ent gm F - Ksiegarnia.beck.pl...klasycznych), nieruchomości i dóbr luksusowych. Rynek commodities...

Infrastruktura rynku finansowego - kierunki zmian i ich skuteczność w ujęciu międzysektorowym

Dowiedz się więcej na www.ksiegarnia.beck.pl

Frag

men

t

https://www.ksiegarnia.beck.pl/18807-infrastruktura-rynku-finansowego-kierunki-zmian-i-ich-skutecznosc-w-ujeciu-miedzysektorowym-miroslawa-capiga



15

1. Infrastruktura rynku finansowego w Polsce – istota, klasyfikacja, skuteczność, zasady i bezpieczeństwo finansowe

Grażyna Szustak, Łukasz Szewczyk

1.1. Rynek finansowy – istota, struktura, przedmiot obrotu (Grażyna Szustak)

Rynek finansowy jest miejscem alokacji kapitałów finansowych, czyli swoi-stym mechanizmem przemieszczania się kapitałów między uczestnikami ryn-ku występującymi w roli kapitałobiorców, poszukujących środków na finanso-wanie potrzeb bieżących oraz rozwojowych, i kapitałodawców, inwestujących posiadane nadwyżki kapitału w celu jego pomnażania. Inaczej mówiąc, jest to miejsce pośrednictwa w ścieraniu się popytu i podaży na kapitał finansowy oraz ustalania na podstawie ich wzajemnych relacji ceny rynkowej kapitału z wykorzystaniem takich parametrów, jak stopa procentowa, kurs walutowy czy wartość rynkowa udziałowych papierów wartościowych. Charakterystycz-ną funkcją rynku finansowego oprócz pośrednictwa, alokacji i zdolności wy-ceny kapitału jest także możliwość zamiany niewielkich nadwyżek finanso-wych wielu podmiotów w ogromne źródła finansowania różnorodnych potrzeb uczestników rynku i transformacja form kapitałów, m.in. terminowa [Marsza-łek, Sekuła, 2015, s. 57; Frańczuk, Gałązka, 2014, s. 19]. Wymienione główne funkcje rynku finansowego (w szerszym ujęciu będzie o nich mowa w dalszej części monografii), budujące jednocześnie jego definicję, zaprezentowano na rysunku 1.1.

1. Infrastruktura rynku finansowego w Polsce…

16

Rysunek 1.1. Funkcje rynku finansowego

Źródło: opracowanie własne na podstawie: [Banaszczak-Soroka, Zawadzka, 2014, s. 17–19].

Na rynek finansowy składają się trzy główne segmenty: rynek pieniężny, jego specyficzna część, czyli rynek walutowy (jego podstawą jest FOREX, ale rynek walutowy to również transakcje walutowe przeprowadzane np. za po-średnictwem banków czy kantorów), oraz rynek kapitałowy, a także funkcjo-nujący w ich ramach rynek instrumentów pochodnych (rys. 1.2). Problematy-ka podziału i schematu działania segmentów rynku finansowego jest szeroko opisana w literaturze przedmiotu, pominięto zatem jej szczegółową charakte-rystykę1. Warto jednak przypomnieć, że rynek kapitałowy obowiązują zmia-ny wprowadzone od 3 stycznia 2018 roku, będące konsekwencją implemento-wania na grunt prawa polskiego (poprzez zmianę zasadniczej ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi) dyrektywy MiFID II (2014/65/UE) w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz rozporzą-dzenia MiFIR (600/2014) w sprawie rynków instrumentów finansowych, zwa-nych pakietem MiFID/MiFIR2. Pełniej niż dotychczas ujednolica on europej-ski rynek usług finansowych, w wyższym stopniu chroni interesy inwestorów,

1 Szerzej na temat segmentów rynku finansowego patrz m.in. w: [Czekaj (red.), 2017; Pyka (red.), 2010; Dębski, 2010; Kurzajewski, Nowalińska, 2017].

2 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie ryn-ków instrumentów finansowych oraz zmieniająca dyrektywę 2002/92/WE i dyrektywę 2011/61/UE; Regulation (EU) No 600/2014 of the European Parliament and of the Council of 15 May 2014 on mar-kets in financial instruments and amending Regulation (EU) No 648/2012.

ALOKACJA KAPITAŁU

MOBILIZACJA KAPITAŁU

TRANSFORMACJA KAPITAŁU

WYCENA KAPITAŁU

POŚREDNICTWO FINANSOWE

rozmieszczanie kapitałów

w gospodarce

scalanie nadwyżek

kapitałowych

zmiana formy

kapitału

popyt i podaż na kapitał

a jego wycena

1.1. Rynek finansowy – istota, struktura, przedmiot obrotu

17

Rysunek 1.2. Struktura rynku finansowego

Źródło: opracowanie własne na podstawie: [Wawiernia, Jonek -Kowalska, 2009, s. 28–31; Bąk, Pietrzyk, 2018, s. 9; Szustak, Jura, Zatwarnicki, 2010, s. 157; https://tge.pl/rif; https://www.gpw.pl].

Hurtowy (międzybankowy)

operacje banków z bankiem centralnym

operacje depozytowo-lokacyjne banków komercyjnych

Regulowany

główny rynek GPW (papiery wartościowe), rynek regulowany BondSpot SA (papiery wartościowe),

towarowa giełda energii (obrót energią, limitami emisji; rynek energii jest rynkiem bazowym dla futures)

Międzybankowy (rzeczywisty rynek wymiany walut). Uczestnicy: banki, rządy,

inwestorzy instytucjonalni

Detaliczny – bankowy i pozabankowy, w tym rynek ubezpieczeń

kredyty, depozyty, rynek wierzytelności, papierów bankowych, pozabankowych instrumentów finansowych zbywalnych

i niezbywalnych, rozliczenia, rynek ubezpieczeń itp.

Alternatywny System Obrotu (ASO)

Treasury Bondspot Poland, rynek obligacji (Catalyst), rynek akcji (NewConnect)

– rynki papierów wartościowych

NiepublicznyRynek inwe-

stycji alterna-tywnych

Detaliczny (instrumenty pochodne na różnice kursowe – CFD). Uczestnicy: firmy

inwestycyjne, klienci detaliczni

PIENIĘŻNY

w tym rynek instrumentów

pochodnych obecny w każdym segmencie

głównym rynku finansowego

WALUTOWY

KAPITAŁOWY

RYNEK FINANSOWY

RYNEK PIENIĘŻNY

PODSTAWOWY RYNEK WALUTOWY – FOREX, FX (FOREIGN EXCHANGE)

RYNEK KAPITAŁOWY – PUBLICZNY, ZORGANIZOWANY


18

ale także zmienia strukturę rynku, zrezygnowano bowiem z podziału rynku kapitałowego na rynek giełdowy i rynek pozagiełdowy. Zmiany dotyczą tak-że ustalania minimalnego kroku notowań dla kursów akcji i ETF, limitów mi-nimalnej wartości zlecenia z warunkiem wielkości ujawnianej czy limitów dla zleceń cross3.

