Druk nr 985 Warszawa, 21 października 2016 r.

SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

VIII kadencja

Marszałek Senatu Pan Marek Kuchciński Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

Szanowny Panie Marszałku

Zgodnie z art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. mam zaszczyt przekazać Panu Marszałkowi podjętą przez Senat na 28. posiedzeniu w dniu 21 października 2016 r. uchwałę w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy

- o zmianie ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej wraz z projektem tej ustawy.

Jednocześnie pragnę poinformować, że Senat upoważnił senatora Roberta Mamątowa do reprezentowania Senatu w dalszych pracach nad tym projektem.

Z wyrazami szacunku

wz.

Wicemarszałek Senatu

(-) Maria Koc

U C H WA Ł A

S E N A T U R Z E C Z Y P O S P O L I T E J P O L S K I E J

z dnia 21 października 2016 r.

w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o zakazie

propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli,

obiektów i urządzeń użyteczności publicznej

Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia

1997 r., Senat wnosi do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o zmianie ustawy

o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli,

obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.

Jednocześnie upoważnia senatora Roberta Mamątowa do reprezentowania Senatu

w pracach nad projektem.

MARSZAŁEK SENATU

W/Z

Maria KOC

Wicemarszałek Senatu

projekt

U S T AWA

z dnia

o zmianie ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego

przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej

Art. 1. W ustawie z dnia 1 kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub

innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności

publicznej (Dz. U. poz. 744) wprowadza się następujące zmiany:

1) w tytule ustawy wyrazy „budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej”

zastępuje się wyrazami „jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy,

budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz pomniki”;

2) przed art. 1 dodaje się nazwę rozdziału w brzmieniu:

„Rozdział 1

Zakaz propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy jednostek

organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy, budowli, obiektów i urządzeń

użyteczności publicznej”;

3) w art. 1:

a) w ust. 1 po wyrazie „Nazwy” dodaje się wyrazy „jednostek organizacyjnych,

jednostek pomocniczych gminy,”,

b) dodaje się ust. 3 i 4 w brzmieniu:

„3. Za inny ustrój totalitarny uważa się w szczególności faszyzm, nazizm

niemiecki, nacjonalizm ukraiński i litewski, militaryzm pruski, rosyjski i niemiecki.

4. Za jednostki organizacyjne uważa się w szczególności szkoły i ich zespoły,

przedszkola, szpitale, placówki opiekuńczo-wychowawcze, instytucje kultury oraz

instytucje społeczne.”;

4) w art. 2:

a) w ust. 1 po wyrazach „nadającej nazwę” dodaje się wyrazy „jednostce

organizacyjnej, jednostce pomocniczej gminy,”;

b) uchyla się ust. 2,

c) ust. 3 otrzymuje brzmienie:

– 2 –

„3. Opinia, o której mowa w ust. 1, jest przedstawiana niezwłocznie, nie

później jednak niż w terminie 2 tygodni od dnia doręczenia żądania wojewody.

Oczekiwanie na opinię wstrzymuje bieg terminu na stwierdzenie nieważności

aktu.”;

5) w art. 4 po wyrazie „nazw” dodaje się wyrazy „jednostek organizacyjnych, jednostek

pomocniczych gminy,”;

6) po art. 5 dodaje się rozdział 2 w brzmieniu:

„Rozdział 2

Zakaz propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez pomniki

Art. 5a. 1. Pomniki nie mogą upamiętniać osób, organizacji, wydarzeń lub dat

symbolizujących komunizm lub inny ustrój totalitarny, ani w inny sposób takiego

ustroju propagować. Przepis art. 1 ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio.

2. Przez pomniki rozumie się również kopce, obeliski, kolumny, rzeźby, posągi,

popiersia, kamienie pamiątkowe, płyty i tablice pamiątkowe, napisy i znaki.

3. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do pomników:

1) niewystawionych na widok publiczny;

2) położonych w obrębie cmentarzy albo innych miejsc spoczynku;

3) wystawionych na widok publiczny w celu innym niż propagowanie ustroju

totalitarnego, w ramach działalności artystycznej, edukacyjnej, kolekcjonerskiej,

naukowej lub o podobnym charakterze;

4) wpisanych – samodzielnie albo jako część większej całości – do rejestru zabytków.

Art. 5b. 1. Wojewoda, w drodze decyzji, nakazuje właścicielowi albo

użytkownikowi wieczystemu nieruchomości, na której znajduje się pomnik niezgodny

z art. 5a ust. 1, usunięcie tego pomnika.

2. Wydanie decyzji o usunięciu pomnika wymaga opinii Instytutu Pamięci

Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu potwierdzającej

tę niezgodność.

3. Organem wyższego stopnia w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania

administracyjnego w stosunku do wojewody w sprawach o usunięcie pomnika jest

minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

4. Koszty usunięcia pomnika ponosi właściciel albo użytkownik wieczysty

nieruchomości, na której znajduje się pomnik.

– 3 –

Art. 5c. Do stwierdzenia przez wojewodę nieważności uchwały o wzniesieniu

pomnika niezgodnego z art. 5a ust. 1 stosuje się odpowiednio art. 2 i art. 4.”;

7) przed art. 6 dodaje się nazwę rozdziału w brzmieniu:

„Rozdział 3

Przepis dostosowujący i końcowy”;

8) w art. 6 ust. 3 otrzymuje brzmienie:

„3. Wydanie zarządzenia zastępczego, o którym mowa w ust. 2, wymaga opinii

Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi

Polskiemu potwierdzającej niezgodność nazwy obowiązującej w dniu wejścia w życie

ustawy z art. 1. Przepis art. 2 ust. 3 stosuje się odpowiednio.”.

Art. 2. Obowiązujące w dniu wejścia w życie ustawy nazwy jednostek organizacyjnych

oraz jednostek pomocniczych gminy upamiętniające osoby, organizacje, wydarzenia lub daty

symbolizujące komunizm lub inny ustrój totalitarny lub propagujące taki ustrój w inny

sposób, właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego albo związku, o którym mowa

w art. 4 ustawy zmienianej w art. 1, zmienia w terminie 12 miesięcy od dnia jej wejścia

w życie. Przepisy art. 6 ust. 2–4 ustawy zmienianej w art. 1 stosuje się odpowiednio.

Art. 3. 1. Właściciel albo użytkownik wieczysty nieruchomości, na której w dniu

wejścia ustawy w życie znajduje się pomnik upamiętniający osoby, organizacje, wydarzenia

lub daty symbolizujące komunizm lub inny ustrój totalitarny, lub propagujący taki ustrój

w inny sposób, usuwa ten pomnik w terminie 12 miesięcy od dnia wejścia ustawy w życie.

2. W przypadku wykonania obowiązku, o którym mowa w ust. 1, koszty usunięcia

pomnika zwraca Skarb Państwa ze środków budżetu państwa, których dysponentem jest

wojewoda, jeżeli właściciel albo użytkownik wieczysty nieruchomości, na której znajduje się

pomnik, nie uczestniczył w procedurze wzniesienia tego pomnika.

3. W przypadku niewykonania obowiązku, o którym mowa w ust. 1, stosuje się przepisy

art. 5b ustawy zmienianej w art. 1.

Art. 4. Ustawa wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia.

U Z A S A D N I E N I E

1. Cel projektowanej ustawy

Ustawą z dnia 1 kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego

ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej (Dz.

U. z 2016 r. poz. 744), zwaną dalej „ustawą o zakazie propagowania komunizmu”

ustawodawca wprowadził zakaz propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego

przez jednostki samorządu terytorialnego poprzez nazwy budowli, obiektów i urządzeń

użyteczności publicznej, w tym drogi, ulice, mosty i place, które upamiętniają lub propagują

osoby, organizacje, wydarzenia lub daty symbolizujące ustrój totalitarny.

Poza zakresem ustawy pozostały nazwy m.in. szkół, szpitali, instytucji kultury, nazwy

osiedli oraz pomniki gloryfikujące ustrój totalitarny.

Pozostawienie nazw instytucji oraz pomników, upamiętniających wydarzenia i osoby

mające zbrodniczy wpływ na historię Polski, daje zwolennikom totalitaryzmów możliwość

propagowania swoich poglądów oraz ma szkodliwy wpływ na społeczeństwo.

Konieczne jest więc znowelizowanie ustawy poprzez stworzenie prawnych

instrumentów usuwania demoralizujących pomników i nazw z przestrzeni publicznej. Da to

społeczeństwu wyraźny sygnał, że państwo realizuje konstytucyjne zasady zakazujące ustroju

totalitarnego, a także potępia i piętnuje wszelkie działania związane z propagowaniem

totalitarnych postaw.

2. Różnice między obowiązującym a projektowanym stanem prawnym

Zgodnie z projektem ustawy ma zmienić się systematyka ustawy o zakazie

propagowania komunizmu. Dotychczasowe przepisy materialne ustawy, zakazujące

nadawania nazw propagujących ustroje totalitarne obiektom, zostaną oznaczone jako

rozdział 1. W dodawanym rozdziale 2 zostaną zawarte przepisy poświęcone zakazowi

wznoszenia pomników propagujących totalitaryzmy. Pozostałe przepisy znajdą się

w rozdziale 3.

Regulacja zawarta w rozdziale 1 będzie poszerzona o zakaz nadawania przez jednostki

samorządu terytorialnego nazw propagujących ustrój totalitarny jednostkom organizacyjnym

oraz jednostkom pomocniczym gminy. Ponieważ wprowadzane przepisy nie mają charakteru

karnego, dopuszczalne jest przykładowe wyliczenie jednostek organizacyjnych objętych

– 2 –

zakazem. Obejmuje ono szkoły i ich zespoły, przedszkola, szpitale, placówki opiekuńczo-

wychowawcze, instytucje kultury oraz instytucje społeczne. Natomiast jednostkami

pomocniczymi gminy są w myśl art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie

gminnym: sołectwa, dzielnice, osiedla i inne. Dla przedmiotu ustawy najistotniejsza jest

regulacja dotycząca nazw osiedli, ale nie można wykluczyć konieczności stosowania ustawy

do innych jednostek pomocniczych gminy.

Postępowania sądowe i administracyjne spowodowane zmianą adresów będą zwolnione

z opłat, a dokumenty zawierające dotychczasową nazwę jednostki pomocniczej gminy

zachowają moc (art. 5 ustawy o zakazie propagowania komunizmu).

Projekt doprecyzuje zakres pojęcia „inny ustrój totalitarny”. Zgodnie z proponowanym

przepisem (art. 1 ust. 3 ustawy o zakazie propagowania komunizmu) w jego zakres wejdą

m.in. faszyzm, nazizm niemiecki, nacjonalizm ukraiński i litewski, militaryzm pruski,

rosyjski i niemiecki.

Ponadto w rozdziale 1 uchylono przepisy dotyczące Rady Ochrony Pamięci Walk

i Męczeństwa. Wynika to z likwidacji tego organu, która nastąpiła na podstawie ustawy

z dnia 29 kwietnia 2016 r. o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji

Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz niektórych innych ustaw.

Konsekwencją tej zmiany jest nowelizacja art. 6 ust. 3 ustawy o zakazie propagowania

komunizmu.

Projekt zakłada wprowadzenie zakazu wznoszenia pomników propagujących ustrój

totalitarny. Pojęcie „pomniki” ma obejmować również: kopce, obeliski, kolumny, rzeźby,

posągi, popiersia, kamienie pamiątkowe, płyty i tablice pamiątkowe, napisy i znaki.

Przepis przewiduje wyłączenia obejmujące pomniki, które nie są wystawione na widok

publiczny, tych które są wystawione w celu innym niż propagowanie ustroju totalitarnego,

w ramach działalności artystycznej, edukacyjnej, kolekcjonerskiej, naukowej lub o podobnym

charakterze oraz pomniki wpisane do rejestru zabytków. Powyższe wyłączenia mają na celu

zachowanie pomników, które nie służą propagowaniu ustroju totalitarnego. Inny charakter ma

wyłączenie z reżimu ustawy pomników położonych w obrębie cmentarzy albo innych miejsc

spoczynku. Są to miejsca pamięci i spoczynku ofiar wojennych, zarówno żołnierzy jak

ludności cywilnej. Zachowanie pamięci tych ofiar ma wymiar moralny, dlatego nowelizacja

nie ingeruje w takie pomniki.

– 3 –

Proceduralnym zabezpieczeniem stosowania ustawy jest przyznanie wojewodom

kompetencji w zakresie usuwania pomników propagujących ustrój totalitarny. Wojewodowie

będą wydawać decyzje nakazujące usunięcie zakazanych pomników. Warunkiem wydania

decyzji będzie, podobnie jak w przypadku nazw ulic, pozytywna opinia Instytutu Pamięci

Narodowej. Organem odwoławczym w tych sprawach będzie minister właściwy do spraw

kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

W razie niewykonania decyzji nakazującej usunięcie pomnika zastosowanie będą miały

przepisy ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

W art. 5c dodawanym do ustawy o zakazie propagowania komunizmu zawarto przepis

stanowiący podstawę uchylenia uchwał jednostek samorządu terytorialnego o wzniesieniu

pomnika niezgodnego z przepisami ustawy.

Ustawa zawiera dwa przepisy dostosowujące. W art. 2 zawarto przepis wprowadzający

roczny termin na wyeliminowanie zakazanych nazw instytucji oraz jednostek pomocniczych

gminy. W razie uchybienia temu terminowi zastosowanie znajdzie procedura analogiczna do

przewidzianej w art. 6 ustawy o zakazie propagowania komunizmu procedury usuwania

niezgodnych z prawem nazw obiektów.

W zakresie pomników, które będą istniały w dniu wejścia ustawy w życie, właściciel lub

użytkownik wieczysty gruntu, na którym znajduje się pomnik, będzie miał 12 miesięcy na

przywrócenie stanu zgodnego z prawem. Jeżeli obowiązek ten zostanie wykonany, Skarb

Państwa poniesie koszty usunięcia pomnika, chyba że pomnik został postawiony przy udziale

właściciela lub użytkownika wieczystego. Jeżeli obowiązek usunięcia pomnika nie zostanie

wykonany, wojewoda wyda decyzję o nakazie usunięcia, a uprawniony do nieruchomości

straci prawo zwrotu kosztów usunięcia pomnika.

Ustawa nie zawiera przepisu pozwalającego na uchylenie uchwał będących podstawą

postawienia pomnika przed dniem wejścia ustawy w życie, gdyż tego typu uchwały z chwilą

ich realizacji, tj. z chwilą postawienia pomnika, ekspirują z systemu prawnego.

Ustalenie trzymiesięcznego okresu vacatio legis ma umożliwić wszystkim adresatom

przepisów przygotowanie się do nowych regulacji.

3. Konsultacje

W wyniku opinii przedstawionych przez Ministra Rozwoju i Finansów, Ministra

Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji,

– 4 –

Naczelny Sąd Administracyjny, Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa, Związek Powiatów

Polskich, Instytut Pamięci Narodowej – Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi

Polskiemu, wojewodów oraz osoby fizyczne, do projektu wprowadzono zakaz propagowania

ustrojów totalitarnych przez nazwy instytucji, uwzględniono likwidację Rady Ochrony

Pamięci Walk i Męczeństwa, doprecyzowano zakres pojęcia „pomnik” oraz uszczegółowiono

procedurę usunięcia pomnika, w tym określono organ odwoławczy od decyzji nakazującej

usunięcie pomnika. Ponadto uwzględniono uwagi dotyczące konieczności rozstrzygnięcia

o kosztach usunięcia pomnika oraz wydłużenia vacatio legis.

Poza podmiotami wymienionymi wyżej, projekt ustawy do zaopiniowania otrzymali:

Unia Metropolii Polskich, Unia Miasteczek Polskich, Związek Województw RP, Związek

Miast Polskich, Związek Gmin Wiejskich RP, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Krajowa

Rada Radców Prawnych oraz Naczelna Rada Adwokacka.

4. Oświadczenie o zgodności z prawem Unii Europejskiej

Przedmiot projektowanej ustawy nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.

Tytuł projektu: Ustawa o zmianie ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej Przedstawiciel wnioskodawcy: senator Robert Mamątow Osoby odpowiedzialne za projekt w Biurze Legislacyjnym: Michał Gil, legislator, tel. 22 694 9412 Katarzyna Majewska, ekspert ds. OSR, tel. 22 694 9259

Data sporządzenia: 21 października 2016 r. Źródło: inicjatywa senatorów Nr druku: 261, 261S, 261X

OCENA SKUTKÓW REGULACJI 1. Jaki problem jest rozwiązywany?

W ustawie z dnia 1 kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej (Dz. U. poz. 744) wprowadzono rozwiązania pozwalające na usunięcie związanych z totalitaryzmem nazw ulic, budowli i urządzeń użyteczności publicznej, natomiast nie uregulowano kwestii usunięcia obiektów – takich jak pomniki, kopce, obeliski, kolumny, rzeźby, posągi, popiersia, kamienie pamiątkowe, płyty i tablice pamiątkowe, napisy i znaki – upamiętniających lub propagujących komunizm lub inne ustroje totalitarne.

Ponadto w powyższej ustawie zakazem nadawania nazw propagujących komunizm lub inne systemy totalitarne nie objęto jednostek organizacyjnych, takich jak szkoły, przedszkola, szpitale, placówki opiekuńczo-wychowawcze, instytucje kultury oraz instytucje społeczne, a także jednostek pomocniczych gminy (sołectw, dzielnic, osiedli i innych).

Z informacji przekazanych przez poszczególnych wojewodów wynika, że na terenie 15 województw (bez woj. mazowieckiego) znajduje się około 469 obiektów, które mogą spełniać kryteria projektowanej ustawy (dane nie uwzględniają obiektów propagujących nacjonalizm ukraiński i litewski, militaryzm pruski, rosyjski i niemiecki) – przykłady takich obiektów przedstawia poniższa tabela:

Lp. Miejscowość Rodzaj obiektu

1 Drawsko Pomorskie (woj. zachodniopomorskie)

Pomnik poświęcony żołnierzom Armii Czerwonej (przedstawiający 2 sowieckie czołgi)

2 Inowrocław (woj. kujawsko-pomorskie)

12-metrowy Pomnik Wdzięczności i Polsko-Radzieckiego Braterstwa Broni

3 Jedianka Podleśna (woj. lubelskie) Obelisk z płytą upamiętniającą funkcjonariusza SB

4 Jelenia Góra (woj. dolnośląskie)

Rzeźba żołnierza radzieckiego – część dawnego pomnika wdzięczności Armii Czerwonej

5 Józefów (woj. lubelskie) Kamień upamiętniający partyzanta sowieckiego Miszkę Tatara

6 Kęty (woj. małopolskie) Tablica upamiętniająca śmierć na posterunku funkcjonariusza MO

7 Klucze (woj. małopolskie) Pomnik ku czci żołnierzy sowieckich poległych w 1945 r.

8 Lidzbark Warmiński (woj. warmińsko-mazurskie)

Pomnik wdzięczności Armii Radzieckiej składający się z betonowej iglicy i figur żołnierzy Armii Czerwonej

9 Nowy Sącz (woj. małopolskie)

Tablica upamiętniające wkroczenie Armii Czerwonej do Nowego Sącza

10 Puławy (woj. lubelskie) Obelisk żołnierzy Armii Czerwonej z figurami żołnierza sowieckiego i polskiego

11 Rudnik, Rybna (woj. małopolskie) Popiersie gen. Karola Świerczewskiego

12 Świętajno (woj. warmińsko-mazurskie) Kamień upamiętniający funkcjonariusza MO

13 Zamość (woj. lubelskie) Pomnik ku czci jeńców sowieckich

Powyższe informacje zostały pozyskane z gmin znajdujących się na terenie poszczególnych województw, przy czym nie wszystkie gminy odpowiedziały na prośbę wojewodów dotyczącą przekazania stosownych informacji, a część gmin nie zakończyła procesu inwentaryzacji obiektów mogących podlegać projektowanej ustawie, więc dane mogą być niepełne.

Ponadto samorządy wskazywały na trudności z jednoznacznym zakwalifikowaniem niektórych obiektów jako spełniających kryteria ustawy, podkreślając że bez uzyskania opinii właściwego organu może być to praktycznie niemożliwe.

2. Rekomendowane rozwiązanie, w tym planowane narzędzia interwencji, i oczekiwany efekt

1. Wprowadzenie zakazu propagowania komunizmu lub innych systemów totalitarnych przez pomniki, kopce, obeliski, kolumny, rzeźby, posągi, popiersia, kamienie pamiątkowe, płyty i tablice pamiątkowe, napisy i znaki (z wyjątkiem m.in. obiektów położonych w obrębie cmentarzy i innych miejsc spoczynku oraz wpisanych do rejestru zabytków).

2. Doprecyzowanie pojęcia „inny ustrój totalitarny” – w jego zakres wejdą m.in. faszyzm, nazizm niemiecki, nacjonalizm ukraiński i litewski, militaryzm pruski, rosyjski i niemiecki.

3. Nałożenie na gminy, innych właścicieli lub użytkowników wieczystych nieruchomości, na których znajdują się ww. obiekty upamiętniające lub propagujące komunizm lub inne ustroje totalitarne, obowiązku ich usunięcia w terminie 12 miesięcy od dni wejścia w życie ustawy.

4. Wydawanie przez wojewodę, w drodze decyzji, nakazu usunięcia obiektu w przypadku niewywiązania się z tego obowiązku przez gminę, innych właścicieli lub użytkowników wieczystych nieruchomości, na których znajduje się obiekt, lub wzniesienia nowego obiektu niezgodnego z projektowaną ustawą.

5. Wydawanie nakazu, o którym mowa powyżej, poprzedzone wydaniem opinii IPN potwierdzającej niezgodność danego obiektu z projektowaną ustawą.

6. Objęcie zakazem nadawania nazw propagujących komunizm lub inne systemy totalitarne również jednostki organizacyjne, takie jak szkoły, przedszkola, szpitale, placówki opiekuńczo-wychowawcze, instytucje kultury oraz instytucje społeczne, a także jednostki pomocnicze gminy (sołectwa, dzielnice, osiedla i inne).

3. Jak problem został rozwiązany w innych krajach, w szczególności krajach członkowskich OECD/UE?

Brak informacji.

4. Podmioty, na które oddziałuje projekt Grupa Wielkość Źródło danych Oddziaływanie

Gminy, inni właściciele lub użytkownicy wieczyści

nieruchomości, na których znajdują się pomniki upamiętniające lub propagujące komunizm lub inne

ustroje totalitarne

Na terenie 15 województw (bez woj. mazowieckiego)

znajduje się 469 obiektów spełniających

kryteria ustawy (dane nie uwzględniają

obiektów propagujących nacjonalizm ukraiński i litewski, militaryzm

pruski, rosyjski i niemiecki)

Konsultacje publiczne Obowiązek usunięcia pomników

upamiętniających lub propagujących komunizm lub inne ustroje totalitarne

5. Informacje na temat zakresu, czasu trwania i podsumowanie wyników konsultacji

Opinię o projekcie (w wersji objętej drukiem 261) przedstawiły następujące podmioty: Instytut Pamięci Narodowej, Minister Rozwoju i Finansów, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji, Naczelny Sąd Administracyjny, Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa, wojewodowie oraz Związek Powiatów Polskich, a także trzy osoby fizyczne.

Zgłoszone w trakcie konsultacji uwagi dotyczyły głównie:

• definicji obiektu budowlanego o charakterze nieużytkowym – zdaniem podmiotów opiniujących definicja jest niejasna; wątpliwości budzi również wymienienie wśród obiektów budowlanych tablic pamiątkowych, napisów i znaków (nie spełniają one kryteriów obiektów budowlanych w rozumieniu przepisów prawa budowlanego),

• braku jednoznacznego określenia podmiotów odpowiedzialnych za rozbiórkę,

• dokonywania oceny zasadności rozbiórki danego obiektu – w projektowanych przepisach nie wskazano, jaki

organ będzie rozstrzygał w razie wątpliwości czy dany obiekt spełnia kryteria ustawowe; należałoby wprowadzić możliwość zasięgnięcia opinii kompetentnego organu, np. IPN,

• kwestii rozbiórki obiektów objętych ochroną konserwatora zabytków – zgodnie z przepisami ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami nie można dokonać rozbiórki zabytków,

• procedury wydawania nakazu rozbiórki – opis procedury powinien być bardziej szczegółowy; ponadto zdaniem MSWiA uprawnieniem do wydawania nakazu rozbiórki powinien dysponować wojewódzki inspektorat nadzoru budowlanego a nie wojewoda,

• możliwości stosowania innych rozwiązań niż rozbiórka obiektu – w niektórych przypadkach wystarczyłoby usunięcie z obiektu tablic lub symboli,

• sfinansowania kosztów rozbiórki – nie sprecyzowano kto pokryje koszty rozbiórki; należy rozważyć dofinansowanie rozbiórki z budżetu państwa,

• długości okresu na dostosowanie się do projektowanych zmian – termin, w jakim należy dokonać rozbiórki obiektów nie został określony, 14-dniowe vacatio legis jest zbyt krótkie,

• konieczności usunięcia zapisów dotyczących Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w związku z jej likwidacją z dniem 1 sierpnia 2016 r.,

• kwestii legislacyjnych i redakcyjnych.

Większość powyższych uwag została uwzględniona. Z uwagi na istotne zmiany wprowadzone do projektu, został on skierowany do ponownych konsultacji. Na tym etapie opinię przedstawili Instytut Pamięci Narodowej, Minister Rozwoju i Finansów, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji, Naczelny Sąd Administracyjny, Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa oraz wojewodowie.

W wyniku przedstawionych opinii do projektu wprowadzono zakaz propagowania ustrojów totalitarnych przez nazwy instytucji (uwaga Wojewody Podlaskiego), doprecyzowano zakres pojęcia „pomnik” (uwaga Wojewody Mazowieckiego oraz Śląskiego), uszczegółowiono procedurę usunięcia pomnika, określono organ odwoławczy od decyzji nakazującej usunięcie pomnika (uwaga MSWiA), oraz uregulowano kwestię zwracania przez Skarb Państwa kosztów usunięcia pomnika (uwaga Wojewody Łódzkiego, Opolskiego oraz Wielkopolskiego).

6. Wpływ na sektor finansów publicznych (ceny stałe z 2016 r.) Skutki w okresie 10 lat od wejścia w życie zmian [mln zł]

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Łącznie (0-10)

Dochody ogółem 0,0 0,0

Wydatki ogółem 5,0 5,0

budżet państwa 5,0 5,0

Saldo ogółem -5,0 -5,0

budżet państwa -5,0 -5,0

Źródła finansowania: Brak informacji. Dodatkowe informacje, w tym wskazanie źródeł danych i przyjętych do obliczeń założeń

Projektowana regulacja nakłada dodatkowe obowiązki na:

1. jednostki samorządu terytorialnego – usuwanie obiektów propagujących komunizm i inne systemy totalitarne, a także zmiana nazw propagujących komunizm i inne systemy totalitarne w przypadku jednostek organizacyjnych, takich jak szkoły, przedszkola, szpitale, placówki opiekuńczo-wychowawcze, instytucje kultury oraz instytucje społeczne, a także jednostki pomocnicze gminy (sołectwa, dzielnice, osiedla i inne),

2. IPN – wydawanie opinii co do niezgodności danego obiektu z ustawą,

3. wojewodów – wydawanie, w drodze decyzji, nakazu rozbiórki ww. obiektów,

4. MKiDN – rozpatrywanie odwołań od decyzji wojewodów w sprawach o usunięcie obiektu.

W przypadku usunięcia ww. obiektów w ciągu 12 miesięcy od dnia wejścia w życie projektowanej ustawy – koszty usunięcia zwraca Skarb Państwa (ze środków budżetu państwa, których dysponentem jest wojewoda).

Według danych pozyskanych z 15 województw (bez woj. mazowieckiego, które nie przedstawiło

informacji o liczbie obiektów i szacunkowych kosztach ich usunięcia) koszty usunięcia obiektów spełniających kryteria ustawy – oszacowane dla 313 z 469 obiektów znajdujących się na terenie poszczególnych województw – wyniosą około 3,3 mln zł.

Należy zauważyć, że koszty oszacowano dla 66% wszystkich obiektów, które zdaniem jednostek samorządu terytorialnego spełniają kryteria ustawy. W przypadku niektórych obiektów podanie orientacyjnych kosztów rozbiórki bez przeprowadzenia wyceny inwestorskiej było niemożliwe.

Przyjmując przeciętny koszt usunięcia 1 obiektu (wynikający z szacunkowych kosztów określonych dla 66% obiektów), koszty usunięcia pozostałych 156 obiektów można oszacować na 1,7 mln zł – całkowite koszty usunięcia wszystkich 469 obiektów (bez uwzględnienia woj. mazowieckiego i pomników propagujących nacjonalizm ukraiński i litewski, militaryzm pruski, rosyjski i niemiecki) można zatem oszacować na około 5 mln zł.

UWAGI: • powyższe szacunki nie uwzględniają danych dotyczących woj. mazowieckiego oraz obiektów

propagujących nacjonalizm ukraiński i litewski, militaryzm pruski, rosyjski i niemiecki, • nie wszystkie gminy odpowiedziały na prośbę wojewodów dotyczącą przekazania danych,

więc dane dotyczące liczby obiektów (a zatem i kosztów rozbiórki) mogą być niepełne, • dane w zakresie liczby obiektów mają charakter wstępny (nie zostały zweryfikowane przez

kompetentne organy), • samorządy podały orientacyjne koszty rozbiórki, które mogą różnić się od kosztów

rzeczywistych, • przyjęto, że całkowite koszty usunięcia obiektów zostaną poniesione w ciągu 1 roku

budżetowego,

• szacunki nie uwzględniają kosztów związanych ze zmianą nazw propagujących komunizm i inne systemy totalitarne w przypadku jednostek organizacyjnych, takich jak szkoły, przedszkola, szpitale, placówki opiekuńczo-wychowawcze, instytucje kultury oraz instytucje społeczne, a także jednostki pomocnicze gminy (sołectwa, dzielnice, osiedla i inne) – można przypuszczać, że nie będą one miały istotnego wpływu na sektor finansów publicznych.

7. Wpływ na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym funkcjonowanie przedsiębiorców oraz na rodzinę, obywateli i gospodarstwa domowe

Skutki Czas w latach od wejścia w życie zmian 0 1 2 3 5 10 Łącznie (0-10) W ujęciu pieniężnym (w mln zł, ceny stałe z 2016 r.)

rodzina, obywatele oraz gospodarstwa domowe 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0

Dodatkowe informacje, w tym wskazanie źródeł danych i przyjętych do obliczeń założeń

Projektowana regulacja nakłada na właścicieli i użytkowników wieczystych nieruchomości, na których znajdują się obiekty upamiętniające lub propagujące komunizm lub inne systemy totalitarne, obowiązek ich usunięcia w terminie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.

W przypadku usunięcia ww. obiektów w ciągu 12 miesięcy od dnia wejścia w życie projektowanej ustawy – koszty usunięcia zwraca Skarb Państwa (ze środków budżetu państwa, których dysponentem jest wojewoda).

Natomiast zmiana nazw jednostek pomocniczych gminy (sołectw, dzielnic, osiedli i innych) może w niektórych (nielicznych) przypadkach spowodować zmianę adresu, co ma szczególne znaczenie w przypadku przedsiębiorstw, które poniosą koszty związane z wymianą pieczęci i materiałów firmowych (np. materiałów promocyjnych i handlowych).

Oczyszczenie przestrzeni publicznej z nazw i symboli propagujących komunizm lub inne systemy totalitarne będzie zgodne z oczekiwaniami części społeczeństwa, o czym świadczą opinie osób fizycznych przekazane w ramach konsultacji projektu.

8. Zmiana obciążeń regulacyjnych (w tym obowiązków informacyjnych) wynikających z projektu nie dotyczy

9. Wpływ na rynek pracy Nie dotyczy. 10. Wpływ na pozostałe obszary Omówienie wpływu Nie dotyczy.

11. Planowane wykonanie przepisów aktu prawnego Przepisy projektu będą miały zastosowanie od dnia jego wejścia w życie. 12. W jaki sposób i kiedy nastąpi ewaluacja efektów projektu oraz jakie mierniki zostaną zastosowane? Nie przewidziano. 13. Załączniki (istotne dokumenty źródłowe, badania, analizy itp.) Brak.

BAS-W APEiM-2312/16

BIURO ANALIZ SEJMOWYCH KANCELARII SEJMU

Warszawa, 28 października 2016 r.

Pan Marek Kuchemski Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

Opinia w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej senackiego projektu ustawy o zmianie ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub

innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej (przedstawiciel wnioskodawcy: senator Robert

Mamątow)

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r.­Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2012 r. poz. 32, ze zmianami) sporządza się następującą opinię:

l. Przedmiot projektu ustawy Projekt przewiduje zmianę ustawy z dnia l kwietnia 2016 r. o zakazie

propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej (Dz. U. poz. 744, dalej: ustawa). Proponowana zmiana polega na rozszerzeniu zakresu stosowania reguł, które zawarte są w ustawie. Zmiana dotyczy zakresu podmiotowego - zakaz propagowania ustroju totalitarnego dotyczyć ma także nazw jednostek organizacyjnych oraz jednostek pomocniczych gminy. Projekt dookreśla także pojęcie ustroju totalitarnego, wskazując że za ustrój taki należy uznać- oprócz komunizmu -również m.in. faszyzm, nazizm niemiecki, nacjonalizm ukraiński i litewski, militaryzm pruski, rosyjski i niemiecki. Do ustawy dodawany jest ponadto rozdział, określający zakaz propagowania komunizmu i innego ustroju totalitarnego przez pomniki. Projekt zawiera przepisy dostosowujące i końcowe.

Projektowana ustawa miałaby wejść w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia.

2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem ustawy Prawo Unii Europejskiej nie obejmuje przedmiotu projektu ustawy.

3. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa Unii Europejskiej

Przedmiot projektu ustawy nie jest objęty prawem Unii :ęuropejskiej.

u! Z?.ec;n<~ 3 00 441 W;nzdwd • lei (22}621 09 71,694 17 27, faks (22\ 694 18 65 • vvww.ba'O.'iCJI'l gov.pl

4. Konkluzja Przedmiot senackiego projektu ustawy o zmtame ustawy o zakazie

propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej nie jest objęty'prawem UE.

Akceptował:

Dyrektor Biura Analiz Sejmowych

)f. 1/M~t-htif; .

Michał W arciński

2

BAS-W APEiM-2313/16

Pan

BIURO ANALIZ SEJMOWYCH KANCELARII SEJMU

Warszawa, 28 października 2016 r.

Marek Kuchciński Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

Opinia w sprawie stwierdzenia, czy senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju

totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej (przedstawiciel wnioskodawcy: senator Robert Mamątow) jest

projektem ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej w rozumieniu art. 95a regulaminu Sejmu

Projekt przewiduje zmianę ustawy z dnia l kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej (Dz. U. poz. 7 44, dalej: ustawa). Proponowana zmiana polega na rozszerzeniu zakresu stosowania reguł, które zawarte są w ustawie. Zmiana dotyczy zakresu podmiotowego - zakaz propagowania ustroju totalitarnego dotyczyć ma także nazw jednostek organizacyjnych oraz jednostek pomocniczych gminy. Projekt dookreśla także pojęcie ustroju totalitarnego, wskazując że za ustrój taki należy uznać - oprócz komunizmu -również m.in. faszyzm, nazizm niemiecki, nacjonalizm ukraiński i litewski, militaryzm pruski, rosyjski i niemiecki. Do ustawy dodawany jest ponadto rozdział, określający zakaz propagowania komunizmu i innego ustroju totalitarnego przez pomniki. Projekt nie zawiera przepisów mających na celu wykonanie prawa Unii Europejskiej.

Projekt nie jest projektem ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej.

Akceptował:

Dyrektor Biura Analiz Sejmowych

/( M ?'h Jtt.lt/

Michał W arciński

! ..,. __ -·- -·- ' :-,;; -r .1 "': l ,t.

- ---· - l

SZEF KANCELARII SENATU

Jakub Kowalski s~- o~aĄ -111 }4C

SEKRETARIAT SZEFA KS

L.dz. A..'t:JlJ.~:::.d./~.6" ........ . Data vvptywu ..... t~J.Q:.JQJn.,.

Warszawa, dnialb października 2016 r.

Szanowna Pani

Agnieszka Kaczmarska

p.o. Szef Kancelarii Sejmu

W związku z przesłaniem do Sejmu, podjętej przez Senat na 28. posiedzeniu uchwały

z dnia 21 października 2016 r. w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie

ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy

budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej (wraz z projektem tej ustawy), pragnę

przekazać Pani Minister stanowiska podmiotów zewnętrznych przesłane do Senatu w toku

postępowania zmierzającego do wypracowania przedmiotowego projektu ustawy.

Stanowiska w sprawie projektu ustawy przedstawiły następujące podmioty:

l) Wojewoda Wielkopolski (pisma: z dnia 12 września 2016 r. oraz z dnia 17 października

2016 r.),

2) Wojewoda Kujawsko-Pomorski (pisma: z dnia 12 września 2016 r. oraz z dnia

17 października 2016 r.),

3) Wojewoda Śląski (pisma: z dnia 13 września 2016 r. oraz z dnia 17 października 2016 r.),

4) Wojewoda Lubuski,

5) Minister Rozwoju i Finansów (pisma: z dnia 8 września 2016 r. oraz z dnia

17 października 2016 r.),

6) Instytut Pamięci Narodowej- Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu

(pisma: z dnia 25 sierpnia 2016 r. oraz z dnia 18 października 2016 r.),

7) Wojewoda Małopolski (pisma: z dnia 15 września 2016 r. oraz z dnia 17 października

2016 r.),

2

8) Wojewoda Opolski (pisma: z dnia 9 września 2016 r. oraz z dnia 17 października

2016 r.),

9) Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa (pisma: z dnia 5 września 2016 r. oraz z dnia

13 października 2016 r.),

10) Wojewoda Zachodniopomorski (pisma: z dnia 7 września 2016 r. oraz z dnia

17 października 2016 r.),

11) Wojewoda Pomorski,

12) Wojewoda Świętokrzyski (pisma: z dnia 8 września 2016 r. oraz z dnia 17 października

2016 r.),

13) Związek Powiatów Polskich (pisma: z dnia 7 września 2016 r. oraz z dnia

20 października 2016 r.),

14) Wojewoda Podkarpacki,

15) Wojewoda Łódzki (pisma: z dnia 8 września 2016 r. oraz z dnia 19 października 2016 r.),

16) Naczelny Sąd Administracyjny (pisma: z dnia 8 września 2016 r. oraz z dnia

17 października 2016 r.),

17) Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego (pisma: z dnia 14 września 2016 r. oraz z

dnia 17 października 2016 r.),

18) Wojewoda Mazowiecki (pisma: z dnia 14 września 2016 r. oraz z dnia 17 października

2016 r.),

19) Wojewoda Lubelski (pisma: z dnia 12 września 2016 r. oraz z dnia 18 października

2016 r.),

20) Wojewoda Dolnośląski,

21) Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji (pisma: z dnia 19 sierpnia 2016 r. oraz

z dnia 17 października 2016 r.),

22) Wojewoda Warmińsko-Mazurski,

23) Wojewoda Podlaski (pisma: z dnia 9 września 2016 r., z dnia 5 października 2016 r. oraz

z dnia 13 października 2016 r.).

z

\\O.JE\\'OIJ.~ WIELKOPOLSKl

Zbigniew Hą[(lmm11

PS-V LOłJ2.1.::1.0 16.:

; ' l ·J ..• t. l} ! l \h..:. l

Pan Stanistaw Gogacz PnewoJuic:t.ący

Kom}sji Ust~mndawo.cj

Senatu Rzeczy p ospolit ~j Pulslde.i uL Wie;js:..u 6 0!1-9(}2 Wars/Jl\\ <l

J,_.o~y Q~,; 9wo:/..,,l'f'J, odpo\Vli:'td~~iqc na pismo z dnia lO sierpnia 2016 r. :'-Jt· JWS.t K ll-0~-1·'2() 1.'17 116

\,o,: spr<t ~'i t: n.)zpocz~da prac l! n d inl<:intywq usL~n,·oda\\t.:Zal przez: Kom i~.i~~ h;111\\'ndaw(:z~J

:-.en<mt RP w ;t.nkrl:;o;i\..' proJc::ktu ustawy o zmiank usU:lWY o 7..aktwie pt"opagll\\'fm;n komLtnizrmJ

lub in nq:.o ust rt~i ·.1 to l< l H !a mego pr?C't. nazw~ budo ~o\ li. obick LĆI\\ i L;rzadzl'il trżyt<.:'c7nm\c i

pubth.:zn~.:_i. \\ 7.<1lq~;/...:niu pr/IO!k:r;;ąj~ opini~ prawną \\ przwdmiode rozwia;;:t1

l..U!IJ"~)pono\\anych \\ projckci~: .

