Piotr Dobrzyński

Drzewa pomniki przyrody jako

obiekty kulturowe

35420 pomników przyrody - pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska, o szczególnej wartości

przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je

wśród innych tworów (okazałych rozmiarów drzewa, krzewy, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe, jaskinie).

6628 użytków ekologicznych - forma ochrony pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania

różnorodności biologicznej (naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska,

wydmy, płaty przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca

rozmnażania lub sezonowego przebywania).

Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska rozpoczęła projekt pn.:

„Weryfikacja i aktualizacja informacji przestrzennej i opisowej o pomnikach przyrody i użytkach

ekologicznych na terenie Polski zgodnie z wytycznymi zawartymi w rozporządzeniu Ministra

Środowiska z dnia 11 września 2012 r. w sprawie centralnego rejestru form ochrony przyrody (Dz. U.

z 2012r., poz. 1080).”

Jednym z elementów projektu będzie próba podzielenia

zinwentaryzowanych pomników przyrody na grupy klas

wartości przyrodniczej i społecznej

• brak wiedzy na temat ilości i stanu pomników przyrody w Polsce,

• często niejasny lub iluzoryczny nadzór nad obiektem

Obecnie:

Kaplica sosny Stary

Licheń

Drzewa w kulturze i historii Polski

„Gościu, siądź pod mym liściem, a odpoczni sobie!” Jan Kochanowski

Literatura:

Religia:

Tradycja:

Dąb Bartek

Gmina Zagnańsk

Dąb

Rozdrażewskich

Historia:

Obok pozytywnego wpływu na zdrowie człowieka istotne korzyści uzyskiwane

z obecności roślinności zwłaszcza drzew, dotyczą zaspakajania potrzeb

psychicznych, a nawet duchowych ludności.

Jak wynika z badań ankietowych wielu mieszkańców miast wysoko ocenia

znaczenie drzew ulicznych, których obecność zwiększa wartość nieruchomości.

fot: archiwum Radia Kraków

„Pomniki nasze! ileż co rok was pożera Kupiecka lub rządowa, moskiewska siekiera!” Adam Mickiewicz

„Dąb Napoleon”

• nadanie sędziwym drzewom statusu drzew weteranów zgodnie z opracowanymi kryteriami chroniącego ich przed wycinką oraz

dewastacją;

• pozyskiwanie środków na ochronę drzew weteranów;

• współpraca z jednostkami naukowymi oraz dendrologami w celu wyznaczenia sposobu ochrony drzew weteranów;

• zwiększenie zainteresowania tematyką drzew weteranów / pomników przyrody – edukacja społeczeństwa;

• wpisywanie ich w szlaki turystyczne, przewodniki itp., opracowanie szlaków turystycznych promujących ideę, ukazywanie ich wartości

historyczno – kulturowej (tworzą zabytki kultury, są miejscami związanymi z wydarzeniami historycznymi, kulturowymi, stanowią

element legend, podań, wpisują się w kulturę danego regionu);

• ukazanie drzew weteranów jako miejsc zabytkowych – duże znaczenie w turystyce;

• podkreślenie wartości ekologiczno – biologicznej drzew weteranów (bioindykacja, dendrochronologia, bank genów, nisze ekologiczne, mikrohabitaty) – edukacja przyrodnicza;

• podkreślenie znaczenia drzew weteranów dla zachowania bioróżnorodności;

• wyeksponowanie roli drzew weteranów w krajobrazie - stanowią element estetyki;

• pokazanie znaczenia jakie niosą drzewa weterani dla dziedzictwa kulturowego i biologicznego;

• ukazanie możliwości wykorzystywania drzew weteranów do promocji gminy i regionu.

Główne Działania w Projekcie

Współpraca

Krajowa:

-Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Międzynarodowa :

Próba zainteresowania ideą Drzew Weteranów innych krajów

Działania zmierzające do umiędzynarodowienia logo i samej idei

- Patronat Prezydenta RP

W opracowaniu uwzględniono rolę przyrodniczo-społeczną drzew, a także kierowano się faktem,

że stanowią one cenne dziedzictwo przyrodnicze, tak samo wartościowe jak kulturowe,

ale tym różniące się od zabytków kultury materialnej, że nie jest możliwa ich rekonstrukcja.

drzewa Sobieskiego. Na odsiecz dębom, lipom i innym drzewom…

Akcja, której celem było

odszukanie sędziwych

drzew – najstarszych

świadków naszej historii

Śladami drzew Sobieskiego

Drzewo Sobieskiego w rezerwacie „Łężczak”

Wycieczka „Szlakiem drzew

Sobieskiego” składa się z 8

punktów – drzew Sobieskiego

oraz dodatkowych atrakcji

przyrodniczych znajdujących się

w pobliżu drzew. Całość

obejmuje ok. 150 km trasy.

NFC

Święto Drzewa

Drzewa jako obiekty emocji

Jacek Bożek

w w w . k l u b g a j a . p l

2014

Święto Drzewa

To program edukacji ekologicznej Klubu Gaja realizowany od 2003 roku, którego inauguracją jest ogólnopolska i międzynarodowa akcja sadzenia drzew co roku

10 października.

