DworzakZak Sciany Zewnetrzne

7/25/2019 DworzakZak Sciany Zewnetrzne

1/8

EWA DWORZAK-AK

CIANY ZEWNTRZNE NOWEJ GENERACJI AKTYWNE, INTERAKTYWNE, MEDIALNE

FAADES NEW GENERATION

ACTIVES, INTERACTIVES, MEDIALS

S t r e s z c z e n i e

Na przestrzeni ostatnich lat obserwuje siniezwykle szybki rozwj nowych technologii w za-kresie przegrd zewntrznych budynkw. Z monofunkcyjnej przegrody budowlanej cianyzewntrzne przeistaczaj si w przegrody interaktywne, o wielorakim spektrum zada. Po-szukiwania nowych rozwizaidw kierunku tworzenia cian zewntrznych:1) reagujcych na zmienne warunki otoczenia, w kontrolowany sposb wykorzystujcychjego energi, umoliwiajcych stosowanie kompleksowych systemw regulacji mikroklimatuwewntrz obiektu,2) umoliwiajcych zmienno efektw wizualnych elewacji i percepcji architektury (iluzjaw odbiorze formy, optyczny kamuflaprzestrzenny),3) wchodzcych w dialog z uytkownikami przestrzeni zewntrznej i wewntrznej, bdcychnonikiem informacji, przekazujcych pewne przesanie.Zwiastunami tego typu poszukiwa i ekspresji nowych rozwiza cian zewntrznych sprojekty oraz realizacje przede wszystkim w dziedzinie architektury uytecznoci publicznej.

Sowa kluczowe: architektura, nowe technologie budowlane,ciany zewntrzne nowej generacji

A b s t r a c t

The development of new technologies of external walls and glazed faades offered to archi-

tects extensive possibilities, opens new artistic and stylistic perspectives. Recent inventions indomain of glass technology allow to build energy-efficient architecture, transparent glazingbuildings or reflecting the sky and surroundings, total comfortable for users. New technolo-gies allows to move away from the right angles and create organic (curved) forms as well bu-ildings with faades new generation active, interactive, medial and multimedial, "speaking"to people.

Keywords: architecture, new building technology, new generation faades

Dr in. arch. Ewa Dworzak-ak, Instytut Projektowania Architektonicznego, Wydzia Architek-tury, Politechnika Krakowska.


2/8

44

1. Wstp

Obserwujc rozwj rnych technologii budowlanych w ostatnich latach, przygldajcsinowatorskim realizacjom, mona stwierdzi, e najwiksze zmiany dotycz projekto-wania cian zewntrznych (zewntrznej obudowy budynkw). Nowe technologie w tym

zakresie stwarzaj nieznane dotd moliwoci ksztatowania architektury w najbliszejprzyszoci. Jednoczenie problematyka dotyczca cian zewntrznych staje sicoraz bar-dziej skomplikowana. Z jedno-, dwu-, lub trzywarstwowych przegrd przeistaczajsionew zoone, wielofunkcyjne systemy, dostosowane do zmiennych sytuacji, czsto sterowaneza pomocurzdzeelektronicznych i komputerw.

W nowoczesnym pojciu ciana zewntrzna jest przegrodinteraktywn, o wielorakim

spektrum zada. Przede wszystkim powinna byprzegrodreagujcna zmienne warunkiotoczenia, w kontrolowany sposb wykorzystujcjego energi, pozwalajcna tworzenie

kompleksowych systemw regulacji mikroklimatu wewntrz obiektu. Poszukuje si tetakich rozwiza, ktre umoliwi zmiany ekspresji elewacji, a nawet formy budynku,

wykorzystujc transparentno lub refleksyjno szka, zjawisko optycznego kamuflauprzestrzennego czy inne prawa iluzji w odbiorze formy. Poszukiwania w zakresie nowocze-snych przegrd zewntrznych zmierzajjeszcze dalej. Powstajelewacje majce zdolnokomunikowania siz otoczeniem, bdce nonikiem informacji, ekranem emitujcym ob-

razy i treci, medium goszcym jakieprzesanie. Coraz czstsze sprby tworzenia prze-grd zewntrznych, tzw. medialnych lub multimedialnych, wchodzcych w dialog z uyt-

kownikami obiektu oraz z osobami przebywajcymi w otaczajcej go przestrzeni.

