Ekologia i ochrona środowiska

Zadanie 1. (3pkt) Tabela przedstawia niektóre rodzaje oddziaływań międzypopulacyjnych. Wpisz do

tabeli brakujące opisy i przykłady wymienionych w niej interakcji.

Nazwa oddziaływania Opis interakcji między

populacjami

Przykłady

komensalizm szakale żywiące się pożywieniem

pozostawionym przez lwy

mutualizm populacja A - „+"

populacja B - „+"

pasożytnictwo

Zadanie 2. (2pkt)

Uzupełnij poniższy schemat, podając po jednym przykładzie organizmów (nazwa rodzajowa)

wymienionych poziomów troficznych biocenozy lasu.

BIOCENOZA

Zadanie 3. (1pkt)

Regulacja rzek poprzez budowanie zapór wodnych i śluz negatywnie wpływa na zwierzęta oraz rośliny wodne. Przedstaw jeden argument potwierdzający negatywny wpływ regulacji rzek na rozmnażanie się ryb.

……………………………………………………………………………………………………… Zadanie 4. (2pkt)

Jeden z popularnych naszych tygodników opublikował ostatnio raport o stanie polskich

ogrodów zoologicznych po hasłem. Uwolnić misia. Raport wywołał szeroką dyskusję na

temat roli ogrodów zoologicznych w życiu współczesnych społeczeństw oraz losów

zwierząt hodowanych w tych ogrodach. Czy ogrody zoologiczne należy zlikwidować?

Sformułuj własny pogląd na ten temat, podając dwa argumenty.

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

Zadanie 5. (2pkt)

Sukcesja ekologiczna jest procesem stopniowego rozwoju biocenozy w czasie.

Obserwowano dwa obszary przyrodnicze: I - nagie zbocze skalne i II - pogorzelisko

leśne.

W obu przypadkach stwierdzono postępujące powoli zmiany w wyglądzie

obserwowanych

terenów i zasiedleniu ich przez żywe organizmy, chociaż mamy tu do czynienia z

różnymi

typami sukcesji. Podaj nazwy rodzajów sukcesji, zachodzących na obszarach I i II oraz

określ podstawową różnicę między nimi.

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

Zadanie 6. (3pkt)

Tabela przedstawia strukturę zużycia podstawowych nośników energii w gospodarce światowej w latach 1972-2000 (w %).

Rok Węgiel Ropa naftowa Gaz ziemny Energia jądrowa Inne źródła energii *

1972 24,6 42,7 17,1 0,7 9,7

1985 23,6 44,3 15,8 4,6 6,8

2000 25,9 10,6 12,5 31,4 10,0 *Na przykład energia: geotermiczna, słoneczna, wiatrowa

Na podstawie powyższych danych określ tendencję zmian w strukturze zużycia nośników energii oraz podaj dwie prawdopodobne przyczyny takiego kierunku zmian.

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

Zadanie 7. (2pkt)

Nauczyciel polecił swoim uczniom wykonać w pobliskim parku następujące zadania:

policzyć wszystkie kaczki krzyżówki pływające po stawie,

policzyć oddzielnie wszystkich kaczych samców (to te z zielono mieniącymi się

główkami) i samice,

policzyć małe kaczęta,

u zarządcy stawu dowiedzieć się, jaka jest powierzchnia stawu.

Podaj cztery cechy (parametry) populacji kaczek krzyżówek, które będą mogli określić

uczniowie po wykonaniu wszystkich zadań.

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

Zadanie 8. (2pkt)

W prowadzonych hodowlach karpia na skalę przemysłową istotny problem stanowi

zarastanie stawów przez trzciny i inne rośliny naczyniowe, których karpie nie zjadają,

mimo że są roślinożercami. Okazało się, że wprowadzenie do stawów innych zwierząt

roślinożernych: nutrii i amura wydatnie przyczynia się do rozwoju populacji karpia.

Podaj nazwę zależności między populacją karpia i amura oraz wyjaśnij, na czym ta

zależność polega.