. kdnuez~'snit: inH.mnąłe. że 7. zcbrat1ych pr~.:tz ~uL Urz~łti ini~Hmtu.;ji z gmin. na tcr..:n:c

Województwa· Wicikopolskitgo znqjt!u,ią sfę 22 obid.:ly huJn,vlant: o lehnmk1~ra

ni(' U/.) l. h)\\ ym. propagujacc k<1J\1tlrti.zm lub Inne us\H~jc lOta!iuu·tw. S;~,u.:(l\\ ~Ul\ ktlS/..1.

związany z Llstmi~cicm tych obi..:któw W)'nos( ok. 100 tys. zl.

{_ J

al. Ni~podlep,l:Jści 16/18, 6J-7l3 IJozna1\, 1\d. 61·854·18·:.?.5, ,~ax: 61-854-15-44

w""''"'.poznan.u\v.gov.pl, e~mai!: ps@poznan.L:w.gov.pl W\VW.oby\-\'ol'el.gov.pl, infoHt~la cel. 22:1 :;oo ll7

Opinia

'"' spr;.i\Yic ro7.wiqzm1 pt7.yj .. ;tycb \\ projckck u:Ha\\Y n zmianh: usu:my 1..1 IJ-tkazlc

propagP\'itl1ia kumunizrntt lub innc:g.n usLroju lotalilt:Ullcg,.l prz~? tli12\\~' httd•JWii. obidaÓ\\

i UrlrldZC!) uż:tccznośCi publicznej.

Zmi,ma ustrnvy o zakazie prnpa~tnvania kotntmi~:mu lub innegD ustrnju wwlitm·no:Jp-'

prl.·.:z nazwy budL)\\li. oblcktow i U17..:rdzct1 użytecznmki publiczn..:J po:~ga na dodaniLt dn

zmi~Jlii[uh:j w un. l pkt l usta\\·y 7 dnia \ kwiL:t11h1 2016 r. o r.nknzic rrnpugo\v~tnia

hHnuni;,mu lub innc!lo ustroju tolalitarncgu pri'l.!i'. na1-wy hudm\ \i. ~,biektl'i\\ i UI'Zii!dzc:-!1

ttl..yt~czności puh!kzt:~:J l. Dz. L :::m 6 po;t. 7...J4) óvóch }'>17episÓ\\. mt. 7 [ mi.. X \V brzmieniu:

.. Art. 7.1. t:sttm~ sto:sl~lr..' :się taki..,.: d11 ohh:kttłw huduwhmych o charakt~rz.; nicu7ytbmym

mkichjak romniki. obeliski. popiersia. tablice pan1i<llkowe. napisy i znaki.

2. Pt"ZI.'piśu nn. 7 usto;:p l. nie sto.suje się rvnbcc gwbó"' i mi.;:jsc pt,chÓ\\ku. w l.>Zczególnosci

cmentnrzy wn.Jennych.

Art. S. \V przypadku i:mtknia takich obiektów wc~jcwoda nakazuje ich rozhiórkc''.

listaW<! ni~.: wprcmaJza \\bsne_j dcfinic.ii obiekilt budowlanego. L}gntnic/uj::lt: si<,' do

\Vsbznni~l kilku przyklndowych rodzajów. W obe..:nym sysl~.:mk pnn,nytn po}.;cic obidau

hudl)\\·Jnnego określajq prt.~pby ustawy z dnia 7 lipca l994 r. Prawo budow1anc (Dz. U.

z :z o t(, r. poz. ;:!()() 'Li: zm. l. \V flli'.Umieniu arl. J pkt l Prawa budrnvlan~go p1~ll'l obie Id

budowhm~ m1l1.'i.y J'l)Zumie~ budynek, budowlę bądz obieJd m;tlt~j <łrchitcl..:tury! wra.z

t. in~1a.~t~i:m1i zapo;,'\\'nh~lqcymi możHwosć użylkow:.min obiektu 7ig\iuni..: z Jo.;:gu

pr:tcL.mh:zcniem. wznksion;. z iJLyckrn \-V)·l'\lb(l\\ buJmvlanycl1. Dakj pvwolany pc':epi:~ urL

.~ pkt~- 3 i 4 dirdla co nakży rozumkć pm:z poj-rcia: budynek. budmvla. obiekt malej

a1chitcktury. l tuk

bullz.·nck - taki obi~..~J...l bud\w;bn). który jc~t trwak~ zv.;ią7..::my z gnmtcm. wydzidnn;.

1. pr:.::.~::;u·L..:-ni Z(lJXmlOcq pncgród b\tdnwl<ll1) ch ornz posiada fi.mdamcmy i dueh;

- hmlowht - bzdy obi~.:kl budowhmy nicbydL.teY bt1dynki..::m lub ublcklt~m mak:! an.:hitd;,tur: .

. :a:~; obi<:kty l in:o\\t.:. !olnisk:a. mosty. w!adttl.:ty. eshłkady. a m de. pr1 . ..::p u~ ty. sieci

h:~chnktnc. '''~llnn sl~~iacc nws;.ty :m!cnnwe. wulno slPjąc~ lf\\:llc :t.wiatunc 7 gruntem

tablice reklamow~..· i urządzenia rckt~mK,wc. bt>dmdć zi::mn..:. l l;ll\)JlllC ( I'llrt~ 1·1 km:j ~· ).

udm1nne. hydrull.'~hnit.::.t.ne. zbil1rniki, wolnn sta;hłce insl:·llat:jc przetr.y:-;łowt lub

urządzenia tc~.:hni~:znc. ••czyszczalnie ilcid~Ó\\. skiadrowi skn odpnd(•w. s1acj.c uzdatni;.111i~t

v,ody. konsm,kc_j..: ''Jllll'mvc·. mtdz.iemne i podzJcnme p:7.i.~jścia din pkszy.:b. skei

U%bi\1_kda kl'ciHI. htrdm' k .~pnrto\\.:. cm-:.:ctar"'"-'· pomniki, :J Lukże cz..;~d budo\\ Inne

UJ?i,tdZl'l.l k't:hniL?.Il) ch ( kotkm. pi~L~!)u przemyslnwydl. ek:ktrowni jądt"tm yl'h i innych

w-.::~:.dz ... 'tiJ oraz. r'unJ~ul1en1;. ptld masz:T1: i Ul'?,~}dz.:nb. j:.1ko {l(ll\;bn-:- fllld \\Zgh;dem

technk1n~m częśd prl.!.~dmi(ltów sldad<lj<·)c:yd1 siy na calość u:i.ytko,\·;1:

- obtel~t mal~j architektur)· nk\~idlde obiday. a w szt:zt'gr\lno:ici:

a) kultu re 11 gij m• go . .i ak: koplkzk i. krzy i c przydrot.lh:\ 11 t,!Ltry.

b) p(IS<!gi. \\otlotr} :'iki i itul~: ohkkty flrt:hfreklury ogrodow~;.:j.

c} u?.~·rkPH~: sluż<.!t.:e rekreacji tod:tknni!j tltrzym;mill pOI';?;Jdku. jd~: piaskownkC'.

lw~u\\ki. drabinki. ~mil'tmki.

W Ll7tlsauni~:niu wyroku z dnia 7 grudnia 200(\ r. 11 SAlOl 60::!/i)(, (li''!L''.ulsU . .!.fULfJ/.

LE.\' nr iJJ./5fJ.iJ \VnjęwódJ~ki Sqd Admini~tnl~o:~jny \V Olsztynk ~i\\·k'rdziL że: . .Juk wsk::tzrmn

\'1 }'Z(i do budowi i zoslaly zaliczone pfunnilii, przy czyn1 PnłWO buclm,lane nic 1::awiern w

s!owniku u.~tawo,,-;.,m dcf1nic,ji leg:tlnc.j porrmJl.i.~1. Należy wi~·~ w.;lttii,.: . ..:zy ghlZ naturalny t.

napi~il:n1 puŚ\\ ięconym pami..;ci ''t..J", osadzony na stuk na betono w) m cokole pohli.:zonym

lr-..valc z grumem jest ponmrki~m. a en LH tym kizie budowl~~ w rozumieniu Pnrw;;~

budo\\ lnn~!gu. SI usznic- \)l'g~my nmfzont budowlanego prz)~ię!y. iż \V przypadku. gdy samn

U::iltl\\'a ni12: dcilniujl' pojt;cin r j}llllllltk. WÓ\\L'/.([S Ustalic 11~1le'i:y Z:.lkre~ lt:go poj~c]a pr.ty

\\ yk!ll7) stani u rt'gul 7.Jl<ll'/.cniowych ( scma;1t_, C'i.'J1y.::b ). jaki~ tH.tdi:l,it' mu j~zyk potoc.:zny.

Pndzidić wypmht stanowh;lw pt~J:yj~te JH"".t:e:l oq~any nndzoru budowlanegul iż pt·ze:~.

pumniJ.: nalcly rm:utnil'Ć uziclo rzci.bhwsldc lub a-uibiarslw-nrchitrl.;tnnii.:Y.nc

wzniesione dla upnmiętuirnia d~inej osoby lub zdarzenia histnryczrwgo, kfc')n:gu fonna

rnrric hyć rbźna w tym nwże to być np. olwlisl< lub gl.az młturalny. Ckąwlstym jest, iż

sam gl•u naturaln.' nie spełnia jeszcze lu·ytcriów ushiwow~Th do nad:mh1 mu miana

budowli. ~icmniej .i~ll:rwł\ nal(".f..y pamiąhtć. iż w sprawie głaz ów utt-Lynntł muhmy praz

ezlowfekn (pr1:ynajmnicj w cz~ści) kszt~tłl. Na głaz naniesiono dedykację pośWiftCCHl<l

pa mięci lum kr<.'trH.·j osohil'. Sam kam ki\ nil' je::;: w kc jedynk· clzidcm na H H') {e o

podnn:;zono \\ \..Xlv;,olaniu ). ale olrzymai okr~ślnt!~ przeznm::ll'l1i~ nadane n;kq ~.:zlnwi~b. \li~

ukgu :l'ż w;ąt;,lfwośd. Iż upalliidnia konkretn~l osob~ bt:Jąc~i posmciq hisltlr}t:Zm}. Glaz

o.~'-HI/t'llY zostal na hclonnHym cokole trwak zw[,~znnym z gruntem i \Vnll t'. tym L'okolcm

smntw;i pewm1 CIJtlkt.:jNhlln:j cah.;ć, Do wykunania Lukiego obiektu bylu \vymag.nm1 •

pl'"t.) rm_1n·mlcj w ogrnnkz,:.nym zakrc5ii~ • wieuza z zakresu budmYI!tCl\\U, slwn~ ::w

bt:LOI10\\)!ll eolwk ...:osttil n<J trwale Uśi:P.viony ci"::rki gl<t7. l)owy7.s"Lc rozwa/:miu w:>k<:zqja. fz

mtm1y ,k1 oyni(·nit.l z pomnikkm •,v rozumieniu jczyka potoc::rncgu oraz ~~taw~ - Pnl\\\1

hud,·.w·lanc. który _jcJnLll:zdni\: uznac nalci.~ 7.pH.Jnio: z detlnic.]ą leg~Liną zawurll! \\ kj ustawi,.:

za budowlt·".

Zapis dodJ\\ anl!gll '·' pro,iekdc ar\. 7 us1. l '>tttlHm·itFY źo.: ll~trnvl,' slosttie się tnkoi.c dP

oiJiclH•.'m buduwluny,·h o cha1·ak1c1?.: nkui.ylkowynl tak\..: h jak pomniki. ohdisi.d. pupicrsia.

tablice pamiąlkmn!. napis~ i 1..naki. w pcmiqzaniu 7., dodawanym art. 8 (w p1·typ:tdkt: istnil'ni;~

takich obiektów \\'(~jc\voda m1knąie ich mzbfórkq \Y praktyl't: 111();ic nasli"I,;Tt.ac sz-:n:g

próbil:mów intcrpn.:ta~.:-1.f nyl.:\) oraz pmktyczn,vc h. zwitJZ[] nych z.: slll!i!l\\ n n i-::n1 u~tawy.

O i h: v, śwkth: prz~loczon) ch \\·:że;i IH'Z~pisów Pmwn b lido'' lane !:lO i wyroku V..' S i\

\\ Olsztynie możn~1 u.t:nnć jtlko obid.;t budowluny pnniniki. oh~liskL popi .. :rsin. tubli~.:..:

p~1111iq1km\L' tum!e:;;.:czutw trw;lh.: na eokole. fundamencie) tn probl~m mn7(· pu_iawil: sh;

z napi:-;ami i lHllr~am:. Co tmk:i.y przez njL· rozumh::ć. \Vyda_k sil:'. i.r: 111{1/L' bank·t' ohick1

bl:dmvl:m:· np. \\ ksttakic ."'<Hnnd.ól'lnyl'l1 du.'yr.;h iit~r. lr'lvalc osadzonych ll~l fundamen.:i~.

1w 1.:'0kuk. t\\ Mz;~L~~ ch jak i s nap i:> usyl,JuwaP.} w pr~.:cstrz.cni pLlbl icllll~i- TruJ n t l natomiast

u/.:1UĆ za ohi~:kl hu<.kmiHil) nupis. czy znak wyk~m<mc na jakimślnnym obiekcie. Nakazanie

mzbit"'rki napis-~ .• jest lu nicackk.watnc. Dodawany nrr. 8 rm'rwi tylko o nak;u;it' rozbiórki.

podc:zns g.d:-· \\ pr1.ypndku napisl'1\\ CZ) znakt'm. na budynkach. hudowlat:h itp. \Vłuściwszym

w~·dawalby sit; nakaz icb u~uni;;cia. Kwalitiknc.ia obielnów mo7c ,.,. Vtielu prZ) pw.licuch

nns:n;ez:!~ zas(ldnicll! trudności.

Zgodni~: l ar!.: u:o:c l zmicni•1:)c,i tlslmvy z d11iu l !\wictnin 2UI6 r. o r.akazi~

prnr•ą~o'lvania hm~\mizrntt '"· nazwy b·.tdnw!i. obiektów i tu7.ąd7.eli użytcclno~d publirzn~j.

\\ l~m dróg. ulic. mosww i pladm. naónvar1c prz~zjednnstld samorz~)dU Lt:ryloriuin~go nil.'

mng~~ 1lJKtnti~tniać nsób. organi1J1C;ji. \Vyt.larzcó lub dat s;·mbolizuj;)cych komunizm tltb inn)

ustrój lO~~tliLamy .. ani \\ inny spn~ób Lakiego ustroju pmpagowm:. Usta\\'a mó'\ i :t.mt.?m

u budowlach. obi.:klach f ~tr':t;Jdzeniach u%.ytcczr:o.ści publicznej. przy c~:ym nie d~liniqj~

nkn~śknia tll.yteczno~~,.; puhlic7.nn. Zapis dod;l\\Hil\'.'gn \\ prqie~de nn. 7 usL 1 - ust:.m·9 stost~jc

sic lilie do nbi.:?klÓ\\ hudtm·bnycJl o charakterze nieui.ylkowym takich jnk pumniki.

undiski. popkrs[a. lablk~ pamiqtkom:. napisy t znaJd nil.! pi"C'C)'I.Ujt: \-\ żud-;:1: ~posóh kh

f0kalin1t:ji. Ni~ jc:;lj<.lS11t..'. ci.y chodzi tylko o obid~ty zlokali:.wwanc w przestrżuni publk~:n~j.

zn:dduj;.l~.:C si~ w tzw. obld·aw.:h użytt:'..::t.IIO~ci publicznej. !ll':l.y tym nH :~.ewm,lti-L. czy

Wo..:\\n;!lrz. Czy znmiar..:m ustawodm\cy .icst· \\; ILJcznic tukic ogruniczl.!nic 7.nkr..:su :->tosow;mia

ust~ w~? Czy też lt'!!ttt\'ra ma d ot) ~zy~ tego typu obidn~\w zlokelii'.O\\ll!lycb równic:i. nu

terecn<tch i \\' ohidtach pry\\mnych. nalcżacyd1 do inn:Tb o!>óh pn1wn;- ch. osL·th !lzyc/.nyd,-?

l\madLn \\ %11ii..:ni~uh..~i usum k nkakwalny j..:s: pr1-1.:pi~ dut:\:/.E)t:) npinit"tdt:twc:tej ITiii

ibd:· Ochrony '):!111il~ci \\ al.k i i\lęc7ct1:mv;t.

1 z pt..:\\ noścb móglby znslać dt1prccyznwany \\ sposób puzwalqit)Cy unik11<!Ć ''idu

r;~epmrzehnyl'h spuró\\ inkrpr~lr~cyjnydi przy stoso\' ani u ustawy w pml\ty~.:c.

S pra \\'ę pn:n mdz i:

P;nvcl Ryszku Kicnm nik Oddzialu Orgtmi;acyjnq;.o i Ocllrml) D;.icdzktwa NaroJow~:go \\ \\\dziale PtJiitY!d Sp(llccz.nc.i i Zdrlmia

WOJEWOnA \VIELKOPOLSIKI

Zbigniew Hoff'mmm

PS-V1.002.1.20ł6. l

l ,; ..

Pozmu'l. 2n1s -~n- 1 7

Pan

Stanisław Gogacz

Przewodniczący

Komisji Ustawodaw€.~ze,j

Senatu RzeczypospoliteJ Polskiej ul. Wiejska 6 00-902 Warszawa

(--'l (----"') _s; <Ot-o.. <&'AJ'/' /-iw/C. ~wa.?/..w ~.l'f71

odpowiadając na pismo z dnia 6 października 2016 r. Nr BPS/KU-034/26 l/99/17116

w srm\·vic prnc nml przygotowaniem projddu ustawy o zmianie u:-;lm\) o zakazie

prnpagowfmia komunizmu lub innego ustroju !LHalitamcgo przez nnzwy budowli. obiektów

i mz:JlLt.C!'l użytcc7.ności publicznej_ w zalączcniu przekazuję opiniy Wydziału Kontroli.

Pr~twncgo i Nudzoru Wielkopolskiego Urzędu Wojev>'ódzkicgo w Poznaniu '" sprawie

tw.wiąz<u'l przyj<;tych w przedklac!anym projekcie ustavvy.

Jednocześnic informuję. :i.c w piśmie Wojev•:ody \Vielkopolskicgo z dnia

l::' wr;cśnia 2016 r. Nr l'S-VI.002.1.20l6.1. kosz.t związany z usuniycicm pomników lub

innych znai.Jm IW terenie Województwa Wielkopolskiego oszacowano na ok. l 00 tys. zł.

~o wor;...'r;c·"'tcM .... .t

l

--·-----·---·--·--r-:J_j_ -···-'>praw.; prP\\ ad z i:

Pawcl Ryszka Kicro\\nik Oddzinlu Organizacyjnego i O<.:hrony Dziedzi<.:Lwa Narodowego v. Wydziale j>olityki Spnlccznej i 7drowia

/

al. Niepodleg1ości 16/113, 61-713 Pozmu't, tel. 61 .. 854-18-2.5, fax 61-854-15-44 www.poznan.uw.gov.p.l, e-mail: ps@poznan.uw.gov.pl

www.obywatel.gov.pl, infolini.a teJ. 222 soo 117

------------------ ------------------

W!ELKOPOLSKI URZĄD WOJEWÓDZKI

W i>O'llliUlill

WYDZl/\L KONTROLLPRAWNY r NADZORU

KN-J 11.054.52.2016.5

do t. PS-VI.002.1.:W 16.1

Opinia pra·wna

WydziaJ Polityki Spol~ezne:.ci i Zdrovvia w miejscu

\V sprmvic rozwi<JZtu'l J:H'Z):jętych \V projekcie ustavv·y o zmianie uswwy o ;akazic propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli. obiektów i tu-ząd:z.e\1 użyteczności publicznej (druk senacki nr 2_61 ).

Zmiany zawarte "" obecnym projekcie ustawy o zmianie ustawy o /.akazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli. obiekrów i urz<JdzeJ1 użyteczności public7.ncj_ w stosunku do projektu pierwotnego. \Vydują sit; nieco traf11i~jsze. aczkolwiek nic do ko11ca kompletne.

ad. art. l pkt 3 projektu - uchylenie ust. 2 art. 2 dotychczasowej ustn\-vy upraszcza procedmę opm10wania. poprzedzającą stwierdzenie nieważności uchwały jednostki samorządu terytorialnego. Opinia IPN-u powinna być vvystarczająca do dokonania oceny uchwnły. Nie przesqdzono jednak j~j charakteru. Opinia IPN nic jest zatem wią:i.acn dla organu orzekającego. który bt;dzie władny dokonać takze wlasncj oceny w zakresie ;,gudnusci b<1dź nil:zgoJności z ustm\·<). z dnia 1 kvvietnia 2016 r. o i'.akazie propagowania komunizn1u

ad. art. l pkt 4 pro.icktu: · nic można wykluczyć kontrowersyjnych przypadków. które hądą oceniam~ \V sposób odmienny przez zaintercsnwanc strony oraz przez orgnn orzclu~jący. Dccy;.jn h<;dzic rniala Juży elcmenr uznaniowości. co będzie wymagało jej szczegółowego uzusadnicnin.

projekl odnosi si~ g.lównil: do istniejqcych obiektów. Projcktmvany nn. 5c zmicniun~j usta,vy doryczy stwierdzenia nieważności uclwvały o wzniesieniu pomnika niezgodnego z ustaW<:). llchwala jednostki samorzqdu terytorialnego nie jest jednak \Varunkicnl generalnym po:::tm'Vicnia k<1żdego pomnika i w każdym miejscu. Ustawa udkowicie pomiju procedury prawa hudowluncgo w zakresie rozwalenia nn budow9 czy z.gloszcnia budowy (W zależności ocl rodzaju obiektu). Organy administracji hucłowlancj nic ht;d~l zntcm związunc przepi>;atni ustawy zmienian~j omawianym projektem. Może to prowad;.ić do wyhudov..-ania pomnika i koniecznt>ści póil1iejszego uruchamiania. określonej u.st<.~w<!. procedury jego usunięcia Celowym byłoby zatem umożlivvicnic. po konsultacji z wojev.;odq. odmowy pozwolenia na budo\Vc;' b~Jdź wniesieni<l sprzeciwu w J)l'!.ypadku zgloszenia bUU\.lW)'.

ad. }u-t. l pkt 4 oraz }ll't. 2 projektu - ustawa nic nie mówi na temm kn:vtÓVv usunit.;cia pomników. klór\.! ci.I(Sto zostały wybudowane kilkadziesiąl lat !emu i S(} dla gmin czy innych - -·-------------------------

al. Nicpodleglości 16' 18, 6!-713 Po;r.nań. tcl. 61-354-14-51, hx 6ł-ll:i..J-IS-J6 ww" .puznan.uw.gov.pl. c-mail: nk(('1)poznnn.uw.gov.pl

W\\W.obywmcl.gov.pl. intblinia teł. 222 ."0\J 117

2

ad. art. l pkt 4 oraz art. 2 projektu - ustawa nic nie mówi na Lemat kosztów usuniycia pomników. które czc;sto zostały wybudowane kilkadziesiąt lal temu i są dla gmin czy innych wluścicieli elementem zastanym. Obciążanie kosztami, często znacznymi. \v przypadku dużych obiektów. gminy i innych wlaścicic!L może powodować spory. także sądowe. Jeśli na~umias1 koszty miałyby być pokrywane z budżetu, np. w zależności od czasu postawienia pomnika (przeJ powstaniem samorządu, przed nahyciem nieruchomości z takim dobrodziejstwem inwentarza), to tuki zapis wprost bylby w ustawie uzasadniony i konieczny dla usuniącia \•.:qtpliwości. Wyjaśnienie kwestii finansowych hyloby istotne dla r·~eczywistego osi~m:nięcia celu ustawy i akceptacji j~j rozwiq:au't przez podmioty Z'.)bowi ązunc.

· ... /

WOJEWODA KUJAWSKO-POMORSKI

WNK..IV .0522.5.20 16.RK

S~-~J~S~~~

Bydgoszcz, f~ września 2016 r.

Pan Senator Stanisław Gogacz Przewodniczący Komisji Ustawodawczej Senat Rzeczypospolitej Polskiej

odpowiadając na pismo z 10 sierpnia 2016 r., znak BPS/KU-034/261/4./16, dotyczące

projektu ustawy o zmianie ustawy o zakazie propagowania komunizmu iub innego ustroju

totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej informuję,

że popieram pomysł grupy senatorów rozszerzenia listy obiektów budowlanych, o których mowa

w ww. ustawie o obiekty o charakterze nieużytkowym.

Z informacji posiadanych przeze mnie oraz uzyskanych z jednostek samorządu

terytorialnego wynika, że na terenie województwa kujawsko-pomorskiego znajduje się

29 obiektów, które można zakwalifikować jako upamiętniające komunizm. Łączny koszt

usunięcia tych obiektów w województwie kujawsko-pomorskim gminy wyceniły na ok. 250.000 zł.

Należy podkreślić, że obiekty te mają bardzo zróżnicowany charakter, od 12 metrowego

Pomnika Wdzięczności i Polsko-Radzieckiego Braterstwa Broni (Inowrocław) po niewielkich

rozmiarów tablice pamiątkowe.

WOJEWODA KUJAWSKO-POMORSKI

WNK- IV.0522.5.20!6.BA

Sz.mummy Panie Przewo(/niczqcy,

Bydgoszcz .. ft paźd:t-:iernika 2016 r.

Pan Stanisła·w Gogacz

Przewodniczący

KomisJi Ustawodawc:tej Senatu Rzeczypospolitej Polskic.i

odpowiadąjąc na pismo :mak: BPS/KU-034/261/99/4./16 z dnia 6 paździemika 2016 r.

uprzejmie inlormuj9. że po zapoznaniu si9 z projektem ustawy o zmianie ustawy

z dnia l kwietnia 2016 roku o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju

totalitarnego przez nazwy budowli, obiektÓ\V i urządzeil użyteczności publicznej

(Dz.U. poz. 744) przedłożoną nowelizację opiniuję pozytywnie .

.Jednocześnie poddaj<; do rozważenia przyjęcie \V toku prowadzonych prac

legislacyjnych zapisu. zobmviązującego jednostki sanwrządu terytorialnego do współdzia~ania

z wojewodarni w celu zinwcntaryz<)wania bądź zaktualizowania wykazów pomników,

jak również obelisków. popiersi. tablic pamiątkowych. napisów i znaków występujących

na ich obszarze.

W odniesieniu natomiast do oceny skutków finansowych zwi<)Zanych z kosztami

l!Stl\vania pomnikóv . .: lub innych 7.nakóv,· nie jest możliwe obecnie oszacowanie ich wielkości

z mvngi na brak dostatecznych danych.

#3t33 P. 0•11

• WO: EWODA ŚLASKl

Katowice~ ł~wrz:eśnie 2016 roku

Stanisław Gagacz

Senątor RP

SOJV.5212.36.2016

Przewodniaący Komisji Ustawodawczej

Senatu Rzecz.ypospolłtej Polskiej

.:;·

Odpowiadając na pismo Nr BPS/KU -034/261/14/16 w spraWie opinii d

l

]ektu ustawy o zmianie ustawy o zakazie propagowania komunizmu lu

in ego ustroju totalitarnego przez nazwy nudowU, obiektów i urządze'

ut teczności publicmej uprzejmie informuję, iż po zapoznaniu

l w. projektem- w pełni popieram tą inlcjatywtt ustawodawczą,

z prośbą przedstawlam opinię w przedmiocie

· roponowanych w projekcie 'usta"Wy: ·•

. . ' .

.J? .

WYDZIAL SPRĄW OBVWATELS~lCH .13834 , . ')0 1

. Proponuję w nazwie ustawy dopisać ,1oraz innych ustaw'-', gdyi w usta ie

rawo budowlane należałoby ~f't. ··3, ust 3 po ~wyrazie pomniki

H abfice pamiątkowe, obe!iskL popiersia~ napisy i znaki".

2 Proponuję również wykreślić art. 7 ust. 2 w projekcie ustawy, aby

p zostawić na grobach i cmentarzach wojennych napisów i znak w

komunizm lub symboliki innego ustroju totalitarne .

S · nowisko to jest zgodne z. wytycznymi Rady ochrony Pamięc! Walk

czeństwa przedstawlane w pismach kierowanych do samorządów gmłnnya:h

u .sadniające likwidację ww. sy. mboliki m.in. na" gr~bach i cmentarza~h w Jennych. . ,.-. . . . . l 3. Aby wyjaśnić kwes.tię frnan~o~ania tego przedsięwzięcia. naiEiialoby ~ us awy prawo budowlane dop1sac stosowne artykuły mówrące o zakatr~ pr pagowania komunizmu i innego ustroju totalitarnego na obiektac

hu. owlanvch wymienionych w projekcie ustawy.

Na potrzeby oceny skutków regulacji przepisów ustawy podaję liabę obiektó

bu owianych wstępn~e zakwalifikow~nych do usunięda z przestrzeni publiczn

jes 'cze bez opinii Instytutu Pami{~d NarodoweJ. Jest to ok. 70 obiektó

- sz cowanych na ok. 350 tys. ·d kosnaw usuńięcia. ' C] ·

WOJEWODA ŚLĄSKI

Pan

Katowice, 41- października 2016 r. BOili.002.1.2016

Stanisław Gagacz Przewodniczący Komisji Ustawodawczej Senatu Rzeczypospolitej Polsl<iej

Odpowiadając na pismo Pana Przewodniczącego z 6 października br. (BPS/KU-034/261/99/14./16), zawierające prośbę o przedstawienie opinii w przedmiocie rozwiązań

zaproponowanych w projekcie ustawy o zmianie ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, poniżej przedstawiam uwagi do przedstawionego projektu:

1. art. 1 pkt 2 projektu:

a) zastosowanie jednostek systematyzacyjnych wyższego stopnia, jal<imi są rozdziały, w ustawie składającej się z siedmiu artykułów (po zmianie- z dziesięciu), wydaje się być zbędne;

b) jeśli jednak zachowany zostanie podział tekstu ustawy na rozdziały, art. 1 ustawy - jako przepis określający cel jej wprowadzenia powinien zostać ujęty w odrębny Rozdział 1 o tytule "Przepis ogólny". W jego treści, adekwatnie do tytułu ustawy po wyrazach .,jednostki samorządu terytorialnego" należałoby dodać wyrazy ,.oraz pomniki" (ust. 1), a po wyrazie "nazwy" należałoby dodać wyrazy "oraz pomniki" (ust. 2). Wówczas poszczególne przepisy ustawy będą mogły odwoływać się do przepisu art. 1 zawierającego określenie przesłanek uzasadniających zmianę nazwy albo usunięcie pomnika. W l<ansekwencji, proponowane w projekcie numery kolejnych rozdziałów winny uzyskać nową numerację: od 2 do 4, przy czym oznaczenie i nazwę Rozdziału 2 należałoby wprowadzić po art. 1;

2. art. 1 pkt 4 projektu:

a) w zakresie art. Sa ust. 1:

przy uwzględnieniu uwagi z pkt l lit. a, przepis ten stanie się zbędny;

b) w zakresie art. Sa ust. 2:

w projekcie ustawy brak jest definicji legalnej "pomnika." Brzmienie dodanego art. Sa ust. 2

------·---------------- --------------------------------------

ustawy: "przez pomniki rozumie się również obeliski, popiersia, tablice pamiątkowe, napisy i znaki" budzić może wątpliwości, ponieważ obeliski i popiersia są formą pomników, a z kolei pojęcia "napisy i znaki" są bardzo niejednoznaczne, co może utrudnić wylmnanie przepisów ustawy. Ponadto trzeba zauważyć, że wymienione w tym przepisie formy pomników nie obejmują wszystkich budowli mogących być uznane za pomnik (jako przykład można bowiem wskazać posąg czy głaz pamiątkowy. które niewątpliwie również są pomnikami, jednakże nie zostały wymienione w tym przepisie). Należy w tym miejscu podkreślić, iż

definicja pomnika :wstała wypracowana jedynie przez doktrynę, gdzie wskazuje się, że

pomnikiem jest dzieło rzeźbiarskie lub architektoniczno-rzeźbiarskie w fonnie posągu,

obelisku, płyty. budowli itp., wzniesione ku czci jakiejś osoby lub dla upamiętnienia jakiegoś wydarzenia (por. Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOt 1992, s. 126.). Na

równi z pomnikiem chronione jest miejsce publiczne urządzone w celu ol{reślonym

w przepisie. Może nim być np. w odpowiedni sposób zagospodarowana przestrzeń, na której miało miejsce istotne wydarzenie historyczne (np. miejsce ważnej bitwy), fragment budowli (budynku) urządzony dla upamiętnienia funkcjonowania w niej ważnej instytucji albo zamieszkiwania wybitnej osobistości historycznej. Miejsce takie musi być publiczne, czyli dostępne dla publiczności. To doktrynalne pojęcie pomnika jest bardzo szerokie i oprócz form wymienionych w art. Sa ust. 2 ustawy może obejmować również inne formy. Z tego też względu koniecznym byłoby albo doprecyzowanie powołanego wyżej przepisu albo zawarcie legalnej definicji pomnika na potrzeby tylko tej ustawy. Należy bowiem zwrócić uwagę, że pomniki, jako obiekty budowlane niebędęce budynkami lub obiektami malej areMtekturymieszczą się w pojęciu "budowli" zawartym wart. 3 pkt 3 ustawy z dnia 4 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2016 r. poz. 290, z późn. zm.);

c) w zakresie art. Sa ust 3:

- przy uwzględnieniu uwagi z pkt l wprowadzenie do wyliczenia powinno otrzymać

brzmienie: "3. Przepisu art. l nie stosuje się do pomników:";

- posłużenie się w tekście tego ustępu pojęciami niedookreślonymi: "niewystawionych na widok publiczny" (ust. 3 pkt 1) oraz "wystawionych na widok publiczny ( ... ) w ramach działalności o podobnym charakterze" (do działalności artystycznej, edukacyjnej, kolekcjonerskiej i naukowej) (ust. 3 pkt 3) może budzić wątpliwości interpretacyjne. Ocena,

czy spełnione zostały przesłanki określone w tym przepisie każdorazowo należała będzie do wojewody prowadzącego postępowanie administracyjne w celu wydania decyzji o nakazie usunięcia pomnika. Ingerencja w prawo własności powinna mieć nie budzące wątpliwości podstawy, a jej zasadność weryfikowana będzie w toku postępowania

odwoławczego oraz postępowania sądami administracyjnymi. Użycie pojęć

niedcokreślonych może być źródłem rozbieżności w postrzeganiu ich przez organy biorące udział w postępowaniu;

- ponawiam prośbę o wprowadzenie zmiany, przedstawionej w piśmie z 13 września 2016 r. (Nr SOIV.5212.36.2016), która skutkowałaby umożliwieniem usuwania z pomników położonych w obrębie cmentarzy i innych miejsc pochówku symboli ustrojów totalitarnych. Stanowisko to jest zgodne z wytycznymi Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa;

d) w zakresie art. Sb ust 1:

- należy zwrócić uwagę, że wojewoda b~dzie wydawał nakazy usunięcia pomnika wobec

każdego aktualnego właściciela/użytkownika wieczystego nieruchomości, na której taki pomnik się znajduje. Niezależnie od tego, czy odpowiada on za umieszczenie w pomnika na tej nieruchomości. Nie ulega wątpliwości, że usunięcie pomnika będzie generowało koszty, czasem znaczące. Wydaje się zatem wątpliwe obciążanie kosztami demontażu i usunięcia

pomnika właścicieli nieruchomości, którzy nie mieli żadnego wplywu na jego wzniesienie, albo nawet nabyli nieruchomość już ze znajdującym się na niej pomnikiem. W szczególności problem ten dotyczyć może osób fizycznych, spółdzielni mieszkaniowych czy wspólnot mieszkaniowych. Możliwe jest występowanie z roszczeniami do Skarbu Pat1stwa w zakresie kosztów usunięcia pomników i to nie tylko przez podmioty prywatne, ale również przez jednostl<i samorządu terytorialnego będące właścicielami nieruchomości;

-z treści pisma z 6 października 2016 r. (Nr BPS/KU-034/261/99/14/16) wynika, że

w trakcie dyskusji w Komisji Ustawodawczej Senatu RP zgłoszona została poprawka "nakładająca nl-1 Skarb Państwa obowiązek zwrotu kosztów poniesionych w związku

z usuwaniem pomników lub innych znaków". Taki kierunek prac legislacyjnych wydaje się być słuszny, należałoby jednak zamieścić w treści ustawy przepisy umożliwiające

wojewodzie weryfikację przedstawionych przez właściciela nieruchomości kosztów usunięcia pomnika- pod względem zasadności ich poniesienia;

- zasadne wydaje się- dla uniknięcia wątpliwości- zawarcie w treści art. Sb ustawy przepisu, z którego wynikałby tryb egzekwowania wydanych przez wojewodę nakazów usunięcia pomników- administracyjny bądź cywilny;

e) w zakresie art. Sb ust. 2:

przepis dodanego art. Sb ust. 2 ustawy przewiduje, że wydanie decyzji o usunięciu pomnika wymaga opinii Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polsldemu potwierdzającej tę niezgodność, proponuję zatem - analogicznie jak wart. 2 ust. 3 -określenie terminu na wydanie takiej opinii;

f) w zakresie art. Sc:

przy uwzględnieniu uwagi z pkt 1, przepis ten powinien odwoływać się do art. la, nie do art. Sa ust. 1 ustawy;

3. art. Z projektu:

proponuję następujące brzmienie tego przepisu: "Art. 2. 1. Gmina albo inny właściciel albo użytl<ownik wieczysty nieruchomości, na której w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy znajduje się pomnik upamiętniający osoby, organizacje, wydarzenia lub daty symbolizujące

komunizm lub inny ustrój totalitarny lub propagujące taki ustrój w inny sposób, usuwa ten pomnik w terminie 12 miesięcy od dnia wejścia ustawy w życie";

Uwagi o charakterze ogólnym:

l. do projektu nie dołączono uzasadnienia, ani oceny skutków regulacji;

2. wykonanie przepisów ustawy napotka zasadniczy problem w postaci trudności w kompleksowej inwentaryzacji pomników, które należałoby usunąć z przestrzeni publicznej. Wojewodowie nie dysponują zestawieniem pomników (tak jak i nazw ulic, budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej), wobec których należałoby podjąć działania w oparciu o przepisy

···-···-··-- ----- -------·--- ·-------- - -.

ustawy. Ponadto, jedynie aktywny udział IPN pozwoli na dokonanie oceny, czy doszło do naruszenia art. 1 ustawy.