Inwestycje alternatywne najbliższe są rynkowi kapitałowemu z racji ich długoterminowej alokacji4. Rynek inwestycji alternatywnych nie jest precy-zyjnie definiowany w literaturze przedmiotu, nie ma również jednoznacz-nego podziału inwestycji na klasyczne i alternatywne. Rynek ten zazwyczaj definiuje się jako rynek inwestycji wychodzących poza tradycyjne formy in-westowania na rynku finansowym. Są to zatem aktywa, które w niewielkim stopniu korelują z klasycznymi inwestycjami finansowymi. Granice inwesty-cji alternatywnych są zatem umowne i płynne, czego przykładem są np. pro-dukty strukturyzowane, ETF, private equity czy hedging, pochodzące z grupy tzw. szczególnych, finansowych inwestycji alternatywnych, mogą być i często są postrzegane nie jako alternatywne, lecz jako klasyczne inwestycje finan-sowe [Borowski, 2007–2010]. W ramach rynku alternatywnego wyróżnia się rynki: commodities (przez niektórych autorów zaliczany także do inwestycji klasycznych), nieruchomości i dóbr luksusowych. Rynek commodities to rynek towarów i surowców, na którym obraca się produktami rolnymi, metalami, minerałami, energią czy limitami, a nawet instrumentami pochodnymi. Ry-nek nieruchomości pozwala na inwestowanie w nieruchomości mieszkaniowe zarówno na wynajem, jak i na sprzedaż, a także w nieruchomości gospodar-cze [Cichorska (red.), 2015, s. 96–97]. Do dóbr luksusowych zalicza się z kolei dzieła sztuki, przedmioty kolekcjonerskie, złoto, monety, platynę, trunki, sze-roką grupę przedmiotów kolekcjonerskich itd.5. Do szerokiej grupy inwestycji alternatywnych zaliczono również w niniejszej monografii kryptowaluty. Ry-nek pieniądza cyfrowego, zwany kryptowalutowym, jest bowiem specyficz-ny i funkcjonuje autonomicznie względem rynku finansowego. Rynek ten jest obarczony bardzo wysokim, spekulacyjnym ryzykiem inwestycyjnym z uwa-gi na duże wahania wartości kryptowalut, stąd też nie zyskał on powszechnej akceptacji. Pierwszą kryptowalutą, inaczej walutą wirtualną, alternatywną

3 Komunikat Zarządu Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie z dnia 2 stycznia 2018 r.4 Z uwagi na ograniczone ramy objętościowe monografii inwestycje alternatywne nie staną się

jednak przedmiotem szerszych rozważań.5 Szerzej na ten temat w: [Borowski, 2008a, s. 217–260; Borowski, 2008b, s. 179–194; Borowski

2016; Borowski, Sawicki, 2018].

1.1. Rynek finansowy – istota, struktura, przedmiot obrotu

19

i najbardziej znaną, wprowadzoną w 2009 roku jest Bitcoin. Inne kryptowaluty to np. Ethereum, Litecoin, Ripple i ponad 1000 innych. Popularnymi giełdami kryptowalut (serwisy internetowe) są np. BitBay, Poloniex, Bitelon, Binance, Livecoin, Bittrex, Exmo, Kraken czy Bitmarket. Rynek ten jest kontrolowany przez blockchain – zdecentralizowany, rozproszony rejestr transakcji (księga główna)6.

Instytucje rynku finansowego oraz najważniejsze dla jego segmentów instru-menty finansowe i regulacje składające się na jego infrastrukturę, warunkujące istnienie tego rynku, zostaną szeroko omówione w dalszej części monografii.

Przedmiotem obrotu na rynku finansowym jest bezsprzecznie pieniądz przekształcany w kapitał finansowy (mający przynosić zyski dzięki jego ru-chowi na rynku finansowym), przybierający postać instrumentów finanso-wych, stanowiących przedmiot zawieranych transakcji finansowych, ka-sowych i terminowych (o instrumentach będzie mowa w podrozdz. 1.2 rozdz. 1). Kapitał finansowy zatem to suma środków finansowych znajdują-cych się w obrocie na rynku finansowym. Kapitał finansowy jest źródłem fi-nansowania zgłaszanych potrzeb uczestników rynku finansowego, lokowa-nia wolnych zasobów, dochodów i kosztów, gwarantem spłaty zobowiązań i efektywności. Kapitał finansowy ma swoją cenę. Wiadomo, iż wzrastają-cy popyt na kapitał w porównaniu z nienadążającą za nim podażą podwyż-sza jego cenę, i odwrotnie, wyższa w stosunku do popytu podaż obniża jego cenę. Na popyt i podaż kapitału finansowego oddziałuje przy tym wiele zróż-nicowanych czynników, zdarza się, że ten sam czynnik stymuluje zarówno wzrost popytu, jak i podaży, czego przykładem jest wysoka koniunktura za-chęcająca do inwestowania (wzrost popytu) i jednocześnie przyczyniająca się do wzrostu zamożności uczestników rynku, generując dodatkową podaż pieniądza. Wybrane czynniki wzrostu popytu i podaży na kapitał finansowy pokazuje rysunek 1.3.

6 [Czym są kryptowaluty?; Przegląd kilku wybranych giełd kryptowalutowych; https://tge.pl/rif, 23.09.2019; Borowski, 2007–2010; Cichorska (red.), 2015, s. 96–97].


20

Rysunek 1.3. Wybrane czynniki wzrostu popytu na kapitał finansowy i podaży kapitału finansowego

Źródło: opracowanie własne.

Na wymienione czynniki główne kształtujące popyt i podaż kapitału finan-sowego ma wpływ szereg innych determinantów, co powoduje trudności ich ob-serwowania i analizy wpływu na cenę kapitału finansowego, zwłaszcza dla nie-finansowych uczestników rynku (indywidualnych i instytucjonalnych).

Uczestnikami rynku finansowego są: instytucje finansowe, będące m.in. po-średnikami na rynku finansowym (np. banki, domy maklerskie) i instytucjami rozpraszania ryzyka (zakłady ubezpieczeń); podmioty dyscypliny regulacyjnej, o których będzie mowa w dalszej części monografii; podmioty dyscypliny ryn-kowej, emitenci, inwestorzy (rys. 1.4).

Rysunek 1.4. Uczestnicy rynku finansowego

Źródło: opracowanie własne na podstawie: [Czekaj, Raganiewicz, 2017, s. 80–108].

POPYT NA KAPITAŁ FINANSOWY

� ekspansywna polityka pieniężna banku centralnego (tani, łatwo dostępny pieniądz)

� restrykcyjna polityka fiskalna, obniżająca dochody, generująca dodatkowy popyt w celu finansowania potrzeb

� wysoka koniunktura gospodarcza pobudzająca inwestycje � wzrost potrzeb kredytowych

PODAŻ KAPITAŁU

FINANSOWEGO

� wzrastające oszczędności/zyski indywidualnych/ instytucjonalnych uczestników rynku finansowego

� wzrost kreacji pieniądza przez bank centralny � wzrost akcji kredytowej banków II szczebla � stymulacyjna polityka fiskalna � wysoka koniunktura gospodarcza

PODMIOTY KONTROLI

REGULACYJNEJ I RYNKOWEJ

INSTYTUCJE FINANSOWE (POŚREDNICY

FINANSOWI, INSTYTUCJE ROZPRASZANIA RYZYKA)

INWESTORZYEMITENCI

1.2. Infrastruktura rynku finansowego – zakres pojęcia, klasyfikacja, skuteczność

21

Na uwagę zasługują podmioty kontroli regulacyjnej, którymi są KNF, NBP, BFG i rząd (safety net). Dyscyplina regulacyjna jest niezbędnym uzupełnieniem kontroli/dyscypliny rynkowej sprawowanej przez wierzycieli i akcjonariuszy, którzy podejmują decyzje o utrzymaniu instrumentów finansowych danego emitenta czy depozytów w banku, po analizie jego kondycji i perspektyw, bazu-jąc na ogólnie dostępnych, publikowanych, informacjach ekonomiczno-finanso-wych. Nie mają jednak wglądu do szczegółowych informacji, niepublikowanych, stąd ważna rola podmiotów dyscypliny regulacyjnej, których zadaniem jest pro-fesjonalne wychwycenie sygnałów wczesnego ostrzegania o zagrożeniach i sku-teczne przeciwdziałanie powstawaniu sytuacji kryzysowych zarówno w poje-dynczych instytucjach finansowych, jak i w całym instrumentarium obecnym na rynku finansowym.