Święto Drzewa od 11 lat integruje społeczności wokół inicjatyw lokalnych jak sadzenie drzew, zakładanie ogrodów, otaczanie opieką starych drzew, poszukiwanie drzew pomnikowych, organizowanie festynów, wycieczek, zajęć w terenie, konkursów i zbiórek makulatury.

www.swietodrzewa.pl

Święto Drzewa

W ciągu 11 lat trwania programu

zasadziliśmy blisko 700 000 drzew;

zebraliśmy ponad 3100 ton makulatury;

w programie uczestniczyło ponad 550 000 osób.

w w w . k l u b g a j a . p l

2014

Święto Drzewa

Rezultaty programu

W ramach programu

uczestnicy sadzą drzewa,

zakładają parki i ogrody,

prowadzą warsztaty i zajęcia

terenowe, organizują

happeningi i festyny.

Święto Drzewa dla przyrody i dla ludzi

w w w . k l u b g a j a . p l

2014

Święto Drzewa

w w w . k l u b g a j a . p l

2014

Święto Drzewa

Każdy z nas może spróbować poszukać w swoim otoczeniu pięknych, okazałych drzew i zgłosić je do ochrony pomnikowej.

Aby uznać drzewo za pomnik przyrody, powinno ono, w zależności od gatunku, spełniać określone kryteria, m.in. wykazać się odpowiednim obwodem pierśnicy.

Ochrona starych drzew Poszukiwanie pomników przyrody

Zbieraj makulaturę, ratuj konie

w w w . k l u b g a j a . p l

Święto Drzewa

W ciągu 11 lat trwania programu

zebraliśmy ponad 3100 ton makulatury i

uratowaliśmy 55 koni, które zostały

przekazane do adopcji. Są zadbane i

potrzebne.

2014

KONKURS DRZEWO ROKU

w w w . k l u b g a j a . p l

2011

Święto Drzewa

Szukamy drzew kochanych, niezapomnianych.

W konkursie nie szukamy drzew najstarszych, najwyższych, najgrubszych, najpiękniejszych, ani najrzadszych. Szukamy drzewa najbardziej kochanego, drzewa z opowieścią, drzewa, które pobudza wyobraźnię i jednoczy ludzi.

Ambasadorami konkursu są: senator i reżyser Kazimierz Kutz, podróżniczka i pisarka Elżbieta Dzikowska oraz polski językoznawca, popularyzator wiedzy o języku polskim profesor Jan

Miodek.

www.drzeworoku.pl

2014

KONKURS DRZEWO ROKU

w w w . k l u b g a j a . p l

2011

Święto Drzewa

W ciągu 4 edycji konkursu zgłoszonych zostało blisko 600 drzew.

Co roku z 16 finałowych drzew internauci wybierają Drzewo Roku. W tegorocznej edycji na stronie plebiscytu odnotowano ponad 76 000 odsłon.

Zwycięzca konkursu dodatkowo bierze udział w międzynarodowym plebiscycie Europejskie Drzewo Roku.

2014

GEOCACHING

w w w . k l u b g a j a . p l

2011

Święto Drzewa

Szukamy skarbów

Geocaching to międzynarodowa gra

terenowa dla poszukiwaczy przygód.

To także sposób na zwiedzanie ciekawych

miejsc, ponieważ skarby (specjalne

skrzynki) umieszcza się w atrakcyjnych

miejscach historycznych, kulturowych

i przyrodniczych.

Takimi wyjątkowymi miejscami mogą

być drzewa. Dlatego w serwisie

www.geocaching.pl Klub Gaja

zarejestrował ukryte przy drzewach -

finalistach konkursu Drzewo Roku -

skarby.

2014

w w w . k l u b g a j a . p l

2014

Święto Drzewa

Aplikacja mobilna Drzewa z klimatem

Aplikacja Drzewa z klimatem na

smartfony i tablety to kolejna

propozycja dla pasjonatów przyrody i

turystyki.

Jest to rodzaj przewodnika po

najciekawszych drzewach

zgłaszanych przez uczestników

konkursu Drzewo Roku, a także

cennych przyrodniczo drzewach

pomnikowych w Polsce.

w w w . k l u b g a j a . p l

2014

Święto Drzewa

Drzewa z klimatem i nie tylko…

W aplikacji znajdą się aktualności ze strony

www.swietodrzewa.pl, a także propozycje

interesujących wycieczek wokół drzew np.

Szlakiem Drzew Sobieskiego.

Uzupełnieniem aplikacji będą ciekawostki na

temat roli i znaczenia drzew, proste porady

jak każdy z nas może chronić klimat, a także

atlas drzew z opisami i zdjęciami

najpopularniejszych gatunków drzew

rosnących w Polsce.

w w w . k l u b g a j a . p l

2014

Święto Drzewa

Podstawowym elementem aplikacji będzie

mapa Polski z zaznaczonymi obiektami –

drzewami (w oparciu o lokalizację GPS).

Będzie ona również wyposażona w

wyszukiwarkę według np. lokalizacji GPS,

miasta, słowa kluczowego czy planer

podróży, który ułatwi planowanie wycieczek

lub wybór najlepszej trasy do najbliższego

drzewa.

Mapa drzew z klimatem

w w w . k l u b g a j a . p l

2014

Święto Drzewa

Cenne drzewa i wszystko co wokół

W aplikacji znajdziemy opisy i zdjęcia

cennych drzew, ich historie oraz ich

znaczenie przyrodnicze, społeczne,

historyczne i kulturowe.

Znajdą się tu także opisy atrakcji

przyrodniczych – ogrody botaniczne,

rezerwaty, ścieżki przyrodnicze itp., które

znajdują się w pobliżu umieszczonych na

mapie drzew.

w w w . k l u b g a j a . p l

2014

Święto Drzewa

Dziękuję za uwagę!

Jacek Bożek