2. Od tafli szka do przestrzennej struktury

W przewaajcej wikszoci wznoszonych dziobiektw, zwaszcza uytecznoci pu-blicznej, standardem stay si zewntrzne przegrody w znacznej czci przeszklone. Sta-wiane im wymagania szoone i czsto wzajemnie sprzeczne. Szklana fasada determinujeilowiata i energii cieplnej docierajcych do wntrza lub wydostajcych sina zewntrzbudynku. Wymagany jest dostp wiata dziennego do odlegych od ciany zewntrznej

miejsc (okrelony przez odpowiednie regulacje prawne), jednoczenie musi by zapew-niona ochrona przed nadmiernym nagrzewaniem sipomieszcze i niepodanym odbla-skiem

1. Spenienie tych rnych wymaga umoliwiajprzede wszystkim zaawansowane

technologie produkcji szka (np. szko termotropowe, termochromowe, elektrochromowe,helioaktywne, sitodruk naniesiony na tafle, szko z warstwami ciekego krysztau). Wanrol odgrywa te zastosowana konstrukcja elewacji. Istotne dla estetyki przeszklonychcian zewntrznych, jak teich przejrzystoci byo wprowadzenie poczesilikonowych,

przeszklonych cian strukturalnych oraz mocowania punktowego tafli szka2. Umoliwioto m.in. osignicie efektu dematerializacji architektury.

1 Aktywnoenergetyczna przeszklonych przegrd zewntrznych zostaa szeroko omwiona w: W. Celadyn,

Przegrody przeszklone w architekturze energooszczdnej,Wyd. Politechniki Krakowskiej, Krakw2004.

2 A. Boj,Aspekty architektoniczne ksztatowania budynkw uytecznoci publicznej z lekkimi cia-nami osonowymi nowej generacji, Monografia nr 267, Politechnika Krakowska, Krakw 2000.


3/8

45

W wielu obiektach ze szklan przegrod zewntrzn wsppracuj rnego rodzajusystemy wspomagania energetycznego, podnoszce jej efektywno ciepln lub aku-styczn, regulujce ilo wiata dziennego wpadajcego do wntrza (aluzje, amaczewiata, rolety, markizy). Znajduj si one po stronie zewntrznej przegrody, wewntrzprzegrd lub od strony pomieszczenia. Snieruchome lub ruchome. Mogbyzainstalo-wane w bezporednim ssiedztwie przeszklonych przegrd, tworzc z nimi zintegrowancao, bd teznajdowa siw pewnej od nich odlegoci. W ten sposb z paskiej ze-wntrznej przegrody tworzy siprzestrzenna struktura.

Gwnfasadsiedziby Agory SA w Warszawie (proj.: JEMS Architekci: O. Jagie o,M. Miobdzki, M. Sadowski, J. Szczepanik-Dzikowski, 20002002), skierowanna pou-dnie, rozwizano tak, aby moliwa bya kontrola i ograniczanie dopywu wiata sonecz-

nego do miejsc pracy. Na cianosonow, niemal w peni przeszklon, naoono aurowprzesonskadajcsiz pionowych desek z drewna klejonego oraz stalowych, kratowni-cowych pomostw z balustradami. Ustawione prostopadle do fasady deski chroniwntrzaprzed nadmiernym socem. Rwniepomosty dziaaj jako amacze wiata. Rytmiczna,przestrzenna elewacja, pena wiatocieni, nadaje architekturze budynku unikatowestetyk.

Ryc. 1. Siedziba Agory SA, Warszawa, fragment elewacji

Fig. 1. Agora SA office building, Warszawa, fragment of faade

Kryterium kontroli dostpu wiata i energii cieplnej oraz denie do przystosowaniabudynku do zmiennych warunkw zewntrznych doprowadziy do powstania elewacji po-dwjnych, wentylowanych, zwanych inteligentnymi. Taknp. elewacjwykonano od stronypoudniowej w biurowcu Fokus w Warszawie (proj. S. Kuryowicz, 19982000)3. Poza funk-

cjtermiczno-akustyczn (ochrona przed haasem z Trasy azienkowskiej), intencj pro-jektantw byo stworzenie wizualnej gbi. Podwjna elewacja daje dodatkowmoliwowentylacji pomieszczei ogranicza straty ciepa w okresie zimowym. Zewntrzna osonao szerokiej na 52 cm przestrzeni wentylowanej wykonana jest z tafli szka hartowanegoo gruboci 12 mm, mocowanych punktowo do kratowych stalowych pomostw. Zaopa-trzona jest w aluzje listwowe sterowane napdem elektrycznym, pozwalajcym na indy-widualnregulacjiloci energii sonecznej w pokojach biurowych.

