Poradnik dla nauczycieli i edukatorów

Ekoquest - współczesna forma edukacji

Poradnik dla nauczycieli i edukatorów

Ekoquest - współczesna forma edukacji

Poradnik dla nauczycieli i edukatorów

Ekoquest - współczesna forma edukacji

1

Warszawa 2014

2

Materiał wspierający realizację projektu „Ogród Z Energią” – program edukacji ekologicznej dla dzieci, młodzieży i dorosłychterenu woj. mazz owieckiego

Wydawca Fundacja alter eko ul. Kujawska 3/1 00-793 Warszawa www.altereko.pl Nakład 100 egzemplarzy Autor Marta Jurek – ekspert ochrony środowiska, trener edukacji ekologicznej Konsultacja Kamila Musiatowicz – prezes Fundacji alter eko, ekspert ochrony środowiska, trener edukacji ekologicznej Projekt graficzny okładki Robert Nowicki Skład tekstu i druk publikacji OTO-Studio Piotr Zajączkowski

Publikacja dofinansowana ze środkówWojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie www.wfosigw.pl

2

Materiał wspierający realizację projektu „Ogród Z Energią” – program edukacji ekologicznej dla dzieci, młodzieży i dorosłychterenu woj. mazz owieckiego

Wydawca Fundacja alter eko ul. Kujawska 3/1 00-793 Warszawa www.altereko.pl Nakład 100 egzemplarzy Autor Marta Jurek – ekspert ochrony środowiska, trener edukacji ekologicznej Konsultacja Kamila Musiatowicz – prezes Fundacji alter eko, ekspert ochrony środowiska, trener edukacji ekologicznej Projekt graficzny okładki Robert Nowicki Skład tekstu i druk publikacji OTO-Studio Piotr Zajączkowski

Publikacja dofinansowana ze środkówWojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie www.wfosigw.pl

Publikacja dofinansowana przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawiewww.wfosigw.pl

Spis treści:

1. Wprowadzenie

2. Questing jako aktywizująca metoda edukacji

3. Questing w edukacji ekologicznej

4. Czym jest quest?

5. Gdzie zaplanować quest?

6. Jak opracować quest?

7. Skarb

8. Ecoquesting

9. Przykładowe ekozadania

10. Questowy niezbędnik

11. Insipiracje

3

4

1. Wprowadzenie Kontakt z przyrodą daje szansę na szersze horyzonty w dorosłym życiu i stwarza możliwość innego postrzegania świata, przez zrozumienie miejsca i roli człowieka w przyrodzie. Albert Einstein powiedział "Wpatrz się głęboko, głęboko w przyrodę, a wtedy wszystko lepiej zrozumiesz". Dlatego też warto poświęcić trochę sił i czasu na aktywną edukację na łonie natury. Świat przyrody jest czymś tajemniczym, nieznanym, czymś co budzi rozległą ciekawość, chęć poznania, zmuszając jednocześnie do myślenia i zadawania pytań. Kontakt z przyrodą powoduje jednocześnie silne przeżycia emocjonalne sprzyjające zapamiętywaniu. Dlatego też, uczeń w kontakcie z przyrodą uczy się spontanicznie i naturalnie, niejako mimowolnie, a nawet przypadkowo. Kontakt z przyrodą stanowi bogate źródło wrażeń, przeżyć, doznań, a także wywołuje chęć aktywnego działania. Świat przyrody jest znaczącym czynnikiem wpływającym na umiejętność koncentracji uwagi. Obserwując przyrodę zauważamy pewne związki przyczynowo-skutkowe tego świata. Ułatwia to odkrycie pewnej prawidłowości, że wszystko, co się dzieje jest wynikiem pewnych wcześniejszych zdarzeń, że nic nie dzieje się bez przyczyny. Aby uczeń mógł aktywnie poznawać i trwale uczyć się obcując z przyrodą polecam wszystkim wykorzystywanie w pracy metody questingu.

5

2. Questing jako aktywizująca metoda edukacji Głównym celem współczesnej edukacji jest kształcenie osobowości ucznia, w tym jego pozytywnego stosunku do nauki, rozwijanie indywidualnych zdolności poznawczych, umiejętności uczestniczenia w życiu społecznym oraz rozbudzanie ciekawości świata. Osiągnięciu tych celów służą właściwe metody nauczania, w tym nowatorskie sposoby organizowania zajęć lekcyjnych, jakimi są metody aktywizujące, czyli takie, które bazują na czynnym udziale uczniów w zajęciach dydaktycznych. Uczenie w działaniu jest fundamentem najnowszych trendów edukacji. Aby umożliwić uczniowi uczenie się poprzez działanie, nauczyciel powinien tworzyć jak najwięcej sytuacji bogatych w przeżycia, które będą angażowały aktywność i emocjonalność ucznia. Takich doświadczeń i sytuacji edukacyjnych dostarcza stosowanie aktywizujących metod i technik nauczania. Metody te są dalekie od wykładu i suchego przekazu abstrakcyjnych wiadomości. Metody aktywizujące to taki sposób nauczania, w którym nauczyciel nie prezentuje uczniom gotowej wiedzy, lecz stwarza warunki do samodzielnego uczenia się. Zatem metody te polegają właśnie na tym, że uczniowie pracują samodzielnie. Czy to oznacza, że nauczyciel nie jest już potrzebny? Wręcz przeciwnie. Nauczyciel staje się autorytetem, organizatorem i mentorem dla uczniów. Metody aktywizujące wymagają od nauczyciela prowokowania uczniów do działania, błyskotliwości, kreatywności, szybkiego reagowania na dokonujące się zmiany, docenienia oryginalnych pomysłów uczniów, tolerancji, poczucia humoru i wreszcie odwagi. Powody, dla których warto pracować metodami aktywnymi, to:

· Metody aktywne są bardziej efektywne, czego dowodzi wykres Dale'a. · Metody aktywne prowadzą do nabywania przydatnych umiejętności, tj. śmiałości i podejmowania decyzji,

odpowiedzialności, samodzielności, kreatywności, rozwiązywania problemów. · Metody aktywne prowadzą do dobrych relacji, pracy zespołowej. · Metody aktywne dają możliwość wypracowania nietypowych, twórczych rozwiązań.