1.2. Infrastruktura rynku finansowego – zakres pojęcia, klasyfikacja, skuteczność (Grażyna Szustak)

Wymogiem koniecznym powstania bytu rynkowo-prawnego, sprawności i bez-pieczeństwa funkcjonowania mechanizmu alokacji kapitałów finansowych jest stworzenie pełnej infrastruktury rynku finansowego i jej ciągły rozwój, zapew-niający rynkowi i jego uczestnikom konkurencyjność oraz bezpieczeństwo.

Na potrzeby niniejszej publikacji przyjęto następującą autorską definicję in-frastruktury rynku finansowego, traktując ją jako ogół:

�instytucji finansowych, sektorowych i międzysektorowych, samorządów branżowych, instytucji stabilizacyjnych, ochronnych i kontrolnych, ich struk-tur, praw i obowiązków, o służebnym charakterze wobec rynku finansowego, organizujących obrót finansowy oraz płatności, zwiększających jego bezpieczeń-stwo i stabilność;

�instrumentów finansowych (kontraktów finansowych), niezbywalnych i zbywalnych (o charakterze dłużnym i udziałowym, a także pochodnym), ge-nerujących aktywa finansowe i zobowiązania dla stron kontraktu na różne ter-miny, a także tworzących ich kapitały własne, co umożliwia sprawny przepływ kapitałów finansowych, będących istotą rynku finansowego;

�regulacji sankcjonujących prawne podstawy działania rynku i jego uczest-ników, a także wymogów ostrożnościowych, mających zapobiegać nadmiernemu ryzyku, również systemowemu, i jego negatywnym skutkom dla instytucji finan-


22

sowych, klientów i rynku jako całości, przy czym podstawa regulacyjna rynku powinna być jednoznaczna, przejrzysta, dobrze ugruntowana i egzekwowalna.

Z zaproponowanej definicji infrastruktury rynku finansowego wynikają za-tem jej trzy główne człony/płaszczyzny – instytucje rynku finansowego, instru-menty finansowe i regulacje prawnoostrożnościowe (rys. 1.5). Jest oczywiste, że każdy z członów wyodrębnionych na rysunku 1.5 podlega dalszemu podzia-łowi. Poszerzenie ujęcia instytucjonalnego pokazano na rysunku 1.6.

Rysunek 1.5. Infrastruktura rynku finansowego – płaszczyzny zasadnicze


Rysunek 1.6. Infrastruktura rynku finansowego – płaszczyzna instytucjonalna


REGULACYJNA

INSTYTUCJONALNA

INFRASTRUKTURA RYNKU

FINANSOWEGOINSTRUMENTALNA

INFRASTRUKTURA RYNKU FINANSOWEGO

– UJĘCIE INSTYTUCJONALNE

2. INSTYTUCJE MIĘDZY-

SEKTOROWE

3. INSTYTUCJE GWARANCYJNO-

-OCHRONNE

1. OPERACYJNE, SEKTOROWE INSTYTUCJE FINANSOWE

4. SEKTOROWA INFRASTRUKTURA SAMORZĄDOWA


23

Podstawą podziału instytucjonalnego stało się kryterium funkcji pełnionych przez poszczególne grupy instytucji działających na rynku usług finansowych.

Instytucje finansowe funkcjonujące w poszczególnych sektorach rynku finan-sowego, o charakterze operacyjnym, są podmiotami, których działalność skupia się na przeprowadzaniu, na podstawie zawieranych z klientami umów świadcze-nia usług finansowych, różnorodnych transakcji finansowych (gromadzenie, wy-datkowanie, inwestowanie, ubezpieczanie ryzyka, gwarantowanie itp.), których przedmiotem są instrumenty finansowe. Instytucjom finansowym przypisano nazwę „operacyjne”, ponieważ pełnią na rynkach finansowych rolę pośredników finansowych, ale również emitentów i inwestorów. Do operacyjnych instytucji finansowych sektorowych zalicza się przede wszystkim sektorowe instytucje bankowe, ubezpieczeniowe oraz instytucje rynku kapitałowego (rys. 1.7).

Rysunek 1.7. Operacyjne instytucje finansowe – ujęcie sektorowe


Do poszczególnych grup instytucji o charakterze operacyjnym, wg ujęcia sek-torowego, zaliczono:

�Sektorowe instytucje bankowe: banki krajowe (banki akcyjne, państwo-we, spółdzielcze), oddziały instytucji kredytowych, oddziały banków zagranicz-nych, BIK SA. Poza bankami na rynku funkcjonują również: Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo -Kredytowe (SKOK), poddane podobnie jak banki nadzoro-wi finansowemu i objęte gwarancjami Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. Na ich czele stoi Kasa Krajowa SKOK. Z uwagi jednak na znikomy udział SKOK w aktywach rynku finansowego nie będą one poddane w niniejszej publikacji szczegółowej analizie7.

�Sektorowe instytucje ubezpieczeniowe: zakłady ubezpieczeń i reasekuracji (działające jako spółki akcyjne, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych i oddzia-ły zagranicznych zakładów ubezpieczeń) oraz pozostałe elementy infrastruktu-ry instytucjonalnej (agenci, brokerzy, aktuariusze, likwidatorzy szkód).

7 Szerzej nt. SKOK patrz: Ustawa z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnoś-ciowo-kredytowych.

SEKTOROWE INSTYTUCJE

UBEZPIECZENIOWE

SEKTOROWE INSTYTUCJE BANKOWE

INSTYTUCJE RYNKU

KAPITAŁOWEGO


24

�Sektorowe instytucje rynku kapitałowego: GPW SA, BondSpot, Catalyst, NewConnect, Towarowa Giełda Energii, izby rozliczeniowe giełdy papierów wartościowych i giełd towarowych, pośrednicy finansowi na rynku kapita-łowym (domy/biura maklerskie, firmy inwestycyjne i instytucje wspólnego inwestowania typu fundusze inwestycyjne, private equity, fundusze emery-talne).

W instytucjonalnym podziale infrastruktury rynku finansowego ważną rolę odgrywają także międzysektorowe instytucje finansowe, do których należy za-liczyć grupy instytucji międzysektorowych widoczne na rysunku 1.8.

Rysunek 1.8. Instytucje finansowe o charakterze międzysektorowym – grupy podstawowe


Wśród instytucji o charakterze stabilizująco-regulacyjnym istotne miejsce przypada Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) i Bankowi centralnemu, tworzą one bowiem polską siatkę bezpieczeństwa finansowego (jej elementem są tak-że instytucje gwarancyjno-ochronne, a ostatnim rząd). Szefowie wymienionych czterech organów tworzą ważny organ nadzoru makroostrożnościowego, który funkcjonuje pod nazwą Komitet Stabilności Finansowej. Warto pamiętać, że wy-mienione instytucje są nie tylko częścią infrastruktury, pełniąc w niej określone funkcje, ale również regulują i sprawują nad nią nadzór ostrożnościowo-syste-mowy.

Instytucje transakcyjne są instytucjami prowadzącymi systemy rozliczenio-wo-rozrachunkowe, będące własnością NBP, KIR SA, RPW, KDPW, KDPW–CCP. Do tej grupy instytucji zaliczono również repozytoria transakcji i centralnych partnerów.

Przedostatnią grupą instytucji międzysektorowych są instytucje informacyj-ne, do których zalicza się niepubliczne Biura Informacji Gospodarczej, pozwa-lające ograniczyć ryzyko finansowania dzięki gromadzonej informacji o poza-bankowym zadłużeniu firm i osób fizycznych, oraz publiczne bazy informacyjne typu Krajowy Rejestr Sądowy, Księgi Wieczyste czy Sądowy Zastaw Rejestrowy. Taką instytucją informacyjną na rynku informacji bankowej jest m.in. Biuro In-formacji Kredytowej SA.

