1

Edukacja i informacja społeczeństwa w zakresie

gospodarowania odpadami komunalnymi

I. Zobowiązania samorządów do prowadzenia edukacji ekologicznej – dokumenty

1. Prawo ochrony środowiska – dział VIII

Edukacja ekologiczna, badania, reklama z zakresu ochrony środowiska.

ART. 77

- problematyka ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju w programach

szkół, kursach,

ART. 78

- Środki masowego przekazu są zobowiązane kształtować pozytywny stosunek

społeczeństwa do ochrony środowiska i popularyzować zasady tej ochrony,

ART. 79

- Organy administracji publicznej są zobowiązane w programach oraz w

działalności uwzględniać badania dot. ochrony środowiska i te badania rozwijać.

2. Narodowa Strategia Ochrony Środowiska (2001)

Narodowy Program Ochrony Środowiska (2001)

Strategia Edukacji dla Zrównoważonego Rozwoju Europejskiej Komisji

Gospodarczej ONZ.

3. Polityka ekologiczna państwa na lata 2009-2012 z perspektywa do 2016 roku.

- udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska.

- Cele: do 2016 roku.

• podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa prowadzącej do:

proekologicznych zachowań konsumenckich,

prośrodowiskowych nawyków i pobudzania odpowiedzialności za stan

środowiska,

organizacja akcji lokalnych służących ochronie środowiska.

Finansujący: Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie w ramach ogólnopolskiego projektu pn. „Bliżej śmieci – dalej od nieporządku” realizowanego przez Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej w Płocku

2

- Kierunki działań do 2012 roku

rozwój szkolnej edukacji ekologicznej, kształtowanie zachowań zgodnie z

zasadami zrównoważonego rozwoju,

promowanie zachowań proekologicznych,

Finansowe wspieranie przez fundusze ekologiczne projektów edukacyjnych POE,

- Szkolenia dla pracowników z zakresu dostępu społeczeństwa do informacji o

środowisku.

4. Obowiązki edukacji w ustawach odpadowych.

- ustawa o odpadach,

- o utrzymaniu czystości i porządku w gminach,

- o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji,

- o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym,

Art. 23.a – wprowadzający sprzęt jest obowiązany prowadzić publiczne kampanie

edukacyjne przez organizacje odzysku ZSEiE - 0,1 % swoich przychodów

przeznacza na kampanie edukacyjne,

Art. 58 – publiczne kampanie edukacyjne prowadzi organizacja odzysku ZSEiE -

5 % swoich przychodów przeznacza na kampanie edukacyjne,

Art. 58.a – cel i metody publicznych kampanii edukacyjnych,

Zmiana w Prawie ochrony środowiska – Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska

przeznacza środki na edukację ekologiczną dot. zagospodarowania ZSEiE,

- o bateriach i akumulatorach

Art.. 37 – wprowadzający baterie jest obowiązany do finansowania publicznych

kampanii edukacyjnych – przeznacza 0,1 % swoich przychodów z tytułu

wprowadzania baterii i akumulatorów na EE,

- o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (od 1 stycznia 2014 roku – nowa ustawa

z dnia 13 czerwca 2013 r, „o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi”.

Art. 5 a. – producent, importer i dokonujący wewnątrzwspólnotowego nabycia

opakowań prowadzi działania edukacji ekologicznej w zakresie właściwego

postępowania z opakowaniami lub zleca organizacji odzysku.

3

5. Programy ochrony środowiska województw, powiatów i gmin winny określać w

edukacji odpadowej,

- cele do osiągnięcia,

- działania,

- konkretne zadania uwzględniające aktualną sytuację w województwie, powiecie,

gminie,

- samorządy odpowiadają za stan gospodarki odpadami i edukację ekologiczną

społeczeństwa, gdyż właściwe postępowanie z odpadami jest możliwe po zmianie

naszych codziennych nawyków,

Cele:

• podniesienie świadomości ekologicznej w zakresie zapobiegania powstawaniu

odpadów i właściwego postępowania z odpadami,

- Zadania edukacji odpadowej winny być prowadzone od co najmniej 12 lat.

6. Zadania gmin – kampania informacyjna

Obowiązkowa kampania informacyjna na temat obowiązkowych uchwał

podejmowanych na podstawie art. 6k ust. 1, art. 6l, art. 6n ust. 1 i art. 6r ust. 3 UoU

(art. 13 Ustawy z dnia 1 lipca 2011r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i

porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw).