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

Zadanie 9. (1pkt)

Katastrofa ekologiczna polegająca na wyginięciu dużych obszarów lasów w Górach

Izerskich miała co najmniej kilka przyczyn: zanieczyszczenie powietrza tlenkami siarki i

pyłami, masowe pojawienie się szkodników drzew iglastych (np. brudnicy mniszki),

jednowiekowość i małe zróżnicowanie gatunkowe drzewostanu. Wszystkie wymienione

czynniki, które spowodowały katastrofę ekologiczną w Górach Izerskich, były

następstwem działalności człowieka. Czynnikiem pierwotnym wzglądem pozostałych

było małe zróżnicowanie gatunkowe ekosystemu.

Wyjaśnij, na czym polega zależność między zróżnicowaniem gatunkowym ekosystemu

a jego zdolności do utrzymania stanu równowagi ekologicznej.

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

Zadanie 10. (2pkt)

Poniżej podano opisy dwóch zależności międzygatunkowych:

A. Ryba różanka składa ikrę w skrzelach małży słodkowodnych, dzięki czemu młody

narybek jest chroniony w pierwszych dniach życia. Później narybek opuszcza ciało

małża nie wyrządzając mu swym pobytem żadnej szkody.

B. Bąkojady żółtodziobe wyjadają ze skóry nosorożców i bawołów afrykańskich larwy

owadów pasożytniczych i kleszcze.

Podaj nazwy zależności między:

A. rybą różanką i małżem słodkowodnym,

B. bąkojadem żółtodziobym i nosorożcem.

A: .......................................... B: ..............................................

Zadanie 11. (1pkt)

Powstające coraz liczniej elektrociepłownie wpuszczają do wód naturalnych wodę o

temperaturze wyższej od temperatury wód naturalnych. Najczęściej zrzuty wód podgrzanych

mają charakter stały i podnoszą temperaturę wody o kilka stopni.

Określ jeden z możliwych skutków zrzutu cieplejszej wody do zbiornika naturalnego.

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

Zadanie 12. (2pkt)

Do gazów cieplarnianych decydujących o potencjale ocieplania globalnego należą, przede

wszystkim, dwutlenek węgla, metan, ozon troposferyczny, tlenki azotu i siarki.

Wyjaśnij, na czym polega efekt cieplarniany oraz wymień jeden skutek wpływu tego

zjawiska na stan biosfery. ......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

Zadanie 13. (2pkt)

I. Nagie skały stanowią skrajnie niekorzystne środowisko dla rozwoju żywych organizmów.

W tych warunkach potrafią się utrzymać tylko porosty. To one jako pierwsze zasiedlają skały.

Są to pierwsi producenci – pionierzy, którymi żywić się mogą pierwsi konsumenci – ślimaki

poczwarówki, roztocze, skoczogonki. Jednocześnie bakterie zaczynają rozkładać martwe

szczątki porostów i innych organizmów tam występujących. Tworzy się pierwszy bardzo

ubogi ekosystem.

II. Po wycinaniu drzew w lasach pozostają poręby. Na porębie znajduje się żywa gleba,

wszystkie rośliny z wyjątkiem drzew, leśne zwierzęta bezkręgowe, grzyby, pierwotniaki i

bakterie. W zupełnie nowych warunkach nasłonecznienia, wilgotności, siły wiatru itp. część

organizmów musi zginąć, a na ich miejsce wejdą inne, kształtując ekosystem wg własnych

potrzeb.

a) Ustal, który z podanych opisów charakteryzuje sukcesję pierwotną, a który

sukcesję wtórną.

.....................................................................................................................................................

b) Określ różnicę między sukcesją pierwotną a wtórną.

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

Zadanie 14. (3pkt)

Jakość szeroko pojętego środowiska zwierzyny decyduje nie tylko o jej jakości osobniczej,

lecz przede wszystkim o jej dopuszczalnym zagęszczeniu. Przyjęte w tym zakresie kryterium

tzw. pojemności łowiska dotyczy w gruncie rzeczy pojemności wyżywieniowej środowiska

(wydolności żernej łowiska). Istnieje konieczność określenia dopuszczalnego ze względów

gospodarczych zagęszczenia zwierzyny grubej (łosie, jelenie, sarny, rysie, wilki, dziki) w

łowiskach leśnych.