Ocena skutków finansowych związanych z wprowadzeniem poprawki (zgłoszonej w dyskusji), a nakładającej na Skarb Państwa obowiązek zwrotu kosztów poniesionych w związku z usuwaniem pomników lub innych znaków:

1. podana przeze mnie w piśmie z 13 września 2016 r. (Nr SOIV.5212.36.2016), kwota 350 tys. zł

w związku z proponowaną poprawką może znacznie wzrosnąć. Trudno jednak na dzień

dzisiejszy przewidzieć ostateczne koszty z tym związane;

2. w uzasadnieniu do projektu nowelizacji zawartego w druku senackim nr 261 (którego brzmienie znacznie ró?:ni się od przedstawionego obecnie do zaopiniowania) wskazano jedynie na koszty związane z utworzeniem nowych miejsc pracy w IPN - w związku z koniecznością realizacji nowych zadań. Pominięto natomiast koszty, jakie ponieść będą musieli wojewodowie -a związane z prowadzeniem postępowań w sprawie nazw ulic. Obecny projekt nakłada na wojewodów kolejny obowiązek- wydawania decyzji w sprawie usuwania pomników (art. Sb ust. 1 zmienianej ustawy w brzmieniu nadanym projektem). Ponadto w przypadku niewykonania decyzji wojewody konieczne będzie wyegzekwowanie tych nakazów, co również generowało będzie koszty;

3. w projekcie brak jest regulacji dotyczącej wskazania źródła i sposobu finansowania obowiązku usunięcia pomnika przez gminę, innego właściciela bądź użytkownika.

Żywię nadzieję, że przedstawione uwagi okażą się pomocne w dalszych pracach nad tak istotną społecznie ustawą.

. ,.·

SO..L61 O. I 2.20 16.ABor

l)an

Stmlislaw Gog,zcz Przewodniczący

Konii~ji Usrawoda\vczcj Senat Rzeczypospolitej Polsldej

odpowiadając na pismo Nr BPS/KU-034/26I/6J16 z dn:a IO sjerpnia 2016r. dotyczące prac

nnd inicjat)'\Vą ustnwodmvc:z ... "t Komisji Ustavvoduwczej Senatu RP ~,.,. za1..-resi.e projektu ustaW}'

o zmianie ustawy o zttkaz:ie propagowenia komuni7.J1~u lub itmego ustroju totalitarnego przez

naZ\'\·Y bud~v .. ·Ii, obiektów i urzqdze\1. użyteczności publicznej (dmk senacki nr 261) poniżej

przekazuję \Vymagane intonmu::Je \V przedn:~otowcj sprawie oraz opinię dotyczącą rozwiązań

zaproponowanych \V projekcie.

Infonnuję, iż na terenie v.-ujewódzma lubuskiego samonądy \\·skazały łącżnie 38

obiektóv.... budmvlru1ych (pomniki, tablice, obeliski napisy) o charakterze nicuźytkowym

mogące propagO\.vać komunizm lub inne ustroje tQtafitarn::. Obiekty te znajdują się w 19

gminach. Według szacun.kmvych kosztów, które zostały sporządzone przez 15 gmin, łącznie

dla 32 obiektów- e\vemualne k0szty usunięcia tych óbiektów wynoszą ·łącznie 273.700 zt

Czter.t gminy nie VISkazały kosztów cJa 6 obiektów z \.1\-"Vagi na trudl1ości w ich osz~cowaniu.

Kos:Lty e:wentualnego ustmi<,.-ocia wykazcmydl prz~z gminy obiektów są zróżnico-wane (duża

rozpięt•:JŚĆ '•'t szacunku kosztów dla obiektóv•l podobnych). Można ~'lk!adać, rż fakiyczne

koszty usm1ięcia tych obiektów mogą się zasadniczo ró:i:nić.

Nadmieniam, że kwalifikacja, CZ)' dany obiekt o charakterze nfeuż~tkuwym propa.gqje

komunizm lub inny ustrój totaiitumy pozostaje lm·esl.ią otwnrtą. i nic była \Veryfikowana. Jest

to też podstnwą. do zgloszenia uwagi, .że być może ust.a\\1.~ -po\l,inien tov;arzyszyć dokument

za\·Vierający •.vskazóYvki pozwalr.ijące na jednolite k\.valil1kowanie cham.la:cru obiektów. W

przeci 1.vnym W'YPadku podobne: obi-ekty w różureb 'VVojewództ'tvnch mogą być inaczej

ocenione i być przedmiótem zastosm1o:ania usta\vy lub p()minięte przez satnotządy lub

wojev,rodów.

Zapis A1t, 8 ustawy o zmianie usta\\')' o zakazie propago\YLmia komunizmu ( ... )

stano•vi: .,W przypadku istnienia l<Jkich obieh-rów wojewoda nnkaz~je ich rozbi6rkę".

Nasuwa się pytanie, jnka miałaby być proct;dura poslępmvan!a >,naluwmia ro:t:biórki", kto

byłby wnioskod;w,,c~ i kto wiiJ.ien sfinanso\;v'ać koszty przedsięwzięcia o~ jaJca będzie

sankcja za jego niezrealizovvanje nakazu? Być może w celu ror.wi<mia wątpUwości kwestie te

powinny być także opisane \V usta\·Vie, bądź ustawa powinna Żawierać odesłanie do przepisów

regulujących tę procedur~.

Wnios.huę także o przedh1żenie terminu oheślonego w mt 6 ust. 2 z 3 miesięcy do 6

miesięcy. \Vydaje się, że ok:rcs 3 ruksięey może byó zbyt krót::.ci na analizę:, zebranic opinii i

wydanie zar.ząd.Leń, jezeli liczba obiektów będzie znaczna.

/ / ' .. ;,. --

' '.;! l •' ""l '::·; i ~· ~} ._

RZECZPOSPOLITA POLSKA :\fi~ISTER Fł~ANsó·w

ST1.021.3,2016

/'"jl/ Warszawa, dnia ·V'.) '~T:ześnia 2016 r.

1-" -----·----.- ' ! ,, ' - ~ i !U::; ·'t~,_,~- l ,

l --.. -~-- -: l .' \']i .l Pan '"'d"'-·"'· :',1//1.75;, Stanisław 6';,~ie~ .':.::..:.:.::.::.:" ·v·t.J~_,. · >: ~ -Przewodniczący · Komisji Ustawodawczej Senat Rzeczypospolitej Polsldej

W związku z pismem z dnia 10 sierpnia br, nr BPS/KU-034/261/2/16, w sprawie projektu ustaVI!y o zmianie ustavvy o zakazie propagowania komunizmu Jub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, uprzejmie informuję.

Proponowane rozwiązania rozszerzają zakres stosowania przepisów obecnie obowiązującej ustawy o obiekty budowlane o charakterze nieużytkowym takie jak pomniki, obeliski, popiersia, tablice pamiątkowe, napisy i znaki oraz określa sposób

postępowania z tymi obiektami, tj. nakazują ich rozbiórkę.

Projekt usta'lN)1 nie ol<reśla jednak podmiotów zobowiązanych do dokonania rozbiórki, nie

rozstrzyga także kwestii tlnansowania rozbiórki \>\IW. obiektów.

Należy zauważyć, ie regulacje, :zawarte w ustawie z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz, U. z 2016 r. poz. 446, z późn. zm.) nie przewidują, wśród zadań własnych

gminy, spraw związanych ze znajdującymi się na terenie gminy obiektami, o których mowa

w projekcie ustawy. Art 7 ust. 1 W\V. ustawy stanowi jedynie, iż do zadań własnych gminy należą między innymi sprawy ładu przestrzennego oraz gminnych dróg, ulic, mostów, placów. W ramach tego zadania, do \·vyłącznej właściwości gminy należy, zgodnie z art 18

ust. 2 pkt 13 tej ustavvy, podejmowanie uchwał w sprawach nazw ulic i placów będących drogami publicznymi Juh nazw dróg wewnętrznych w rozumieniu ustawy z 21 n1.arca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 460, z późn. zm.), ;;i takźe wznoszenia pomników. Przy czym podejmowanie uchwał w sprawie wznoszenia pomników nie jest

równoznaczne z ich finansowaniem. Zatem obowiązujące przepisy nie przewidują zadań gmin w zakresie rozbiórki pomników.

W pr-zypadkuj gdy obiekty, o których mowa w projekcie ustawy, są zabytkami to zauważyć naleźy, że w przepisach ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami nie ma mowy o rozbiórce obiektów zabytkowych. Zgodnie z tą ustawą zadaniem własnym jednostek samorządu terytorialnego, fii1ansowanym z ich dochodów, jest sprawowanie opieki nad zabytk.."tmi, która po)ega m.in. na prowadzeniu prp.c

konse1watorskich1 restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku, zabezpieczeniu

NI . ..-..-~---:...--'"""lińl

_i utrzymaniu zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym stanie. i dokonywaniu innych działań, o których mowa wart. 5 i art. 71 ust. 2 tej ustawy.

Rozbiórka obiektów, wskazanych w projekcie ustawy, będzie generowała koszty, obciążające podmioty, które są wł·aśdwe w sprawie utrzymymania, między fnnnymi pomników, obelisków czy tablic pamiątkowych. Należy więc wskazać źródła sfinansowania rozbiórki tych obiektów.

Określając termin wejścia w życic omawianej regulacji należy mieć na uwadze możliwości sfinansowania wydatków związanych z tym zadaniem, Jeśli zadanie miałyby realizować gminy, to należy mieć na uwad~e, że wejście w życie nowelizacji usta\.yy w trakcie roku

budżetowego może spowodować tl'udnośct w t·ealłzacji budżetu, bowiem w budżetach gmin nie zaplanowano środków na ten cel.

W uzasadnieniu do projektu ustaMory określono koszty wydawania opinii przez IPN, co ma vviązać się także z ut\'\>·orzeniem nowych stanowisk pracy. Należy jednakże zauważyć, iż liczba pomników, związanych z systemami totalitarnymi jest określona i po ich usunięciu zadanie lPN, polegające na wydawaniu opinii w sprawie zaldasyfikowania obiektu do rozbiórki, stanie się nJeaktualne. Tak więc należy rozważyć, czy zwiększenie liczby etatów IPN dla realizacji tego czasowego zadania, jest konieczne.

Na stronie pierwszej akapit trzeci uzasadnienia stwierdza się1 iż nowelizacja wprowadza przepis, który określa katalog ebiektów budowlanych, które są niezgodne z ustawą. Tymczasem projektowana ustawa nie zawiera katalogu takich obiektów, a jedynie kategorie obiektów, do których stosuje sie przepisy ustaV1fY, tj. pomniki, obeliski, popiersia i in.

Na stronre drugiej uzasadnienia określono, iz w ustaviie została wprowadzona regulacja, odnosząca się do zobowiązań międzynarodO\vych na mocy umowy z Federacją Rosyjską. Tymczasem w przedłożonym projekcie ustawy brak jest takich zapisów.

Dodatkowo naleźy zwrócić uwagę na kw-estię redakcyjną proponowanej zm.iany. Jeżeli zarniarem projektodawcy fest dodanie nowych jednostek redakcyjnych po art. 6 zmieni"anej ustawy, to zmiana taka w art. 1 pkt l powinna brzmieć następująco: "Art. 1. W ustawie z dnia l kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczości publicznej (Dz.U. z 2016 r. poz. 744) wprowadza się następujące zmiany:

1) po art. 6 dodaje się art. 6a i 6b w brzmieniu: ( ... )''.

2

17/10 2018 18:56 0226843966

RZECZPOSPOLITA POLSKA MINISTER ROZWOJU l FINANSÓW

ST1.021.4.2016

.. ·~1·-.. ~.: ~~~.-:~·.:.~=?l". ::~.T~)~-~· /::_t.·:c;:J

';"~-~~~~~c~~~~ .

MIN-FIN #6774 P.001/002

Warszawa. dnia/f października 2016 r.

Pan

Stanisław Gogacz

Pnewodnieząey

Komisji Ustąwodawezej --~!Jd\:·-l ~ CZb C) l J

r ~·-:-~ .. ~ ";, .. ", ·~···~··~- ·~~~~~Ni~.~o' .... ~ ..... ~40' Senat lbeczypospolit~j Polski~j '·- ·--·-------~-------··t-·--···-·--- l

c;;!,~ ~·e--r%?~J"'f7 r /

~~~pismem z dnia 6 października br. nr BPS/KU-034/261/99/2/16~ przy którym został przekazany nowy tekst projektu ustawy o zmianie ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitatnego przez nazwy · budowli, obiektów i mządzeń użyteczności publicznej, uprzejmie informuję.

W przedłożonym projekcie ustawy w dalszym. ciągu brak jest rozstrzygnięcia kwestii finansowania rozbiórki pomników, które zostaną do niej zakwalifikowane, jako symbolizujące komunizm lub inny ustrój totalitarny. W ww. piśmie stwierdza się, iż wprowadzona została odpowiednia poprawka (zgłoszona w trakcie dyskusji), a nakładająca na Skarb Państwa obowiązek zwrotu kosztów poniesionych w związku z usuwaniem pomników lub innych znaków. Tymczasem w tekście projektu ustawy brak jest takich zapisów. Nie wiadomo, czy zadanie, o którym mowa w projekcie ustawy, miałoby być zadaniem własnym czy też z 2'.aktesu administracji rządowej. Jeżeli chodzi o ocenę skutków :finansowych, związanych z wprowadzeniem proponowanych rozwiazań, uprzejmie informtdę. te Ministerstwo Finansów nie dysponuje danymi, które umoZliwiłyby taką ocenę. Należałoby w pierwszej kolejności ustalić liczbę obiektów, podlegających rozbiórce, a następnie określić szacunkowi jednostkowy koszt takiej rozbiórki (inny będzie bowiem w przypadku niewielkiego popiersia czy tablicy, a inny w PtzYPadku dUŻego panmika czy całej grupy postaci). Należy przy tym zwrócić uwagę, że dany pomnik, oceniony przez np. gminę, jako spełniający kryteria wynikające z ustawy, a więc podlegający rozbiórce, nie musi być w taki sam sposób oceniony przez Instytut Pamięci Narodowej, który jest właściwy do wydania opinii w sprawie zakwalifikowania ponmika do rozbiórki. Z uwagi na powyższe, nie jest możliwa ocena skutków finansowych, związanych

~wadzeruem zaproponowanej w piśmie poprawki.

Minl~f.O­Finansaw

ul. Świętokrzyska 12. 00-916 Wal$"l:awa l teł.: +48 22 695 34 161 fax: +48 22 694 33 731 e-mail: sekretatiat.ST@mofl'let.gov .pl

17/10 2018 18:58 0228943968 MIN-FIN #8774 p. 002/002

Odnosząc się do tekstu przedłożonego projektu ustawy. nalezałoby rozważyć modyfikację układu proponowanych przepisów. W dodawanym :rozdziale 2~ przed przepisem art. Sb, określajacym. obowiązek wojewody wydania decyt:ji nakazującej gminie Oub innemu właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu niemchomości) usunięcie pomnika, należałoby zamieścić przepis, określajacy podmiot zobowiązany do usunięcia pomnika, a więc treść

obecnego art. 2 projektu ustawy. Dopiero po wskazaniu podmiotu zobowią2anego można wprowadzić przepis> iż w przypadku niewykonania przez ten podmiot (np. gminę) obowiązku

· rozbiórki pomnika. wojewoda wydaje dec~ę, nakazującą takie działanie (treść obecnego art. Sb projektu ustawy). Należy ponadto zauważyć, iż przy zaproponowanym. układzie przepisów, treść art. 2, określająca podmiot zobowiązany do usunięcia pomnika, nie znajdzie się w tekście samej ustawy, tak więc dopiero po zapoznaniu się z treścią nowelizacji ustawy będzie można ustalić ten podmiot.

PREZES Instytutu P!iJnięci Namdo .. vej

Kon1isji Scigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu

dr .Jarosław Szarek ' ' i·~(=~~- .- \_~· :l{.·"':.; ~ ) ... t_:J( l.:; _) /·

i

Warszav,.-a) dnia t)sierpnia 2016 r.

Pan Senatm· Stanisław Gogacz Przewodnic"tący Komisji Ustawodawczej Senat Rzeczypospolitej Polskiej Ul. Wiejska 6 00-902 Warszawa

W nawiąz~:miu do pisma z dnia 10 sierpnia 2016 r. (sygn. BPS/KU~034!261131/16) w sprawie rozv.<iązań zaproponowan):rch w projekcie ustaltY a zmianie ustffli0' o zakazie propagmvania komunizmu lub innego ustroju totaltiamego przez nant'Y budowli, obiektów i wzqdzeń uiyteczno.~ci publicznej (druk senacki nr 261) pl'zekazuję opinię do ww. projeh.iu.

Postulat rozszerzenia zakresu ustawy z dnia l k\vietnia 2016 r. o zakazie propagoHtan.ia komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez naz»~ budowli, obiektów i urzqdzdt użyteczno.~ci publicznej (Dz. U. z 2016 r. poz. 744), Z\vanej dalej ustawą o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego. o materia]ne fonny upamiętnienia rezimów totałitamych nie został uwzględniony w czasie \Viosetmych prac w komisji senackiej, zatem proponowane uzupełnienie "'Ydąjc się ocz)'VIoiśc.ie niezbędne.

Zaproponowana zmiana art. 7 ust. l projektu ustawy, mimo poszerzenia przedmiotowego zakresu działania, nie odnosi się do kwestii Z\viązanych z nadawaniem patronóv.: szkołom i innym placówkom publicznym, pomija równiez zagadnienia nadawania honorowego obywatelstwa. Wydaje się, iZ zachodzi równiez konieczność objęcia zapisami usta\1)' zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego ekspozycji muzeów (szczególnie regionalnych). izb pamięci i izb tradycji (wojskowych~ policxjnych). W treściach prezento\vanych w wymienionych placówkach można znaleźć liczne relikty ideologii totalitarnej minionej epoki. Niestety jest to efekt przetermino1:vania się wystaw, na których modernizację brakuje środków. Mamy tu do czynienia. z posługiwaniem się środkami propagandy tota1itary-anu, zarówno hitlerowskiego jak i stalinowskiego, w sposób, który ociera sję fascynację (np. muzea PRL-u, kompleks Wilczy Szaniec, itp.). W związ.ku z pracami nad ustawą warto byłoby. rozważyć U\'~<'Zględnienie wskazanych powyżej fcmn propagowania ustrojów totalitarnych.

l':? -----------------------------------------------

W związku l, tTeścią art. 10 ust. l pkt l usta\.VY z dnia 29 kvvietnia 2016 r. o z:micmie usta11CV o Instytucie Pamfęci h'arodoHiej - Komisji Ścigania Zbrodni pr~eciwko ]llarodowi Polskiemu oraz zmianie niektól;ych ustaw (Dz. U. z 2016 r. poz. 744), na mocy którego zniesiona została Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa koniecznej jest więc \Vpro\vadzenie zmian w ustawie z dnia l kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju polegąjących na \Vykreśleniu art. 2 ust. 2 oraz zmianie brzemienia art. 6 ust. 3.

Wydaje się rÓ\\o11iez zasadne, by zamiast dodawać art. 7 ust. l i 2 oraz art. 8 do ustawy o zakazfe propagowania komunizmu lub bu1ego ustroju totalitarnego zmienić treść przepisu art. l tej ustawy, który otrzymałby następującą treść:

,,Art. l u..:;t. L ~azwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, w tym dróg, ulic, mostów i placów, a także obiektÓl1' budowalnych o charakterze nieużytkowym takich jak pomniki, obeliski. popiersia. tablice pamfqtk.owe, zapisy i znaki, nadawane przez jednostki samorządu terytorialnego nie mogą upamiętniać osób, organizacji, wydarzeń lub dat symbolizttiących komunizm lub im1y ustrój totalitarny, ani w inny sposób takiego ustroju propagować. W przypadku istnienia takich obiekJów wo}rfwodct nakazuJe ich tozbiórk~. "

2. Za propagujące komunizm uważa się także mlz\vy odwołujące się do osób, organizacji, \vydaneil lub dat S)'1llbolizujących represyjny, autol)tamy i niesuwerem1y system władzy w Polsce \V latach 1944 - 1989,

3. Przepisu arl. l usL. l nie stosuje się W()bec grobów i miejsc pochóv.,ku. w szczególnosci cmenlarzy woJennych.".

::"El-'7.ES 1fJstyl i r1-tJ-4~nl·it?c:

~... -

-------------------- --- ·-------·------------

! ! :·. :· l•.:: f;:.~:~:~·.:,:,: ~I-~·11,:;\j~:·:~'~.' '• ' :j;;~~~: .. ~~i.~j:1' f\·~·:·~~~ i~·;~:=;'::.·;~·; \:,:~':z·( i •·;-~;:.~: tl;~,~~~~~:i•l;··; ~~~~~,~~;fit 1! l .i nn.lnu inn l:l't'\'~ 'M l

-~ _,;

Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni

przeciwko Narodowi Polskiemu Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa

J ·"··; .. (Ó (/1 i ' .

--···-------t<.-ttz-j. ra Dił-: V,! "::· <.~-:::. ~ .. ~ •• « .............. ~ ....... ~~ ~~·~"-··· .... ~!

.... ----- -------~ ----~ ---- ~-"-- •···----1

Pismo z dnia; 06.10.2016

Znak: BPS/KU-034/261199/31/16

Pan Stanisław Gogacz Przewodniczący

Komisji Ustawodawczej Senat Rzeczypospolitej Polskiej

Nasz znak BUW-0701-l(r13)/16

Data: Warszawa, dn. 18.10.2016

W związku z pracami nad projektem ustawy o zmianie ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej (druk senacki nr 261) pozwalam sobie przesłać uwagi Instytutu Pamięci Narodowej.

Po przeanalizowaniu projektu ustawy przedstawionego na posiedzeniu Komisji Samorządu Terytorialnego i Acl.ministracji Państwowej w dniu 4 października br. proponujemy wprowadzenie następujących zmian:

Art. Sa, ust. 2. "Przez pomniki rozumie się również obeliski, popiersia, tablice pamiątkowe, napisy, znaki i inneformy upamiętni.enia"

- uzasadnienie: Ustawodawca nie jest w stanie przewidzieć wszystkich możliwych fonn upamiętnienia wynikających z kreatywności i ekspresji artystycznej autorów czy projektantów pomników;

Art. Sa, ust. 3, pkt 2 "położonych w obrębie cmentarzu wojennych i w miejscach pochowku",

- uzasadnienie: intencją autorów ustawy zawartą w uzasadnieniu było zabezpieczenie integralności i nienaruszalności cmentarzy wojennych, szczególnie w kontekście umów dv.'Ustronnych zawartych przez Rząd RP np. z Federacją Rosyjską. Należy zatem doprecyzować, że z pod regulacji ustawy wyłączona jest ta właśnie szczególna kategoria cmentarzy. Pozostawienie zapisu "w obrębie cmentarzy" uniemożliwi podejmowanie działań wobec upamiętnień symbolicznych położonych na tereni<l: cmentarzy komunalnych -przykładem cmentarza cywilnego, na którym licznie występują pomniki nie związane

z pochówkami jest Cmentarz Wojskowy na Powązkach w Warszawie. Wpisanie natomiast w powyższym punkcie "miejsc pochówku" zabezpieczy wszystkie pojedyncze groby (prywatne i wojenne) przed ingerencją organu właściwego do realizacji zapisów usta\vy.

INSTYTUT P .<\MIĘCI NARODOWEJ -KOMISJA ŚCIGANIAZBRODNI l'RZECIVVKO NARODOWI POLSKJEMU BIURO UPAMU'f'INIANIA WALKI MĘCZEŃSTWA

uL Woloska 7, 02-675 Warsz.1.wa tel. 22 581-89-35, e-mail: Adam.Siwek@ipn.gov.pl

Art. Sa, ust. 3, pkt 4- usunąć, wprowadzić Art. Sa, ust. 4 w brzmieniu:

,,Pomniki propagujące komunizm lub ilmy ustrój totalitarny wpisane do rejestru zabytków usuwa się w uzgodnieniu z właściwym miejscowo wojewódzkim konserwatorem zabytków",

- uzasadnienie - wojewódzki konserwator zabytków dokonuje wpisu obiektu do rejestru zabytków nieruchomych bądź ruchomych ze względu na ich wartość historyczną, artystyczną bądź naukową. Wojewódzki konserwator zabytków nie jest organem właściwym do analizowania i oceniania treści ideologicznych zawartych w objętym ochroną obiekcie, zatem bezwarunkowe wyłączenie obiektów rejestrowych spod rygorów przedmiotowej ustawy uczyniłoby z nich obiekty nietykalne, nawet wówczas, gdyby były nośnikami treści

propagujących systemy totalitarne- co oczywiściejest sprzeczne z ideą ustawy i intencjąjej autorów. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. 2003, Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.) daje możliwość usunięcia zabytku z rejestru lub zmiany zakresu wpisu.

1 ......--?.n<"~"-,.,._./ v-rry ~.,_ CJ ~ k-G-(

p.o. Dyrektora Biura , Upamil(tni:mia Walk i M !(C Jstwa

t-r-V7

INSTITUTP.AMIĘCI NARODOWE.J ~KOMISJA ŚCIGAl~IA ZBRODNI PRZECIWKO NARODOWI POLSKIEMU lUlJ RO UPA:MIĘTl\'11\NIA WALK I MĘCZEŃSTWA

ul. Woloska 7, 02"675 Warsz.awa tel. 22 581-89-35, c·mail: Adam.Siwek@ipn.gov.pl

WOJEWODA MAŁOFOLSKI /"

W:N-lV. 0521.28.2016 Kraków. dnia/~ września 2016 r.

Szanowny Pan

Stanisław Gogacz

Pnewodnkzący

Komisji Ustawodawczej

Senatu Rzeczpo:spolitej Polskiej

Ul. Wiejska 6, 00·902 Warszay"·a

\V odpowiedzi na pismo BPS/KU-034/261./8./16 z 10 sierpnia 2016 r. dot projektu ustawy

o zmianie ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub :Umego ustroju tatalitamego przez

l1az\V)' budowli, obiektów i uo..ądzeń użyteczności publiczru:;,j, po zasięgnięciu opinii Oddziału

Rewaloryzacji Zabytków Krakowa i Dziedziciwa Narodowego Wydziału Administracji i

l ,ogistyki Ma-łopolskiego Urzędu Woje\\'Ódzkiego podnoszę, co następuje:

1. Za niefurtum1e należy uznać wymienienie pomnika w projekcie art. 7 ust. 1, obok nazw

określających jego fonny tj. obelisk, popiersie (za fonnę pomnika uznawane są również m.in.

kamlenie pamiątkowe czy kopce- Sło1vnik języka polsldego p. red. W. Doroszewskiego).

2. Ponadto należy zauważyć, ze zgodnie z przepisem art. 3 ust. 3 ustawy z dnia z dnia 7 lipca

1994 r. Pra\vo budowlane, pomniki zaliczane są do budowiJ o kt6ryc1J juz jest mowa w

ustawie o zakazie JJropagowania komunizmu (podobnie jak lotniska, mosty, wiadukty,

estakady, tunele, budowle ziemne, obronne (f01tyfikacje), nadziemne i podziemne przejścia

dla pieszych, budowle sportowe, cmentane)_ Proponuje się: .,,Za propagujące lcomunizrn lub

inny ustrój totalitarny uznąie się również pomniki i lablice pamiątkowe, k:tÓJ)"Ch symbolika i

rre{cf apologizują osoby, orgmrizacje, daty f 'oV..vdar:cenia związane z komunizmem lub innym

ustrojem totalitarnym hądi:: represJYnym, autm:vtamym 1 niesuwerennym systemem władzy w

Poi<;ce li' l. l944Jl989:-

3. W projekcie alt. 7 ust l wątplhvości b-udzi zaliczenie "tablic, napisów i znaków" do

.• obicl.ió'iv budowlany-ch".

4. Projekt przepisu art 7 ust. 2 wskazuje. ze na mogi·lach osób cywilnych i vv·ojskowych

można umieszczać symbole ustrojów totalitarnych ponieważ wobec nich, podobnie jak wobec

grobów i cmentarzy wojennych nie ma zastosowania przepis art. 7 ust.. l. Proponuje się

zawężenie; ,.Przepisu an. 7 ust. l nie sto~z4e się wobec cmentarzy i grobón·· wojemzyclt''.

5. W treści proponowanego art. 8 należy określić szczegółowe procedmy wydawania przez

wojewodę, w przypadku zlokalizowania na gruntach i obiektach budowlanych stanowiących

własność jednostek samorządu terytorialnego bądź osób p'l'}l\vatnych:

- nakazu rozbiórki i usunięcia z przestrzeni publicznej pomników, tablic pamiątkowych,

nazewnict,Na itp., 1ub

- nakazu usunięcia symboli lub zmian treśd umieszczonych inskrypcji

6. Istotne jest wskazanie źródła finansowania nakazywanych prżez wojewodę rozbiórek i

usunięć ponmików) tablic pamiątkowych, symboliki itd. zlokalizowanych na gruntach Skarbu

Pań.stvva.

7. W związk'U z art. l O ustawy z dnia 29 kwietnia 2016 r. o zmianie usta'\.VY o Instytucie

Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz

niektórych nmych ustaw. w zmienian~ ustawie nieaktualne są art. 2, ust. 2 oraz art. 6, ust. 3

dotyc:.r.ący opiniodawczej roli Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa ..

Oszacowanie kosztów rozbiórki tych obiektów. w szc.zegó1ności pomników, wymaga

przeprowadzenia wyceny inwestorskiej prac rozbiórkm·vych osobno dla każdego z nich. Z

tego powodu obecnie nie jest moZliwe podanie szacunkowej Vv')'Sokości kwoty potrzebnej do

wykonania ich demontażu.

W załączeniu przekazl.lię wykaz upamiętnieti dotyczących Armii Czerv:onej i postaci

zw~iązanych z ustrojami totalitarnymi, sporządzony w oparciu o dokumenty zgromadzone w

siedzibie Oddziału Rewałoryzacj:i Zabytków Krakmva i Dziedzictwa Narodowego Wydziału

Administracji i Logistyki \·1ałopolskiego Grz.ędu Woje\vódzkiego

Otrzymują:

l} Adresat

2) a/a

: 1;'-l; .,;

<'

-·- l wykn upantli<;'lnl~l'io n><lązalty<h • Almlą. aerwol'ą, wydanenlaml, poslatiomlowlą~nyml• kom"nlzment, na i>Odi1<1wl~d<>kumenlac.)l•!VI;>I11lar;!~cnej w Odd<l~le liU!waloryz;ocjllabyitow Kf~a l!l'<ledzictwa NllflloC!óvMW Malapólsldlli!O fJrre<Ju Wo)ewódrl<leii<J

--· "'""· ···-LI' l'tlWIAT GMINĄ MIE!SOO~( 1.0~ TY1' OBIEKTIDu TilESC tiA!'ISł.l JNF<lRMAt:JilOUPM'ilĘlltłEt.IIU DATĄ I'OW5TANIĄ

•w łW'!'Cl~~IEIWAl.I:E (J ~WOO'łl~ lQINlJ,J OC ~lltłtllłr.ąwŁI"rinlołiYklt GO

'~UL I!.IIW1CWSJ<>::lill~fi5C>'KDMIINI$o dJi•l- l'>'ll, PP'l, l)l'.lfU~ GI. ll<'l••'1"' l UOCH~IUŃ EOCHNIO BCOIIII ... PlAA1"1~A,ltW/oPN[ •o.w~tr. 0!011~0\!o'iEfPR, P!>~,~WAMO!ILOOQWll: lllB ·

w 14flt:I\W!·l94!ar łl~ll~ WDP.It~,. .1'15!

...... ~)IC!t:!•MII~ÓID.D~Kv.lli\IĄII.P. PZP'I lQU;t r, ('~. 1Pł4 w li'"iqpłe IJdziell

5POUCltll~· •<AD l,.ll!JCJ\ DI>.T>' lMH~l irtl~m~ t:ll~ll(W:t-d~

~f4R"I~a fetO e-'!niQnłotoliJ

""' -- " -· 1'0'11rUK UMI.'tl\lflllllĄCfZE!i!TvflLNi: .

l BOOif(ISKI lr.:W:itf!~l\ Gl.\\1łOV1U OSOK 00\!U lUI);JV«GO IIOMNI~ btilk~~cy (ZOli. t:. l SOWtfCMI<JU s.\MOLOTU ł Sl.lt[ll( 1970

PIL.OT~ NU~i"".ł.A:A S-ZAAAtłO'f7 l~ !1-':'~:a

HJIJS •·· r.r.r~nl;~lntanr.~~~Cjit. t 'Cll r,

--- "" .. "

·z~ WSi><lU<'l !PMWĘ ll.(lt'()l .. IKĆW O f:O,Uli'OW' V. Pumnn. rtM!!!Iil'ł\VUc' ~~ rn:-atvw.n

POIS~~ tUOQ'WĄIBIH!l.J Y/WAt. (:l(: ~a.<"" ~":.lUkim, W~l!f'l~fTT Mł'IMIJ:IW .....

1 !IP'Ałlll5•• Llorll:lo:)v.· W' .<iN~ d:r.nr?l-4 ~'(\M !!lit( piJ\.A.CH tAPĄt~Wt.S ClfRIJrKA l!'J.l iUJiru, (S

t::tblia..'WI,una'-!.tl\bnle~ ~i .... -r;h 19J1

O.HIIhł.:l" ~ rm w~ luduwv, kltli'lr zJ\:W;fl w ....w l"" <tl"'ltll

-l TABUi:J. 7(1!MONl'OWMł~ C W.t 'kt PCMMlt t.IW.i•:Mł~;;";'' t..Se:N4".'t..uw .. mw.

l • ~OCtlćtls:ł:l I.APAI'IÓ\\1 BII2EWINI< d.t.nrii!l POMNIK ~l WAICF O \ll'R'IIłJ.ENIEWtAri!Y LIIW/lEI OOOIAIJ Up.ol't11!;!::niil rurule~rlUHf UB.J.;~m.y.;h ,.~ ... l.'tOE 1!145·1·.i'tfł lna:ar.1s:k;l (11 r.fi 9ddzl:ł •Słlln'>1" .tnixłnkr»skf.caa

-·r~UPMilt'iNlĘ.!'łtĄIJt),ON~ Mc,tt1W~'S11NI'(;~ 000l1AI.OVICP~7~Atl\l.l. W~.fl~Hjł;JL!';O

s Oll!lĄ!WWSI<I "lWI'jiNio\ II.I,Wl!IMĄ Olsz~• lS ·.~•lody c'""'"'"~' TABI.IU.

V! Ll~lll C.)(,.l~ !l.lf<'. ).l>(tBRIJYISUfJSt\W (INIU Ott.ltnirt rt'anP w •nW~Qe n.-w.-ąint;J l 1!ll7

·_."....S"· t<lcyooi.""16 7.:0,19AI!UIA'I\ITti>IJ:Z,\I;IAII'IPOIUAAlĄUW •*- 2no~?W4•. MlM11tmlh\LQ\illlAWIDÓW~''' ..... L\IIĆ!\Ij\lo''ALWĘflNIĄJl ·;•1r

...

w BOtiAl{ll>RJ 'li:I.LCE' .... ,(l(1l<:Ą Hll"..<I'CI/IS~'I.1 PO!FGI.JtQlNIEIIZE,lil.IOt;Q>V. 1<, tOlO'łiSKI!>'• P'tlmnUc • tco.it.Jd"'xi ii~;Jt\1 o sWill

s OłfV.AN~IWS>It• llABitE MlfKDW n n ttn:nlc Sl«lt 'ł łl00~1 (łNtt':NIEi J"()Mrjn: JUt F.K,I'It<it:o i. p:;. lOS lEJ;. C~. Wtli<lSA J. PM,W J. t ndfiiit.lnli "unmiU.~·hmtJ lrrlo~jói. ~ .!-N"'i nil!utJnł p;rtyla.h:.i U7,'i'lł!IXY~ Clett IW p•rnl'l&.i br.tle U:994 t.

Fur~. ł'lim PP!Illl't'a\ÓW NlW'l\.\1.1/fłL

,_ ... ..... ·--

,/".,.-"-""

.,./ /.----··~;-·-·

( ..__.-- -

....----,--------- ·-,,..---

CHRZANtl"'l!<l Mtl<:t 0""RICE t.i'4 ik.."oo'ftłcdd ... , ••m~, lt('H'.,1NII,

.! 'l{ 1;9.4.4 t'.

~~~ \'W«" l~ M' !fUl re .l OllhiP-młfm hlłll\l'i)ilt'JtWr,.s fJPQ.

~~ KaioOWikl f•.r,u~aszck"T~"' • rfW«t:~ ~11'tr~lł{ t~nlt lłtlftń'IJMjt., ~t.~~ u~ 1 .tM91łf ~(di:~ltł~.,.;.lflr.wtd!,ILlił'WI,:i.;(h

~l!~ .Jttl JliU(tiQd

.l ,...,

1--1------------f------------!----------+---··----- --+------+-:-hth~;:~Zd~łr"'tWM.a:a.'ilWOunru;w'c. •tiJqj\:Jt"' ·----··---. ---\-------

CHWJ<Ctllł.S~l CH!łirANOW 0<117AN(/Mf

1-·+--- ----+-------+------

!' Cll11ł~Wsr.J l~llltM.:W <:IIII.U.li!ÓW

10 an=z:.NnY.'~'Y UR!o\t LIBIĄl'

t.'i.V..t:łł~e\

N-.U~~~qlu~~5Jc.ct' Nb;łr'~~iO'I.

loslllli'f'li

P~lł.NIK

~mili

f.Oi\1~1K

~rr:l~t-łChi.ttM~Or0-:l'#lli:llnf(h fFt!J!t ~~~~~C· '*Up;t!:l'til alef1~#1! 'IVC'!:!oi ~U, klÓ"?y :q:lnct 2ot Ą~..,a,T l/'lldo'NO'j w dttiu ~ t.':1t.1!14 rnlu Q.ljb. E"Owo~rd

WkW.c \'t1.dpi1M" O~Dy.'łiCIMl!t:r;tiłDYt

Pf'.wu:-;l:.r Srnnlsilw ~aalłth1'l'l">::: r .. ttuUOV(II!ti)Włl•

"""""'"""" MIEISCE Uf .... tli~ lNIIUĄCE V.IACili.)(~,·~ruo\ P!<ZF711fTURO'I\'lKIEGO Cr.\11''.-.tl' A aŁOłJ~<Pf RUCHU OI'PRl.l Ar. ZGINf•llA P01.!«'i< cz.>JI:I< Ę(;YIJi.!ll! ~ .. ':Set Mita'l'5lAW :r.Mror;o i~LAw SFCt.!OF,Itl!WII >,!, CHRLANI~!!"~··----

'l<J'1'.)91~dF.lUIA UP.~MI~NIUllĄ W~l~

FRCtET"~N lKMI OIV~NIJWSJ.JEI W.4Qt,H.n;= POWST....,.,, (or.IUNIS'IYO'JIIrl ~hfli'III'OLS!Il .SPOUDI'~UWOł!tlfłll ... 11lQIII~"''llffliUi60"' '~blkaJ.ł~'-··~~ .. ~V'I!0J•l·mta8'1!'