6

Questing jest jedną z metod aktywizujących, doskonale łączącą dobrą zabawę z poznawaniem i aktywnością na świeżym powietrzu, wśród przyrody. Questing może być równie dobrze samodzielnym narzędziem edukacyjnym, jak również metodą wspierającą działania prowadzone podczas standardowych zajęć lekcyjnych. Doskonale sprawdza się w obu przypadkach, wyzwalając w uczniach ciekawość, zaangażowanie, chęć poznawania i odkrywania. Jednocześnie questing kształtuje poczucie odpowiedzialności i troski za stan i zasoby środowiska naturalnego. Uczestnicy questu oglądają, szukają, zbierają, porządkują, porównują, mierzą, liczą, obserwują, badają i eksperymentują. Dzięki tym działaniom mają szansę w pełni poznać otaczający je świat. Questing jest odpowiedzią na wyzwanie Frątczaków: "Jeżeli chcemy przyczynić się do harmonijnego i wszechstronnego rozwoju naszych dzieci - wychowanków, to świadomie zwrócimy uwagę na zbliżanie ich do przyrody, co pomoże w odkrywaniu jej piękna i znaczenia" (Frątczakowie 1979, s.16).

Rys. Piramida zapamiętywania Dale’a

7

3. Questing w edukacji ekologicznej Skuteczna edukacja ekologiczna w żadnym wypadku nie może ograniczać się do studiowania podręczników. Bezpośrednie obserwacje zjawisk i procesów ułatwiają uczniowi zrozumienie otaczającego świata. Uczeń nie tylko poznaje przyrodę: jej bogactwo i złożoność, ale ma możliwość bezpośredniego obserwowania wzajemnej zależności między światem przyrody a działaniami człowieka. Zdaje sobie sprawę z wpływu człowieka na środowisko, a jednocześnie może sobie uzmysłowić, że sam jest częścią środowiska. Dlatego tak ważne jest zapewnienie uczniom możliwości edukacji wśród przyrody. Questing jest metodą, która doskonale sprawdza się w terenie. Zajęcia prowadzone poza zwykłym środowiskiem klasy szkolnej inspirują zarówno uczniów, jak i nauczycieli. Zajęcia questowe możemy prowadzić nawet w najbliższym otoczeniu szkoły. To od naszej wyobraźni i kreatywności zależy jak skonstruujemy zagadkę, gdzie ukryjemy skarb i jakie opracujemy zadania.

4. Czym jest quest?

Quest jest rodzajem gry terenowej, wędrówki odkrywców, podchodów z wątkiem edukacyjnym. Niezależnie od miejsca i celu prowadzenia wędrówki, quest zawsze ma charakter edukacyjny. Temat przewodni możemy dobierać w sposób dowolny, co sprawia, że metoda ta jest niezwykle uniwersalna. Szlak questu wyznaczany jest mapą lub wskazówkami. Uczestnicy podążają nim, kierując się informacjami zawartymi we wskazówkach, a ewentualne błędy korygują spoglądając w mapę. Kolejne miejsca na szlaku uczestnicy odnajdują przez rozwiązanie zagadek, bądź wykonanie określonych zadań. Na końcu szlaku na uczestników czeka "skarb" - nagroda. Quest poza funkcją edukacyjną pełni ważne funkcje poznawcze, integracyjne, rekreacyjne i rozrywkowe. Jednocześnie może być ciekawą metodą promocji regionów i miejsc cennych pod względem przyrodniczym. Brak konieczności posiadania specyficznej infrastruktury oraz łatwość narracji sprawiają, że questing, jako metoda edukacji, staje się coraz bardziej popularny.

7

3. Questing w edukacji ekologicznej Skuteczna edukacja ekologiczna w żadnym wypadku nie może ograniczać się do studiowania podręczników. Bezpośrednie obserwacje zjawisk i procesów ułatwiają uczniowi zrozumienie otaczającego świata. Uczeń nie tylko poznaje przyrodę: jej bogactwo i złożoność, ale ma możliwość bezpośredniego obserwowania wzajemnej zależności między światem przyrody a działaniami człowieka. Zdaje sobie sprawę z wpływu człowieka na środowisko, a jednocześnie może sobie uzmysłowić, że sam jest częścią środowiska. Dlatego tak ważne jest zapewnienie uczniom możliwości edukacji wśród przyrody. Questing jest metodą, która doskonale sprawdza się w terenie. Zajęcia prowadzone poza zwykłym środowiskiem klasy szkolnej inspirują zarówno uczniów, jak i nauczycieli. Zajęcia questowe możemy prowadzić nawet w najbliższym otoczeniu szkoły. To od naszej wyobraźni i kreatywności zależy jak skonstruujemy zagadkę, gdzie ukryjemy skarb i jakie opracujemy zadania.

4. Czym jest quest? Quest jest rodzajem gry terenowej, wędrówki odkrywców, podchodów z wątkiem edukacyjnym. Niezależnie od miejsca i celu prowadzenia wędrówki, quest zawsze ma charakter edukacyjny. Temat przewodni możemy dobierać w sposób dowolny, co sprawia, że metoda ta jest niezwykle uniwersalna. Szlak questu wyznaczany jest mapą lub wskazówkami. Uczestnicy podążają nim, kierując się informacjami zawartymi we wskazówkach, a ewentualne błędy korygują spoglądając w mapę. Kolejne miejsca na szlaku uczestnicy odnajdują przez rozwiązanie zagadek, bądź wykonanie określonych zadań. Na końcu szlaku na uczestników czeka "skarb" - nagroda. Quest poza funkcją edukacyjną pełni ważne funkcje poznawcze, integracyjne, rekreacyjne i rozrywkowe. Jednocześnie może być ciekawą metodą promocji regionów i miejsc cennych pod względem przyrodniczym. Brak konieczności posiadania specyficznej infrastruktury oraz łatwość narracji sprawiają, że questing, jako metoda edukacji, staje się coraz bardziej popularny.

8

5. Gdzie zaplanować quest?

Istnieje szereg opracowanych questów, które uzupełniają szlaki turystyczne albo propagują lokalne dziedzictwo przyrodniczo-kulturowe. Opracowane questy towarzyszą również zielonym szlakom greenways, które służą wyłącznie do podróży niezmotoryzowanym. Quest służący realizacji naszej koncepcji na edukację warto opracować samodzielnie. Nie jest to rzecz specjalnie skomplikowana, a może stanowić wyzwanie i dobry pomysł na przeprowadzenie ogólnoklasowego projektu. Idealnym miejscem na questowy szlak jest las, park, skwer. Im bardziej bioróżnorodny i urozmaicony krajobrazowo teren tym lepiej. Jednak, gdy nie mamy tego szczęścia, sąsiadować z zielonym ostępem, a w grę nie wchodzi dłuższa wyprawa, możemy ograniczyć się do tego, czym dysponujemy w bezpośrednim otoczeniu placówki. W tym celu wcale nie trzeba chodzić daleko. Wykorzystajmy naturalnie ukształtowany teren przyszkolny, sad, przydroże, miedzę - wszędzie można poprowadzić szlak questowy. Wskazówki i zadania możemy umieścić na okolicznych drzewach, pod kamieniami, na infrastrukturze boiska szkolnego, czy obiektach małej architektury itp. Dajmy przyrodzie szansę ujawnienia się i stwórzmy uczniom dogodne warunki, aby mogły uczestniczyć w queście. Szczególną odmianą questingu jest ekoquesting, którego wyróżnia tematyka skupiająca się wokół zagadnień ekologicznych, takich jak: różnorodność biologiczna, gospodarka odpadowa, odnawialne źródła energii, ochrona zagrożonych gatunków itp.