Podaj trzy argumenty, którymi uzasadnisz swoje stanowisko wobec przedstawionego

wyżej poglądu o konieczności odławiania zwierzyny grubej w niektórych łowiskach.

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

Zadanie 15. (2pkt)

Poniżej wymieniono przykłady organizmów żyjących w ekosystemie lasu liściastego klimatu

umiarkowanego:

sikory, klony, wilki, lipy, wiewiórki, dziki, sowy, zające, dęby.

Przyporządkuj każdy z tych organizmów do właściwego dla niego poziomu troficznego,

wpisując jego nazwę w odpowiednią kolumnę tabeli.

producenci konsumenci I stopnia konsumenci II stopnia

Zadanie 16. (1pkt)

Z wymienionych poniżej przykładów wybierz tylko te, które ilustrują

nieantagonistyczne interakcje między populacjami.

1. bakterie – pędzlak

2. kleszcz – lis

3. termity – wiciowce trawiące celulozę

4. rośliny kwiatowe – owady zapylające kwiaty

5. lew – antylopa

6. krab pustelnik – ukwiał

7. rekin – ryba podnawka

8. bawół – zebra

9. człowiek – komar

.......................................................................

Zadanie 17. (1pkt)

W biocenozach naturalnych, dobrze zorganizowanych, zakłócenia homeostazy występują

bardzo rzadko.

Podaj przykład przyczyny takiego zakłócenia równowagi wewnątrzbiocenotycznej.

..................................................................................................................................

Zadanie 18. (1pkt)

Poniższy wykres przedstawia wyniki badań z obserwacji rozmnażania populacji nurzyków

(pospolitych ptaków tworzących kilka subkolonii na jednej z wysp Południowej Walii).

Sformułuj jeden wniosek wynikający z powyższych danych.

..................................................................................................................................

Zadanie 19. (3pkt)

Tabela przedstawia emisję pyłów do atmosfery przez pewien zakład przemysłowy.

rok 1990 1994 1995 1996 1997

pyły w t/rok 251,53 123,8 145 155 143

Na podstawie danych z tabeli, wykreśl krzywą przedstawiającą zmiany w emisji pyłów

przez ten zakład w latach 1990 – 1997. Podaj sposób, w jaki zakłady przemysłowe mogą

ograniczyć emisję pyłów do atmosfery.

Zadanie 20. (2pkt)

Wiele drzew nie mogłoby rosnąć bez mikoryzy. Drzewa z lasu przesadzone na glebę prerii lub

wprowadzone do innego środowiska często przestają rosnąć, jeśli nie zostaną zaszczepione

symbiotami grzybowymi. Sosny z dobrze rozwiniętą mikoryzą rosną znacznie lepiej, nawet na

glebie bardzo ubogiej (...)

Grzyby potrafią metabolizować „niedostępny” fosfor i inne związki mineralne. Kiedy do

gleby doda się znakowanych związków mineralnych (np. promieniotwórczy fosfor) można

stwierdzić, że aż 90% danego związku jest pobierane przez grzyby tworzące mikoryzę,

a następnie szybko przekazywane roślinie.

Na podstawie tekstu i posiadanych wiadomości, wyjaśnij znaczenie mikoryzy

z gospodarczego punktu widzenia.

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

Zadanie 21. (3pkt)

Poniższe rysunki przedstawiają porównanie funkcjonowania elektrowni jądrowej i węglowej

o porównywalnej mocy 1000 MWe

Wykaż, za pomocą trzech argumentów, że funkcjonowanie elektrowni jądrowej jest

mniej szkodliwe dla środowiska niż elektrowni węglowej o porównywalnej mocy.

