������������� �� ��-��$�#������������

��� ����������������0������������J�������������������� ����C(E���C+=��������-�

Page 17: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 15

��������������4�������������������������������8������������������������#���

���>��

+������ ����� ����������������������������� ���$� ������4������������������������

�����������������������������������-����������4�����������������������-���������������

���������������������������������������������������������#������� ���������������������

��� ������������������������������������������������$��������4������������� �� ��-�

����������������������,��������������������������� ������

��� ��� � ������� �����?�� ������������ �������� ���������� ���������

=��� �������4���1�6�������&:(@�

��� ��������=���� ����%������2�4����5��������������2�=��� ������

0������������#�����,���������������������$�#��� ��������������������C+��(=���������� �

�������$ ��-��������������������J������������������������������������������

Q������������� ������4��������������������

- R������.�%+��+%� ��/�8������� �������������>�)�=<)���� ��������������4�����

.[ ��/�F������������������������4��������������������������

- R������������������ ����������������������� �������#�������� ������� �

������� ����������$��������������������������������������#�����������

�����������������������������$����������������

0������������������#�������������������������������������C+��V��������

�������� ��������������4���� �����������������������������������"���������

������������������������������������������������������������.������� ��

�����������/��"�������������������������������� �2=���������F���������

����<D����2;�8������ �����������������������������>���

�������������������� ���� ����������������������� �������������������������

���������������

���������������������8S6�">� �����������������������������������������#���

����J�����!�������<�=���

5������������#��������,������������������������������� ����������� �

8������������������� �������������>������������������������

�����������4���������� ��� ���������������������������������Q������������� �

���������������������� ����������������#���������������������,��������

������������������ ��������������#��������,�������������������.������

Page 18: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 16

��������/�)����� ��������� ��4��� ������,�����������4�������������"������

�����������������������������������������������������������.������� ��

�����������/����������������������������4��������������������������������

������������.R�������/�4�����I��C����R��Y�������R�����������������������

����������#���������������� ��������������������������� ���$�����

������ ��

5��������������������4���������������������$�����������������������

��������4������� ������������������ ��������J������������C+�4�����Q�������

���������������� ���������

/�� ��������A ����������*� ����2�3���������

Q�������#����������������8����������>�������#�������J�����������������

�������������$���������������������������������������#���������4�� �

�������������������������������������������������������=����������

��� �����������������

Q�������������������� ���������������������������������.������� ��

�����������/�4����� ������O����������������������=<����������������������

������C+��C(E��C+=������� ��"����������������������������������

��� �������������������������������������� ����������������������������

������������ ���������� �����������������������ED���� ���"������

������������������������������������������ �����������4�����7 6C���

������������������������#��������#���������

V���������������E)��� �����������������4��6��������������������������

������������� ������������4��������������:���� ����

"��������������$��������R7 S6�R���������������������������������������

�������������������������������������.������� �������������/��

"���������������������������������������������������������������

�������������������������������������������������� ���� �����������������

������������������������#�����������������������������������������

�������������������������������������������������������������� ��

R�������������������������������������������������������$��� ������

��4������R��������R��Y�����I��C�����)�����������������������������

� ������������������������������������,������������������������� ��

������������������������������������.��������������/�������������������

����������������$������������������������������������������$����

Page 19: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 17

������������������������������������������������������$���#���

������ ��

Q����������������������������������������������4�����������������������

����������������������������

7����������% ���2�B�� ���2�3��������

"������������������������������������������������C+�����������(=�F�����

������� ����������� ����������������������������������������������������

%����������������������#��� � ��������������� �������������������������������

��������8S6�">��Q������$�������������� ����������������������������������� ��

��������������4����� ������������������������������������=<�� ����������

��������������4�����6 ���������Q���������6�������������������������C+��C+=��

C(E���+=�������������������$���������������������������������������

��������������4��������������������������������������������������

�������������������������������������������4����������������4���������������

R���������������������������������������� �����������4�����C��������\O������

�������������C+���C(E������������������������������������������������

����������������������������������������������������#��������#�����������

���������Q� ����������������������+=���C+=��������������������������

����������#���������"��������������� ������������������������������C(E��

V���������������� ��������������4���� ������������� �������������������������

�������������-����$ ������������������ ������������������������

�����������4 ��������������������

"������������������������������������������������&���������������� �

�����������������������������������������������������������������

������������������������

Q����������������������� �����������,���������������� �����������������

����������� �������������������������4 ��������������������

���������������R7 S6�R�R6[U!6R��

����������������������������������#-��������C+������J����!������������J����

I�����)S���������������J�����C+M�C+=��C+M ���� ����� ���������������

��� ������8����������� �����#���C�����>���

Page 20: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 18

C����������D�����B���2�D����2�������5�����2�4����6�������

5��#�����,�����������������������������C+��������������������J�������

���� ��������������������������������������������������� �������� ��

����������������'������������ ����������������������������������� ���

����������������������� ���������#-��Q������������� ����������������������

�����������������������������J�������#���C+��%������������������������

�������� ����� �������������������������������������������"����������� �

����������$������������������������� ����������������2=<���2;<G�C���

�������������� ���������������������������J��������� �����������

������������Q�������������������� ������������������������������������

�������.������� �������������/�4����� ��������2D�� ������������ ��� �������

� ������4����������8��������>����������������������� ��������������������D�

��������������������F�������������� �������������������������� �����:�����$�

������� ������ �������������������$����������������������������R������

����������� ���������������� ���=<�)�:<�� �������C+���C(E��

������������������������������������������������E�� ����������������#���,���

S����������#��������#����������������������������������������������#���

C+���C(E���������� ��

V������������������������������������������4�����������������������#�������

����������������������������#-���������Q�����������������������

���������������������.������� �������������/�����������������������������

����������� ��������������������������������������������������2=����������

������������������ ����������������������R�����������������������������@�

�����������

E�������������� ��2�B�� ���2�3��������

'���������������������������������������������������������$������

��������������������������������,�C+��(=��������� ���������������������

�����������U�������������$������������������������ ����������������

����������������������"������������#���.����������/�����������������

�������������������������������8S6�">����������������� �������������������

�����������������������������������������������������������������

���� �2<���������������#-���������8��������>��

Page 21: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 19

�����������������������������������.������� �������������/�4����� ������

�������������#-������������������������������=<�� ������������ ���������

�����������������������=E�������������������������������������$�������

����������������������������������������������������������������������

���������

R����������������� �����������C+0R"UC�������� ���C+��C(E��������#-�

�������������������������#��������#���������$���������������������������

������������R��������C+��C(E��C+=��+=����������#�������������������������

�����������������#������������������������

V���������������$�������R7 S6�R����� ��������������4��� ��������������#���

�����,��������������������������#�������������������������������������

R�������������������������������������������������������������"������

�����������������������������������������:&<<������$ �� ��C������,�

��������������������������������������������������������������������

+��������������R7 S6�R�R������$ ��������������� �����������������������

������� �������#����������������,����������������������������� ��

������������������������������������4��������������#�������� ���������,���

������#�����������������������������4�������������������������$����������

��������������������� ��

:����������4� ���F�������2�F����2�3��������

V������������ �����������������������������������������������������

������������ ���%���������� �Z ����������=)������������ ������������������

+���������������������������������������8S6�">�������������$�������������������

��#�����,�������������������������������������������I��������J�����

������������������������+=��������C+�8�����#������������������ ���������

��������� ����.��������������/>�����������#-������� ��Q��������������� ���

��������J�������#���C+������J�����!�������������J�����C+MC+=������������ ���

���������� �8������������������������ ������������������>��

Q������������ ��������������������������.������� �������������/�4�����

�������E<)����� ������������ �����������������������������������E�����

8C+��C+=��+=���(=>O���������������������������������������������������

���������

R����������������� ���������������� ������������������������������

�����������������������������������������������#����������������

Page 22: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 20

+������� ������C+������������������������������������������

�����#����������

"���������������������������������������������������������������

��� �����������������������=E������������������������������������

���������� �������������

R�������������������������������������,�����������������������������

������������� �C������#��������������������������� ������,������������

�������� ���������������+�������������R7 S6�R�R�����"����$ �����

������������������������������������������4 ����������Q����

������������������ ������������������������������������ �

� �������������������������������������������4 �����������������������

�����������#����R������������������������������������ ��������������

�������������������#-������ �����������,������������������.���������

�����/��R���������4�����������$����������������������������������������

��$� ��������������������������������������������

;����������)� ���% ���2�F �������2�������5��������2�4����6�������

+��������������������������������������������������$�����������������������

�� �������������������������������������������������������=)���������

��� ����������������������� �����$����������������������������������� ���

���$��2D<GC��

Q���������������������� �=E������������������������������������.�������� ��

�����������/�4����� ����������������������� �������@������������=<���������

Q������������ ������������������� ����������������������R�4������R�������

����������� �������������������������������������������������� ������ �

������������� ������������ ����������� �C+��$ ��������������������������

�������,��������������������������������#�������V���������������� ���

�����������4����������������R������������������������������������������

�����������������������������������������������������������������������

����������������������������� �������������Q���������������������������� �

C+�����������������#�������$�� �����������������������������������

����J�������#���C+��

Page 23: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 21

>����������G��2�*�����2�4����5����������������

"�����������,������������������������������������������������������� �

� �� ���$� ��Q�#���������������������������$������������������4������

����� ����������������������������� ���������C+���������D��������(=�

��������E��������������������������������2<<<�����C+���������#-������� ���

��������� ���������������������������������������������������

�������������

���������������������8S6�">���������%����� ����������������������$��������

���� �������������������������������#��������� ������ �����������������

���������&�

H�1�� 5�����

�� �������

% ����� B���1��% �� ���

2� W�F�=<�� P�2D��������M������ �

=� =<�F�@<�� � �

6�������#������

:� P�@<����� � �

H�1�� 5�����

�� ������

% �� D/�� %/DC��

2� D<�F�2D<�� � �

=� 2D<�F�=<<�� =D�F�D<����� P�2�����

R��������

�������������� :� P�=<<�� P�D<����� P�2�����

%�������������� ������������$�,�������������������������������������

�����������

- "���������������������2�F�"���������������������������������

- "���������������������=�F�"���������������=��������

������ ������������������������������

- "���������������������:�F�U��� ������������������$��������� �

�������

Q�������������������� ���������������������������� ��������������������

� ����������������4����� ������)�������=<�� ����������� ������� ������

���������E<�� �������� �������������������������������������������������

���������������������������������� �������� ����������������

������������������������������,����������������������R7 S6�R��

Page 24: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 22

���������������������������,������������������������ ���������������

�����������

R������������������ ������������������ �����������������,��������������

������������� ���#��������"�������������������������������������������

�������2=��������������������#��������������������������6�������������

��������������������������4 ����������"�����������������������������

������������������������������.�������� �������������/��

��/�/� ������ ���������� �����������������=�� ����5�����1���� ��������

G)=�

(�ródło – materiały autorów ameryka�skich [8], w szczególno�ci praca doktorska in�. J.

Grubba [6])

�-� ���1������������������������������������ ���� ��������� ������

������������G)=�

6������,���� �����������������������������$���������������������������� ������

����������$�����������������������4������������� �������#-������ ����������������������

������������� ����� ��$ ������������������������4�������������������8�.!��$��� �

#����!/�>������������ ��������������������� � ���������������� ���������������

���������8.+��� �!�/>��U������������4����������������������������� ���������������������

������������������������� ������������������������������������������ ����������

��������������$ �������������������� ����������������������������� ��������#���

������������������������������������������������������������������������������

� ��������8.+��� �!�/>������ ���������������������������������������������� ������

����������� �������$�� ���

%���������������������������������������$�����#�������������������������������#�������

���$ ����������4�����������������������4����������������������������������������������

���������������������������������� ��$������������,�����������������������

�������-��

"�������������6 �������������$��������������������������������������������������

%R6��������������$���� ����������������������������I������������������������������� ���

���������$������������������������������������������������������ � ��������

8.+��� �!����/>����������������������-������-����������������������������������

�������������� ������ �������� ����������������������������-��������$�,������������

������������������ ������������$�� ���������������-�������������������

����������#�����������������������������

Page 25: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 23

V������������ ���������#����������������������� �������������#�����,����������

��������������������� ������������������������������������������ ��������"�����

���������C+�������1<����������������������������� ������������������� ��������������

���������������������������D����������������������������� ����������������������

�����#-��������������������������#������������������� ������������������������

�������������������������������������������������

��07+R(�����������������J������$���������������� ����������� �C+��� ���� �+=��

������� �C+���������� �C+=������������� �C+=��� ���� �+=����$ ����������

R������� �������H�����82TT2>����� ����������� �C+��� ���� �+=�8�����4���������J�����

!������>������������������������������������������������$������ ������� �

��������������

��%R6������ �������������������������������������������������������������������

������������� �������4����������� ������������������������������������������������

������������������������������� ����������������������������8���������$����������>�

���� �����������������������F�����������#��������� �)�������������������������

�������������

��R�������5���������������������������������������������� ��������������$�������

������������������� ���� ��������������4���������������� ��� ������������������� �

�����,������������������������ ����������� �$ ���4����������������

����������������������������������������������������,��������������#��������,�

���� ������������������������#������#������������������������������� ����

��������#-�������������������#���,��$ �������

��� ����� ������� �����?�� ������������ �������� ���������� �������

��G)=�

������������B���% ���2��)��� ���2�%��� �����

�������� ����#��������������$�#����������������������������������������

��������������������������������������������������������������������� �

��������������� ����� �� �C+MC+=�������,������� ���������� ������� ��

R�������������������������������� ������������������� �����������#-�C+�

��C(E�����������������#��������#������������ ���������������������

� ������������������������������������8.�������/>�������������������#�������

V������������������������������������4���������#���������� ����������������

���������������������� ���������������������������������������������

Page 26: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 24

����������������������� ����������������������������� � ��������

8.�������/>��������,��

7����������)��I��2����� -���2�4����*������

V��������������� ������������������#����������������#�������J�����

!��������������������������������� ����� �������� ����������� ������������

���������������,���������������������������=������������� �����

���������������������������������������������������4�����C����������

S����������U�����������������������$�%���������� ��Z ���������

R���������������������.������� �������������/�4�����'��������������������

������������C+��(=��C+=��+=���C(E�������������������������:2�� ����������

������������ ��� ���4�������������

"������������������������������������������ ������������������

�����������������������������������C+�����������������#��������#��������

����C+���C(E���#�����������������������������

V��������������������������4���������,�����������������������

������������������������������������ � ����������������8.��+�,����/>����

���������������������������� �.�%+��+%� ��/��6���������������������#���

������ ����������������������������������� �.������� �������������/���

���������������������4���������

R��������������������,�������������������������������$����=E�

�������M������������������������������������������,�������

���������� ������������������������ �.������� �������������/��

��/�7� 5��������� �1���

H���������%�����

-!" ��.����)�#!�����/!(� %�0"!���(���������!�����12<3���!�)�%��2������2 �$%���1334�

!������������������ ��������������������������������������������������������������

��������������������������� ��&����������������#������8����������)��������������������

�����)�C+=��C+��8]>�+=��C(E�>����������#������8���$��������)��������������������� ����)�(=��

C=(@��C:(����CE(2<���CE(2<��C=(E��C:(@��C=(��>���

�� ������� ����������� ��������� ��������� � ���� ������� ������������ �������������

���������� ��������� ����� �������������� ������ ���� ���� ����� ������������������ ������$��

���#������������������������� �������������� � �������������� �� ��������� �����#����

�������� �� ����������� ����$����� ��������� 8������� ���#�����]� ����]>�� �$����� ��

��������� �� �������� ��������� ����� ������������� �� ����� ���$���� � �M�� ������ ��� ���$���

Page 27: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 25

����������>� ���� ����� ��������� �� �������� ���������� ��� ������ ���������� ������$�� ��

������� ����� �� ��������� �������� ��-� �������������� �� ��������� ���������

��������������� ����� ������� ����� � ����� � ������� ��� ��-� ������������ ��� ������

�������� �� �������������������� ������=E�������� ��������� �����������������������������

����$��������������� ����� �������� ������������� ������ ����������� ����������V���������

� �� ���$� ������#����$�#���������������#-� ������� � � �������������������������������������

��������������������������������#������������������ ������

0�� ����� ������ ��� 2<M2TT<� ����������� %�� � !��������� �� +��������� ������

���������� ��������� �������������� $���5�(�6����)�*� ����� ����������� �� ���������

��������������++V��������� ����������� ������������ �����������4������������ ����������&��

.Q����Y^� �� V�������� �� �� �������� ._��^� �� +�$������ �� ������� �������� � �� ��$�$��

���������� �������������4�������CR�!���+��������������������

��� �������� �������� ����������#-� ����������� ������� �� ������� �����������4������ �

��� ������������������������������C+���������� ������<�<<:A�����������=E������� ��

�������������� ������ �����J����� ����#���C+��������� 2<� �M���������� � ����������������

����������������������������������������������������������������������&�

�> ����������,�F��������� ��������������� �������������������,�

� �����#���C+�)����#���������#-�����������$�������������������

�������������� ������������������������������������� �������������

�������������-����������� �����������������������������������

�����������4�������

�> =������������� �)����������������������� ����������������������� �

��������������#�������������������������

�> "������������� ������� �� ���������� �� ������ �� �������������� �

���#���C+���������,�C+���������������������������������������������

���������� �����-����������������������������������4������ �����-�

����������������������� ����������C���������#-������ ��������

������������������������������������������������-������������#����

������������� ����������������������������-���������������

������������������������������ �����������

��$ �����������%�� �!�����������+����������#�������������������

���������� ������� �� ���������� �� ������ �� �����$������#���������������� ���������

�������������������������������-���$ ����������#���������������������

Page 28: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 26

�������������������������������������������������� �����������������

�����������������������-���������������������������� ���������

I�#��������������������������������������������#-��������� �8��������� �����������������

����#�������������������>����������������-�����$���������������������������������� ��

%����

�� ����� � ������� � ���4������� Z � `���� C����� �������� ��������� 7����� � �

'������,����� �� 7����� ���� '��,� ���������� �� "�������� ��������#��� ����� ��� �� ��������

������������������������������������ ���,�������� ��� ������� ������������ � � ���������������

���� ����������,��������������$��������7����� ������"���������������������������������

��� ��� � ������������������������ ���������� ����������������������� �����,� ����� �������

�����������������������J���������������������J����!�����������������������������������������

����������������������������������������������$ ��������������������� ����$ ����������

� ������12=3���C���������� ����������������� ����������������������������� �������������

4�������� �� ������� � ������� �� ������ ��� ��������,�� I�������� ������ ��������� ������

������$ �������������C���������������,���� �����������������#������ ������������������

�� ��� ����� ����#-� ���������� ���,����� �� ��� ����� ���������� ����������� 0�� ����$�� �

������� � ������������ ���� � ������������ ��������� � ������ ���,�������������� ��� �����������

���������� �������� ����������� ���������� ��� �� C������� �����$�� �����������������

������������������ ������������������� �������������Q��������������������������������

��������� ���� ����������� ���� ��� ���� ������ ��������� ���� ����������� ���� � �� �� ��������

������������ ��� ����������� ���� ��������� ����������� ��������� ���������������

����������������������������������������� ���������������� �� ������������ �������

����������5������

��7� ���������� ������ �����?��������������5���������������� �1����

������� ������������������ �������������������������������������������������������

��� #������� ������ ��������� ����������� ���������� ��������� ������������� ������� ����

�$������ ��� ���������� ������#��� ����� � ������� ����� ����������� ������ ������� ��� �� �

����������� 0�� ��������� ��������� ��������� ����� �� � �� ������� ��������� ��� ��������

����J��������� ������������

I���������������������������������������������J������������������������������������ �

����� �������������������������������������������4��� ������������������������������ �������

��$������������������������#-������������������ ������������ �����������������5��� ���

��������������������������$���� ��� �������������������� ��������������������������������

Page 29: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 27

��������������������������������� � )��������� ������������������ ���������������������������

����������� ��� ������������ � ����� � ������ ���� ����J����� !������� ����� ������-� ��

������� �������������� ����������� ��� ������ Q������� ��#-� ������,� ����������� ��������

��$������ ����� ��������������� ����� �����,� ������� ����� �� ���� ���������� ������ ��

�������� ����������� ������������ �����������������������������������������������������#���

�� �������� ����� �����,� ����� ������ Q��� ���������� �������� ����#���� �� ������ ����������

����������� ��������� ����� ������������ �������� ������� ������������ ����� ����������

����������������������4��������������������F��������������������������������$�������

�� ������ �����$���� ��$����� ���������� ������ ���� ����$�� ����������� ������� �������� ��

���������������������������8����������������������.���������������������������/�8�%+��

+%� ��>��"������������� �����������������������������������-���� ����������4��������������

�������������������������� ��� ���������������������������������������

����������������������������������������������������������������������������������

86 ���������0����5����������� ���������������$����>����������� ������������������������

���������� ����������� �� ������������ ���� �� ���������� ��� ����� ����� �������� ���� ��

��� ������4�������� ������������������������������������������������������������������������

����� ����� ��� ������� ���������� ��� ������ ���������� ������ ���������� ����������� ���

��������������������� ���������� ������

��C� ��� ����������������?���������� �����������1��������������� ������<�

�����������������

�������� �������� �� �������� ����������� ��������� ��������������)�����������4�����

������ ��������� ����������� �������� ������������� ������ ���� ��-� �������� ����������

������������ ������ ������ ����������� ����� ��� ������� ����� ��� �$����� �� ��� ���4��� �������

������� ��� ����� ���������� � ������������� ���� $���� ������ ����� ����������������� ���

�������� ���������� ����������"��4����������������������������������$��������� ��������#���

�����,� ��� ����� ���������&� ����� � ������� � ����� � ������� ����� ������ ���� ��� �����

�������&� ������ � �������� �� �������� � �� ���� �� C����� ���,� ����� ����������� �����#���

�������� ��� ������������� ���� ������ ��� ��������� ���4�� � ������� ������� ����������������

���� ������ ������#��� ����J������ ������������ %��������� ��� ���������� ����������#-� ��

������#-�������������������� ����������� �������������������� ���������J����&�2H

COWP1 = ;

2

6342

H

HC HCWP2

+= ;

22

6342

HC

HC HCWP3

+= ;

2

6342

CO

HC HCWP4

+= ;

Page 30: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 28

2

6342

N

HC HCWP5

+= ;

( ) ( ) ( )HC HC HC H

HC - HC - HC HWP6

2

63

2

42

2

222

6342222

++⋅

⋅= ;

WP7 =

22

634222

ON265,0

HC HC HC

++��������J����!�������

22 ON265,0

CO G

−= .

*����������?�

������������������������������J������������������������������������������ ������������

"���������������������������������������������������� ������������������� ���

�������������������������$�� ������������������#�������J������������������5��$��

6���������!��������!7!������ ���������������������������������������#���������#���

������������#�������J�����������������������������������������������������������

�������������������������������#������������������������������������������������

��� �����������������������+���������������������������������������������������������

������������������������������ �������������������� ��� ��������������������������

4 ������ )7,6,5,4,3,2,1(1 −−−−−−−= WPWPWPWPWPWPWPft �������������:

)(2 Gft = .

Q�� ��������� �������� ������������� �������� ������� ������ ��� ����� � ��������

������������4 ������ �����������������!����#���������5��$����������������Q����������

����������������#-�����������������K�2=��������������������#����������������������� ���

�� ����J������� ����������� �")�� 8�� K� 2�� =�� :�� E�� D�� @�� ;>�� "������� ���������� ��� ������

������ ����� ������#-� �������� ��� ������J��������������������� ������#-� �������� ��� ��

����J�����!������&�

7654321 76543210 −⋅+−⋅+−⋅+−⋅+−⋅+−⋅+−⋅+= WPaWPaWPaWPaWPaWPaWPaat (3)

Gbbt ⋅+= 10

Q��������������� ���������������������������������������������������������������

��� ���������������&��������� ��������J�������������&��")2��")=���"):���")E���")D���")

@�� �");� ���� ����J���� !�������� 0��������� ��������� ����$�������� ��������� ���������� �$��

�����������������������������#��������������7������0������������������������������������#���

�������� ��� �� ����J����� !�������� �� ���������� ��� ������#��� �������� ��� �� ����J������

������������ ��� ���������� ���������� ����$������� ��������� �� ����� ����� �������� Q���

������#��� �������� ��� ������J�����!�������������� ��� �� <�TE� �� <�TT�� �#� ��� ������#���

�������� ���������J�������������������<�TD���<�TT� �������� ����������������������

���������J����!������������#������� ����������8���������$������������������2������������

���� �� ������� ���������������� �������� ������ � �������� .�� $����/�� ��� ������� �����������

Page 31: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 29

����J����� ������� �� �������� �� ������$����� �� ������ �� ��� ��� � ����� ���� �

�������� ��� �� ����J������� ����������� �")�� ��� ����� ����� ������� ��������������� ��

������#��������������������� ��������������������������J�����")���������������������������

����������������������������������������������

Zale�no�� wska�nika Grahama od temperatury��#���. ����������������������������

��������� ���������������$����������#���8��K�2=>������������� �������J�����!�������8��

���������� ����� � � �������� .�� $����/>� ����$�������� �<� �� �2� ����� ������� �����#��� ���

�������� ��������� "������������ ����� ���-� ������ ������������ ����������� ������� �

���������� �������� ����������� ���� ������� ������� ��������� �������#-� ������ 8��K� @<>��

R �������������������-� 367258,08733677,605)( GGt ⋅= (1)

"����� 4��� �� ��� ������ ������� ������� � ��������� ������ ����$���� �� ������� �������

���$���� ������ �� ������� � ����� ��������4������� ����$������� ��������� ����� ���� ������

�������� 0�������� �����#-� ��� ��� ��� ��������� ���������� �!� K� <�T@E�� +����� ���� ��� T:A�

������#����������� ����$ ���������8W>����������;A���������������������

6�����".� �� ��"��� ����������� ����!����� ���� ������ ��� ����� ��� �� �#�����

����8W>����������������������� �����������������#����������#�������J�����!�����������

�������� �� �$�������� ��� ������� ���������� ������ ���������-� ��$������� ���

�������� ��� ������ ������ �� ����J������ ������������ � ����������#���� ��$�� ������� ��

����������� ����� � �������������� ������ ������ ��������� ����� �������� ��������

������������ ������,����������������������������������� ���������������������������������

���������� ��� ��������� ����������� �� ���� ���������� ������� �������� ��� �� ����J�������

����������� �")2�� �")=� �� �"):� ����� ������� '���� ������� ����� ���������� �������� ��� � ��

����J������")E�� �������� ��� ���")D�� �������� ��� ���")@������������� ��� ���");����������

������������������������������")@����")E���")@����"D������")@����");��R������������

������,��������� ����� �������� ������� ��������������J����� ����������")E���")D� ���");��

Q��������������������� �����$���������������������������������8��K�<�TW@>&�

66668,7448332,33025,03675,167)6,4,3( −⋅+−⋅+−⋅+=−− WPWPWPWPWpWPt (2)

���� ���� �� TWA� �$ ����� ������#-� �������� ��� ������ �� 4 ������ ����J������

������������ 5�� ������$�� :A� ������������ ����� ������� �������������#��� ����������� ��

�����������������������������������������

"������ ��������� ����������� �� ���� � ��������� ���������� ����� �������-�

��������� ��� ����� ����� ���� �� �������� ����������� �� ���������#���� "������������

������-�������������������&���������������������������������$��������������������5� �����

Page 32: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 30

��� ��� ��������#-�� ��� ����J���� ��������� �")@� ����� ��� �����#��� ������� �������������

������-��������J������������������");��������������������������������������J��������")@�

8���������������������������J�������������<�WE>���������� ����� ������������������������

����$������� ��������� ��� K� <�T@=�� �� ������ ����� � ��������� ���$������� ��� K� <�TD=�� ��

������ ����� �����������������������K�<�TD;��S������������$����������������������� �

���������������������<�TW@��5�������������������������������� �������������������

���� ������� ����� �����#-� #������ ��� ���������� �����,� !����#��������� 5��$�����

����������� Q������� ���� ���� ��� �� ����������� �������� ������ ����-� ������� ���������

�������� �$����� �#��� �������� ����� � �����,� ���� ������� �� C���� �� �����������

.5����/�V�����������������R�6���5������������������������������������� ������������

����������������������,���$����������������������������������5���������������������,�

�������� ��� ����$������� ��������� ��� ������������ � ����� ������ ��K� <�T;E�� �� ����� ����� ������

�������������� ������ ���������$��������!5����������������������$�����������������

���������������������E<A��'���������������������������������������������������������,�

�����#������������$��������������-��������������0��������������.R���$�����/�8����������

��C���� �������������.5����/�V��R�6�>���K�<�T:@�����������������������.�� $����/�

8������������C���� �������������."�$ ���/>���K�<�TT2���

�������������?������������������������������������������� ����������������������

$���� ������ ������ �������-� ����� ��������������� ���� ���� �����������-� ���� ������� ���

�������� �����#���� ���������������������������������� � 8=>����������� �����������

������������������������������������ ��������������� ��������� ��������������������-�

���� ������ ��� ���������� ����#��� ���� � ����������� ������� � �������� ��� ��������

����������� ���������� ����#������ �������� ��� �������� ���������� $���� ������ ������$���� ���

��������� ��� ������� ���� � ���������� ����������� �� ����� ��������� V�������� �����

�����������������������,�����������������$���������������������� �������������

����#������ �������� �������� �� �������� ����������� �� �������� �� �����#��� ��������� �������� ���

������������������� �8:<)D<��C>���2<<�C��

Page 33: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 31

����5� �����������������"������������������� ���������� ��������5��������

�������� �1�������������� ��������1������������� ��5 ������GF������������

� �������������"����������������������������������������������������@�

A���������2�D������2�A� ���2������������1��,J�����&�7(�

����������������$��������������������������������������������������V��������

����$�����������������������������������������"��������%!��������������������

��������#������������������$�����������������������������������&�'�����������(��������

'��������5�4�����������$����� ���)*������������������������ �����������������������

������������������������������������

��������������������������������������������������������������������������

�������������������������� ��������"��������������������������

������������������1���������1������1�"������ �������������"�����������

��� ����������������� ����,���� ������ ������2���� ��������� ����� ���

���������������� ��������������� ������� ���������?2��������������/7��������/007�

��������������#�������������KA���������K���H�����J������1��

��$ �� �����,�V����������������������������� �����������������������

#������W:;������$����E<DM=��������� �=:�<=�=<<:�����$������������������������� �

������������������������������ �������$�������������������������������$�������

�����������������������������;a������������������������������������� ����� �

=E�<=�=<<:�����$�������� �������� ������������ ����������������$������������������������

.���#�� ^����������������������������������;a���������$����������������������� ���

��$ ��V�������������������������������������� ������ �����������������������������

�$����������������$�������&�

- 5������������ �� ������������������������$�� ������������������;a���;��

��� ��������������������� �������������������������$�������� �;�<T�=<<=���

������������4��������������������������$������������������������������$������

- 0������������������������������������������������;a����� �����������

��������������������$�������������������������������;a��

- 0��������������$����������$������������������������������������������#������

W:;������ ����������������������������� �� ����������������������;�����

������������������#������W:@��

Page 34: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 32

- ������ ������������� �;�� ��������������������������������������� �������

�$�� ������������

- '���������$��������4������������������������,���������������������������������

���������$�����&�

• ������������ �����������������������������������#������������������� �

����������������������������������������������������<2�<2�=<<:���������

=E�<=�=<<:�������������������������������� �� ��������������������������

������� ����������������������������������������$��4������������������

• ���� �������������������������������������������������#������W:;���������

��������������������;�<=�=<<:�����=E�<=�=<<:���

0����������� �����,��$��������V��������4��� $������������������������� �����������

���������������������&�

��������������������?�� ��������������������1#�����������#������

�� ���������������#��1�������� ���?����������2����� ����������������2�

�������2������ ������1�����������������1�����������������������������@�

- ������-������$������������������������$������������������������ ��

��������������������,������������������������������������������������

�����������$������ �������������,��

- �������� ������������������������#���������������������������������

�����������������������������������������$�� �����������������������

��������-������������������������$�����������

- ������-���� ����������������������������������������������������������

��������$������������������������������ ��������������$���������������

��������������������� ���������������������������������-�����������

������������������4��������������������

�����������������������������<�������������������������������

��������-��������������������������������������������� �����

����$�������������������,��

���������������� ��������� ������������������������������ �����������

���������������������-�������������� ���������������$���������������������

���������� �� �����$�� ��� �����������

����/� ������������1���������1������������� �������������"�������������

��������������� ������������� �����2������������������/������������/00:�

Page 35: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 33

�������������#�����1�)�=�� ���������������#�������������8D������9���

H�����J������1�

V������� �����$�2����������������� �������������$���������������� �������� �

������� �����$ ������������������� ��������$����$����������������������$���������

������������������� ����������������������������������4������#�������������������4����

���������������������%���������������� ��������$��������������������$����������

����������������������� �� �� �������������!"%(�. 6�Q/�R������������������������ �

�����������������������������������������������$���#�����������������$�#�����

������������������

0����������� �����,��$��������V��������4��� $������������������������� �����������

���������������&�

���������������� ����#��� ������������1�������#������������������������@�

2� "��������-� �����$���� ��������� �����$���#��� ������������� ���� ���������

������������������������������������#�������������������� �����������&�

- �������������#���������#�������������#�������������������

- �����$���#�������������������������������������#�����$����� ���,�

������� ���������$�������4����������������������������#-�����������������

- ����������������$�������������������������������������������� �������������

������� ��������������

- ���������������������� ��

- ������������������� ����������������������������������������������

������������������,���������� ���,������������

/� 5���� �� ������ �#���� �� "������� �� "������� �� ��������� � �����.� � �� �������

��1������������������ �������� ���������� �����������1�������/00�����

� ��� ������������ �1��� ��1���

7� �� � ������� � ��������� ����� ��������1�� "����� ������1� 7� �����#��2� ��������1#�

� �����.������������ ���� �-������������

�� ���������� ��� 1�������� ������,���������� ��������� ��������-� �� ���������-�

�#����������������&�

- �����������������������������������������������������������

- ����������������������������������������#������

- �������������������������������� ����������8�����������������>������������������

- �������� ���,��������������������������������������������������������

- �����������������������������������������������������#������

Page 36: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 34

����7� ������������1���������1������������� �������������"������� ����

��������������� ������������� �����2�������������������7��������

/00> ���������������D��������#�������)�=�2���������#�������������

8*��������,������9���*�������������

V������� �����$������������������� ���$�������&�

- ������� ����������$�,����4������������������������������� �������

�����������������������������������

- �� �����������$�������������������������������������������7`������������

�����������#������DDW����������������������� ������������������������������

���������������������� �������������������������

- ��������������������������� �����������������������������������

�������������������$����D2<�Q����������������� ���������������#������DDW���

0����������� �����,��$��������V��������4��� $����������������������������������������

W odniesieniu do kopalni „Mysłowice-Wesoła” w Mysłowicach ��������������&�������-�

������ ����������� ������ ���������� ����������� ������ ������������ ������

�����������4��������

W odniesieniu do przedsi�biorców wydobywaj�cych w�giel kamienny��������������&�

- S��������������������������������������������������������$����������������

����������������-�������������������� �����������������������

- ��������������$����������������8�������>������������������������$� �

����������� �������-�������������������������$� ������4��������#���

������������������������������ �������������,���������������������������

��#������������ �����-������������������#-��������������������$ ����

������������������������ �� �� �����������������&���$� ��������������������

������������������������������������������������������������������������

�����������������-������������������������� �������������� ���������������

������������������������������������������������������ �������-����������

�������������8������>��������������������������������������$ ��������������

������������

- 5������-���������������������������������������������������

��������������������������������������$� ������4�����������������������������

�������������������������������������������������������������������� �

� �� ��

Page 37: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 35

���������i�����1��������������<�����������������������&�

- "��������-�����4����������������4����������$������������������������������

�������������������������� ��������� ����������������� ���������������������

���������������������������� �� ����������������������������������������

�����������������-������ ���������������� �������������������������������

������������

- Q��������-��������������������������� ��������������������4����������������

��������,��������������� ����������� ��������������������������������������

���� ���������� �����$ ���������������������������$�#����#��������������

� ����������������������������������

- ��� ���-���������������� �����������������#������������������

�������������������������� ����

- +�������-������������������������� �$��������������� ������������

����C� ������������1���������1������������������������ �������������"���

������������������������� ������������� �����2������������������C�

�� ����/00> ����I��� #�����1�)�������#�����1�)�=�2���������#�������������

8A� ���9���I��� #����6� �1���

V������� �����$��� ��� �������� ��������� �� ��� �� � ����� � ���� ����� � ���������� ��$��

������������������� ������������&�

- ����������������������������������������������������������������.�$�����/�

�����������������[)==����[)==������[)==����[)=2������$����E<DM2��� ��

- ����������������� ��������������������������� �����������������������#�������[)==�

������������������� �����������������������������;W���W<��� ��

- ������������������� ����������������������� ����������������

����������������������������������$������������������������ ����� ��������

����������������������`L777��������� �[)==���

%��������������������������������� �������� ����$�����-����������$��������������� �����

�������&�

- ��� � ���������������������������������������������������� �������

��$������������������������ ����������������������������$������#������[)==���

���$����E<DM2$�&�

Page 38: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 36

• �� ����������$�� ��������������������#����������������������������

����������������������/������� ���������������������������������������������

�� �������������������[)==����������� �[)=<������$����E<DM2����

• ���$����������$����������������������� ��������������������������������

�����������������������������������������������������������������

��������[)==����#������[)==��

- �� ��#�������������������������������������� ��������������������������

���#������ �������������������������� ������������ ���������������$�������� �� &�

• ������������#������������#�����[)=2���[)=<������$����E<DM2���

• ������#������[)=2������$����E<EM2���

• �������������������������������������������[)==���

• �������������������� ��������������[)==�������������$ �#������[)==���

0�� ��������� �����,� �$�������� V������� �4��� $������ �������� ����������� �� ��������

���������������&�

���������������� ����#��� ������������1�������#������������������������@�

- �����������#��������#���������������������� ���������������������������

��������-���������� ������������V�5!���������� �����������������������

����$ ���������������,��

- ����������������������#���������������������$���������������� ��8�>�

�������������8��������������� >����������������������������������������

������-���������������������������������������������4�����������

��������������������� ��������������V�5!��

- �������� �������������������������#������������������� �����������

���������������������-��������������������$����������������,����������

���������$� ��������� �������������������������

- �����������#��������������$����������� �������,&������������77)7L������������

����������������������&�

• �������-�������������������� ���������������$��� �����$����

• ��� ���-�������������������������������#��������������������

�������������

���������������1��������������,���������������������@�

- ��������-����������������������������� ��������������������

��������������

Page 39: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 37

8�����������������������������������������>��������������������������������

������������� ����������������������� �������� ������ ���������������

- ��������-���������� ������������������������������������������������

�������������

���������������� ��������� ������������������-����������� ����&�

- ������������� ������������������������� ����������������������������������� �

����� ���������� ���������� ���������������������������������������������

- ����������������������������������������������������������������������

�����������������������������������������������

- ����������������������� ������������������������������ �������������������

��$� �������������������� �����������������������

- ��������$����������� �������,��������������������������������

����������������������������������������� ���,�$����#����

�������,�����������������������������������$����������������������������

��������#�������

����E� ������������1���������1������������� �������������"�����������������

� ������������� �����2�������������������>�� �"���/00L� ���������������

D��������#�������)�=����������#�������������8��1��9��������������H����

8J����9���H�����J������1��

V������� �����$������������������������� ����� �� ������ �� ��$�����$ �������������$��

�����&�

- ����������������� ������������������������������� �����������������DA�

C(E������������#������D�8�����������������������������.%/>�������� �������$��

��������#������������������� ����������������������������������$������#���

��������������#�������������� ���2W<��82=<�������>����������������

������������������:����������� ������������������������������

����������������������������������������������� ��������$������

������������� ������������� ������������������#������D���� � �������� �������

�����������������#������E�����������$������������������� �8��������� >����������

D�������������������������������������������������� ��������������#���

�����������#������82@D<�:M�������������$�����������#��������:<<�:M�����

� ���������������������������#�������������������������:���������>���������&�

- ������������������������������������#������������#������D��

Page 40: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 38

- ��$�����������$�� ������������������������������������� ������������������� ��

������������������ �#� ������������������

- ��� ���������������������������������������������������������� �������

�����������:����������$������������������������#������������� ��������������

��������#��������������������������������������

- "���������������$ ����������������$�������������������������� �������� ������

������������$� ������� �������������������������������� �������

��$��������#�������D��

0����������� �����,��$��������V��������4��� $��������������������������������&�

���������������� ����#��� ������������1�������#�����������@�

- �����������#��������#��������������������� ����������������������������

��������-�� �� �������-���������� ������������V�5!���������� ����������

�����������������$ ���������������,��

- �����������#������������-�������������������� ���������������$��� �����$���

�$�������������������#������������������������������#���,��

- ��������������������#������������������.%/������ ���������������������������

�������������-&�

• ������� ���� ��������#���������������������������������������������

• �����������������������������#�������������������� ������������#����

��������������D��M���

���������������1����������������������������������������������-���

���������-��#����������������&�

- ����������������)���������������#����������� ����������������������$�������

���������������������������� ����$�������$�� ������ ����������

- ������������������������������������������������� ����������������� ����������

���� ��������������� ��

- ������ ���������������������������$������������������������������� ����

- ��������������������������������������������� ���������#�������

����������������������������,������#����������������� ����������� ������������

���������������� �������� �������������������������������������������� ������

"��������������������������������� ��$��-��������������������� ����������&�

Page 41: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 39

- �������������������������������77)7L���������������������������������

� ���������������$��� �����$��������#��������������4������������������$��� �

�����������

- ����#����������������������������������������������������������������

�������,���������������������������������4���������������������������

- ������������#� ������������$�������������������#�������������������������

������������77�)�7L�������������� ������������������������������������ �����

����� �����$�������������������������������������#�������

- �������������� ����������������������������������� �������������������������

�������-��������������������������������#������� ��������������������������� ������

���������������������������������

- ����������������������� �� ������������������������������� �����������

������������������������$�������������������

����:�5� �������������������1��������������������������������������������

��5�������������� �1����������������� ���������� ������

������������V�����������$�����������%!��������������������������������������

�������$�����������������������������������&�'�����������(��������'������������$����� ���)

*���������$�������������������,�����������������,��������������������������������

�����������������������

5������������������������ ��������� ��������,&�

5 ��� ������� ��������������������������1������� �������������������

� �1#������������������ �����2��������@�

• ��������� �����������������������������������#������������������� ������

������������������������������

������������������� ����������������������������������������������

������������������,���������� ���,������������

• �������������������������������������������������������

• ���������������$�������������������������$�������������������

����� ����������������������,����������������������������������������

�������������������$������ �������������,��

• ������������� �������������������������������������������������������������

���������$������������������������������ ��������������$�����

Page 42: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 40

������������������������������� ���������������������������������-�

����������������������������4��������������������

• �������������#���������#�������������#�������������������

• ����������������$���#�������������������������������������#�����$�����

���,�������� ���������$�������4����������������������������#-�������

����������

• ������������������������ ���������#����������#�����������������������

�������� ������������� ����������� �����������������������������������

����=<<������������������������������������

• �������������������������������������������������������������������$��

������������������������������������������� �����������������������

� �������������������������������� ���������� �����2���������

• ��������������������������������������������������������� �����

����$�������������������,��

• �����������������������������������������������������������������

�������

• �����������������������������������������������������#������

• ������������������������������������������������������������������#������

• ������������������4����������������4����������$���������������������

����������������������������������� ��������� ����������������� �

������������������������������������������������ �� ���������������������

������������������������������������� ����������������

V�����������$������������� ���V�V�'�������������$������������ ��#��������������

������������������������ �����������������������������#������ ���������������������

����� ������������ ������������ ������������ �� ���������������������������&�

6����������� ���������� ������������������������������������������������

������� ���������� �����2���������

• ������������� ����������������������������� ������������#�����������$���

���������������������������� �� �����$�� ��� �����������

• ������� ������������������������ ������������������������������ ���

������������������$� �������������������� �����������������������

• ������� ������������������������ �� ������������������������������� ���

��������������������������������$�������������������

Page 43: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 41

5������������#"������

������ �������������� ��� �� ��������������������������������������������-�������������

�����������&�������������������� ���������������8����������������������#-����$���#-�

������ >���� ������� � �������������� �������� ������ �� �������� � �������� ��������������

��������������������������������������������� ���������������������������������������

������ ��� ����$��� ������������������ ������ ���������� ������������ ���� ���� ����� � ��

���4���������������������������������������������������-����������� ��������������&�

• ����������������� ��������-���������8������������������>����������$��������

���� ������������

• ���������������������-��������������������������� �������������������

������������#������ ��������������������� ������������������

����������������� ������������������������������� ��������� �� ���������

������������������

• �������������� �������-�����$�������������������,�����������������

���������������������������������������

����������������������������������������#�������������������������������������������

������-���������������� ��������������������������������������������������#���

������ ������$������&�

• ����$���������������������������������������������������������������

������������������������������������$����������� �����������������������

• �����������������������������������������������������������������������

������������������������������������������������4 ������ ���������

������������

• ����� ������������������������������������������#�������� �����

������������������������������ ����������������������� ����������������

����������� �������������������� ������������������ �

• monitoring stanu zagro�enia po�arowego w rejonie eksploatacyjnym powinien

da� odpowied� na pytanie: „Czy w rejonie tym ma miejsce samozagrzewanie

w�gla a je�li tak to gdzie ono zachodzi i jaki jest stopie� zaawansowania

procesu”.�

Page 44: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 42

"������������� ��������������������������������-���� �����������������������������,�

��� ���������� �������������� ������� �� ��������#��� ��� ����������� �� ������ �����

��������

Badania laboratoryjne wskazuj�, �e rozró�nia si� dwie zasadnicze fazy procesu

samozagrzewania:

Faza pierwsza – pocz�tkowa w której temperatura zagrzewaj�cego si� w�gla jest ni�sza od

temperatury krytycznej Tkr. Sytuacj� w rejonie wydobywczym uznaje si� wówczas za

normaln�. Kopalnia prowadzi przewidziane w planie ruchu prace prewencyjne (patrz rys.).

Rozwój zagro�enia po�arem endogenicznym

Faza druga – zaawansowanego procesu samozagrzewania, w której temperatura

zagrzewaj�cego si� w�gla jest wy�sza od temperatury krytycznej ale ni�sza jeszcze od

temperatury zapłonu Tzapłonu. Przekroczenie temperatury krytycznej w�gla oznacza, �e

stosowane dot�d �rodki prewencji po�arowej były niewystarczaj�ce i nale�y niezwłocznie

zweryfikowa� program prac prewencyjnych. Celem tego działania jest zahamowanie rozwoju,

a nast�pnie likwidacja ogniska samozagrzewania.

Przekroczenie temperatury zapłonu powinno by� uznane za pocz�tek po�aru.

Page 45: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 43

Jak omówiono to wy�ej, dotychczas stosowane wska�niki po�arowe maj� znaczne

ograniczenia i s� trudne do interpretacji [14]. Dlatego te� niezb�dne jest opracowanie modelu

emisji gazów z zagrzewaj�cego si� zło�a [15]. Gazami tymi s� z jednej strony produkty

utleniania przede wszystkim dwutlenek w�gla CO2, tlenek w�gla CO i para wodna H2O z

drugiej natomiast produkty termicznego rozkładu w�gla. Termiczny rozkład w�gla jest

procesem towarzysz�cym od pocz�tku utlenianiu i spalaniu w�gla a w przypadku braku tlenu

mo�e zachodzi� samodzielnie daj�c w efekcie produkty gazowe lub ciekłe. Gdy w�giel

ogrzewa si� w wyniku samozagrzewania od temperatury pierwotnej do temperatury

krytycznej zachodzi przede wszystkim desorpcja gazów głównie metanu, azotu, pary wodnej

ale i te� w niewielkich ilo�ciach wodoru H2, etanu C2H6, etylenu C2H4, propanu C3H8 i

propylenu C3H6. Powy�ej tej temperatury desorpcji gazów towarzyszy destylacja fazy

ruchomej powoduj�c wydzielanie smołowych składników alifatycznych i gazów [16]. W�ród

gazowych produktów zwraca szczególnie uwag� gwałtowny przyrost wydzielania si�

w�glowodorów C2-C3 takich jak zwłaszcza etan, etylen, propan, propylen. Powy�ej

temperatury zapłonu w�gla coraz bardziej zaznacza si� kondensacja struktur aromatycznych

dzi�ki czemu tworzy si� w�giel (char), a towarzyszy temu w ko�cu tworzenie si� du�ych

ilo�ci tlenku w�gla, wodoru, azotu i metanu [17]. Zwraca tu przede wszystkim uwag� przyrost

wydzielania si� wodoru który kształtuje si� na poziomie wydzielania tlenku w�gla.