Zalecana ogólna kampania na temat reformy, w szczególności na temat roli

selektywnej zbiórki, która jest podstawą wdrażania uchwalonego regulaminu

utrzymania czystości i porządku na terenie gminy.

• Czy mieszkańcy znają i rozumieją zasady wprowadzania nowego modelu

gospodarowania odpadami komunalnymi ?

4

Mieszkańcy, właściciele, zarządzający nieruchomościami nie znali starych

regulaminów, nie znają nowych, które winny obowiązywać od 1 stycznia 2013 r.

7. Obowiązkowa kampania informacyjna na temat obowiązkowych uchwał rad

gmin – podstawa prawna:

art. 13 ustawy z 1.07.2011 wprowadzający obowiązek dla Wójta, Burmistrza

informacji w sposób zwyczajowo przyjęty w gminie na temat praw i obowiązków

właścicieli nieruchomości wynikających z uchwał rady gminy:

6k ust1 – wyboru metody ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami oraz

ustalonej stawki opłaty,

6l – terminu, częstotliwości i trybu uiszczenia opłaty za gospodarowanie

odpadami,

6n ust1 – wzór deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami

składany przez właścicieli nieruchomości,

6r ust 3 – sposób i zakres świadczenia usług w zakresie odbierania

i zagospodarowania odpadów w zamian za uiszczoną opłatę za gospodarowanie

odpadami,

• kampanie na temat praw i obowiązków właścicieli nieruchomości.

8. Obowiązki gmin wynikające z art. 3 ust 2 pkt 8-9 ustawy o utrzymaniu

czystości i porządku w gminach dotyczące:

• prowadzenia działań informacyjnych i edukacyjnych w zakresie prawidłowego

gospodarowania odpadami komunalnymi, w szczególności w zakresie

selektywnego zbierania odpadów komunalnych,

• udostępnienia na stronie internetowej urzędu gminy oraz w sposób zwyczajowo

przyjęty informacji o:

podmiotach odbierających odpady komunalne od właścicieli nieruchomości

(firma, jej siedziba, adres),

miejscach zagospodarowania przez podmioty odbierające odpady komunalne od

właścicieli nieruchomości odpadów komunalnych zmieszanych, zielonych,

5

pozostałości z sortowania, odpadów komunalnych przeznaczonych do

składowania.

• osiągniętych przez gminę oraz podmioty odbierające odpady komunalne od

właścicieli nieruchomości nie wybrane w drodze przetargu, w danym roku

kalendarzowym wymaganych poziomów recyklingu, przygotowania do

ponownego użycia i odzysku innymi metodami oraz ograniczenia masy odpadów

ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania,

• punktach selektywnego zbierania odpadów zwierających:

firmę, adres prowadzącego punkt i adres punktu selektywnego zbierania odpadów

na terenie gminy, godziny przyjmowania odpadów,

• zbierających zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny pochodzący z gospodarstw

domowych zawierający:

firmę , adres zbierającego, adres punktu zbierania na terenie gminy.

9. Udział mieszkańców w przygotowaniu modelu gospodarowania odpadami

komunalnymi w gminie, za szczególnym uwzględnieniem przygotowania

regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie gminy,

wybór systemu gospodarowania odpadami,

ustalenie opłaty za gospodarowanie odpadami.

6

10. Kampania na temat wdrażania ustawy (co winna zawierać) :

• pojęcie odpadów, wytwórcy odpadów, posiadacz odpadów powszechność

wytwarzania odpadów, unikanie wytwarzania odpadów,

• dlaczego wprowadzono nowe zasady gospodarowania odpadami komunalnymi,

• uciążliwość odpadów dla ludzi i środowiska,

• redukcja odpadów wytwarzanych,

• wybrane pojęcia dotyczące gospodarowania odpadami,

gospodarowanie odpadami a gospodarka odpadami,

odzysk,

unieszkodliwianie,

przetwarzanie,

recycling,

zbieranie i magazynowanie odpadów,

• opłaty i kary,

• selektywna zbiórka,

• zadania mieszkańców, zadania gmin i firm gospodarujących odpadami,

• tworzenie nowego prawa miejscowego, w tym regulaminu utrzymania czystości i

porządku na terenie gminy, opłaty, wyposażenie w sprzęt do zbierania odpadów,

zasady kształtowania opłat ,

• zadania właścicieli nieruchomości niezamieszkałych,

• zakłady przetwarzające odpady, RIPOK, PSZOK,

• egzekucja obowiązków wynikających z prawa ekologicznego i prawa

miejscowego.