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

Zadanie 22. (3pkt)

Wykresy przedstawiają piramidy wieku dla populacji w różnym stadium rozwoju.

a) Podpisz rysunki wykorzystując podane określenia: populacja wymierająca, populacja

rozwijająca się, populacja ustabilizowana.

b) Przedstaw dwie cechy, które odróżniają populację rozwijającą się od wymierającej,

dokonując odpowiednie porównania.

................................................................................................................................................

.

................................................................................................................................................

.

.

Zadanie 23. (1pkt)

Uzupełnij zapis określający równaniem opór środowiska:

rozrodczość potencjalna ─ rozrodczość ……………….. ═ opór środowiska

populacji (fizjologiczna) populacji

Zadanie 24. (3pkt)

Poniżej przedstawiono charakterystyką trzech krzywych przeżywania populacji:

I. Krzywa przeżywania o stałym tempie śmiertelności osobników bez względu na wiek.

II. Krzywa przeżywania charakterystyczna dla populacji, w której śmiertelność osobników jest niewielka przez większą część życia, a wzrasta gwałtownie wśród osobników starych.

III. Krzywa przeżywania charakterystyczna dla populacji, w której śmiertelność osobników młodych w pierwszych okresach życia jest największa, zaś w starszych klasach wiekowych jest niewielka.

Narysuj i odpowiednio podpisz, przebieg każdej z trzech krzywych przeżywania (I, II, Ul).

Zadanie 1. (2pkt)

Bakterie azotowe z rodzaju Rhizobium, zwane bakteriami brodawkowymi, żyją wewnątrz

specjalnie dla nich wytworzonych brodawek na korzeniach roślin motylkowych (np. grochu, łubinu,

fasoli).

Podaj nazwę tej formy zależności organizmów oraz wyjaśnij, jakie znaczenie ma ona dla

bakterii brodawkowych i dla roślin motylkowych.

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 2. (2pkt)

Na podstawie poniższego tekstu narysuj schemat przedstawiający przemieszczanie się pestycydów z

miejsc ich zastosowania (strefy tropikalnej) do organizmów ludzi zamieszkujących inne rejony

świata.

Pewna ilość pestycydów, z których wiele zalicza się do stałych zanieczyszczeń organicznych, użytych w strefie

tropikalnej i umiarkowanej, z czasem dociera w rejony podbiegunowe. Pary tych związków przenoszą się z

prądami powietrza w chłodniejsze rejony Ziemi, skraplają się i opadają do wody morskiej, a następnie przez

skórę, drogi oddechowe i wraz z pokarmem dostają się do organizmów ptaków i ssaków. W kolejnych ogniwach

wzrasta poziom ich kumulacji i w związku z tym dla ostatniego ogniwa łańcucha pokarmowego, np. człowieka,

pestycydy mogą stać się śmiertelną trucizną.

Zadanie 3. (2pkt)

Podczas wiosennego spaceru zaobserwowałeś (-łaś) ciekawy okaz dębu, który według ciebie

mógłby być zakwalifikowany jako pomnik przyrody.

Opisz sposób, w jaki udokumentujesz swoje spostrzeżenie, aby poinformować o nim

odpowiednią osobę lub instytucję.

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 4. (1pkt)

Na schematach A,B, C uwzględniono różne powiązania pomiędzy elementami ekosystemu.

Wskaż schemat, który prawidłowo opisuje strukturę ekosystemu i uwzględnia rzeczywiste powiązania

pomiędzy jego elementami.

Zadanie 5. (2pkt)

Nowy szkodnik kasztanowców białych (drzew, którymi od czterech stuleci Europejczycy obsadzają swoje miasta)

w niespełna 20 lat opanował prawie całą Europę. Jest nim kilkumilimetrowy motyl o wdzięcznej nazwie

szrotówek kasztanowcowiaczek. Szkodnik szybko atakuje nowe miejsca unoszony przez prądy powietrza.

Zapłodnione samice składają jaja na powierzchni liści. Larwy po wylegnięciu się z jaj wgryzają się pod skórkę

(na jednym liściu może ich być ok. 300) powodując, że liście żółkną, brunatnieją i zasychają. Motyle zimują w

stadium poczwarki w martwych liściach. Co prawda nie brakuje środków chemicznych skutecznie

działających na szrotówka, ale opryskiwanie nimi drzew w miastach zagraża zdrowiu ludzi i zwierząt.

