Emerytury nauczycieli

Analiza 1998 – 2008 r.

ZG ZNP Warszawa, grudzień 2008 r.

Projekt ustawy z grudnia 2008 r.

Zakłada możliwość przechodzenia na emeryturę dla osób, które w 2009 r. ukończą 55 lat, ponadto będą miały 30-letni staż pracy ogółem i 20-letni staż pracy w szkołach publicznych i niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych, związany z realizacją obowiązkowych zajęć edukacyjnych określonych w ramowych planach nauczania oraz publicznych i niepublicznych przedszkolach, a także publicznych szkołach i punktach konsultacyjnych przy przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych i przedstawicielstwach wojskowych RP.

Jaka wysokość świadczenia?

Zgodnie z art. 5 projektu ustawy, świadczenie to będzie stanowiło równowartość 80% kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury ustalonej w sposób określony w art. 25 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku 60 lat, ustalone według obowiązujących w dniu zgłoszenia wniosku o przyznanie emerytury nauczycielskiej tablic średniego trwania życia, o których mowa w art. 26 ustawy o FUS i nie może być niższe od najniższej emerytury, o której mowa w art. 85 ustawy o FUS.

Dlaczego porozumienie?

Porozumienie jest alternatywą wobec braku jakichkolwiek rozwiązań proponowanych nauczycielom, bowiem od 1 stycznia 2009 r. osoby, które nie nabyły uprawnień z tytułu art. 88 KN zobowiązane byłyby do pracy do wieku 60 lat kobiety, 65 lat mężczyźni.

Konsekwencje 1998 roku

Przypomnieć należy, że od 1 stycznia 2009 r. na podstawie decyzji podjętych w 1998 r. przez ówczesny parlament, który przyjął ustawę emerytalną będącą jednym z elementów czterech reform rządu Jerzego Buzka i Solidarności, nauczycielom po 2008 r. wygasa prawo do przechodzenia na wcześniejszą emeryturę.

1998 r.

  Sejm przyjmuje nową ustawę o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń    Społecznych, pozbawiającą między innymi nauczycieli prawa do wcześniejszej emerytury od 1 stycznia 2007 r.

1999 r. najważniejsze wydarzenia

• ZNP bierze udział w pracach zespołu negocjacyjnego ds. ustawy o emeryturach pomostowych

• raport opracowany przez Rządową Komisję Ekspertów Medycyny Pracy wyklucza nauczycieli z grupy prac o szczególnym charakterze. ZNP odwołuje się w tej sprawie do Pełnomocnika Rządu ds. Reformy Zabezpieczenia Społecznego

2000 r.

• ZNP żąda odrzucenia raportu Komisji Ekspertów oraz powołania nowej komisji

• Na spotkaniu z ministrem pracy przedstawiono postulaty związków:• powołania nowej komisji i odrzucenia raportu komisji rządowej• utrzymania tzw. opcji zerowej, czyli praw nabytych przez pracowników zatrudnionych do 31 grudnia 1998 r. i objęcie nowym systemem emerytur tych, którzy podjęli zatrudnienie po tej dacie .

2003 r.

• Wznowienie prac nad systemem emerytur pomostowych. ZNP występuje do OPZZ o reprezentowanie praw nauczycieli w działaniach na rzecz zagwarantowania nauczycielom wpisania na listę zawodów o szczególnym charakterze.

• ZNP występuje do Ministerstwa Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie warunków skorzystania z uprawnień do przejścia na emeryturę w trybie art. 88 KN po 31 grudnia 2006 i ograniczenia skorzystania z tego uprawnienia, jakie nakłada na nauczyciela obowiązek rozwiązania stosunku pracy do końca grudnia 2006 r.

2004 r.

• Jedyną propozycją rządu dla nauczycieli jest nadal obietnica otrzymania rekompensat, czyli dodatku do kapitału początkowego. ZNP jest przeciw.

• ZNP zleca wykonanie ekspertyzy obciążeń psychofizycznych w zawodzie nauczyciela i ich wpływu na zdrowie Instytutowi Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi.

• Prezydium ZG ZNP w stanowisku z 5 kwietnia krytykuje nowelizację ustaw o FUS oraz założeń ustawy o emeryturach pomostowych i rekompensatach, domagając się zaliczenia zawodu nauczyciela do pracy w szczególnym charakterze i umożliwienia im wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej.

2004 r.

• ZNP interweniuje w sprawie niekorzystnej nowelizacji ustawy o FUS, gdzie dodano ustęp, iż od 1 lipca 2004 r. okresu zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy na mocy szczególnych przepisów nie zalicza się do okresu pracy w szczególnym charakterze, o którym mowa w art. 88 ust. 1 KN. ZNP zaapelował o uchylenie tego do rządu i minister polityki społecznej. Zapis uchylono 1 lipca 2005 r.