3 S. Kuryowicz,Pudo ze szka, Architektura murator nr 3/2003.


4/8

46

Ryc. 2. Odbicie hotelu Vancouver

w przeszklonej elewacji budynku biurowego,Vancouver, Brytyjska Kolumbia, Kanada

Fig. 2. Glazed curtain wall of the officebuilding reflecting the faade of hotel

Vancouver, Vancouver, British Columbia,Canada

Ryc. 3. Filharmonia w odzi, fragment elewacji

Fig. 3. Philharmonic Hall in d, fragment offaade

Innowacyjne rozwizanie przegrody zewntrznej zastosowano w budynku biurowo--produkcyjnym Solar Fabrik we Freiburgu w Niemczech (proj. Rolf+Holz Architekten,1998). Polega ono na zintegrowaniu pasywnych i aktywnych sposobw wykorzystaniaenergii sonecznej. Do czci biurowej dostawiono od strony poudniowej przeszklonar-kad, tzw. soneczn, pozwalajcna efektywne pozyskiwanie energii sonecznej. Funkcjo-nalnie arkada jest przestrzeni komunikacyjn, ogrodem zimowym, barem kawowym.W wyniku efektu szklarniowego nastpuje tam zamiana energii sonecznej w ciepo, ktrejest akumulowane w masywnych elementach konstrukcyjnych budynku i rozprowadzanew przestrzeni wewntrznej. Pasywny system stanowi zewntrzna przeszklona ciana ar-kady, nachylona pod ktem 73 (dostosowana do kierunku padania promieni sonecznychzim). System aktywny tworzy instalacja w postaci moduw fotowoltaicznych, przetwa-rzajca energisonecznw elektryczn. Moduy te rozmieszczono na trzy sposoby: wysu-nite przed przeszkleniem, w paszczynie przeszklenia oraz jako zwieczenie czci dachowej4.

3. Transparentno

Szko wprowadza we wci nieprzezwycialn materialno architektury zudzenierozpywania si, lekkoci, dematerializacji. Przezroczyste, przeszklone elewacje przewie-

4 J. Marchwiski,Arkada soneczna budynek Solar Fabrik we Freiburgu, wiat Szka nr 5/2007.


5/8

47

tlajbudynek, ukazujjego konstrukcji ycie wewntrzne. Istotne dla osignicia efektutransparentnoci czy dematerializacji architektury byo wynalezienie przeszklonych cianstrukturalnych oraz delikatnego i niewidocznego mocowania punktowego tafli szka.

W Lille, w ramach rozbudowy Muzeum Sztuk Piknych, wzniesiono nowoczesnyobiekt (mieszczcy bibliotek, kawiarni, biura) rwnolegle do istniejcego historycznegogmachu, w linii zabudowy ul. de Valmy. Pomidzy stari nowczciutworzono ogrdrzeb. Gwnym zaoeniem przyjtym przez projektantw (Jean-Marc Ibos, Myrto Vitard,19931997) byo jak najdalej idce podkrelenie architektury zabytkowego budynku. Nowyobiekt rozwizano w formie cienkiego jak yletka, przeszklonego pawilonu. Patrzc odul. de Valmy, widzi siprzewiecajcy przez nowy budynek zabytkowy gmach muzeum.Patrzc od strony ogrodu rzeb, widzi siodbicie historycznej budowli w szklanej elewacji

pawilonu. Elewacja ta wykonana zostaa z tafli szklanych ozdobionych wdrukowan, deli-katngrafikw kolorach zotym i czerwonym. Odbicia zabytkowej budowli na tak zapro-jektowanym ekranie przypominajobrazy impresjonistw, w sensie ich delikatnoci i iluzji.

Wraenie transparentnoci i ulotnoci kojarzcej siz lataniem chcieli uzyskaprojek-tanci siedziby Polskich Linii Lotniczych LOT, zlokalizowanej w ssiedztwie portu lotni-czego Warszawa Okcie (proj. S. Kuryowicz, 20002002)5. Wybr rozwizania podykto-wany by tewzgldami technicznymi, przede wszystkim koniecznocizapewnienia izo-lacyjnoci akustycznej. Zastosowano podwjncianprzeszklon warstwa wewntrznama konstrukcjsupowo-ryglow, natomiast warstwzewntrzntworztafle szklane mo-cowane punktowo. Jej dziaanie jest zintegrowane z wentylacjbudynku. Elementem do-datkowym, istotnym dla wyrazu architektonicznego elewacji jest umieszczenie nadrukw(logo firmy LOT) na wewntrznych paszczyznach szyb.