INSTYTUCJE TRANSAKCYJNE

INSTYTUCJE STABILIZUJĄCO--REGULACYJNE

INSTYTUCJE INFORMACYJNE

I RATINGOWE


25

Agencje ratingowe to instytucje, od których rynek finansowy i jego uczest-nicy oczekują rzetelnej oceny ryzyka inwestycyjnego. Ich ważnym zadaniem jest m.in. nadawanie ratingu emitowanym instrumentom finansowym.

Kolejnym elementem infrastruktury rynku finansowego w ujęciu insty-tucjonalnym są instytucje gwarancyjno-ochronne zabezpieczające interesy klienta rynku usług finansowych, do których zalicza się: sektorowe instytu-cje gwarancyjne, sądownictwo polubowno-arbitrażowe, instytucje informa-cji poufnej (rys. 1.9). Do tej grupy instytucji zaliczono m.in. sądy polubowne, które częściowo można także przypisać do instytucji międzysektorowych, np. takie cechy ma Sąd Polubowny przy KNF. Podobnie Arbitraż Bankowy, który można także zaliczyć do instytucji sektorowych. W przyjętej klasyfi-kacji infrastruktury rynku finansowego – dzielącej infrastrukturę wg peł-nionych przez nią funkcji na rynku finansowym – przypisanie sądownictwa polubownego do grupy instytucji gwarancyjno-ochronnych jest zatem uza-sadnione. W tym miejscu należy także zaznaczyć, że instytucje tajemnicy bankowej, tajemnicy służbowej, ochrona danych osobowych mogą być rów-nież zaliczone do regulacyjnej płaszczyzny infrastruktury rynku finanso-wego.

Rysunek 1.9. Infrastruktura gwarancyjno-ochronna


� Bankowy Arbitraż Konsumencki

� Sąd Polubowny przy ZBP � Sąd Polubowny przy KNF � Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (problem klauzul abuzywnych)

� Rzecznik Finansowy � Pozostałe

� Bankowy Fundusz Gwarancyjny

� Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny

� System Rekompensat prowadzony przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych (KDPW)

� Ochrona danych osobowych

� Tajemnica bankowa � Tajemnica zawodowa (o której mowa np. w ustawie o obrocie instrumentami finansowymi)

SEKTOROWE INSTYTUCJE

GWARANCYJNE

INSTYTUCJA TAJEMNICY BANKOWEJ

I INNE ELEMENTY OCHRONY PRAWNEJ

KLIENTA

SĄDOWNICTWO POLUBOWNO-

-ARBITRAŻOWE


26

Do sektorowej, samorządowej infrastruktury instytucjonalnej rynku finan-sowego zaliczono z kolei:

�Związek Banków Polskich, �Krajowy Związek Banków Spółdzielczych, �Polską Izbę Ubezpieczeń, �Izbę Domów Maklerskich, �Izbę Zarządzających Funduszami i Aktywami (IZFA).

Rolą tych instytucji jest działanie na rzecz integrowania i umacniania sek-tora bankowego, ubezpieczeniowego i kapitałowego, a także reprezentowanie banków, ubezpieczycieli, domów maklerskich, towarzystw funduszy inwesty-cyjnych w kontaktach zewnętrznych.

Na infrastrukturę rynku finansowego składa się także płaszczyzna instru-mentalna. Ma ona głównie charakter międzysektorowy z racji powiązania fi-nansowego poszczególnych instytucji finansowych, emitentów, inwestorów i innych uczestników rynku finansowego w ramach istniejącego obrotu instru-mentami finansowymi. Instrument finansowy, jak już wspominano, jest rozu-miany jako kontrakt finansowy zawierany między stronami; u jednej z nich zatem w wyniku tej operacji wzrastają aktywa, u drugiej zaś powstaje zobowią-zanie finansowe lub wzrasta wielkość kapitału własnego [Instrumenty finan-sowe i ich klasyfikacja]. Obok instrumentów finansowych bazowych (prostych, podstawowych) na rynku finansowym funkcjonują również instrumenty finan-sowe pochodne, których wartość zależy od wartości instrumentów bazowych, na których oparto konstrukcję instrumentu złożonego (opcje, kontrakty termi-nowe forward, futures), a ich celem jest transfer ryzyka (celem instrumentów podstawowych jest z kolei transfer kapitałów). Realizacja kontraktu następuje (lub może nastąpić – w przypadku opcji, ponieważ posiadacz opcji decyduje, czy zrealizować prawo kupna, czy sprzedaży instrumentów, czy od niego odstąpić) w przyszłości (data przyszła), po ustalonej w kontrakcie cenie lub po cenie przy-szłej, w zależności od rodzaju kontraktu terminowego. Typowymi funkcjami de-rywatów są funkcje ograniczania ryzyka, arbitrażu i spekulacyjna [Instrument pochodny]. Nie należy utożsamiać instrumentów pochodnych z inwestycyjny-mi instrumentami strukturyzowanymi, charakteryzującymi się zróżnicowaną strukturą inwestowania, np. część bezpieczna oraz ryzykowna. W przypadku tej drugiej zysk inwestora zależy od wartości wskaźnika rynkowego, którym może być kurs walutowy, ceny surowców, indeksy giełdowe, ceny instrumen-tów finansowych dłużnych, kurs akcji czy koszyka akcji, wartość funduszy in-westycyjnych itp. Produkt strukturyzowany stanowi więc swoistego rodzaju


27

połączenie instrumentu prostego z pochodnym. Przykładem produktów struk-turyzowanych są lokaty strukturyzowane, certyfikaty strukturyzowane, polisy inwestycyjne itp. Mogą one mieć charakter inwestycyjny i spekulacyjny [Rębi-las, 2013, s. 134, 136; Błach, 2011, s. 134–135]. Jeżeli certyfikaty inwestycyjne potraktujemy jako produkty strukturyzowane, których nie emituje fundusz in-westycyjny zamknięty, np. instrument: RCGLDAOPEN, wówczas naśladuje on zmianę ceny instrumentu bazowego; w przypadku podanego przykładu instru-mentem bazowym jest złoto. Wzrosty czy spadki cen uncji złota skutkują tym samym ruchem na certyfikacie. Jeżeli inwestor chce inwestować w złoto, nie jest zatem uzależniony od funduszy inwestycyjnych posiadających w aktywach złoto czy akcje spółek wydobywających ten kruszec. Instrument narażony jest oczywiście na ryzyko kursowe (jeżeli np. złoto wyliczane jest w USD, a następ-nie wycena certyfikatu jest przeliczana na PLN). W skrajnym wariancie, czyli w sytuacji gdy spada wartość złota i jednocześnie spada wartość USD do PLN – inwestor traci najwięcej [RCGLDAOPEN].

Nietypowymi instrumentami finansowymi, symbolami ostatniego kryzysu finansowego, są instrumenty oparte na sekurytyzowanych aktywach, zabezpie-czone aktywami ABS, obejmujące także MBS (instrumenty zabezpieczone kre-dytami hipotecznymi) i CDO (obligacja i strukturyzowany produkt kredytowy, czyli papier wartościowy oparty na długu [Puszer, 2012, s. 724]) oraz ich mo-dyfikacje [Kozieł, Instrumenty pochodne…].

