Dzieła międzywojenne, które

wyrażają obawy związane z rozwojem sytuacji politycznej w

Europie

DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE – to okres pokoju między dwiema wojnami światowymi, obejmuje lata 1918-1939

Polska znajdowała się w bardzo ciężkiej sytuacji gospodarczej, gdyż był to czas odżywania kraju, który po tylu latach rozdzielony był pomiędzy trzech zaborców

Ludzie zmęczeni latami wojennych wyrzeczeń domagają się szybkiej poprawy sytuacji ekonomiczno-politycznej

Okres międzywojenny cechuje duże nasilenie konfliktów społecznych i brutalną nieraz walkę polityczną

To czas, który miał ogromny wpływ na literaturę Polską. Niektórzy teoretycy i badacze literatury twierdzą, że dwudziestolecie zmieniło sposób patrzenia na kulturę

Choć jest to krótki czas, to obfituje w wydarzenia historyczne, artystyczne, filozoficzne czy literackie

Analizując lata 1918-1939 można przyjrzeć się narodzinom nowych nurtów myślowych, można prześledzić wpływ jaki na naszą rodzimą twórczość miały główne tendencje Europy XX-lecia międzywojennego ( behawioryzm, freudyzm, egzystencjonalizm, pragmatyzm, katastrofizm) oraz nurty w poezji ( ekspresjonizm, futuryzm, dadaizm, nadrealizm, neoklasycyzm)

Odzyskanie niepodległości przez Polskę i zmienione warunki polityczne wpłynęły na ideowe i artystyczne oblicze literatury. Zmieniają się głoszone idee, poglądy, problematyka utworów

„Przedwiośnie”Stefan Żeromski

Powieść ta powstała w 1924r. Jest wyrazem rozczarowania pisarza rozwojem sytuacji w Polsce po odzyskaniu niepodległości. Jako powieść polityczna Przedwiośnie jest uznawane za próbę szkicu sytuacji społeczno-politycznej młodego państwa oraz przestrogę przed zagrożeniami, a przede wszystkim przed groźbą komunistycznej rewolucji. Lata tuż po odzyskaniu niepodległości to okres dla Polski bardzo burzliwy. Kraj był wstrząsany gwałtownymi wydarzeniami: wojną polsko-bolszewicką 1920r, ciągłymi kryzysami rządowymi, panowała hiperinflacja, w 1922r. został zamordowany prezydent Gabriel Narutowicz, wybuchały strajki, mnożyły się marsze robotników na Belweder.

Żeromski skonfrontował w tej powieści różne środowiska i opcje polityczne. Poglądy socjalistów i zwolenników stopniowych reform reprezentuje Szymon Gajowiec.

o Utożsamia się on z pozytywistyczną tradycją pracy organicznej.

o Sądzi, że opóźnianie reform jest spowodowane koniecznością obrony granic i umocnienia struktur państwa.

o jego głównymi adwersarzami są w utworze komuniści. Niepodległość jest dla nich sprawą drugorzędną. Pragną sprawiedliwości i równości społecznej. Są wrogo nastawieni do instytucji państwa polskiego. Uważają, że chronią one jedynie interesy warstw uprzywilejowanych.

Żeromski nie opowiada się jednoznacznie za żadną ze stron. Mimo, że często posługuje się ironią i karykaturą, unika moralizowania, zachowuje dystans wobec wszystkich prezentowanych w powieści opcji politycznych. Zdecydowanie negatywnie przedstawia jedynie skutki rewolucji. Ostrzeżeniem przed nią są zwłaszcza wstrząsające sceny rozgrywające się w opanowanym przez bolszewików Baku.

Autorka przedstawia losy społeczeństwa polskiego: wiejskiego i miejskiego na tle przemian społeczno politycznych w Polsce i na świecie w swej powieści porusza wiele problemów, jednak przede wszystkim usiłuje się skupić na ukazaniu życia zubożałej szlachty, której przyczyną upadku stał się rozprzestrzeniający się kapitalizm.

„Noce i dnie”Maria

Dąbrowska

posiadacze drobnych oszczędności i kamienic zaczynają się bogacić. Zakładają sklepy, wynajmują mieszkania, spekulują terenami w mieście(np. plac na Oczkowe, gdzie ma przebiegać linia kolejowa).

wraz z rozwojem przemysłu rośnie znaczenie miast i następuje szybki ich rozwój

Maria Dąbrowska ukazała także rolę młodzieży, która zdobywa wykształcenie za granicą i imponuje nie tylko poziomem intelektualnym, ale także patriotyzmem( Agnieszka, Anka).