Dziki zastosowaniu przeszklonych elewacji i ich nowatorskiemu rozwizaniu EURO-

PARKw Salzburgu (proj. Massimiliano Fuksas, 19951997) nie przypomina centrum han-dlowego6. Budowla sprawia wraenie nieduej, cho mamy do czynienia z liczcym340140 m kolosem. Na szklanej cianie rozciga sina cawysokoprzewitujcy na-pis EUROPARK. Powtrzony na drugiej podwieszonej kurtynie szklanej rozmywa poczu-

cie kubatury i stwarza wraenie przezroczystej struktury. Caoodbija siw lustrze wodyotaczajcej budynek, a nocne podwietlenie przestrzeni pomidzy dwoma paszczyznamiszka sprawia, e elewacja przybiera abstrakcyjny wygld.

Ryc. 4. Medialna skra Galerii Sztuki Nowoczesnej Kunsthaus w Grazu

Fig. 4. Medial "skin" of Kunsthaus in Graz

5 A. Bulanda,LOT, Architektura murator nr 7/2002.6 J. Mkal, K. Mkal,Nowe centra handlowe w Salzburgu, Architektura i Biznes nr 5/1998.


6/8


7/8

49

W gmachu Filharmonii dzkiej (proj. Romuald Loegler, 2004) zasadnicza czelewacji wielki uk triumfalny jest odtworzeniem fasady XIX-wiecznego budynku, ktry dawniej staw tym miejscu. uk, boniowania, pilastry wszystko to jest nadrukiem na szklanych pytachzamocowanych na tle penej ciany. Historyzujcemu wejciu towarzyszy duga elewacja prze-sonita kurtynz wskich paskw. To tejest nadruk na szkle. Nurt malowanych cieni historiina szklanych taflach jest prb pogodzenia tsknoty za przeszoci z nowoczesnoci. Dajenowe moliwoci w dziedzinie konserwacji i rekonstrukcji obiektw zabytkowych. Napisyi ornamenty na szkle, odbierane czsto jako zabieg czysto estetyczny, mogmie te na celuprzeciwdziaanie przegrzaniu pomieszczew lecie czy rozproszenie wiata dziennego.

Nonikiem treci bywajruchome elementy wyposaenia cian zewntrznych. W hoteluPuerta Amrica w Madrycie (zaprojektowanym przez kilkunastu zaproszonych renomowa-

nych architektw; elewacje: Jean Nouvel, 2005) cakowicie przeszklonelewacjprzyso-nito elektronicznie sterowanymi, wielobarwnymi markizami, ograniczajcymi dostppromieni sonecznych do wntrz. Pomidzy szklanymi cianami a markizami biegn kra-townicowe pomosty techniczne (zrezygnowano z balkonw ze wzgldw bezpieczestwa).Na ruchomych markizach wypisane swersy z wiersza Paula Eluarda Libert w dziewi-ciu rnych jzykach.

Galeria Sztuki Nowoczesnej Kunsthaus w Grazu (proj.: Peter Cook i Colin Fournier,20012003) to biomorficzny obiekt, zwany Bblem lub Przyjaznym Obcym, ze wzgldu nausytuowanie w historycznym otoczeniu

8. Jego obudowa jest niezwykym medium prezentowa-nia sztuki i zwizanych z niprzekazw informacyjnych. Ekspozycyjnprzestrze, pozbawionwewntrznych elementw nonych, otacza elektroniczna skra multimedialna fasada BIX.Ta akrylowo-szklana, ciemnoniebieska powoka wyposaona zostaa w 925 neonowych kr-kw sterowanych komputerowo, zmieniajcych jw ekran o niskiej rozdzielczoci. Wywie-

tlane sna niej sekwencje prostych obrazw lub teksty. Kady wietlny krek dziaa jak pikselkontrolowany przez centralny komputer. Z obudowy wystajwietliki okienne, niczym czukidziwnego stworzenia. Wyposaone sw system aluzji regulujcych natenia wiata natural-nego w salach ekspozycyjnych, w zalenoci od potrzeb.

Niekonwencjonalne moliwoci przekazu informacji daje szko (np. projekcje obrazwna szklany ekran). Rozwijajsitechnologie przegrd zewntrznych wykorzystujce wirtu-aln, trjwymiarow projekcj przestrzeni (3D-projekcje), ktre cz w sobie elementywywietlania obrazu na powok zewntrzn (lub wewntrzn) obudowy budynku orazanimacji w przestrzeni.