Wyjściową klasyfikację instrumentów finansowych pokazano na rysun-ku 1.10, a ustawową, wynikającą z ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie in-strumentami finansowymi, na rysunku 1.11. Warto w tym miejscu nadmienić, iż niektóre instrumenty rynku pieniężnego odrębne ustawy zaliczają do papie-rów wartościowych. Chodzi o ustawę z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo ban-kowe, posługującą się pojęciem „bankowe papiery wartościowe” (m.in. chodzi o certyfikaty depozytowe), oraz o ustawę z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finan-sach publicznych, zaliczającą również bony skarbowe do tzw. skarbowych pa-pierów wartościowych. W przypadku kryptowalut sprawa ich kwalifikacji jest dość skomplikowana. Nie są one zaliczane przez dyrektywę MiFID II do katalo-gu instrumentów finansowych. Ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdzia-łaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu rozumie przez nią cy-frowe odwzorowanie wartości, które nie jest: prawnym środkiem płatniczym emitowanym przez NBP, zagraniczne banki centralne czy inne organy admi-nistracji publicznej; międzynarodową jednostką rozrachunkową ustanawianą przez organizację międzynarodową i akceptowaną przez kraje należące do tej


28

organizacji (współpracujące z nią); pieniądzem elektronicznym w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych; instrumentem finan-sowym w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi; wekslem lub czekiem, ale jest wymienialne (w obrocie gospo-darczym) na prawne środki płatnicze i akceptowane jako środek wymiany, a także może być elektronicznie przechowywane lub przeniesione albo może być przedmiotem handlu elektronicznego. W Polsce przychód realizowany na handlu kryptowalutami jest zarówno dla osób fizycznych, jak i przedsiębior-ców przychodem z kapitałów pieniężnych i podlega opodatkowaniu podat-kiem dochodowym (stawka 19%)8.

Rysunek 1.10. Wyjściowy podział instrumentów finansowych


8 [Szopa, Opodatkowanie kryptowalut…] oraz Ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, art. 2.1, p. 26; Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podat-ku dochodowym od osób fizycznych, art. 17.1, p. 11.

zbywalne – bazowe(stanowiące przedmiot obrotu

na rynku finansowym)

walutyinstrumenty finansowe

dłużne

instrumenty finansowe udziałowe

niezbywalne

np. kredyty, depozyty, instrumenty ubezpieczeniowe itd.

płatnicze (weksle, czeki,

instrumenty elektroniczne,

w tym innowacje itd.)

instrumenty pochodne – przeznaczone do obrotu

i zabezpieczającealternatywne instru-menty inwestycyjne

– finansowe

INSTRUMENTY FINANSOWE

RYNKU FINANSOWEGO


29

Rysunek 1.11. Ustawowy podział instrumentów finansowych

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.

W tabeli 1.1 zaprezentowano nieco szerszy opis najistotniejszych instru-mentów finansowych sklasyfikowanych na rysunku 1.11. Wymieniono w niej m.in. podstawy prawne ich emisji, należy bowiem pamiętać, że obok wska-zanych aktów prawnych ważną ustawą regulującą ofertę publiczną i warun-ki wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego obrotu jest ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spół-kach publicznych. Przepisów przywołanej ustawy nie stosuje się jednak w od-niesieniu do: weksli i czeków (w przypadku których zastosowanie znajdują usta-wa z dnia 28 kwietnia 1936 r. – Prawo wekslowe, i ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. – Prawo czekowe), bankowych papierów wartościowych (w rozumieniu ustawy Prawo bankowe) oraz innych papierów wartościowych o charakterze nieudziałowym (potwierdzających przyjęcie środków pieniężnych do depozytu i objętych gwarancjami BFG, które instytucja kredytowa emituje w sposób ciągły lub powtarzający się, które nie są podporządkowane, zamienne lub wymienne, nie inkorporują prawa do subskrybowania lub nabycia innego rodzaju papie-

PAPIERY WARTOŚCIOWE

� akcje, prawa poboru, prawa do akcji � warranty subskrypcyjne (gwarancja subskrypcyjna) � kwity depozytowe � obligacje � listy zastawne � certyfikaty inwestycyjne � inne zbywalne papiery wartościowe i prawa majątkowe

INSTRUMENTY FINANSOWE NIEMAJĄCE

STATUSU PAPIERÓW

WARTOŚCIOWYCH

� jednostki uczestnictwa � instrumenty rynku pieniężnego � finansowe kontrakty terminowe (forward, futures, opcje, swap), pochodne dotyczące przenoszenia ryzyka kredytowego, kontrakty na różnicę

� pochodne instrumenty towarowe � pochodne odnoszące się do zmian klimatycznych, stawek frachtowych, stawek inflacji i innych oficjalnych danych statystycznych

� uprawnienia do emisji


30

rów wartościowych oraz nie stanowią podstawy dla papierów wartościowych w rozumieniu ustawy o obrocie instrumentami finansowymi), papierów war-tościowych będących instrumentami rynku pieniężnego (wg ustawy o obrocie instrumentami finansowymi)9. Ważną podstawą prawną emisji instrumentów finansowych wymienionych w tabeli 1.1 i na rysunku 1.11 jest również wymie-niona ustawa o obrocie instrumentami finansowymi.

W tabeli 1.2 z kolei szerzej przedstawiono zasadnicze instrumenty pochodne wymienione na rysunku 1.11. Warto w niej zwrócić szczególną uwagę na platfor-my obrotu tymi instrumentami, wśród których nowością są OTF, czyli zorgani-zowane platformy obrotu, których wprowadzenie wymusza dyrektywa MiFID II, implementowana do regulacji polskich w zmienionej ustawie o obrocie instru-mentami finansowymi (wniosek o licencję na prowadzenie OTF złożyła do KNF w grudniu 2018 r. Towarowa Giełda Energii). Dotychczasowy OTC będzie za-tem musiał być, w zasadniczej mierze, przeniesiony na OTF. Będą więc nie dwie, a trzy platformy obrotu, czyli giełda, alternatywny system obrotu – ASO, oraz omawiany OTF. Ten ostatni ma zapewnić przejrzyste zasady regulujące dostęp do rynku, neutralność podmiotów prowadzących OTF i ochronę inwestorów, ozna-czającą profesjonalną realizację zleceń i równe traktowanie klientów. Istotną ce-chą OTF jest uznaniowość, co różni tę platformę od rynku regulowanego i ASO. Jej wprowadzenie (co stało się w grudniu 2017 r.) było właśnie pierwszym kro-kiem do docelowego przekształcenia Rynku Towarowego Terminowego (działa-jącego w ramach TGE) w OTF. Uznaniowość oznacza wprowadzenie ograniczeń maksymalnej wielkości wolumenu w pojedynczych zleceniach kupna i sprzedaży dla określonego instrumentu terminowego (grupy instrumentów). Limitowanie ma miejsce wówczas, gdy przez dwie sesje pod rząd utrzyma się niska płynność obrotu, przy jednoczesnej dużej skali niezrealizowania zleceń odniesionych do okresu referencyjnego (będzie dotyczyło oddzielnie każdej serii kontraktów)10.

9 Art. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instru-mentów finansowych.

10 [TGE wprowadza unijne regulacje…; Okoń, Zorganizowane platformy obrotu (OTF)…]; Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi…; Pakiet MiFID II, na który składają się: Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2014/65 z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie ryn-ków instrumentów finansowych; Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 600/2014 z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz zmieniające rozporządzenie (UE) nr 638/2012; Rozporządzenie Delegowane Komisji Europejskiej nr 2017/565 z dnia 25 kwietnia 2016 r. uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE w odniesieniu do wy-mogów organizacyjnych i warunków prowadzenia działalności przez firmy inwestycyjne oraz pojęć zdefiniowanych na potrzeby tej dyrektywy; pozostałe rozporządzenia/akty wykonawcze/techniczne.