"'"ł·i'""NMMift,'l".:V DNIA. -LV J..944 WWł\lttZ NIEM500V.M OkiJPI\Ni:EM F'CLiGłC.)$-ot;J ~,\.'litZANTOW Ą.,\. in"-.l. DĄaAOWSiil{UtJ

1,110ll&WY'l:tcMBi•J•~I UW. li.\' l.!l9:l"

11 fA!lUC.O.NĄ OLWE [~t fo\onerefll "'"nl<:"i" .. C.Zl~S{ l W.M.r.A.ODI:VIĄtl.l Yl'lRTYU.ti::KIF<'"-:1) 1\t iM. JI.Rn'<AWA W!BKI'łlS~IFGO

,Fmnnłk

t/1!11'ł:lnh.nm~ Qmolf'prgtr.r:.U

JGIFNII~rl!lt1;.! .. BOlEJ:" Si.c.r~lf.ti'I.W SAAA.N TWOc:rt lh' L~- cWr ... "" k:rrtte, :re: ~-c.l, i'f" t.atĄ11.1~ A" ll.\tlat• srAA~AW WA-I:.'.Oi W ttę'.:Q\'II'o\l Prunnił lf!ł. ~2~ml~·. LfiW Plkt:o..qłncJ łun&Luarl!'tt~ '(ll.t:!~R wc"*''w;,"!.:Y~ GR.U~Ę Pfolł.l'ł'Z.Al'rt"ĆW6'11AłłlliiLI..~QłłEJ. Tf rt~'I'Ji" :t'.t.lł'l-..~ _ a~e;;Qo;...,mi• ł'J11"llk<l wo~ji tJ::lt~ mt* bV<!Prn pąrnnilt GRUPY:) 1Mł0\'i'it.YTR21.':1N 00l1t}J4W, t:TOP.''I' m, kiL.!( U ._,. • rw :ou:tt-w:ntt fe't'łsł"'-'l:lrt«'! l"'""""' ........ ~m

''«CC.V.:H l!>;l.OOV.'VtH rnml't, NI\ZIIo'ł BCH~Tl'AA P/n 11.34&! ~O .... ~V PARY!KIEf.U.IlO!)ŁĄW~ W,BI<C'NS~if61)\\l

GRill)l<N 1."'13 1XltĄC7.'1lĄ OU OOOZIAW GR!Ji>A l BYCIYij~, NĄ tzlii.E KTil~[l ~T11t -...-;cw R.0140'>lfK 'sziACIK>C. ODllliA!. ~F.Pfii7111\IIZIL 295 MtiJFI'i/.Yi:ll t Wl~(ll'Oł AICCJII'IOIO'łr!(:ll,I'/A5WTEK ZDRAOv HmFĄ()1"'-YOSM:I:rul71<tjlC.!'ru BYNMIEA W ONI(J &.•ng«"' w51100 9 rau;r.f'tCII•AIInv.mov.· en R~Nif~ l)-1: .. UGC,C[)!:ZIMU >TIINilitAW BI.HIW."

L)

r--·------~--------~----------~r-----~r-------------~--~--~~------~----~ ' l l

l =

N ...

!

l ..

l

19 l KRA.!;.CWS.IJ l cu•NI(,IIO'N l RYI!t>lo\

-roi KJV..XCWSil:f f N~'.:J l WĘGRZI:E

21 l 1\'!hlJC.(l..-5~1 l ~I<ZESZDWIU l ,O(DNIK

ni •AAkOWm l ,;~lt~<;wtcr l 0~91(

JEi l ~t.'!'i~ l •RA•ów l ·~·

24 l. ~IW:ÓW l I<!<AAĆ'Il l KRAKÓW

2~ l U~OilQ'o'ISKI 1 J.IMMłO\'i~ l KANIN.~

l6 l LI!,4MIOW5l(J l łiJ~(WIICA l MŁ''''0'1'5<:A.

211 MI(CiiDI'l51<1 l lf:il<<'Ni l IJ;I~f

lll l MYful!lta:! l A.fY.!UNir:t l ~\'S:U~

l >I~OlA~>'ó1AWDWĄ

,.,._

l ~XZVdrod:t'aptir.JU!j

l nilłl~Ału~Mf.!! l

PnPI612E ~ .... J l pupil'~"'•&~"· '·Kr.rlL'I~.,. ~r<u::::-r-~· Dłł'#.ola 1nłnnn41otl.11 *fl•Jwrd 199! :___l__"

----11--~~ . . .. ~-----1

l ·tolr41f.IUCMAfłMII P.A.Lll!t("t.rF~ PCt..e:GLVM 'N tfllło-CH fl.oi'J•~l-:Uńlt!fł".,-d~ Z 20:1~ łf. '11-~A m·cmh\ 19~ P/)111.~1. POI F.Gł. N l ramnnn: Z11!(:;,f .,_....~..R:I~a~ dl~ utnl!nla

I'OI.!J'iiK POMOR0:1D"Ałł'l~ PJtlrl O(UPMTI\HilU~\·.S:~IFC-Q poll!t;l:h' t~:~h·•rlvsow"'-có:lth ~ l ~':';1\:1 rJ'tE5lJCA.~COM C-.1\•INY ~P.:::u.ECZ~ST11 .. '0 'N 1S p!Qrr#rłnw•r..,...:fl p-zez Oł:Uj:iłitrl111 RCONICI; WYlW01.€N1-' .. d~ty 1'939-1.9'1!=1 H·lSil.l!PIS nf:mlodis_o..,.,if"~l.'fr.:Ó"• rrYnf

•w.,pMIIItn:ę.eoHĄJ(fo~lf~'Ń,t,l~ll'MtY:ZNIT<ffl apf'Occ: ,..plru pam.-.4 ~lt"'O

POM""' [POI.S«''II AAJ:i!liEooPI [l~l'l.,..S S!i4dl OKIJPj\!lłilfł.l płańo~"''""''•"'•J.Ipe dWie

Hli\1;;(1w$-~ICI' ~~IJI(!;I!" u~rv .. ~~.e dlnn~~ J-d•łd+ j ""b.. Vł\'r.~c• •łrtudliti($

·'bOo.,.lĘnsmł. DC.>oVo.,.O(O\ł AliMil RO\OZU .. C<:I!J 1!1lH<\T[F;.iXIM PA'!TIZhN l(or,! i<, l. FUli O. ~Qt(H,';$,0\ł. Prn·

l S l!. tSrS!SB, lS'.GY4~..0 l GU.Z~Mh~T<OW'I ldrupub;apodpuim: l "'SY INM MQG-'.J n ton! POl{(lf l "''WALCE O O.ltlVZ:NĘ l ~fl·tf.tii

\Vi!CZNoi,C{:!SŁICHFAII<IĘtl' T.łbllt~~lO'J'brf• ur...tWot~:ma ,.,:::,.r K.ol.o- zaoww z . .".,~ ttrdłf!l łl'fT'i"'t.r.19al

"'ł/ll'MIJAE,<.ĆU l\' NOC Z. !A N~~S6RLID'fu.(.joęt.; :żcUMI'Z< G.VI<JIIIII!U[X)'o'j~!I .. DCWWN ORG.D!lll/oUII!OIDWEl fXliii)OII\lA loKCli "A

~~M!Ua'N~ 'llblt;'f~młmlłł·lVłl.<~- l t ·l\IP!T~1NA3l!i l TIIWC~ l1diESZt2Ąi:'l .!IĘ'ru NIEltdlt~KilO~IIl. "t"tG.."t!Ułl" l9'H IP.IPI"'łłU.& tltłiCi11 ~~1\Cq~UMNTllWI...:r..,'llb<{S'm.LT< . 'TASU:t n t•J C!tNALE IIOI!ATtl<~•~to< .lnn1E.<m VIT\lUROW~N(l.W 1DJii0t21iK:trOWST"'NlAPPR'

·-·.W T. -M Óo!YIII· w i·m· it SJEDZJBJL wf>lilnATil

l l 1"-11: !mobodo • ".;Jo~tls''V poltl\'1<

\'"t~ TS;mA"Tii.' B T"'11UC,O, ltcmunłtł:ta.nv. rJtcnd: KFCZ. w t.:it:nh l 11169 lSE&.~UlSP"'"~'~~

v ~ ·n:tstJ.(W:t'iilQUVi.Hi:t;,;:Jt WWALliL2

:=~~:=~b:;J~ĘU 1\INICOON.,BoU!ill: :RIJlhY W\qn~nl ~~~llqf""""" li'<}!'!

w.fbJ~·!lr:vdrJJQ;~,~ ł ~~ jA~SZIK\'11 f.ł~ -•••••••Ufdnono•l'l•••""!fY

l Ul>l•lttiWI\•ND\Oio-, S,;.tl, «!: . .-. .. ~ ;>OI.IIilk ~S.fAN&A.WRlJ'!Ii:.tAT .;tO Krc-:~'J~ILłlm~l!łt31'1..- l !96.0

SJ:~Jt.SfAI.tJSU.WWpJrA~V.1 v wym"'•••o',!ib<:fl·avl!f.•m• "'""'ljft W ;Q.I\OC7.NJC:t POW~T~NlA WICI! Ob\'\YI\TI'I.St.•lil' ••-.. dolner 2110r '· ~PIEU•rts1yą.~ -·-

f'l.iilt1łl2dbud)'rir:i~l s.ttot~ l 17.1!0WIO K"'"IQWSK!E fRCD:JI'o>'>l<O S:łlcab lltrzy:nał.,. t.li 111difiM:I ,ll'irm!-:; '.NP.

l roMNik Pomnlk w fv.lr.f~;"-5 ~.:.nr..•tth tt.')('k;jwo l -.. ",..., iffflCfNI!EI ~~~.KU ~::JI:m.FP1 ..

--·· ·---ZT~W~oW'fls;0A>.r..DZJCJOI-1~IIO~URLIS,!\~t.OW~U<I l.. łMU.OW.Sl:IM CfCUPAł'll[M 00r.aTAl G~J\'/III(tłl LlmOWO ·Miuc:H-RCW;OCz~~av~zUIIOJN~ .

1 !'O'"''·~"od""-•" ~ępoo l TlollS:Ą [:I.SitiD PIIATU IIJ)BOTNIClLI JO!#I ~ MlfC!O()"o'l$!;(1• l"""""' """""""4-1 ° IO!Ilcw" ••"''" 1

l 1~7

UWSI:!!JC2F$;1CIIYIMAOQI"'rdllll\lroU'totfMW' 1:!19ł ~ii!,CI.Q liiiĘ~I)i.l<łlSIJI\'Dl91~ JIJOOIYĄ W :Q

fiiXZNICI; msri.NIÓ. PlJlS(I[.ł ~iJI)111HlBOIN!<:~I 1 -lłiolirili~ICtuna•1 ńlurlh'!!cft~

biórr~ ~~'ł~l ltl kwll!lr.iH 1!1<?: Stilnlsii!MI' l!iCrliii~ .. J:.z~ ~'!li\ T.utcusz. Nlen"ll:ll!ł",

l rurbud~uow l ~..cłi.:...~ 1( ..... -~ I>Aio.ho!Smollil>\1 l 1072

u>lltfllOł;i;l;złe:v;:l~lf,pr~.ula~ irJI'Iol'rfpoublq-'1'Ja~MirtlC:usun~u

,.,łtl'IJ Yf btW-1110-t,.-.h

{/& ···--

. '

l !

! l

f :,!: i :: "' li m ; l

~ Sl

l _.__

l V< l

~ i i:

l ' i i? .

! ~ f.ł -~ 1-~! "' ~ 3 ! ~

~ !'ł ! ~ ł ' .HE' H~ l t~ o~ •

"i• h1 -a !"- c

-~ Hi ~~ ~ i .

~~! ' ~ r~ t ~

= i i l;~ ł 3- l i:: t ~ .

' ~ ::l I l! ::l " "' ~

:o;

~ ;:l 2

l !'::· .. " ... 'j; z ~ s ~ ~ .. c

~-... . 1

;l E i!. ~ ~. ,..

:l .. ;j a ą a ;i

l ~ :::;:: ~.

"' J. i :~·

~ J !~ ~ ! o ' .::;:

~ ! s f. ::;

~

' ia ~ l "'

~ jł lt u !! ;;

i: li ~ .:;, ::l

11: o "' "' .:!

~ .. ;

1 " :z

~ -~ 5 ~·

"' "' ~ ę e ::

~ -~ % ~ ::>

"' i

a !ll III

v ~ c: g

l

ł ~ ~

~ ~

o Q

l

~ ~ "' i .c ':;

l l l l

i ~ ~ i)l :l<

l ;:; 3

ł ł 9

~--

ł 1

i ;:; l J:: ~- ·s ::; r ~ '"' ' l

----- •• -----·--·--.--o ------

40 c>SWIĘ'.IM...-: ~;rv KĘ!'t

···-

41 PRO!ilO'o\'I!:KI KC»>IU'S1A "'ll<lii'IO

42 SIJSK1 <fMOT<lYcC ltWJU:lfCi

·-

~ T<\TIItMiSU kCł~l!l.lśKC Vllll)\\l

'" V.'AOC!}IIIl11 MOitYrHÓW ~

·- ------

<!!. WAOOW!OO IIHllJrll<:,o.· ·lt_U~

~ WADOM C"' mdli o~;~, SOSN~

~1 Wl!ltO'IIICIJ !CAl.'NARI)I. lCOf1troOW51(.1. Uoi.WAA!ł>li.IJP~VDO,I)'>!Ut.

r- c-- -<!< WĄOOWIOI k.\LWI\ll!lt -D.I!IU'tOOWSRĄ KlilWĄAI~ i!U!Ik.'"\'OOWSJ:Ą

~ -- ·-4~ W~'ICIÓ (-'1\YAAIA~(.Q~ Ul.-. l!'~

----- -------

UL O~fNT- • CM{IHAA:t kOIII'..W.U4Y(MIEriLYI:WI<Tf><,~LI

V.Y)JNV ~WIATO\'\'U /1 KWATfł'Ą, PQMWIII;

to<NoUccr SO'IJif(.lCICii z 11 ~mm• m·ouowu

P.•trłirodtt~d'c-K~ 1>01-.

--j::r~ll'!d t.łr.!~m -G!tlifrr[wedb@

PCM!łll łY.-tqvdl;:: akrau1 pr,reov. 1.999 r.,l

50:1M,OD.IWSI WWITOW~W (j[ĄUNKIJ 11\'!1 07,1"M>si.-N.l 1<1\Mt!i.JCIJ N,\rJ OI}Nt\ICEM

~UliK

n~~'!łc~e$l'lllldłi:~~on.-cw, PDMWK

1ot~Pódn~~., ~Dli(Ą

~KCŁA POr..sT!!.WOWA. TABUCĄ

-szmt,I,,PC_Il~T,\OWWA, IJ!., I'OSilJMLI'Il

tvi<,;q[WIC!A,IA POPif~lł(

Pl"--I<Oil.!Lł11;1-.Z AL WOI N0~1- &lil!l'fł<~~ ~l.'!XlU' ropo(n:.c.t

~'triU' .P.Qt.A:tJł(

--------------- - -,-------------

ll!.Al!CZQfNVI PM11tC10t~lt•ZVFJdllffCi<ll:>ł l ~tiAT::ll łięT 5.lćP.IYCCDAlJ~'I;\"{ba"E U.f:o(;tt~ ,,,!t'<IWĄMI!L<I:ĘilWJXIUOOr<ll::.wrzwotF.IJ"' ~~

Z .fo1.'.C'"STO'IIS..:IEJ O~t.PI,OJ ZA!Otvl_~ KĘ'Tł '61 L~'5 ZSO'I\!10 TWNOW~.P.O.Pł:Ęf\'

UESt l::;tiiiĄMIĘCJ

""-

p,.";.U:tr•u~p~"Qj»'Jit<'{Y"'JJW~

d~~FntOILILnr.t' I'Yini"''TiilC,...,.a

ttb:ełctit-- 10.:}1 r, :a n Ue t.. -id11!nct1n.:. 1

(N~ ...

251tll!iotjłli.901r.J'IIdli~rnł nl~"f•

atrlrill!):dnecow••JM~nw-tto ~"'.~~ W HOLI>ZIE ZoiA,101lOOWAilVIA I•AlUiliTUI~:UI':'Ó'"I WIJ:Rl3tAJE10\.Nit~I'Jfł· AfltJłllllłJ,OlJEtKI&

w l zo;~q,!flll IIWO'h.IOtbAw """'""""· ~ini(qł~i ob9DI

:.;>Q<EUi'f4~~GMINl'NONIIJ[>lA

19>!4'l528

'i5JCYINIKQIII-0 V.-ot!M, lUIXJ"''It oiaWi~ W 40 )(CCtflq" W!ł.ZE~\4 l :O:t"łł' l~tie ""l ~l>:llECZ!'N$TY\'O i'z""R~lW:F lM;' -------\\'l!M"f Olt;~~NI(roi...'Gl. W [I(IBĄ!t,R5lill'' WĄL(t C' 1/ll\V/AlEN.Ii l't'tJIII~ U!I;IOWLII\'A l'(]ł>!IAUJ W Ulti>.Oil!I<S,l~~l

Zla'PO~l'lfJU'iOSCJtOO

M~ORC\\'IWI'/,WW!Y.si.oWDWI v.ifNtoW!Ile..,.,r/ 7,illl'.it90-·l'A:.l .. IJ/ ORGANI.l.l.ł~ TIUNEGO !l!,wcli;NI4 ~ ~~~~-~Acai'Rll:WO~COio' 'pf,IWIĄ'I'l1\llól Tlt.ft<~J ,;(IM~Sm N_A.IIai.ll!/1.-

(fal f""'ltr.I:OW~ ''-""""'~. ~ąr".fiD~ GA:i4ttlf'l daoe .. 2(01 t, •trłiPt-"JlJG

lfo.llutt•

~YrltfJJ.ot11WII:'ryfikK,:t (,1~ ub~ęt Jentli

rnuill!jł i tr.bllz.x}~ ,,,., w~l'ilf.::e.Jr:'t.:h ld)ęt:~~dl~n~

'ił~($ p~? ł .• fll fd)~"!V' llłił,a.of"JYIO

.~ '.mietV '!'ł'klocmł:.JI!'!l•~··,:; ,karu.1~a J mot)W~ lt!·l'tżt :~b .. k.o:.ttlói'Vł<\'10 .... 0\'ł!lW ~it-:P.:ft~tł;,

i\')l\4NIK:WO:I PAI!Tr.!MaĆW~i, N~ ,JU1'VIl.l\'r.I\CH:9D-lyrh a~~:StiD;wlll lrfiur::~ą"'ł,astou:rlil inrnrn."'c:',!a Q d:C.::rw;-. l oL li"jj:S, wy;nilt"- wutyfił:.lctl, t::rt ltn.:::ZMI~ł~jl!

I;(IUCL'(CI~I,Kl~~~r.Qt;>'l/ł/ntJU.Itt lPCWIHn<IIWIIIII''ffl)INYŚ'tt'MTQW~~ 'J· ,WYmiilll\~ M l~"' C>l_lO~ tAA!Dn!lo1•~l.r<t!PN PRzt; llt"'~l!lEPOlmi:MIC, W IOQUill[ ~I'Cfłl(l(I'151Wtl l'W~~J!llp

Ml!l.lO. UPJ.fłtUNlC\UI.Cio39 ROQNII:l;lM!B'il GUl ER~ IHJOO, I<LEKSAlloM II>IWI!C'łnt:V. QSIEID'łt. i1."-'<Al11Vt Jmll,li3.1 ~oWlll-::I:IEGOKT(lą~

Y /'IMAGA WIR >i I1<JtOl ClV JF;;>(IJL IS'ffiiEIC, CI&T/<1 Nit\ llli>:I.~M...,-J~ • IIARTA [\\I.SENCYIIIĄ lOU!!IS R. FCł..EGŁ 24.J.1'9o1S W WALa 7. HITLlllOWSłUM

OKUI'A!łTfMQWOLIKik!lA51fllltrl'll

i>E."ffii!ĄI lti!Ołll WO~$Wl~,lltln\'Słll "WĄt,1'ĘN'.If51 1~ ~~--r.~lt',l.llhlm•~n~cąX: .. bic:

b-'"·""•ir•O!l...._.J WI"''I""'"""' .. "'·U'f.-lrltJ<jC

1,9.::,-;-

JUIIAA' I'>W'OIU!W.W 11W<-l92S

_.,_ r:~olołł'"f r.!o~ ... l.tr-:t~ !przed l.!l!ł9

f.

rz5CICII\\'MMlOI~NI,;oMJ.:D~GI:\'U l~ W~ł:tii( Pl;l!-S't t;t!IOWĄ.-ffl]tie2~Wa2l~r,ll Gr ·~.--irłunn'tN,;ttql.,~ \lłlf"N

~;:.i~~L'f.ł~ą.;.iameffii,~,Wt'ł•"llfC'111!'rt \\'1<00\YIQCIU. W Dl~r.>TOltCJl PtJWSIANI~ , ..... ~• p_...,, ol_!I!OTNJ!J:u IS,-\~Juz· ·-

u9vr. ' ·

{];

,, .

t~·)·

t!li!łl)

1~19

I'JJ

19111

l9B<

li ?-l

19&'2

' '·

WOJEWODA MAŁOPOLSKI

WS~ V. 7582.9.256.2016.MW

Dotyczy: BPS/KU-034/261/99/8/16

Kraków, 17 paźciziemika 2016 roku

Pan Stanisław Gogacz Przewodniczący Komisji Ustawodawczej Senat Rzeczypospolitej Polskiej

W związku z trwającymi pracami legislacyjnymi związanymi z przygotowaniem projektu ustawy o zmianie ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz nawiązując do Pańskiego pisma z 6 października 2016 r. w sprawie sporządzenia opinii w przedmiocie rozwiązań zaproponowanych w projekcie ustawy wyjaśniam, co następtlje.

W mojej opinii projektowane zmiany prowadzą do przyspieszenia osiągnięcia celów nowelizowanej ustawy, czemu służyć ma rezygnacja z (fakultatywnej) opinii Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, z jednoczesnym zachowaniem nadzoru specjalistycznego w regulowanej dziedzinie poprzez utrzymanie obowiązku uzyskania przez wojewodę opinii Instytutu Pamięci Narodowej ~ Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Folskiemu oraz wprowadzenie takiej opinii w przypadku opisanym w art. 5b ust. l projektu ustawy instytucji zobowiązania przez wojewodę, w drodze decyzji, gminy albo innego właściciela albo użytkoWniku wieczystego nieruchomości, na której znajduje się pomnik niezgodny z ustawą, do usunięcia tego pomnika. Ponadto nowa ustawa pozwoli na rozszerzenie zaletesu działania ustawy zmienianej do "pomników" (art. 5a ust. l ustawy zmieniającej), przez które należy rozumieć również obeliski, popiersia, tablice pamiątkowe, napisy i znaki (art. Sa ust. 2 ustawy zmieniającej) - z wyłączeniami przewidzianymi w art Sa ust 3, których katalog należy ocenić pozytywnie z punktu widzenia całego systemu prawnego. Reasumując, projektowane zmiany należy ocenić pozytywnie tak w kontekście celów ustawy zmienianej (szeroko wskazanych w uzasadnieniu jej projektu) jak i z punktu widzenia jej stosowania w praktyce organów.

Jako ewentualne uzupełnienie projektu ustawy proponuję doprecyzowanie art. l pkt 4 ustawy zmieniającej poprzez wskazanie w projektowanym art Sb ustawy zmienianej organu wyższego stopnia nad wojewodą w sprawach wydawania nakazów usunięcia pomnika oraz nałożenie obowiązku przekazywania wojewodzie infonnacji o dokonanych zmianach w nazwach budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, w tym dróg, ulic, mostów i placów, oraz o usuniętych pomnikach sprzecznych z ustawą zmienianą.

31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * teł. 12 39 21 432 *fax 12 42 22 131 http://www.malopolska.uw.gov.pl

-----------·---------------·--- -

-2-

Ponadto zwróciłem się z zapytaniem do Starostów, Prezydentów Miast oraz do Burmistrzów i Wójtów Województwa Małopolskiego z prośbą o wskazanie kwoty potencjalnych kosztów jakie Skarb Państwa może ponieść w związku z usuwaniem pomników lub innych znaków ustroju totalitarnego.

Na podstawie udzielonych mi odpowiedzi ustaliłem, że przybliżony koszt związany z wprowadzeniem ustawy o zmianie ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazr~y budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej wynosi ok. 500 tys. zł. Nadmieniam jednak, że powy±sza kwota odnosi się tylko do kosztów technicznych, nie dotyczy ona kosztów administracyjnych związanych tn.in. ze zmianą adresów firm, praw jazdy czy innych dokumentów.

31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * teJ. 12 3921432 *fax 12 42 22 131 http://www.malopolska.uw.gov.pl

S0.1.5230.13.2016.JM

Wojewoda Opolski

Opole, dnia 9 września 2016 r.

1

1 L'-.łil\l" CELLU:UAS __ E_:f_IT_A_'i_'u-.. --.

Kancela:ria_<:)_§ólna

l r 2016 -09- 1 sl Pan r _l -------~-~ J Stanisław _Gogacz j H,· , , ,.,. , Jl Q ~ [.( j Przewodmczący c'"'-· Nr=· ......... U.t.-:'+.?. .... ) ..... :.:.1 Komisji UstawodawczeJ Senat Rzeczypospolitej Polskiej ul. Wiejska 6 00-902 Warszawa

Dotyczy: projektu ustawy o zmianie ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli. obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.

W odpowiedzi na pismo z dnia 10 sierpnia br., znak: BPS/KU-034/261/10/169,

w sprawie wyrażenia opinii w przedmiocie rozwiązań zaproponowanych w projekcie ustawy

o zmianie ustawy, o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez

nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, uprzejmie informuję, że nie

wnoszę uwag.

Jednocześnie informuję, że na podstawie zebranych informacji z jednostek

samorządu terytorialnego, na Opolszczyźnie znajduje się 11 obiektów budowlanych

o charakterze nieużytkowym, które propagują komunizm lub inny ustrój totalitarny.

Szacunkowy koszt usunięcia tych obiektów gminy określiły na kwotę 576 000,00 zł.

Sprawę prowadzi: Joanna Michalak, Starszy Inspektor, Wydział Spraw Obywatelskich i Cudzoziemców, teł. 77 45 24 335

____________ " ___ _ ·----------------------------------

ul. Piastowska 14, 45-082 Opole NIP: 754-11-16-953 REGON: 000514325

teł. 77 45 24 125 fax 77 45 24 705 eman: bok@opole.uw.gov.pl www: www.opole.uw.gov.pl

Frnm:wsoic ouw

SO.I.5230.13.2016.JM

To:02269490B5 17/10/2016 12:53 #262 P.001/002

Wojewoda _Opolski Adrian Czubak

J· .... ~Opole, dnia 17 października 2016 r.

Pan Stanisław Gagacz Pr.zewodnłczący KomisJI UstawodawczeJ Senat RzeczypospoliteJ Polsklej ul. Wlejska 6 00-902 Warszawa

Dotyczy: pro!ektU ustawv o zmianie ustawy o :zakazie propagowania komunizmu lup lonago usttoju totalitarn,go przez na~ budowli. obiektów I urządzeń ytytecznośol publigznel.

W odpowiedzi na pismo z 6 października 2016 r., znak: BPS/KU-034/261/99/10.118,

w sprawia wyrazeola opinii do projektu ustawy o zmianie ustawy o zakazie propagowania

komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń

użyteczności publicznej oraz proponowanych zmian do tego projektu, uprzejmie Informuję,

że w żadnym z ww. projektów nie ma zapisów dotyozących spraw finansowych.

W związku z powyższym, proponuję aby dopisać do ww. ustawy oddzielny rozdział,

który omawiałby szczegółowo prooedu.rę finansowania r~alizacjl :z:adań dotyczących

usunięcia pomnika lub inn·ego obiektu.

Zapisy w ustawie pozwolą na uniknięcie wszelkiego rodzaju roszczeń, przede

wszystkim ze stron urzędów gmin, które zapewne będą domagały się całkowitego pokrycia

kosztów rozbiórek a także uporządkowania terenu łącznie z pokryciem kosztów przewozu

lub składowania rozebranych elementów pomnika.

Zapis ustawy lub rozporządzenia do tej ustawy pawiniem jasno określać na jaklej

zasadzłe będą dokonywane zwroty poniesionych kosztów ww. przedsięwzięcia 1 w jakiej

formie. Powinno być również określone czy będzie to refundacja i czy będą zawierane

porozumienia lub umowy, z jednoczesnym określeniem, kto i z klm by je zawierał oraz Jaka

ul. Plaatowska 14, 46-<1&2 Opole NIF'; '754-11·16-953 REGON: 000ll14325

t&l. 77 46 24 125 f!IX 77 45 24 705 emal!: bok~po!e.vw.golf,lll 1/:JWN: WWW.oQóJe.uw.goVJQI

1/2

From:wsoic ouw To:0226949085 1711 o f 2016 12: 53 #262 P.002/002

instytucja byłaby odpowiedzialna za oszacowania kosztów rozbiórki, wywozu

i uporządkowania terenu.

Sądzę, że w chwili obecnej żaden z wojewodów nie ma w swoim budżecie

zaplanowanych środków na pokrycie kosztów o których mowa wyżej,.

Kwestia ta powinna być również uregulowana centralnie poprzez odpowiednie zapisy

w ustawie budżetowej, tym bardziej, że w skali kraju mogą być bardzo duże zróżnicowania

zapotrzebowania na środki w celu realizacji powyższego zadania.

Sprawę prowa<l:tl: Joanna Michalak. Stsn~zy Inspektor, Wyd:tlal Spraw Obywatelskichi CUdzoziemców, tal. 7"r 4t5 24 335

212

PROKURATORIA GENERALNA SKARBU PAŃSTWA Gló\vny Urząd Prol~uratorii Generalnej Skarhu Pa.rist\Va

ut Ho;(n -6/78. f)l) (•82 \\';w;z.tw;t te:L: (+-1!1) 1}22 ?>9"2-31-l :~ i:u.:: (+48) 1}}2 :\92-31-2:11

W\'1'\\". p m kU!' .l tocia.g <n'. pi e-mail: !mn~shlria@w:_gkur:um1a.gm·.pl

I<Jl-51-402/16 /KBU \"X'l·[(•S ,g]/ 16

W'arsza\va, 2016.09. S

Pan Stanistaw GOGACZ Prze'\vodniczący Kmnisji Ustawodawczej Setlatu Rzeczypospolitej Polskiej

\Y./ odpowiedzi na pismo z dnia l 0.08.2016 r., znak: BPS/KU-034/::?.61 /20./16, dotyczące zaopiniowania projelnu ustawy o zmianie ustawy o zakazie propago\vania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego (dmk senacki nr 261), w z.alączcniu upr2t:jmie pr.zekazuję opinię Prokuratorii Generalna Skarbu P:.u1snva do przedlożonego projekm.

1) adresat - 1 egz., 2) a/a -1 egz.

KR-51-402/16/KBU

Opinia do projektu ustawy o. projektu usta'''Y o zmianie usta'V.'Y o zakazie propago'\"\>-ania kom.uni:tmu lub innego ustt"Oju totalitarnego (druk senacki nr 261)

\V:/ zwL'lzku z ottzyinanien1 do znopio:io\vania prrijektlf II.Jitm:)' tl :<;J~iani~J tut<rf1:'J fJ ::;:_r1.~.a;:je ;twoptWJll.lt:I/Jt;l

komrml~:mu llliJ imut:o lt.rtmfu hii,Jt~A;n,.,~!~o (drlli:. .•fflt.1i:k.i ttr 261), z;:mw .. zH się, co następuje:

Celem projekrow~u1ej usrawy jest ,,li.fmii~·ri~ "t ,bt~'f.C.'/r::/l!i p!fb!ir:\.!4 bNtfq;;.r/i gloryfiktl)i:l(}'tb nstr!fj lćlltt!itm"l!)'" (srt'. 1 uzas:adnLenia projekm}. 'IJ:.! oct:,nie autorów projekn1 pl'zepisy u.t:lcm:"·· ~ .łrtia l kwirh7it72016 r~ o f.flk<it.,_i.·· prrJjXJ.&fJ11·W1ia kolllllliizrtm l!tb illtNgo tuf:rojf! lol(/litm•ri~!!.O P~"'"..:YZ na:;:p:y /,mdo.w/i, ohiekltfJJJ i m-=;:;trl::;,.eri llf:J'k···zllc-~,'ti ,ir;t!Mi,·~:;lsi (0::_:. Cl. ~: 2016 1: po:;,. 74-1) u~;1·an:l\vi~ją zak<~z nacbwania nazw budmvlon)., obiektom i urządzeniom użyreczności publicztLef, w tym Jrogon~ ulicom, mosrom i placm:n, upamiętniających osoby, organizacje, "\vydarzenia lub dmy symbolizuiące komunizm lub inny ustrój rotalit:.uny, albo w inny sposób propagowania wkiego n1>tmju. Przepisy te nie dotyczą jednak lJsuni~cia: ,,flil.iddtiJJ' lntdrJ.'i-',l~71!}dl 't d1amkter-;;"e

rlielf-!;)'tk•uFptz t,Jfi::li:l• )ilk jH}tftNiki. obt:Ji1·k.:t: p(;pieJ:\ia, Jal"Jil:·t patniątkrm'.~. tutp(rr i :;:;Jaki. BttdmiJ/e te bt·::;, ~!7dlt_wb iiN(tp/iwo.ki N<Jkji 11;_;]1<1•: :;fl /.!1'0f-'"W!i<l~V IIJ!Jr!_i to/u/.i!tfJ7!)', Nt!.l~{,:o• .i:;_krJt,l,•tllJ 1Pj'J()'W ifo spoirrzęrist.iJ!IJ, po:?JNll~!)ąn• :-;:p.I(J/nmikoJ/i totali:!a~J-\Jllll 110 pn~nagotvdtd:• .m·oirb jJo,rJ!ądóJł.l a Mk!;p ~~fJmlliC:l!lityiLtr! ~-~?:dar.z(-uia i <Jsok;• mają.·;: :.:,bradm'qy np(rw tttl bi;rtorir Pol.1·ki". Tym samym istnic-je konieczność 'I.VyeHminow:mi:a :r. pnestt:r.eni publicznej obid.;tÓw budowhnyt:h związanych z ii::kologlą totalharną.

Podzidarąc intencje; którymi kiet'Ują się auwrzy projektu, należy podnieść kwestie o charakterze kg:islacyjuyn1, które wzbudzają W}ltpliwośt:i:

1. \'il'prowamenLc do ttS/dJJ:')' z tbtia l ki!-•hlllitJ 2016 t: o ZCJ.ka'l:je proptTg0.1~'mli!J ka:tnmli2;J11lllt1/J itm~ga,nslrrytt iolaliJam~;~(J jwzez t](T'{J~')' /JHdcmN'i. oini:kft'i/p i ur:;,ąrlzelt lfi;,"J'f!!,;·;;_yw.f(·i puhlic:;,:ttr/ n~gubcji pta\•myeh nakaznjących rozbiórkt,; obkkró·w budo\vlanych o chor;~herze nieużytkowyn1 propagujących ust::rój totalitarny (art. 1 pkt ·t projektu) spo..,voduje, że tytui zmienianej usrawy pozostanie nieadelC\vatny do jej zakresu p1'zedmiotowc.go. Należy tmeć na uwadze, że zgodnie z przepisem § 1 S ust. 1 Zr.uad f{iclmiki pm;;orJdtm·~~'i, w tytult~ ma·awy nkrdb się jej prJ!edmiOt możliwie u·J.jzwięźlej, jednakźe \\' sposcSo adclnvat1tie informujący o jej treści. Tym samvm proponuje się nadać UO\Ye brzmienie t:yrulO\vl zmienianej usta-o;,vy.

2. \X·~ celu \V}·diminow:mia prublern(l\v ;;m.-iązanyd1 ze zmianą 11Uill<->t"'!łCji poszczegóh1ych arcykuhh1.· 7.mieni:lnej ustawy, nale:.kaloby projektowane artykuly oznaczyć jako axt. Ga i art. 6b. Fonadro jako niepm\vid l owe należy llZtuć sfmm\Jłmvanie "dod{y~· sic arf. 7" w symacji. gdy taki art}'kuł znajd11je się w rekście zmienianej ustawy.

3. \):;'ątpliwośd budzi \V}'lnienienic w ptojckt:ow:.lnyrn arL 7 ust. 1 dod~t\v-anym do zmienianej ustawy napisÓ\V i znakó\v jako obiektów budow1:mych. Zgodnie z an. 3 pkt 1 u:.1dl"J' z dnitJ 7 /ip,:a f 9f)4 r. -PrciJ~'O iwdowlmlt' (D~: L~ z 2016 i: poz. 290, t./ióźn. !{Jn.) pojęcie ,,o/Jid::t .budr.m .. t(ny'' oznacza budynek, budowlę bądź obiekt ndl:j :m:hitcktury, \vraz z insbllacjami ~ape\!,m.iającymi możliwość u.żytkO\vania obiektu zgodnie z jego ptzeztl.1.C7.en.icrn, wzruesiouy z użyciem W)'robÓ\V budowlanych. Zwrócić należy uwagę, iż pod pojęciem budowli .ronunie się obiekry budmvlaue niebędące budynkiem h1b obiektem małej arch.irekrury (np. posągiem, wodorryskiem .i innym obiektem a!'dutekmry ogrodowej) takie jak wolno stojące trwaie mriązane z gtunten1 tablice reklatnowe i urządzenia tt:klamowe, cment~u:ze, pomniki, a taki~:: c:zc.;:;cl budowlane l,ltZądzcl'i technicznych O<(ltlów, pieo)w pr7.erny!óólmvych, elo::ktrn\vni jądn>'l.vyc:h i int1yd1 urządzetl.~ ora1. fuud:trncnry pod m.aszy11}' i urząd~cnb, jrlko odrębne pod W%ględcm tt:dmic:.mym c:~.-ę,ki przedlniotów sklada.jących się na całość użyrkmvą (:u:t. 3 pkt 3 mkm] - Pmwo 15udoJit,~ut;'). Tym samym zakresem pojęcia .,f)/J.iekJ bufjo,wlm!J:" nic są objęte napisy l znaki rnvak połączone z budowb;. I'vfając 11a uwadze pO\vyższe, proponuje siQ przeredagować ust. l w ptojektO\vanym a.rt. 7 zmienianej ust:nvy w takt spos6h, '\żeby napisy i znaki nie byly określane jako obkhy budowlane.