• Z inicjatywy ZNP dochodzi do spotkania Prezydium ZG ZNP z wicepremier Izabelą Jarugą- Nowacką nt. utrzymania dla nauczycieli prawa przechodzenia na emeryturę bez względu na wiek po 2006 r. Wicepremier zobowiązuje się do powołania nowego Zespołu Ekspertów Medycyny Pracy.

2005 r.

• Marszałek Sejmu Włodzimierz Cimoszewicz obiecuje górnikom wcześniejsze emerytury po ich burzliwej manifestacji w Warszawie.

• Do Sejmu trafia projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

• Sejm przyjmuje zgłoszone w czasie drugiego czytania poprawki wydłużające również nauczycielom możliwość przechodzenia na wcześniejszą emeryturę do 31 grudnia 2007 r., czyli do dziewięciu lat od dnia wejścia w życie ustawy z 17 grudnia 1998 r.

2005 r.

• ZNP apeluje do prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego o podpisanie ustawy o zmianie ustawy o FUS oraz Karty Nauczyciela, która daje możliwość przedłużenia prawa do przechodzenia na wcześniejszą emeryturę do końca 2007 r.

• Pracę rozpoczyna pod przewodnictwem prof. Teresy Makowiec-Dąbrowskiej, nowy Zespół Ekspertów Medycyny Pracy, powołany do weryfikacji raportu z ’98 r. poprzedniego zespołu. W pracach bierze udział przedstawiciel ZNP.

• OPZZ przyjmuje uchwałę w sprawie podjęcia inicjatywy obywatelskiej w zakresie zmiany ustawy o FUS.

2006 r.

• ZNP aktywnie zbiera podpisy pod Inicjatywą Obywatelską.

• Zespół Ekspertów Medycyny Pracy przedkłada ministrowi pracy raport, który w wykazie prac o szczególnym charakterze umieszcza prace nauczycieli i wychowawców.

• Krajowy Zjazd Delegatów ZNP zaniepokojony przedłużającymi się pracami rządu nad projektem ustawy o pomostówkach, jak również zaniechaniem prac zmierzających do wprowadzenia w życie Inicjatywy Obywatelskiej apeluje w uchwałach do rządu i parlamentu o niezwłoczne podjęcie prac.

2007 r.

• ZG ZNP domaga się w piśmie do premiera Jarosława Kaczyńskiego spełnienia obietnic ministra Giertycha, dotyczących 7% podwyżek dla nauczycieli i podnosi kwestie związane z przesunięciem do 2009 r. możliwości przechodzenia na wcześniejszą emeryturę, jak również przyspieszenia prac nad obywatelskim projektem ustawy

• Protest ZNP dotyczący projektu ustawy o emeryturach pomostowych opracowanego przez resort pracy, który pozbawia nauczycieli emerytur pomostowych.

• ZNP apeluje do premiera Kaczyńskiego o włączenie nauczycieli do projektu ustawy o emeryturach pomostowych, o zmianę stanowiska rządu w sprawie Inicjatywy Obywatelskiej i pilne podjęcie działań zmierzających do zmiany art. 88 KN ust. 2a

2007 r.

• ZNP ogłasza pogotowie strajkowe i przygotowuje się do przeprowadzenia strajku ostrzegawczego 29 maja. Wśród postulatów są też postulaty emerytalne.

• W posiedzeniu Prezydium ZG ZNP bierze udział minister pracy Anna Kalata i zapewnia, że nauczyciele zostaną objęci emeryturami pomostowymi.

• Kierownictwo Związku spotyka się z wicepremierem Lepperem. Na wspólnej konferencji prasowej zorganizowanej po spotkaniu padają zapewnienia, że nauczyciele nie zostaną wykluczeni z emerytur pomostowych.

2007 r. • Na spotkaniu z ZNP premier Jarosław Kaczyński obiecuje, że

nauczyciele, którzy nabyli prawo do wcześniejszej emerytury mogą pracować dalej nie tracąc tego prawa. Zapowiada też rozmowy o wpisaniu nauczycieli na listę zawodów objętych pomostówkami. ZNP postuluje wyłączenie  nowelizacji art. 88 ust. 2a KN z projektu emerytur pomostowych.

• Rzecznik rządu Jan Dziedziczak informuje, że zgodnie z postulatami ZNP nauczyciele, którzy nabędą uprawnienia do wcześniejszej emerytury do końca 2007 r. będą mogli skorzystać z niej w latach przyszłych.