Zaproponuj dwa sposoby skutecznej walki z nowym szkodnikiem kasztanowców, które byłyby

bezpieczne dla ludzi i zwierząt

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 6. (2pkt)

Uzasadnij słuszność zaliczania konkurencji do oddziaływań antagonistycznych. Podaj

jeden przykład tego rodzaju zależności.

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 7. (1pkt)

Schemat obiegu materii i przepływu energii przez ekosystem.

Wyjaśnij, dlaczego zatrzymanie procesów rozkładu martwej materii w ekosystemie może spowodować

śmierć zamieszkujących go organizmów.

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 8 (2pkt)

Schemat przedstawia krzywe przeżywania dwóch rodzajów zwierząt.

1. łosoś

2. wróbel

3. człowiek

4. wilk

Przyporządkuj każdej krzywej (a i b) odpowiedni przykład zwierzęcia, wybierając go

spośród oznaczonych liczbami od 1 do 4.

a - ……………....……. b - ……….........………….

Zadanie 9. (1pkt)

Uzupełnij poniższe schematy, zaznaczając strzałką na każdym z nich kierunek lub kierunki

przemieszczania się osobników, tak aby ilustrowały wymienione typy rozprzestrzeniania.

migracja emigracja imigracja

Zadanie 10. (1pkt)

Prawdziwym przysmakiem wydry morskiej są jeżówce. Jeżówce zjadają morskie glony,

głównie brunatnice, które tworzą podwodne zarośla i lasy. Są one miejscem rozwoju ikry

i schronieniem dla narybku wielu gatunków ryb.

Objęcie ochroną populacji wydry morskiej spowoduje wzbogacenie przybrzeżnych stad ryb

północnego Pacyfiku.

Oceń słuszność tego stwierdzenia, uzasadniając swoje stanowisko jednym argumentem.

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 11. (2pkt)

Kwaśne deszcze powstają nad obszarami, gdzie atmosfera jest bardzo zanieczyszczona

dwutlenkiem siarki i tlenkami azotu, pochodzącymi na przykład ze spalin samochodowych,

z dużych elektrowni i elektrociepłowni spalających węgiel. Ograniczenie tego zjawiska

jest możliwe przez wyraźne zmniejszenie, a najlepiej całkowite zlikwidowanie emisji

zanieczyszczeń.

Zaproponuj dwa prawdopodobne sposoby postępowania, które mogą doprowadzić

do wyraźnej redukcji emisji zanieczyszczeń atmosfery, wywołujących kwaśne deszcze.

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 12. (2pkt)

Struktura i funkcjonowanie każdego ekosystemu, bez względu na jego rodzaj i wielkość,

są podobne. W większości ekosystemów pierwszy poziom troficzny stanowią producenci.

Przedstaw rolę producentów:

a) w przepływie energii przez ekosystem.

b) w krążeniu materii w ekosystemie.

a)………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

b)………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie13. (2pkt)

Nowoczesne rolnictwo, oprócz korzyści dla ludzi, przyniosło także negatywne następstwa

dla środowiska przyrodniczego.

Sformułuj po jednym argumencie, potwierdzającym powyższe stwierdzenie zarówno

w odniesieniu do korzyści, jak i skutków negatywnych.

Korzyści: .....................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

Skutki negatywne: ........................................................................................................................

......................................................................................................................................................

Zadanie 14. (2pkt)

Modyfikacje genetyczne organizmów można wykorzystać w różny sposób.

Na przykład tworzy się transgeniczne rośliny dla poprawy ich wartości odżywczych lub

dla ochrony roślin przed szkodnikami.

W jednym z polskich tygodników w połowie 2003 roku zamieszczono informację,

że australijscy badacze zamierzają wprowadzić do populacji karpia zmienione geny, aby

doprowadzić do wyginięcia w Australii karpia sprowadzonego z Europy. Europejska odmiana

karpia hodowlanego stała się w Australii zagrożeniem dla wielu innych gatunków ryb oraz

roślin wodnych. Doświadczenie proponowane przez naukowców byłoby pierwszą próbą

świadomego i celowego wyeliminowania gatunku za pomocą modyfikacji genetycznych.