4, Vil projektowanym art. B należałoby doprecyzować w odniesieniu do jakich obiektów wojewoda n :a b z uje rozhiórk~. pnnkw~z ohcślenjc .. w ;"Jt~'(;}Jrldkll iJt11iml(l ta.kid: r;/Jic.ktdJI!" je~ t enigma tyczne.

5. \Y! uzasadnieniu ptu;ehu :::akapit dmgi na str. 2) zamieszczono infmmacj~ zgodnie .z któr!\: ,"r1r(j•.l;.,HI8 przeka':\}(ft' uprali, ze m!r:ltJ:!tl nir ihll'lll;':._d lliJJÓJJI i tmkiafrh» .z. Federa(jq RO.f}i•k.ct"· z wrócić ualeZy i.:dn:.~k uwag\!, ii wspomniany Mr. 8 st.1 nowi, że~ ,. JF pr::;::,pdrl/.;il t~;t;ti,wir.r ltlk.J,·h rJ/Jti•k/tiN' wq,it:;Pod,ł nak.d;-;ff/t> kb mzbi.órkę'~ Nawnililśl kwcsda \Vylącz~.:nia :no::;owania przc.pist'l\v zmicniant:j u~tawy w sto:mnku do grobó\v i miejsc pochó'.vku, w szcze;gólności cmentnrzy \Vojennych zosmh u.r:egulow~ma w projektowanym art. 7 ust. 2 dod:nvanym do zmienianej ustawy. Przepis ten nie \vskazu}e na jalqś konkrdną umm\·~ 1ni~dzynarodową dotyczącą ochrony c:menrarzy i grobów wojennych, kc.z odnosi się do ws:t.y~tldch lakich obiektów, podlegających c.><'.hronie np. na podsr;l\vtt.: P'I/J()~'JI lłritdzl' R'{.rld~:m R:::y€':1)-)lo . .polll~j f>o .. ~:.kid d RządtN1 Rt:/)llb/iki FY:dmn'JJ!f/ }\ih·.JJlii!C o J;ro'bar.'/J q/iar U'f(/<'ll i pr:.:nlliJ~)' lolob'Jam~"}. porf.pjstmrj r!' IF(n:r;;,Hi'JI' tbtia8 .f!~'tdttit:l 2003 r. (M.P. z 2005 1: Z...:r 55, po-:;_. 149).

PROKURATORIA GENERALNA SKARBU PAŃSTWA Główny Urząd Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa

----------------·-ul. Hoża 76/78, 00-682 Warszawa tel.: (+48) 022 392-31-17; fa .. 'c (+48) 022 392-31-20

·www.prokuratoria.gov.pl e-mail: kancelańa@prokuratoria.gov.pl

KR-51-402/16/KBU W/ĄL{bVOJ /16

\Varszawa, 2016.10. Ą)

Pan Stanisław GOGACZ Przewodniczący Komisji Ustawodawczej Senatu Rzeczypospolitej Polskiej

s~w; ~~'e.. Cł~D<?~~ 7/ W odpowiedzi na pismo z dnia 6.10.2016 r., znak: BPS/KU-034/261/99/20./16, dotyczące

zaopiniowania nowej wersji projektu ustawy o zmianie ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego (druk senacki nr 261), uprzejmie informuję, iż Prokuratorii Generah1a Skarbu Pat1stwa nie zgłasza uwag do przedłożonej wersji projektu, ponieważ zostały w niej uwzględnione propozycje zawarte w opinii z dnia 5.09.2016 r., znak KR-51-402/16/K.BU 0-V /10983/16) .

.f cdnocześnie uprzejmie informuję, iż ze względu na brak insuumentów określonych przez przepisy prawne, Prokuratoria Generama Skarbu Pa1istwa nie może przedstawić oceny skutków tlnansowych wejścia w życie projektowanej ustawy.

Otrzymują:

1) adresat- 1 egz., 2) a/a -1 egz.

WOJEWODA ZACHODNIOPOMORSKI

P-ZRP.0521.7.2016.D P- l .002.42.20 16. KN

rl .l

Szczecin, .dnia O~ września 2016 r.

Pnn Sta.n i sław G ogacz .Pn:t''t\'Odniczący Komisji Ustawodawczej s~natu

Rze.CZJ-1lospolitej Polsldcj

rl_l.~ A -~ ~ ~' J' ,• ~ ~ !'

l . (.(..•,...r.:.. eJ·~ '"'L·"ftfl ;· \_.

W związku z pismem z dnia 10 sierpnia 2016 r. znak BPS/KU-Q34/26li18./l6 \V sprawie opinii w przedmiocie rozwiązań prZ)jętych w projekcie ustawy o zmianie ustaw·y o zakazie propagowania komunizmu lub innego uslrl~ll tatalitamego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń uzy1eczności publicznej {Druk senacki nr 261 ), do przedstawionego projektu zgłaszam następujące U\Vagl :

L Ustmva z dnia 7 lipca 199<1 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2016 r. poz. 290 ze zm.) nie definiuje pojęcia .• obiekt budowlany o charakterze nietrżytkowym", którym posługuje się :lrl. 7 ust. l projektu ustawy o zmianie ustawy o zakazie propagow·ania komunizmu lub innego ustroju rotalitamego przez nazwy budowli, obiektów i urządze1i UŻ)1eczności publicznej. PrzykJadowe określenie takich obiektów w otvvartym katalogu w W\V. przepisie projektu usta\V)'. poprzez posłużenie się Z\vrotem ..,obiektów budmvlanych o charakterze nieużytkowym takich jak", może powodm,..·ać wątpliwości co do tego, czy ustav.·a dotyczy także innych. niewymienionych \"''nim obiektÓ\'\',

2. \V projekcie ustawy nk: ma artykułu 8 zmienianej ustm.vy """ brzmieniu, o któl'yrn mowa w uzasadnieniu prą_jektu: ,,Ustawa nic narusza umów l t1·akiatów z Federaqją Ros~.:jską'', odnoszącym się do zobowiązań międzynarodowych v.·ynikających z umowy z dnia 22 lutego 1994r. miedzy Rządem Rzccz.ypospl)litcj Polsklcj a Rządem Federacji RosyjskieJ o grobach i mi~jscach pamięci ofiar wojen i tcpresji (Dz. L Nr 112, poz. 543).

3. Zgodnie z § 45 ust. l pkt l zasad techniki prc1woda\vczej, stanowiących załąc:l.nik der rozporządzenia Prezesa Rady lvlinistrów z dnia 20 czenvca 2002 r. w sprawie ,,Zasad tel~hniki prawodawczej" (Dz.l.. z 2016 r. poz. 283), \V związku z art. 4 ust t ustawy o ogłaszaniu aktów normat}".vnych i niektórych innych aktów pra\vnych (Dz.U. z 2016r. poz. 296) przepis o ,;v·ejściu '"'życie usta\")' {w projekcie mt.2} powinie11 mieć brzmienie: ,.Ustawa wchodzi w życie po upfy\vie 14 dni od dnia og-łoszenia".

Odnosząc się natomiast do liczby znajdujących się na terenie wojeivództl'>'a zachodniopomorskiego obiektów budowlanych o chaJ·al<terze nieużytkowym - takich jak pomniki, obeliski. popiersia, tablice pamiqlkowc. napisy i znaki (7. wyląc:;;:.cniem g1·obów i mi~jsc pochówku, \V szczególności cmentarzy woj..:nnych) - propagujących komunizm luh hmc ustrctie tota.liramc, w zalączc.niu p1·zekazL~ję informacje w powyżs~.:ym :ta kresie UZ)'Sh.anc z jednostek sarnorządu 1crytoria lncgo z. terenu '"'oj e wódzrwa zai.: hodniopomorsk i ego.

Uprzejmie zawiadamiam. li! dane zawarte >V dołączon~j do niniejszego pisma tabeli Sit aktualne na dzień 6 września 20 l 6 r. \V przypadku uzyskanja dodatkowych infommcji w powyższym zakresie. zostaną one niezwlocznie przekazane. r) _, _ ..... ' ·~.

;:;..<.. ;;a-t.·HY t ~ Gr .. •"t

J ---- ····~r'l'->f•''•!'l"•i''' ·. \" 1 ,·~·: J, h 1 ~y , ._,J 1 11 ~i lr li J t ~p. 1·: ':t\ ~.r -.-1, 1

t '• l i , __ •' - ':;~ ___ :.~----) • - ·. • :; >:·~7

/::..~/ /-;"( V{/·/(" .... ,.?: ...... ,i:~;r;:;:t~if;;h,;;.~;i''' ·------ --· - -.

fl. .. ,..,, .. -1 ;1- ''1''1'1! . ~- '/•.l<•~c,·,lt_0 ::,.,,". -'·.'fafonn.1cj~ do'a 0/Jywut<'ła J B Y W A T E L WlVli'.Ub)'"WateJ.gav.pi

Zacfwrfniopomorslci Ur.t(,ll/1-tloj~wór!z.h w Stc:ct::c:frlie. Wa{v Cbmhr-ego 4. 70-502 S;;:cz,~d1J

Załącznik:

Województwo zachodniopomorskie

r---

Lp.

. -·

l 2 3 4 5 .. ·-- -6 ..

7 --8

9 1--·

10 -

11 12

- l"" ..• -------

Obiekty budowlane (np. pomniki, obeliski, popiersia, tablice

pamiątkowe, napisy i maki) propagujące komunizm lub inne ustroje 1--- _ __ totalitarn~_ _ __

Gmtna

- ------- liczba l Rodzaj obiektu Ustronie Mors e

. -Bobolice

•..

Radowo Mate -·---- ---

Gt~zmiąca

M<~rlanowo

Dygowo

Mieszkowice

Sławno {miejsk a)

.......

Brzeżno

Wałcz. {wiejska)

Brojce ---

o 'i --•··-------

------- -- 1-

----------

2 o -o

l 1 i +

ł ' pomniki poś~~Yięcone żołnieiLQm_Armii Radzieckie_! ~ ~

t-·-l L '

·-···

o o -o

---------l l

l l -

--- ···-·

----------+--··-- ---------'

----------

2 l} pomnik Wyzwolenia '83 czołg

l 2.) tablica z rozebranego pomnika żołnien·y AR-

1----~- przek~zana do Izby Pamlęci w GM Nir 1 o - ·---

o -o -------+--- "

-l -- ---

-o ! -

l

j l l l

\

-------- ----Szacowane koszty usunięcia

obiektów

--· o ~--·--

5.000-7.000zł -o o .o ,, _______ o o --

10.000 zł

-- ··-~-

o o o -o NowcWarpno

- -------- - T ' - -13 Stare Czarnowo

·--o -------- o l

" l -14 __ Choj~_? f----15 lńsko

16 Do lice

o o o -

--------------------

o --

o -o -

:1 {

i r--l

' --

l -" l ----------· ----------

---------' 17 Człopa --- o o - .~-----4 \

r 18 Krzęcln r--··

19 Go leniów o -2

------- o

l - - ----- ·-20 Gietzwnik

21 Postomino ... 2.2 Płoty --·-

.,.

--- -

23 v .. liduchowa -· --

24 Boleszkowice ---- ··- --/.5 Kołbaskowo -- - --~- ---

26 Będzino - - ----

27 Dobra Ie Nowogardu -·----· --- --- --· -

28 Stepnica - - -

=-- - ~-- ; -- --- - ~ -~ -- ł -- ~- _-l - - ~ +== ~- - l . --- ~ ---~ - ··_. ~- J . -: ···__ .. - - -t== ~- ==-:]

29 Rą_l?ino ---·-· - -- -·-30 Czapliflek

--- --·- ----

o i - i o ! ---·- -·- i -- ··- -- -- -- - "'--, o l - ; o '

--- ~----·- ,.. --- -- -·· ---- - -----~

31 Sła·woborze o . - ' o -- ---· ·- -- -·- ---- ·- ---------·

32 Sianów o - l o ·-- -

.B Szczecinek (miejska) --

34 Li piany_ ·-·-

35 Barwiec ---· .. --- ·----

36 Kozielice 37 Przybicrnów ~- - --38 Pyrzyce _

- --39 Golc;~ewo

--- - o ' -- - -- : - o --- - -- o ---; -- -- - -- -- ;. - o -- -- __ .,

o . - i o ----+---'6 l --- - - l o l

_-· ___ ----- - -~ l - ~ J -~ ~ -3 1 j Pomnik poświęcony iołnie rzom radzieckim majduje i Brak danych

__ _ 1 _ się na terenie pry~~tnej_llieruchomo.ści L _ _ ___ _ 40 Białogard (miejska~

-41 Stara g<lbrovlfa

--·· --42 Maiechowo

..

43 Tychowo 44 SllCh<lll

-··· - -· ··-45 Pelczyce --46 Cedynia

-- --47 Polanów

.

1 l Obelisk z o-rle m 1 tablica pamiątkowa z nazwiska mi ~ Brak danych _ żołnierzy MO i UB oraz cztonków ORMO

-.~ - ri---+-1 -- . - Q -- - -

------+--~ J - l ---~-----_ _ ·a - ] o _ -~

o ~ l o~ l Pomnik upamiętniający walkę żołnierzy W~Jska l ok. 5.0ÓÓ zl

Polskiego 1 Armii Czerwonej w Osinowie Dolnym ---1-----f - --- - .. .. ----+----- -~

o ! - l o i -·

48 Borne Sulinowo 1-----

Gryffce 49 --- ---50 Drawsko Pomorskie

----·· -----

-- o -. l - ..... - - -~ .l. . o -- - ~ l Po-mnik poświęcony ~oł~ierzom Arm_. ·_1i Cze~~j 1---50.000-

070.000 zt .

_______ _ __ ___ (2 czołgi) . __ =--t__ ______ _

-- - --S l Do brzany --- -- -- --52 Osina

, •.. --- -·-

53 Wierzchowo -54 M~·ślibórz

~ -.. "'"- --

Szczecinek (wiejska) _ --~ .

l 56 Tr7cir1sko-Zdrój -·- --!51"' ... ---- -

Karnice i s8- ·-··· ·---

Gościno

R 'l --- - 6 1- l Pom~ikj)oŚwięconyiołnienÓm radzieckim i polskim 1.000 lł o - - o t+- : ... -1 .. ···-i 1 Tablica pamiątkowa 600 zł o- 1 ---- - - · 1 ·o

--~- ---- --· 59 Banie 1 Obelisk .,Wieczna chwała -p~leglym bohaterom 1941- l Brak. d;:mych

1945" -·- --· -·---

60 Rew ul ,___ Kamień Pomorski 61 ---- _.,_

·--62 St_a rgard (wiejska)

t--· 63 Chaszczno

--- ··-·

64 Koszalin

o l -- - o _o_,__ .- i --o _____ ' o l - o ; 1 f "Pornnik-wdzięczności" poś~ięcony żołnierzom 61 ,

1

·- Br<lk danych

Armii Radziecki~j . 0- _- --l o

65 Świdv~ln (miejska) --66 Karnice - ·---

Q Załączono pismo o i~tniejących pon1nikach l O ~ Tablica L- 600 zł

67 Mielno o - o .. -- ""-- -- -68 Ostrowice o - o

-·--

69 Darłowo (wieejska) ···-· - --

70 kobylanka .. --

71 Siemyśl -· -m-l_ Mirosławiec

--·

73 l Maryń ..

74 Kallsl Pomorski

~- O_b:l1sk - _· ___ Brak ~a!1ych o ' o 6 Obiekty upamiętniające wydarzenia historyczne z 1945 Brak danych

roku {załączono fotografie do oceny ww. obiektów) 1 l - Kamleń (z uwagi na wątpliwości poddano ocenie --r Brak danych ---

Instytutu Pamięci Narodowej w Szczecinie} 1 l Pomnik {L uwag! na wątpliwości poddano ocenie l Brak danych

-75 Dziwnów -- ··---76 Drawno

-77 , Barli!1ek -- ·-

Instytutu Pamięd Narodowej w Szczecinie} . ~ l Pomn;ki pOświęcone LUd~wemu Wojsku Polsldem~ Brak ~nych ·--

j o . -l o

78 l Nowogard !

Resko Świno!:Jjśde _____ _

Białogard {wl~j_ska)

1 __ Między?droje _ 1 83 Nowogródek Pornorski

84 ---1 tobez --·- .

85 l Pr;::elevvice - ..

86 Maszewo f--·· .. ---- ·-

87 Węgorzyno - ·-·- -~---

88 Szczecin

-89 Kotobrze~ (wiejska)

90 l Chodwel

--·. 91 Biesielderz ..

92 Stargard {miejska)_

93 Bielice ...

1 l Tablic~ o tr~-~ci nl942-1962 w ty~domu w roku 1g45 zorganizował się i pracowal pierwszy komitet

l -:;---l powiato~IY P.P.R. w Nowogardzie" ----+1-ll Obelisk ':J_parniętniający żatni(;!rZy Ar~ńH c~~-rwonej

l·· ~

... - ·--

---

- -r- ~ l" - - - ·-

==i=--=---~------·-~ o L -------

... ··-

··---

-···

1

3

o l

o 2 o

--·-------Pornnik

1) Pomnik wdzięczności dla Armii C:zerv.;onej 2) Pomnik poległym w walce owyzwolenie Oąbia

3) Pomnik PamięciTychktórzy zdobywa!l Szczecin

Płyta t. tablecą o treści ,.Bohaterom Związku

--+-------Radzi~cł<ie-go 1945"

---------Pomnik Zwycięstw~! Obeli_s__.k ____ -+---

-1.500 .d

---1.000 zł ------·- ·-o

......

o -o -··-···· ---o o -o -o ------ ----

7.691,~~ zł

Brak danych

-o - ·----Brak danych

-o

Brak dar!ych

~ ·-~

ul. \\'d:;c~i' 37, 'Jb'-t~!} :>ttr"()rJ,z~~.;r~,<f.l tc:l. 6? ~~,y·~~l:-~2 tF.:.; 3;11~·~ ?LS.B ~i P ci\~ 1 C!>;; :; !ll·ll.t'G::.s <1•).! .1-11 ~-~v

GJŚ.oiB.02.2016.AS. Miros]awicc,. dnią 19 ;sierpnia 2016r.

Za.e.hąpniopomorskl Prz..ą,~ w:Qję~vódzki

w Szt:tediiiłi Wały 'CJ.l:m])ręgo-4.

70·_.502:SZC".le~iil

W$z znę'k; r.". 1.4.1 00~ l77,20l6:KN;

Doi.yczy: .udzt~lenta. informacJi -dcrrvczącvch .. obiekfflw _budowlanych b ę!tarukterze ,Jlk.~ytkQ,~hl. W postać!: pornników. cbeJ~sk, po.Jllerd. tabHc: ,-.;.•oie:ńn):d't.

'\V o.ópo">vkdz.i lla Pąfi~N~ p~Sl1tlo ,i;)fc:rn-mJen.ly, ·.l± .n~ ~~::traie !Jrni:ny i ,M1ąsta :MirosłaV~-1cc -znajduJe się 6 obiektów npnmi~tniającydi, \'>')'ila.rzeriifl l1is1ory~zM·rdku· 1945 zw-iąza.ne.- ~ toczącymi ~ię ną tereD-ie gmJny 'i wlast~ .rvli,ro.sławiep walknm1 l Anu~i Wojska Polskiego o:pfzcłamanie Walu Polnotskiego.

w Z)Viązku 7. tym, iż Gl_'l'li]"m i Mias1p Mirosłą.w.iec roę s;m'$iadą. opinii I·nstytu{u Pamtęct Narudbw,ej odno§J1ie Jtw!'!li.Pką:cji wli.v o·c:r:mie: .o:tg@u pod:dftjc slę ~y· o.bi.ekty stanowią prqpagację ~1strpju. totalitamt::g-<l•

W załączeniu prz:esy'łam}r dók;LJ.l1ieiit(lcję zdjędow:ą 1,1-,iiejs.zy~h poninikow.

W zał.:~&:Z!:!liu:· - Załqc7.nik rii l dok:ttment<k}tl tdjędo\va poim1łkthv· m~dUJ<lC)'cli :ślę ua terenie gminy i

miflsta. J\·Hrosławi~c.

L:n4:! .'o~1)ej~ki w IY~lro5lą;,.eu ul. Woblotr.l37, 18·650 Mirost;;".ii&

N:IP 7!JS-16Cl-:;t..18 P.EGCN; ~7079l~OB • - • 1 • _____ .._ .... -•• c-_ '"l t{lll~t '- 1."l.:<\1 ~1 203'1 .lOCO ColO

'l~/J8/J1 12:56 lJu d !basta IT!fitiuin

l. i" . !t: t .,11'11 11'

P8.670.32.2016

:na: •• Ol

r;~'{;jl(\i,~·lj()fii:::_.;_:,~~~~;;'i;;;:;· ,\.::!'\T ,L;:;:;l V•/•r•;l; ~~~ j:'r,~~'.·'>-"w~\'

Swidwin, 'dnia 3Ó.OB.2016r

Zachodniopomorski Urząd Wojewódzki

ul Wały Chrobrego 4

70 .. 502 Szcz:eoln

dotyczy ; obffdctów budowlanych takłeh jak pomnłłd. obełiski propagujących komunizm łub łnne ustroje totalitarne.

W nawią~aniu do Pę(Jstw~ pi$nla o symbołu P-1.4100. 1 71.2016.KN z dnia 11.082016r (data wpływu 12.08.2016r) dotyczącego obi~kt6w budowlanych upamłętnłających żołnierzy Armii Sowieckiej informuję, te na terenie naszego miasta nie ma pomników~ obelisków i tablic pamiątkowych propagujących komunizm i inneJ ustroje totalitarne. 'Istnieją dwa pomniki upaml tniające żołnierzy polskich l sowieckich:

1. Pomnlk Braterstwa ro 11 s uowany o o. te na. acu onsty ucji 3 Maja dawnym Piacu Krasickiego odsłonięty w 1975 roku. W 1993 roku został on przebudowany ł zmieniony. Obecnie stanowi Pomnik Pole·głym i Pomordowanym żo.mierzom i Ofiarom Faszyzmu i Stalinizmu. Oo pomnika wmontowano tablicę upamiętniającą 17 osób poległych w wałce o Ziemię ŚWidwil1ską 3-7.1U.1945r. Na tablfcy widnieją nazwiSka i stopnie wojskowe 17 żołnierzy polskich l sowieckich oraz jednostki wojskowe, w których walczyU.

2, Dawny pomnik ku c.zcł tołnłerzy polskich i sowieckich {samolot ł głaz) usytuowany jest na Pl~cu lotników w pobłlżu dworca PKP w Świdwlnie. Na głazie narzutowym um1eszczona jest tablica pamiątkowa z napisem: nW V rocznicę wyzwolenia Mfaata śwldwlna dła uczczenia pamięci poległych żołnierzy w warkach o świdwłn wdzięczne społeczeńsł.Yło 1945-3 .. UI-1950". W roku 1976 w miejsce poprzedniego samolotu MiG -19 umieszczono samolot MiG~ 17 PF. Na cokote usytuowano tabłłcę pamiątkową: "W XXXIIł rocznicę Ludowego Wojska Polskiego Lotnicy- MlastJ) śwldwin 12.X.1976r1

'.

KoleJną tablicę na cokole samołotu zamieszcżono 28.08.1996r z napisem; .. Ku chwała i pamięci lotników $widwińskłego Garnizonu, którzy złożyli najwyźszą ofiarę strzegąc powietrznych g,ranlc · Rzeczpo$polltej w 700 lecie Miasta Świdwlna -mieszkańcy". Trzeela tablica na cokołe samolotu jest poŚWięcona pamięci ofiar katastrofy lotniczej w dniu 23 stycznia 2008 roku pod Mirosławcem. Na tabUcy wyszczególnione są naawf.ska lotników, którzy zginęli w katastrofie.

z-ea S\I~M!S1B~, ~ .~A~TA mgr Urstul\ '-~1 MKa

....

WOJEWODA ZACHODNIOPOMORSKI

Szczecin, dnia tf ~ października 2016 r. P-ZRP.0521.7.2016.D P-1.002.48 .20 16.Kl"\f

-, ",""'~~'ć_,j~":f/!p2'U l Pan

L~~ f! Ó 10!4 ~:::~:~:;,~omisji U.Uwodawczej \.-,._, ·~~ ,,., .......... ;. ............... .,.! '- Rzeczypospolitej Polskicj

LćC~7~ ~(//!/ W związku z pismem z dnia 6 października 2016 r. ~PS/KU-034/261199/18./16

w sprawie opinii w przedmiocie rbzwiązań przyjętych w projekcie ustawy o zmianie usta\\ry o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy bud0wli, obiektów i urządzel'i użyteczności publicznej (Druk senacki nr 261), do przedstawionego projektu nie zgłaszrun uwag. '

Odnosząc się natomiast do skutków fill!:lriso"Wych nałożonego na Skarb Państwa obowiązku zwrotu kosztów poniesionych w związku z usuwaniem pomników lub innych znaków, w załączeniu przekazuję informa~je w pmryższym zakresie uzyskane z jednostek samorządu. terytorialnego z terenu województwa zachodniopomorskiego.

•• ·•~•> ,,,. ••" - 0 • ""'" "" • •• ••---"- ••• -~·Mo -··- ••• ••••• • ··--·••• ~· ••••••·-~··• •• -· ••• 0 ~··•••-~·•• ... " ••• "'" -••• -• ~·· '""" •·•-•••••• ••••••·- ••• •

. -···. ·- .. ·-----·······----..... ___ , __ . ______ . _______ , ___ .... ······- .......

Zachodniopomorski Urząd Wojew6clzki w Szczecinie Wały Chrobrego 4, 70-502 Szczecin

te/. 91 4303-315, 914342-413,fax914330"250 www.szczecin.uw.gov.pl, e-mail: wojewada@szczecin.uw.gov.p/

· . ,, . · · · Informacja iJJa dby1vatela 0 B Y W A T E L ww1v.obywatel.go.v.pl

teJ. 222-500·109lub222-500-115

···------

Województwo zachodniopomorskie

szacowane koszty usunięcia Lp. Gmina obiektów

·---,····-··----·-1 Bobolice 5;000 -7.000 zł

r---2 Sławno (m i e jska) 10.000 zł

3 Gbleniów 15.000zł

4 Golezew o Brak danych

5 -~-ialogard (miejska) Brak danych -····

6 Cedynia ok.S.OOO zł 7 Drawsko Pomorskie so.ooo- 70.ooo zł

8 Osina 1.000 zł

9 Karni~e 600zł

10 Banie Brak danych

11 Choszczno Brak danych

12 Karnice 600zł

13 Kobylanka Brak danych

14 Mirosławiec Brak danych 15 Maryń Brakdanych 16 Kalisz Pomorski Brak danych 17 Dziwnów Brak dartych 18 Nowogard 1.500 zł

19 Resko 1.000 zł

20 Węgorzyno 7.691,89 zł

21 Sz-czecin Brak danych 22 Choci\1\'el Brak danych 23 Stargard (miejska) Brak danych

l'<R FA<SU : 5:33011733

WOJEWODA POMORSKI

s o~ v. 520.6.20 16.ŁJ

89 (.JPZ. 21?16 08:29

Odat\sk, dnia .J września 2016 r.

Stanowny 11au

Stanisław Gogacz

PrztV~-'odni~:ąey

Komisji. llstawodawczej

SenatuRP

Odpowiadając na Pańskle pismo z dnia lO sierpnia 2016 r.1 syt:,'ll .. BPS/KU-034/261/13/16~

dotycząc.(;' projektu usta"W'Y o ~nianie usta\Tv'Y o zNca2: o propagowania komunizmu lub itmego ,_ , ~-;t w; ' , ti'

ustroju totalitamego przez na'l.~·y budowli, ohiek1\.1\V i urządzeń u:t:}'teczności publicznej

pr"agnę zapewnić o moim poparciu dla idei usunięcia 1akich obiektów z. prr.estr~eni publicznqj.

Mając na uwadze powyższe pozwolę sobie podzielić' się kilkoma wątpliwo:Mami

dotyczącymi nicktórych zapisów proponowant>J no·vv1!lizacjl. l.gt~dllie 7. a:rt 7 znoweli:zowar1~i

ustav .. ')' (dmk senacki m 261). będzie ona miała zasto)towanie tatle dt) obiektów budowalnych

o charakterzt:~ nieutytkmvym, takich jak pomniki) (Jbeltski, popiersia, tablice pamiqtkf.,we,

napisy i znaki. Z kolei zgodnie z art. 8 l'l.ovvelit w przypadku l~}'fnier#a tukich nhiekt&w

W(~jewoda naka:te ich rozbiórkę. Wobec takiego br~r~·~i~nla obu przepisów po.zostaje ńiejasne,

jaki o1'gan j w jakim trybło będzie dokonywał oceny poszczególnych obiektów i klasyfikował

je do ro.t:biórh .leżel.i intencją prawo4Jawcy je~ o(wołanie ~·się .~lo procedury opiniowani~t

mającej za.stosowanie w przypadku na:t.w ulią., ~j. wskazanie jako właściwego organu do

, sporządzan1a opinii w tym zakresie ~~~ttu. P,ru.nięt:i Narod.9w~i~ .to wydąie się, że przepis ~11. 8 pt.)Wit1lt:n za~ierać odwołanie do tej c.zymm;ci, np. poprz.ez wprowadzenie terminu

st'VJlierdzenie. W takim wypadku przepis bmnialby w przypadku stwierdzenia i.wnienia Jakkir

obfekl1.lw wojewoda ftakaże ich rozbiórk~. Dopr~,:y;eowanie t~i kwestii może pozwolić uniknąć problemów 1. jednoznacznym olo:eii1enien charakteru obiektów~ t.własźcza 2:e

podobni~: jak w ptzypudku ulic, formalne intencje fLutdatorów pomników lub .r~eść i~skrzy·cji · mog-ą być ob~nic przedmiotem odmiennych interpretacji. . 'l

NR FAKSU : 5832111733 • 't

Zagadnien1e to v .. ~ą.te się pośrednio z naszą drugą U\v-agą, dotyczącą przymusu rozhiórki

obickm jako jedynego roZ\viązania propcmnwanego przez ustawę. PóQiew& niektóre obiekty

mają nieu~talnną bądź niejednoznaczną proweniencjt:~ ustalenie cey p~dlegają one rygorom proponowanej usta:wy mote być dokonane tylko przez uprawnioną do tego instytucję .

. h~clnakż{~ z tego samego powodu, w nielicznych prl!ypadkach, bardziej suty~f'akcjonują.cym

rozwiąl'.aniem fiiż fikwidacja mogłaby ,.być zmiana <:harakter~t takiego obiektu. np. puptzez

demontaż tablic:. inskrypcyjnych hl!dź sytuboli, 01:.nosi siy to zwbszcza do pomników wojsko\\'Y~h • .zazwyczaj mąią:cych formę czołgu łuh lnr1ego J>przętu w~jskowego. W kHku

gminach naszego wojewód1.twn juz w ubiegłych latach dokonano konwers:ii tego typu

upamiętnień, Zlikwidowano tablice intencyjne, symbole komunistyc:z11e f lnnc odniesienia. do

systemu totalitarnego. w miejsce których pojaVviły się informacje C\) do hls:t.orli danegc}

eksponatu. Jednoznaczna ocena takiego obiektu rt:1:>głaby obecnie nastrę.(17.Uć trudności. i

z pcv.mo.Scią po\vinna być dokonana ptzez komp1~tęntną itlstytucję. Nie można jednak

Vv-ykluczyć, że opinia tej instytucji ze:r.vvalałaby na ddsze funkc.ionowanie takiego obiektu w

przes.tr'"L.eni publicznej. W tald~i sytuacji wsbzane byłoby urpożliwien.ie innym, Jednostkom

samorządu terytorialnego zastosowanie ana;logicznegc- rnzv..dązania \vobcc tego t;ylJU obiekli,w

zna.1dąjących sic na łch tcrcnJc. WYJn.a,~ł_<>bY,. 19 uw:rgl~dnkąia v·r J.u.-tawie tak~e możliwości

zmiany przezr'laczenia obiektu.

Wres~cie wątpiiwo§ć naszą budzi niepr~yzyjne odwołanie się w uzasadnieniu proponm.vłmej

nowelizacji do zapisów umov,.)' zawartej po.międ2y Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a

Rządem Federacji Rosyjskie:.i o grobach i miejscach pamięci ofiar \vojcn i represji z 22 lutego

J 994 r, Wbrew treści uzasadnienia, rn·oponowany mt. 7 noweli (W uzasadnieniu błędnie

wskazano art. 8) nie pr.2.ekazuje wprós.~ r..e ustawa. ni;~ narusza umów i traktatów z Federacją

Rosyjską, bowiem w ogóle n.ie zawiera 011 żadny~h odniesień do jakichkolwiek umów

mh{d.zynarodo\~o,'Ych.

Jeżeli chodzi na.tomi~t o przedsta\\~en1e int"c:umac:ji na potr~eby· oceny s.kutkóv•l regulacji~ upr.cejmie htfonnuję, ze według infor.met~;Ji u~yskanych z gnl.in.~ !ta. tereJ1ie w~jc,vództwa

pomorskiego znajdują się jedynie· 3 o~J!;ty.,.budowJąnc (pomniki) propa.gujące komunh.rn!

których szacunkowy koszt rozebrania. \Vynosi ok. ~·.000 zł. Pragnę jednak podkt'eślić, że

liczba tych obiektów może być w rzeczywistości '"''h!ksz~ ponieważ niektóre urzędy i:,'lTiin i

miast nic zakończyly jesze7.e J')t'<'lcesu hwv•entaryzac~ji nazw ulic. oraz obiektów ruogących

podlegać ustawie.

STP..2

WRZ 09 201~ 8:51AM FAI<S HP LASER.JET s t l

\:\r'ICEVVOJE \\<70DA Ś\,·'IĘTO.KRZYSKI Kielce, dnia 08..()9-20]6

Znak: PNK.UI.002.12.201

Pan Stan'isław G&gacz Przewodniczący Komisji llstaw()dawc:zej Sematn Rzeczypospolitej Polskiej

]'..'awią<:.'lljąc do pisma znak: BPS/KU-034/261/15/J 6 z dnia lO sierpnia 2016 r. zawierającego

intbrmac_;ę o rozpoczęciu prac nad inicjatywą ustawoda.,.vczą ,..,. zakresie projektu usta..vy ozmiru1ie

ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli.

obiektów i uru;dze~1 nżytecznoścd ptlbliczn.ej na podstawie informacji przekazanych

od wójLów/bu:-mistrzów/prezyde:ntów miast z terenu \.vojewództwa świętokr"Lyskiego1 - ponizej

przek.112uję stos<w~·'Ile dane:

l. Jiczba z.najdując.ych· się na terenie }'··ojevn5d.ztwa ~wi~tqkr.qsk:iego obiektów bud~':vlEIIlych

o charakterze nietlż)tkow-ym ~ takich jak pomtrild, obeliski, popiersia. tablic.e pamiątko\ve,

napisy i maki (z v.ryłąc:zeniem w*w .i miejsc po:c.bówku, l\' szczególności cmentarzy

wojermych) ~propagujących komunizm Jub inne ustroje totalitarne- 3l

W tym 4 obiekty majdujące się na terenie prywatnym.

2, Lącz.ne szacowane koszty związane z usunięciem Vlrw·. obiektów~ ok. 13315{) ił.

W przypadku 7 obiektó"v, gmin)r nie były w stanie określić na chvviJę obecną kosztów ich

ustmi<;cia m.in. ze \'ł-""Zglttdu na prowadz.oną z IPN korespondencję czy da."ly pomnik}tablka

kwa1it1kuje się do ewentualnego usunięcia w myśl projektowanych przepisóvv· w·w. usta\vy.

Równocześnie inforrnuję, że nie wnos41t uwag do rozwiąz!ll\ zaproponmlv'anych w projekcie

ustav..y o zm:ian.le usta\h'Y o zakazie propagowania kum1.:11izmti ·lub innego uiStroju totalitarnego

prze? nav.vy budowli, obiektów i urz.ądze11 użyteczności publicznej.

L Jnl'on11a..:je przekazane przez 102 gminy 7. rerenu >voje·wództwa św5ętolc.rzyskiego.

WOJEWODA ŚWIĘTOKRZYSKI

Znak: PNK.II.0521.111.2016

Pan Stanisław Gogacz Przewodniczący

Komisji Ustawodawczej

Kielce, dnia 17-10-2016

Senat Rzeczypospolitej Polskiej

( ~ . ~ ·'"'y) ~ •A o'" Ą,. c':....! 'l .. ~/.:.u.<.ir( t.J ;.~fi · ~~c~t.ue · IY!ei"AJooUu: lit C$ u)

W odpowiedzi na pismo z dnia 6 października 2016-'r. znak: BPS/KU-034/261/99/15./16,

uprzejmie informuję, że nie wnoszę uwag do projektu ustawy o zmianie ustan·1' o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroJu totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.

Informuje, że wartość ewentualnych roszczel'l jednostek samorządy terytorialnego z terenu -vvojcwództwa świętokrzyskiego w związku z wprowadzeniem w życie projektu ustawy o zmianie

ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli.

obiektów i urząclzd1 użyteczności publicznej została oszacowana na kwotę 133 150 zł. Niemniej

jednak należy podkreślić, że część gmin nie była w stanie określić kosztów usunięcia pomników m.in. ze względu na prowadzoną z IPN korespondencję czy dany pomnik/tablica kwalifikuje

się do ewentualnego usunięcia w myśl projektowanych przepisów wvv. ustawy. Ponadto pragnę podkreślić, że oszacowane koszty dotyczą przede wszystkim pomników, których właścicielem jest gmina. Można przypuszczać, ~:e powyższa szacunkowa kwota wzrośnie, bovviem przepisy będą dotyczyły również innych niż gmina właścicieli i użytkowników wieczystych

nieruchomości, na której znajduje się pomnik, o którym mowa w projekcie.