W elewacjach Epicentrum Prady w Tokio (proj. Jacques Herzog i Pierre de Meuron,2003) wykorzystano rne waciwoci szka oraz projekcje multimedialne9. Budynek,w odrnieniu od wikszoci sklepw eleganckich firm wykaczanych marmurem, jestw caoci przeszklony. Obudowa zewntrzna utworzona zostaa z kilku rodzajw szka

montowanego w regularnej romboidalnej siatce konstrukcyjnej. Tworzy ona cow rodzajumozaiki skadajcej si z paskich (przezroczystych, delikatnie barwionych, przyciemnia-nych i matowych) oraz wypukych moduw szklanych. Gite szko daje ciekawe efektyzwizane z odbiciem obrazu i wiata. Patrzc z zewntrz, ma si wraenie podobne do

przegldania siw krzywym zwierciadle, natomiast od wewntrz mona podziwiaefek-

8 Kunsthaus Graz,Architektura i Biznes nr 1/2004. Opracowanie redakcyjne na podstawie materia-

w udostpnionych przez Landesmuseum Joanneum w Grazu.9 B. Haduch,Epicentra Prady, Architektura i Biznes nr 7-8/2006.


8/8

50

townie znieksztacon panoram Tokio. Szko staje si rodzajem interaktywnego ekranuw stylu low-tech. Efekty te podkrela specjalne owietlenie nocne. W wybranych modu-ach, tzw. wirtualnych oknach, efekt odbicia zmodyfikowany zosta za pomoc najnow-szych technologii. Przechodzcy obok budynku mog np. przymierza pewne czcigarderoby czy dodatki wywietlane za pomoc projekcji multimedialnych na panelachszklanych, bez potrzeby wchodzenia do wntrza sklepu.

6. Podsumowanie

Dynamiczny rozwj nowych technologii przegrd zewntrznych budynkw sprawia, earchitektura w coraz mniejszym stopniu przypomina architekturtradycyjn. Coraz czciej

odchodzi od form prostoktnych, przybiera formy organiczne, biomorficzne. Jednoczenienowatorskie moliwoci tworzenia elewacji, np. interaktywnych czy multimedialnych,sprawiaj, e mniej wana jest realna forma obiektu (moe to byproste pudo), a istotnastaje sijego wizja wygenerowana przez przeszklenia lub umieszczone na elewacjach urz-dzenia elektroniczne.

W literaturze fachowej zaciera si granica pomidzy pojciami: elewacja, ciana ze-wntrzna, obudowa zewntrzna, przegroda zewntrzna. Coraz czciej spotyka siobrazowe okrelenia: zewntrzna struktura, zewntrzna powoka, skra budynku.

W systemowym, skomputeryzowanym podejciu do projektowania obudowy zewntrz-nej budynkw, w coraz wikszym stopniu przystosowanej do przeksztace wyglduobiektu, jak tezmiennych warunkw jego uytkowania, wiedza architekta jest niewystar-czajca. Architekt projektant budynku musi wsppracowaw tym zakresie z rnymispecjalistami (m.in. z dziedziny elektroniki, sterowania komputerowego, mikroklimatu

wewntrznego, mechaniki precyzyjnej, optyki i wielu innych). Naleaoby moe wprowa-dzido procesu ksztacenia architektw niektre zagadnienia zwizane z projektowaniemfuturystycznych przegrd zewntrznych.

L i t e r a t u r a

[1] Bo j A.,Aspekty architektoniczne ksztatowania budynkw uytecznoci publicznejz lekkimi cianami osonowymi nowej generacji, Monografia nr 267, Politechnika Kra-kowska, Krakw 2000.

[2] Bulanda A. , LOT, Architektura murator nr 7/2002.[3] Celadyn W., Przegrody przeszklone w architekturze energooszczdnej, Wyd. Po-

litechniki Krakowskiej, Krakw 2004.

[ 4 ] D w or z a k - a k E.,Architektura ksztatowana wiatem, IV Midzynarodowa Kon-ferencja Naukowa Instytutu Projektowania Architektonicznego Definiowanie prze-strzeni architektonicznej Architektura jako sztuka, Czasopismo Techniczne z. 10-A/2004,

Wyd. Politechniki Krakowskiej, 2004.[5] Kwia tkowska A . , Forma architektoniczna jako kod digitalny, Archiwolta nr 4/2006.[6] Kury owicz S . , Pudo ze szka, Architektura murator nr 3/2003.[7] Marchwi s k i J.,Arkada soneczna budynek Solar Fabrik we Freiburgu, wiat

Szka nr 5/2007.[8] Przewodnik po szkle, Wyd. Saint-Gobain Glass, 2000.

DworzakZak Sciany Zewnetrzne

Documents

Transcript of DworzakZak Sciany Zewnetrzne