Na razie naukowcy sprawdzają skuteczność metody w warunkach laboratoryjnych.

Niezależnie od swoich poglądów sformułuj po jednym argumencie za i przeciw takim

eksperymentom naukowców, jak opisane powyżej.

Argument za: ...............................................................................................................................

......................................................................................................................................................

Argument przeciw: .......................................................................................................................

......................................................................................................................................................

Zadanie 15. (2pkt)

Materia i energia są podstawą funkcjonowania każdego ekosystemu.

Wyjaśnij, dlaczego funkcjonowanie ekosystemu samowystarczalnego i zrównoważonego

wymaga stałego dopływu energii, a nie wymaga dopływu materii.

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

Zadanie16. (1pkt)

W tabeli przedstawiono produkcję pierwotną netto podstawowych typów ekosystemów

świata.

Ekosystem

Produkcja pierwotna netto

w g/m2/rok (średnio)

Puszcza tropikalna 2200

Las liściasty (mieszany) klimatu umiarkowanego 1300

Tajga 800

Tundra 140

Sawanna 900

Step 600

Półpustynie/pustynie 90

Rafy koralowe 2500

Szelfy 360

Wody otwartego oceanu 125

Wypisz wybrane z tabeli cztery typy ekosystemów:

a) ekosystem wodny o najniższej produkcji ...........................................................................

b) ekosystem lądowy o najniższej produkcji ..........................................................................

c) ekosystem wodny o najwyższej produkcji .........................................................................

d) ekosystem lądowy o najwyższej produkcji ........................................................................

Zadanie 17. (2pkt)

Obecnie na terenach zurbanizowanych osiedla się wiele gatunków roślin i zwierząt dziko

żyjących.

Podaj dwa czynniki sprzyjające osiedlaniu się w miastach dziko żyjących zwierząt.

1. ................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

2. ................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

Zadanie 18. (2pkt)

Odnawialne zasoby przyrody regenerują się dzięki mechanizmom samoregulacyjnym.

Nadmierne pozyskiwanie lub zanieczyszczanie może zakłócić ich regenerację.

Wymień trzy rodzaje odnawialnych zasobów przyrody, których regenerację może

zakłócić działalność człowieka.

1. ............................................................................

2. ............................................................................

3. ............................................................................

Zadanie 19. (1pkt)

Pierwotny las mieszany w Puszczy Białowieskiej charakteryzuje duża różnorodność

producentów i konsumentów. Pędami i nasionami roślin runa leśnego żywi się mysz. Dzik

zjada żołędzie i kłącza. Dżdżownice i myszy są pokarmem borsuka. Poczwarkami ciem,

których gąsienice objadają liście drzew, żywi się i borsuk, i dzik, i mysz leśna.

Oceń, czy w tego rodzaju lesie wskazane jest zastosowanie chemicznych środków

ochrony roślin przed gąsienicami ciem. Odpowiedź uzasadnij, posługując się jednym

argumentem.

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

Zadanie 20. (2pkt)

Program zrównoważonego rozwoju, czyli AGENDA 21, przyjęty na Szczycie Ziemi w Rio de

Janeiro zakłada m.in. modernizacją transportu. Działania zmierzające w tym kierunku to np.

tworzenie w miastach nowych linii tramwajowych, wprowadzenie mikrobusów

elektrycznych itp.

Zaproponuj dwa inne niż podane w tekście sposoby ograniczania transportu

samochodowego w dużych miastach.

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

Zadanie 21. (1pkt)

W zależności od warunków początkowych sukcesji wyróżnia się dwa jej rodzaje. Pierwszy

dotyczy powstawania biocenozy na terenach pozbawionych życia, drugi – odbudowy

biocenozy, np. po wycięciu lasu.