Więcej informacji na temat ekoquestingu znajdziecie Państwo w rozdziale 8.

9

6. Jak opracować quest? Z pewnością w każdym z nas drzemie moderator questu i potrafimy samodzielnie opracować zagadki związane z tematem prowadzonej przez nas lekcji. Przystępując do działania trzeba pamiętać, by wziąć pod uwagę poziom wiedzy uczniów. Quest nie powinien być ani zbyt trudny, ani zbyt łatwy.

Tworzenie questu rozpocznijmy od wstępnej inwentaryzacji okolicy pod względem zasobów przyrodniczych. Ten etap można przeprowadzić w formie projektu, angażując uczniów i innych uczestników questu do wytypowania najciekawszych miejsc okolicy. Przed przystąpieniem do projektu zaopatrzmy uczestników w mapy i informatory. Wyznaczając trasę questu zwróćmy szczególną uwagę na stare parki, lasy, łąki, cieki wodne, parki i skwery. Przed przystąpieniem do opracowania zagadek i zadań tematycznych dobrze jest wyjść w teren i przejść przez wytypowaną ścieżkę. Będzie to doskonała okazja do sprawdzenia długości szlaku i oszacowania czasu, jaki potrzebujemy na jego pokonanie. Idąc przez szlak zwróćmy uwagę na miejsca szczególnie wyróżniające się (warto je sfotografować), które następnie wykorzystamy do opracowania questu. Charakterystycznymi elementami szlaku mogą być: drzewa, rozwidlenia dróg, przyroda nieożywiona, tj. głazy i kamienie oraz ślady bytowania zwierząt, tj. mrowiska, dziuple, bocianie gniazda. Następnie przejdźmy do opracowania questu w formie zagadek i zadań prowadzących do kolejnych punktów szlaku. W tym celu należy przeprowadzić selekcję uprzednio wytypowanych miejsc i wytyczyć ostateczny przebieg questu oraz właściwie dobrać początek i koniec szlaku. Powinny być to punkty łatwo dostępne, nie budzące wątpliwości, charakteryzujące się stałymi cechami. Najważniejszą częścią opracowania questu jest opracowanie dobrej instrukcji. Właściwie przygotowana instrukcja powinna:

1. Opowiadać temat questu lub historię miejsca - powinna edukować. 2. Zawierać informację dotyczącą kierunku poruszania się pomiędzy poszczególnymi punktami szlaku questowego. 3. Intrygować, angażować i zagrzewać uczestników questu do zabawy. 4. Doprowadzić grupę do punktu docelowego - ukrytego skarbu.

9

6. Jak opracować quest? Z pewnością w każdym z nas drzemie moderator questu i potrafimy samodzielnie opracować zagadki związane z tematem prowadzonej przez nas lekcji. Przystępując do działania trzeba pamiętać, by wziąć pod uwagę poziom wiedzy uczniów. Quest nie powinien być ani zbyt trudny, ani zbyt łatwy. Tworzenie questu rozpocznijmy od wstępnej inwentaryzacji okolicy pod względem zasobów przyrodniczych. Ten etap można przeprowadzić w formie projektu, angażując uczniów i innych uczestników questu do wytypowania najciekawszych miejsc okolicy. Przed przystąpieniem do projektu zaopatrzmy uczestników w mapy i informatory. Wyznaczając trasę questu zwróćmy szczególną uwagę na stare parki, lasy, łąki, cieki wodne, parki i skwery. Przed przystąpieniem do opracowania zagadek i zadań tematycznych dobrze jest wyjść w teren i przejść przez wytypowaną ścieżkę. Będzie to doskonała okazja do sprawdzenia długości szlaku i oszacowania czasu, jaki potrzebujemy na jego pokonanie. Idąc przez szlak zwróćmy uwagę na miejsca szczególnie wyróżniające się (warto je sfotografować), które następnie wykorzystamy do opracowania questu. Charakterystycznymi elementami szlaku mogą być: drzewa, rozwidlenia dróg, przyroda nieożywiona, tj. głazy i kamienie oraz ślady bytowania zwierząt, tj. mrowiska, dziuple, bocianie gniazda. Następnie przejdźmy do opracowania questu w formie zagadek i zadań prowadzących do kolejnych punktów szlaku. W tym celu należy przeprowadzić selekcję uprzednio wytypowanych miejsc i wytyczyć ostateczny przebieg questu oraz właściwie dobrać początek i koniec szlaku. Powinny być to punkty łatwo dostępne, nie budzące wątpliwości, charakteryzujące się stałymi cechami. Najważniejszą częścią opracowania questu jest opracowanie dobrej instrukcji. Właściwie przygotowana instrukcja powinna: 1. Opowiadać temat questu lub historię miejsca - powinna edukować. 2. Zawierać informację dotyczącą kierunku poruszania się pomiędzy poszczególnymi punktami szlaku questowego. 3. Intrygować, angażować i zagrzewać uczestników questu do zabawy. 4. Doprowadzić grupę do punktu docelowego - ukrytego skarbu.

10

Edukacyjny charakter questu zawiera się przede wszystkim w zagadkach, które opracujemy. Zagadki powinny dotyczyć tematu przewodniego questu i stopniowo zgłębiać jego problematykę. Warto urozmaicać poszczególne zagadki, w ten sposób, by angażowały one różne zmysły uczniów. Do instrukcji questu warto dołączyć prostą poglądową mapkę terenu, by uczestnicy mogli zweryfikować swoją pozycję na każdym etapie szlaku. Przed przystąpieniem do questu trzeba koniecznie przetestować opracowaną instrukcję pod względem jednoznaczności, bezpieczeństwa i stopnia trudności. W trakcie testowania warto wprowadzać poprawki i udoskonalenia.