WO,JEWODA ŚWIĘTOKRZVSKI

J.: (L,~' (}WUr v6 Agatn w(~j 1SZ}h

PREZES ZARZĄDU Ludwik Węgrzyn

POWIAT BOCHENSKI

WICEPREZESI ZARZĄDU Robert Gadek

POWIAT STRZYŻOWSKI

Janina Kwiecień POWIAT KARTUSKI

Ewa Masny-Aska nas MIASTO NA PRAWACH POWIATU

m.st. WARSZAWA

Krzysztof Nosal POWIAT KALISKI

Andrzej Plonka POWIAT BIELSKI /woj. ŚLĄSKIE/

Zenon Rodzik POWIAT OPOLSKI /woj. LUBELSKIE/

Sławomir Snarski POWIAT BIELSKI /woj. PODLASKIE/

Zbigniew Szumski POWIAT ŚWIEBODZIŃSKI

Marek Tramś POWIAT POLKOWICKI

CZŁONKOWIE ZARZĄDU

Sebastian Burdzy POWIAT ŚREDZKI

Zbigniew Deptula POWIAT MAKOWSKI

Edmund Kaczmarek POWIAT JĘDRZEJOWSKI

Franciszek Koszewski POWIAT ŚWIECKI

Edmund Kotecki POWIAT BRZEZIŃSKI

Józef Kozina POWIAT GŁUBCZYCKI

Adam Krzysztoń POWIAT ŁAŃCUCKI

Tadeusz Kwiatkowski POWIAT DĄBROWSKI

Krzysztof Lis POWIAT SZCZECINECKI

Andrzej Nowicki POWIAT PISKI

Marek Plawiak POWIAT NOWOSĄDECKI

KOMISJA REWIZYJNA PRZEWODNICZĄCY

Józef Swaczyna POWIAT STRZELECKI

Z-CA PRZEWODNICZĄCEGO Andrzej Szymanek

POWIAT WIERUSZOWSKI

CZŁONKOWIE

Marek Chdalowski POWIAT GARWOLIŃSKI

Andrzej Ciołek POWIAT GOŁDAPSKI

Janusz Guzdek POWIAT DZIERŻONIOWSKI

Józef Jodłowski POWIAT RZESZOWSKI

Krzysztof Ma ćkiewicz POWIAT WĄBRZESKI

Szczepan Oldakowski POWIAT SUWALSKI

Andrzej Opala POWIAT ŁÓDZKI WSCHODNI

DYREKTOR BIURA Rudolf Borusiewicz

ZWIĄZEK POWIATÓW POLSKICH ASSOCIATION OF POUSH COUNTIES

(member of Council of European Municipalities and Regions)

Pałac Kultury i Nauki, XXVII piętro, 00-901 Warszawa 134, Plac Defilad 1, skr. pocztowa 7, tel. (22) 656 63 34, fax. (22) 656 63 33

Adres do korespondencji: 33-300 Nowy Sącz 1, skr. pocztowa 119, tel. {18) 477 86 00, fax. (18) 477 86 11, e-mail: biuro@powiatypolskie.pl, www.zpp.pl

Or.A.0531/203/16 Warszawa, 7 września 2016 r.

Szanowny Pan

Stanisław GOGACZ

Przewodniczący Komisji

Ustawodawczej

Senat RP

W odpowiedzi na pismo z dnia 10 sierpnia 2016 roku dotyczące

wyrażenia opinii w sprawie rozwiązań zaproponowanych w projekcie

ustawy o zmianie ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego

ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów urządzeń

użyteczności publicznej (druk senacki nr 261), na wstępie pragnę

zaznaczyć, że Związek Powiatów Polskich popiera działania na rzecz

usuwania z przestrzeni publicznej symboli mogących propagować

totalitarne ustroje. Przedłożona przez projektodawców nowelizacja jest

jednak obarczona błędami, które winny być usunięte w toku dalszych

prac legislacyjnych, tak aby nie budziły wątpliwości adresatów norm

prawnych co do intencji ustawodawcy.

Na wstępie zwracamy · uwagę na niespójność tytułu już

obowiązującej ustawy z projektowanymi przepisami. Ustawa z 1 kwietnia

2016 r. reguluje zakaz propagowania ustrojów totalitarnych poprzez

nazwy budowli, obiektów urządzeń użytecznÓści publicznej,

a tymczasem projektowane przepisy przewidują również rozbiórkę

niektórych obiektów budowalnych. W naszej ocenie nowelizacja powinna

obejmować również zmianę tytułu.

Niezrozumiałe jest sformułowanie zawarte w projektowanym art. 7,

zgodnie z którym cyt. "ustawę stosuje się także do" w zw.

z projektowanym art. 8. Przepisy art. 1 do S obecnie obwiązującej

ustawy odnoszą się wyłącznie do zmiany nazw i są tak sformułowane,

że nie będzie możliwości ich zastosowania ani wprost ani odpowiednio do

procedury usuwania niektórych obiektów budowlanych z przestrzeni

p u b licznej.

Wątpliwości budzi również to, czy projektodawcy przewidują jakikolwiek okres przejściowy

dla właścicieli obiektów budowlanych do dostosowania się do przepisów bez konieczności

wydawania władczej decyzji przez wojewodę. Wydaje się, że takie rozwiązanie byłoby

racjonalne chociażby w zakresie ograniczenia wydatków administracyjnych na wszczynanie

i prowadzenie postępowań administracyjnych. Zwracamy uwagę, że obiekty wymienione

w projektowanych art. 7 ustawy mogą być posadowione również na gruntach prywatnych,

liczba takich obiektów jest nieznana. Wydaje się, że zarówno samorządy jak i obywatele

powinni mieć czas na dostosowanie się do regulacji. Podkreślamy również, że w odniesieniu

do wskazanych w powołanym przepisie obiektów nie będzie miał zastosowania termin

przejściowy wskazany art. 6 ust. 1 ustawy, który zakłada, że obowiązujące w dniu wejścia

w życie ustawy nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, w tym dróg,

ulic, mostów i placów, upamiętniające osoby, organizacje, wydarzenia lub daty

symbolizujące komunizm lub inny ustrój totalitarny lub propagujące taki ustrój w inny

sposób, właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego albo związku, o którym mowa

w art. 4, zmienia w terminie 12 miesięcy od dnia jej wejścia w życie. Tymczasem

w przypadku pomników, obelisków i pozostałych obiektów wymienionych w projektowanym

art. 7, sama zmiana ich nazwy nie spowoduje osiągnięcia celu ustawy, ponadto termin

12-miesieczny rozpoczął już swój bieg 2 września 2016 r. tj. w dniu wejścia w życie ustawy

pierwotnej. Oznacza to, że czas na dostosowanie się do przepisów ustawy przez właścicieli

nieruchomości wyniesie 14 dni (planowane vacatio legis).

Wątpliwości budzi również sankcja rozbiórki w przypadku niektórych obiektów

wymienionych w projektowanym art. 7 ustawy. Tablica pamiątkowa, napis czy znak często

nie będą spełniały warunku dla uznania ich za obiekty budowalne (przykład tablica

pamiątkowa w ścianie budynku), co w konsekwencji będzie oznaczało, że proponowany

przepis nie będzie miał zastosowania. Na pewno nie do przyjęcia byłaby interpretacja,

zgodnie z którą nakaz rozbiórki dotyczyłby obiektu budowlanego, na którym tablica, czy

napis są umieszczone. Co do pozostałych przypadków można zastanowić się czy nakaz

rozbiórki będzie zawsze adekwatną do potrzeb procedurą, zwłaszcza że np. cokoły

istniejących pomników mogłyby stanowić podstawę do innego sposób zagospodarowania

przestrzeni. Reasumując wydaje się, że wojewoda winien mieć przyznany szerszy wachlarz

w zakresie możliwej treści decyzji administracyjnej niż wyłącznie rozbiórka.

Wątpliwości budzi także sama redakcja projektowanego art. 8. W przypadku przyjęcia

nowelizacji przepis stanie się samodzielną jednostką redakcyjną w ustawie nowelizowanej.

Zgodnie z projektowanym przepisem cyt. "W przypadku istnienia takich obiektów wojewoda

nakazuje ich rozbiórkę.". Wydaje się, że projektodawcom chodziło o obiekty wymienione

w projektowanym art. 7, co w powołanym przepisie powinno być wprost sprecyzowane.

Inaczej pojawią się wątpliwości czy w art. 8 słowo obiekt będzie odnosiło się do obiektów

z art. 7 czy potencjalnie wszystkich obiektów wskazanych w ustawie.

Na końcu zwracamy się do projektodawców o rozważenia wprowadzenia mechanizmu

dofinansowania w przypadku konieczności rozbiórki niektórych obiektów budowalnych,

zwłaszcza dużych pomników. Samorządy utrzymują się z dochodów generowanych przez

swoich mieszkańców. Przy posadowieniu tych obiektów kilkadziesiąt lat temu społeczności

lokalne nie były pytane o opinię co do zasadności posadowienia obiektów propagujących

komunizm, a teraz będą ponosić wydatki związane z ich usunięciem z przestrzeni

publicznej. Wydaje się, że skutki finansowe zmian winny być rozłożone proporcjonalnie

pomiędzy budżety samorządów i skarbu państwa.

Z poważaniem

Prezes Zarządu Związku Powiatów Polskich

~

PREZES ZARZĄDU Ludwik Węgrzyn

POWIAT BOCHENSKI

ZWIĄZEK POWIATÓW POLSKICH ASSOCIATION OF POUSH COUNTIES

(member of Councll of European Munlcipalltles and Reglons)

Pałac K~ltury l Nauki, XXVII piętro, 00-901 Warszawa 134, Plac Defilad 1, skr. pocztowa 7, teJ. (22) 656 63 34, fax. (22) 656 63 33 1

do korespondencji: 33-300 Nowy Sącz 1, skr. pocztowa 119, tel. (18) 477 86 ob, fax. (18) 477 86 11, e-mali: bluro@powlatypolskle.pl, www.zpp.pl ·

WICEPREZESIZARZĄDU--L---~~~~~iATin Robert Godek

POWIAT STRZYZOWSKI

~anlna Kwiecień POWIAT KARTUSKI

Ewa Masny-Askanas MIASTO NA PRAWACH POWIATU

m.st. WARSZAWA

Krzysztof Nosal POWIAT KAUSKI

Andrzej Płonka POWIAT BIELSKI /woj, ŚLĄSKIE/

Zenon Rodzlk POWIAT OPOLSKI /woj. LUBELSKIE/

Sławomir Snarskl POWIAT BIELSKI /woj. PODLASKIE/

iblgniew Szumski POWIAT ŚWIEBODZIŃSKI

MarekTramś POWIAT POLKOWICKI

CZŁONKOWIE ZARZĄDU Sebastian Burdzy POWIAT ŚREDZKI Zbigniew Deptuła

POWIAT MAKOWSKI

Edmund Kaczmarek POWIAT JĘDRZEJOWSKI

Frąnclszek Koszowskl ~OWIAT ŚWIECKI J:dmund Koteckl

POWIAT BRZEZIŃSKI

Józef Kozina POWIAT GŁUBCZVCKI

~'dam Krzysztoń POWIAT ŁAi'ICUCKI

Tadeusz Kwiatkowski POWIAT DĄBROWSKI

Krzysztof Us POWIAT SZCZECINECKI

Andrzej Nowicki POWIAT PISKI

Marek Pławlak POWIAT NOWOSĄDECKI

KOMISJA REWIZYJNA PRZEWODNICZĄCY

Józef Swaczyna POWIAT STRZELECKI

Z•CA PRZEWODNICZĄCEGO Andrzej Szymanek

POWIAT WIERUSZOWSKI

CZŁONKOWIE Marek Chclałowskl

POWIAT GARWOUŃSKI Andrzej Ciołek

POWIAT GOŁDAPSKI

Janusz Guzdek POWIAT DZIERŻONIOWSKI

Józef Jodłowski POWIAT RZESZOWSKI

Krzysztof Maćklewlcz POWIAT WĄBRZESKI

Szczepan Ołdakowskl POWIAT SUWALSKI

Andrzej Opala POWIAT ŁÓDZKI WSCHODNI

DYREKTOR BIURA Rudolf Eforuslewlcz

Szanowny Pan Stanisław GOGACZ Przewodniczący Komisji Ustawodawczej Senat RP

dpowiedzi na pismo Pana Przewodniczącego z dnia 6 października roku, nr BPS/KU-034/261/99/23./16 w sprawie wyrażenia opinii

o rojekcle ustawy o zmianie ustawy o zakazie propagowania ko unizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obi któw l urządzeń użyteczności publicznej po wprowadzeniu zmian w ramach procedury pierwszego czytania, uprzejmie informuję,

że wiązek Powiatów Polskich docenia uwzględnienie zgłoszonych przez, ZPP uwag.

Po rzeanalizowaniu przesłanego do nas projektu w nowej, poprawionej wer ji, zwracamy uwagę na kilka kwestii wymagających wyjaśnienia lub dop ecyzowanla.

W rojektowanym art. S a ust. 1 zaproponowano, by jako pomniki mlane były m.In. napisy i znaki. Zapis ten nie jest precyzyjny -y wskazać o jakle napisy i znaki chodzi - przez jaki podmiot szczone i w jakich okolicznościach. Trudno bowiem oczekiwać, by owi ustawy (i obowiązkowi usunięcia) podlegały napisy

szczone przez niezidentyfikowane osoby np. na chodniku.

Pon dto, należy wyjaśnić co oznacza, że pomnik jest niewystawiony na· wid k publiczny. Jest to pojęcie nieostre i ocenne, wymagające

dop ecyzowania dla właściwego zastosowania art. S ust. 3. Nadal pod rzymujemy uwagę dot. użycia przez projektodawców sformułowania usu ięcie pomnika, zwłaszcza w kontekście art. S a ust. 2. W praktyce, : lnac ej będzie się odbywało usunięcie napisu, a inaczej usunięcie

obeł sku. Wydaje się, że istotnym z punktu widzenia osiągnięcia celów ·usta y jest pozbawJenie pomnika cech wskazujących na to, że ropagował komunizm lub inny ustrój totalitarny w rozumleniu usta y. Nie jest ważne czy pomnik poddano rozbiórce, zamalowano napi , przerobiono popiersie czy w jakikolwiek inny sposób pozbawiono ' pom ik charakteru, o którym mowa w art. Sa ust. 1- ważne jest, by osią; nąć oczekiwany efekt.

W związku w pow i:szym, pod rozwagę poddajemy zdefiniowanie usunięcia jakQ pozbawienie pomnika cech, które decydują o tym, ze dany pomnik propaguje komunizm lu~ inny ustrój totalitarn • Taki zapis będżie gwarantem osiągnięcia celu ustawy i jednocześnid zapewni podmiotom z bowiązanym elastyczność w doborze środków dla realizacji tego celu.;

W odniesieniu koszt w finansowanych wejścia w :Zycie ustawy, zważywszy na fakt) li: problem będzie otyczył w dużej mierze gmin miejskich, uprzejmie informuję,

ze w krótkim termi ie wskazanym przez Pana Przewodniczącego zebranie rzetelnychi danych przez Związe Powiatów Polskich nie jest możliwe. Zwróciliśmy się w tej sprawie: o współpracę do Unii etropolil oraz Związku Miast Polsklch.

Z poważaniem '

Prezes Zarządu Związku Po iatów Polskich

WOJEWODA J•OOKARPACKJ ul. Grunwaldzka 15 35-959 Rzeszó\v skr. poczL. 297

P-11.0521.2.23 .2016

~ ··-- -· . . - ,- - ' ' : ,•' ~ l

Pan

Stanisław Gogaez

Przewodniczący Komisji Ustawodawczej

Senat Rzeczypospolitej Polsldcj

W nawiązaniu do pisma z dnia lO SkJ11nia 2016 r .• BPS /KU-034/261/11/16 uprzejmie

infomlL~ję. że po za poz.mln i u się 1- projekunn ustcnvy o zaka:;:ie propagowania komuni:rrnu lub

inm:łgo ustroju totalitarnego przez t1GZ'IV.Ji budowli ,obiltktów i unqdze11 uiytecznośei

publiczne.f przeka?:uję następt\iącc uwagi do ww. projektu:

- w projektO\vanym łlTL 8 v.rymaga doprecyzowania słowo ."takich obiektów'; - czy uq1is

ten dotyczy tylko obiektów wymienionych w art. 7, tj. obiekt6w budowlanych

o charakterze nicuż)1kov..'Ym takich jak pomniki, obeliski, popiersiu, lablice pamiątkowe,

napisy i znaki czy także obiektó\:..' v.ryrmienianych w arL 1, a więc budO\:vli. obiektów i

urz.ąd7eł1

1 phtCĆ\:..•;

użyteczności publiezn~j, w tym dróg, u Ue, mostów

- ponadto w pt·Qjek."tm~y·anym art. 8 brak jest określenia j()rmy dokumentu w jakiej

Wojewoda nakazuje rozbiórkę, \\1skazania }do tą rozbibrkę miałby przeprowadzić i na czyj

koszt, nie określono także sankcji za nie-usunięcie obiektu, a także nie wskazano drogi

odwohn:vcz.ej.

W uzll.sadnienhl. do projektu wsk<1zano skutki finansowe dla IPN jako koszty

wyda"vunia opinii pl'zcz Instytut Pamięci Narodowej, jednak przedłożony do zaopiniowania

projekt zmian nic naklada na IPN dodatkowych zadatl. W przypadku przyjęcia zmian ustavvy

dodatko"ve zadania spadłyb.J• na wojewodę, a tu ustawodawca nie wspomniał o sk-utkach

finansowych, wskazując tylko że ,.usta,~·a będzie generowala kos:.:o:ty postępowali

zmierzających do usunięcia obiektów"

Ponadto proponuje się skreślei1te w nrt. 2 ust.2 oraz w mt. 6 ust.3 zapisu dot. Rady

Ochrony Pamięcl Walk i Męczeństwa-gdyź Rada OPWiM zustata zJik\vidowana, zgodnie z

ustawą 7; dnia 29 kwietnia 20 16 r. o zmianie ustaV•'Y

o Instytucie Pamięci Nurodmvej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu

oraz niektórych innych ustmv (Dz. U z 2016r.poz.749)

Odnosząc się natomiast do informacji ;t;\"r'iązanych z liczbą znajdujących się na terenie

województ\va obiektów budo\vlanych o charakterze nieuż)'tkQ\•vym - takich jak pomniki,

obeliski, popiersia, tablice pamiątkO\;o.,:e, napisy i maki (z w-yłączeniem grobów i miejsc

pochówku, w szczególności cmentatzy wojennych) - propagując.ych komunizm lub inne

ustroje totalitarne oraz o szacowanych kosztach związanych z usunięciem tych obiektów -

uprzc.Jmte informuję, iz na terenie \:vojewódznva istnieje ponad

20 takich obiektów. Koszty ich rozbiórki (tam gdzie bylo to możli\ve) gminy ustaliły na

blisko 350 tys. zł. a w dwóch przypadkac.h (pomnik \V JabłonJ<ac.h - j."'lil. Baligród, oraz

w Zbydniowie- gm. Złlleszany) nie podano nawet orientac)jnego kosztu rozbiórki. Z uwagi

na fakt, że podane k'voty mają charakter szacunk:ovvy, a \Vykazane obiekty zostały

zweryfikowane uznaniowo, pm .. vyższa infonnacja nie jest w żaden sposób \'Viążąca.

,r·

/

' WOJEWODA ŁÓDZKI

PNIK-IV.0521.1.20 16

Szanowny Panie Senatorze,

Łódź, 8 września 2016 r.

Pan

Stanisław Gogacz

Senator Rzeczypospolitej Polskiej

Przewodniczący Komisji Ustawodawczej

Senatu Rzeczypospolitej Polskiej

odpowiadając na pismo z dnia 10 sierpnia 2016 r. znak: BPS/KU-034/26117./16 dotyczące

zaopiniowania projektu ustawy o zmianie ustawy o zakazie propagowania komunizmu

lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów ·i urządzeń użyteczności publicznej uprzejmie infmmuję, że po przeanalizowaniu treści zapisów, projekt nie precyzuje:

- adresata nakazu rozbiórlei (tj. nie bierze pod uwagę, różnych form własności gmntu

lub budynku w przypadku tablic),

strony ponoszącej koszty demontażu lub rozbiórki upamiętnienia,

- form egzekucji nakazu wojewody.

Biorąc pod uwagę uprawnienia Instytutu Pamięci Narodowej do zajmowania stanowisk

i wydawania opinii (art. 53k ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu), proponuję rozważyć, by uprawnienie nakazu rozbiórki przyznać PrezcsO\Vi IPN, co skróci proces demontażu z przestrzeni publicznej upamiętniel'l związanych z propagowaniem komunizmu.

Aby oszacować koszty usunięcia ww. upamięlnieJ'l, zwrócono się do 177 jednostek samorządu terytorialnego województwa łódzkiego, z prośbą o wskazanie takich obiektów

i podanie kosztów ich demontażu (odpowiedzi udzidilo 55 jednostek).

W związku z powyższym, według stanu wiedzy na dziel'l dzisiejszy, łącznie na terenie

województwa łódzkiego, znajduje się 20 obiektów proponowanych do rozbiórki, w tym,

9 obelisków i pomników oraz 11 tablic. Szacunkowy koszt demontażu wymienionych

obiektów wynosi ok. 200 tys. zł.

Z poważaniem

WOJEWODA ŁÓDZKI

Zbigniew Rau

LÓDZKI URZĄD WO.JEW(lll/ J.: ł W LODZI 90-926 Lódź. ul. Piotrkowska 104, tel.: (+48) <12 <>!· ł li l 00, fax: (+48) 42 664 lO 40

Elekttoniczna Skrzynka Podnwcz:l ..!l'! . \ ·' ;(~~~;.uw/skrytka ------·· ln.rl~,tti.. q

WOJEWODA ŁÓDZKI

PNIK-IV.052I .5.2016

KANCELARIASENATU Kancelaria ogólna

L201s -1o-~g ~o

\

~d V- ./ ......... .. w pt. Nr WIO• .. ............... i

Pan

Stanisław Gogac

Senator Rzeczyp spolitej Polskiej

Przewodniczący omisji Ustawodawczej

Senatu Rzeczyp rpolitej Polskiej

Szanowny Panie Senatorze,

odpowiadając na pismo z dnia 6 października 2016 r. znak: PS/K.U-034/261/99/7./16

dotyczące zaopiniowania projektu ustawy o zmianie ustawy o zakazie propagowania

komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budo li, obiektów i urządzeń

użyteczności publicznej, po przeanalizowaniu jego treści, propon1ję ewentualnie uzupełnić

przedmiotowy projekt o zapis dotyczący obowiązku i zasad retu kosztów rozbiórki

lub demontażu przez Skarb Państwa upamiętnienia związa 1ego z propagowaniem

komunizmu, w tym wycenę i zasady wykonywania zwrotu, p stępowania w przypadku

odmowy wyłożenia środków własnych.

Według stanu wiedzy na dzień dzisiejszy, na terenie wojewód a łódzkiego znajduje się

28 obiektów podlegających ww. ustawie, w tym 13 pomnikó i obelisków, 14 tablic

i l upamiętnienie w postaci napisu z kostki brukowej. Szac nkowy koszt demontażu

wszystkich obiektów wynosi ok. 257 tys. zł.

Z poważaniem

WO i WODA ŁÓDZKI

Zbigniew Rau

D DPotw erdzam zgodność kopii z doku entem elektronicznym:

LÓDZKI URZĄD WOJEWÓDZKI W LO D Zł j 90·926 Łódź, ul. Piotrkow&kn 104,lel.: (+48) 42 664 lO 00, fnx: (+48) 42 66 , 10 40

Elektroniezon Skrzynka Podawcza ePUAP: llodzuw/skrytka i' www lodzkie eu

PREZES NACZELNEGO S."\DV AD:'v1lNISTRACYJ-:'\IF.GO

Warszawa, dnia .f września 2016 r.

Pan Stanisław Gagacz Przewodniczący Komisji Ustawodawczej Senatu Rzeczypospolitej Polskiej

Odpowiadając na pismo z dnia 10 sierpnia 2016 r., znal< BPS/KU-

034/261!19./16 w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o zakazie propagowania

komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez narNy budowli, obiektów i

urządzeń uzyteczności publicznej (druk senącki nr 261)- uprzejmie infonnuję, ze do

przedstawionego projektu ustawy uwag merytorycznych nie zgłaszam.

- ~-· ,., '"'------···-- •··' ·'l? l-ł?7 7943. fitx: 22 827 6687, prezC"Smm@n:o;a.gov.pl

PREZES NACZELNEGO SĄDUADMINISTRACYJNEGO

80-60-35/16

Warszawa, dnia At października 2016 r.

Pan

Stanisław Gogacz

Przewodniczący

Komisji Ustawodawczej Senatu RP

Odpowiadając na pismo z dnia 6 października 2016 r., znak:

BPS/KU-034/261/99/19/16, przekazujące projekt ustawy o zmianie ustawy o zakazie

propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów

i urządzeń użyteczności publicznej, uprzejmie informuję, że nie zgłaszam uwag

merytorycznych do przedstawionego projektu.

ul. Gabriela Piotra Boduena 3/5, 00-011 Warszawa, teł.: 22 827 79 43, fax: 22 827 66 87, prezesnsa@nsa .gov. p l

MNlSTER.s'l"WO KULTURY I DZlEDZlCTWA NARODO\VEGO

Sekn:iarz ,\;umu Jarostaw Selliu

Szanowny Panie Przewodniczący,

l. Warszawa, lJ 1-( września 2016 r.

Stanisław Gogacz

Przewodniczący Komisji Ustawodawczej

Senat RP

w odpowiedzi na pismo z dnia 10 sierpnia br. (nr sygn. BPS/KU-034/261/27/16}

i w związku z rozpoczęciem prac nad inicjatywą ustawodawczą Senatu RP dotyczącą projektu

ustawy o zmianie ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju

totalitarnego prz.ez nazwy budowli, obiektów i urządzeń uZ:ytecznośd publicznej

(druk nr 261), przedstawiam opinię Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Minister l<u!tury i Dziedzictwa Narodowego popiera zaproponowane rozwiązanie

prawne, niemniej obecne uzasadnienie projektu i jego zapisy mogą budzić wiele wątpliwości.

Naleźy zauważyć, te Z:lilpisy uzasadnienia i projektu są niespójne (tzn. w uzasadnieniu

vvystępują odwołania do przepisów, których nie ma w projekcie lub znajdują się w innym

miejscu),

1. W uzasadnieniu brakuje informacji w jaki sposób rozumieć katalog obiektów

budowalnych, w szczególności chodzi tu o zdefiniowanie tego, czym jest zńak i napis.

2. Wyłączenie w proponowanym art. 7 ust. 2 powinno obejmować ,,miejsca pochówku,

w szczególności groby i cmentarze wojenne" (zgodnie z ustawą z dnia 28 marca 1933 r.

o grobach i cmentarzach wojennych, Dz. U., Nr 39, poz. 311, z. póin. zm.L ale również

,.terenów byłych hitlerowskich obolów ze~glady" {zgodnie :z ustawą z dnia 7 maja 1999 r.

o ochronie terenów byłych hitlerowskich oboz.ów zagłady, Dz.U. z 2015 r., poz. 2120);

a takie obiekty należące do muz:eów, w szczególności muzeów walk i martyrologii.

3. Kwestią, którą pomija projekt ustawy jest status obiektów objętymi formami ochrony

prawnej wymienionymi w ustawie z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece

nad zabytkami (Dz.U. z 2014 r., poz .. 1446 z późn. zm.}. W opinii MKiDN nie może być

w tym zakresie mowy o rozbiórce obiektu.

4. Wbrew zaplsom uzasadnienia, proponowany art 8 nie wprowadza koniecznej regulacji

dotyczącej poszanowania zobowiązań międzynarodowych Rzeczypospolitej Polskiej.

5. Projekt nie przewiduje vacatio legis. Wydaje się, ie - z uwagi na koszty wprowadzenia

w życie regulacji - wprowadzenie okresu przejściowego dłuźszego niż 14 dni jest

konieczne.

6. Uzasadnienie projektu pomija kwestię kosztów ponoszonych przez jednostki samorządu

terytorialnego. Należy zaznaczyć, że są one znacznie wyższe dla poszczególnych jednostek

niż w przypadku dotychczasowej regulacji, gdyż wiązać się mogą np. z koniecznośclą

v.rybrania w trybie ustawy o zamówieniach publicznych realizatora rozbiórki obiektu.

tqczę wyrazy szacunku,

/l

>( fo.~~v'---l /

; . .l

l./

MINISTERSTWO KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO

Wiceprezes Rady Ministrów Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Prof. dr hab. Piolr Gliński DDK / f)t'Sf)/160/JL/16

[}f) lJ_ jt4 ~(jit

S :::_cmowJ!Y Panie Prvwodnicząry,

1 Pan

STANISŁAW GOGACZ

Przewodniczący Komisji Ustawodawczej

Senat Rzeczypospolitej Polskiej

w odpowiedzi na pismo z dnia 6 października 2016 r., sygn. BPS/KU - 034/261/99/27./16,

w sprawie poprawionej wersji projektu ustawy o zmianie ustawy o zakazie propagowania

komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń

użyteczności publicznej (druk nr 261) uprzejmie informuję, że pozytywnic oceniam kicrunek

zmian.

Jednocześnic chciałbym poprosić o rozważenie wprowadzenia do projektu następując}'ch

zmian:

a) w art. 1, w części dotyczącej art. Sa ust. 3 pkt 4 nowelizowanej ustawy, uwzględnienie, oprócŻ

rejestru zabytków, także inwentarza muzealiów w muzeach państwowych i samorządowych, który

jest równorzędny wobec rejestru zabytków, a obiekty wpisane do jednego z nich nic mogą być

wpisane do drugiego;

b) w art. 1 w części dotyczącej art. Sb ust. 2 uwzgl~;;dnienic, oprócz obowiązku zaopiniowania

przez Jnstytut Pamir,;d Narodowej, także obowi.1zku uzgodnienia przez ministra właściwego do

spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, jako organu właściwego w sprawach ochrony

zabytków i opieki nad zabytkami, w sprawach miejsc pamięci narodowej, grobów i cmentarzy

wojennych oraz Pomników Zagłady, jak również umów międzynarodowych dotyczących miejsc

pamięci i spoczynku, w tym grobów i cmentarzy wojennych. Taką zmianc;; uzasadnia m.in.

charakter przesłanek wyJączających stosowanic ustawy, wymienionych w projekcie wart. Sa ust. 3

nowelizowanego aktu.

Jednocześnic uprzejmie informuję, że materiały przejęte prze?. .Ministerstwo Kultury

i Dziedzictwa Narodowego w ramach likwidacji Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa nic

dają podstaw przedstawienia w tak krótkim czasie dokładnych szacunków kosztów poprawki

przenoszącej na Skarb Państwa ciężar finansowy realizacji nO\vych przepisó\v. W Ministerstwie

trwają prace nad stosownym opracowaniem przejętych materiałów, przy czym trzeba zaznaczyć,

że wobec uwzględnienia w projekcie ustawy przesłanek wyłączających jej stosowanie, nie zawsze

możliwe jest rozstrzygnięcie z góry, jaki obiekt zostanie przez danego wojewodę zakwalifikowany

jako podlegający usunięciu.

Z powaf;;puiem

WOJEWODA MAZOWIECKI

LEX-III.0521.80.20 16

Warszawa, 14 września 2016 r.

Pan Stanisław Gogacz Przewodniczący

Komisji Ustawodawczej Senatu Rzeczypospolitej Polskiej

W odpowiedzi na pismo z dnia 10 sierpnia 2016 r. (znak: BPS/KU-034/261/9./16) dotyczące

projektu ustawy o zmianie ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju

totalitarnego przez. nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, uprzejmie

informuję, że z danych pozyskanych od zespolonych służb, inspekcji i straży na terenie

województwa mazowieckiego wynika, .że brak jest dokumentów w tym zakresie.

Ponadto nadmieniam, że Wojewoda Mazowiecki nie dokonuje wycen rozbiórld obiektów

budowlanych, a co za tym idzie nie może dokonać szacunku kosztów związanych z usunięciem

tych obiektów.

Jednocześnie informuję, że nie zgłaszam uwag do przedstawionego projektu ustawy.

WOJEWODA MAZOWIECKI

LEX-III.0521.1ó:1;2016

Warszawa, 17 października 2016 r.

Pan Stanisław Gogacz Przewodniczący Komisji Ustawodawczej Senatu Rzeczypospolitej Polskiej

w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego

ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urzqdzel1. użyteczności publicznej

przedstawiam następujące uwagi.

Proponuję uzupełnienie zawartej w art. Sa ust. 2 projektu definicji pomnika, w której jest

mowa, że przez pomniki rozumie się również obeliski, popiersia, tablice pamiątkowe, napisy

i znaki. Należy zauważyć, że obelisk nie jest równoznaczny z głazem naturalnym, natomiast bardzo

często upamiętnienia stosowane są w postaci głazu z wykutym napisem bądź umieszczoną na głazie

tablicą. Usunięcie tablicy z głazu nie rozwiązuje problemu, gdyż sam głaz pozostaje. Proponuję

zatem, aby do listy obiektów będących po!rtnikami został dopisany głaz naturalny z wykutym

napisem bądź umieszczoną na nim tablicą.

Ponadto, chciałbym zaznaczyć, że brak jest przepisu regulującego skutki negatywnej opinii

Instytutu Pamięci Narodowej, tzn. czy powoduje ona niemożność wydania decyzji nakazującej

rozbiórkę przez wojewodę.

Jednocześnie proszę o rozważenie spójności projektowanej regulacji z przepisami Prawa

budowlanego w zalaesie dokonywania rozbiórek (wymagają one co najmniej zgłoszenia lub decyzji

organu nadzoru budowlanego). Powyższe było sygnalizowane również w piśmie Ministra Spraw

Wewnętrznych i Administracji z dnia 19 sierpnia 2016 r.

\VOJEVlODA LU BELSKI

PN-VU.052l.6.2016

Szanowny Panie Pr.zewodniczqcy,

Lub!~ dnia 12 \\7Ześnia 2016 r.

.Pan

Stanisław Gogaez

Przewodn.iczący Komisji UstawodawczeJ

Senat Rzeczypospolitej Polskiej

w związku z pismem z 10 sierpnia 2016 r., znak: BPS/KU-034/261/5./16

dotyczącym przekazania opinii do projektu ustiDVy o zmianie ustawy o zakazie

propagowania komunizmu lub i'nnego ustroju totalitarnego przez na.nvy budowli,

obief..:tów i urzqdze(: użyteczności publicznej uprzejmie informuję, że po zapoznaniu się

z vvyżej wymienionym projektem, popierając zasadność Wprowadzenia tych zmian

przez ustawodawcę; zgłaszam następujące uwagi:

Projektowane zmiany rozszerzają katalog zadań wojewody o nm-ve kompetencje

w zakresie wyda\vania ·nakazów rozbiórki obiektów budowlanych o charakterze

nieużytkowym. Prlypisanic tycl1 zadm1 woje,;"•odzie może ro~zić wątplhvości

interpretacyjne i spory kompetencyjne, a w dals.zej perspektywie problemy z właściwą realizacją zadania. Warto zam:vażyć, że zgodnie z postanowieniami noweli

do wymienionych w projekcie ustawy obiektów budowlanych . o charakterze

nicui:ytkowym, stosuje sią przepisy ustawy z dnia l kw~etnia 2016 r. o zakazie

propago1vcmia · komunizmu lub innego ustroju tota!itari·zego przez nazwy budowl~

obiektów i urządzeń uzyteczności publicznej. Powstaje więc w'ątpliwość,

czy wojevvoda zobowiązany jesL nabzać rozbió:rk~ \Vszystkich istniejących w dniu

wejścia w życie óbiektów budmv1anych Óbjt;~)'Ch regula~ją usta\\'}' (tak wyńika

z litemlnego brzmie~~a .. art~. 8 projektu ustmvy zmieniąjącej), czy tjlko tych,

w stosunku do których . wlaśchve organy jedńostki ·samorządu terytorialnego,

w terminie wskazanym wart. 6 ust. l usta~i-'}', nie podejmą stosownych działal'i (gdyby

zachmvać tryb przewidziany -..v ustawie). Zgodnie bowi.em z oboiriązującym aktualnie

stanem pra·wnym, sprawy związane ·Z wznoszeniem pomników nalezą do v·vyłącznej

właściwości rady gminy. Nie jest równieżjasnejaką formę powinno prZ)~ąć działanie

wojewody ,..,. tym zakresie .....:. np: zarządzenia zastępczego, czy decyzji

administracyjnej.

Kolejną bardzo ważną k\vestią, której nie razst.rzyga przedłożony projekt

ustawy zmieniająceJ, jest sposób finansm:vania nakazanej przez wojewodę rozbiórki.

Nie wskazano bowiem kogo będą obciążały koszty rozbiórki dokonywanej z nakazu

vvojewody -jednostkę samorządu terytorialnego, czy budżet państwa, Jeżeli budżet

państ\va to czy wydatki ponoslł będzie bezpośrednio wq,jewoda (zlecenie wykonania

rozbiórki i zapłata za usługę)1 czy będzie udzielał dotacji celO\'Io'ej dlaj.s.t? Nie zostało

także wskazane· z jakiego źród-ła pokryWane będą koszty obsługi zadania (psohowe . .

i rzeczov.ie) odpowiednio służb wojewody lub/i j.s.t.'? Odpowiedzi na powy2:sze

\V~tplhvości nie udziela równiez uzasadnienie do projektu ustawy zntieniajqcej,

ograniczając się jedynie do wskazania szacunkmvych kosztów jakie mogą być

z\:viw...ane z usunięciem takich obiektó\-v.

W załc}czeniu przekazuję przygotowane przez. Instytut .Pamięci Narodowej·

w Lublinie robo.cze zestawienia: HLista istniejących obiel<tów upamiętniających armię

czerwoną w województvific lubeiskim wraz ż byłym 'vojewódzl\vem radomskini (maj

2016 r.)" oraz "Lista istniejących obiektóvv upamiętniających UB, MO, 0Rlv10 i inne

(be-z armii czenvonej) w wojc\vódznvie lubelskim (maj 2016 r.)".

Dodatkowo pragnę zwrócić uwagę, iż na obecnym etapie_ nie jest rnotliwe

oszacowanie kosztów związanych z usunięciem tych obiektów na terenie

v:ojewództwa lubelskiego ze względu i).a ich róźnorodną konstrukcję oraz \Vielkość.

Powyższe dane mogłyby być przekazane po prZeprowadzeniu \'1-')'ceny rozbiórki

konkretnych obiektów.

Zpowaianń·'m

. '

Zatąc.znik: T eg:z.

z;.

L[STA ISTNIEJĄCYCH ÓBIEKTÓW UPA1\DĘTNIAJĄCYCH AR:."VIIĘ CZERWON.Ą. . , W WOJEWÓDZTWIELUBELSKIM ·

wraz z byl}-m wo.ien·ództwem radomskim (maj 20l6r~) ·

POWIATBJALSKr

IL

:2.

.

!J.

mieiscm.vość: Ja:tiów .Podlasld lokalizacja: . :uL Siedlecka, przy zes25>Ie szkół obiekt: pomnik zołnierzy I FB poległych w.Hps..~ 944 w walkach o Podlasie, inskrypqja: "ZołnieTzom armii czenvonej poległym w walce o ·wyzvvolen.ie

Janowa Podlaskiego -1944-'? propozycja: brak stanówiska gminy: "stoi niech stoi'\ terel) jest na bie-..ląco

porządkowany ...;... nasza propozycja: rozbiórka

mi~jSCO\\'OŚĆ: Kodeń

lokalizaqja: W·cenlnu1lmiasta na slm·erze n.apr.t:edwko bazyliki św. Anny obiekt: l obelisk żołnierzy Armii Czenvonej;. inskrypqja: , 1Bohaterom radzieckim poległym w walce z okupantem

hitlerowskiin o v..ym.•o[enie Kodnia w 1944r mieszkańcy Kodnia" propozycja: władze gminy nie posjadąją' sprecyzowanego stanowiska co zrobić z

. . pomnildcm- nasza propozyQja: rozbiórka .

· :mi~jscowość: l Zabłocic ,_J_o..,.ku_l_iz_a_.Cj'-a_: --+l_"g._II1_in_fl._,.,.~0d.~p.J_~I centrurn WSi na skrzyżowaniu f obiekt; ! pomńik żołnierzy Armii Czen:~;·onej (.,Zabłocie. to ·Moskwa'' w

rns[(_rypcj a:

propozycja.:

pełnym tego · sło\\•a znaczeniu . pełną· gębą. Dwa stojące niemal naprzeciw siebie pomniki. Na.pienysZyin l?ięcioramienna gwi~da i tablica upamiętniająca żołnierzy Annii Czenvonej, którzy w 1944 r. "v.ryv.volili't Zabłode. Na drugim napis: "Funkcjonariuszom MO i l

1 SB (sic!).poległym w walce o·uti:Walenie władzy ludowej w latach 1 1944-1947". źródło: http://niezal~zm\.:QV32762-po.o:oda-d1a-

boJszcwiko\v · 1.