• Kierownictwo ZNP spotyka się z wicepremierem Przemysławem Gosiewskim i kolejny raz przekonuje o konieczności wyłączenia nowelizacji KN z pakietu ustaw emerytalnych i nadaniu jej szybkiej ścieżki legislacyjnej. Postuluje też wpisanie do ustawy o emeryturach pomostowych wszystkich, których prace związane są z wychowaniem i kształceniem dzieci i młodzieży.

2007 r.

• Intensywne prace nad projektem ustawy o pomostówkach rozpoczyna Zespół ds. ubezpieczeń społecznych Trójstronnej Komisji z udziałem przedstawiciela ZNP.

• Wicepremier Przemysław Gosiewski bierze udział w posiedzeniu ZG ZNP i daje gwarancję przyjęcia przez rząd rozwiązań emerytalnych i uruchomienia szybkiej ścieżki legislacyjnej art. 88 ust. 2a. KN

• Komitet Stały Rady Ministrów nie przyjmuje propozycji zmiany zapisów art. 88 ust. 2a KN. ZNP apeluje w tej sprawie do wicepremiera Gosiewskiego.

• Komitet Stały Rady Ministrów przyjmuje nowelizację KN• Po interwencji ZNP projekt nowelizacji art. 88 ust. 2a

KN przyjmuje Sejm.

2007 r. • ZNP podejmuje ponowne rozmowy z rządem w sprawie wydłużenia

o kolejne lata obowiązywania uprawnień emerytalnych określonych w KN

• Z inicjatywy ZNP odbyły się rozmowy kierownictwa ZNP z minister pracy Joanną Kluzik-Rostkowską, która zapewniła, że poprze projekt przedłużenia prawa do wcześniejszej emerytury dla nauczycieli

• ZNP przygotował poprawki do poselskiego projektu ustawy o emeryturach i rentach z FUS, dot. przedłużenia nauczycielom prawa do wcześniejszej emerytury do końca 2008 r. i do końca 2011 r. Komisja Polityki Społecznej zarekomendowała Sejmowi przedłużenie dotychczasowych uprawnień emerytalnych nauczycieli do roku 2008

• 7 września 2007 r. Sejm przyjął ustawę o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS, która przedłużyła o rok (czyli do końca 2008 roku) obowiązywanie art. 88 ust. 2a KN., odrzucając przedłużenie tych zapisów do 2011 r.

2008 r.

• 31 grudnia wygasa art. 88 KN mówiący o wcześniejszych emeryturach!

• Dlatego ZNP apeluje do rządu Donalda Tuska o podjęcie rozmów w sprawie emerytur nauczycieli. Bezskutecznie.

• 29 maja odbywa się jednodniowy strajk nauczycieli w całej Polsce, dzień później rozpoczynają się rozmowy z rządem.

Czerwiec 2008 r.

Podczas negocjacji z rządem w czerwcu ZNP prezentuje argumenty przemawiające na korzyść nauczycieli (m.in. dane dotyczące przechodzenia nauczycieli na wcześniejsze emerytury z raportu ZUS, według których pracownicy oświaty nie korzystają masowo z tego świadczenia oraz dwa raporty z 2004 r. i 2006 r., których autorzy stwierdzają, że profesja nauczyciela jest zawodem o szczególnym charakterze).

Co na to rząd?

10 czerwca strona rządowa zaprezentowała pisemne stanowisko, według którego nauczyciele nie będą mieli możliwości po 31 grudnia 2008 r. korzystania zapisu art. 88 KN, który daje możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę. Ponadto rząd negatywnie odniósł się do ujęcia nauczycieli w grupie zawodów o szczególnym charakterze, co oznacza odebranie im prawa do emerytur pomostowych. ZNP zaprotestował przeciwko takiemu rozwiązaniu i odrzucił propozycję rządu.

List otwarty do Tuska

16 czerwca prezes ZNP w imieniu nauczycieli wystosował list otwarty do premiera Donalda Tuska w sprawie zachowania możliwości wcześniejszego wychodzenia z zawodu nauczycieli.

Premier o emeryturach nauczycieli

„Nie widzę żadnego powodu, dla którego polski nauczyciel ma przechodzić wyraźnie wcześniej na emeryturę niż nauczyciel duński, niemiecki czy francuski”.

Donald Tusk, Gazeta Wyborcza, 21 – 22 czerwca br.

Negocjacji ciąg dalszy

• ZNP nie odpuszcza i w dalszym przekonuje o potrzebie rozwiązań kwestii emerytalnej nauczycieli.

• ZG ZNP podejmuje uchwałę upoważniającą negocjatorów do przedstawienie propozycji polegającej na nowelizacji art. 88 ustawy KN poprzez dodanie w ustępie 1 tego artykułu wymogu wieku 55 lat jako trzeciego warunku koniecznego do uzyskania wcześniejszej emerytury.