7. Skarb

Każdy szlak questowy kończy się punktem docelowym, w którym należy ukryć skarb - nagrodę dla uczestników questu. Skarbem może być skrzynka z kroniką uczestników questu i pieczątką (ten rodzaj skarbu stosujemy najczęściej w cyklicznych questach) albo inny rodzaj symbolicznej nagrody dla uczestników. Jeśli quest dotyczy konkretnego tematu warto zadbać o to, by skarb również miał jakiś związek z tym tematem, np. quest nt. różnorodności biologicznej może kończyć skarb w postaci sadzonki drzewa z danego siedliska leśnego. Warto dobrze ukryć skrzynkę ze skarbem, w przeciwnym razie ktoś postronny może ją zabrać bądź zniszczyć. Miejsce ukrycia skarbu zależy od pomysłowości twórców questu i możliwości, jakie daje teren. Możemy zawiesić go na drzewie lub ukryć za kamieniem. Pamiętajmy jednak o tym, by był on w zasięgu uczestników questu. Poniżej przedstawiam kilka propozycji opisów miejsc, w których możemy ukryć skarb. Za mrowiskiem Wśród drzew mrowisko było, Chyba wiesz, które zwierzę je zrobiło? Za nim skrzynka leżała, Bardzo ważna, bo w środku skarb dla Was miała.

11

Przy tablicach informacyjnych Na tym przystanku niejedna tabliczka informacyjna stoi, Nikt, kto zwiedza do niej podejść się nie boi, I Ty śmiało podchodź przyjacielu, Znajdziesz skarb i szybko dopniesz celu. Za kępą pokrzyw Pokrzywa zwyczajna to gatunek znany, Ale niezbyt przez ludzi lubiany, Ty jednak tę roślinę polubisz, Bo tu skarb znajdziesz i w lesie się nie zgubisz.

8.Ekoquesting

Ekoquesting jest jedną z odmian questingu. Szlak questu wiedzie uczestników przez zróżnicowany krajobraz łąk, lasów, zielonych ostępów. Wyróżniającym elementem ekoquestu jest tematyka skupiająca się wokół zagadnień ekologicznych, takich jak: różnorodność biologiczna, ochrona gatunków, zrównoważony rozwój, zmiany klimatyczne, gospodarka odpadowa, ekosystemy i siedliska, gatunki inwazyjne itp. Ekoquesting pozytywnie wpływa na zwiększanie poziomu świadomości ekologicznej, propagowanie pozytywnych proekologicznych zachowań oraz upowszechnianie wiedzy o przyrodzie. W ekoquestach często wykorzystywane są bioboxy oraz zestawy do badań terenowych, które wzbogacają questy w element doświadczalno-badawczy.

Ekoquesty służą nie tylko badaniu świata przyrody i powiązań między organizmami żywymi a środowiskiem abiotycznym, ale również odkrywaniu tego, co my, jako ludzie możemy zrobić, aby zapobiegać niszczeniu środowiska naturalnego.

11

Przy tablicach informacyjnych Na tym przystanku niejedna tabliczka informacyjna stoi, Nikt, kto zwiedza do niej podejść się nie boi, I Ty śmiało podchodź przyjacielu, Znajdziesz skarb i szybko dopniesz celu. Za kępą pokrzyw Pokrzywa zwyczajna to gatunek znany, Ale niezbyt przez ludzi lubiany, Ty jednak tę roślinę polubisz, Bo tu skarb znajdziesz i w lesie się nie zgubisz.

8. Ekoquesting Ekoquesting jest jedną z odmian questingu. Szlak questu wiedzie uczestników przez zróżnicowany krajobraz łąk, lasów, zielonych ostępów. Wyróżniającym elementem ekoquestu jest tematyka skupiająca się wokół zagadnień ekologicznych, takich jak: różnorodność biologiczna, ochrona gatunków, zrównoważony rozwój, zmiany klimatyczne, gospodarka odpadowa, ekosystemy i siedliska, gatunki inwazyjne itp. Ekoquesting pozytywnie wpływa na zwiększanie poziomu świadomości ekologicznej, propagowanie pozytywnych proekologicznych zachowań oraz upowszechnianie wiedzy o przyrodzie. W ekoquestach często wykorzystywane są bioboxy oraz zestawy do badań terenowych, które wzbogacają questy w element doświadczalno-badawczy. Ekoquesty służą nie tylko badaniu świata przyrody i powiązań między organizmami żywymi a środowiskiem abiotycznym, ale również odkrywaniu tego, co my, jako ludzie możemy zrobić, aby zapobiegać niszczeniu środowiska naturalnego.

12

9. Przykładowe ekozadania Poniżej przedstawiam kilka przykładowych zadań ekologicznych, będących częścią ekoquestów.

Przed każdym ekoquestem należy wykonać następujące czynności organizacyjne: 1. Zbadać i wyznaczyć szlaki dla dwóch (lub więcej) grup questowych. 2. Opracować zadania. 3. Przygotować i ukryć skarb. 4. Przygotować mapy pomocnicze. 5. Ukryć zadania. 6. Przejść samodzielnie quest i sprawdzić jego wykonalność. 7. Zaopatrzyć się w questowy niezbędnik. 8. Udać się z uczniami na miejsce questu. 9. Wybrać miejsce na bazę. 10. Podzielić uczniów na grupy i wyznaczyć liderów grup. 11. Zapoznać uczniów z celami i zasadami questu. 12. Rozlosować zadania i rozdać karty pracy. 13. Omówić i wyjaśnić sposób oceny pracy. 14. Rozpocząć quest.

13

Zadanie nr 1 Temat: różnorodność biologiczna

Każdy z uczestników grupy questowej otrzymuje "list gończy" (zdjęcie lub nazwę rośliny albo zwierzęcia charakterystycznego dla tego siedliska). List przypinamy do kołnierza, na plecach każdego uczestnika. Zadaniem uczestników jest odgadnięcie, kim jest (czyją podobiznę ma na plecach partner). W tym celu uczniowie zadają pytania, na które przeciwnik może tylko odpowiedzieć "tak" lub "nie". Dopóki przeciwnik odpowiada twierdząco na pytania uczestnik może kontynuować zadawanie pytań. Jeśli padnie odpowiedź "nie" pytający musi udać się do innej osoby. W momencie, w którym pytający odgaduje, kogo podobiznę ma na plecach, może przepiąć zdjęcie na przednią część ubrania. Na koniec gry każdy uczestnik opowiada o roli swojej rośliny lub zwierzęcia w ekosystemie.