."Żołnierzol!l Armii Czcrv,.ronej ·poległym o \VYZWolenie Zabłocia 1944" .

· władże gminy nie pos.iadątą' sprecyzowanego stano\viska co zrobić z 1

omnikiem; nasza ro ozycja: rozbiórka !

POWIAT BIŁGORAJSKI .

14. ·· : miejscowość: lokalizacja; obiek-t:

· inskrypq,ia:

Długi Kąt-Siedliska gm. ~6zefów, przy drodze wojewódzkiąj ni 853

l obelisk 3 -.lotników sovvieckich, którży zostali zestrzelćmi przez >Jiemców w 1944 · · "Lotnikóm radzieckim ni{)sącym pomoc partyzantoni poległym za wasz~ ina.sza wolność" · ·

1------:---i rozbićrka

15. miejscowość; · Fryszarka ..

lokalizacja: gillina Łukowa '\V środku lasu obiekt: ponmik upamiętniający sowieckid1 partyzantów stacjonujących w

tym mie.iscu w latach 1942-1944, smn ~ły_ · inskrypcJa: ' '

_Brqpo7,ycja: brakpropdzyc.fi

~6 -.--:,--::-, --ś-:-ć--,-. J-,-~-=-.-(--R---,-------~----------~ _:___ .. .f!l1St~cmvo · : ___ ozcj_owna oztoczul-.-.

lokalizac·a: na obrze-żach osad' ~obiekt kan1ień upamiętniający prutyzanta sowieckiego Mis:lkę Tatara

inskrypcja: "\V hołdzie dowódcy oddziału partyzanckiego lvlichaiło\vi

propozy~fa:

' Atamanowi ps. f,Mis7..ka Tatar'' poległeni.u tu dn. 1 czenvca 1943 roku wraz z grupą partyzantów polskich w walce z okupantem hitlerowskim n

iuskryp~ja pi"awdopodobnie nie odpowiada prawdzie histmycznej; zdaniem mieszkańców postać Miszki Tatara jest godna

, ·upamiętnienia stąd padąją propozyąje zmiE.my treści inskrvpcji

POWIAt CHEŁMSKI

LC m.Jejsc~~ość: Chełm

lokalizacja: obecnie (od 1991) na cmentarzu, sowieckich jeńców wojennych w lesie Borek 'ul. Woisła'~'id .. --a

obiekt: ·})Onmik bratersh>v'a br011j j wdzięc7JlOŚCi, nie stoi na cokole inskrypcja: "1944-1964 vvieczna chwała bohaterom poległym w walkach o

wolność i nicpodległość bviązku radzieckiego i polski ludowej w XX roczmcę powstania poJski. ludowej społeczeństwo Zie.rni

i propozycja: : Chehnskięj" (napis po polsku i po rosyjsku)_. pozosta\vić i. unueścić inn_y nap_is informacyjny oddające .t}ravv-dę

l 8. 1 mk~jscowość: l Duhlenka i JokaHzacja: na skwerze w centrum osady obiekt: czołg~ pomnik upamiętniający pl7.ek.Toczenie Bugu przez Ann.ię

Czcnvoną (l :front białorusld) i \VP inskrypcja: - "1944-1974-71ipcl,ll944 r. główne siły) armii WójskaPolskiego. '

! \VC współdzię.łariiu z Wojskruni radzieckimi przekroczyły Bug i rozpoczęły Vv'alki o wyz\volenie·kraiu''

p~-orrozycja: -rozbiódm Iub umieśCić inny napis informacyjny oddąjące prawdę

l 9. l miejscowość-: Kulik Kolonia i

. lokalizaq_ia: gmach bi:łej__!lzkoły QOdstaWOWej, obecrue WfflSllOSĆ _pl'Y\Vatua obiekt: tablica pamiątko\va poświęcona pobytowi l ukraińskiej' dywizji

·i partyzanckiej;bud_xnek s,erzedano \Vrxce.-Erywatne ~·j · inskrypcja: , 1W tym bud)mku w inarcu 1'944!. mieścił sit( sztab I Ukraińskiej

- Dywizji Parł)7..anckiej dowodzonej Przez bohatera walk l ·. _P.art~zanc-tgch Generała Piotra Werszyharę". ·

propozyci,a: , brak· ..

'

POWL\ T UPSKI

10. mi~jscowość: ·lo l<alizacj a: obiekt:

-

inskrypcja:

i propózycja:

POWJAT LUKOWSKI

pt. mi ej SCO'\VOŚĆ; ! lokalizacja: obiela: inskrypcja:

propozyąja:

: inskrypcja:

..

Chateza Obok cmentarza parafia.lnego w Chatczy Doln~j Jmmnik żołnierzy Armii Czerwonej oraz pmtyzantów Armii Ludowej i Batalionóvi Cbłopskich · "TIJ SPOCZYWAJĄ PROCHY 180 PARTYZANTOW ARMTI LUDOWEJ, BATALIONÓW CHŁOPSKICH I RADZIECKICH GRUP Pl\RTYZANCKICH, KTÓRZYDZIAŁAJĄC W RANlACH ZGRUPOWANIAAL WNOCYZDNIA28NA29X.l944R.POD DO\VÓDZTWEM KPT. <<OR.K.ANA>> TADEUSZA ŁĘCKIEGO DOWÓDCY II BRYGADY AL. ,.ŚWIT" DOKONUJĄC BOCHA TERSKIEGO ATAKU NA· UMOCNIONE LINIE N1EMIECKIE POLEGLI W BOJU. CZE..~Ć ICH p ĄMJĘCI CHOTCZA P AZDZIERNIK 198411

(pi~·ownfa O[Jigj_nalna) rozbiórka lub umieścić inny napis informacyjny oddąjące prawdę

1 Jata Rezerwat. ..

i GminaŁuk6w, .. l

pomnik partyzantó.w polskich i sov.~eckicl1 .,Parnięci polsldch i radzied<ic-h partyzantów Zt:,>rUpowanych w lych lasach w Ia.tach 1942 - )944 wałcz.qcych z hitlerowskim okupantem. Społecżeństwo Ziemi Łukowskiej.-1969" rozbiórka lub umieścić inny_napis informacyjny oddąjące pra\v4ę_

'Łuków

panmik {mur) żołnierzy Armii. Czerv•lonej poległych w 1944 (uia !·zawierać umę z ziemią z miejsc walki i e~~ek'Ucji), · 1 "Bohaterskinl iołnierzom Almii·Rarlzieckiej i Poiskiej poległym w r walkach o wyzwolenie Ziemi Łukowskiej -Łukovnanie z okazji

l OOOJecia · aństwa Polskiego -Łuków iisto ad 198(?)0

POWIAT PARCZE\VSKI. .· ''

!_g__. rniejscówość: _ '_ Dybowa Kłoda ... ... _ -lokalizacja: · Lasx .Parczewskle obiekt: EOnmik {2m1J::zant6w Eolskich i sóVY1ecldch

Jnsl.qypcj a: ,_propozy~ja: . \Vładze gminx: D~bO\Va Kloda nit:: zamier.w,i~ usuwać

..

POWIAT PRZYSUSIQ

114. tniej SCO\\toŚĆ; Ruslei Bród lokali~cja: obiekt: pomnik żołnierzy Armii Czerwonej, WP i partyzantów poległych w

1945 inskrypcja; ~lO LEGŁYM ZA WOLNOSC TEJ ZIE:tvfl W LATACH 1939 1945

. ŻOŁl\lffiRZOM WOJSKA FOLSKIEGO PARTYZANrOM ŻOŁ:t\TIERZOM A.RJ\.1Tf CZERWONEJ"

QfOQOZyc;ja: rozbiórka lub umieśdć.inny napis informac:;jny oddaia.ce prawdę ·.

PO\VIA T PUŁA WSKl

' l 15. miejscowość: Kazimierz Dolny ...

lokali7.acja: zlokalizowano na cmentai·zu, na którym złożono szczątki ponad 8 tys. :t:ołnici'zy połeg1ych w walkach na Lubelszczyźnie

obiekt: pomnik zołnierzy Annii Czerwonej poległych o wyzwolenie Pąlski ludowej

inskrypcja: .,Wieczna chwała bohaterskim · żołnierzom i ·oficerom armii

l radzieckiej poległym w walkach o \vyzwolenie Polski ludowej 1941 - 1945 Kazimierz Dolny'' napis dwujęzyczny (po. poisktl'i rosyjsku)

propo~ra:. rozbiórka lub uri1ieścić inny.napis hlfom1acviny oddające prawdę

l I 6. mięjscowość: · Puła'Wy

lokalizacja: skwer pi-L.y ul. Piłsudskiego w centrum miasta obiekt: obelisk żołnierzy Armii Czervionej z figurami żołnierzu sowieckiego

i~skrypcja: i polskiego ,.Bohaterom wspólnych walko o '\\fYZWOlenie Pil:ław społeczeństwo

l miasta" ·~9zycja; rozbiórka lub umieścić inny. naQiS irrformacyjnx oddające prawd e

117. mi~rscowość: · ) Wilków lokalizacja:' na terenie szkołv podstawowej obiekt: Płyta na kamieniu; w dobrym stanie, ·-

: inskrypqj a: ,.Tu spoczywają żołnierze annii · radzieckiej polegil vv walce z

l prop_~'cja: hitlerowskimi Niemcami jesień 1944 chwała ich panuęci" rozbiórka lub umieścić inny napis informacyjn.J: oddai~e ~ra\\.·dx l

POWV\. T R.t\.DOMSKI

l S. . rniąjscowość: Radom ..

I okali zacja: obe~_nie na ~watcrze ... żołnierzy sowieckich na cmentarzu , prawosławnym przy. uL Warszawskiąj

1 obiekt pomnik braterstwa broni oraz pomnik żołnierzy Arniii Czerwonej, f .. WP i Eartyzantów :

1 inskrypcja; ,,TU SPOCZYWi\JĄ ŻOŁ~1ERZE I PODOFICEROWTE AR.~m ! ' CZERWONEJ' POLEGLI \"l \\fALCE Z . NIEMIECKO-

FASZXSTO\\!SKIMI OKUP ANTAMI. PRZY OSWOBADZANIU. ~. RADOMLA16-I-1945 R. · ·WIECZYSTA Sł.AWA j BOHATEROM" : l (Napis równieżw ilf.Zl_ku rósyjskirri) ..

propozycja; '-'--

rozbiórka Iub,wnieścić inny napis informacyjny oddahlce prawdę·

POWJAT KOZENICKI

119. miejscowość: Zakrzew i

lokalizaqj a: grn. Grabów nad Pilicą. obiekt: pomnik ~łnier.zypoiskich i sowiecJdch

_.,""

inskrypcja: ,;ŻOŁ1\TJERZOM 8 .. PULKU 3 DYWIZJI PrECHOTY IM. ROMUALDA. TRAUGUTTA I ARlvHI WOJSKA POLSKIEGO

i ORAZ źOŁNIER7.A)M ARMII RADZIECKIEJ POLEGl_, Y1vf W SIERPNTC 1944 W ZACIĘTYCHI KRWAWYCH WALKACH O MIEJSCOWOŚĆ ZAKRZEW I OKOLICE"

LE!:9..P~·cja~ rozbiórka lub umieścić im1y 11apis informacyjny oddające prewdę

POWIAT TOMASZOWSKI

120. miejscowośc: DobUżek Kolonia -lokalizacja: gm~ Laszezów · ~ obiekt: obelisk ku cżcijeńców so~eckich z obozu w Mikulinie inskrypcja: ''Pamfęci Oflarorn Faszyzml.l Jeńrom Radzlecf<imPómordoi.•tanych w Przejściowym

Obozie Jenieckim w Mikulinie w i94i ~oku. W XXX łecfe Zwyd~śtwa ~maj 1975 rok."·

propozycja:

[21. ·miejscowość: Krynice ..

lokalizacja: ·Gmina Krynice obiekt: pomnik poległych żołnierzy Amń_i Czerwonej, \VojskaPolsk.Jego i l

partyzantów i

inskrypqfa: l

; ~roEozycja~ l ~

..

122. miejscowość: Tomaszów Lubelski . , i

lokalizacja: , obecnie na terenie cmentarza wojennego; kwatera· \Voje1ma obiekt: i pomnil-: bohat~rom Czenvonej Annli inskrypcja: "Bohaterom czerwonej annH poległym w walec z niemieckim

faseyzmeni za wolność i niezaie±ność narodu polskiego" propozy_cia: rozbiórka lub umieścić inny~ napis inforinacyjny oddające prawdę

PO\v1A T Z~OJSK!

. 23. mi~jscow'osć: Jaenia l Joimlizacja: gm.Adamów

.. obiekt: pomnik 29 · żóh1ierży Annii Czerwonej~ którzy zginęli w walce z

Niemcami w lipcu 1944 (obecnie tylko c~kół); został-tylko cokół, stan zły ..

inskrypcja: l eroEozycja:

124. ·1 mi~)scowość: Sze\\/illa Góma ~ . -·

; lokati7..acja: gm. Adamów; przy w~jścitt do zespołu szkół

. ·fblckt: . tablica upamiętniąjąca polskich i so,~eckich partyzantó\v, brak , aktualnych danych ·

•

.. l inskrypcja: l .· .

l,. -'· 1 n'iieisCO\\>-ość:

lokalizacf u: obiekt:

inskrypcja:

\

' ! propozycja:

l26. miejscowość:

! lokalizacja: !

· obiekt: inskrypcja:

propozycja:

127. ! miejscowość: • lokalizac.i!:_~ i obiekt: l

l inskrypcja:

l propuzy~ja; oprac.: Bo guslaw .Bek Leszek Czamecki Dariusz Kloc

. =~-=-------:----' Zmnośc Ze~pół s~kól RolniCZj'Ch

l tablica ku czci zamordowanych jerków sowieckich (radzieClci.ch) i żydó-w .,\V latach 1940-1943 na terenie tej szkoły okupanci hitlerowscy wyruotdowali klLlca tysięcy ludności źydowskicj i jeticów radzieckich l

l

czyść ich pamic;ci Zamość -listopad~ 1966" j

brak propozycji

Zamcść ul. Sląska, w miejscu obozu jenieckiego Stalag 325 osiedle l ,~Kar-2~ ó~vka" ·- l pomnik ku czci jeńców sowlecldch, remont w tv:m roku l,Pamięci ponad 20 000 je1iców radzicekich pomórdawanych przez l1itlerowców na terenie obozuKarolówkaw listopadzie 1941 roku-społcczeństvm ZamośCia" władze Zamościa podjęły decyzję o · p!7..eprov ... 'łldt;eniu remontu Pomruka Jeńców Radzieckich Tennin realizacji prac przewidżiano na przyszły rok. ··

l Zubowice =

., '

gm.Komarów-Osada na· terenie byłego obozujenieckiego pomnik ku czci jeńców sowieckich i polskich~ opick'Uje się szkoła w Zubowicach ,,Miejsce UŚ\v.ięcone męczeńską knv:ią nilrodu polskiego i armii

; czenvonej \1>1 walce z okupantem hitlerowskim w latach 1941.-:1942 i Fundator Tni.nsportowcy, WP, PKS Kraków 14 luty 1965 r. Chwała l " . 1 bohaterom --~~c----:-----:":"-:--~--:--....., l rozbiórka lub umieścić inny napis informacyjny oild~~jące prawdę

LISTA ISTNIEJĄCYCH OBIEKTÓ\V UPAMIĘTNI.~.JĄCYCH UB, MO, ORMO T Th~.E (BEZ ARlVUI CZERWONEJ). W \VOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM

l. Biłgo1·aj: ~ Tablica, ' 1Po}ęgłym funkcjonariuszom resortu !lpta\~· We\"\•nętrznych powiatu biłgorajskiego, podczas wykony\vlmia. obowiązków slużbowych wiatach 1944- 1947", boczna ściana Komendy Powiatowej PÓlicji w Biłgoraju

2. Dębowa Kłoda: - Obelisk, "Upamiytnienie poległych fim.kcjonariuszy MO dnia 17.06.1949· r.''. na trasie Dębo1;va. Kłoda -Stępków (w odległości l km od Dębowej Kłody, po lewej stronie ·drogi)& Pomnik, "Ku czci poległym w dniu 24.04.194 7 r. w walce z reakcyjnym Podzicmiem o ulnvale.nie władzy", na trasie Ulmin- Białka (w odległości l km od Białki, po lewej stonie drogi) 3. K.m.śnik: - Pomnik na grobie, "Miejsce spoczynku funkcjonariuszy Z\-10 i s~ i obyWafeli CJ1-Vilnych poległych w \Valce o utrwalc.:nie władzy ludowej w obronie posterunku MO w Zakrz:ówku'.' - powiat kraśnic ki, w dniu 23.06.194Sr., uL Kościuszki, cmentarz pilrafialny 4. Karczmiska Pienvst..c: - Tablica, 11\Viec.zna chwała 5 funkcjonariuszom MO polcgJym \V walce o utn•,ralenie władzy ludowej w Karczmiskach (15.08.1936 r.)"1 budynek GOK · S. Kamionkm - Tablica, "Pamięćpoleglym w walce o utrwalenie władzy :ludowej w dniu 12 listopada ~ 946 r."; budyrtek Urzędu Gminy 6. Nm1-•y Antonin {Gmina Fidcj): . . . . . . - Tahlica, "W hołdzie poległym w wa.!ce o Pqlskę Ludową w 30-S:tą. rocznicę po.wstnnla P.P.R.''- społeczeństwo powiatu Jubartowskiego, budy11ek Szkoły Podsta\,.Owej 7, Krasnobród~ ·

- Tablica, '11944· 1959. Bohaterom· MO UB poległym w \valkach z podziemiem reakcyjnym (Kazimierz Buczyński, Michał Ch)·miak, Władysław Soboń, Józ~;;f Tarnogórski) w, o.bronie mas pracujących i utrwalenie włądzy ludo.\vej w 15 ~ stą rocznicę powsmnia MO składa hołd społecze1istwo 7..amojs7..czyzlly''• posterunek policji w Krasnobrodzie ·

· 8. Kock- A nnówlm: ~ Tablica! "12 funkcjonariuszy \'fO i SB, którzy zginęli w walce z oddziałem AK ( l V 1945 ą·. przy drodze krajowt:i Lublin.:. Białystok nr 19, na skraju. lasu · . 9. P<Jtok Górny: - Obelisk, "Bohatemm, funkcjonariuszom MO poleg~yni od k1,1l bari.d l'eakcyjnychw walce Ó utrwalanie \VIadzy ludowej ·w latach 1945 - 1946", naprzeciwko budynku S2koly Podstawowej. lO.Rvlu, Pomnlk upamiętnienia poległych f1J.nkcjonariu:>zy MO, UBP, 01Uv10 w \valce·o utrwalenie władzy ludowej na terenie powiatu ryckiego. · 11. Monini{i: . . - Pumnil<, "W hołdzie poległym o Polskę Ludową w latach l939 •1947'1 -społeczeństwO womady Moniaki,­:Yloniaki 1970 r.., płac Szkoły Podstawowej 12. Ter·cszpol - Zarcmln:

.Pomnik upamiętnienia poległych członków ORMO w dniu 16.12. i 946 r.,uf. Długa, cmentarz wyznaniowy· przy Kościele W 13. Turobin: , - Tablica, "Bohaterom- członkom ORM:O zamordowanym przez.wrogÓ\V \Vładzy ludowej w latach 1944 -1948 w 15-stą rocznice ORM0 11 ~społeczeństwa powiatu kra.sna.sunvskiego, budynek Urzędu ~~ . .

14. WlodmYn: - Tatilica, "Połegłym funkcjonariusza~ MO na Ziemi Włodawsldej•', komenda Powiatowa Poticji V;te \Vłodawie, lll. 'JJlilsudskiego 51 - Pmnnik poświęcony ORJ\.10 Cm·ak tablicy), ul. Pariyzai1tów, .Skwer l S. Zakr:r.ówck: ~ Obelisk, "Polegfym w walce 7. bandami r~akcyjnymi w o~ronie władcy ludowej w roku 1945 r.", ul. Kościuszki 15, plm~ przY Spółdzielni Rolniczo -Hnndlowej "Jutrzenka"

.-16. Zwierzyniec:

M Tablica, "Cześć pamięci bohaterskim członkom ORlv10poiegiym w tym miejscu 16 xn 1946 r. w walce z bandami faszystowskimi o ut1walenie władzy ludowej w Polsce w l O-tą rocmićę powstania PPR'\ budynek fJr0' ul. Waclmiewsklej (dawny posterunek miilcji. frontowa ~ciana) 17. Żólkicwka: - Tablica, "Funkcjonariuszom SB i MO oraz członom OEMO poległym :w walce o utJ:",valeńie władzy

JudO\vej. mieszkańcy Gminy Żółkiewka 5 X 1988 r.", Posterunek Pólicji w Ułkiewcc 18. Wojcieszliów:

Tablica, "W hnłclzie pulcg:łym żołnierzom wr..e:cśnia, członkom ruc-hu oporu BCh i AK, .żołnierzoin ludowego \vojska polskiego poległym w w·alce o utrwalenie władzy ludowej",

19. gin. CIIełm ~ Staw 1\/Chełma , - T11blic~ "l9t14 - 1964 Ku czci poległych w walce o utrwalenie władzy'1ndowej ftmktjonariuszy MO (niżej wymie.nione nazwiska). W XX· rocz:n1cę powstania MO. · Staw dnia 7.X.l964 r." 20. gm. Ostrów· Lubcisiei- m. Kuznó~v

21. Jabłonna budynek V rzędu Grniny _ Tablica .,BohaLerom ORMO zamordowanym przez bandytów re.akc:dnego podziemia"

22. Izbica Tablica" Funkcjonariuszom MO poległym w walkach o utnvaiĆnie władzy łlldO\yej w 45 powohmia Ofb'r8.!1ÓW i'vfO i UB"

23. Wojsławfce na posterunk'1l PoHeJi Tablica "Ku czci polegl)•ch "8 marca 1945 roku w walce o utt·w~Ienie władzy ludov.rej flmkcjonariuszom

MO ......................................... w XX rocznic-ę powstania MO"- ·

24. Delhobyczów, pow. Hrubieszów panmik "Poległym \V walce o Utrwalenie 'Vladi;y LudO\\·ej działaczom PPR, funkcjonariuszom \.:ro, SB, członkom ORJ\10 i :żofnier..e:om LWP. Społeczność powiatu hrubieszowskjego 1969 r, ''róg ul. Partyzantów i ul. Szkolnej

25. Tuczna, pow. Rinlsłd Pomnik pr1..ed budynkiem Urzędu Gminy . . . »Funkcjonariuszom MO i.SB poległym w walce o u~·walenie władzy Judmvej"

26. Rzeczyca Ziemiańsl<..'ł, gm. T:rLydnik Duży, Obelisk, plac w pobliżu cmentat7..a, przy drodze powiatowej Trzydnik DllŻY ~ Potoczek ,, Boluiterom PPR, ·. GL i AL. Działającym na terenie Rzeczycy Zicrriiarh;kiej w latach 1942- 1944." Odnowienie napisów-pażdziernik2005 r. · · · . · ·

27. 7-uhajlli, g111, Drelów, pow.Bialski Porunik • obelisk z tablicą pamiątkową pr-.zy wjeździe do miejscowości .,WieCZlla cześć i chwała bohaterom walk o utrwalenie władzy iudowej, sleri. SBYfatagoc!d Stefan poległ 24.05.1951 r. sierż. MO Puchacz Stefan poległ 27.05.1950 r~ Społec2etisn,.·o Międzyrzecza w XXV rocznicę MO i SB."

28. Żero.cin, gm. Diooelów~ pow. B~alski · . . _ Poirinfk- obelisk z tablicą pamiątk;ową j}l'zy wjeździe do mlejsco,;,~~ci "Wie<:zna ellwała ~ohaterom. funk. MO SB poległym w walce o utrw·alenic władzy ludowej w Żerocinie w 1946 r." (lista nazwisk) 29. Panie{iszczyzua, gm. Jastków TabJica na budynku Urzędu Gminy ;, W XX rocznicę Korpusu Bezpieczer'istwa Wewnętrznego. Dla upamiętnienia powstałej w 1944 roku pierwsv;;j Oficerskiej Szkoły K.B.W. w Jastkowie. Jastków V. 19()5 r. Społeczeństwo Po,Niatu Lubelskiego."

'< 30. Panietiszczyżna, gm. Jastkc)w Tablica na. budynku Urzędu Gminy "W grudniu 1944 r. 1.u w jastkowie unvórz.Ono Kompanię Małoletnich Źoluierzy, która da-la początek Korpusowi Kadetów im. gen. broni Karola Świcrczeviskiego Spoleczeństwll za. troskliwą opiekę nad hąjmłodszymi żołnierzami Ludowego Wojska Polskiego. Tablicę tą poświęcają w 40 rocznicę Polski Ludowej wdzięczni Kadeci."

31. R:ybczewice7 gm. Rybczewicc Pomnik na terenie szkoły ,, W holdzfe poległym bojowni1wm KPP PBR LewiCa i bezpartyjnyćh o wólność i socjalizm. Społeczeristwo Gmii1y dnia ł.V.l950 r." ·

32. Olempin, gm. Markuszt)w Pomnik, przy drodzą f:,'U1innt:,i w po b litu \'\'Si Oiempin . ., W listopadzie 1946 r. zginęli w walce o Polskt;: Ludową z rąk bandy NSZ członkowie ZWM: Stasi~k Jan, Pecio Czesław, Siasiak Stanisław, Zadora Knrimicr.t, Picch W~adysław, Wojtowicz Józef.:Cześć lch.pmnięci. · ZMS Puławy 1959 r." . · ·

33. .Micb6w t gin. Młc=hów Tablica, \vmurowana w ścianę frontową budynkl;t U~u Gminy .,1946-198'6.Ku czci poleg1ych w latach 1946- 1947 v.i,walce o utn.valenie \:vładzy ludowej funkcjonariuszom Milicji Ob)'watelskiej i członkom ORMO 6 nazwisk \V 40 rocznicę powstania Ochotniczej Rezemry Milicji Obywatelskiej. Micbów luty 1986."

34. G!odno~ gm. Lazi$ka Pomnik, przy dn)dze gminrtej na prywatnej dział'ce "W walce o wyzwolenie społeczne i. narodowe zginęli dnia 13.05.1944 r. Lipa Frnnciszek "Mały" I· sekretarź i<P PPR, Wrona Jan "Klepa." czł. KP PPR. Cześć-ich pamięci"

35. C&arl~~ gm. Spiczyn Tablica przy wejściu do budynku Szkoły Podstawowej w Charlężu "Bohateróin członkom 0Riv10 wymordowanym w d. J 9.N.J 946 r. przez bandę .,Szatana" .,U s koka" (9 nanvisk) Cześć ich pamięci w XIT rocznicę powolania 01Uv10 Spo;lec:;::eństwu pt1Wiatu Lubartowskiego.'' .

36! Wron ów, gm.Końskowola . ObeHslc/ pomnik, obszary leśne przy szosie Piiła\'\'J' ~ Zyizyn .. "W X.XV rQCZllice powołania ORMO: Polegly1n członkom \V walce o utrwalenie władzy ludowej na terenie powia-tu Puławskiego. W hoŁdzie ~pnłcczeństwo. 2l.ll.1971 r.71

37. lłudha Starośdańskn, gm. meimóW . . . . Pomnik z tablicą pamlątkOWfb na terenie lasów państwowych pl'zy drodze gminnej ,,Bohaterom PPR. GL i AL. Działającym na terenie Rudki StarościańskJej ~łatach 1942- 1~44. Składa hułd społoożet1stV.•o Lubelszczyzńy 1958 r.;, · · 3:8. gm. CzemiernildW , pomnik- plyta usytuowana prq drodze Czemie111itd Radżyń w obri;bie Czemiemik .,Wieczna chwała funkcjonadus7.om MO i UB poległym dnia 9.VJU. 1945 r. w walCe o utrwak:nie wbl.dzy ludowej w XV rocznic;;P.KW.N.- społeczeństwo C7.cmieroik (lis~a l l nazwisk). " 39. Serniki, gm. Sernilu . . . . Poronik przy drodze powiatowej Serniki - K:o!echowicc, przY ogrodzeniu cmentarza paraflaluego w. Sc~rdkach . _ .. ,,Pamięci Z.\V.~ -C6w póległ:r,ch dn. I maja 1947 r. V.• walce o utrzymanic władzy ludov••cj, (lista 7 nazwlrsk) ZNP -owcy Lubeiszczy7 . .ny w X rocznicę·powstrut1a ZWM.'~ 40 •. .Jedianlrn Podldna, gm. Uścimów . Obelisk z płytą parniątkąwą. przydrodze Ostrów- Bia-łka · ,.Chwała pamięci st. siert:. Kra,.,·c:z.yk Władysław :tył lat 25 funkc. Słuiby Be.zpłec.zet1stwa ~o legł 4. 1.)953 r. z rąk bandy reakcyjnego podziemia o utnvalanie władzy ludow~j 25rocznica MO i 'SB. 7.10.1969 r."

WOJEWODA LUBELSKI

PN-VII.0521.6.20 16

Szanowny Panie Przewodniczący,

Lublin, dnia 18 października 2016 r.

Pan

Stanisław Gogacz

Przewodniczący Komisji Ustawodawczej

Senat Rzeczypospolitej Polskiej

w związku z pismem z 6 października 2016 r., znak: BPS/KU-034/261199/5./16 dotyczącym

przekazania opinii do projektu ustawy o zmianie ustawy o zakazie propagowania komunizmu

lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urzqdzel1 użyteczności

publicznej uprzejmie informtlię, że po zapoznaniu się z wyżej wymienionym projektem,

popierając zasadność wprowadzenia zmian przez ustawodawcę, podtrzymuję zgłoszone

poprzednio (pismem z 12 września br.) uwagi, że przedstawione propozycje zmian

do ww. projektu ustawy nie rozstrzygają wątpliwości w zakresie sposobu i źródeł

finansowania nowych zadań nałożonych zarówno na jednostki samorządu terytorialnego,

jak i wojewodę.

Odnosząc się do prośby oszacowania kwoty związanej z obowiązkiem zwrotu

przez Skarb Państwa kosztów poniesionych na usuwanie pomników lub innych znaków

infonnuję, że ww. oszacowanie na obecnym etapie nie jest możliwe ze względu na ich

różnorodną konstrukcję oraz wielkość.

Z poważaniem

WOJEWODA LUBELSKI

Przemystaw Czarnek /podpisano elektronicznie/

WOJEWODA DOLNOŚLĄSKI

NK.0521.28.2016

Wrocław, dnia j września 2016 r.

Pan Stanisław Gogacz Przewodniczący

Komisji Ustawodawczej Senatu Rzeczpospolitej Polsk:iej

W odpowiedzi na wniosek z dnia 10 sierpnia 2016 r. (BPS/KU-034/261/3/16)

przedstawiam w załączeniu tabelaryczne zestawienie obiektów, (i kosztów ich usunięcia)

wskazanych przez gminy województwa dolnośląskiego, jako propagujących komunizm lub

inne ustroje totalitarne. Łącznie wskazano 35 obiektów (z pominięciem ulic i cmentarzy).

Tutejszy Wydział nie dokonywał oceny, które z nich należałoby uznać jako podlegające

ustawie. Z przedstawionych przez jednostki informacji wynika, że koszt ich usunięcia

wstępnie oszacowano na kwotę ponad 800000,00 zł (dokładnie wedle podanych wartości

808530,85 zł). Analizując powyższe dane należy uwzględnić fakt, że nie wszystkie gminy

udzieliły informacji do dnia sporządzenia niniejszego pisma oraz, że nie wszystkie gminy,

które udzieliły informacji, podały szacunkowy koszt usunięcia obiektów.

Odnosząc się natomiast do zapisów samego projektu warto zauważyć, że może on nie

doprowadzić do osiągnięcia planowanych skutków. Zapis nowego brzmienia art. 7 łączy ze

sobąpojęcie "obiektu budowlanego" z pojęciami znaku, napisu, tablicy pamiątkowej, czy też

popiersia. Zaclen natomiast z powyższych elementów nie musi stanowić obiektu

budowlanego. Zgodnie bowiem z art. 3 pkt l ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane

(Dz.U. z 2016 r. poz. 290 ze zm.), ilekroć w ustawie jest mowa o obiekcie budowlanym -

należy przez to rozumieć budynek, budowlę bądź obiekt małej architektury, wraz

z instalacjami zapewniającymi możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego

------------------------

przeznaczeniem, wmiesicny z użyciem wyrobów budowlanych. Jednocześnie w defmiejach

budowli (art. 3 pkt 3), czy obiekcie małej architektury (art. 3 pkt 4) nie wymienia się tablic

pamiątkowych jako desygnatu takiego pojęcia. Może się zatem zdarzyć, że w-ystępują

wskazane w nowelizacji obiekty (np. napisy, znaki czy tablice), których nie będzie można

zakwalifikować jako obiektów budowlanych, a tym samym nie będzie się do nich stosować

znowelizowanego art. 7 ustawy.

Nowe brzmienie art. 8 także jest niejasne. Nie wiadomo, czy nakaz rozbiórki będzie

klasyczną decyzją administracyjną (takąjak nakaz rozbiórki wydawany przez organy nadzoru

budowlanego w trybie art. 67 ust. l Prawa budowlanego), czy też odrębnym środkiem

nadzoru (co sugeruje konstrukcja sameJ ustawy). Warto powyższe zagadnienie

ujednoznacznić.

Z uwagi na powyższe właściwym wydaje się doprecyzowanie wprowadzonej regulacji w

taki sposób, aby jej stosowanie doprowadziło do realizacji zamierzonych celów ustawy.

Załącznik:

- zestawienie tabelaryczne.

Z up. WOJEWODY DOLNOŚLĄSKIEGO

~ .wąej J&al"? ZASTĘPCA DYREKTORA WYDZIAŁU

Nadzor.; i Kontroli

Lp. GMINA SYMBOLE KOSZTY

l. Bardo

2. Bielawa Nie dotyczy

3. Bierutów Nie dotyczy

Koszty dotyczyć będą

17 ulic, których nazwy mają zostać wymiany

4. Bogatynia oznakowania w zmienione (nazwy w załączniku)

Mieście i Gminie

Bogatynia l. Poronik przy ul. Stefana

Żeromskiego wraz z tablicą o treści: "Wieczna chwała bohaterom Armii Radzieckiej

Propozycja poległym w walce z faszyzmem o

pozostawienia wyzwolenie Polski Ludowej"

pomników, 2. Porunik przy ul. Janusza

natomiast Kusocińskiego wraz z tablicą o

zmiana 5. Boguszów Gorce treści "Poległym za wolność i dotyczyłaby

demokrację społeczeństwo zmiany samej

Boguszowa" treści tablic. O

3. Tablica pamiątkowa na ścianie kosztach brak

budynku wspólnoty danych.

mieszkaniowej o treści: "XXV -lecie P.P.R. Tu mieścił się Komitet Miejski P.P.R. w latach 1945-1946 Beguszów Styczeń 1967"

6. Bolesławiec-gmina Nie dotyczy

l. Obelisk postawiony w celu upamiętnienia czterdziestej rocznicy powstania PRL z napisem "Osiedle Czterdziestolecia PRL" -

7. Bolesławiec-miasto ul. Łasicka na nieruchomości 1.000,00 zł oznaczonej jako działka gruntu nr 166/66-współwłasność osób fizycznych i Spółdzielni Mieszkaniowej "Bolesławianka"

8. Bolków Nie dotyczy

9. Borów Nie dotyczy

10. Brzeg Dolny

l l. Bystrzyca Kłodzka Nie dotyczy

12. Checianów Nie dotyczy

" ... -- ------·--------·-··---·---------------------------~---·-·-----

13. Chojnów-gmina

14. Chojnów-miasto

15. Ciepłowody Nie dotyczy

16. Cieszków Nie dotyczy

17. Czarny Bór Nie dotyczy

18. Czernica Nie dotyczy

Nie dotyczy (z wyłączeniem grobów i 19. Długołęk a miejsc pochówku, w szczególności

cmentarzy wojennych)

20. Dobromierz Nie dotyczy

21. Dobroszyce

22. Domani ów Nie dotyczy l 23. Duszniki Zdrój

--~-----

24 Dziadowa Kłoda Nie dotyczy

25. Dzierżoniów-gmina Nie dotyczy

26. Dzierżoniów-miasto Nie dotyczy

l. Pomnik na cześć mieszkańców 27. Gaworzyce poległych w czasie I Wojny Brak danych

Światowej l. Kamień poświęcony poległym

28. Głogów-miasto nmkcjonariuszom MO i SB-

2.330,85 zł cmentarz komunalny przy ul.

--·· Świerkowej

29. Głogów-gmina

30. Głuszyca Nie dotyczy

31. Góra Nie dotyczy

32. Grębocice Nie dotyczy

33. Gromadka Nie dotyczy

34. Gryfów Śląski Nie dotyczy

35. lanowice Wielkie Nie dotyczy

36. Jawor !

Nie dotyczy

37. Jaworzyna Śląska i Nie dotyczy l

38. Jedlina Zdrój

39. Jelcz-Laskowice Nie dotyczy

11. Rzeźba żołnierza radzieckiego -'' dawnego pomnika

12. częsc

Wdzięczności Armii czerwonej, Poronik Poległych Żołnierzy Radzieckich,

3. Pomnik Funkcjonariuszy Milicji

j Obywatelskiej, 4. Tablica pamiątkowa w XX

40. Jelenia Góra rocznicę powstania KBW, Brak danych

żołnierzom korpusu bezpieczeństwa wewnętrznego

l poległym w walce z faszystowskimi bandytami o Polskę Ludową.