Negocjacje lipiec 2008 r.

9 lipca rząd przedstawia symulację dotyczącą nowego systemu emerytalnego, pokazującą związek wysokości przyszłej emerytury w stosunku do wieku i przepracowanych lat. Wynika z niej, że emerytury wszystkich, a nie tylko nauczycieli z tzw. nowego portfela, będą bardzo niskie. Na wykresach dotyczących nauczycieli widać, że jeśli urodzona w 1963 r. kobieta będzie chciała przejść na emeryturę w wieku 50 lat, to otrzyma świadczenie w wysokości 23 % swojej ostatniej pensji!

Nie ma nas w pomostówkach

Trwają konsultacje i prace nad rządowym projektem ustawy o emeryturach, w których nie zostali uwzględnieni nauczyciele (a jedynie ci pracujący z tzw. trudną młodzieżą). Rząd powołuje się na brak kryteriów medycznych uprawniających nauczycieli do pomostówek.

Noc w gmachu ministerstwa pracy

Przedstawiciele central związkowych, w tym ZNP od środowego popołudnia do czwartku rano (30 października) czekali na premiera w ministerstwie pracy. Chcieli porozmawiać z szefem rządu o projekcie ustawy o emeryturach pomostowych i przekonać Donalda Tuska, że tym świadczeniem powinni być objęci pracownicy, których rząd skreślił z listy zawodów uprawnionych do tzw. pomostówek, czyli m.in. nauczyciele.

Pikieta pod Sejmem

5 listopada pracownicy oświaty z ZNP pikietowali razem z przedstawicielami innych związków zawodowych pod Sejmem, kiedy odbywało się trzecie czytanie ustawy o tzw. pomostówkach.

Pomostówki przyjęte

6 listopada Sejm przyjął ustawę o reformie emerytur pomostowych, zgodnie z którą prawo do wcześniejszych emerytur zostanie przyznane tylko niektórym. Sejm odrzucił również poprawkę PiS dającą prawo do pomostówek wszystkim, którzy rozpoczęli pracę w szczególnych warunkach po 1999 r.

Pikieta i projekt minister Fedak

19 listopada ZNP ma pikietować przed Sejmem, tymczasem dzień wcześniej minister pracy Jolanta Fedak ujawnia projekt ustawy o "przejściowych" emeryturach dla nauczycieli na pięć lat przed powszechnym wiekiem emerytalnym, który ma obowiązywać do 2014 r.

- Projekt minister pracy Jolanty Fedak idzie w dobrym kierunku - ocenił prezes ZNP. Dodał, że ZNP już wcześniej zgłaszał postulat, aby nauczyciele mogli przechodzić na wcześniejszą emeryturę po ukończeniu 55. roku życia i po przepracowaniu ogółem 30 lat, w tym minimum 20 lat z uczniami.

Reakcja rządu

Premier oraz Platforma Obywatelska krytykują projekt minister Fedak.

- Premier mówi: to nieporozumienie.

- Nie ma i nie będzie akceptacji Platformy na jakąkolwiek ustawę o emeryturach pomostowych dla nauczycieli – dodaje szef klubu PO, Zbigniew Chlebowski.

Co dalej?

• Premier zapowiada: nie ugniemy się przed żądaniami jakiejś grupy zawodowej, która jest silna i wpływowa

• Mimo to, ZNP podejmuje kolejne rozmowy z przedstawicielami rządu w sprawie emerytur nauczycieli. Jest koniec listopada i groźba 2009 r. z powszechnie obowiązującym wiekiem emerytalnym dla nauczycieli coraz bliżej

4 grudnia 2008 r.

• Przed południem dochodzi do porozumienia przedstawicieli klubów parlamentarnych PO, PSL i Lewica z ZNP, zgodnie z którym prawo do wcześniejszych świadczeń emerytalnych otrzymają nauczyciele z co najmniej 20-letnim stażem pracujący „przy tablicy”, którzy ukończyli 55. rok życia.

• Osoby korzystające z tej możliwości będą miały zakaz pracy w szkole.

• Ze świadczeń kompensacyjnych będzie można korzystać do końca 2024 r.

Ostateczny projekt

• Ze świadczenia będzie można korzystać dłużej, bo do końca 2028 r.

• Rozwiązanie ma charakter wygasający i będzie obowiązywać do roku poprzedzającego rok, w którym osoby objęte ustawą osiągną wiek ogólny określony w ustawie o rentach i emeryturach z FUS, tj. 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.

• Projekt jest niezależny od ustawy o emeryturach pomostowych.