Zadanie nr 2 Temat: ekosystemy - rola reducentów Uczestnicy, pracując w grupie, budują na ściółce pokrytej liśćmi 4 kwadraty - okna (każdy o boku ok. 50 cm). Boki okien tworzą ze znalezionych gałęzi. Kwadraty powinny przylegać do siebie bokami. W oknach wykonują następujące zadania: 1. Okno pozostaje bez zmian. 2. Usuwają z okna wszystkie całe liście. 3. Usuwają z okna wszystkie całe i cząstkowe liście. 4. Usuwają z okna wszystkie liście i ich szczątki oraz ciemną warstwę próchnicy. Na tej podstawie uczestnicy omawiają rolę reducentów w przyrodzie.

13

Zadanie nr 1 Temat: różnorodność biologiczna Każdy z uczestników grupy questowej otrzymuje "list gończy" (zdjęcie lub nazwę rośliny albo zwierzęcia charakterystycznego dla tego siedliska). List przypinamy do kołnierza, na plecach każdego uczestnika. Zadaniem uczestników jest odgadnięcie, kim jest (czyją podobiznę ma na plecach partner). W tym celu uczniowie zadają pytania, na które przeciwnik może tylko odpowiedzieć "tak" lub "nie". Dopóki przeciwnik odpowiada twierdząco na pytania uczestnik może kontynuować zadawanie pytań. Jeśli padnie odpowiedź "nie" pytający musi udać się do innej osoby. W momencie, w którym pytający odgaduje, kogo podobiznę ma na plecach, może przepiąć zdjęcie na przednią część ubrania. Na koniec gry każdy uczestnik opowiada o roli swojej rośliny lub zwierzęcia w ekosystemie. Zadanie nr 2 Temat: ekosystemy - rola reducentów Uczestnicy, pracując w grupie, budują na ściółce pokrytej liśćmi 4 kwadraty - okna (każdy o boku ok. 50 cm). Boki okien tworzą ze znalezionych gałęzi. Kwadraty powinny przylegać do siebie bokami. W oknach wykonują następujące zadania: 1. Okno pozostaje bez zmian. 2. Usuwają z okna wszystkie całe liście. 3. Usuwają z okna wszystkie całe i cząstkowe liście. 4. Usuwają z okna wszystkie liście i ich szczątki oraz ciemną warstwę próchnicy. Na tej podstawie uczestnicy omawiają rolę reducentów w przyrodzie.

14

Zadanie nr 3 Temat: różnorodność biologiczna Uczestnicy, pracując w małych grupach (bądź indywidualnie), wykorzystują naturalne materiały (dary lasu) i ewentualnie sznurek. Tworzą zwierzęta leśne, zwracając uwagę na ich cechy anatomiczne. Zadanie może dotyczyć różnych grup zwierząt, np.

· stawonogi,

· ptaki leśne,

· gryzonie.

Zadanie nr 4 Temat: jakość powietrza - bioindykatory

Uczestnicy, pracując w grupie, muszą określić stan jakości powietrza na podstawie skali porostowej. Rozdaj uczestnikom uprzednio przygotowaną pokratkowaną folię oraz skalę wartości zanieczyszczenia w odniesieniu do liczby porostów. Uczestnicy, przykładając folię do pnia wybranego drzewa na wysokości wzroku, określają ile kwadratów jest zajętych przez porosty. Zapisują przybliżone wartości i wyciągają wnioski.

15

10. Questowy niezbędnik Zanim wyjdziesz na questowy szlak warto zaopatrzyć się w questowy niezbędnik. Zajęcia w terenie wymagają bowiem specjalnego przygotowania, odpowiedniego ubrania i ekwipunku.

Oto niezbędnik na questową wyprawę: - buty typu gore-tex; - kurtka lub peleryna przeciwdeszczowa; - długie spodnie; - czapka/ kapelusz; - woda pitna i coś do przekąszenia (kanapka, owoce, baton); - apteczka; - chusteczki higieniczne; - scyzoryk; - telefon komórkowy; - przewodniki i klucze do oznaczania roślin i zwierząt; - lupy i lornetki; - notesy, kartki, przybory do pisania; - lista uczestników questu (numery telefonów do rodziców dzieci).

15

10. Questowy niezbędnik Zanim wyjdziesz na questowy szlak warto zaopatrzyć się w questowy niezbędnik. Zajęcia w terenie wymagają bowiem specjalnego przygotowania, odpowiedniego ubrania i ekwipunku. Oto niezbędnik na questową wyprawę: - buty typu gore-tex; - kurtka lub peleryna przeciwdeszczowa; - długie spodnie; - czapka/ kapelusz; - woda pitna i coś do przekąszenia (kanapka, owoce, baton); - apteczka; - chusteczki higieniczne; - scyzoryk; - telefon komórkowy; - przewodniki i klucze do oznaczania roślin i zwierząt; - lupy i lornetki; - notesy, kartki, przybory do pisania; - lista uczestników questu (numery telefonów do rodziców dzieci).

16

11. Inspiracje

Aby zainspirować i natchnąć Państwa do stosowania questingu, jako metody nauczania przedstawiam kilka przykładów ekoquestów. Znajdą tu Państwo propozycje zestawu zagadek questowych zarówno dla młodszych, jak i starszych uczniów. Zagadki można dowolnie mieszać i modyfikować w zależności od potrzeb i możliwości.

Temat: różnorodność biologiczna

Zadanie nr 1 Znając warstwową budowę lasu uzupełnijcie tabelę (możecie wykorzystać w tym celu klucze do oznaczania roślin). Rozejrzyjcie się dookoła i wypiszcie co najmniej 4 gatunki z każdej warstwy lasu.

Warstwy lasu Gatunki roślin

drzewa wysokie

podszyt

runo leśne

17

Zadanie nr 2

W tym miejscu występują lęgowiska wielu gatunków ptaków. Wykorzystując lornetki i klucze do oznaczania ptaków wypiszcie w tabeli 4 zaobserwowane gatunki ptaków i narysujcie je.

Nazwa gatunku zaobserwowanego ptaka Rysunek

18

Zadanie nr 3

Wyznaczcie krokami kwadrat 10m x 10m i obwiedźcie go sznurkiem. Policzcie w kwadracie drzewa liściaste i iglaste. Których drzew jest przewaga - liściastych czy iglastych? Zapiszcie stosunek ilościowych policzonych drzew (liczba drzew liściastych: liczba drzew iglastych). Policzcie jaki procent stanowią drzewa iglaste i drzewa liściaste w stosunku do wszystkich drzew w badanym kwadracie.

Przewaga drzew …………………………..

Stosunek ilościowy ………… : ………….