Obiekty znajdują się na terenie Cmentarza Komunalnego, ul. Sudecka44

41. Jernieino Nie dotyczy

42. Jerzmanowa

43. Jeżów Sudecki Nie dotyczy

44. Jordanów Śląski

45. Kamieniec Ząbkawieki

46. Kamieima Góra-miasto Nie dotyczy

47. Kamienna Góra-gmina Nie dotyczy ·-·

48. Karpacz Nie dotyczy

49. Kąty Wrocławskie l. Fonmik Żołnierzy Radzieckich

10.000,00 zł (Gniechowice ul. Kątecka)

50. Kłodzko-gmina Nie dotyczy

l. Poronik zołnierzy Armii Czerwonej-park ul. Noworudzka

51. Kłodzko-miasto 2. Poronik Przyjaźni "polsko- l. 40.000,00 zł

radzieckiej" -przy skrzyzewani u 2. 15.000,00 zł ulic Ignacego Daszyńskiego i Tadeusza Kościuszki

52. Kobierzyce

53. Kandratowice Nie dotyczy

54. Kastomłoty Nie dotyczy

55. Koda Nie dotyczy

56. Kowary

57. Krośnice Nie dotyczy

58. Krotoszyce Nie dotyczy

59. Kudowa Zdrój Nie dotyczy

60. Kunice l. Tablica pamiątkowa l 1.000,00 zł

2. Obelisk

61. Lądek zdrój

l. Poronik Wdzięczności dla Armii

62. Legnica Radzieckiej - Pl. Słowiański

250.000,00 zł 2. Obelisk pamiątkowy ku czci Armii

Radzieckiej- ul. Złotoryjska

63. Legnickie Pole Nie dotyczy

64. Leśna Nie dotyczy

65. Lewin Kłodzki Nie dotyczy

66. Lubar1-gmina Nie dotyczy

Tylko cmentarz Wojenny Żołnierzy

67. Lubań-miasto Radzieckich i Wojska Polskiego

poległych w II Wojnie Światowej oraz obelisk centralny (załączone zdjęcie)

68. Lubawka Nie dotyczy

69. Lubin-grnina Nie dotyczy

70. Lubin-miasto

71. Lubomierz Nie dotyczy f----- --·-----------~-

72. Lwówek Śląski Nie dotyczy

73 j Łagiewniki Nie dotyczy

74. l Malczyce

75. Marcin o wice Nie dotyczy

76. Marciszów

77. Męcinka Nie dotyczy -

78. Mieroszów Nie dotyczy

79. Mietków Nie dotyczy

80. Miedzybórz Nie dotyczy

81. Międzylesie Nie dotyczy

82. Miękinia Nie dotyczy

83. Milicz

84. Miłkowice Nie dotyczy

85. Mirsk Nie dotyczy '------------··

86. Mściwojów Nie dotyczy

87. Mysłakowice

88. Niemcza Nie dotyczy

89. Niechlów

90. Nowa Ruda-gmina Nie dotyczy

91. Nowa Ruda-miasto

92. Nowogrodziec Nie dotyczy

l. Obelisk poświęcony pamięci ! Armii Czerwonej -Uraz przy uL

93. J Oborniki Śląskie Wrocławskiej (wjazd od strony ok. 5.000,00 zł Pęgowa)na działce gmim1ej nr 963 AM-1

-·-

94. Oleśnica-gmina Nie dotyczy --

95. Oleśnica-miasto Nie dotyczy ---

96. Olszyna

97. Oława-gmina Nie dotyczy

98. Oława-miasto Nie dotyczy

99. Osiecznica

100. Paszowice Nie dotyczy

101. Pęcław Nie dotyczy

102. Piechowice Nie dotyczy

103. Pielgrzymka

104. Pieńsk -·

105. Pieszyce

106. Piława Górna Nie dotyczy

107. Platerówka Nie dotyczy

108. Podgórzyn Nie dotyczy

l 09. Polkowice Nie dotyczy

l 10. Polanica Zdrój Nie dotyczy

l. Obelisk zlokalizowany w Prochowieach , Rynek- treść tablicy" Żołnierzom Armii Radzieckiej i Ludowego Wojska Polskiego v,ryzwolicielom Prochowie w XXI Rocznicę Zwycięskiego Marszu na Nysę

111. Proch o wice ZBOWiD i Społeczeństwo 1966" Brakdanych 2. Pomnik zlokalizowany w Parku w

Kawieach -treść tablicy Żołnierzom polskim walczącym w latach 1939-1945 i wyzwolicielom Kawie żołnierzom Annii Radzieckiej Społeczeństwo Kawie R.P. 1986"

112. Prusic e

113. Przemków Jeden obiekt 10.000,00 zł

114. Przewarno Nie dotyczy

Tablica pamiątkowa w miejscowości Pasterka -"DLA UP AMIĘTNIENIA

35 ROCZNICY POLSKIEJ RZECZPOSPOLITEJ LUDOWEJ

115. Radków ORAZ POWROTU NA PRASTARE ZIEMIE PIASTOWSKIE TABLICĘ WMUROW ALY KZKB-RADKÓW

TRAN SB UD-WARSZA W A 22 LIPCA 1979"

116. Raclwanice Nie dotyczy

117. Rudna

118. Ruja

119. S i echnice Nie dotyczy

120. Siekierczyn Nie dotyczy

121. Sobótka

122. Stara Kamienica

---,--------

123. Stare Bogaczewice Nie dotyczy

124. Stoszawice Nie dotyczy

125. Stronie Śląskie Nie dotyczy

l. Pomnik poświecony poległym Żołnierzom Armii Czerwonej w Strzegomiu-ul. Kasztelańska (Arkusz 24, nr działki 2039)

2. Pomnik Braterstwa Broni w

126. Strzegom Strzegomiu - park przy ul. 1. 21.200,00 zł Kościuszki. Inskrypcja na 2. 14.000,00 zł pomniku głosi, iż walki pod Lenino były symbolem braterstwa broni narodu polskiego z narodami Związku Sowieckiego (Arkusz 14, Obr.3, nr działki 1147)

1. Pomnik XXX-lecia PRL przy ul. Wojska Polskiego w Strzelinie,

l. 500,00 zł 127. S trzelin 2. Obelisk poświęcony Żołnierzom 2. 1.500,00 zł

Armii Czerwonej znajdujący się w miejscowości Żeleźnik

128. S ulików Nie dotyczy

129. Szczawno-Zdrój Nie dotyczy

130. Szklarska Poręba Nie dotyczy

131. Syców Nie dotyczy --

132. Szczytna Nie dotyczy

l. Czołg T-34 pamięci poległych w l. 150 000,00 zł styczniu 1945 r. na postumencie (Rynek w Ścinawie)

133. Ścinawa 2. Pomnik Żołnierzy Radzieckich 2. 40 000,00 zł (skrzyżowanie ul~c Wołowskiej i Wrocławskiej w Scinawie ) 3. Pomnik poległych żołnierzy radzieckich (Park miejski w Ścinawie)

3. 40 000,00 zł

134. Środa Śląska Nie dotyczy

135. Świdnica-gmina

136. Świdnica-miasto Nie dotyczy (nie prowadzi rejestru)

137. Świebodzice Nie dotyczy

138. Świeradów Zdrój

139. Świerzawa Nie dotyczy

l. Poronik Żołnierzy Radzieckich

140. Trzebnica stojący w Trzebnicy w parku przy

2 000,00 zł zbiegu ul. l Maja i ul. Wrocławskiej

141. Twardogóra -

142. Udanin Nie dotyczy

143. Wal im Nie dotyczy

144. Wałbrzych ··-

145. Warta Bolesławiecka Nie dotyczy

146. Wądroże Wielkie Nie dotyczy

147. Wąsosz Nie dotyczy ---

148. Węgliniec Nie dotyczy -····---

149. Wiązów Nie dotyczy

l. Poronik ku czci żołnierzy

150. Wińsko radzieckich z symbolami Związku

ok. 5.000,00 zł Radzieckiego przy ul. Racławickiej

l 151. Wisznia Mała Nie dotyczy i

l 152. Wleń Nie dotyczy 1---·

153. Wojcieszów Nie dotyczy

154. Wołów

155. Wrocław

156. lagrodno Nie dotyczy

157. lawidów Nie dotyczy

158. Zawonia

159. Ząbkowice Śląskie Nie dotyczy

160. Ziębice Nie dotyczy

161. Zgorzelec-miasto

162. Zgorzelec-gmina Nie dotyczy

1. Pomruk "W hołdzie bohaterom Ludowego wojska Polskiego"

163. Złotoryja-miasto 2. Pomnik "Ku czci poległych 200 000,00 zł żołnierzy Armii Czerwonej" 3. Tablica pamiątkowa w l 00 rocznicę

' urodzin Władysława Spasowskiego l ' l l

164. Złotoryja-gmina Nie dotyczy

165. , Złoty Stok l

Nie dotyczy

166. Żarów

167. Żmigród Nie dotyczy

168. Żórawina --··-

169. Żukowice Nie dotyczy

Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji

DAP·WSUSTv0232-li/2016

l

j

l l l

1~·~·. !~' ~:~: ::::·:_:~:.:·_·.::.~L_:_:~, :..::_:··_:__1

Warszawa, dnia J/ J sierpnia 2016 r.

?a n Stanisław Gogacz Przewodniczący Komisji Ustawodawczej Senat RP

< ="'"""\ "/J l /::.-:.) -- / ' _ _;;.C.:~-ć..~-~?(.;......,3 L::!_1 ' ..._-:;o~"__ 4f' f ; _.;lć"~-"0..;::;(....:..-- .C·;;/fif-··· _;?

W odpowie<lz:l na pismo z dnia 10 sierpnia br. (znak: BPS/KU~034/261/1/16), w którym zawarta została prośba o wyrażenie opinii na temat rozwiązań przyjętych w projekcie ustawy o zmianie ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub fnnego ustroju totalitarnego przez nazwy budowl~ obiektów i urzqdteń użyteczności publicznej (druk nr 261..) oraz informacji dotyczących liczby obiektów budowlanych o charakterze nieużytkowym-takich jak np. pomniki propagujące komunizm znaJdujących się na terenie kraJu, a także kosztów zwłązanych z Ich usunięciem, uprzejmie przedstawlam następujące stanowisko.

Projekt zmiany ustawy z dnia l kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności

publicznej (Oz. U. z 2016 r. poz. 744) w związku z tym, że przewidzlane w nim rozwiązania uzupełniają obecną regulację i w rezultacie pozwolą również na usuni~cie obiektów nieużytkowych (pomników, tablic, obelisków etc.) propagujących komunizm tub inne ustroje totalitarne należy ocenić pozytywnie.

Zgodnie z art. l projektu (w zakresie, w jakim dodaje do ustawy art. 8} w przypadku istnienia obiektów o charakterze rtłeużytkowym propagujących komunizm lub inny ustrój totalitarny wojewoda nakazuje Ich rozbiórkę. W tym miejscu zasygnafizować należy, z·e Intencją wnioskodawców projektu, którą wyrazili w uzasadnieniu, było umożliwienie samorządom

terytorialnym podjęcia skutecznych działań w celu oczyszczenia przestrzeni publicznej z symboli totalitarnych. Natomiast proponowane brzmienie dodawanego do ustawy art. 8 wskazuje, że działania te będzie inicjował wojewoda wydając nakaz rozbiórki. Projekt ustawy nie zawiera żadnych przepisów intertemporalnych określających terminy, w Jakim jednostkl samorządu terytorialnego mają usunąć takie obiekty z przestrzeni publiczneJ - vide: art. 6 ust. 1 ustawy o zakazie propagowania komunizmu ( ... ). Dodatkowo spostrzeżenia wymaga, że zarówno wojewoda, jak i jednostki samorządu terytorialnego mogą mieć trudności w zastosowaniu przepisów projektowanej ustawy związane z brakiem informacji na temat tego, które z pomników, obelisków, etc. obejmuje zakaz, oraz a.y te ewentualnie zakwalifikowane do rozbiórki są rzeczywiście niezgodne z prawem. Istotna będzie tutaj aktywna rola Instytutu Pamięci Narodowej, którego oplnia, co do danego obiektu, powinna również poprzedzać nakaz rozbiórki- vide: art. 2 ust. 1 ustawy o zakazie propagowania komunizmu ( ... ). Przy czym trzeba odnotować, ż:e sprawy związane m.in. z rozbiórką obiektów budowlanych, unormoWane w ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2016 r. poz. 290) pozostają w gestii organów administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego. Jednym z nich jest wojewoda, ale zadania nadzoru budowlanego~ w myśl art. 80 ust. 2 pkt 2 Prawa budowlanego,

te:J. >)48. 22 ll01 23 4S

wykonuje przy pomocy wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego, jako kierownika wojewódzkiego nadzoru budowlanego, wchodzącego w skład zespolonej administracji wojewódzkiej. Z uwagi na powy-ższe, w celu zachowania spójności projektowanych rozwiązań z przepisami Prawa budowlanego zasadnym wydaje się, aby takim uprawnieniem (nakaz rozbiórki) dysponował wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego. Ponadto projekt powinien wskazywać formę, w jakiej będzie wydawany nakaz rozbiórki (decyzja, postanowienie) albo o:dsyłać do odpowiedniego stosowania przepisów Prawa budowlanego.

Odnosząc się do prośby o podanie liczby znajdujących się na terenie kraju obiektów budowlanych o charakterze nleużytkowym, takich jak pomniki, obeliski, popiersia, etc. oraz o szacowanych kosztach :związanych z ich usunięciem uprzejmie wyjaśniam, ze Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji nie posiada informacji w tym zakresie. Nie ma, howiem wiedzy, ani nie gromadzi danych, co do tego Ue pomników, obelisków, tablic, itd. będzie wymagało rozbiórki albo zdemontowania. W konsekwencji nle jest w stanie oszacować skutkow wejśda w życie przedło.żonej regulacji.

Jednocześnle w śwfetle powyższego trzeba nadmienić, że z lnformacjl dostępnych

na stronie Internetowej Instytutu Pamięcf Narodowej wynika, że Instytut przeprowadził

inwentaryzację sowieckich pomników znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polsklej. Stąd też godnym rozwazenla byłoby zwrócenie się przez Pana Przewodniczącego w tej sprawie do Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej oraz do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, ponieważ nie można wykluczyć, że któryś z obiektów nieużytkowych objęty ustawą został objęty jedną z form ochrony zabytków i w konsekwencji jego eliminacja z prz,estrz,eni publicznej będzie uzaleźnfona od pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków - vide: art. 89 pkt l i art. 90 ust. 2 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o. ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2014 r. poz. 1446, z późn. zm.).

błl. +43 21 601 23 45 faK +4R .?? 1~\t "" "'7

. f?C~..x...,?a~-, ~.,

~ .... :~

~. ;;;""T:''~dr:!lfiiz>''7~ {_~--~<--;--~--~~. :., i,:, ...... .

Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji

DAP-WSUST-0232-17 /2016

ft\I.AO .. Wt( -~ ~

Warszawa, dnia ft f· października 2016 r.

Pan Stanisław Gogacz Przewodniczący Komisji Ustawodawczej Senat RP

W odpowiedzi na pismo z dnia 6 października br. (znak: BPS/KU-034/261/99/1./16), w którym zawarta została prośba o wyrażenie opinii na temat rozwiązań przyjętych w nowej wersji projektu ustawy o zmianie ustawy o zakazie propagowania kamunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów l urządzeń użyteczności publicznej (druk nr 261) oraz o dokonanie oceny skutków finansowych związanych z wprowadzeniem ewentualnej poprawki do projektu, polegającej na nałożeniu na Skarb Państwa obowiązku zwrotu kosztów poniesionych w związku z usuwaniem pomników lub innych znaków, uprzejmie przedstawiam następujące stanowisko.

Projekt ustawy o zmianie ustawy z dnia 1 kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej {Dz. U. z 2016 r. poz. 744), po dokonaniu w nim korekt przez senackie komisje, przewiduje dodanie do nowelizowanej ustawy art. Sb, którego przepis stanowi, że wojewoda, w drodze decyzji, nakazuje gminie albo innemu właścicielowi albo użytkownikowi wieczystemu nieruchomości, na której znajduje się pomnik niezgodny z przepisami ustawy, usunięcie tego pomnika.

Na gruncie przyv;ołanej regulacji mogą się pojawić trudności w ustaleniu organu 11 instancji, który będzie właściwy do rozpatrzenia odwołania od decyzji wojewody nakazującej usunięcie pomnika. Z uwagi na charakter spraw, które będą załatwiane wskazanym rozstrzygnięciem wojewody (nakaz usunięcia pomnika) zasadnym wydaje się, aby organem odwoławczym był minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

Dodatkowo za takim rozwiązaniem przemawia fakt wyłączenia spod regulacji ustawy, stosownie do art. Sa ust. 3 pkt 4 projektu, pomników wpisanych -samodzielnie albo jako część większej całości - do rejestru zabytków. Tym samym to jedynie minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego będzie mógł zweryfikować, czy decyzja wojewody nakazująca usunięcie pomnika, nie dotyczy obiektu wpisanego do rejestru zabytków, co może być np. argumentem podniesionym w odwołaniu od takiego rozstrzygnięcia. Wprowadzenie do projektu ustawy tego wyłączenia było spowodowane, jak można przypuszczać, opinią

Ministerstwa Kułtury i Dziedzictwa Narodowego wyrażoną w piśmie z dnia 14 września br. Zaakcentowano w niej, że obiekty objęte formami ochrony prawnej wymienionymi w ustawie z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2014 r. poz. 1446, z póin. zm.) nie mogą podlegać rozbiórce. Trzeba zauważyć, że zadania i kompetencje organu ochrony zabytków wykonuje w imieniu wojewody, wojewódzki konserwator zabytków, którego działania podlegają nadzorowi sprawowanemu przez Generalnego Konserwatora Zabytków.

ul. Stefana Batorego S 02-591 War5zawa, Polska

te l. +48 22 601 23 45 fax +48 22 123 45 67

1/2

Natomiast Generalnym Konserwatorem Zabytków jest sekretarz lub podsekretarz stanu w urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego - vide: art. 89 pkt 2 i art. 90 ust. l ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

Odnosząc się z kolei do przedstawienia oceny skutków finansowych w przypadku nałożenia na Skarb Państwa obowiązku zwrotu kosztów poniesionych w związku z usuwaniem pomników lub innych znaków wyjaśniam, że Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji nie dysponuje danymi, w oparciu o które byłoby możliwe ich oszacowanie. Nie ma bowiem wiedzy na temat liczby pomników, które będą wymagały usunięcia oraz ewentualnej skali interwencji wojewodów w tym zakresie, a w efekcie również i co do wysokości kosztów, które musiałby ponieść Skarb Państwa z tego tytułu. Przy czym należy mieć na uwadze, ie na wydatki budżetu państwa wpływałaby nie tylko liczba obiektów niezgodnych z ustawą i stąd też wymagających usunięcia, ale także i rozmiary poszczególnych pomników.

Niezależnie od powyższego trzeba wskazać, że ewentualne dodanie do projektu ustawy tego typu regulacji może spowodować, że podmioty zobowiązane do usunięcia pomników, zgodnie z art. 2 projektu w terminie 12 miesięcy od dnia wejścia ustawy w życie, nie będą zainteresowane wykonaniem tego obowiązku- skoro po upływie tego terminu usunięcie nakaże wojewoda a jego koszty sfinansuje Skarb Państwa. Mając na względzie realność takiego scenariusza godnym rozważenia byłoby nałożenie obowiązku sfinansowania usunięcia

pomników lub innych znaków na podmiot będący właścicielem albo użytkownikiem wieczystym nieruchomości, na której znajduje się obiekt objęty przepisami ustawy- vide: powołany art. 2 projektu.

ul. Stefana Batorego S 02-591 Warszawa, Polska mswia.gov.pf

tel. +48 22 601 23 45 fax +48 22 123 45 67

2/2

VvOJE'v\OD.\ \\ \R ivlr'.SKO-M/\lURS!<l

A:·tm Chc~kr:ki

PS-V.520.1.2016

? ~ l .. J,-- :._.,...;;._,_......" 1"2..--

Olsztyn, dnia/Z września 2016 r.

-, ', ~--~ •·'-' !.,.)

Szanowny Par1 l------- ---- --~J

St · I r~ t - ,. "'' ·i aJfl.S,;tlW \:nlgacz ·-· :> n • , , , :l l ; t ~ '· [_..--- ·- ~-- ....... .v.,·,;,~ .... J.l ... Przewodniczący Komisji tlstawodawczer· · --- ··t --- -Settatu l{zeczypospolitej Polskiej

Od powiadając na pbrno nr BPS/K.U-034/261/16/16 z dnia 10 sierpnia 2016 r.

dotyczące prac nad inicjatywą ustawodawczą w zakresie projektu ustawy o zmianie

ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez

nazvvy budowli, obiektów i urządzeń uiyt-ecznościpubiicznej, przekazuję w załączeniu

~-vykaz ww. obiektów znajdujących się na terytorium województwa warmi.ńsko­

mazurskiego wraz z szacowanymi kosztami ich usunięcia, sporządzony w oparciu

o informacje nadesłane przez gminy.

Jednocześnie przedsta'ivinm infonnację do projektu s~nadciej ustawy, który nic

uwzglę.dnia faktu l:ikw·ida<-ji z dniem 1 sierpnia 2016 r. Rady Ochrony Pamięd Walk

i MęczeństwaF w związku z wejściem w życie przepisów usta-wy z drtia 29 kv.>ietnia

2016 r. o zmianie ustawy o lnstyh1cie Pamięd Narodowej ~ Kom.it:.ii Ścigania Zbrodni

Przeciwko Narodowi Polskiemu oraz niektórych innych ustaw, o której mowa w art. 2

ust. 2 oraz rut. 6 ust :3 zmienianej ustawy dekomunizacyjnej z V\o)'·kazem obiektów

podlegającym sankcjom tej usun"'y

Dodatkowo pod rozwagę poddaję pl'Opozycję rozszerzenia podrniot'ów, których

opinii należałoby zasięgnąć przed wydaniem przez '~ojewodę nakazu rozbiórki

obiektów budowlanych, by oprócz Instytum Pandęci Narodowej - Komisja Scigania

Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu, stanowisko w tej sprawie przedstawił także

organ nadmru budowlanego.

W mojej ocenie uregulowania prawnego wymaga także kwestia obiektfl\V objętych

ochrom1 prawną poprzez wpis do rejestru zabytków, np. pomnik Wyzwolenia Ziemi

Warmińsko~I\·fazurskiej na Placu Xawe:tego Dunil<owsJ...-iego w Olsztynie, na którym

wh:łnleje płaskorzeźba z symbolem sierpa i młota~ l l

:,:;-t.i..::_ (:~1'-.A~ .. A-"·'·/C-t-.....

ZaL 1 / )X:\[:VIi. :.·'.li i.: '· l('

-~

Wykaz obiektów budowlanych o charakterze nieużytkowym propagujących komunizm lub inne ustroje totalitarne w województwie warmińsko--mazurskim (sporządzony na potrzeby Komfsji Ustawodawczej Senatu RP w zwią~ku z pracami nad lni~jatywą

ustawodawczą w zakresie projektu ustawy o zmian re ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowfi. obiektów i urządzen użyteczności publicznej)

- l

l. Lp :

1 Szacowane

Gmina Miejscowość Rodzaj obiektu związane z l koszty

~ -tl--------l---------ł-1--~-- ~ ______ ..,.__u_s:_;_i~_\_c~-~-m--: · Pomnik upamiętniający 4

!l. l Plduń l funkcjonariuszy MO zablityfyc~ w . potyczce z oddziałem ., u w

2.000 zł

i

h1 październłku 1946 r.

l, Pomnik upamiętniający l

Sekretarza Komitetu

'_]

2. ,· Jedwabno Czarny Piec d Powiatowego PPR w Ni zicy, 6.15~~

r-----~---rl.-k.tóry zginął w czerwcu 1946 r. . · . Pomnik upamiętniający

l. l funkcjonariusza MO, 3

· Kot funkcjonariusza UB i działaczki

~~.· ZMW l 1 Lidzbark Warmiński; Lidzbark zbieg ulic Ponmik Wdzięczności

55.000 zł

l, 4' l Warmiński j. _s Sartoszyd<iej Armii Radzieckiej f-: _ _,_. ---~-·---~-a_rm_iń_s_ki_e.<_j ---'-------------7--------~--!

lubawa Tuszewo Pomnik Wdzięczności 1.000 zł Armii Radziec~._ie_,J,___ __ -+-------1

Działka nr 788/7

~6-·~--M_o_r_ąg--~r-o-b_r_ę_b~g~eo~d~·-M_o_r_ą_g-+-P-o_m_n-ik_u_p_a_m_~-ę~-~-ia-ją_c_y_x_x_-l_ec_i_e+---b-/_d __ ~, , Nr2

b/d Pomnik Wyzwolenia Ziemi (Ptlmnrk z

Otsztyn, Warmińsko-Mazurskiej placem objęte 7. : Olsztyn Plac Xawerego (część dekoracyjna w formie ochroną prawną

l Dunikowskiego płaskorzeźby z symbolem sierpa poprzez: wpis do i

'~~~- .. -------!--------~t-- __ ·--~-m_ł_o_ta_}------1-....:.'....:.~~-'~~~~~....:.~:.r..)-1 Pomnik Wdzięczności Armii

Radzieckiej {do 1993 r.) 8.1 Pasfęk Pastęk, obecnie Pomnik Bohaterów

Plac Grunwaldzki Grunwaldu

'~l :, l {z tyłu pomnika nadal widnieje

--+---------+--...!Pc:.:.ię~c:::.:.:io~afT}~~-Il-n_a..,.gw'--ia_z_da_,}:.___:.__ ____ --1

Reszel, :

1_. -9- L ·-R-e-sz_e_l _ __j_ __ z;_~:..:.~:..:.r~.:...~e:..:.:~ ..... ~:.:~~:-=-:~~a ·-'-~-~-Po_A_~_:_i~-i ~-a-~_:~-~-~z_k~-~-jś_d __ _;_ __ -~~-b-/d_j

r 300 zł (netto}

centrum ś~iętajna l . , . , .

SOOzł lo Św1ętajno ( bl.. L+ Kam1en upamiętniaJący

..

-~· , 1 k ) w po IZU przystanr;u · _ 10 ec ie : PKS} funkcjonariusza MO

-+-------'c-1 ---- ----·- T~-b~li-ca-u-pa-m-ię_t_n·-,a-ją_c_a-is_t_n-ie-n-ie-+: -------1

l, . Węgorzewo, w tym miejscu siedziby · l.OOO zł-11. Węgorzewo 1 3 M . j

L.....___,---~---···------'----u-. _· -a-ja_3 _ _.lj =:~;;::ow K1~~i:~t~::s~4~-- '-----...J Razem 71.950 zł

(w-ykaz sporządzony w oparciu o inf01ma..cje nadesłane przez gnliny woje,vództwa warmińsko.

mazurskiego)

WOJEVvODA PODLASKI

Bohdan Paszkowski

1\K-IL40.51.2016.AK

Białystok, 09 VYTZeśnia 2016 r.

l i

l

L--.·--------+-_]

· _,: __ f A./.. _ .. t; __ ~~ .. ·-_; __ ... ~,'.-~:L N"Y fl~~: .......... --~--~ -, .. c ~T '--- ----- _,. ____ -----t-~-----~-

Szanowny Pan Stanisław Gogacz Przewodniczący Komisji Ustawodawczej Scuatu Rzeczypospolitej Polskiej

.. ·-..."\ /'' \;l \V t. "

-~ , .r· -- ~ , ,-·l 2-· v<-A. ~-- • , ,_,-.._ <::.-'-"--'f ,o. '''--"'- '-· ··-., -<, ·.·. ..-...... < ... ,., ___ - .'",_.-"' ,.'-"1, ,.~ 't l ' l - .• ... • . . . )-t"? ,,~ ..".~\

Mąjąc na uwa~e Pana pisrnb z dnia lO sierpnia 20[6 r., znale BPS/KL'­

()34/261 /12116, zawierające prośhę o podanie Hczby znajdujących się na terenie województwa

podlaskiego obieldÓ\V budowlanych <> charakterze nieuzytko, .. ym, takich jak pomniki,

obeliski, popie~·sia, tablice pamiątkowe, napisy .i znaki propagujących kon'lunizm lub inny

ustn}_[ totalitarny, szacunkowych kosztów związanych z usunięciem tych obiektów oraz

\vskaz:mie ewentualnych uwag do projektu ustav.y o zmianie ustavvy z dnia t kwietnia 2016 r.

o zakazie propagowania komtmizmu lub innego ustroju tutalitamego p1-zez IUlZ\'IfY budowli,

obiektów i w-ządzeń użyteczności publicznej (Dz. L z 2016 r. poz. 744), uprzejmie

informuję.

Z nadesianych przez samorzqdy terytoritllne infonnacji \'v'ynika, iż na terenie

\VojewódzLwa podlaskiego znajduje się 2 [ obiektóv.; spetniąiących w ocenie właściwych

organóvv· jednostek samorządu terytorialnego kryteria wskazane w piśmie. Koszt usunięcia

istniejących obiekt(} w oszacm".'any został na kwotę ok. 70 800,00 zł,

Jednocześnie pl7.ekazuję uwagi do projektu ustawy o zmianie ustawy o zakazie

propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitamego przez naz\\•)' budowli. obiektó\',·

i urZ<!d:tt:ń uźytcczności pub licznej:

l. Zgodnie z art. l ust. l iart. 4 ustawę stosuje się do nazw budowli, obiektó·w j urządzeń

uzyteczności publicznej. w tym dtóg~ ulic, mostów i placó\"''• nadtnvanych przez

jednostki samorządu terytorialnego, oraz przez z\viązki jednostek samorządu

terytorialnego i ;mdązki metropolitalne. W projekto\Vanym art. 7 ust .. l należałoby uJąć

zapis o stosowaniu ustawy do obiektów budowlanych wznoszonych lub

umieszczanych przez jednostki samorządu terytorialnego, oraz przez związki

jednostek samorządu terytorialnego i związki metropolitalne. Z uzasadnienia

do projektu ustav~o'Y wynika bowiem, że intencją jest usunięcie symboli znajdujących

się w gestii organów jednostek samorządu tel)·torialnego. Natomiast umieszczenie

tablicy pamiątkowej, napisu, znaku np. na ścianie ~udynku niestanO\viącego własności

jednostki samorządu terytorialnego nie mieści się prz.edmiotmvo w kompetencji

organów jednostek samorządu terytod::~Jnego.

2. NaJeżaloby sprecyzować zakres w jakim ustawa znąjdttie zastosowanie do obiektów

budowlanych o charakterLc nieużytko\\>ym, vvymienio.nych w projektowanym art. 7

ust. 1, biotąc pod uwagę. ze stwierdzenie niev"•ażnoścl uchwały, c:z.y wydanie

zarządzenia zastępczego !'noże dotyczyć wyłącznie pomników.

J. Nakaz mzbiórki należałoby odnieść do obiektów budowlanych o charakterze

niellżytkO\'vym, vvymienionych w projektowanym art. 7 ust. 1. Sfonnułowanie nakazu

rozbiórki w sposób przewidziany w projektmvanym art. 8; skutkuje tym. iź dotyczy

on do wszystkich objętych ustaW<J obiektów budowlanych, w tym wymienionych

w art. 1 ust. l dróg, ulic, mostów i placów.

4. t:st~n-va nie przewiduje zasięgnięcia przez \Vojcwodę opinii fnstytutu Pamięci

:\Iarodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przechl!i·ko Narodowi Polslciemu, oraz opinii

Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństv,:a o niezgodności obiektu budowlanego,

o którym mowa w art. 7 ust. l z ustawą. Uzasadnione jest aby. analogicznie do arr. 2

i art. 6, prze.d v...ydatliem decyzji o rozbi<lrce zostało przewidziane zasięgnięcie

ww. opinii.

5. Zgodnie z ustawą z dnia z dnia 7 lipca 1994 r.- Prawo budowlane (Dz..U. z 2016 r.

poz. 290 ze zm.). spośród obiektów budowlanych o charakterze nieużytkowym,

wymienionych w projektowanym art. 7 ust. 1_, rozbiórce podłegają ~1omniki

(ewentualnie obeliski i popiersiajeśli \\' rozum1cniu usta\V)/ Pra\vo budowlane można

je zahvalifik:ować jako pomniki). W projektmvanym art. 8, obok nakazu rozbiórki

należałoby zapisać nakaz usunięcia lub demontażu, który znalazłby zastosDwanie

do pozo~talych obiektów budowlanych o charakterze nieużytkowym, wymienionych

w prqjektowan:rm art. 7 u&t. i.

WOJE~f'I'ODA PODLASKI .t f

Bq · an Piwski J 'V>

!

WOJEWODA PODLASKI

Bohdan Paszkowski

NK-Il.40.51.20 16.AK

Białystok, 05 października 2016 r.

~ ,...,. 1/ c l. --~ClA/ 3ov(

- :::u(,,,..., Iral1.Celctria OgóliJa

---------------'-::::.... ··;

~~ ~"1 ·':! ł L

L .. -- ··---·~----......... --· .J

Szanowny Pan Stanisław Gogacz Przewodniczący Komisji Ustawodawczej Senatu Rzeczypospolitej Polskiej

W nawiązaniu do pisma z dnia 9 września 2016 r. znakjw., stanowiącego odpowiedź

na pismo z dnia 10 sierpnia 2016 r., znak: BPS/K.U- 034/261112/16, zawierające m.in. prośbę

o wskazanie ewentualnych uwag do projektu ustawy o zmianie ustawy z dnia 1 kwietnia

2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy

budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej (Dz. U. z 2016 r. poz. 744), pragnę

przekazać zasygnalizowane uwagi dotyczące stosowania cytowanej ustawy w zakresie nazw

jednostek oświatowych.

Stosownie do obowiązującej treści art. l ust. l oraz art. 4 ww. ustawy z dnia 1

kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju tatalitamego przez

nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej (Dz. U. z 2016 r. poz. 744),

przepisy ww. ustawy odnoszą się do nazw budowli, obiektów i urządzeń użyteczności

publicznej, w tym dróg, ulic, mostów i placów, nadawanych przez jednostki samorządu

terytorialnego, związki jednostek samorządu terytorialnego i związki metropolitalne.

Należy w tym miejscu zwrócić uwagę, że imię nadawane przedszkolu, szkole

podstawowej, gimnazjum, liceum ogólnokształcącemu, liceum profilowanemu, technikum,

zasadnicze~j szkole zawodowej, liceum uzupełniającemu, technikum uzupełniającemu, szkole

policealnej, szkole specjalnej i szkole ponadpodstawowej, zwanym dalej "szkołą", jest

nadawane danej społeczności, nie zaś budowli, obiektowi lub urządzeniowi użyteczności

publicznej.

Na powyższe ustalenie wskazywać mogą także pośrednio m.in. regulacje

rozporządzenia Ministra Eduka~ji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych

--->--------------------·----------------------------·-·--- .

statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. z 2001 r. Nr 61, poz. 624 z

późn. zm.), określające szczególny tryb nadania imienia danej placówce.

W konsekwencji nie można jednoznacznie stwierdzić, iż przepisy ustawy w obecnym

brzmieniu można zastosować w odniesieniu do patronów szkół.

Należy zatem rozważyć uzupełnienie regulacji art. l ust. l, art. 2 ust. 1, w art. 4 oraz

aJt. 6 ust. l ustawy poprzez dodanie w odpowiednim przypadku wyrazu ,,jednostek

oświatowych" (,,jednostek organizacyjnych systemu o.Jwiaty") lub ,,jednostce oświatowej"

(,,jednostce organizacyjnej systemu oświaty'') przed wyrazem "budowli" oraz fakultatywnie

dodanie w art. l ust. I przed wyrazem "dróg" wyrazu ,,szkóf'.

Problematyczna również wydaje się- przy założeniu, iż ww. ustawa obejmuję również

nazwy jednostek oświatowych- kwestia możliwości ingerencji nadzorczej wojewody w tym

obszarze.

Wskazać bowiem należy, iż stosownie do art. 58 ustawy z dnia 7 września 1991 r.

o systemie oświaty (Dz.U. z 2015 r. poz.2156 z późn. zm.) szkołę lub placówkę publiczną

zakłada się na podstawie aktu założycielskiego, który określa jej typ, nazwę i siedzibę. Organ

zakładający szkołę podpisuje akt założycielski oraz nadaje pierwszy statut. Organ zakładający

szkołę podpisuje akt założycielski oraz nadaje pierwszy statut.

Z treści przepisów ustawy o systemie oświaty wynika, że rada gminy jako organ

upoważniony na podstawie art. 5c pkt I ww. ustawy, jest uprawniony jedynie do nadania

szkole lub placówce pierwszego statutu, natomiast nadawanie następnych statutów i

wprowadzanie ewentualnych zmian do pierwszego statutu należy już do kompetencji rady

szkoły (tak też Wojewoda Śląski w rozstrzygnięciu nadzorczym z dnia 9 lipca 2014 r., znak:

NP-II.4131.237.2014).

Zatem w sytuacji, gdy placówka już funkcjonuje do wprowadzenia zmian w statucie,

w tym dokonania zmiany nazwy szkoły, uprawniona jest wyłącznie rada szkoły, zaś w razie

jej braku- rada pedagogiczna (art. 52 ust. 2 ustawy).

Obecne brzmienie ustawy uniemożliwia realizację jej zapisów w odniesieniu do

patronów szkół, gdyż w tym zakresie kompetencja organów stanowiących jest wyłączona, a

tym samym niemożliwajest również ingerencja nadzorcza wojewody.

~0~ ... -~ ·rr·:~A~~~~~ 'J l B~fuia Pas owski

l

WOJEWODA PODLASKI

Bohdan Paszkowski

NK-L052l.l64.2016.JP

Bialystok, 13 października 2016 r.

Pan

Stanisław Gogacz

Przewodniczący Komisji Ustawodawczej

Senatu Rzeczypospolitej Polskiej

s~~~ ~~--L ~ "''-"'"J""',-~ "~l Odpmviadając na pismo z 6 Jl,aździernika 2016 r. Nr BPS/KU-034/2&1199/12/16

dziękuję za uwzględnienie uwag, przekazanych w pismach z 9 września 2016 r. (znak:

NK II.40.51.2016.AK) oraz z 5 października 2016 r. (znak: NK II.40.51.2016.AK),

dotyczących zmiany przepisów ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub

innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządze{l użytec-zności

publiczn~j.

Ustosunkowt~jąc się do projektu zmiany przepisów ustawy o zakazie

propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli,

obiektów i urządzeń użyteczności publicznej ( dmk 261) wnoszę o rozważenie zmiany

przepisów ww. ustawy, ewentualnie przepisów ustawy z dnia 7 września 1991 r.

o systemie oświaty (Dz.U. z2015 r. poz.2156 z późn. zm.) poprzez ·nałożenie

obowiązku zmiany nazwy szkoły, w przypadku gdy nazwa upamiętnia osoby,

organizację lub wydarzenia symbolizujące komunizm lub inny ustrój totalitamy.

Przepisy w obec-nym brzmieniu nie pozwalają na ingerencję nadzorczą wojevvody

w tym obszarze. Przyznanie bowiem jednostkom samorządu terytorialnego

samodzielności oznacza, że sprawowanie nadzoru musi odbywać się w granicach

dopuszczalnych przepisami prawa. Nadzór ten dotyczy przede wszystkim działań

prawnych, natomiast działania wewnętrzne nie są objęte nadzorem. Z treści przepisów

ustawy o systemie oświaty jednoznacznie wynika, że rada gminy jako organ

upoważniony na podstawie att. 5c pkt 1, jest uprawniony jedynie do nadania szkole

lub placówce pienvszego statutu, natomiast nadawanie następnych statutów

i wprowadzanie ewentualnych zmian do pierwszego statutu należy już do kompetencji

rady szkoły. Zatem w sytuacji, gdy placówka już funkcjonuje do wprowadzenia zmian

w statucie, w tym dokonania zmiany nazwy szkoły, uprawniona jest wyłącznie rada

szkoły, zaś w razie jej bral'U - rada pedagogiczna (art. 52 ust. 2 ustawy o systemie

oświaty).

Jednocześnie informuję, że skutki tiuansowe związane ze zwrotem kosztów

usunięcia pomników w skali województwa oszacowane zostały przez właściwe organy

jednostek samorządu terytorialnego na kwotę 70.800,00 zł.

ODA PODLASKI 1

~~ski