W badaniach nad doskonaleniem metod wczesnego wykrywania po�arów endogenicznych

zwrócili�my uwag� na fakt, �e skład gazów wydzielaj�cych si� z zagrzewaj�cego si� w�gla

(tlenek w�gla, dwutlenek w�gla, wodór H2, etylen C2H4, propylen C3H6, acetylen C2H2)

tworzy widmo charakterystyczne dla danej fazy rozwoju procesu samozagrzewania i danej

temperatury.

Model emisji gazów pomo�e precyzyjniej ocenia� stan zagro�enia po�arowego w oparciu

o analizy składu chemicznego gazów w wybranych miejscach kopalni. Analizy te mog� by�

wykonane albo na bie��co przez zainstalowane w wyrobiskach czujniki pomiarowe albo

okresowo w laboratoriach po pobraniu próbek gazów. Wyznaczone warto�ci st��e� w/w

gazów porównuje si� z warto�ciami modelowymi. Wykorzystuj�c opracowany do tego celu

program komputerowy przyjmuje si�, �e temperatura zagrzanego w�gla w kopalni jest taka

jak temperatura modelu wzorcowego je�li warto�ci st��e� gazów wyznaczone na podstawie

analiz gazów kopalnianych s� bliskie st��eniom gazów wydzielanych z modelu wzorcowego

dla danej temperatury. Podstaw� do opracowania modelu emisji gazów s� z jednej strony

wyniki analiz gazów wydzielaj�cych si� podczas samozagrzewania w�gla w warunkach

laboratoryjnych z drugiej strony matematyczny model samozagrzewania zło�a w�gla.

Page 46: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 44

Wnioski ko�cowe

1. W górnictwie polskim jak i �wiatowym stosowane s� metody bezpo�rednie i

po�rednie oceny stanu zagro�enia po�arem endogenicznym w kopalniach.

Metody bezpo�rednie polegaj�ce na pomiarze temperatury zagrzanego w�gla

przy pomocy przyrz�dów takich jak termometr, pirometr , kamera

termowizyjna) maj� ograniczone zastosowanie, co wynika z faktu, �e zagrzany

w�giel znajduje si� na ogół w miejscach niedost�pnych. Metody po�rednie

polegaj�ce na analizie chemicznej powietrza kopalnianego, ze szczególnym

uwzgl�dnieniem wybranych produktów utleniania (najcz��ciej CO) maj�

obecnie najszersze zastosowanie.

Wydaje si�, �e metoda ta, ewentualnie w poł�czeniu dokładnym pomiarem

przyrostu temperatury powietrza, jest obecnie jedyn� drog� do skutecznego

wykrywania zagro�enia po�arowego.

2. Dotychczas stosowane w Polsce i na �wiecie metody po�rednie oceny zagro�enia

po�arowego nie s� wystarczaj�co skuteczne, poniewa� nie daj� mo�liwo�ci oceny

temperatury zagrzanego w�gla, a zwłaszcza odpowiedzi na pytanie czy

przekroczona została temperatura krytyczna lub temperatura zapłonu w�gla.

Metody te nie s� równie� przydatne do wykrywania po�arów szczelinowych

(tzw. mikropo�arów).

Page 47: etap 1 - GIG - img-pan.krakow.pl 1 - GIG.pdf · Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach” Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1 Strona

Strategiczny projekt badawczy „Poprawa bezpiecze�stwa pracy w kopalniach”

Zadanie nr 3. Zadanie szczegółowe nr 1.Etap 1

Strona 45

Literatura

123� ����������� ��������!��������������=W��������=<<=���������������������,��������������� ������� ���������� � �� � ���� ����������������� �������������������������������������������$���������������8Q��%��0��2:T������22@T������=<<@����0��2=E������W@:>�

1=3� �����������������������,������������������������������������!7!��=<2=�8��� � >�[3] Coal Mining Safety and Health Act 1999 Coal Mining Safety and Health Regulation

2001, Reprinted as in force on 17 February 2012

[4] Brady, D, Problems with Determining Oxygen Deficiencies in Ratios Used for

Assessing Spontaneous Combustion Activity, Coal 2008: Coal Operators' Conference,

University of Wollongong & the Australasian Institute of Mining and Metallurgy, 2008,

209-216

[5] MDG 1006 Spontaneous Combustion Management Guideline, Mine Safety Operations

Branch Industry and Investment, NSW, May 2011

[6] John W. Grubb Preventative measures for spontaneous combustion in underground coal

mines,(niepublikowana praca doktorska), Faculty and the Board of Trustees of the

Colorado School of Mines, 2007

[7] Brady, D, The Role of Gas Monitoring in the Prevention and Treatment of Mine Fires in

Aziz, N (ed), Coal 2008: Coal Operators' Conference, University of Wollongong & the

Australasian Institute of Mining and Metallurgy, 2008, 202-208

[8] Cliff, D, The Ability of Current Gas Monitoring Techniques to Adequately Detect

Spontaneous Combustion, in Aziz, N (ed), Coal 2005: Coal Operators' Conference,

University of Wollongong & the Australasian Institute of Mining and Metallurgy, 2005,

219-224.

[9] Smith, A. C., Miron, Y., & Lazzara, C. P. (1991). Large-scale studies of spontaneous

combustion of coal. Report of Investigations 9346. U.S. Bureau of Mines

12<3� �Decyzja����2<M2TT<������������%�� �!�����������+��������������������2<M2TT<)E<<)�����"M 2��+'%�+�������2TT<�

[11] 6����� 6Q6 %R� � "������� ��� � ����� �������������� ����� ����������� �� ������������������������������+���� �+��������)V����,�������V�����������%!��=<<W�

[12] R����� ` ��� (������ C �� � %��Y������� �4� ������������ ��������� +������� C���� +��������X�C��4�������=<<E

[13] +������$� protokołów z posiedze� 5 Komisji otrzymane do wgl�du w archiwum

Departamentu Górnictwa WUG, za zgod� Gł. Spec. p. A. Kleszcza.

[14] C��4 D.J., Bell S.L., Bofinger C.M., Kitchen B.P. – The Use of Gas Analysis to Aid in

the Early Detection and Monitoring of Fires and Heating in Underground Coal Mines,

25-th International Conference of Safety in Mines Research Institutes, 13-17 September

1993.

[15] Cygankiewicz J., Modelling the emissions of gases from self-heated coal deposit. Mine

Ventilation Congress Brisbane Australia 6-8 July 2005.

[16] H. van Heek and W. Hodek. 1994, Structure and pyrolysis behavior of different coals

relevant model substances. Fuel 73,6.886.

[17] J. Cygankiewicz, New method for evaluating endogenous fire hazard at mine operating

areas. 3 Szkoła Aerologii Górniczej, Sekcja Aerologii Górniczej, Komitet Górnictwa

PAN. Zakopane 2004.