Procent drzew iglastych ………………….

Procent drzew liściastych …………..........

Zadanie nr 4

Znajdźcie 3 liście z różnych gatunków drzew, odrysujcie je na karcie, podpiszcie, a w środku przedstawcie cechy charakterystyczne drzewa – korzystając z atlasu. Obok przyklejcie zebrany liść. Podejdźcie do drzew, z których identyfikowaliście liście i korzystając z własnych zmysłów oraz lupy opiszcie korę drzew posługując się tabelą (w tabeli szereg cech określających korę drzew). Sprawdźcie czy na korze drzew są widoczne rany, zniszczenia, cechy szczególne? Zaobserwujcie zmiany z wykorzystaniem lupy i wpiszcie na kartce wyniki obserwacji. Zastanówcie się, jakie jest pochodzenie tych zmian.

19

Cechy kory drzew Uzupełnij lub wstaw „x” jeśli dotyczy

Kolor

Gładka

Szorstka

Wilgotna

Sucha

Matowa

Lśniąca

Spękana

Omszona

z porostami

Połuszczona

Chropowata

20

Zadanie nr 5

Ekodetektywi! W najbliższym otoczeniu poszukajcie czegoś, co odpowiada następującym opisom. Wyniki swojego „dochodzenia” zapiszcie w tabeli.

Znajdźcie Nazwa Opis/ szkic

Coś twardego

Coś pachnącego

Coś miękkiego

Coś, co jest częścią większej całości

Coś jadalnego

Coś wielokolorowego

21

Temat: zanieczyszczenie środowiska Zadanie nr 1 Badanie obecności pyłów na liściach: kawałki przeźroczystej taśmy samoprzylepnej przyklejcie na górną, zapyloną część liścia, a następnie odklejcie ją z przyklejonymi do niej pyłami i przenieście na białą kartkę. Na arkuszu obok siebie naklejcie kawałki taśmy z liści drzew rosnących bliżej i dalej szosy. Zanotujcie swoje spostrzeżenia i wyciągnijcie wnioski. Obserwacje: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Wnioski: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie nr 2 Wykorzystując skalę porostową określcie stopień skażenia powietrza w pobliżu szosy i w lesie. W tym celu na wybranych drzewach przyłóżcie pokratkowaną folię na wysokości wzroku. Ile kwadratów jest zajętych przez porosty? Badania przeprowadźcie po stronie południowej pnia. Zapiszcie przybliżone wartości i wyciągnijcie wnioski.

W pobliżu szosy: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………W lesie: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

22

Zadanie nr 3 Ślady szkodliwego wpływu komunikacji na rozwój roślin to, m.in. plamy na liściach, pożółkłe końcówki, białe plamy między nerwami, usychanie i opadanie liści. Przeprowadźcie obserwacje drzew i ich liści w najbliższym otoczeniu. Wybierzcie drzewa iglaste i liściaste* (10 sztuk). * Jeżeli zajęcia będą odbywały się późną jesienią, zimą lub wczesną wiosną wybierzcie do badań same drzewa iglaste. Oceńcie stan zdrowotności drzew na podstawie poniższych opisów. - drzewo zielone okazałe, korona nie prześwietlona (brak suchych liści, nagich gałęzi) - 0 pkt. - drzewo o koronie lekko prześwietlonej (ubytek liści do 30%), o minimalnej liczbie zeschłych liści, gałęzi, odpadniętej korze - 2 pkt. - drzewo o koronie średnio prześwietlonej (ubytek liści do 31-60%), o liściach wybarwionych lub ubogich w liście, kora zniszczona ze szkodnikami - 4 pkt. - drzewo o koronie silnie prześwietlonej (ubytek liści 61-90%), liczne suche gałęzie na wierzchołku, igły skrócone i zniekształcone - 6 pkt. - drzewo martwe, korona silnie prześwietlona (ubytek liści powyżej 90%) - 8 pkt. Nr drzewa/liczba pkt. 1/…pkt. 2/… pkt. 3/…pkt. 4/… pkt. 5/…pkt. 6/…pkt. 7/…pkt. 8/…pkt. 9/…pkt. 10/…pkt. Suma punktów ................... Średnia punktów ................

23

W zależności od sumy punktów wyróżnia się 4 następujące kategorie zdrowotności drzew: - drzewa zdrowe – 2 pkt. - drzewa osłabione - 3-5 pkt. - drzewa silnie osłabione - 6-10 pkt. - drzewa obumierające - 11-15 pkt. Podajcie wnioski oceny stanu zdrowotności badanych przez Was drzew: ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... Zadanie nr 4 Rozejrzyjcie się uważnie dookoła!

Wskażcie ślady bytowania zwierząt:

………………………………………………………………………………………………………………………….Wskażcie ślady bytowania człowieka:

………………………………………………………………………………………………………………………….Jak jest?

………………………………………………………………………………………………………………………….Jak powinno być?

………………………………………………………………………………………………………………………….Co można zrobić, by przywrócić stan pierwotny?

24

Zadanie nr 5 Oceńcie czystość powietrza na podstawie występujących porostów. Do badań należy wybrać drzewa tego samego gatunku i o podobnej wysokości. Drzewa powinny być podobnie wystawione na światło i mieć podobny dostęp do wody. Pomoce: skale porostowe, taśmy miernicze, klucze do rozpoznawania porostów i atlasy porostów. Dane o drzewie Numer drzewa

1 2 3 4 Gatunek

Położenie drzewa (las, pole, łąka, w pobliżu drogi)

Szacunkowy stopień pokrycia drzewa przez porosty (1)

0-1% 1-5% 5-10% 10-50% Strefa (skala poniżej)

Skażenie powietrza (skala poniżej)

25

Ad 1. Aby stwierdzić, jaka ilość porostów pokrywa drzewo, wybierzcie tylko jedną stronę pnia – tę, która jest bardziej porośnięta przez prosty. Na pniu każdego drzewa wybierzcie obszar pomiędzy 30 a 200 cm od powierzchni ziemi, zmierzcie powierzchnię, a następnie oszacujcie, jaki procent tej powierzchni jest pokryty przez porosty. Skala porostowa

Nr strefy

Powierzchnia pokryta

porostami w %

Charakterystyka strefy

Strefa Skażenie

1 0-1 Bez porostów, ślady

Pustynia porostowa Bardzo wysokie

2 1-5 Porosty silnie ograniczone

Wewnętrzna „strefa walki”

Wysokie

3 5-10 Porosty ograniczone

Środkowa „strefa walki”