Ci ludzie prezentują całkowicie nowe, świeże, szersze spojrzenie na sprawy społeczne i narodowe. Widzą potrzebę zmian, ale szanują pracę i osiągnięcia starszego pokolenia

• środowiska ziemiańskie zaczynają tracić swą dotychczasową pozycję i rangę społeczną, rozwijają się miasta, rośnie ranga mieszczaństwa, z dawnej szlachty rodzi się Polska inteligencja. Jest to inteligencja pracująca i chwytająca się różnych zajęć: dzierżawy, administrowania cudzymi majątkami, handlu, pracy w urzędach czy też nauczycielstwa

Powstała jako powieść współczesna, a więc realia ukazane w niej dotyczą lat 20 XX wieku

Autorka w swojej powieści porusza tematykę ludzkiego losu, psychiki, życia. Osobowość człowieka według niej jest nieprzerwanie i nieustannie kształtowana przez różne wpływy zewnętrzne i wewnętrzne. Wydarzenia, okoliczności, ludzie, których spotykają bohaterowie powieści zmieniają ich postawy i niestety również system wartości. Zenon główny bohater powieści jest ofiarą takiego - naiwnego myślenia. Pisarka przestrzega przed konsekwencjami przekraczania granicy moralnej na przykładzie Ziembiewicza

„Granica:Zofia Nałkowska

• Kolejną granicą jest granica społeczna, która jest pozostałością po dawnym układzie feudalnym oraz będąca efektem kapitalistycznych zmian w społeczeństwie – segregujących ludzi ze względu na zawartość portfela.

• Kontrast pomiędzy tymi grupami widzimy na przykładzie życia dworu Ziembiewiczów, ich robotników folwarcznych, fabrykanta Hetnera jego robotników i bezrobotnych, Zenona i manifestantów, mieszkańców kamienicy Cecylii Kolichowskiej

Ludzi z konkretnej warstwy społecznej dzieli wszystko: styl życia, marzenia, ideały, możliwości, szanse życiowe, prawa, przywileje, poglądy

Granica społeczna jest niemożliwa do przekroczenia, każda próba jej pokonania może skończyć się katastrofą ( przykładem może być historia Justyny i samego Zenona)

Nałkowska również pisze o granicy odporności psychicznej człowieka, której przekroczenie powoduje, że człowiek przestaje być sobą oraz o granicy filozoficznej

W tej powieści autor podjął próbę zilustrowania praw oraz rządzących ludzką egzystencją. Ukazał bezradność człowieka wobec machiny biurokratycznej: urzędów, sądów, a w szerszym znaczeniu wobec państwa.

„Proces” Franz Kafka

Dochodzenie w sprawie Józefa K. obrazuje problem nieliczenia się z jednostkami w systemie totalitarnym. Bohater nie ma szans na udowodnienie swojej niewinności, nie może się bronić, nie może zdobyć żadnych informacji. Nie ma bezpośrednich kontaktów z sędziami, którzy są dla niego niedostępni. Sytuacja bohatera ukazuje osamotnienie człowieka w społeczeństwie

Powieść Franza Kafki można interpretować jako powieść o zbiurokratyzowanym świecie, o świecie niedostępnym dla zwykłego człowieka. Losy Józefa K. pokazują uzależnienie jednostki od urzędów i urzędników

jest to wiersz będący rodzajem manifestu pacyfistycznego, kierowanego do tytułowego prostego człowieka.

poeta staje się rzecznikiem prostego żołnierza, który walczy na polecenie wielkich tego świata. To oni wypowiadają wojny i obserwują je w spokoju ze swoich gabinetów, a zwykły człowiek dostaje karabin do ręki i karzą mu walczyć

„Do prostego człowieka”Julian Tuwim

Wiersz jest protestem przeciwko wojnie, która przeważnie leży w interesie dostojników, a śmierć i cierpienie – jej bezpośrednie skutki – przypadają w udziale „prostemu człowiekowi”

poeta wzywa żołnierzy do buntu przeciwko takiemu stanowi rzeczy. Opublikowanie tego utworu przysporzyło poecie nie małych problemów, gdyż został on oskarżony o brak patriotyzmu, a oskarżyciele nie rozumieli, że wiersz ma przesłanie symboliczne.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

ALEKSANDRA MALISZEWSKA

KLASA IIA