31

Tabe

la 1

.1. I

nstru

men

ty fi

nans

owe

wym

ieni

one

w u

staw

ie o

obr

ocie

inst

rum

enta

mi fi

nans

owym

i –

pods

taw

a pr

awna

em

isji,

opi

s in

stru

men

tów

, em

itenc

i, in

wes

torz

y

Papi

ery

war

tośc

iow

e –

udzi

ałow

e

Pods

taw

a pr

awna

em

isji

Opis

inst

rum

entu

(w p

rzyp

adku

pap

ieró

w w

arto

ścio

wyc

h –

mie

jsce

obr

otu)

Emite

nci/I

nwes

torz

y

12

34

AKCJ

E, P

RAW

A DO

AKC

JI (P

DA),

PRAW

A PO

BORU

(P

P)

Kode

ks s

półe

k ha

ndlo

wyc

h (K

SH)

Akcj

a –

papi

er w

arto

ścio

wy

repr

ezen

tują

cy p

raw

o w

spół

wła

snoś

ci je

j po

siad

acza

w m

ająt

ku s

półk

i em

itent

a, d

ając

y ak

cjon

ariu

szow

i pra

wo

głos

u na

WZ

spół

ki, p

raw

o do

dyw

iden

dy i

do u

dzia

łu w

pod

ziale

m

ająt

ku s

półk

i w ra

zie je

j lik

wid

acji.

Rod

zaje

akc

ji: im

ienn

e,

na o

kazic

iela

, upr

zyw

ilejo

wan

e, zw

ykłe

.PP

– p

apie

r war

tośc

iow

y da

jący

pos

iada

czow

i pra

wo

pier

wsz

eńst

wa

przy

zaku

pie

akcj

i now

ej e

mis

ji.PD

A –

inst

rum

enty

fina

nsow

e um

ożliw

iają

ce a

kcjo

nariu

szom

wyj

ście

z i

nwes

tycj

i lub

wej

ście

w in

wes

tycj

ę pr

zed

reje

stra

cją

akcj

i now

ej

emis

ji.Ak

cje,

PDA

, PP

noto

wan

e są

na

GPW

, New

Conn

ect

Emite

nci:

spół

ki a

kcyj

ne

Inw

esto

rzy:

indy

wid

ualn

i or

az in

styt

ucjo

naln

i

WAR

RAN

TY

SUBS

KRYP

CYJN

EKo

deks

spó

łek

hand

low

ych

Papi

er w

arto

ścio

wy,

imie

nny/

na o

kazic

iela

, em

itow

any

prze

z spó

łkę

akcy

jną

w c

elu

podw

yższ

enia

jej k

apita

łu za

kład

oweg

o, u

praw

niaj

ący

ich

posi

adac

za d

o za

pisu

na

akcj

e cz

y ob

jęci

a ak

cji (

nie

łącz

ąc ic

h z p

raw

ami p

obor

u pr

zysł

uguj

ącym

i dot

ychc

zaso

wym

akc

jona

riusz

om).

Not

owan

e na

GPW

, New

Conn

ect

Emite

nci:

spół

ki a

kcyj

ne

Inw

esto

rzy:

indy

wid

ualn

i or

az in

styt

ucjo

naln

i

KWIT

Y DE

POZY

TOW

EKS

HPa

pier

war

tośc

iow

y po

świa

dcza

jący

wła

snoś

ć ak

cji s

półk

i po

chod

zące

j z k

raju

inne

go n

iż kr

aj, w

któ

rym

kw

it je

st w

obr

ocie

. Kw

it de

pozy

tow

y je

st k

wot

owan

y w

wal

ucie

kra

ju e

mis

ji i p

odle

ga

regu

lacj

om p

raw

nym

tego

kra

ju.

Inac

zej:

Papi

er w

arto

ścio

wy

wys

taw

iony

na

rynk

u za

gran

iczn

ym

na p

odst

awie

akc

ji sp

ółki

not

owan

ych

w k

raju

jej s

iedz

iby.

Not

owan

e na

gie

łdac

h

Emite

nci:

inst

ytuc

je

finan

sow

e

Inw

esto

rzy:

indy

wid

ualn

i or

az in

styt

ucjo

naln

i –

ucze

stni

cy ry

nków

za

gran

iczn

ych


32

12

34

CERT

YFIK

ATY

INW

ESTY

CYJN

EKS

H; U

staw

a o

fund

usza

ch

inw

esty

cyjn

ych

i zar

ządz

aniu

al

tern

atyw

nym

i fun

dusz

ami

inw

esty

cyjn

ymi;

Rozp

orzą

dzen

ie M

inis

tra

Rozw

oju

i Fin

ansó

w

z dni

a 19

maj

a 20

17 r .

w

spr

awie

szc

zegó

łow

ej

treśc

i war

unkó

w

emis

ji ce

rtyfik

atów

in

wes

tycy

jnyc

h em

itow

anyc

h pr

zez f

undu

sz

inw

esty

cyjn

y za

mkn

ięty

, kt

óry

nie

jest

pub

liczn

ym

fund

usze

m in

wes

tycy

jnym

za

mkn

ięty

m

Papi

er w

arto

ścio

wy

o ch

arak

terz

e ud

ziało

wym

, pot

wie

rdza

jący

udz

iał

w a

ktyw

ach

fund

uszu

inw

esty

cyjn

ego

zam

knię

tego

, daj

ący

jego

po

siad

aczo

wi o

kreś

lone

pra

wa

maj

ątko

we.

Certy

fikat

y in

wes

tycy

jne,

zgod

nie

z ust

awą,

mog

ą by

ć pr

zedm

iote

m o

ferty

pu

blic

znej

lub

dopu

szcz

enia

do

obro

tu n

a ry

nku

regu

low

anym

, lub

wpr

o-w

adzo

ne d

o alt

erna

tyw

nego

sys

tem

u ob

rotu

(GPW

, Bon

dSpo

t, Ca

taly

st).

Na

gieł

dzie

not

owan

e są

takż

e ET

F-y,

będ

ące

certy

fikat

ami

inw

esty

cyjn

ymi b

ądź t

ytuł

ami u

czes

tnic

twa

fund

uszy

inw

esty

cyjn

ych

zarz

ądza

nych

pas

ywni

e, w

iern

ie n

aśla

dują

cych

np.

dan

y in

deks

gi

ełdo

wy.

Są

one

papi

erem

war

tośc

iow

ym n

otow

anym

tak

jak

akcj

e,

z cią

głą

wyc

eną

inw

esty

cji i

han

dlem

pod

czas

ses

ji gi

ełdo

wej

. Pie

rwsz

y po

lski E

TF, d

ziała

jący

na

moc

y po

lskie

go p

raw

a, k

tóry

zade

biut

ował

na

GPW

SA

w W

arsz

awie

07.

01.2

019

r., to

: Bet

a ET

F W

IG20

TR P

ortfe

low

y FI

Z, re

plik

ując

y in

deks

WIG

20, u

wzg

lędn

iają

cy d

ywid

endy

. W s

posó

b ci

ągły

em

ituje

on

certy

fikat

y in

wes

tycy

jne

jako

fund

usz z

amkn

ięty

o

spec

yficz

nej f

orm

ie p

raw

nej.