Podaj, który z rodzajów sukcesji (pierwszy czy drugi) ma miejsce w przypadku

rekultywacji hałdy odpadów z kopalni węgla. Odpowiedź uzasadnij.

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

Zadanie 22. (1pkt)

W jednym z projektów nowej ustawy o GMO (organizmy modyfikowane genetycznie)

zaproponowano wprowadzenie całkowitego zakazu uprawy roślin modyfikowanych

genetycznie na terenie Polski, ale także zakazu ich importu, handlu nimi, ich tranzytu, a nawet

badań laboratoryjnych nad nimi. Projekt ten miał zarówno wielu swoich zwolenników,

jak i licznych przeciwników.

Przedstaw swoją opinię, czy jesteś za, czy przeciw uchwaleniu nowej ustawy o GMO.

Uzasadnij swoją opinię jednym argumentem.

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

Zadanie 23. (2pkt)

Życie każdego człowieka uzależnione jest od dostępu do czystej wody. Współczesna

gospodarka, przemysł i rolnictwo zużywają coraz więcej wody, co powoduje, że jej zasoby,

chociaż odnawialne, są coraz bardziej ograniczone. Na trudności w pozyskiwaniu

odpowiedniej ilości czystej wody, do celów komunalnych lub przemysłowych, dodatkowo

wpływa rosnące zanieczyszczenie wód śródlądowych.

Zaproponuj po jednym konkretnym przykładzie działań człowieka w gospodarstwie

domowym i przemyśle, umożliwiającym oszczędne gospodarowanie zasobami czystej

wody w Polsce.

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

Zadanie 24. (2pkt)

Wielu naukowców twierdzi, że widoczny wpływ na zjawisko stopniowego wymierania

płazów w skali ogólnoświatowej ma działalność człowieka, której skutkiem jest degradacja

środowiska wodnego. Prowadzone na dużą skalę melioracje powodują osuszanie podmokłych

terenów, przyczyniając się czasami wręcz do pustynnienia wielu rejonów naszego globu.

Kwaśne deszcze powodują zakwaszenie zbiorników wodnych. Do wód spływają metale

ciężkie i pestycydy. Nie bez znaczenia jest też zwiększone promieniowanie UV

spowodowane dziurą ozonową.

Podaj dwa wybrane z tekstu skutki działalności człowieka mające negatywny wpływ

na rozmnażanie i rozwój płazów. Swój wybór w każdym przypadku uzasadnij jednym

argumentem.

1. ..................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

2. ..................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

Zadanie 25. (2pkt)

Istnieją różne metody pozbywania się odpadów komunalnych. Mogą one być sortowane

i powtórnie wykorzystywane, kompostowane, składowane na wysypiskach lub spalane

w specjalnie do tego celu budowanych spalarniach. Na poniższym schemacie przedstawiono

funkcjonowanie jednej ze spalarni odpadów komunalnych i jej wpływ na otoczenie.

Przedstaw swoje stanowisko (za lub przeciw) stosowaniu powyższej metody w Polsce,

uzasadniając je dwoma argumentami.

......................................................................................................................................................

1. …..............................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

2. …..............................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

Poniższe informacje wykorzystaj do rozwiązania zadań nr 26 i 27.

W tabeli przedstawiono średni czas rozkładu materii organicznej w ściółce wybranych

ekosystemów leśnych.

Typ ekosystemu Czas (w latach)

Tajga

Las iglasty strefy umiarkowanej

Las liściasty strefy umiarkowanej

Zarośla śródziemnomorskie

Równikowy las deszczowy

353

17

4

3,8

0,4

Zadanie 26. (1pkt)

Na podstawie analizy danych w tabeli podaj, w którym z wymienionych ekosystemów

występuje najgrubsza warstwa ściółki. Uzasadnij swoją odpowiedź jednym

argumentem.

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

Zadanie 27. (2 pkt)

Podaj dwie prawdopodobne przyczyny występowania różnic w czasie rozkładu materii

organicznej w ściółce wymienionych w tabeli ekosystemów.

1. ................................................................................................................................................

2. ................................................................................................................................................