Biblioteka Centrum Ksztacenia Ustawicznego Ekonomistw

w Chorzowie

Powtrka z epok - ROMANTYZM

Artur Grotger Poegnanie powstaca

Granice czasowe

Europa: pierwsza poowa XIX w. od rewolucji francuskiej do Wiosny

Ludw (1848)

Polska: 1818 (lub 1822)-1963

Skd nazwa? Od aciskiego romanus - rzymski

Najwaniejsze hasa romantyzmu:

- kult wolnoci jednostki i narodu

- kult indywidualizmu - jednostka waniejsza ni zbiorowo

- kult modoci

- rozczarowanie wiedz - zaufanie do uczucia, wiary, intuicji, wyobrani

- pochwaa walki, spisku, buntu

Gatunki romantyczne:

- ballada

- dramat romantyczny

- powie poetycka

- poemat dygresyjny

Pojcia wane w romantyzmie

Irracjonalizm - wiara w pozarozumowe metody poznawania

wiata, w poszukiwanie prawdy drog uczucia, wiary, wizji.

Mistycyzm - wiara w moliwoci kontaktu z bstwem poprzez

widzenie, wizj, sen.

Mesjanizm - wiara w posannictwo, w misj do spenienia wobec

caego narodu lub spoeczestwa, przypisywan jednostkom (np.

poecie)lub caym narodom (np. Polsce).

Historyzm - zainteresowanie histori (zwaszcza

redniowieczem), czerpanie z niej tematw i inspiracji.

Ludowo - zainteresowanie twrczoci i kultur ludu,

moralnoci, obyczajowoci jako rdem literatury.

Indywidualizm - cecha romantykw, poczucie odrbnoci,

jednostkowoci i wyobcowania z tumu.

Orientalizm - fascynacja kultur Wschodu.

Bajronizm - postawa bohatera bajronicznego - dumnego,

tajemniczego, oryginalnego indywidualisty. Typ taki stworzy

w literaturze lord George Byron - angielski romantyk.

Spirytualizm - pogld, wedug ktrego istnieje wiat ducha,

rwnie wany, a moe waniejszy od porzdku wiata widzianego.

Werteryzm - postawa na wzr bohatera Goethego - Wertera.

Cechuje go nadwraliwo, uczuciowo i nieprzystosowanie si

do wiata.

Sturm und Drang - okres burzy i naporu. Tak nazwano

wkraczajcy romantyzm - bunt, odrzucenie starych konwencji

i despotyzmu.

Najwaniejsze tematy literatury romantycznej

Walka o wolno

wiat fantazji, wizji, wyobrae

Poezja i misja poety

Mio romantyczna

Natura, Orient, historia.

Natura, jej pikno i duchowa istota

Twrcy i dziea romantyzmu w Europie

Niemcy

Johann Wolfgang Goethe

Prekursor europejskiego romantyzmu

Najwiksze dziea: Cierpienia modego Wertera i Faust

Fryderyk Schiller

Buntownik, pesymista, bohaterowie jego dzie zwykle ponosz

klsk w zetkniciu ze wiatem.

Zbjcy to najbardziej znany utwr Schillera

Anglia

George Gordon Byron

Najwaniejsze dziea: Giaur, Korsarz, Wdrwki Childe Harolda

Francja

Wiktor Hugo

Pisarz romantyczny - w dobie dominacji poezji i dramatu w

Paryu.

Znane dziea: Dzwonnik z Notre Dame oraz powie Ndznicy

Rosja

Aleksander Puszkin

Autor Eugeniusza Oniegina, ale te dramatu romantycznego

Borys Godunow

Micha Lermontow

W utworze Bohater naszych czasw pokazuje rosyjsk odmian

choroby wieku.

Romantyzm w Polsce

1818-1863 (45 lat!)

1822 - Adam Mickiewicz wydaje Ballady i romanse

Najwaniejsze tematy polskiego romantyzmu

Wolno ojczyzny i bunt przeciw zaborcom

Mio romantyczna (powicona zwykle dla ojczyzny)

Umiowanie pejzau polskiego

Mesjanizm narodowy i jednostkowy

Misja poety i poezji

Twrcy polskiego romantyzmu

Adam Mickiewicz

Wieszcz - piewca polskoci, tradycji szlacheckiej i czynu

patriotycznego

Najwaniejsze dziea:

Ballady i romanse (ballady)

Konrad Wallenrod (powie poetycka)

Grayna (powie poetycka)

Sonety krymskie (sonety)

Dziady (dramat romantyczny)

Pan Tadeusz (epopeja)

Ksigi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego (proza

biblijna)

liryki lozaskie

wiersze

Juliusz Sowacki

Kordian (dramat romantyczny)

Beniowski (poemat dygresyjny)

Balladyna (tragedia)

Fantazy (dramat)

Liryka

Hymn Smutno mi, Boe

Testament mj

Rozczenie

Grb Agamemnona

Zygmunt Krasiski

Nie-Boska Komedia

Aleksander Fredro

luby Panieskie

Zemsta

Damy i huzary

Pan Jowialski

Cyprian Kamil Norwid

. Promethidion

. cykl Vade-mecum

. Bema pamici aobny rapsod

Romantyzm krajowy (czyli co warto zapamita?)

1. Nurt tyrtejski

Wincenty Pol

Stary uan pod Brodnic

2. Nurt sielski (liryki wiejskiej)

Teofil Lenartowicz

Zoty kubek

Wadysaw Syrokomla

Lalka

3. Powieciopisarze

Jzef Kraszewski

Stara ba

Ulana

Henryk Rzewuski

Pamitki Soplicy

Narcyza michowska

Poganka

Zygmunt Kaczkowski

Gawdy szlacheckie

4. Szkoa ukraiska

Antoni Malczewski

Maria

Seweryn Goszczyski

Zamek kaniowski

Jzef Zaleski

Dumka Mazepy

5. Komedia

Aleksander Fredro

luby panieskie

Zemsta

Damy i huzary

Pan Jowialski