7

8

9

10

11

INFORMACJA ODPADOWA W GMINIE?

12

13

14

11. Organizacja i finansowanie edukacji społeczeństwa w warunkach gminy:

11.1. edukacja ekologiczna społeczeństwa w programach ochrony środowiska czy

oddzielne programy edukacji ekologicznej,

11.2. cele edukacji:

wysoka świadomość ekologiczna społeczeństwa,

większa aktywność społeczeństwa w sprawach ochrony środowiska, w tym

gospodarki odpadami,

11.3. organizatorzy edukacji,

11.4. beneficjenci: administracja, radni, sołtysi, nauczyciele ,

11.5. baza edukacyjna: centra edukacji, szkoły , GOK, POE

11.6. źródła finansowania: budżet gminy, WFOŚiGW, NFOŚiGW,

11.7. realizacja programu, okresowa ocena uzyskanych efektów edukacji.

12.Przykłady programów:

Program Edukacji Ekologicznej dla Gminy na lata 2010-2013 z perspektywą

do roku 2017,

• kontynuowanie szkoleń i warsztatów dla rolników z zakresu nowoczesnych metod

przyjaznych środowisku gospodarowania w rolnictwie, ochrony gleb, wód,

powietrza przed zanieczyszczeniami, racjonalnego gospodarowania odpadami,

rozwoju rolnictwa ekologicznego,

• kontynuowanie szkoleń dla przedsiębiorców z zakresu systemów zarządzania

środowiskowego i nowych instrumentów w zarządzaniu środowiskiem,

oszczędzania energii, spełniania standardów emisyjnych, stosowania najlepszych

dostępnych technik, gospodarowania odpadami,

• zasad ochrony środowiska przed zanieczyszczeniem, zwłaszcza przeciwdziałanie

emisji hałasu, gazów cieplarnianych, odpadów,

• organizacja warsztatów dla nauczycieli (nowe metody i formy edukacji dla ZR,

z wykorzystaniem technik informacyjnych),

rozwój bazy danych o środowisku i jego ochronie w gminie,

15

• organizacja imprez ekologicznych z okazji Międzynarodowego Dnia Ziemi,

Światowego Dnia Ochrony Środowiska, Sprzątania Świata i innych podejmowanych z

inicjatywy realizatorów Programu,

• popularyzacja postaci zasłużonych dla ochrony środowiska i wdrażanie idei ZR,

gospodarki odpadami,

• organizacja konkursów w zakresie:

- segregacji odpadów, ich odzysku,

- gospodarowania odpadami niebezpiecznymi, w tym azbestu,

- dla szkół np. „Ekologiczna Szkoła”,

- dla społeczności np. „Ekologiczne Sołectwo”,

• aktywizacja działań organizacji społecznych dla zrównoważonego rozwoju,

• wspieranie rozwoju „Zielonej Szkoły”, zajęć warsztatowych dzieci i młodzieży w

zakresie gospodarki odpadami,

• objęcie edukacją ekologiczną młodzieży niepełnosprawnej,

• nowe formy aktywizacji społeczeństwa do działań na rzecz:

- Racjonalnej gospodarki odpadami (zgodnie z kompetencjami gminy i

podejmowania działań w celu wdrażania nowego modelu gospodarki odpadami),

- stosowania odnawialnych źródeł energii (biomasy, biogazu, kolektory słoneczne),

13. Program Ochrony Środowiska Dla Gminy na lata 2012 – 2015 z perspektywą do

2019 roku

• Przygotowanie edukatorów, bazy edukacji ekologicznej, beneficjentów i

realizatorów edukacji ekologicznej.

- Badanie poziomu świadomości ekologicznej społeczeństwa, możliwości realizacji

edukacji ekologicznej, ocena bazy edukacyjnej.

- Powołanie społecznego zespołu do spraw edukacji ekologicznej.