Jedn

ostk

ą no

tow

ania

ETF

są

takż

e, ja

k w

spom

nian

o w

yżej

, tyt

uły

ucze

stni

ctw

a (n

a GP

W S

A, n

p. LY

XOR

ETF

na in

deks

DAX

czy

LYXO

R ET

F na

inde

ks S

&P50

0)

Emite

nci c

erty

fikat

ów:

fund

usze

inw

esty

cyjn

e za

mkn

ięte

. ETF

– fu

ndus

ze

inw

esty

cyjn

e za

mkn

ięte

i o

twar

te

Inw

esto

rzy:

inw

esto

rzy

indy

wid

ualn

i i i

nsty

tucj

onal

ni

Papi

ery

war

tośc

iow

e –

dłuż

ne

Pods

taw

a pr

awna

em

isji

Opis

inst

rum

entu

Emite

nci/I

nwes

torz

y

OBLI

GACJ

EUs

taw

a o

finan

sach

pu

blic

znyc

h i u

staw

y bu

dżet

owe

wsk

azuj

ące

mak

sym

alny

puł

ap e

mis

ji (o

blig

acje

ska

rbow

e);

Usta

wa

o ob

ligac

jach

; KS

H; U

staw

a Pr

awo

bank

owe

(ban

kow

e pa

pier

y w

arto

ścio

we)

Papi

er w

arto

ścio

wy

emito

wan

y w

ser

ii (re

prez

entu

je p

raw

a m

ająt

kow

e po

dzie

lone

na

rów

ne je

dnos

tki),

w k

tóry

m e

mite

nt

stw

ierd

za, ż

e je

st d

łużn

ikie

m w

łaśc

icie

la o

blig

acji,

zobo

wią

zują

c si

ę w

obec

nie

go d

o sp

ełni

enia

okr

eślo

nego

św

iadc

zeni

a (p

ieni

ężne

go

bądź

nie

pien

iężn

ego,

np.

obl

igac

je za

mie

nne)

.Ro

dzaj

e ob

ligac

ji w

g us

taw

y o

oblig

acja

ch: i

mie

nne,

na

okaz

icie

la,

party

cypa

cyjn

e, za

mie

nne,

z pr

awem

pie

rwsz

eńst

wa,

wie

czys

te,

przy

chod

owe.

Not

owan

e na

GPW

, Bon

dSpo

t, Ca

taly

st

Emite

nci:

Min

iste

rstw

o Fi

nans

ów, w

imie

niu

Skar

bu P

ańst

wa

(obl

igac

je

skar

bow

e), j

edno

stki

sa

mor

ządu

tery

toria

lneg

o,

korp

orac

je, i

nsty

tucj

e fin

anso

we

Inw

esto

rzy:

inw

esto

rzy

indy

wid

ualn

i i in

styt

ucjo

naln

i


33

12

34

LIST

Y ZA

STAW

NE

Usta

wa

o lis

tach

za

staw

nych

i ba

nkac

h hi

pote

czny

ch

Hipo

tecz

ne li

sty

zast

awne

– p

apie

r war

tośc

iow

y im

ienn

y/na

oka

zicie

la

emito

wan

y pr

zez b

anki

hip

otec

zne

na b

azie

ich

wie

rzyt

elno

ści

kred

ytow

ych,

zabe

zpie

czon

ych

hipo

teką

na

nier

ucho

moś

ci,

w k

tóry

ch b

ank

zobo

wią

zuje

się

do

speł

nien

ia o

kreś

lony

ch ś

wia

dcze

ń pi

enię

żnyc

h na

rzec

z upr

awni

oneg

o.Je

żeli

bank

w d

niu

wyk

upu

listó

w za

staw

nych

nie

ma

środ

ków

, w

ówcz

as w

ypow

iada

nie

obsł

ugiw

ane

kred

yty

hipo

tecz

ne, z

ajm

uje

nier

ucho

moś

ci, a

śro

dki u

zysk

ane

z ich

licy

tacj

i w p

ierw

szej

kol

ejno

ści

prze

znac

za n

a w

ykup

zapa

dłyc

h hi

pote

czny

ch li

stów

zast

awny

ch.

Publ

iczn

e lis

ty za

staw

ne –

pap

ier w

arto

ścio

wy

imie

nny/

na o

kazic

iela

em

itow

any

prze

z ban

k hi

pote

czny

na

bazie

kre

dytó

w u

dzie

lony

ch lu

b za

bezp

iecz

onyc

h pr

zez w

iary

godn

e po

dmio

ty p

ublic

zne,

m.in

. prz

ez:

NBP

, EBC

, rzą

dy, b

anki

cen

traln

e pa

ństw

UE,

OEC

D cz

y Sk

arb

Pańs

twa.

List

y za

staw

ne n

otow

ane

są g

łów

nie

na ry

nku

Cata

lyst

Emite

nci:

bank

i hip

otec

zne

Inw

esto

rzy:

indy

wid

ualn

i i i

nsty

tucj

onal

ni

Jedn

ostk

i uc

zest

nict

wa

i ins

trum

enty

ry

nku

pien

iężn

ego

Pods

taw

a pr

awna

em

isji

Opis

inst

rum

entu

Emite

nci/I

nwes

torz

y

JEDN

OSTK

I UC

ZEST

NIC

TWA

Usta

wa

o fu

ndus

zach

in

wes

tycy

jnyc

h i z

arzą

dzan

iu

alte

rnat

ywny

mi

fund

usza

mi

inw

esty

cyjn

ymi

Inst

rum

ent fi

nans

owy,

udz

iało

wy,

któ

ry in

wes

tor m

oże

naby

wać

w

każ

dym

dog

odny

m d

la s

iebi

e m

omen

cie

i um

arza

ć w

fund

uszu

na

żąda

nie

(z c

zęst

otliw

ości

ą ok

reśl

oną

w s

tatu

cie

fund

uszu

). Za

sady

us

tala

nia

war

tośc

i jed

nost

ki u

czes

tnic

twa:

akt

ywa

netto

fund

uszu

w

dan

ym d

niu

(czy

li ak

tyw

a og

ółem

pom

niej

szon

e o

zobo

wią

zani

a)

/ ilo

ść je

dnos

tek

ucze

stni

ctw

a bę

dący

ch w

pos

iada

niu

inw

esto

rów

w

dni

u w

ycen

y. F

undu

sz m

a ob

owią

zek

zape

wni

ć in

wes

toro

m

bezp

łatn

ą, k

lucz

ową

info

rmac

ję. I

nfor

mac

ję d

odat

kow

ą m

oże

zape

wni

ać p

rosp

ekt i

nfor

mac

yjny

Emite

nci:

fund

usze

in

wes

tycy

jne

otw

arte

i s

pecj

alis

tycz

ne o

twar

te

Inw

esto

rzy:

indy

wid

ualn

i i i

nsty

tucj

onal

ni


34

12

34

CERT

YFIK

ATY

DEPO

ZYTO

WE

Usta

wa

Praw

o ba

nkow

eDł

użny

inst

rum

ent fi

nans

owy,

zaśw

iadc

zeni

e w

ysta

wio

ne p

rzez

ba

nk, p

otw

ierd

zają

ce p

rzyj

ęcie

okr

eślo

nej k

wot

y pi

enię

dzy

na

okre

ślon

y cz

as i

po u

stal

onej

sto

pie

proc

ento

wej

lub

dysk

onta

(jeż

eli

klie

nt k

upuj

e go

po

niżs

zej o

d no

min

alne

j cen

ie, a

w d

niu

wyk

upu

otrz

ymuj

e w

arto

ść n

omin

alną

). Po

siad

a ce

chę

płyn

nośc

i, kt

órej

nie

m

a al

tern

atyw

ny d

o ce

rtyfik

atu

prod

ukt b

anko

wy,

jaki

m je

st lo

kata

te

rmin

owa.

W p

rzyp

adku

bra

ku p

łynn

ego

rynk

u ob

rót c

erty

fikat

ami

orga

nizu

je b

ank

emitu

jący

lub

to b

ank

emitu

jący

wyk

upuj

e je

prz

ed

term

inem

, na

żąda

nie

klie

nta.