Niskie

4 10-50 Porosty bujne Zewnętrzna „strefa walki”

Brak skażenia

26

Temat: gleba i jej mieszkańcy Zadanie nr 1

Zwierzęta w ściółce leśnej są bardzo istotnym ogniwem łańcuchów pokarmowych biocenozy leśnej. Rozkładają one resztki roślin i zwierząt (martwą materię organiczną) na proste składniki mineralne, dwutlenek węgla i wodę. Ich działalność umożliwia powtórne włączenie składników pokarmowych do cyklu obiegu materii w ekosystemie, przez co nazywane są jego "wąskim gardłem". Fauna glebowa mająca udział w tym procesie dzieli się na bakterie, mikrofaunę (skoczogonki, roztocza, nicienie) i mezofaunę glebową (np. dżdżownice i inne skąposzczety, równonogi, dwuparce i duże larwy owadów). Zaobserwujcie zwierzęta w ściółce leśnej! Znajdźcie w ściółce leśnej przynajmniej 6 różnych zwierząt. W przewodniku do rozpoznawania zwierząt lądowych wyszukajcie ich nazwy. Następnie uzupełnijcie tabelę wpisując nazwy znalezionych zwierząt, cechy charakterystyczne i czym się żywią. Przybory: - lupa, słoik, „ssawka” do łapania drobnych zwierząt, łopatka do rozkopania gleby, - przewodnik (klucz) do rozpoznawania zwierząt lądowych.

Nazwa organizmu Cechy zwierzęcia Czym się żywi

27

Zadanie nr 2 Zbadajcie odczyn gleby w lesie. Pobierzcie próbkę gleby z głębokości około 10 cm i włóżcie do okrągłego zagłębienia pHmetru glebowego. Następnie umieście pHmetr ukośnie (instrukcja obsługi pHmetru w zestawie do badań). Dodajcie na glebę kilka kropel odczynnika według instrukcji, odczekajcie do czasu, aż będzie ona całkowicie wilgotna i będzie wystawała trochę poza zagłębienie pHmetru. Pomieszajcie łyżeczką i pozostawcie na 2-3 minuty, aby zaszła reakcja. Po tym czasie, weźcie pHmetr i ułóżcie go w ten sposób (jak na rysunku instrukcji obsługi pHmetru), aby po wystającej części pHmetru mogła spłynąć zawartość próby w dół. Następnie porównajcie barwę badanej zawartości ze wzorcową barwną skalą na pHmetrze. Znajdźcie odpowiednio pasującą barwę i odczytajcie liczbę na tej skali. Ta liczba określa stopień kwasowości gleby jako wartość pH. Przybory: - papierki lakmusowe lub pHmetry* do badania gleby wraz z instrukcją obsługi, - łopatka, - rękawice ochronne. *pHmetr składa się z plastikowej płytki ze skalą kolorów, plastikowej małej łyżki do pobierania prób ziemi oraz buteleczki z substancją - wskaźnikiem, którego dodaje się na próbkę gleby w celu zbadania jej odczynu. Wszystkie części wraz z instrukcją obsługi są zebrane w pudełku. Im wyższy stopień kwasowości, tym niższe jest pH. • Odczytaj stopień kwasowości badanej gleby i zapisz w karcie. W lesie pH gleby wynosi: ............

28

Zadanie nr 3 Pobierzcie próbkę wierzchniej warstwy gleby (próchnicy) i umieście ja na papierowej chusteczce. Obserwujcie próbkę przez lupę i opiszcie swoje spostrzeżenia, zwracając szczególną uwagę na zapach, kolor, strukturę, żyjące w niej organizmy, funkcje. Spostrzeżenia: ………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………………………

29

Zadanie nr 4 Pobierzcie próbkę gleby, odsłaniając wierzchnią jej część – próchnicę. Poprzez dotyk, korzystając z poniższego opisu rozpoznajcie rodzaj gleby. Garść ziemi swobodnie przesypuje się przez palce – GLEBA PIASZCZYSTA Można ją rozdrobnić w palcach na miękkie, trwałe gruzełki, które się zlepiają – GLEBA GLINIASTA Z iłu, podobnie jak z plasteliny można lepić kule – GLEBA ILASTA Łatwo się zgniata w dłoniach, jak gąbka – GLEBA TORFOWA Badana gleba jest glebą Zadanie nr 5 Wykonajcie doświadczenie przedstawiające niszczenie gleb i rozpoznajcie typ erozji. Uzupełnijcie poniższe zdania: Na usypaną wcześniej „górkę” ziemi silnie dmuchajcie z jednej strony. Jest to erozja Usypaną wcześniej „górkę” ziemi polejcie powoli z góry wodą z butelki. Jest to erozja Zastanówcie się i określcie jakie formy działalności gospodarczej człowieka przyśpieszają erozję gleby.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

30

Temat: zwierzęta chronione Zadanie nr 1

Dotarliście do kwietnej łąki, która obfituje w owady zapylające. Zaopatrzcie się w lupy i rozejrzyjcie się uważnie dookoła. Mając do dyspozycji klucze do oznaczania owadów spróbujcie rozpoznać 3 różne gatunki owadów zapylających. Czy któryś z tych gatunków jest gatunkiem objętym ochroną gatunkową? Jeśli tak obwiedźcie jego nazwę pętlą. Uzupełnijcie schemat:

Nazwa owada: Nazwa zapylanej rośliny:

1. …………………… …………………………

2. …………………… …………………………

3. …………………… …………………………

Zadanie nr 2 Posiłkując się przewodnikami sprawdźcie jakie skuteczne sposoby mają zwierzęta na przetrwanie zimy. Zastanówcie się i w ramkach obok narysujcie lub napiszcie, jakich zwierząt dotyczą poniższe zachowania.

Sen zimowy (hibernacja) Odlot do ciepłych krajów

31

Gromadzenie zapasów Zmiana futra na bardziej gęste, gromadzenie tłuszczu

Zadanie nr 3 Korzystając z przewodników do oznaczania ptaków połączcie nazwę ptaka z ciekawostką, która do niego pasuje. Rudzik Ma czarne pióra, nie potrafi klekotać, gniazdo buduje daleko od ludzi. Kowalik Wygląda jak puchowa kulka, ma bardzo długi ogon. Kopciuszek Duży, drapieżny ptak. Buduje ogromne gniazda, ciężkie gniazda. Raniuszek Nie przeszkadza mu miejski hałas, a nawet brak zieleni. Bocian biały Potrafi schodzić po pniu drzewa głową w dół. Bocian czarny Co roku wraca do swego gniazda. Zjada żaby, choć nie tylko. Bielik Często spotykany w naszych ogrodach, jest mało płochliwy.