- Utworzenie w gminnej bibliotece działu dotyczącego edukacji ekologicznej i jego

rozwój (wyposażenie w materiały edukacyjne, pomoce audiowizualne).

- Szkolenia i warsztaty dla nauczycieli z zakresu metod, form edukacji ekologicznej (dwa

razy w roku):

dla nauczycieli szkół podstawowych, kadry przedszkoli,

16

dla nauczycieli gimnazjów.

• Działania na rzecz aktywnych form i metod edukacji ekologicznej.

- Szkolenia i warsztaty dla sołtysów, radnych, rolników, policji, przedstawicieli biznesu z

zakresu:

wdrażania i monitoringu Programu ochrony środowiska dla Gminy,

nowego systemu gospodarowania odpadami komunalnymi w gminie,

ochrony wód i ich zasobów,

ochrony powietrza i przeciwdziałania zmianom klimatu,

ochrony przyrody, lasów, drzew i zieleni, zwierząt,

obowiązków wynikających z prawa ekologicznego.

• Organizacja konkursów ekologicznych, wystawy prac konkursowych w

szkołach nt.:

- racjonalnej gospodarki odpadami,

- ochrony przyrody, w tym lasu,

- oszczędzania zasobów środowiska i wykorzystanie prac konkursu plastycznego w

wydawnictwach np.:

kalendarzu edukacyjnym(np. segregacja odpadów, ochrona bioróżnorodności

w gminie),

ulotkach dla mieszkańców nt. segregacji odpadów, plakatów,

mapy ekologicznej gminy z uwzględnieniem bioróżnorodności, ścieżki

edukacyjnej.

• Organizacja gminnych imprez i kampanii ekologicznych propagujących:

- zachowania proekologiczne:

Międzynarodowy Dzień Ziemi,

- obszary działań w środowisku wymagające zaangażowania społecznego:

Kampanie:

Sprzątanie Świata,

Segregujesz – Zyskujesz.

• Organizowanie tzw. zielonych miejsc pracy w zakresie:

17

- gospodarowania odpadami.

14. Przykłady działań edukacji odpadowej Regionalnego Centrum Edukacji

Ekologicznej w Płocku.

• przykłady zadań edukacyjnych z zakresu gospodarki odpadami,

przygotowanie edukatorów, bazy edukacyjnej,

wyłonienie beneficjentów i realizatorów edukacji ekologicznej,

aktywne formy edukacji,

• warsztaty dla sołtysów, radnych, rolników, policji, straży, biznesu,

• konkursy ekologiczne, wystawy prac konkursowych,

• wycieczki do zakładów przetwarzania odpadów,

• wydawnictwa np. kalendarz edukacyjny pt.: „Segregujesz – odzyskujesz czyli

proste rady na odpady”, „Dobre rady na odpady, dorośli i dzieci segregują

śmieci”– Poradnik,

• rola mediów – artykuły w Tygodniku Płockim,

• współpraca z rodziną, kościołem,

organizacja imprez i kampanii ekologicznych, happeningów,

• Sprzątanie Świata, Segregujesz – Zyskujesz, „Ziemia w Twoich rękach - wygraj

więc z azbestem”,

organizowanie zielonych miejsc pracy,

dostęp społeczeństwa do informacji o gospodarowaniu odpadami,

portale ekologiczne,

doskonalenie pracowników samorządowych,

• szkolenie z nowych regulacji prawnych (współpraca z samorządem województwa,

powiatami,

• seminaria i warsztaty (współpraca z firmami gospodarującymi odpadami),

• konferencje (współpraca z naukowcami i praktykami w gospodarce odpadami),

tematyka warsztatów:

• nowy model gospodarki odpadami komunalnymi,

18

• udział społeczeństwa w tworzeniu nowego modelu gospodarki odpadami w

gminach,

• przygotowanie wzorów uchwał rad gmin dot. gospodarowania odpadami,

• przygotowanie przetargów na odbiór (odbiór i zagospodarowanie odpadów),

• decyzje administracyjne, kontrola przestrzegania prawa wynikającego z

obowiązujących ustaw,

• sankcje administracyjne,

• Aktywizacja społeczeństwa na rzecz wdrażania nowego modelu gospodarki

odpadami,

warsztaty terenowe w gminach nt. wdrażania nowego modelu gospodarki

odpadami.

Wydawnictwa

19

20

21