Spr

zeda

ż cer

tyfik

atu

prze

d da

tą je

go

zapa

daln

ości

nie

pow

oduj

e ut

raty

ods

etek

za o

kres

utrz

ymyw

ania

tej

inw

esty

cji

Emite

nci:

bank

i

Inw

esto

rzy:

indy

wid

ualn

i i i

nsty

tucj

onal

ni

BON

Y PI

ENIĘ

ŻNE

NBP

Usta

wa

o N

BP;

Uchw

ała

nr 7

/201

5 Za

rząd

u N

arod

oweg

o Ba

nku

Pols

kieg

o z d

nia

12 m

arca

201

5 r.

w s

praw

ie w

prow

adze

nia

„Reg

ulam

inu

prow

adze

nia

prze

z NBP

rach

unkó

w

i kon

t dep

ozyt

owyc

h bo

nów

ska

rbow

ych

i bon

ów p

ieni

ężny

ch N

BP

w s

yste

mie

Ska

rbne

t4

oraz

prz

epro

wad

zani

a w

tym

sys

tem

ie

oper

acji

na p

apie

rach

w

arto

ścio

wyc

h

Krót

kote

rmin

owe,

dłu

żne,

na

okaz

icie

la, d

ysko

ntow

e in

stru

men

ty

finan

sow

e em

itow

ane

od 1

990

r. pr

zez N

BP, s

tano

wią

ce p

odst

awę

prze

prow

adza

nia

z ban

kam

i II s

zcze

bla

pods

taw

owyc

h op

erac

ji ot

war

tego

rynk

u, re

gulu

jący

ch p

łynn

ość

bank

ów (o

becn

ie,

sprz

edaż

na

prze

targ

ach

bonó

w p

ieni

ężny

ch z

7-dn

iow

ym te

rmin

em

zapa

daln

ości

). M

aksy

mal

ny te

rmin

zapa

daln

ości

bon

ów p

ieni

ężny

ch

NBP

– 3

65 d

ni. M

inim

alny

– 1

dzie

ń. N

omin

ał 1

0 ty

s. zł

Emite

nci:

bank

cen

traln

yIn

wes

torz

y na

rynk

u pi

erw

otny

m: b

anki

maj

ące

stat

us d

eale

ra ry

nku

pien

iężn

ego

oraz

BFG

Inw

esto

rzy

na ry

nku

wtó

rnym

: poz

osta

łe b

anki


35

12

34

BON

Y KO

MER

CYJN

EPr

awo

wek

slow

e;

Kode

ks c

ywiln

y;

Usta

wa

o ob

ligac

jach

Inst

rum

enty

fina

nsow

e o

char

akte

rze

krót

kote

rmin

owym

i dł

użny

m,

zabe

zpie

czon

e bą

dź n

ieza

bezp

iecz

one,

imie

nne/

na o

kazic

iela

, em

itow

ane

prze

z prz

edsi

ębio

rstw

a w

cel

u sfi

nans

owan

ia ic

h dz

iała

lnoś

ci b

ieżą

cej,

eksp

loat

acyj

nej.

Naj

częś

ciej

spr

zeda

wan

e z d

ysko

ntem

. Alte

rnat

ywa

dla

kred

ytów

kró

tkot

erm

inow

ych

(obr

otow

ych)

Emite

nci:

prze

dsię

bior

stw

a,

orga

niza

tor e

mis

ji, n

p. b

anki

Inw

esto

rzy:

indy

wid

ualn

i i i

nsty

tucj

onal

ni

BON

Y SK

ARBO

WE

Usta

wa

o fin

ansa

ch

publ

iczn

ych;

Ro

zpor

ządz

enie

Min

istra

Fi

nans

ów w

spr

awie

w

arun

ków

em

itow

ania

bo

nów

ska

rbow

ych;

Ko

deks

cyw

ilny

Inst

rum

enty

fina

nsow

e o

char

akte

rze

dłuż

nym

, kró

tkot

erm

inow

e (d

o 1

roku

), dy

skon

tow

e, e

mito

wan

e pr

zez M

inis

tra F

inan

sów

w

imie

niu

Skar

bu P

ańst

wa

w c

elu

sfina

nsow

ania

nie

dobo

rów

pł

ynno

ści,

pokr

ycia

bie

żący

ch p

otrz

eb p

ożyc

zkow

ych

pańs

twa.

Em

itow

ane

z okr

esem

zapa

daln

ości

od

1 do

90

dni o

raz o

d 1

do 5

2 ty

godn

i. N

omin

ał 1

0 ty

s. zł

Emite

nci:

Min

iste

rstw

o Fi

nans

ów w

imie

niu

Skar

bu P

ańst

wa.

Prz

etar

g or

gani

zuje

NBP

Inw

esto

rzy:

dea

lerz

y sk

arbo

wyc

h pa

pier

ów

war

tośc

iow

ych.

N

a ry

nku

wtó

rnym

: in

wes

torz

y in

dyw

idua

lni

i ins

tytu

cjon

alni

BON

Y M

UNIC

YPAL

NE

Usta

wa

o fin

ansa

ch

publ

iczn

ych;

Ko

deks

cyw

ilny

Krót

kote

rmin

owy,

dłu

żny,

dys

kont

owy

inst

rum

ent fi

nans

owy

emito

wan

y pr

zez j

edno

stki

sam

orzą

du te

ryto

rialn

ego,

m.in

. w c

elu

finan

sow

ania

defi

cytu

bud

żeto

weg

o gm

iny,

pow

iatu

itd.

Emite

nci:

jedn

ostk

i sa

mor

ządu

tery

toria

lneg

o (g

min

y, p

owia

ty,

woj

ewód

ztw

a i i

nne)

Inw

esto

rzy:

indy

wid

ualn

i i i

nsty

tucj

onal

ni

Źród

ło: o

prac

owan

ie w

łasn

e na

pod

staw

ie: [

Szcz

ęsna

, Bau

rska

, War

rant

y su

bskr

ypcy

jne…

; Pus

zer,

2015

, s. 4

80; U

staw

a z d

nia

15 s

tycz

nia

2015

r. o

obl

igac

jach

; PP

i PDA

; Maz

urek

, War

to w

iedz

ieć;

Us

taw

a z d

nia

27 m

aja

2004

r. o

fund

usza

ch in

wes

tycy

jnyc

h i z

arzą

dzan

iu a

ltern

atyw

nym

i fun

dusz

ami i

nwes

tycy

jnym

i; Us

taw

a z d

nia

29 s

ierp

nia

1997

r. –

Pra

wo

bank

owe;

Ust

awa

z dni

a 29

sie

rpni

a 19

97 r.

o li

stac

h za

staw

nych

i ba

nkac

h hi

pote

czny

ch; S

iwek

, Woj

akow

ski,

2016

, s. 2

3–24

]. N

a te

n te

mat

takż

e: [U

staw

a z d

nia

27 s

ierp

nia

2009

r. o

fina

nsac

h pu

blic

znyc

h; U

staw

a z d

nia

23 k

wie

tnia

19

64 r.

– K

odek

s cy

wiln

y; U

staw

a z d

nia

28 k

wie

tnia

193

6 r.

– Pr

awo

wek

slow

e; U

staw

a z d

nia

15 w

rześ

nia

2000

r. K

odek

s sp

ółek

han

dlow

ych;

Pał

asz,

Pols

ki E

TF d

ebiu

tuje

na

GPW

; ETF

-y].

Przejdź do księgarni


ent gm F - Ksiegarnia.beck.pl...klasycznych), nieruchomości i dóbr luksusowych. Rynek commodities...

Documents

Transcript of ent gm F - Ksiegarnia.beck.pl...klasycznych), nieruchomości i dóbr luksusowych. Rynek commodities...