32

Zadanie nr 4 Czy wiecie, że wszystkie ptaki objęte są ochroną gatunkową? Posłuchajcie przez chwilę ptasiej muzyki. Śpiew jakich ptaków udało Wam się usłyszeć? Podajcie ich nazwy. Możecie pomóc sobie lornetkami oraz kluczami do oznaczania ptaków. Wypiszcie co najmniej 4 różne gatunki ptaków.

1. ………………………………………….. 2. ………………………………………….. 3. ………………………………………….. 4. …………………………………………..

Zadanie Nr 5 Znajdujecie się przy mrowisku. Różne gatunki mrówek objęte się ochroną całkowitą lub częściową. Przyjrzyjcie się uważnie mrówkom i mrowisku, a następnie odpowiedzcie na poniższe pytania.

1. Przyjrzyjcie się mrowisku i określcie, jaki ma kształt. ………………………………………………………………………………………………………………….

2. Z jakiego materiału zbudowane jest mrowisko? ………………………………………………………………………………………………………………….

3. Zaobserwujcie ruch mrówek idących do kopca, co i w jaki sposób transportują do mrowiska? ………………………………………………………………………………………………………………….

4. Połóżcie chusteczkę na powierzchni mrowiska na 5 minut, sprawdźcie jej zapach. Co on Wam przypomina? ………………………………………………………………………………………….......................................

33

Temat: las i jego mieszkańcy Zadanie nr 1 Przyjrzyjcie się uważnie korze drzew. Posiłkując się kluczem do oznaczania porostów wypiszcie 2 chronione gatunki porostów, Korzystając z kluczy sprawdźcie, czy są to gatunki porostów, które umieszczone są w „Czerwonej liście gatunków ginących i zagrożonych w Polsce” – wyszukane informacje zanotujcie poniżej. …………………………………………………………………………………………………………..……………. ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie nr 2 Rozejrzyjcie się uważnie dookoła. Poszukajcie tropów i śladów zwierząt (ślady, pióra, nory, gniazda). Zanotujcie to, co udało Wam się znaleźć. ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………

34

Zadanie nr 3 Uzupełnijcie lub dokończcie powiedzenia dotyczące różnych gatunków zwierząt. Ktoś wystrychnął cię na …………. Masz ………………… wzrok. Pierwsza ……………… wiosny nie czyni. Jesteś cały w ……………….. Ale wywinąłeś ………………… Każda ……………… swój ogonek chwali. Nie wywołuj …………….. z lasu. I …………………. mają swoje kaprysy.

Zadanie nr 4 Spośród podanych niżej gatunków wybierzcie tylko te, które zamieszkują piętro „runa leśnego” oraz piętro „koron drzew”, przyporządkujcie je odpowiednio i wpiszcie do tabeli. jeż, dzięcioł, ślimak, sikorka, dżdżownica, pająk, sójka, biedronka, mówka, kret, ryś, stonoga, lis

Piętro runa leśnego

Piętro koron drzew

35

Zadanie nr 5 Wśród wielu gatunków roślin leśnych odszukajcie 3 gatunki paproci. Za pomocą klucza do oznaczania roślin rozpoznajcie je i naszkicujcie ich liście.

Gatunek paproci

Rysunek liścia

36

Temat: Energia Zadanie nr 1 Przyporządkujcie poszczególne źródła energii do odpowiedniej rubryki. węgiel kamienny, energia wody, energia słoneczna, ropa naftowa, gaz ziemny, energia wiatru, drewno, torf, gaz łupkowy, energia geotermiczna, energia biomasy.

Energia odnawialna

Energia nieodnawialna

37

Zadanie nr 2 Zastanówcie się a następnie wypiszcie zalety i wady podanych źródeł energii.

Źródło energii Zalety Wady energia wiatru

energia biomasy

energia wody

energia geotermiczna

gaz łupkowy

energia słoneczna

38

Zadanie nr 3 “Uwaga, z powodu dłuższej awarii ogłaszamy, że w ciągu najbliższych pięciu dni nie będzie u Państwa w domu prądu. Bardzo nam przykro z tego powodu, jest to sytuacja niezależna od nas. Jednocześnie ze swej strony zapewniamy Państwa, że przyłożymy wszelkich starań aby ułatwić Państwu życie w ciągu tych pięciu dni. Prosimy o podpowiedzi, co moglibyśmy dla państwa zrobić aby jak najbardziej państwu pomóc!” Moje własne działania.

O co poproszę firmę, która jest odpowiedzialna za utrudnienia?

39

Zadanie nr 4 Zastanówcie się i wypiszcie jakie znacie sposoby oszczędzania energii na co dzień. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie nr 5 Zaprojektujcie elektrownię źródła odnawialnego z materiałów znalezionych w lesie. Sfotografujcie ją.

40

Fundacja alter eko – wydawca Przedmiotem działalności Fundacji alter eko jest promowanie zasad zrównoważonego rozwoju oraz wspieranie

edukacji formalnej z zakresu przedmiotów przyrodniczych podczas zajęć szkolnych i pozalekcyjnych działań

twórczych na styku ekologii, kultury i sztuk wizualnych. W zadaniach Fundacji alter eko leży współpraca z

placówkami oświatowymi różnych typów w zakresie rozwoju ich potencjału ekologicznego oraz oferty narzędzi

służących poprawie standardów nauczania. W swojej działalności Fundacja alter eko wychodzi poza schematy

konwencjonalnych metod i rozwiązań, szukając najefektywniejszego sposobu dotarcia z wiedzą ekologiczną do

potencjalnego odbiorcy. Fundacja alter eko jest również autorem wielu green eventów i akcji ekomotywacyjnych

skierowanych do pracowników przedsiębiorstw. Od listopada 2014 r., równolegle z realizacją długofalowego

programu pn. „Odzyskomania”, Fundacja alter eko rozpoczęła nową kampanię edukacyjno-informacyjną w

zakresie właściwej segregacji odpadów na terenie województwa mazowieckiego pt. „Segreguję odpady – znam 3R

zasady”, a także program edukacji ekologicznej pt. „Ogród Z Energią” oraz projekt wspierający placówki

oświatowe pn. „EDULAB – mobilna baza dydaktyczna”. Zapraszamy do odwiedzenia strony www.altereko.pl oraz

www.odzyskomania.pl

Serdecznie zapraszamy do współpracy!

Zespół Fundacji alter eko

Fundacja alter ekowww.altereko.pl

fundacja@altereko.pl